docKatalog spraw nierozwiązanych
download 
Reklamacja Transkrypt
Katalog spraw nierozwiązanych
PRZESYŁ Elektryczna 6/2015 DYSTRYBUCJA ISSN 1897-3833 Biuletyn Branżowy KLIENT Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Towarzystwa Paragraf w sieci Wydarzenia w branży Aukcje OZE odblokują przyłączenia? Efekt endotermiczny towarzyszący rozwojowi bubble effect Wykorzystanie dronów w fazie przygotowania inwestycji Współzależność poziomów Andrzej Schoeneich: generacji wiatrowej i fotowoltaicznej Katalog spraw nierozwiązanych Więcej informacji na www.ptpiree.pl W NUMERZE Spis treści W ubiegłym miesiącu pisaliśmy na naszych łamach o dobrze rozumianej idei współpracy w ramach podsektora dystrybucji. Jej wymiernym efektem jest rozpisanie wspólnego przetargu czterech operatorów systemów dystrybucyjnych na liczniki bilansujące. Również w czerwcu wątek współpracy przewija się w wywiadzie otwierającym numer. Mowa tym razem o trwającym od lat współdziałaniu nie wewnątrz sektora elektroenergetycznego, lecz pomiędzy dwoma organizacjami branżowymi, których cele nierzadko bywają zbieżne. Gościem Rozmowy miesiąca jest Andrzej Schoeneich, dyrektor Izby Gospodarczej Gazownictwa. Katalog spraw wspólnych dla obu sektorów gospodarki odpowiedzialnych za bezpieczeństwo energetyczne kraju jest wbrew pozorom bardzo bogaty. Wspólne są problemy dotyczące smart meteringu, unbundlingu i taryfikowania cen. Obu środowiskom zależy na przyjęciu ustawy korytarzowej, razem prowadzimy działania w zakresie optymalizacji kosztów legalizacji przyrządów pomiarowych. Niestety, ów katalog spraw wspólnych jest w dużej mierze zbiorem spraw nierozwiązanych. Jakie są przyczyny tego stanu rzeczy? O tym właśnie mówi gość czerwcowej „Energii Elektrycznej”. W dziale Rynek i regulacje omawiamy problem tak zwanych wirtualnych projektów OZE. Według ekspertów aukcje OZE mogą przyczynić do wyeliminowania tego zjawiska, co zwiększyłoby możliwość przyłączenia do sieci nowych inwestycji. Bieżące wydanie naszego miesięcznika z pewnością zadowoli osoby szczególnie zainteresowane tematyką techniczną. W obszernym tym razem dziale Technika i technologie znajdą Państwo całą gamę tematów. Dział otwiera artykuł poświęcony zjawisku bubble effect, które występuje w układach izolacyjnych papier – olej. Kolejnym interesującym zagadnieniem jest wykorzystanie dronów do przygotowania inwestycji sieciowej. Natomiast w związku z rozwojem źródeł odnawialnych ważne wydaje się opracowanie poświęcone współzależności poziomów generacji wiatrowej i fotowoltaicznej, przygotowane przez Energę-Operator oraz Instytut Energetyki w Gdańsku. Z problematyką techniczną nierozerwanie wiąże się innowacyjność, o której mówiliśmy wiele podczas kongresu „Energi@21”, w ramach targów „Expopower”. Zwieńczeniem wielu dyskusji było seminarium „Sieci energetyczne – nowe regulacje”, zorganizowane przez PTPiREE wraz z Enea Operator. Relacje z kongresu i targów publikujemy w dziale Wydarzenia w branży. Zapraszam do lektury! 4 INFORMACJE ZE SPÓŁEK 6 ROZMOWA MIESIĄCA 9 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE ywiad z Andrzejem W Schoeneichem, dyrektorem Izby Gospodarczej Gazownictwa (IGG) R YNEK I REGULACJE 11 Aukcje OZE odblokują przyłączenia? 13 PARAGRAF W SIECI TECHNIKA I TECHNOLOGIE 14 E fekt endotermiczny towarzyszący rozwojowi bubble effect 16 Wykorzystanie dronów w fazie przygotowania inwestycji 20 W spółzależność poziomów generacji wiatrowej i fotowoltaicznej WYDARZENIA 23 Oświetlenie dróg i miejsc publicznych 25 O swajanie języka innowacyjności 26 Innowacje w energetyce i dla energetyki 28 P rzyszłość spółek operatorskich 29 Wydarzenia w branży 30 FELIETON 31 TERMINARZ PRZESYŁ Elektryczna 6/2015 DYSTRYBUCJA ISSN 1897-3833 Biuletyn Branżowy KLIENT Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Biuletyn Branżowy „Energia Elektryczna” – miesięcznik Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Towarzystwa Efekt endotermiczny towarzyszący rozwojowi bubble effect Wykorzystanie dronów Wydawca: Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209, e-mail: [email protected], www.ptpiree.pl Opracowanie graficzne, skład, łamanie i druk: Media i Rynek, ul. K. Pułaskiego 41, 62-800 Kalisz Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów oraz zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmianę ich tytułów. Nakład: 1000 egzemplarzy Data zamknięcia numeru: 8 czerwca 2015 r. Wydarzenia w branży odblokują przyłączenia? Adres redakcji: ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209, e-mail: [email protected] www.e-elektryczna.pl ISSN 1897-3833 Paragraf w sieci Aukcje OZE Redaguje zespół: Andrzej Pazda (redaktor naczelny), Małgorzata Władczyk (zastępca redaktora naczelnego), Aleksandra Rakowska (redaktor – dział techniczny), Sebastian Brzozowski, Marzanna Kierzkowska w fazie przygotowania inwestycji Zdjęcie: archiwum Zdjęcie: Julia Sheveloff Szanowni Państwo Współzależność poziomów Andrzej Schoeneich: generacji wiatrowej i fotowoltaicznej Katalog spraw nierozwiązanych Na okładce: Andrzej Schoeneich – dyrektor Izby Gospodarczej Gazownictwa czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 3 INFORMACJE ZE SPÓŁEK »»Współpraca dla rozwoju smart grid PSE, Energa-Operator, Energa Wytwarzanie, agenda rządowa Japonii – New Energy and Industrial Technology Development Organization (NEDO) oraz konsorcjum japońskich firm reprezentowane przez Hitachi podpisały umowę o współpracy w zakresie rozwoju inteligentnych sieci w Polsce. Umowa dotyczy przeprowadzenia studium wykonalności projektu demonstracyjnego. Rozwiązania zastosowane w projekcie przyczynią się do stworzenia warunków dla rozwoju źródeł odnawialnych, w szczególności wiatrowych, przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa pracy systemu elektroenergetycznego. Zakres analizowanego projektu zakłada opracowanie narzędzia do ograniczania (przez operatora systemu) generacji wybranych farm wiatrowych przyłączonych do sieci koordynowanej. W celu optymalizacji tego ograniczenia wykorzystany ma być magazyn energii elektrycznej o mocy od 5 do 10 MW i pojemności od 20 do 40 MWh. Zdjęcie: archiwum Polskie sieci z japońską technologią Podpisanie umowy Dodatkowo zakres projektu będzie uwzględniał wykorzystanie magazynów energii elektrycznej do wspomagania bilansowania Krajowego Systemu Energetycznego w sytuacji dużej generacji w źródłach wiatrowych. Ma to na celu ograniczenie ryzyka ich wyłączania. NEDO szacuje, że opracowanie studium zajmie 3 kwartały. Z kolei faza realizacyjna ma trwać 3 lata. W ramach współpracy Energa-Operator będzie udzielać informacji dotyczących obszaru sieci dystrybucyjnej, na którym ma być zrealizowany projekt demonstracyjny. n »»Polskie Sieci Elektroenergetyczne Pierwszy przesuwnik fazowy na stacji Mikułowa 4 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 transgranicznej pomiędzy systemami elektroenergetycznymi Polski i Niemiec. Dużym wyzwaniem logistycznym był transport urządzenia na stację. Cały przesuwnik waży ponad 800 ton, a jeden transportowany element to przeszło 300 ton. Dostawy kolejnych przesuwników będą zrealizowane w najbliższych miesiącach. n Zdjęcie: archiwum PSE Na stacji elektroenergetycznej 400/220/110 kV Mikułowa rozpoczęto montaż pierwszego z czterech przesuwników fazowych. Prace realizowane są na podstawie umowy pomiędzy Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi a Simensem. Zgodnie z jej zapisami przesuwniki zostaną zainstalowane na liniach przesyłowych najwyższych napięć, łączących systemy elektroenergetyczne Polski i Niemiec. Dzięki ich działaniu możliwe będzie kontrolowanie przepływu energii elektrycznej pomiędzy oboma krajami. Instalacja przesuwników wyposaży Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE) w środki zaradcze pozwalające z jednej strony na ograniczanie niepożądanych przepływów z systemu niemieckiego, a z drugiej – na obniżenie marginesów bezpieczeństwa stosowanych przy wyznaczaniu transgranicznych zdolności przesyłowych. Montaż wszystkich przesuwników podniesie poziom bezpieczeństwa pracy oraz zwiększy zdolności wymiany Transport przesuwnika na stację był dużym wyzwaniem logistycznym INFORMACJE ZE SPÓŁEK »»Energa-Operator Działanie sieci uzależnione jest m.in. od materiałów, z jakich się składa. Im bardziej niezawodne urządzenia i lepsze materiały, tym bardziej niezawodna sieć energetyczna. Wychodząc z tego założenia Energa-Operator opracowała i wdrożyła prekwalifikację techniczną materiałów stosowanych na sieci elektroenergetycznej spółki. Prekwalifikacja polega na weryfikacji, czy oferowane na rynku materiały i urządzenia spełniają wymagania określone w standardach technicznych obowiązujących w spółce. Sprawdzeniu podlegają wymagane dokumenty, tj.: certyfikaty zgodności z normami, protokoły z badania typu, karty katalogowe i inne. Dodatkowo Energa-Operator może zażądać próbek, wykonać samodzielnie testy jakościowe w niezależnym laboratorium lub przeprowadzić wizytację fabryki, w celu weryfikacji jakościowej procesu produkcyjnego. Prekwalifikacja prowadzona jest przez pracowników spółki. W przypadku pozytywnego jej wyniku, produkty dołączane Zdjęcie: archiwum Energa-Operator Niezawodne urządzenia to niezawodna sieć Bezpieczna szkoła, bezpieczna Lubelszczyzna Dzięki wsparciu PGE Dystrybucja uczniowie lubelskich szkół spotkali się w Dniu Dziecka na Placu Zamkowym w Lublinie, aby na pikniku w ramach rządowego programu „Bezpieczna i przyjazna szkoła” na lata 2014-2016. To pierwsze tego typu wspólne przedsięwzięcie, w które zaangażowane są służby mundurowe oraz inne instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo w szkołach i innych placówkach oświatowych. Cel imprezy to zwrócenie uwagi na problem bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w szkole oraz poza nią. Partnerem akcji była spółka PGE Dystrybucja. n »»Energa Energa-Operator opracowała i wdrożyła prekwalifikację techniczną materiałów stosowanych na sieci elektroenergetycznej spółki są do wykazu materiałów prekwalifikowanych, publikowanego na stronie internetowej www.energa-operator.pl. n »»RWE Plan zrównoważonego rozwoju RWE Polska oraz RWE Stoen Operator po raz trzeci opublikowały wspólny raport podsumowujący działania z zakresu odpowiedzialności społecznej. Spółki wyznaczyły na 2014 r. jedenaście celów w zakresie prowadzenia biznesu w sposób zrównoważony. Dotyczyły one m.in.: poprawy jakości obsługi klienta, zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii i zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko. Według opublikowanego raportu, wszystkie cele zostały osiągnięte. Przyszłe wyzwania stojące przed spółką przewidują: pojawienie się coraz większej liczby prosumentów, »»PGE Dystrybucja wdrożenie systemów inteligentnego opomiarowania oraz aplikacji mobilnych, pojawienie się nowych produktów i usług, wzrost świadomości klientów w zakresie racjonalnego wykorzystania energii elektrycznej. Przygotowując się na nie, RWE już w 2014 r. podjęła szereg działań mających na celu przygotowanie konsumentów na nadejście rozwiązań związanych z energetyką przyszłości. Spółka opublikowała m.in. studium pt.: „Scenariusze rozwoju technologii na polskim rynku do 2050 r.”, czym dołączyła do szerokiej debaty publicznej na temat przyszłości technologii energetycznych w Polsce. n Informacje ze spółek zebrała Marzanna Kierzkowska Złoty Listek CSR Grupa Energa zdobyła najwyższą nagrodę w IV edycji listy firm, które w swojej działalności stosują zasady społecznej odpowiedzialności. W tegorocznym rankingu Energa otrzymała Złoty Listek CSR. Zestawienie tygodnika ,,Polityka’’ gromadzi firmy, które w swojej działalności stosują zasady zrównoważonego rozwoju (CSR – corporate social responsibility), czyli biorą odpowiedzialność za swój wpływ na otoczenie gospodarcze, społeczne i środowiskowe. W Grupie Energa szczególny nacisk położony jest na ochronę środowiska. Energa-Operator dużo inwestuje w modernizację sieci energii elektrycznej, dzięki czemu zmniejszają się straty sieciowe, a co za tym idzie firma traci mniej energii w procesie dystrybucji. Modernizacja i inwestycje w sieć energetyczną wychodzą również naprzeciw jednej z najważniejszych potrzeb klientów – pewności stałych dostaw energii elektrycznej. W tym celu Energa-Operator prowadzi inwestycje, których efektem jest znaczne zmniejszenie liczby i czasu trwania awarii. Spółka umożliwiła też zgłaszanie awarii przez wysłanie SMS-ów oraz udostępniła na stronie internetowej aktualną mapę wyłączeń z informacją o czasie usunięcia awarii.n czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 5 ROZMOWA MIESIĄCA Katalog spraw nierozwiązanych Wywiad z Andrzejem Schoeneichem – dyrektorem Izby Gospodarczej Gazownictwa (IGG). »» Smart grid tworzy rynek energii zorientowany na klientaprosumenta, świadomego zużycia energii i coraz częściej uczestniczącego w procesie jej wytwarzania. Służyć ma temu m.in. instalacja u odbiorców końcowych liczników zdalnego odczytu. Polskie prawodawstwo obecnie nie zawiera przepisów regulujących obowiązek instalacji systemów inteligentnego opomiarowania ani w sektorze elektroenergetycznym, ani też w gazowniczym. Jak ocenia Pan Dyrektor prowadzenie dalszego procesu instalacji takich liczników? Czy w przypadku rynku gazu przyniesie to dalsze korzyści odbiorcom? Faktycznie brak krajowych regulacji (rangi ustawowej) mocno komplikuje i opóźnia tzw. smart metering (SM), którego koszty powinny równomiernie obciążać i dostawców, i klientów. Gazowa dyrektywa 2009/73/WE nie zawiera – w przeciwieństwie do elektroenergetycznej 2009/72/WE – obowiązku obligatoryjnego wyposażania odbiorców w nowoczesne liczniki gazu, produkowane już od dawna przez polskie firmy i z powodzeniem lokowane na rynkach całego świata. Zespół ds. inteligentnych sieci i opomiarowania, działający przy IGG, przygotował pełną analizę kosztów i korzyści tzw. CBA, o której mowa w dyrektywie gazowej, lecz niestety, kiedy zamarły prace na szczeblu rządowym, również w branży gazowniczej zaniechano prac pilotażowych, w