AGRESJA WŚRÓD MŁODZIEŻY

AGRESJA WŚRÓD MŁODZIEŻY
Zachowanie agresywne to wrogie, gwałtowne działanie słowne lub fizyczne, mające na celu
sprawienie bólu, cierpienia, ugruntowania pozycji lidera w grupie itp. Jest to jedno z
następstw wyładowania złości i frustracji (agresja reaktywna) lub wyuczone zachowanie się ,
w celu osiągnięcia określonych korzyści (agresja instrumentalna). Czasami agresja jest
rodzajem utrwalonej cechy osobowości wyrażajšcej się agresywnymi postawami. (definicja
agresji wg Encyklopedii multimedialnej PWN) Charakterystyczną cechą wieku dorastania jest
dążenie do autonomii, emancypowania się spod kontroli dorosłych, w tym głównie rodziców.
Młodzież zaczyna dostrzegać błędy i słabości dorosłych, zauważa niekonsekwencje w
postępowaniu, rozbieżności między głoszonymi zasadami, a tym co robią w rzeczywistości.
Wiele naszych działań i wypowiedzi oraz zachowań rówieśników denerwuje i irytuje
młodzież, co prowadzi co konfliktów, na które reakcją może być agresja. Jednego możemy
być pewni, że głównym źródłem agresji jest społeczne uczenie się. Dzieci często naśladują
swoich rodziców i w ten sposób uczą się rozwiązywania konfliktów przy użyciu siły, tym
bardziej, że widzą korzystny rezultat zachowania agresywnego. Bardzo duży wpływ na
późniejsze zachowanie ma agresja oglądana w telewizji. Wyniki badań wskazują
jednoznacznie, że im bardziej brutalne filmy ogląda człowiek w dzieciństwie , tym częściej
jako nastolatek lub dorosły używa przemocy.
Rodzaje zachowań agresywnych.
Zachowania agresywne młodzieży mają często przejaw agresji fizycznej bądź psychicznej.
RODZAJ
AGRESJI
FIZYCZNA
RODZAJE ZACHOWAŃ
•
•
•
•
•
uderzenie
potrącenie
szarpanie
kopanie
rzucanie
• bójka
• zniszczenie
• uszkodzenie prywatnego mienia
• drażnienie lub zabijanie zwierząt
•
PSYCHICZNA
najczęściej agresja słowna
• straszenie
• grożenie
• odsuwanie od pewnych czynności
• podanie fałszywych informacji w celu
wprowadzenia w błąd (np.: błędne
podpowiadanie w czasie sprawdzianu)
• kpiny
• wyśmiewanie
• przezwiska
• obmawianie
• skarżenie
• plotkowanie
• donoszenie itp.
OBIEKT AGRESJI
Obiektem na który
skierowana jest agresja
jest nie tylko człowiek
ale również przedmiot z
otoczenia.
Przyczyny zachowań agresywnych.
Można wyróżnić trzy główne mechanizmy tworzenia się agresji.
1. Agresja instrumentalna, w której uczeń osiąga różne korzyści w wyucziny przez siebie
sposób zachowania agresywnego.(nawet małe 4-letnie dziecko wymusza na rodzicach
kupienie zabawki, kładąc się na podłodze sklepu i tupając nogami. Po paru razach
kiedy rodzic ulega, dziecko ma już wyuczony i wypróbowany sposób na osiągnięcie
swojego celu). Agresja w takich przypadkach stanowi instrument służący osiąganiu
różnych celów.
2. Agresja naśladowcza, jest wynikiem naśladowania przez ucznia zachowań
agresywnych, które powodują rozładowanie napięcia emocjonalnego, przeżywania
silnych wrażeń.
3. Agresja frustracyjna, powstaje w wyniku udaremnienia zaspokojenia potrzb ucznia.
W literaturze poświęconej agresji często wymienia się trzech "nauczycieli" takich zachowań:
rodziców, kolegów i środki masowego przekazu. Rodzina stanowi pierwsze środowisko
rozwojowe i wychowawcze, które najdłużej oddziałuje na dziecko. To podstawowe
środowisko naturalne kształtujące postawy u dzieci. Które spełnia funkcje: wychowawczą,
biologiczną, socjalizującą i psychologicznš. Mšdra miłość rodziców to gwarancja dobrego
wychowania dziecka. Oparta jest bowiem na zrozumieniu praw rządzących rozwojem
psychoruchowym dziecka i potrzeb z nim związanych. Styl wychowania w rodzinie oraz
postawy rodzicielskie sš ważnym czynnikiem w powstawaniu agresji u dzieci. Wyróżniamy
następujące style wychowania sprzyjające występowaniu zachowań agresywnych wśród
dzieci:
• a) niekonsekwentny- cechuje go zmienność i przypadkowość, zależy od chwilowego
samopoczucia rodziców. Brak konsekwencji w wymaganiach wobec dziecka oraz zakazach,
powoduje to że dziecko przestaje czuć się bezpiecznie. A to może w konsekwencji prowadzić
do zachowań agresywnych.
• b) autokratywny- dzieci podporządkują się poleceniom i nakazom rodziców.
• c) liberalny- rodzice pozostawiają dziecku całkowitą swobodę. Dziecko nie mające
wytyczonych żadnych celów, ideałów, zasad, pozostawione samemu sobie zatraca się w
swoim świecie. Agresja jest wtedy często sposobem zwrócenia na siebie uwagi
rodziców.Przyczyny agresywnego zachowania młodzieży tkwią również w budowie rodziny.
Rodziny rozbite, zdezorganizowane pociągają za sobą ujemne skutki pod względem
wychowawczym. Matka próbuje zrekompensować dziecku brak ojca, większą pobłażliwością
i "wyrozumiałością", tłumaczšc tym, że dziecko to już wystarczająco jest pokrzywdzone
przez los. Dziecko w takiej rodzinie często niestety wyrasta na osobę nie radzącą sobie
samodzielnie z problemami.
Środki masowego przekazu , głównie telewizja często dostarcza wielu wzorców zachowania
agresywnego, poprzez to wpływa na wszystkie aspekty postaw wobec drugiego człowieka.
Telewizja stała się jednym z największych źródeł wiedzy o świecie. Dążąc do większej
oglądalności telewizja pokazuje wydarzenia spektakularne, wstrząsające, niezwykłe. Dzieci
uczą się zachowywać obserwując innych. Obraz przemocy, walki, wypadków i nieszczęść
stanowi potencjalne niebezpieczeństwo- gdyż służy jako model zachowania- szczególnie dla
dzieci. Dziecięca percepcja rzeczywistości polega na tym, że u dzieci często zaciera się
różnica między rzeczywistością a fikcją. Dziecko nie potrafi odróżnić tego co jest prawdą od
tego co jest fikcją. Dlatego bardzo ważne jest kontrolowanie tego co ogląda nasze dziecko od
najmłodszych lat.
Koledzy to również środowisko, którego zachowanie bardzo wpływa na zachowanie naszych
dzieci. Złe wzorce wśród kolegów, negatywne zachowanie przynoszące np. pewne wymierne
korzyści może wyzwolić u dziecka powielanie podobnego zachowania. Agresywne
zachowanie się ma również swoje podłoże w zachodzących w organizmie zmianach
chorobowych, zaburzeniach nerwicowych i chorobach psychicznych. Takie zachowanie
wymaga konsultacji z lekarzem specjalistą.
Reguły deeskalacji w sytuacjach ostrej przemocy.
1. "Wchodzenie" w daną sytuację. Należy bacznie obserwować zaistniałą sytuację.
Kiedy np. chłopcy się biją lub zaczepiają dziewczyny, należy wkroczyć i zareagować.
Nie wolno traktować tej sytuacji jako niegroźnej.
2. Osobista konfrontacja.
3. Rozdzielenie stron. Należy natychmiast rozdzielić ofiary od sprawców.
4. Natychmiastowe ustalenie granic. Nie dopuszczać do jakichkolwiek przejawów
przemocy lub grożenia przemocą wobec siebie jako osoby interweniującej.
5. Osobista ocena. Należy dokonać jednoznacznej oceny całej sytuacji, jednak bez
moralizowania
6. Ocena kryzysu przemocy o charakterze depresyjnym lub chaotycznym.
7. Nie pozwolić uciec. Nie pozwolić na rozwiązanie sytuacji, w której występuje
przemoc, przez ucieczkę agresorów, tak jakby "nic się nie stało". Wróć!!!! Najpierw
wyjaśnimy, o co wam poszło, a dopiero potem możecie iść!
8. Poważne potraktowanie agresji. "To co mówisz i czynisz, przyjmuję dosłownie i
poważnie"
9. Wyciąganie konsekwencji. "To co się tutaj stało, to nie żarty; twój czyn będzie miał
konsekwencje" ( np. powiadomienie dyrekcji szkoły)
10. Postępowanie po ustąpieniu agresji. Pedagog nie powinien tracić kontaktu, lecz
pozostawać w kontakcie, aż sytuacja ulegnie deeskalacji, aż będzie można
powiedzieć: "sprawcy zrozumieli co się stało"
Zapobieganie zachowaniom agresywnym.