tym prowadzonych wspólnie z firmami elektroenergetycznymi. Głównym powodem, który „przepełnił kielich goryczy” była (w 2012 r.) odmowa Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) przyjęcia (na wzór elektroenergetyki) „Stanowiska regulacyjnego w zakresie wdrażania systemów inteligentnego opomiarowania w sektorze gazowniczym”, które zapewniłyby firmom gazowniczym uwzględnienie inwestycji w SM w przychodzie regulowanym. Odmowa wynikała z braku poparcia sektora gazowniczego dla propozycji URE utworzenia (centralnego) Operatora Informacji Pomiarowych. Nie ulega wątpliwości, że pomimo braku wielu korzyści, mających miejsce w sektorze elektroenergetycznym, sektor gazowniczy będzie ściśle współpracował na rzecz wdrożenia SM. Należy jednak pamiętać, że na 6,8 mln wszystkich odbiorców gazu ok. 3,1 mln to tzw. „kuchenkowicze”, gdzie korzyści z wdrożenia SM są dyskusyjne. Nie oznacza to jednak odwracania się sektora gazowniczego od konsumenta i dlatego kluczowe firmy członkowskie IGG 6 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 (PGNiG SA, Gaz-System SA, PSG Sp. z o.o. i OSM Sp. z o.o.) opracowały „Strategię wsparcia projektów inwestycyjnych dla inteligentnych sieci gazowych w perspektywie finansowej 2014-2020”. Strategia ta została aprobowana przez Ministerstwa Gospodarki oraz Infrastruktury i Rozwoju do stosowania w procedurach pozyskiwania środków z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko dla operatorów poszczególnych podsieci gazowniczych (dokument ten jest opublikowany na stronach IGG). »» We wrześniu ub. r. Prezes URE wydał certyfikat niezależności operatorowi systemu przesyłowego OGP Gaz-System SA. Unbundling właścicielski jest kolejnym krokiem do konkurencyjnego rynku gazu i odejścia od obowiązku taryfikowania cen gazu. Jak sektor gazowniczy ocenia skutki dokonanego rozdziału działalności? Jak ocenia Pan perspektywę dalszych działań w kierunku liberalizacji rynku gazowego w Polsce, która jest konieczna do spełnienia wymogów stawianych przez Unię Europejską? Pełny unbundling jedynego w Polsce operatora systemu przesyłowego nastąpił już w 2005 r. i od tego czasu Gaz-System SA, budując (do 2015 r.) ponad 1200 km strategicznych gazociągów i połączeń międzysystemowych, ogromnie przyczynił się do liberalizacji rynku gazu ziemnego z zachowaniem bezpieczeństwa gazoenergetycznego Polski. Wyodrębniono również majątkowo i organizacyjnie niezależnych operatorów sieci dystrybucyjnych, jak i operatora systemu magazynowania. W związku z wprowadzeniem tzw. obliga gazowego utworzono spółkę PGNiG Obrót Detaliczny, która realizuje ten obowiązek w ścisłym współdziałaniu z Towarową Giełdą Energii SA – kluczowym na tę chwilę elementem rynku konkurencyjnego. Prawie wszystkie wymogi stawiane przez UE zostały spełnione, mimo to rynek konkurencyjny nie rozwija się tak jak oczekują przede wszystkim odbiorcy przemysłowi oraz liczne już (ponad 80 koncesji) spółki obrotu gazem (i energią elektryczną). Wszyscy są za końcowym zniesieniem administracyjnego obowiązku zatwierdzania cen przez Prezesa URE, ale w sposób bezpieczny, i kolejnymi krokami, np. dotyczącymi konstrukcji taryfy maksymalnej czy prawa do elastycznego kształtowania wielkości zamówień w każdym roku gazowym. Osobiście uważam, że proces uwalniania cen dla odbiorców biznesowych będzie nieuchronnie i szybko przybliżał nas do Zdjęcie: Archiwum IGG ROZMOWA MIESIĄCA Andrzej Schoeneich – dyrektor Izby Gospodarczej Gazownictwa wspólnego rynku energetycznego UE i współgrał z bliskim uruchomieniem terminala gazowego w Świnoujściu oraz kolejnych połączeń z ościennymi krajami (głównie UE). Natomiast dłuższa będzie ścieżka zniesienia czy zmiany zasad taryfowania odbiorców domowych. »» Projekt ustawy o korytarzach przesyłowych, nad którym prace trwały od lat, został zastąpiony przez plan projektu ustawy o strategicznych inwestycjach celu publicznego. Ma ona objąć m.in. sektor energetyczny i gazowniczy oraz umożliwić realizację inwestycji niezależnie od planów zagospodarowania przestrzennego. Czy, Pana zdaniem, skierowanie tego projektu do Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (MIiR) pozwoli na szybsze usankcjonowanie prawne wyczekiwanych przez oba sektory ułatwień w lokowaniu infrastruktury sieciowej? Regulacje, które mają zapewnić sektorowi energetycznemu normalne (w miarę) inwestowanie w rozwój (i modernizację) sieci były i są traktowane po macoszemu przez rząd i parlament. Kompletną porażką okazało się procedowanie tzw. ustawy korytarzowej, w której przygotowanie PTPiREE, IGG oraz szereg innych organizacji samorządu gospodarczego poświęciło niemało czasu i środków finansowych. Nie wierzę w sukces szybkiego przyjęcia ustawy o strategicznych inwestycjach celu publicznego, która obecnie pilotowana jest przez MIiR. Oby nie trwało to kolejnych 7 lat, jak przy ustawie korytarzowej, której projekt w wersji końcowej był naprawdę dobry i uwzględniał (oficjalne) opinie samorządu terytorialnego. Lobby stojące za utrzymaniem obecnych, stanowiących pożywkę dla szarej strefy, przepisów związanych z gospodarką nieruchomościami czy z planami zagospodarowania przestrzennego ma większe wpływy aniżeli środowisko energetyczne. Prędzej spodziewam czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 7 ROZMOWA MIESIĄCA się uporządkowania prawa w formie uchwalenia nowego Kodeksu budowlanego czy Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Chyba że zaistnieje sytuacja jak w 2009 r., kiedy to Sejm – przy 2 głosach wstrzymujących się – przyjął (po zaledwie kilku miesiącach pracy) ustawę o inwestycjach w zakresie terminala regazyfikującego skroplony gaz ziemny, która w istotny sposób pomogła spółce Gaz-System SA zrealizować budowę gazociągów wysokiego ciśnienia. »» Od kilku lat prowadzimy wspólne działania w zakresie optymalizacji kosztów legalizacji przyrządów pomiarowych. Oczekiwanym przez przedsiębiorstwa energetyczne efektem byłoby wydłużenie okresów legalizacji liczników, alternatywnie wdrożenie legalizacji metodą statystyczną. Wymaga ona jednak weryfikacji i przystosowania baz danych o licznikach. Czy, Pana zdaniem, przedsiębiorstwa rynku gazu są w pełni przygotowane do wdrożenia metody legalizacji? Czy rzeczywiście, według Państwa danych, obniżyłoby to koszty przedsiębiorstw, a w konsekwencji ceny gazu dla klientów? (w gazownictwie) z narastającego już szczytu legalizacji ponownej. Stąd administracja ta powinna być bardziej skłonna do jak najszybszej nowelizacji Prawa o miarach. Gazownictwo ponownie przygotowało na przełomie 2014 i 2015 r. pełny projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o miarach (artykuły 8 m, ust. I 9, pkt 2) dopuszczający stosowanie metody statystycznej wraz z uzasadnieniem, propozycją nowelizacji niektórych zapisów rozporządzeń wykonawczych oraz oceną skutków regulacji. Kilkoro posłów wyraziło realne zainteresowanie i zadeklarowało wsparcie nowelizacji w drodze tzw. projektu poselskiego. Niestety, bez elektroenergetyki w tych politycznych czasach nie uzyskamy sukcesu, o który walczymy od 10 lat i który bezdyskusyjnie obniżyłby koszty przedsiębiorstw, a tym samym zmniejszyłby taryfy za dystrybucję gazu dla odbiorców końcowych. Skrajnie optymistycznie zakładam, że w nowym parlamencie, przed końcem kadencji w 2019 r., dokonana będzie tak oczekiwana zmiana Prawa o miarach. »» Izba Gospodarcza Gazownictwa swoją strukturą i działaniem różni się od Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej. Mimo to jednak nasza współpraca sięga kilku czy kilkunastu nawet lat wstecz. PTPiREE w tym roku obchodzić będzie 25-lecie. Prośba o kilka słów refleksji, a także uwag, niekoniecznie pozytywnych, dotyczących naszej dalszej współpracy. Sektor gazowniczy nie uważa, że wprowadzenie w Polsce (tak jak w 23 krajach UE) regulacji stanowiącej, że legalizacja ponowna gazomierzy może być wykonana z zastosowaniem tzw. metody statystycznej jest alternatywne wobec wydłużenia bądź skrócenia okresów legalizacji gazomierzy (liczników). Korzystając z przychylności ówczesnego kierownictwa Głównego UrzęIzba Gospodarcza Gazownictwa działa Należy wskazać problem du Miar, nakierowanego na racjonalw oparciu o Ustawę o izbach gospodarstanu bazy technicznej ne wzorce unijne, branża gazownicza czych, ale w sprawach żywotnych dla przedłożyła w 2007 r. projekt nowelizacji rozwoju gospodarczego, w szczególnorządowej administracji Prawa o miarach, dopuszczający do stości energetyki, nie różnimy się w pogląsowania metodę statyczną i równoległy dach i postulatach od takich stowarzymiar, niedostosowanej projekt rozporządzenia Ministra Gosposzeń jak: Polskie Towarzystwo Przesyłu darki w sprawie prawnej kontroli mei Rozdziału Energii Elektrycznej, Polskie do przeprowadzania trologicznej przyrządów pomiarowych, Towarzystwo Elektrociepłowni Zawotakiej liczby badań skracający okres ważności dowodu legadowych czy Stowarzyszenie Inżynielizacji pierwotnej z 15 do 10 lat. I tak jak rów i Techników Przemysłu Naftowego legalizacyjnych, które to powszechne jest w ostatnich latach, i Gazowniczego. Dogadujemy się w pół ustawy nie udało się zmienić, natomiast słowa bez zbędnych procedur, zawierawynikają (w gazownictwie) podpisano rozporządzenie, którego skutjąc coraz liczniejsze sojusze z właściwyz narastającego już szczytu ki w postaci wzrostu kosztów legalizacji mi izbami, np. IGCP, TOE, IEPiOE, SPIUG, prawnej w latach 2012-2022 szacowane przeciwko rozrastającej się i nieruchawej legalizacji ponownej. są na ok. 700-800 mln zł. administracji rządowej, jak i niestety saInstytut Nafty i Gazu w Krakowie, na Stąd administracja ta powinna morządowej (terytorialnej). zlecenie branży, przygotował szczegółowe Izba Gospodarcza Gazownictwa działa być bardziej skłonna do analizy organizacyjne i techniczne, w tym od 2004 r. i bilans pozytywnych dokonań projekt (oparty o doświadczenia światowe), nie jest imponujący, pomimo ogromu wyjak najszybszej nowelizacji pn. „Badania gazomierzy miechowych z zasiłków. Przeważa niestety katalog spraw stosowaniem kontroli wyrywkowej”, jako nierozwiązanych. Prawa o miarach. instrukcji (procedury) do wydania przez MiCenimy sobie bardzo współpracę nisterstwo Gospodarki. z PTPiREE i życzymy kolejnego srebrnego Na bazie tych opracowań firmy gazownicze uporządkowały jubileuszu w warunkach stabilizujących rynek energetyczny i zai unowocześniły gospodarkę gazomierzami domowymi, weryfidowalających klienta oczekującego wspólnych, przyjaznych fakkując na bieżąco bazy danych i branża jest generalnie przygototur za energię elektryczną i gaz ziemny. wana do prac wdrażających metodą statystyczną, która – jeszcze raz podkreślam – nie jest obligatoryjna. Dziękuję za rozmowę. Na tę chwilę należy wskazać problem stanu bazy technicznej rządowej administracji miar, niedostosowanej do przeproRozmawiał wadzania takiej liczby badań legalizacyjnych, które wynikają Andrzej Pazda »» 8 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 Z DZIAŁALNOŚCI PTPIREE Zmiany w zarządzie PTPiREE 20 maja br. odbyło się XXIII Zgromadzenie Krajowe PTPiREE, podczas którego przeprowadzono wybory uzupełniające do Zarządu PTPiREE. Nowymi członkami Zarządu zostali Panowie Roman Pionkowski – prezes Energa-Operator S.A. oraz Stanisław Kubacki – wiceprezes Energa-Operator S.A., którzy zastąpili w Zarządzie Panów Rafała Czyżewskiego i Roberta Świerzyńskiego. Zgromadzenie zatwierdziło także sprawozdanie z działalności, sprawozdanie finansowe za 2014 r. oraz podział wyniku finansowego za 2014 r. Ostateczna wersja „Koncepcji Modelu Wymiany Informacji...” Pięciu zrzeszonych w PTPiREE operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) prowadzi intensywne prace nad utworzeniem w Polsce Centralnego Systemu Wymiany Informacji na detalicznym rynku energii (CSWI), opartym na międzynarodowym standardzie ebIX. System ten służyć będzie wymianie informacji oraz danych pomiędzy OSD a uczestnikami rynku, tj. sprzedawcami energii oraz podmiotami odpowiedzialnymi za bilansowanie (POB). W wyniku prowadzonych przez PTPiREE konsultacji społecznych oraz rozmów z uczestnikami rynku, wypracowano – uwzględniającą wspomniane zasięganie opinii oraz autokorekty – ostateczną wersję szczegółowej „Koncepcji Modelu Wymiany Informacji pomiędzy uczestnikami detalicznego rynku energii elektrycznej w Polsce (opartego na międzynarodowym standardzie ebIX)”. Będzie ona podstawą wdrożenia CSWI. Ze względu na złożoność tego procesu i czas przewidywany na implementację, nie przewiduje się wprowadzania zmian w dokumencie. Ostateczna wersja „Koncepcji (...)” dostępna jest na stronie www.ptpiree.pl. Energetyka w POIiŚ 2014-2020 22 maja br. w Warszawie obradował Zespół Doradców ds. Regulacji Wspólnotowych Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (MIiR) w zakresie Programów Operacyjnych, którego PTPiREE jest członkiem. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele MIiR, resortu gospodarki, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz sektora elektroenergetycznego. Omówiono m.in. aktualny stan prac nad dokumentami wykonawczymi do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oraz stan przygotowania projektów z zakresu dystrybucji energii elektrycznej zamieszczonych na Liście Projektów Strategicznych dla sektora energetyki (Project Pipeline). Intensywne prace nad przygotowaniem inwestycji sektora i stosownych regulacji mają na celu możliwość wystąpienia przez OSD o dotacje już jesienią br. PTPiREE uhonorowane Obchodzące w tym roku 25-lecie działalności, Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej nagrodzono specjalną statuetką Międzynarodowych Targów Poznańskich podczas zakończonych 28 maja br. Międzynarodowych Targów Energetyki ,,Expopower’’. Statuetka jest wyrazem uznania dla PTPiREE za długoletnią współpracę z targami ,,Expopower’’ i za 25 lat pracy na rzecz sektora przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej. Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej w trakcie minionego ćwierćwiecza współkształtowało polski sektor energetyczny, jego otoczenie regulacyjne i aktywnie działało na rzecz rozwoju wewnątrzsektorowej współpracy – czytamy w akcie nadania statuetki. Zespół PTPiREE ds. Ruchu 14 maja br. obradował Zespół PTPiREE ds. Ruchu. Omawiano aktualny stan oraz jakość wymiany danych pomiędzy systemami SCADA OSD i OSP, zaktualizowano listę osób do kontaktu, listę obiektów oraz omawiano projekt porozumienia o poufności. Przekazano również informację na temat postępu prac nad aktualizacją instrukcji wykonywania czynności łączeniowych, informację dotyczącą opracowania zasad wykonywania czynności łączeniowych bezpiecznikami nn. Wypracowano także procedurę obsługi zgłoszeń pod nr 991 dla odbiorców z pogranicza OSD. Ponadto zaprezentowano doświadczenia OSP w zakresie Kodeksu Sieciowego oraz omawiano możliwości szkoleń na Symulatorze KSE. Kolejne spotkanie Zespołu zaplanowano na 9 września br. w siedzibie PSE SA. Spotkanie w Instytucie Energetyki 22 maja br. w Instytucie Energetyki odbyło się spotkanie z wykonawcą pracy badawczej pt. „Ocena gotowości układów SCO zainstalowanych w KSE do realizacji skutecznej obrony przed awariami”. Celem posiedzenia było omówienie i uszczegółowienie zakresu badań, listy przekaźników do przebadania oraz udostępnienia czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 9 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE opisów nieprawidłowych zadziałań automatyk SCO na potrzeby badań. Kolejne zebranie zaplanowano na 25 czerwca br. Zespół PTPiREE ds. EAZ 27 maja br. w siedzibie PSE SA Odział w Warszawie miało miejsce spotkanie Zespołu PTPiREE ds. EAZ. Jego celem było rozpoczęcie prac nad opracowaniem zasad współpracy dla stacji „dzielonych”, omówienie jednego z dostępnych systemów automatyki restytucyjnej wraz z odcinkową lokalizacją miejsca zwarcia w sieci SN oraz postępu pracy badawczej pt. „Ocena gotowości układów SCO zainstalowanych w KSE do realizacji skutecznej obrony przed awariami. 10 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 Aktualizacja instrukcji łączeń ruchowych 28 i 29 maja br. w Zawidowicach obradowała Komisja PTPiREE ds. Aktualizacji Instrukcji Łączeń Ruchowych. Na spotkaniu kontynuowano prace nad aktualizacją instrukcji w zakresie procedur łączeniowych na wszystkich poziomach napięć w trzech układach wykonywania operacji łączeniowych (zdalnych, stacyjnych i ręcznych). Omawiano również zagadnienie możliwości i zakresu badań mających na celu opracowanie zasad wykonywania czynności łączeniowych bezpiecznikami mocy nn pod obciążeniem. Kolejne spotkanie Komisji zaplanowano w dniach 29-30 czerwca br. n RYNEK I REGULACJE Aukcje OZE odblokują przyłączenia? Eksperci oceniają, że aukcje OZE mogą doprowadzić do eliminacji z rynku tzw. wirtualnych projektów OZE, co zwiększyłoby możliwości przyłączania nowych projektów. OSD zwracają jednak uwagę, że „odblokowanie mocy” wskutek rozwiązania umów nie przekłada się wprost na możliwość wprowadzenia takiej samej mocy dla nowych inwestorów. IRENEUSZ CHOJNACKI W następnych kilku miesiącach operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) i ich partnerów z sektora odnawialnych źródeł energii ( OZE) znowu czeka pewnie sporo pracy nad umowami przyłączeniowymi. Znowu, bo relatywnie niedawno, gdyż jesienią 2013 r., wskutek nowelizacji Prawa energetycznego (Pe) powstał obowiązek umieszczania w umowach przyłączeniowych OZE harmonogramów przyłączania tych źródeł pod rygorem możliwości wypowiedzenia umów. Teraz, na podstawie ustawy o OZE, kolejny raz trzeba będzie zmieniać umowy przyłączeniowe OZE zawarte przed wejściem ustawy o OZE w życie, co stało się na początku maja br. Z właściwych przepisów - o czym za chwilę - wynika, że zmiany nie muszą dotyczyć wszystkich umów. Umowy będą musiały być zmienione lub nie w zależności od tego, jakie terminy przyłączenia OZE przewidują. Energia po raz pierwszy Ustawa o OZE wprowadza zmiany w Pe, które stanowią, że umowa o przyłączenie OZE powinna zawierać termin dostarczenia po raz pierwszy do sieci energii elektrycznej wytworzonej w instalacji OZE, ale nie jakiś dowolny. Termin ten nie może być dłuższy niż 48 miesięcy, a dla morskich farm wiatrowych nie dłuższy niż 72 miesiące, licząc od dnia zawarcia umowy. Właściwy przepis mówi ponadto, że niedostarczenie po raz pierwszy do sieci energii elektrycznej wytworzonej w tej instalacji we wskazanym w umowie o przyłączenie terminie jest podstawą wypowiedzenia umowy o przyłączenie. W najbliższym czasie ważniejsze od tych ogólnych rozwiązań będą jednak przepisy przejściowe, które nakazują dostosowanie umów przyłączeniowych OZE zawartych przed wejściem w życie ustawy o OZE do wskazanych wyżej wymogów. Jest na to 6 miesięcy, licząc od dnia wejścia w życie ustawy o OZE. Przy czym jeśli z istniejących umów przyłączeniowych wynika, że termin dostarczenia pierwszej energii z instalacji OZE jest krótszy niż 48 miesięcy (ewentualnie 72 miesiące dla morskich farm wiatrowych), licząc od dnia wejścia w życie ustawy, to nie ma potrzeby zmieniania umowy. Wydaje się, że przynajmniej w przypadku źródeł wiatrowych nie będzie potrzeby zmieniania zbyt wielu umów, bo branża informuje, że niewiele jest takich, w których terminy przyłączenia wykraczają poza maj 2019, czyli poza owe 48 miesięcy, liczone od wejścia w życie ustawy o OZE. – O ile mi wiadomo, jest niewielka część umów przyłączeniowych, które wykraczają poza maj 2019, a więc muszą być dopasowane do treści ustawy. Większość podpisanych umów przyłączeniowych ma jednak krótsze terminy ważności i ustawa mówi, że ich terminy zostają zachowane. Generalnie nie dostrzegam w tych zapisach niczego korzystnego dla którejkolwiek ze stron, czy to jeśli chodzi o inwestorów, czy operatorów – ocenia dr Arkadiusz Sekściński, wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej. Nie można jednak wykluczyć, że również umowy przewidujące przyłączenie OZE w terminie krótszym niż 48 miesięcy, liczonym od wejścia w życie ustawy o OZE, będą zmieniane celem uwzględnienia wskazanego terminu. Podczas konferencji na temat przyłączeń OZE, zorganizowanej przez PTPiREE w maju br., niektórzy operatorzy wskazywali na taką możliwość. – Jeśli harmonogramy przyłączeń są krótsze niż 48 miesięcy, to możemy je respektować i nie zwracać uwagi na to, że zmieniły się czynniki zewnętrzne. Ale można przyjąć mniej konserwatywne stanowisko i zaprosić po raz drugi inwestorów do dialogu technicznego. Uznając, że przesłanki obiektywne, polegające na zmianie zasad wsparcia OZE, są na tyle istotne, że możemy dyskutować o nowym harmonogramie, pamiętając jednak o zapisach ustawy o OZE, a mianowicie o 48 miesiącach na dostarczenie pierwszej energii – komentował Marek Szymankiewicz, wiceprezes Enea Operator. Ważne też jest, że przepisy przejściowe ustawy o OZE nakładają na inwestorów, których umowy przewidują dostarczenie pierwszej energii w terminie dłuższym niż 48 miesięcy od wejścia w życie ustawy, obowiązek przedłożenia operatorom aktualizacji harmonogramu przyłączenia w terminie 3 miesięcy od wejścia ustawy w życie. Uchybienie temu terminowi, wedle przepisów, zwalnia przedsiębiorstwo energetyczne z obowiązku dostosowania harmonogramu przyłączenia do wymagań ustawy. Uwalnianie mocy przyłączeniowych Podobnie jak to było w przypadku zmian umów przyłączeniowych, które następowały wskutek nowelizacji Pe z 2013 r., tak i w związku z wyżej opisanymi rozwiązaniami, część obserwatorów wiąże nadzieje na odblokowanie pewnych mocy czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 11 RYNEK I REGULACJE – Przepisy te (art. 191 i 192 ustawy o OZE – przyp. autora) dają opeprzyłączeniowych do sieci za sprawą wypowiadania nierealizoratorom prawo wypowiedzenia umów przyłączeniowych, które nie zowanych umów przyłączeniowych (tzw. wirtualne projekty OZE). staną dostosowane do wymogów ustawy, ale nie nakładają obowiązZ punktu widzenia potencjalnych nowych inwestorów OZE to ku ich wypowiedzenia, jak też nie zakazują ich dalszego wykonywania. ważne, bo jak wiadomo obecnie nie jest łatwo uzyskać warunki Dlatego upływ terminów przewidzianych w powołanych artykułach przyłączenia do sieci. Z wieści płynących z rynku można wnosić, nie musi automatycznie przełożyć się na rozwiązanie problemu zaże szczególnie w przypadku energetyki wiatrowej, zainteresowablokowanych mocy przyłączeniowych – wyjaśnia Kamil Jankielewicz, nej przyłączeniami do sieci wysokich napięć. PSE, o czym była też radca prawny w kancelarii Allen & Overy, A. Pędzich. mowa na wspomnianej konferencji PTPiREE, od jesieni 2012 nie uzgadnia nowych warunków przyłączenia farm wiatrowych do sieci wysokich napięć OSD. Odnaleźć się w aukcjach Wynika to z faktu, że PSE weryfikuje ekspertyzy wpływu przyłączenia farm wiatrowych na krajowy system elektroenergetyczny Eksperci są raczej skłonni twierdzić, że na stan istniejących umów (KSE) w zakresie możliwości zbilansowania systemu, tj. odbioru przyłączeniowych większy wpływ może mieć wdrożenie aukcyjnego energii elektrycznej wyprodukowanej z OZE przyłączonych i plasystemu wsparcia OZE. Chodzi o to, że począwszy od 2016 r. wsparnowanych do przyłączenia do KSE, na podstawie wydanych wacie będą otrzymywały tylko te projekty, które wygrają aukcje OZE, runków przyłączenia. Tych jest już mnóstwo i analizy pokazują, a więc spodziewane jest, że ten system będzie eliminował z rynku że przy tak dużej skali generacji OZE nie będzie możliwości zbiprojekty nieefektywne, a wraz z nimi umowy przyłączeniowe. lansowania KSE, co w konsekwencji powoduje, że PSE odmawia – Model aukcyjny stanowi sam w sobie element weryfikacji – uzgodnienia kolejnych warunków przyłączenia farm wiatrowych. czyszczenia systemu z projektów, które nie mają szans na realizację Z informacji przedstawionych na konferencji PTPIREE przez Adaz punktu widzenia biznesowego i technicznego, proceduralnego – ma Oleksego, zastępcę dyrektora Departamentu Rozwoju Systemu ocenia dr Arkadiusz Sekściński. PSE, wynikało, że zawarte przez PSE i OSD OSD przestrzegają jednak inwestorów umowy przyłączeniowe farm wiatrowych do przed nadmiernym optymizmem. EnerZ informacji przedstawionych ga-Operator wskazuje, że „odblokowanie sieci wysokich napięć opiewają na nieco ponad 15 tys. MW, z czego ok. 2,2 tys. MW dotymocy”, wynikające z rozwiązanych umów, nie na konferencji PTPIREE przez czy morskich farm wiatrowych. Do tego naleprzekłada się wprost na możliwość wprowaAdama Oleksego, zastępcę ży dodać umowy przyłączeniowe na kolejne dzenia takiej samej mocy dla nowych inwewiatraki o mocy ok. 2,5 tys. MW, które mają storów składających wnioski o określenie wadyrektora Departamentu być przyłączone do sieci średnich napięć runków przyłączenia do sieci. Każdorazowo Rozwoju Systemu PSE, i oczywiście przyłączone już farmy wiatrowe, o możliwości przyłączenia decyduje eksperczyli kolejne ok. 4 tys. MW. wynikało, że zawarte przez PSE tyza wpływu przyłączanego źródła na sieć, Z drugiej strony, jak ostatnio policzył Injej wynikami, w przypadku przyłączei OSD umowy przyłączeniowe a poza stytut Jagielloński (IJ), deweloperzy planunia do sieci 110 kV, bardzo istotne z punktu jący budowę farm wiatrowych uzyskali do widzenia możliwości wydania warunków farm wiatrowych do sieci 2014 r. warunki przyłączenia na 18,7 tys. MW. przyłączenia jest uzgodnienie tego z PSE. wysokich napięć opiewają Z tej liczby umowy przyłączeniowe podpisaInna sprawa, że aukcyjny model wsparno na 16 tys. MW, ale wybudowano jedynie cia OZE sam w sobie stanowi pewien prona nieco ponad 15 tys. MW, 3,8 tys. MW. Przy tym, jak oszacował IJ, aż 76% dla rynku, w tym dla operatorów. Nie z czego ok. 2,2 tys. MW dotyczy blem z wydanych warunków przyłączenia nastąwiadomo jak od 2016 r. będą się rozwijały piło do 2010 r., gdy wystąpienie o nie było OZE, czyli kto i kiedy wygra aukcje i będzie morskich farm wiatrowych. nieodpłatne i nie wymagano jeszcze dokusię faktycznie chciał przyłączyć, a zatem rementów pozwalających na uprawdopodobfleksji wymaga pytanie: Jak podchodzić do nienie zdolności inwestorów do realizacji projektów. realizacji umów przyłączeniowych w sytuacji, gdy ich wykonanie Realizacja przepisów z 2013 r., oznaczająca powszechne wprobędzie miało sens tylko po wygraniu aukcji? Niektóre OSD informuwadzenie do umów przyłączeniowych harmonogramów przyłączają, że inwestorzy zwracają się o wpisywanie do umów przyłączenia OZE, nie przyniosła istotnych doraźnych rezultatów w postaci niowych klauzul zwalniających ich z przyłączenia, jeżeli – mówiąc odblokowania mocy przyłączeniowych. W większości przypadków ogólnie – nie odnajdą się w systemie aukcyjnym. OSD udało się porozumieć z inwestorami i umowy przyłączeniowe – Takich zapisów w umowach cywilnoprawnych zamieszczać aneksowano. Oznacza to, że jeśli nie będą realizowane, to można nie będziemy. Musimy dbać o to, żeby przepisy umów przyłączenia spodziewać się ewentualnego ,,odblokowania mocy’’ wskutek wyw szczególności nie naruszały równoprawnego traktowania podmiopowiadania czy wygasania umów dopiero za jakiś czas. tów – podkreślił Marek Szymankiewicz na konferencji PTPiREE. Przykładowo, Energa-Operator informuje, że harmonogramy realiJeśli pominąć morskie farmy wiatrowe, to ustawa o OZE daje zacji projektów są rozciągnięte na lata 2015-2019 i szacuje, że ,,odblo24- lub 48-miesięczny termin na uruchomienie produkcji z instalacji kowanie mocy’’, dzięki wprowadzeniu do umów harmonogramów, OZE, które wygrają aukcje. Tak długi termin może oznaczać de facdostrzegalne może być dopiero pod koniec 2016 r., a jego skala uzato blokadę mocy przyłączeniowych, bo jest ryzyko, że nie wszystkie leżniona m.in. od działań inwestorów OZE. zwycięskie instalacje powstaną. Część inwestorów uważa nawet, że Przy tym, chociaż niektóre, nowo wprowadzane zapisy o możlisystem aukcyjny powinno się budować z koniecznością natychmiawości wypowiadania umów przyłączeniowych w przypadku niedostowej realizacji inwestycji, maksymalnie w ciągu 12 miesięcy, ale nie stosowania ich do ustawy o OZE wyglądają na dość rygorystyczne wygląda na to, żeby taki pomysł znalazł odzwierciedlenie w prawie. n – to jednak eksperci oceniają, że faktycznie są w miarę liberalne. Autor jest dziennikarzem miesięcznika „Nowy Przemysł” i portalu wnp.pl 12 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 PARAGRAF W SIECI Rubrykę, poświęconą zagadnieniom prawnym w energetyce, redagują: mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś z Biura PTPiREE i mec. Przemysław Kałek z Kancelarii Chadbourne & Parke LLP Nowelizacja ustawy o OZE Zapowiadaną w poprzednim wydaniu ,,Energi Elektrycznej’’ nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE) Ministerstwo Gospodarki przedłożyło do konsultacji publicznych 15 maja br. Dotyczy ona zasadniczo uszczegółowienia i doprecyzowania przepisów regulujących wsparcie dla mikroinstalacji, wprowadzając przy tym nowe obowiązki administracyjne dla wytwórców w mikroinstalacjach, sprzedawców zobowiązanych oraz Prezesa URE. Wytwórcy będą bowiem składali sprzedawcy zobowiązanemu oświadczenie potwierdzające, że nie korzystali, nie korzystają, ani nie będą korzystali z pomocy inwestycyjnej przeznaczonej na zakup, instalację eksploatację lub modernizację mikroinstalacji – co warunkować będzie możliwość skorzystania ze stawek gwarantowanych. W braku takiego oświadczenia, do zakupu energii z mikroinstalacji będzie się stosowało średnią cenę sprzedaży energii w poprzednim kwartale, ogłaszaną przez Prezesa URE. Oświadczeniu ma towarzyszyć klauzula o świadomości odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Nowelizacja precyzuje, że organem odpowiedzialnym za publikowanie informacji o sumarycznej mocy zainstalowanej elektrycznej w mikroinstalacjach jest Prezes URE. Wyposaża go jednocześnie w uprawnienia kontrolne w związku z potrzebą monitorowania progów mocowych 300 i 500 MW oraz realizacją przepisów ustanawiających system wsparcia dla prosumentów w kontekście zapewnienia zgodności z zasadami dopuszczalności pomocy publicznej. W zakresie dodatkowych obowiązków OSD, projekt przewiduje jedynie obowiązki sprawozdawcze związane z monitorowaniem przyrostu mocy poprzez przekazywanie do Prezesa URE dodatkowej informacji o rodzaju mikroinstalacji przyłączonej do sieci i jej elektrycznej mocy zainstalowanej w podziale do 3 kW oraz 3-10 KW, a także o ogólnej mocy zainstalowanej w mikroinstalacjach. Przy czym dla celowości publikacji, PTPiREE zaproponowało dostosowanie terminu publikowania informacji kwartalnej przez Prezesa URE do terminu przekazywania sprawozdań kwartalnych, o których mowa w art. 6, ust. 3, pkt. 3 ustawy o OZE, składanych przez OSD. Zgodnie bowiem z art. 6, ust. 3, pkt. 3 ustawy o OZE, OSD przekazują sprawozdanie kwartalne w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału, natomiast zgodnie z projektowaną treścią art. 6, ust. 4a ustawy o OZE Prezes URE zamieszcza informację kwartalną również w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału, co może oznaczać, że informacja Prezesa URE za dany kwartał obejmować będzie dane niepełne przekazywane przez OSD. Nowelizacja nie naprawia wszystkich niejasności ustawy o OZE, także w zakresie wsparcia dla mikroinstalacji, chociażby nie wskazuje zasad, jakie będą obowiązywać wytwórcę w mikroinstalacji po przekroczeniu wskazanej w nowym ust. 2a w art. 41 ilości wytworzonej energii elektrycznej. Czy wówczas wytwórca będzie zobowiązany do zaprzestania wytwarzania, zawarcia umowy sprzedaży (zakupu energii wytworzonej i wprowadzonej do sieci) z dowolnie wybranym sprzedawcą po cenach umownych, czy też energia powinna być kupowana przez sprzedawcę zobowiązanego po cenach określonych w art. 41, ust. 8 albo po cenach umownych? Te wątpliwości, jak i inne dotyczące stricte zagadnień na styku przyłączenia mikroinstalacji do sieci, zgłosiło PTPiREE w ramach konsultacji projektu ustawy nowelizującej. Zdjęcie: Stocklib Projekt ustawy Kodeks budowlany Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE) dotyczy uszczegółowienia i doprecyzowania przepisów regulujących wsparcie dla mikroinstalacji 25 maja br. Minister Infrastruktury i Rozwoju przedstawił do konsultacji publicznych projekt ustawy Kodeks budowlany oraz ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks budowlany. Stanowi to kolejne podejście, po konsultowanym w ub.r. projekcie Kodeksu urbanistyczno-budowlanego, do kompleksowego uregulowania w jednym akcie prawnym kwestii projektowania, utrzymania i wykonywania robót budowlanych oraz zasad działania administracji architektoniczno-budowlanej i organów nadzoru budowlanego. Termin na składanie uwag do ww. projektów upływa 26 czerwca br. n czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 13 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Efekt endotermiczny towarzyszący rozwojowi bubble effect Zjawisko bubble effect (b.e.) jest typowe dla układów izolacyjnych papier-olej. Polega ono na gwałtownym uwalnianiu wody z zawilgoconej izolacji celulozowej po przekroczeniu krytycznej temperatury. W pierwszej kolejności zjawisko zostało zidentyfikowane w transformatorach i opisane przez Oommena w fundamentalnej publikacji [1]. Bardzo groźnym skutkiem b.e. jest wzrost ciśnienia w kadzi. PIOTR PRZYBYŁEK HUBERT MORAŃDA KRZYSZTOF WALCZAK HANNA MOŚCICKA-GRZESIAK Instytut Elektroenergetyki, Politechnika Poznańska Wzrost ciśnienia w ujęciu liczbowym można oszacować na przykładzie wybranego, popularnego w Polsce autotransformatora ANAR 3Gb o mocy 160 MVA. Masa izolacji papierowej wynosi w nim 549 kg, a preszpanu 2715 kg [2]. Przyjmujemy, że jednostka ta pracowała w systemie ok. 30 lat. Po takim czasie można się spodziewać, że zawartość wody w izolacji celulozowej wynosi ok. 3%, co stanowi 98 kg wody [3]. Przy zawartości wody równej 3% b.e. wystąpi przy temperaturze 130 oC [1]. Zakładamy, że b.e. występuje tylko w obszarach hot spot (o najwyższej temperaturze) i że w procesie b.e. zostanie uwolniony tylko 1 kg wody. W wyniku tego powstanie 0,67 m3 nasyconej pary wodnej o prężności aż 2,7 bara. Para ta spowoduje wyrzucanie oleju przez odwilżacz. W konsekwencji nastąpi odsłonięcie izolacji, wyładowania i eksplozja. Autorom niniejszego artykułu znany jest przypadek takiego rozwoju zjawisk na transformatorze 160 MVA na stacji w Czerwonaku. Na szczęście w porę wyłączono transformator z sieci i nie doszło do pożaru. Ilość oleju wyrzuconego z kadzi wynosiła ok. 1 tys. litrów [4]. W transformatorach hermetycznych zjawisko to jest szczególnie groźne. Trwa dyskusja na ile systemy zabezpieczające przed wzrostem ciśnienia mogą być skuteczne w przypadku jego skokowego wzrostu. Innymi obiektami o izolacji papierowo-olejowej narażonymi na b.e. są izolatory 14 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 przepustowe typu OIP (Oil Impregnated Paper) oraz RBP (Resin Bonded Paper). W górnej części mają one niewielką komorę ekspansyjną, której rolą jest niwelowanie wzrostu ciśnienia w wyniku rozszerzalności cieplej materiałów. Wystąpienie b.e. z reguły kończy się eksplozją przepustu. Są to obecnie najczęściej notowane awarie. Obserwacje na modelach i analiza nierównomierności zawilgocenia izolacji w transformatorze sugerują, że b.e. występuje w obszarach lokalnych, w których spełnione są jednocześnie warunki krytycznego zawilgocenia i krytycznej temperatury. Bardzo istotną rolę w rozwoju b.e., szczególnie jego spowalniania, odgrywa zjawisko endotermiczne. Uwalnianie wody, będące skutkiem desorpcji wody z włókien celulozowych, wymaga dostarczenia znacznej energii, co jest równoznaczne z ochładzaniem obszaru objętego b.e. W rezultacie następuje lokalne wygaszenie zjawiska. Zjawisko endotermiczne, towarzyszące b.e. w transformatorze, można traktować jako pewne dobrodziejstwo, nieco spowalniające rozwój tego groźnego zjawiska. W przypadku izolatora przepustowego można się spodziewać, że znaczna część izolacji przylegającej do sworznia będzie podlegała zjawisku b.e. Bubble effect nie „wybiera” lokalnych obszarów, a obejmuje znaczącą część długości izolatora. Zjawisko ma większą dynamikę, przez co jest groźniejsze. Rys. 1. Szklana komora cylindryczna TECHNIKA I TECHNOLOGIE Rys. 2. Temperatura w czasie grzania patronu zmierzona przy użyciu 5 termopar ulokowanych w różnych miejscach Rys. 3. Przekrój układu do badania b.e. w próbce poddanej działaniu pola elektrycznego [5] Eksperyment pomiaru. Najkorzystniejsze warunki pomiaru temperatury metodą termowizyjną uzyskujemy w przypadku ciała płaskiego, matowego, czarnego. Dlatego na górnej elektrodzie naniesiono krążek z czarnej, matowej farby. Dolna elektroda była pod napięciem, górna uziemiona. W stanie wyjściowym ustalono kilka wybranych wartości temperatury próbki, co uzyskiwano przy użyciu odpowiedniego grzejnika, podgrzewającego olej. W celu zademonstrowania oczekiwanych efektów w krótkim czasie przyjęto zawilgocenie papieru i natężenie pola elektrycznego znacznie większe niż mogą wystąpić w rzeczywistości. Zawilgocenie Rys. 4. Temperatura w zależności od czasu dla papieru wynosiło 7,5%, a natężenie pola nowej izolacjiw (DP=1357, Nv=0,02 od mgKOH/g ), Rys. 4. Temperatura zależności czasu oleju dla nowej izola elektrycznego 8 kV/mm. dla temperatury początkowej(( ϑ ))równej 25, 3725, i 62 o37 C, i 62oC, dl równej dla temperatury początkowej Na rysunku 4 przedstawiono 3 wybradla zawartości wody w papierze 7,5%, natężenia pola ne charakterystyki, będące zależnością elektrycznego 8 kV/mm [5] temperatury próbki od czasu działania pola elektrycznego. Efekt endotermiczny, towarzyszący Wyjściowa temperatura próbki wynozjawisku b.e., nieco je łagodzi, szczególsiła kolejno: 25, 37 i 62 oC. Założono, że nie w ujęciu statystycznym – w obiektach wielkogabarytowych. im wyższa temperatura wyjściowa, tym n większy jest współczynnik strat dielektrycznych i tym szybszy będzie wzrost temperatury próbki. Eksperyment to potwierdził. Po wystąpieniu b.e. przy tem1 Oommen T. V., Lindgren S. R., Bubble evolution from peraturze 85-86 oC następowało szybkie transformer overload,w materiałach konferencji: Transmission and Distribution Conf. Exposition, IEEE/PES, obniżanie temperatury, co jest skutkiem 1 (2001), 137-142, efektu endotermicznego. Straty die2 M ościcka-Grzesiak H., Zawilgocenie izolacji celulozowej lektryczne, mimo że maleją wraz z obw liczbach w aspekcie zjawisk fizycznych oraz konsekwencji niżeniem temperatury, mogą w wielu eksploatacyjnych, Międzynarodowa Konferencja sytuacjach spowolnić dynamikę efektu „Transformator ’11’’, Toruń, 1-3.06.2011, T. 6/1 – T. 6/9, endotermicznego. Pierwszymi badanymi obiektami były wymienne patrony nasuwane na grzałkę. Patron był wykonany z aluminiowej rurki o długości 120 mm i zewnętrznej średnicy 16 mm. Na rurkę nawinięto 15 warstw papieru. W wybranych miejscach rozlokowano 5 termopar, a mianowicie: w kanale wydrążonym w rurce aluminiowej, między 1 a 2, 2 a 3, 3 a 4 oraz 14 a 15 warstwą papieru. W badaniach wykorzystano szklaną komorę cylindryczną, przedstawioną na rysunku 1. Komora umożliwiała regulację mocy grzałki, pomiar temperatury w 5 miejscach w patronie oraz w oleju w górnej i dolnej warstwie. Kamera filmowała rozwój zjawiska. Na rysunku 2 przedstawiono temperaturę zmierzoną w obiekcie badań przy użyciu 5 termopar w czasie od 3. do 11. minuty od rozpoczęcia grzania patronu. Póki nie wystąpił b.e. (charakterystyka dla 3. minuty), temperatura kolejnych warstw papieru jest zbliżona. Po wystąpieniu b.e. (charakterystyka dla 7. minuty) manifestuje się efekt chłodzenia, szczególnie pierwszej i drugiej warstwy papieru. Gdyby nie wystąpił b.e., temperatura dwóch pierwszych warstw byłaby o ok. 20 oC wyższa, co wynika z interpolacji. Tak znaczne obniżenie temperatury wystarcza, aby wygasić b.e. Celem drugiej części eksperymentu było uzyskanie odpowiedzi na temat roli strat dielektrycznych w rozwoju zjawiska b.e., a następnie zjawiska endotermicznego. Rysunek 3 przedstawia schematycznie obiekt badań. Próbkę stanowiło 14 warstw papieru o łącznej grubości 1 mm. Próbkę umieszczono między dwiema płaskimi elektrodami. Aby ograniczyć odbieranie ciepła przez lite elektrody i efekt chłodzenia próbki, zastosowano elektrody wyoblone z cienkiej blachy aluminiowej. Próbka wraz z elektrodami została zanurzona w oleju. Do pomiaru temperatury wykorzystano kamerę termowizyjną – głównie ze względu na możliwość bezstykowego i bezprzewodowego Literatura Wnioski Wykazano, że proces b.e. jest silnie endotermiczny. Obszar, w którym występuje ulega intensywnemu chłodzeniu, co powoduje wygaszanie zjawiska. Straty dielektryczne, typowe dla izolacji silnie zdegradowanej, są w stanie wywołać b.e. W takiej sytuacji też obserwujemy skutki efektu endotermicznego, mimo ciągłej generacji ciepła w wyniku strat dielektrycznych. 