Często środkiem wychowawczym jest zapobieganie zachowaniom agresywnym. Środkiem
stosowanym przez rodziców są kary lub zakazy. Dziecko karane przez rodziców w domu
zachowuje się w nim poprawnie, natomiast w szkole zachowuje się agresywnie, gdyż zanika
wtedy zagrożenie karą.W odniesieniu do agresji frustracyjnej należy ustalić, które potrzeby
ucznia uległy blokadzie. Jeżeli frustracja jest następstwem blokady potrzeby uznania
społecznego wywołanej złośliwymi przezwiskami kolegów, to należy oddziaływać na grupę
rówieśniczą, aby nie dochodziło do powstawania podobnych sytuacji.Przy agresji
naśladowczej należy chronić ucznia przed szkodliwym wpływem modeli agresywnego
zachowania.
W tym celu należy zainteresować ucznia audycjami telewizyjnymi, filmami czy książkami
ukazującymi pozytywne modele zachowania. Z pomocą mogą przyjść fizyczne formy
aktywności: wycieczki, spacery, mecze piłki nożnej itp. Jeżeli modele agresji występują w
bezpośrednim otoczeniu, wtedy należy izolować od zachowujących się agresywnie kolegów,
znajomych czy sąsiadów. W zapobieganiu wywoływania u młodzieży szkolnej agresji jest
współdziałanie domu rodzinnego, szkoły, różnych instytucji wychowawczych w uczeniu
dziecka wyrażania gniewu i umiejętności porozumiewania się. Tolerancja i poszanowanie
drugiego człowieka to wartości, bez których trudno będzie młodemu człowiekowi odnaleźć
się w społeczeństwie. Warto jednak podjąć trud i wykształcić u swoich uczniów umiejętności
właściwego traktowania swoich potrzeb, jak i potrzeb swoich kolegów. Jeśli nauczymy
młodych ludzi podstawowych umiejętności, które czynią ich bardziej wrażliwymi na uczucia
innych, to znacznie ograniczymy zachowania agresywne u uczniów.
Pamiętajmy o następujących zasadach:
• Nie należy stosować kar fizycznych.
• Karanie słowne wymaga od nas opanowania emocji
• Wyjaśnij za co i dlaczego karzesz.
• Karząc, jednocześnie staraj się dostrzec pozytywne zachowanie ucznia.
• Wystrzegaj się bycia słuchaczem, nie zainteresowanym problemami dziecka.
• W momencie napięcia staraj się doprowadzić do rozładowania np. wspólnym śmiechem.
• Zawsze doceniaj wysiłek ucznia (dziecka), nawet jeśli wysiłek ten nie przyniósł
oczekiwanych efektów.
• Odpowiadaj sobie na pytanie: "co bym zrobił, gdybym był na jego miejscu"
• Powierzaj funkcje kierownicze tym uczniom, którzy zajmują miejsce podporządkowane
• Podnoś poczucie wartości uczniów, stwórz im sytuację sprzyjającą osiągnięciu sukcesu.
• Przyjmij postawę życzliwości, zaufania i zrozumienia.Niewątpliwie oddziaływanie na
młodzież to bardzo skomplikowane i odpowiedzialne działanie, podjąć tego mogą się jedynie
najlepsi wychowawcy. Musimy umieć dotrzeć do młodych ludzi i nawiązać z nimi kontakt.
Wzbudzić w nich podziw swoją osobą, sposobem bycia , zasadami którymi się kierujemy.
Młodzież oczekuje od nas pomocy w swoim dojrzewaniu. A pomóc im mogą tylko ludzie
godni szacunku i naśladowania.
Niewątpliwie oddziaływanie na młodzież to bardzo skomplikowane i odpowiedzialne
działanie, podjąć tego mogą się jedynie najlepsi wychowawcy. Musimy umieć dotrzeć do
młodych ludzi i nawiązać z nimi kontakt. Wzbudzić w nich podziw swoją osobą, sposobem
bycia , zasadami którymi się kierujemy. Młodzież oczekuje od nas pomocy w swoim
dojrzewaniu. A pomóc im mogą tylko ludzie godni szacunku i naśladowania.
Bibliografia:
1. M.Cywińska. "Styl wychowania w rodzinie, a konflikty z rówieśnikami"
2. M.Żebrowska. "Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży"
3. Wyszukane artykuły na temat agresji w Internecie.
Praca wykonana przez:
mgr Iwona Mistak
Zespół Szkół Gastronomiczno
-Usługowych w Chorzowie