3 Gielniak J., Graczkowski A., Morańda H., Przybyłek P., Walczak K., Nadolny Z., Mościcka-Grzesiak H., Feser K., Gubański S. M., Moisture in cellulose insulation of power transformers – Statistics, IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation, Vol. 20, 2013, no. 3, 982-98,7, 4 G ielniak J., Morańda H., Ossowski M., Przybyłek P., Walczak K., Mościcka-Grzesiak H., Neumann S., Warunki wystąpienia bubble effect w transformatorze o izolacji papierowo-olejowej, „Energetyka”, Zeszyt tematyczny nr VI, 2005, 120-122, 5 P rzybyłek P., Nadolny Z., Mościcka-Grzesiak H., Bubble effect as a consequence of dielectric losses in cellulose insulation, IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation, Vol. 17, 2010, no. 3, 913-919. czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 15 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Budowa sieci przesyłowej Wykorzystanie dronów w fazie przygotowania inwestycji Lokalizacja i budowa elementów sieci przesyłowej na gęsto zurbanizowanych i atrakcyjnych pod względem inwestycyjnym terenach podmiejskich dużych aglomeracji jest źródłem wielu szczególnych wyzwań. Dodatkowe utrudnienie stanowi fakt wysokiej dynamiki zagospodarowania tego typu terenów oraz nierzadko rozbieżności ewidencji i stanu faktycznego w terenie. ROMAN PIONKOWSKI JÓZEF SOBOLEWSKI datowane są na 2008 r., a więc powstały prawie 7 lat temu. Nie moPoza kwestiami technologicznymi, inwestor – wobec braku specjalgły zatem stanowić wiarygodnego źródła informacji o terenie dla nych regulacji prawnych dla tego typu inwestycji – musi się zmiecelów planistycznych i komunikacji społecznej. W związku z tym rzyć z koniecznością uzyskania akceptacji władz samorządowych konieczne stało się pozyskanie jak najbardziej aktualnych fotomap i lokalnej społeczności. Jest to oczywiście proces trudny i wieloterenu. Dodatkowym czynnikiem ograniczającym zakres możliaspektowy, niemniej jednak najważniejsze jest w takim przypadku wych rozwiązań była konieczność szybkiego pozyskania takich dostarczenie interesariuszom aktualnych i wiarygodnych informamap ze względu na bliskie terminy spotkań z władzami lokalnymi. cji, będących podstawą decyzji planistycznych władz samorządoUwzględniając całość potrzeb i ograniczeń, wych. Należy również uwzględnić fakt, że zdecydowano się na wykorzystanie możliwiększość mieszkańców ma zrozumiałe Artykuł przedstawia wości stworzenia aktualnej ortofotomapy za trudności z wyobrażeniem sobie przyszłych pomocą systemu opartego o bezzałogowe obiektów elektroenergetycznych na podprzykład zastosowania pojazdy latające – drony. stawie tradycyjnych map i planów, a przez to – często nieracjonalnie wyolbrzymione bezzałogowego pojazdu – obawy związane z planowaną inwestycją. Oblot Artykuł przestawia przykład zastosolatającego w procesie wania dronów w procesie przygotowaOblot terenu został wykonany przez firmę przygotowania inwestycji nia inwestycji, lokalizacji i budowy nowej WB Electronics przy użyciu systemu składastacji elektroenergetycznej 400 kV Gdańsk jącego się z bezzałogowego pojazdu latająsieciowej i jest praktycznym cego RPAS Albatros (rysunek 1) wyposażoPrzyjaźń wraz z powiązaniami liniowymi z istniejącą siecią 400 kV na terenie gminy nego w specjalistyczny moduł GeoScanner. przykładem jednego Żukowo w województwie pomorskim, reSamolot ten to uniwersalna platforma noalizowanym przez PSE Inwestycje SA. śna, w której instalowany jest moduł przez możliwych zastosowań Początkowo dla zobrazowania przebieznaczony do realizacji określonego zadania. dronów w sektorze gu odcinka sieci postanowiono wykorzystać W tym przypadku moduł do obrazowania mapy satelitarne ogólnodostępnego systeterenu GeoScanner, składający się z aparaelektroenergetycznym, mu Google Earth. Niestety okazało się, że tu fotograficznego wysokiej rozdzielczości, mapy satelitarne terenu charakteryzują się układu sterującego wyzwalaniem migawki, opisanych w marcowym zróżnicowaną rozdzielczością i pochodzą układu zapisującego fotografię, pozycję wyw większości z początku 2014 r., co więcej konania fotografii oraz głowicy stabilizująnumerze naszego – w części obszaru, zwłaszcza zurbanizowacej. Szczegółowe dane techniczne systemu nego, mapy o akceptowalnej rozdzielczości znajdują się w załączonej tabeli. miesięcznika. 16 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Rys. 1. Bezzałogowy pojazd latający RPAS Albatros W myśl obowiązujących przepisów, wystąpiono do Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) o zgodę na wykonanie oblotu. PAŻP udzielił jej na loty, wyznaczając specjalny korytarz powietrzny wzdłuż planowanego przebiegu sieci. Jednakże ze względu na to, że obszar oblotu jest częściowo zlokalizowany w strefie kontrolowanej lotniska w Gdańsku nakazano, aby lot odbywał się zgodnie z zasadami VLOS (Visual Line of Sight - bezzałogowy pojazd latający znajduje się w zasięgu wzroku operatora) oraz aby operator drona pozostawał w kontakcie telefonicznym z wieżą kontroli lotów lotniska w Gdańsku, informując o każdym planowanym starcie i lądowaniu. W związku z wymogami VLOS, całość misji została podzielona na 4 obloty o długości ok. 2 km każdy. Gdyby oblot planowany był z większym wyprzedzeniem, to istniałaby możliwość wydzielenia przestrzeni powietrznej w porozumieniu z lotniskiem w Gdańsku i RPAS mógłby zebrać wymagane dane w jednym, 50-minutowym oblocie. W związku z koniecznością wykonania aż 4 oblotów odcinka, przed startem wyznaczono 8 naziemnych punktów kontrolnych GCP (Ground Control Point), które w późniejszym procesie przetwarzania danych były wykorzystane do kalibracji wygenerowanej ortofotomapy. Możliwości użycia dronów, tak jak i w przypadku normalnych samolotów, zależą od warunków atmosferycznych. W dniu oblotów obszar działania był pokryty chmurami niskiego poziomu. Całkowite zachmurzenie (o ile nie bardzo duże i nie wiąże się z innymi zjawiskami atmosferycznymi) jest nawet korzystne, ponieważ powoduje równomierne rozproszenie światła, dzięki czemu fotografie terenu pozbawione są cieni. Obloty wykonywane były przy wietrze, którego prędkość w porywach sięgała 50 km/h. Dla użytego bezzałogowego pojazdu latającego RPAS Albatros nie stanowi to problemu, ponieważ jest on wyposażony w system autopilota, który automatycznie oblicza i wprowadza poprawkę na wiatr tak, aby lot odbywał się dokładnie po zaplanowanej trasie. Przygotowanie systemu do wykonania oblotu zajmuje doświadczonej ekipie kilkanaście minut. Operator za pośrednictwem specjalnego oprogramowania zainstalowanego na laptopie stacji naziemnej zaznacza obszar, dla którego chce wykonać ortofotomapę, następnie wprowadza rozdzielczość, jaką ma mieć gotowy produkt, a system samodzielnie generuje parametry trasy lotu. Po wgraniu wygenerowanego planu lotu do systemu pokładowego drona, wykonywana jest kontrola przedstartowa, podczas której sprawdzane są wszystkie newralgiczne podsystemy, takie jak: GPS, napęd, awionika, stery. Obloty rozpoczęły się rano. Po telefonicznym kontakcie z wieżą lotniska w Gdańsku, wydawano zgodę na start. Dron startował z ręki i po kilkunastu sekundach osiągał wysokość operacyjną 280 metrów. Po osiągnięciu punktu, z którego zaprogramowano rozpoczęcie zbierania danych, fotografie wykonywane były automatycznie w miejscach ściśle określonych przez algorytm planowania misji. Każda z fotografii ma zapisaną lokalizację i wysokość, z jakiej została zrobiona. Po wylądowaniu wszystkie dane skopiowano do komputera, a następnie dron był przygotowywany do kolejnego oblotu. Podczas 4 oblotów dron wykonał ok. 2 tys. fotografii. Dalsze przetwarzanie danych z obrazowania pozwala na stworzenie cyfrowego modelu terenu, będącego numeryczną reprezentacją wysokości topograficznej powierzchni terenu oraz mapy elewacyjnej pozwalającej na odczytanie wysokości terenu dla danego położenia. Pliki następnie mogą zostać eksportowane do środowiska systemów geograficznych (GIS), gdzie można poddać je dalszemu przetwarzaniu, polegającym w szczególności na naniesieniu planowanych obiektów. Oprogramowanie takie pozwala na wygenerowanie płaskich map w postaci plików rastrowych, wektorowych lub plików zawierających referencję geograficzną. Mamy również możliwość zapisania modelu cyfrowego lub modeli terenu, które w łatwy sposób można prezentować, wykorzystując powszechnie dostępne oprogramowanie – takie jak np. Google Earth. Rys. 2a i 2b. Porównanie lokalizacji stanowisk słupów 16 - 18. Z lewej mapa satelitarna, z prawej z drona czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 17 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Rys. 3. Wizualizacja przebiegu linii typu 3D w obszarze pokazanym na rysunku 2b. Rezultaty W opisywanym przypadku z otrzymanych fotografii wygenerowano ortofotomapę o rozdzielczości 7 cm/piksel dla powierzchni ok. 7 km² z kalibracją o dokładności 5 cm. Najważniejszą cechą tej mapy, poza aktualnością, jest jej rozdzielczość i dokładność kalibracji. Wyższa rozdzielczość mapy pozwala na dostrzeżenie większej liczby detali, dzięki czemu w procesie planowania możemy wychwycić więcej małych elementów terenowych, takich jak: ogrodzenia posesji, stanowiska słupów napowietrznych linii elektroenergetycznych średniego i niskiego napięcia lub przebieg dróg polnych nieobjętych ewidencją gruntów. Rozdzielczość map w Google waha się w granicach od 10 do 50 cm/piksel. Z systemu RPAS można uzyskać rozdzielczość nawet do 1 cm/piksel, co w tym przypadku nie było wymagane, i co także bardzo ważne – jednakową rozdzielczość na całym mapowanym obszarze. Kalibracja ortofotomapy, czyli wpasowanie mapy w koordynaty rzeczywistego położenia, jest bardzo ważna dla celów geodezyjnych. Wpasowanie map w Google bywa z dokładnością do kilku metrów, ale zdarzają się przypadki przesunięcia nawet o kilkadziesiąt metrów. Oznacza to, że obiekt na mapie może być znacząco oddalony od jego rzeczywistego położenia. Kalibracja map w systemie RPAS realizowana jest z dokładnością sięgającą centymetrów, co pozwala na wykorzystanie ich do celów geodezyjnych. Tabela. Podstawowe dane techniczne RPAS Albatros z modułem GeoScanner Wielkość i waga Rozpiętość skrzydeł 3,7 m, długość kadłuba 1,7 m. Maksymalna masa startowa 9 kg. Napęd Silnik elektryczny. Maksymalny zasięg lotu bez ładowania baterii 210 km. Prędkości i pułap Prędkość operacyjna 58-72 km/h. Maksymalna operacyjna prędkość wiatru 15 m/s (54 km/h). Pułap operacyjny od 80 m do 5 km nad poziomem morza. Autopilot 5 trybów lotu: lot automatyczny, lot wspomagany (półautomatyczny), lot manualny, tryb powrotu do bazy i krążenie, tryb lądowania. Łączność Radiowa (stacja nadawczo-odbiorcza wraz z zintegrowanym akumulatorem). Sterowanie poprzez laptop z ekranem dotykowym. Start i lądowanie Start: wyrzut z ręki (tryb automatyczny lub manualny) Lądowanie: ślizgowe lub na spadochronie. System bezpieczeństwa Będące pod nadzorem zdarzenia, szczególne takie jak: utrata lub niski poziom zasilania, przekroczenie kątów krytycznych (utrata stabilności lotu), usterka autopilota, utrata lub zakłócenia GPS, spowodują automatycznie (tryb awaryjny) lub ręcznie (operator) następujące reakcje: blokada startu, powrót do bazy i krążenie, autonomiczne lądowanie lub wyzwolenie spadochronu. GeoScanner Moduł przystosowany do tworzenia ortofotomap i modeli przestrzennych terenu. Aparat fotograficzny z obiektywem 16-90 mm z matrycą 24 megapiksele. Głowica modułu stabilizowana elektromechanicznie. 18 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Rys. 4a i 4b. Szczegóły lokalizacji stanowiska słupa 5. Z lewej mapa satelitarna, z prawej z drona Dla lepszego zobrazowania obiektów planowanej trasy przesyłowej linii elektroenergetycznej, na ortofotomapę naniesiono słupy (kolor czarny) planowanego odcinka linii wraz z przewodami fazowymi linii 400 kV (czerwony) i linii 220 kV (zielony) oraz linki odgromowej zintegrowanej ze światłowodem OPGW (pomarańczowy). Na ortofotomapie zaznaczono również granice pasa technologicznego linii (kolor niebieski). Wyniki zobrazowano używając aplikacji Google Earth. Jako przykład istotnej cechy, jaką jest aktualność nowej ortofotomapy na rysunkach 2a i 2b pokazano przejście linii elektroenergetycznej 2x400 kV + 220 kV (stanowiska słupów 16, 17 i 18) przez tereny zurbanizowane. Rysunek 2a przedstawia mapę satelitarną z Google Earth (wykonaną w 2008 r.), natomiast rysunek 2b – mapę wygenerowaną na podstawie zdjęć wykonanych za pomocą systemu RPAS. Widoczna jest zmiana w zabudowie terenu i pojawienie się nowych obiektów w bezpośredniej bliskości planowanego przebiegu linii (lewa jej strona) pomiędzy stanowiskami słupów 16 i 17. Informację tę wykorzystano do zoptymalizowania lokalizacji stanowisk słupów i przebiegu projektowanej linii. Na rysunku 3 pokazano trójwymiarową symulację otoczenia słupów 16, 17 i 18. Jest to bardzo sugestywna wizualizacja przebiegu linii, atrakcyjna zwłaszcza dla osób mogących mieć kłopoty z interpretacją tradycyjnych map czy planów. Znaczenie rozdzielczości i kalibracji ortofotomapy pokazano na rysunkach 4a (Google Earth z 2014 r.) i 4b (dron) w otoczeniu stanowiska projektowanego słupa 5. Różnica rozdzielczości jest widoczna, chociażby poprzez porównanie szczegółów rzeźby terenu, zaś niedokładność kalibracji w mapie z Google powoduje różnicę ok. 10 m, widoczną w położeniu planowanego obiektu na obu mapach. Stworzenie cyfrowego modelu terenu pozwala na symulacje 3D obrazowanego obszaru, która z kolei umożliwia wirtualny oblot trasy projektowanego fragmentu sieci przesyłowej oraz taką obserwację linii z dowolnie wybranego punktu. Na rysunkach 5a i 5b pokazane są pojedyncze klatki (screen shot) z wirtualnego oblotu trasy planowanej inwestycji. Jest to bardzo przydatna i szczególnie atrakcyjna forma prezentacji planowanych obiektów infrastruktury elektroenergetycznej na spotkaniach z samorządem i społecznością lokalną. Pozwala nawet osobom niemającym doświadczenia w analizie tradycyjnych, używanych map i planów na zapoznanie się z przyszłą lokalizacją oraz zracjonalizowanie swoich obaw i oczekiwań w stosunku do projektowanych obiektów. Podsumowanie Wykorzystanie bezzałogowych pojazdów latających w procesie przygotowania inwestycji budowy sieci elektroenergetycznej pozwala na: szybkie pozyskanie aktualnych i precyzyjnych map terenów przewidzianych do realizacji inwestycji infrastrukturalnych; stworzenie łatwej w odbiorze i atrakcyjnej w formie wizualizacji planowanych obiektów w ich rzeczywistym otoczeniu; stworzenie wygodnej płaszczyzny do wymiany poglądów projektantów, władz samorządowych, mieszkańców i pozostałych interesariuszy dla zoptymalizowania lokalizacji planowanych obiektów infrastrukturalnych; skrócenie czasu trwania fazy przygotowania inwestycji; skuteczne budowanie wizerunku społecznie odpowiedzialnego inwestora. n Rys. 5a i 5b. Screen shoty z wirtualnego oblotu. Z lewej całość trasy inwestycji, z prawej fragment terenów zurbanizowanych czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 19 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Długookresowe pomiary w Energa‑Operator Współzależność poziomów generacji wiatrowej i fotowoltaicznej W związku z dużym wzrostem penetracji rozproszonych źródeł generacji, przede wszystkim odnawialnej, bardzo ważnym zagadnieniem w sferze zarządzania systemem elektroenergetycznym staje się możliwość jednoczesnego wystąpienia wysokiego poziomu generacji wiatrowej oraz generacji ze źródeł fotowoltaicznych na poszczególnych obszarach sieci. Jest to szczególnie istotne w przypadku sieci dystrybucyjnej, do której przyłączana jest większość generacji rozproszonej. Jej wpływ na obciążenia linii, a tym samym na przeciążenia, może być znacząco odmienny w przypadku różnego rozkładu tej generacji pomiędzy instalacje przyłączane w rozmaitych punktach sieci. MICHAŁ BAJOR, PIOTR ZIOŁKOWSKI GRZEGORZ WIDELSKI, PIOTR ZIELIŃSKI Instytut Energetyki Oddział Gdańsk Energa‑Operator SA W niniejszym artykule omówiono pracę badawczą, której celem była analiza ewentualnej zależności między mocą generowaną przez farmy wiatrowe oraz mocą generowaną przez potencjalne źródła fotowoltaiczne na obszarze północnej Polski. Oba te rodzaje generacji charakteryzują się znaczną zmiennością, zarówno sezonową, jak i dobową. Dlatego stwierdzenie, czy możliwa jest ich jednoczesna praca z wysoką mocą oraz zbadanie wzajemnej zależności poziomów generowanej mocy jest zagadnieniem najwyższej wagi przede wszystkim w kontekście planowania rozwoju sieci oraz - w przyszłości - bieżącego prowadzenia ruchu systemu. Ponadto odmienny charakter generacji odnawialnej (m.in. zmienność poziomu generacji i jego przynajmniej częściowa nieprzewidywalność) nie jest uwzględniany w wystarczający sposób w prowadzonych pracach symulacyjnych, analizujących pracę sieci. Zbadanie wzajemnej zależności 20 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 poziomów generowanej mocy pozwoli na udoskonalenie sposobu modelowania źródeł odnawialnych w analizach. Pierwsze badania dotyczące zależności poziomów generacji wspomnianych dwóch rodzajów źródeł odnawialnych przeprowadził Instytut Energetyki Oddział Gdańsk we współpracy z Energa-Operator SA (EOP) w 2012 r. [1]. Jednym z ważnych wniosków pracy było wskazanie konieczności powtórzenia analizy dla większego zbioru danych wejściowych, jako że studium obejmowało rok i ograniczoną z oczywistych względów liczbę lokalizacji farm wiatrowych. W prezentowanych badaniach, wykonanych w ramach współpracy Energa-Oprator SA z Instytutem Energetyki, dane wejściowe obejmowały 4 lata oraz większą liczbę farm wiatrowych i potencjalnych lokalizacji instalacji PV, z uwagi na ciągłe przyłączanie kolejnych obiektów (także elementów systemu DOL) do sieci. Tym samym otrzymane wyniki charakteryzują się znacznie wyższym poziomem wiarygodności oraz pozwalają na wyciągnięcie bardziej precyzyjnych wniosków dotyczących współzależności, będącej przedmiotem badania. Dostępne dane Dla potrzeb niniejszej pracy wykorzystano dane pochodzące z pracujących farm wiatrowych na terenie działania EOP. Zawierają one wartość mocy czynnej generowanej przez poszczególne farmy. Dotyczą 30 farm wiatrowych o mocy zainstalowanej od 10 do 100 MW, zlokalizowanych na obszarze 5 oddziałów EOP. Pomiary mocy czynnej obejmują okres od 1 stycznia 2011 do 30 października 2014 r., przy czym oczywiście wiele farm wiatrowych przyłączono do sieci w późniejszym czasie niż początek 2011 r. i okres dostępności danych jest w ich przypadku krótszy. W dalszej analizie nie wykorzystano danych z kilku farm, ze względu na zbyt krótkie okresy dostępnych pomiarów. TECHNIKA I TECHNOLOGIE u.] Poziom GW [p.u.] Poziom GW [p.u.] Rozdzielczość pomiarów wynosi 15, 30 lub 60 minut. Dla celów analizy, wartości pomiarów uśredniono dla jednej godziny i przeliczono na wartości względne (procent mocy znamionowej danej farmy) ze względu na różne znamionowe moce zainstalowane uwzględnianych farm. Z uwagi na brak możliwości wykorzystania rzeczywistych danych o poziomie generacji źródeł PV (bardzo krótki okres dostępnych pomiarów dla istniejących instalacji), do określenia charakteru generacji PV wykorzystano dane pomiarowe Rys. Notowane jednocześnie poziomy GW (grupa Dunowo) i PV (obszar Słupsk) - po lewej okres letni, po prawej zimowy dotyczące nasłonecznienia. Uzyskane dane pochodzą z punktów pomiarowych wdroW wyniku procesu pozyskiwania, Analiza zależności GW i PV żonego przez EOP systemu wyznaczania weryfikacji i agregacji danych, otrzymano dynamicznej obciążalności linii (DOL). Licznastępujące ich zestawy: Już wstępna analiza danych pozwoliła ba punktów pomiarowych, dla których do 25 zestawów danych dotyczących zaobserwować odwrotną zależność postępne są dane, wynosi 84, a zainstalowane poziomu GW, ziomów obu rodzajów generacji. Jest ona są one na liniach 110 kV zlokalizowanych 63 zestawy danych dotyczących wyraźnie zauważalna na prezentowanym na terenie wszystkich oddziałów EOP. Dane poziomu potencjalnej generacji PV, na rysunku 1, oraz w tabeli 1, przykładozawierają wartości nasłonecznienia mieobejmujące trzy 12-miesięczne okresy. wym zestawieniu danych statystycznych rzone w punkcie pomiarowym wyrażone Na podstawie analizy jednoczesności dla wybranych par grup farm wiatrowych w W/m2, które można interpretować jako wartości generacji mocy czynnej poszczei obszarów spójnej generacji PV. Na wykrególnych farm wiatrowych, uwzględniane sach punktowych, ilustrujących występuwzględny poziom generacji potencjalnego farmy podzielono na 5 grup, charakteryzująjące jednocześnie poziomy GW i PV, jeden źródła fotowoltaicznego w danej lokalizacji cych się bardzo wysokim stopniem korelacji punkt odpowiada pojedynczej godzinie (znamionowa moc generacji PV jest możwewnątrz grupy. Analogiczna analiza przez danego okresu (lato/zima) i zanotowaliwa przy nasłonecznieniu ok. 1 tys. W/m2). prowadzona dla wartości nasłonecznienia nym w niej poziomom PV (współrzędna X) Dane określające nasłonecznienie pochodzących z różnych punktów pomiai GW (współrzędna Y). Jak widać, latem nie obejmują ten sam okres, co dane o generowych pozwoliła na wyznaczenie 9 grup – są w zasadzie notowane żadne przypadki racji wiatrowej i w ich przypadku również obszarów jednoczesnej generacji PV. jednoczesnego wystąpienia poziomów dla części punktów dostępne są pomiary Dla celów dalszej części pracy utworzoGW i PV (w dowolnej kombinacji grupy dla różnych okresów, zgodnie z kolejnono po jednym zestawie danych dla każdej i obszaru) przekraczających 70% mocy ścią instalacji (lub deinstalacji) stacji DOL. wyznaczonej grupy farm wiatrowych i obznamionowej, natomiast zimą w żadnym Rozdzielczość pomiarów wynosi 15 miszaru spójnej generacji PV. Jako wartości gemomencie oba rodzaje generacji nie pranut. Podobnie jak w przypadku danych Notowane jednocześnie poziomy GW (grupa neracji w poszczególnych momentach czasu cują jednocześnie z mocą przekraczającą o Rys. generacji wiatrowej, dla celów analizy, przyjęto względną wartość łącznej generacji nawet 50% mocy znamionowej. Warto wartości pomiarów uśredniono dla okresu Dunowo) i PV (obszar Słupsk) - po lewej okres farm wchodzących w skład grupy w stosunrównież zauważyć, że zwykle w około pojednej godziny. Aby zachować spójność, prawej zimowy ku do łącznej mocy znamionowej tych farm, łowie jednogodzinnych okresów poziom niezbędnąletni, w celupo analizy współzależności, a w przypadku generacji PV – średnią z pożadnego z rodzajów generacji nie przekraramy czasowe zestawów danych dotyczące Tabela 1. Częstość występowania ziomównotowanych generacji odpowiadających punkcza 20% mocy znamionowej. Dla zachopoziomu generacji wiatrowej dopasowano tom pomiarowym na danym obszarze. wania czytelności, prezentowane przykłado dostępności danych z systemu DOL. jednocześnie poziomów GW (grupa Dunowo) i PV dy odnoszą się do jednego roku (2011). Tabela (obszar 1. Częstość występowania jednocześnie Dunowo) Słupsk) notowanych - po lewej okrespoziomów letni, GW po(grupa prawej Odwrotna zależność poziomów GW i PV (obszar Słupsk) – po lewej okres letni, po prawej zimowy i PV jest również zauważalna w większej zimowy skali: przy najwyższym zanotowanym Poziom PV [p.u.] [p.u.] Poziom PV [p.u.] Poziom PV Poziom PV [p.u.] poziomie łącznej generacji wiatrowej na 0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 całym analizowanym obszarze (ok. 89% 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 łącznej mocy znamionowej, 27 listopada) 0,9-1,0 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0,9-1,0 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% poziom łącznej potencjalnej generacji 0,8-0,9 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0,8-0,9 4% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% PV1 na całym obszarze wynosił zaledwie 0,7-0,8 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0,7-0,8 5% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% ok. 2%. Analogicznie, przy najwyższym zaPo 0,6-0,7 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0,6-0,7 5% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% zio Pozi notowanym całkowitym poziomie PV (ok. m 0,5-0,6 3% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% om 0,5-0,6 6% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% G GW 87%, 28 czerwca)2 generacja wiatrowa praW 0,4-0,5 5% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% [p.u 0,4-0,5 8% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% cowała z łączną mocą wynoszącą ok. 12%. [p. .] 0,3-0,4 8% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0,2-0,3 8% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0,3-0,4 9% 0,2-0,3 11% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0,1-0,2 10% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 0% 0,1-0,2 13% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0,0-0,1 18% 5% 4% 4% 3% 2% 2% 2% 1% 0% 0,0-0,1 22% 2% 2% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Aby wyrazić, zidentyfikowaną poprzez wstępną analizę, zależność poziomów GW i PV, rozpatrywane było następujące zagadnienie: rzy założeniu równomiernego P rozmieszczenia generacji PV 2 jw. 1 czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 21 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Aby wyrazić, zidentyfikowaną poprzez wstępną analizę, zależność poziomów GW i PV, rozpatrywane było następujące zagadnienie: Jaki jest maksymalny realny poziom GW (PV) w przypadku pracy PV (GW) na danym (wysokim) poziomie? Algorytm, mający na celu kwantyfikację związku między poziomem generacji wiatrowej a poziomem generacji PV (i vice versa), przedstawiał się następująco: Dane dotyczące poziomu generacji mocy czynnej w poszczególnych grupach FW podzielono na części odpowiadające wartości generacji w przedziałach z zakresu 0-100% mocy znamionowej o szerokości 10% (tzn. dla wartości w przedziale 0-10%;1020%;...; 90-100%) z podziałem na dane pochodzące z okresu letniego i zimowego. Do danych z każdego przedziału przyporządkowano odpowiadające im (tzn. pochodzące z tych samych momentów czasu) wartości potencjalnej generacji PV z poszczególnych obszarów. Otrzymano tym samym zestawy zawierające dane określające poziomy PV dostępne dla każdej kombinacji następujących elementów: zidentyfikowanego obszaru spójnej generacji wiatrowej (grupy farm), przedziału wartości generacji wiatrowej na danym obszarze (0-100% z krokiem 10%), zidentyfikowanego obszaru spójnej generacji PV, pory roku (okres letni/zimowy). Analogiczną procedurę przeprowadzono dla danych dotyczących poziomu generacji PV na poszczególnych obszarach. W każdym zestawie danych PV i GW przeprowadzono analizę statystyczną wartości dla wszystkich (blisko 1800) kombinacji powyższych elementów. Analizy dla poszczególnych par (grupa GW/obszar PV) oczywiście prowadzono tylko dla okresu, dla którego dostępne były zarówno dane o generacji wiatrowej, jak i PV. Wynikiem przeprowadzonych analiz statystycznych były maksymalne realne poziomy GW w poszczególnych grupach w przypadku bardzo wysokiej generacji PV na poszczególnych obszarach oraz maksymalne realne poziomy generacji PV na poszczególnych obszarach w przypadku bardzo wysokiej GW w poszczególnych grupach. 22 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 Tabela 2. Wartości kwantyli prawdopodobieństwa dla poziomów GW w stanie bardzo wysokiej generacji PV Tabela 3. Wartości kwantyli prawdopodobieństwa dla poziomów generacji PV w stanie bardzo wysokiej GW Generacja PV lokalna przyległa Generacja wiatrowa odległa lokalna przyległa odległa kwantyl rzędu 0,90 0,95 0,90 0,95 0,90 0,95 kwantyl rzędu 0,90 0,95 0,90 0,95 0,90 0,95 GW > 80% Pn 0,32 0,39 0,33 0,42 0,33 0,42 (lato) GW > 80% Pn 0,40 0,48 0,43 0,52 0,47 0,57 (lato) GW > 90% Pn 0,09 0,15 0,11 0,16 0,11 0,17 (zima) GW > 50% Pn 0,41 0,54 0,43 0,56 0,46 0,62 (zima) W celu uzyskania większej przejrzystości, ale również łatwiejszego wykorzystania wyników w praktycznych zastosowaniach, maksymalne poziomy GW w przypadku bardzo wysokiej generacji PV wyznaczano dla 3 obszarów GW: generacji wiatrowej lokalnej – położonej na tym samym obszarze, co przedmiotowa generacja PV, generacji wiatrowej przyległej – położonej na obszarze przyległym do danego obszaru PV, generacji wiatrowej odległej – położonej na obszarze znacznie odległym od danego obszaru PV. Analogiczne wartości wyznaczano w przypadku analizy maksymalnego poziomu PV w przypadku bardzo wysokiej GW. Jako „bardzo wysoki poziom generacji” przyjęto odpowiednio wartości: dla generacji wiatrowej: powyżej 80% mocy znamionowej latem, powyżej 90% mocy znamionowej zimą, dla generacji PV: powyżej 80% mocy znamionowej latem, powyżej 50% mocy znamionowej zimą. Należy zauważyć, że generacja na powyżej wspomnianych poziomach występuje rzadko. Jako maksymalny „realny” poziom generacji przyjęto wartości kwantyli prawdopodobieństwa rzędu 0,9 i 0,95, a więc takie wartości generacji, które były przekroczone odpowiednio w 10% i 5% przypadków. Przyjęcie jako podstawy do formułowania założeń wartości kwantyli jest podejściem znacznie bardziej realistycznym niż uwzględnianie największych notowanych wartości poziomu generacji, kiedy pojedyncza wysoka wartość (mogąca być rezultatem np. błędnego pomiaru) skutkowałaby jej interpretacją jako maksymalny poziom danej generacji. Takie wyniki byłyby najprawdopodobniej znacznie zawyżone. Zestawienie kwantyli prawdopodobieństwa dla poziomów GW w poszczególnych lokalizacjach w stanie bardzo wysokiej generacji PV na danym obszarze przedstawione jest w tabeli 2. Tabela 3 zawiera natomiast wyznaczone wartości kwantyli prawdopodobieństwa dla poziomów generacji PV w poszczególnych lokalizacjach w stanie bardzo wysokiej generacji wiatrowej w danej grupie. Można zauważyć, że wartości maksymalnych realnych poziomów generacji PV w stanie bardzo wysokiej GW są zbliżone niezależnie od lokalizacji (generacja lokalna, przyległa, odległa). Podsumowanie Z przeprowadzonych badań zależności rocznych przebiegów poziomów generacji wiatrowej i potencjalnej generacji ze źródeł fotowoltaicznych reprezentacyjnych dla zdefiniowanych obszarów wynika, że oba typy generacji charakteryzują się wzajemną, obszarową zależnością. W stanach wysokiej generacji wiatrowej poziom generacji PV jest niemal zawsze znacząco niższy i analogicznie w przypadku wysokiego poziomu generacji PV farmy wiatrowe najczęściej pracują z niższą mocą. Otrzymane na podstawie analizy statystycznej szczegółowe wyniki mogą pozwolić m.in. na właściwe (uprawdopodobniające modelowane stany pracy systemu w stosunku do rzeczywistości) uwzględnianie obu typów źródeł w różnych rodzajach analiz systemowych, badających ich wpływ na sieć, takich jak analizy przyłączeniowe nowych źródeł czy planowanie rozwoju sieci dystrybucyjnej. n Bibliografia: 1. Bajor M., Ziołkowski P., Widelski G.: Korelacja generacji wiatrowej i potencjalnej generacji ze źródeł fotowoltaicznych w północnej i środkowej Polsce, „Energia Elektryczna” 4/2013, str. 22. WYDARZENIA Konferencja PTPiREE Oświetlenie dróg i miejsc publicznych Na tym forum PTPiREE zaprezentowało informacje na temat, ogłoszonego 24 kwietnia br., konkursu „Samorząd przyjazny energii”, który nagrodzi działania wspierające inwestycje prorozwojowe. Jubileuszowa edycja konferencji była poświęcona inteligentnym systemom zarządzania oświetleniem i tworzeniem warunków dla ich efektywnego wdrażania. Eksperci podkreślali istniejące możliwości pozyskiwania środków finansowych na realizację inwestycji oświetleniowych oraz znaczący wpływ tego typu rozwiązań na bezpieczeństwo i jakość życia obywateli. – Jubileusz konferencji „Oświetlenie dróg i miejsc publicznych (...)” sprzyja refleksji nad rozwojem i modernizacją oświetlenia w Polsce. Rosnące wykorzystanie inteligentnych rozwiązań i nowoczesnych technologii pozwala na usprawnianie systemów zarządzania i podnoszenie zadowolenia mieszkańców, przy równoczesnej generacji oszczędności i zwiększonej efektywności energetycznej – powiedział Andrzej Pazda, zastępca dyrektora Biura PTPiREE. Podczas konferencji, którą patronatem honorowym objął Minister Infrastruktury i Rozwoju, prelegenci omówili m.in. dobre praktyki w usługach oświetleniowych w Tauron Dystrybucja, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania wykorzystania energii elektrycznej oraz Zdjęcie: archiwum PTPiREE Przyszłość oświetlenia dróg i przestrzeni publicznej oraz konkurs dla samorządów były głównymi tematami jubileuszowej konferencji Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej w Wiśle 5 i 6 maja br. Uczestnicy debaty „Oświetlenie dróg i miejsc publicznych – sposoby zarządzania systemami oświetlenia na terenie kraju”, organizowanej już po raz 10 przez PTPiREE, dyskutowali o perspektywach wykorzystania inteligentnych rozwiązań oświetleniowych. Andrzej Pazda, zastępca dyrektora biura PTPiREE oraz Konrad Pachucki z biura PTPiREE prawne możliwości przekazania operatorom systemów dystrybucyjnych urządzeń energetycznych wybudowanych w ramach dofinansowania ze środków unijnych. W programie spotkania znalazły się również m.in. tematy dotyczące zmian normalizacyjnych sankcjonujących możliwość okresowego obniżenia klas oświetleniowych, wymagań technicznych stawianych przez GDDKiA oraz dobrych praktyk w procesie realizacji inwestycji oświetleniowych. W czasie sesji plenarnej przedstawiciel PTPiREE przekazał informację o rozpisaniu ogólnopolskiego konkursu „Samorząd przyjazny energii”. Samorządy, wspierające działania inwestycyjne na rzecz zapewnienia niezawodności dostaw energii elektrycznej, umożliwiające m.in. oświetlenie dróg i miejsc publicznych w gminach całego kraju, mogą zgłaszać swój udział we współzawodnictwie do 10 lipca br. Konkurs jest prowadzony w ramach kampanii edukacyjnej czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 23 Zdjęcie: archiwum PTPiREE WYDARZENIA Uczestnicy konferencji PTPiREE „Polska. Z energią działa lepiej” i przeprowadzany przy wsparciu Enea Operator, Energa-Operator, PGE Dystrybucja, RWE Stoen Operator, Tauron Dystrybucja oraz Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA. – Z myślą o budowaniu zrozumienia i poparcia dla realizacji sieciowych inwestycji infrastrukturalnych zapraszamy wszystkich samorządowców do udziału w ogłoszonym niedawno konkursie „Samorząd przyjazny energii”. Każdy z 6 jego 24 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 Przedstawiciel PTPiREE przekazał informację o rozpisaniu ogólnopolskiego konkursu „Samorząd przyjazny energii”. Samorządy, mogą zgłaszać swój udział we współzawodnictwie do 10 lipca br. laureatów otrzyma tytuł „Samorząd przyjazny energii”, statuetkę oraz grant inwestycyjny o wartości 15 tys. zł, przeznaczony na dalsze wsparcie niezawodności i bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na terenie swojej jednostki samorządu terytorialnego – powiedział Andrzej Pazda. Komplet informacji oraz formularz zgłoszeniowy do konkursu „Samorząd przyjazny energii” znajduje się pod adresem: http://www.konkurs.ptpiree.pl n WYDARZENIA Oswajanie języka innowacyjności Ponad czterdziestu specjalistów z Polski i z zagranicy wzięło udział w Kongresie Naukowo-Przemysłowym „Energi@21”, który odbył się w Poznaniu w dniach 26-27 maja. Wspólnie szukali odpowiedzi na najbardziej aktualne pytania o przyszłość branży energetycznej. Zdjęcie: archiwum Kongres otworzyli: Agnieszka Woś z Ministerstwa Skarbu Państwa, prezes Tauronu Dariusz Lubera, prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak oraz gospodarz spotkania, prezes Enei Krzysztof Zamasz. – Przez dwa dni Poznań będzie sercem polskiej energetyki – podkreślił Zamasz. – Nie wyobrażamy sobie przyszłości energetyki bez innowacji – dodał. Zagadnienie innowacji zdominowało dyskusje podczas pierwszego dnia. – Myślmy o innowacyjnym przedsiębiorstwie energetycznym w sposób kompleksowy. Potrzebujemy kultury innowacyjności – mówił Mariusz Swora, przewodniczący Rady Programowej Kongresu. – Nie inwestujemy w innowacyjne rozwiązania, żeby być innowacyjni, tylko żeby być konkurencyjni – mówił Michał Jarczyński z Enei Operator, przypominając o problemie wykluczenia energetycznego. – Od drogiej energii droższy jest jej brak – dodał. Paneliści omawiali kwestie rynku energii w UE, w tym trwającej debaty dotyczącej OZE. Dyskutowano również o przyszłości Krzysztof Zamasz – prezes Enea SA energetyki. – To bardzo dziwny sektor, który musi planować działalność na lata, nie znając przyszłości – mówił prof. Witold Orłowski w panelu otwierającym Kongres. Wiele uwagi poświęcono sprawie bezpieczeństwa energetycznego. Jak podkreślił Jean-Arnold Vinois z Institut Jacques Delors Notre Europe, energia jest częścią koncepcji suwerenności państw członkowskich UE. Ma to wymierne konsekwencje dla prób tworzenia wspólnego rynku energii. – Członkowie Unii niechętnie, na przykład, dzielą się swoją infrastrukturą energetyczną – wyjaśniał Vinois. Drugiego dnia organizatorzy przygotowali 6 paneli, podczas których rozmawiano m.in. o brandingu, konsumentach i zmianach na rynku energii. Jak zauważył wiceprezes Enei Grzegorz Kinelski, energia elektryczna sama w sobie jest mało ciekawa jako produkt. – Filozofia multi-utility to obudowanie jej dodatkowymi korzyściami dla klientów i nowoczesną marką – mówił. Na zagadnieniu brandingu energe- tycznego skupił się Fridrik Larsen z Islandii. Jego zdaniem, marka jest tym, co pomaga klientowi ocenić jakość produktu i budować właściwe relacje z jego producentem lub dostawcą usługi. Dużym zainteresowaniem cieszyły się panele poświęcone I-utility i przedsiębiorstwom energetycznym opartym na węglu. Zastanawiano się, jaki może być współczesny model regulacji energetyki i działalności przedsiębiorstwa energetycznego. Zdaniem przewodniczącego Rady Programowej Kongresu Mariusza Swory, to czynniki społeczne i ekonomiczne, a nie technologiczne, odgrywają kluczową rolę, jeśli chodzi o przyszłość sektora. Jak sprawdzić, czego naprawdę potrzebują konsumenci? Zdaniem Marka Jamisona z University of Florida, klientów trzeba pytać nie o to, czego chcą, bo chcą niskich cen, tylko o to, co ich denerwuje. Kongres podsumowano podczas debaty poprowadzonej przez rektora poznańskiego Uniwersytetu Ekonomicznego Mariana Gorynię. Uczestniczyli w niej także przedstawiciele trzech Politechnik: Wrocławskiej, Warszawskiej i Opolskiej oraz reprezentanci firm energetycznych: Enei, Tauronu i PGE. Przypomniano, że innowacje to stan umysłu i kreatywna gotowość na zmiany. – Zarówno spółki energetyczne, jak i uczelnie muszą dostosować się do systemu, w którym funkcjonuje lejek innowacji i komercjalizacja – wyjaśniał Paweł Orlof, wiceprezes Enei. Uczestnicy ,,Energi@21’’ podkreślali zgodnie, że dyskusje były dla nich inspiracją. Dziękując za spotkanie, jego gospodarz, prezes Enei Krzysztof Zamasz, wyraził nadzieję, że druga edycja Kongresu odbędzie się w przyszłym roku. Biuro Prasowe Międzynarodowego Kongresu NaukowoPrzemysłowego ,,Energi@21’’ czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 25 WYDARZENIA Innopower na Expopower Innowacje w energetyce i dla energetyki Przed sektorem energetycznym stoją nowe wyzwania, potrzeby i możliwości. Innowacje stanowią impuls dla rozwoju państw i społeczeństw. Rośnie też świadomość klientów, którzy chcą odgrywać aktywną rolę w rynku energii i związanych z nim usługach. w przyszłości odegrać istotną rolę w wielu dziedzinach techniki. Specjaliści z Akademii Górniczo-Hutniczej przybliżyli przykłady sukcesów komercjalizacji osiągnięć naukowych, a prof. Aleksandra Rakowska szczegółowo przedstawiła bogatą ofertę naukowo-badawczą oraz produktową Instytutu Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej skierowaną do energetyki. Warsztaty „Innopower’’ pod hasłem: „Pomysł – pieniądz – rynek” stanowiły z kolei odpowiedź na potrzeby podmiotów zainteresowanych pozyskaniem finansowania na inwestycje innowacyjne. Mogliśmy wysłuchać ofert agencji rządowych, funduszy, klastrów, firm otoczenia biznesu i doradców. Była to świetna okazja do nawiązania kontaktów, a być może również długotrwałej współpracy. Szczególnie interesujące były dyskusje dotyczące możliwości i barier realizowania projektów innowacyjnych w realiach polskich i ich konfrontacji z innymi krajami. Cieszy ogromna wiara i entuzjazm reprezentantów funduszy oraz doradców, wspierających biznesowo i inwestujących środki finansowe w rozwój nowoczesnych technologii, w potencjał polskich wynalazców i naukowców. Ponadto w ramach ,,Innopower’’ zorganizowano arcyciekawe warsztaty dla studentów pod nazwą „Akademia Zdjęcie: archiwum Wdrażanie innowacji wymaga bliskiej współpracy pomiędzy wynalazcami, ośrodkami badawczymi, uczelniami, przemysłem i instytucjami wspierającymi finansowanie inwestycji innowacyjnych. Okazją do tych i podobnych konkluzji z dyskusji był cykl imprez „Innopower”, zorganizowanych podczas targów „Expopower”. Głównym zadaniem cyklu było spopularyzowanie innowacji oraz możliwość spotkania z najlepszymi firmami, uczelniami i instytutami oferującymi współpracę dla energetyki w zakresie wdrażania nowoczesnych rozwiązań technicznych. Dwudniowe forum „Innowacje dla energetyki” miało na celu przedstawienie podmiotów dysponujących ofertą naukowo-badawczą i komercyjną o charakterze innowacyjnym, skierowaną do energetyki. W jego trakcie goście mogli wysłuchać prelekcji wybitnych polskich naukowców oraz przedstawicieli największych przedsiębiorstw zaangażowanych w rozwój innowacji. Była też okazja do merytorycznej dyskusji. Szczególne zainteresowanie wzbudziły dwa tematy: wykorzystania nadprzewodnictwa w elektroenergetyce, możliwości zastosowania grafenu – przewodnika lepszego od miedzi, twardszego niż diament, mającego szansę Nagrody dla zwycięzców konkursu „Przyszłość z energią. Energia z Przyszłością” wręczają jego organizatorzy: dyrektor Andrzej Kania z PKEE, prezes Michał Jarczyński z Enea Operator i prof. Kazimierz Pająk z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu 26 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 Zdjęcie: archiwum WYDARZENIA Wykład prof. Aleksandry Rakowskiej podczas ,,Innopower’’ - „Innowacje dla energetyki” zgromadził kilkudziesięciu gości targowych, zainteresowanych ofertą Instytutu Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej i różnice pomiędzy innowacyjnością i kreatywnością ówczez energią”. Wzięli w nich udział zwycięzcy konkursu „Przysnych i współczesnych młodych ludzi. „Akademia z energią” szłość z energią. Energia z Przyszłością” na najlepszą pracę była również okazją do wysłuchania, o tematyce energetycznej, zorganizowaw jaki sposób zorganizować startup nego przez Polski Komitet Energii ElekUczestnicy „Akademii innowacyjny na przykładzie sukcesu trycznej i Eneę. Do rywalizacji we współspółki „Trójfazowy” (www.trojfazowy.pl). zawodnictwie stanęło 39 uczestników. z energią” otrzymali Imprezy takie jak „Innowpower’’ wyZwycięski projekt, przygotowany przez magają szczególnego zaangażowania dwóch studentów Uniwersytetu Przyunikatową możliwość i współpracy licznego grona życzliwych rodniczego w Poznaniu, prezentował inspotkania i wysłuchania osób. Udało się taki zespół z sukcenowacyjne rozwiązania w zakresie otrzysem zorganizować. Dziękuję wszystkim mywania energii elektrycznej z wodoru wybitnych fachowców współpracownikom, którzy poświęcili i biogazu w nowoczesnej mleczarni. zagranicznych i krajowych, swój czas i podzielili się z gośćmi targoPodczas „Akademii z energią” jej uczestwymi wiedzą i doświadczeniem z zakresu nicy otrzymali unikatową możliwość spoktórzy starali się zainspirować nowych technologii. Szczególne podziętkania i wysłuchania wybitnych fachowkowania składam na ręce prof. Mariusza ców zagranicznych i krajowych, którzy młodzież do pełnienia roli Swory, który był mentorem i dobrym dustarali się zainspirować młodzież do pełliderów zmian, pokazać chem tegorocznych imprez targowych. nienia roli liderów zmian, pokazać ważkość Pierwsza edycja „Innopower” znakomicie praktyk i staży dla rozwoju zawodowego – ważkość praktyk i staży dla spełniła swoją ważną rolę popularyzonie tylko tych obowiązkowych, ale przede rozwoju zawodowego – nie wania tematyki innowacji w energetywszystkich indywidualnych, wynikających ce, potwierdzając, że polskie uczelnie, z własnych zainteresowań. Sukces zawotylko tych obowiązkowych, ośrodki naukowe i przedsiębiorstwa dowy wynika z ciężkiej pracy i odrobiny mają ogromny potencjał oraz doświadszczęścia, a tempo rozwoju współczesneale przede wszystkich czenie w realizacji nowatorskich badań go świata wymaga ciągłej edukacji i rozindywidualnych, i wdrożeń. Do zobaczenia za rok! woju. Podczas ,,Akademii z energią’’ odbył się również panel dyskusyjny, w trakcie Krzysztof Hajdrowski wynikających z własnych którego legendarni założyciele „Solidarnokierownik Biura Innowacji i Nowych Technologii ści Walczącej” przedstawili podobieństwa Enea SA zainteresowań. czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 27 WYDARZENIA Przyszłość spółek operatorskich Zwieńczeniem poznańskiego kongresu „Energi@21” było seminarium „Sieci energetyczne – nowe regulacje”, organizowane przez PTPiREE wraz z Enea Operator. Wzięli w nim udział przedstawiciele OSD, środowisk naukowych, operatorów telekomunikacyjnych świadczących usługi dla energetyki oraz eksperci z Polski, Portugalii oraz Stanów Zjednoczonych. 28 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 otwartości, innowacyjnym myśleniu oraz nakładach, jakie należy ponieść, by pozostać w grze, ze znamienną dla siebie charyzmą opowiadał dr hab. Mariusz Swora. Czujemy się odpowiedzialni za modernizację sieci elektroenergetycznych w kraju, tak aby były gotowe na podłączenie rozproszonych źródeł energii. Myślimy o efektywności energetyki, o regulacji jakościowej, o wzroście kompetencji wśród pracowników, o wykorzystaniu technologii teleinformatycznych czy nowych sposobach magazynowania energii. Także bezpieczeństwo dostaw, ochrona prywatności i zagrożenia w cyberprzestrzeni były tematem rozważań zarówno praktyków, jak i naukowców. Choć debaty były różnorodne, a i prezentowane stanowiska pochodziły z rozmaitych obszarów, wszyscy mówili jednym głosem i patrzyli w przyszłość w jednym kierunku. Azymut: zmiana, klient i nowa technologia, rzecz jasna oparte o bogate doświadczenia tych, którzy w branży są nie od dziś. Nic nie wydaje się być tak opiniotwórcze i sprzyjające innowacyjności, jak zróżnicowanie i uświadomiona potrzeba. Wiele osób włożyło ogromny wysiłek w organizację seminarium PTPiREE towarzyszącego Międzynarodowemu Kongresowi Naukowo-Przemysłowemu ,,Energi@21’’. Było to przedsięwzięcie bardzo udane i z pewnością ten wysiłek zaprocentuje rozpropagowaniem dalej zaszczepionych idei i ducha zmian. Monika Patan Enea Operator Zdjęcie: Enea Operator Seminarium w szczególny sposób skupiło swą uwagę na planowanych i potrzebnych regulacjach w obrębie działania operatorów systemu dystrybucyjnego (OSD). Prowadzone w formie paneli wystąpienia traktujące o przyszłości i zmianach jakie czekają sektor energetyczny, otworzył przedstawiciel gospodarza imprezy Michał Jarczyński, prezes Enea Operator. Tematem niezwykle interesujących wystąSeminarium otworzył Michał Jarczyński, prezes pień były w szczególEnea Operator ności nowe zadania i obowiązki OSD w zakresie energetyki prosumenckiej, wyzwania regulacyjne w sektorze dystrybucji, a także światowe trendy w integracji i roli teleinformatyki jako narzędzia wspomagającego proces funkcjonowania przedsiębiorstwa multienergetycznego. Przedstawiciele świata nauki i biznesu podzielili się swą ekspercką wiedzą na temat nowej sytuacji, jaka staje się udziałem przedsiębiorstw naszej branży. Szefowie największych polskich firm energetycznych, znakomici prelegenci PTPiREE, światowej sławy eksperci z dziedziny energetyki oraz telekomunikacji wyjaśniali, przed jakimi wyzwaniami staną firmy energetyczne lada dzień i jakie światowe standardy staną się koniecznością także w Polsce. Sporo mówiło się o tym, w jaki sposób przygotować się do zmian i jak radzą sobie z nową sytuacją OSD. Marek Szymankiewicz, wiceprezes Enei Operator, podkreślił, że podjęliśmy wyzwania związane z innowacyjnością i z pełną świadomością wpisujemy nasze plany rozwojowe, inwestycyjne oraz organizacyjne w nurt technologicznych i kompetencyjnych przemian sektora dystrybucji. Z kolei w bardzo dynamicznej dyskusji o googlizacji sieci energetycznych, prezes Michał Jarczyński wraz z panelistami poszukiwał nowych obszarów do współpracy pomiędzy telekomunikacją a energetyką. W wielu obszarach ta współpraca już jest, ale jeszcze więcej jest do zrobienia. O społeczno-gospodarczych wymiarach funkcjonowania przedsiębiorstwa energetycznego XXI wieku, o potrzebie Podczas seminarium dyskutowano o przyszłości i zmianach, czekających sektor energetyczny WYDARZENIA Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 7 maja 2015 r. zmarł śp. Janusz Wrzecionkowski Członek Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką „Zasłużony dla energetyki”, Odznaką „Zasłużony pracownik ZE Toruń”, Złotą Odznaką Honorową SEP. Odszedł od nas prawdziwie zaangażowany energetyk, człowiek zawsze chętnie pomagający innym, serdeczny kolega. Wymagający od siebie i pracowników, ale zarazem wyrozumiały przełożony. Przy dużym obciążeniu pracą zawodową i działalnością społeczną dbał, aby mieć czas dla rodziny, która była dla Niego niezmiernie ważna. Pogrzeb śp. Janusza Wieczorkowskiego odbył się 9 maja br. w Toruniu. Rodzinie i Przyjaciołom Zmarłego wyrazy głębokiego współczucia składają Członkowie, Zarząd i Pracownicy PTPiREE Janusz Wrzecionkowski był długoletnim pracownikiem toruńskiej energetyki. Pracę w energetyce rozpoczął w 1966 r., pełniąc kolejno obowiązki inspektora nadzoru, kierownika Wydziału Organizacyjno-Prawnego, dyrektora Biura Zarządu ZE Toruń SA i, po konsolidacji, doradcy dyrektora toruńskiego oddziału koncernu Energa. Oprócz aktywności zawodowej, angażował się na wielu innych polach. Był m.in. prezesem koła Stowarzyszenia Elektryków Polskich przy Zakładzie Energetycznym w Toruniu, członkiem zarządu i wieloletnim członkiem oddziału toruńskiego SEP, prezesem koła okręgu toruńskiego Polskiego Związku Filatelistów. Brał udział w organizacji i wspomaganiu hospicjum „Światło”. Za działalność zawodową i społeczną był wielokrotnie odznaczany i wyróżniany m.in.: Krzyżem Kawalerskim Wydarzenia w branży Dziennik „Rzeczpospolita” opublikował kolejną edycję „Listy 500” największych przedsiębiorstw w Polsce. O pozycji w rankingu decyduje poziom przychodów ze sprzedaży w 2014 r. Czołowe miejsca zajmują w nim przedsiębiorstwa energetyczne. GK PGE, z obrotami na poziomie 28,1 mld zł, jest na 5. pozycji, Tauron Polska Energia (18,4 mld zł) na 8., GK Energa (10,3 mld zł) – 19., a GK Enea (9,9 mld zł) – 22. Operator systemu przesyłowego – Polskie Sieci Elektroenergetyczne – zajął 35. lokatę, z przychodami ze sprzedaży wysokości 7,1 mld zł. Dalsze miejsca w tej klasyfikacji zajęli: PKP Energetyka (4,3 mld zł) – 75. oraz RWE Polska (2,5 mld zł) – 131. Kredyt dla Enei z EBI Jak podaje cire.pl, Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) przyznał Enei kredyt w wysokości 946 mln zł na modernizację i rozbudowę sieci elektroenergetycznych w północno-zachodniej Polsce. Realizacja programu inwestycyjnego przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności i bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w tej części naszego kraju. Dzięki wsparciu finansowemu grupa Enea zbuduje lub wyremontuje 460 km linii wysokiego napięcia oraz 3,8 tys. km linii średniego i niskiego napięcia. Dodatkowo zostanie zainstalowanych lub zmodernizowanych prawie 3,3 tys. transformatorów. Zdjęcie: Enea Operator Lista 500 Dzięki wsparciu finansowemu grupa Enea zbuduje lub wyremontuje 460 km linii wysokiego napięcia oraz 3,8 tys. km linii średniego i niskiego napięcia – Mamy ambitne plany inwestycyjne i konsekwentnie je realizujemy zgodnie z naszą strategią. Jesteśmy wiarygodnym i pewnym partnerem dla instytucji finansowych i umowa z EBI to potwierdza. Środki pozyskane z tej współpracy będą przeznaczone na inwestycje w dystrybucję, czyli na bezpieczeństwo i niezawodność dostaw energii dla naszych klientów – powiedział Krzysztof Zamasz, prezes zarządu Enei. n Opracowała: Małgorzata Władczyk czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 29 FELIETON Widziane z Wiejskiej Niebłahe wyzwanie Przed poprzednimi wyborami parlamentarnymi popełniłem felieton pod tytułem „Afirmacja nudy”. Nawiązałem do znanego, chińskiego przekleństwa: „Obyś żył w ciekawych czasach”. Oby nie. A jednak znowu wiele się dzieje. Skądinąd bez istotnego pożytku. Wybory prezydenckie to zaledwie rozgrzewka. Tylko jedenastu pretendentów w większości bez szans i bez wiary w zwycięstwo. Zaskoczył wszystkich ten trzeci. Potem, po pierwszej turze, zrobiło się ciekawiej. Skończyło się, jak się skończyło. Wyroki demokracji muszą być bezwzględne. Mamy Prezydenta całej Rzeczypospolitej, ale naród jest nadal podzielony. Wbrew oczekiwaniom w kampanii było w miarę grzecznie. Dopiero na jesieni zrobi się gorąco. Przegrani muszą się odegrać. Wygrani nie popuszczą. Lokalni kandydaci zapragną za wszelką cenę wyróżnić się z tłumu konkurentów, ale też i swoich. Bez wsparcia prasy, telewizji, radia, internetu nie dadzą rady. Media zaś czekają na pożywki: afery, prawdziwe i wydumane, agresywne zachowania i awantury, haki i pomówienia, problemy i sekrety rodzinne. Pogłębiają polaryzację społeczeństwa. Normalność nie popłaca. Narasta liczba zniechęconych. Nie zagłosują albo poprą kandydatów uznawanych za antysystemowych. Cały system butwieje. Wystarczy. Pora na dotychczas niespotykane w Polsce, przełomowe rozwiązania. Podziwiam Szwajcarię, choć to wyjątkowo nudny kraj. Niewielu wie, kto i jak tam rządzi. Mało słychać o konfliktach. Aczkolwiek kiedyś było zupełnie inaczej. Pod koniec XIII wieku trzy leśne kantony w górach zawarły sojusz obronny. Stał się on początkiem państwa. Aż trudno uwierzyć, że tak wiele skłóconych, małych i biednych państewek, bez surowców naturalnych, potrafiło stworzyć wysoko rozwinięty, jeden 30 l ENERGIA elektryczna czerwiec 2015 »»» » Polska jest krajem wyjątkowo jednolitym narodowościowo. Łączą nas: język, religia i kultura. Nie potrafimy jednakże różnić się pięknie. Adwersarzy traktujemy z nienawiścią. Przekroczenie nieuchwytnej granicy udaremnia porozumienie. z najbogatszych dzisiaj krajów na świecie. Różniło ich prawie wszystko. Zwłaszcza język i religia. Regularnie prowadziły krwawe wojny pomiędzy sobą. Potrafiły się jednak porozumieć we własnym, dobrze rozumianym, interesie. Konfederacja Szwajcarska jest nadal formalnie luźnym związkiem państw – kantonów. Łączą je wszakże wspólne ideały. Przede wszystkim potrafią zaakceptować i nadzwyczaj cenią sobie prawo do odmienności. Stosowane szeroko formy demokracji bezpośredniej, niepodobne do innych w Europie, są niezmiernie trudne do ogarnięcia, a wszystko mimo to funkcjonuje wyśmienicie. Nie ma co szukać daleko. Dwa lata temu w Niemczech ani partie chadeckie, ani socjaldemokraci nie byli w stanie utworzyć rządu. Dwie trzecie społeczeństwa oczekiwało powstania wielkiej koalicji. Politycy musieli się ugiąć. Żmudne negocjacje trwały trzy miesiące. W efekcie zawarto 185-stronicowy traktat koalicyjny o znamiennym tytule „Kształtować przyszłość Niemiec”. Była to chłodna, polityczna kalkulacja, a nie związek z miłości. Pomimo stale pojawiających się napięć i tarć, wymuszone przymierze nie jest zagrożone. Rządzący mają świadomość, że obecna sytuacja w Niemczech i w całej Europie jest zbyt poważna, aby pozwolić sobie na kolejną walkę wyborczą. Tylko większość konstytucyjna jest w stanie skutecznie kształtować przyszłość kraju i wprowadza niezbędne reformy. Rząd dysponujący niewielką większością koncentruje się na administrowaniu. Wyborcy oczekują więcej. Polska jest krajem wyjątkowo jednolitym narodowościowo. Łączą nas: język, religia i kultura. Nie potrafimy jednakże różnić się pięknie. Adwersarzy traktujemy z nienawiścią. Przekroczenie nieuchwytnej granicy udaremnia porozumienie. Nie jest jeszcze za późno. Pora na odważne i doniosłe decyzje całej klasy politycznej. Niebłahe wyzwanie. Andrzej Nehrebecki dr inż. Andrzej Nehrebecki jest ekspertem w PSE SA i przewodniczącym Grupy Ekspertów Parlamentarnego Zespołu ds. Energetyki. TERMINARZ }}23-24 czerwca 2015 r. ŁÓDŹ }}15-17 września 2015 r. BIELSKO-BIAŁA }}13-14 października 2015 r. WISŁA Szkolenie „Efektywność i optymalizacja w zarządzaniu siecią dystrybucyjną” 28. Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB 2015 VI Konferencja „Elektroenergetyczne linie napowietrzne” »» Org.: PTPiREE Inf. Justyna Dylińska-Chojnacka tel. 61 846-02-32 [email protected] PTPiREE »»Org.: Inf.: K arolina Nowińska ZIAD Bielsko-Biała »»Org.: Inf.: Agata Eckert tel. 61 846-02-15 [email protected] tel. 33 813-82-40 }}24-27 listopada 2015 r. WISŁA }}2-3 grudnia 2015 r. KOŁOBRZEG XIV Konferencja „Systemy informatyczne w energetyce SIwE” X Konferencja Naukowo-Techniczna „Elektroenergetyczne linie kablowe – stan obecny, nowe techniki” PTPiREE »»Org.: Inf.: Karolina Nowińska PTPiREE »»Org.: Inf.: M ałgorzata Marciniak tel. 61 846-02-15 [email protected] tel. 61 846 -02-33 [email protected] Więcej informacji w terminarzu na www.ptpiree.pl Dział Szkoleń: Sebastian Brzozowski tel. 61 846-02-31, [email protected] Biuro PTPiREE, ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 846-02-00, fax 61 846-02-09; [email protected] czerwiec 2015 ENERGIA elektryczna l 31 SIwE’15
