ta-swieta-tajemnica-zrozumienie-komunii-swietej

Ta Święta Tajemnica – zrozumienie
Komunii Świętej w Zjednoczonym
Kościele Metodystycznym
Konferencja Generalna Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego obradująca w 2004
roku w Pittsburgu, USA przyjęła bardzo ważny dokument zatytułowany: „Ta święta
Tajemnica – zrozumienie Komunii Świętej w Zjednoczonym Kościele Metodystycznym”.
Na 60 standardowych stronach maszynopisu przedstawiono pojmowanie Sakramentu
Wieczerzy Pańskiej w Zjednoczonym Kościele Metodystycznym, którego integralną
częścią jest Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP.
Dokument składa się z dwu głównych części. Część pierwszą zatytułowano: „Więcej niż
tajemnica'', zaś drugą: „Chrystus jest tu – przeżywanie tajemnicy”. W pierwszej mowa
jest o historycznych i teologicznych podstawach sakramentalnej teologii, zaś druga
odnosi się do najważniejszych pryncypiów pojmowania Wieczerzy Pańskiej w
Zjednoczonym Kościele Metodystycznym (ZKM) wraz z objaśnieniem ich tła oraz
odniesieniem do praktycznego życia Kościoła. I tak autorzy dokumentu prowadzą nas w
jego pierwszej części przez następujące zagadnienia:
Część I
1. Różne określenia sakramentu.
Sakrament ten, ustanowiony przez samego Jezusa Chrystusa w Wieczerniku, określany
był i nadal jest w różnoraki sposób. Używane są następujące pojęcia: Wieczerza Pańska,
Ostatnia Wieczerza, Stół Pański, Święty Pokarm, Święta Komunia, Eucharystia
(dziękczynienie za stworzenie i zbawienie), Boska (Święta) Liturgia. W dokumencie ZKM
najczęściej używanym określeniem jest Święta Komunia.
2. Przedstawienie historycznego tła.
Dokument mówi w tej części wpierw o biblijnym zrozumieniu Wieczerzy Pańskiej, a
następnie o jej pojmowaniu przez Kościół Rzymskokatolicki (niewidzialna
transsubstancjacja), Kościoły Reformacji w wydaniu luterańskim (konsubstancjacja –
prawdziwe ludzkie ciało Chrystusa jest obecne w elementach chleba i wina),
zwingliańskim (pamiątka lub przypomnienie ofiary Chrystusa, potwierdzenie wiary i znak
chrześcijańskiej wspólnoty) kalwińskim (prawdziwe ciało Chrystusa jest w niebie, zaś
Duch Święty posila tych, którzy w niej uczestniczą z prawdziwą wiarą), anglikańskim
(zbliżonym do kalwińskiego). Dokument stwierdza, że powyższe zrozumienia sakramentu
Wieczerzy były znane twórcom metodyzmu: Janowi i Karolowi Wesleyom.
3. Dziedzictwo Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego.
Początki metodyzmu. Metodyzm ze swymi brytyjskimi korzeniami w XVIII wieku było
ewangelikalnym przebudzeniem z ponownym silnym wyakcentowaniem znaczenia
regularnego przystępowania do sakramentu Stołu Pańskiego. Konwertyci odsyłani byli do
swych macierzystych Kościołów, aby w nich przystępować do Komunii. Przebudzenie
metodystyczne było przebudzeniem duchowym i sakramentalnym. Wesleyowie
podkreślali znaczenie tego sakramentu jako środka łaski i zachęcali do przystępowania do
Stołu Pańskiego, tak często, jak tylko to możliwe. Wesleyowie mówili o Komunii jako o
przejawie Bożej miłości, Jego łasce, a także jako ofierze, przebaczeniu, obecności
Chrystusa, misterium, uzdrowieniu, posiłku, uświęceniu, i zadatku nieba. Współczesne
pojmowanie Wieczerzy Pańskiej nawiązuje do tego dziedzictwa.
4. Metodyzm amerykański.
W przypadku Zjednoczonych Braci w Chrystusie (Otterbein i Boehme) oraz
Stowarzyszenia Ewangelickiego (J. Albright, niem. Albrecht) nie ostało się zbyt wiele
pisemnego materiału odnoszącego się do tego sakramentu, dlatego niewiele można
powiedzieć o teologii i praktyce Komunii Świętej w obu tych nurtach metodyzmu
amerykańskiego.
W angielskojęzycznym nurcie amerykańskiego metodyzmu członkowie metodystycznych
stowarzyszeń uczestniczyli przede wszystkim w komunii odprawianej przez duchownych
Kościoła Anglikańskiego. Dopiero po 1784 roku, kiedy to ukonstytuował się Episkopalny
Kościół Metodystyczny, komunię sprawowali duchowni metodystyczni. Ze względu na
wędrowny charakter służby duchownych metodystycznych nabożeństwa komunijne
odprawiane były zaledwie raz na kwartał. Doprowadziło to do tego, że w XIX i XX wieku
zatracone zostało bogate wesleyańskie dziedzictwo Wieczerzy Pańskiej, którą zaczęto
pojmować przede wszystkim jako przypomnienie śmierci Chrystusa. Odnowienie
znaczenia sakramentu Komunii w różnych nurtach metodyzmu nastąpiło dopiero w
połowie XX wieku. Duży wpływ odegrały w tym względzie kontakty ekumeniczne oraz
wzrastające wpływy Konferencji Centralnych różnych regionów świata.
5. Wieczerza Pańska jako środek łaski.
Współcześnie Wieczerza Pańska musi być postrzegana w szerszym kontekście teologii
metodystycznej. Dokument ujmuje tę teologie skrótowo, kiedy powiada: „Zgodnie z
biblijnym i chrześcijańskim nauczaniem wierzymy, że jesteśmy grzesznikami, ciągle
potrzebującymi Bożej łaski. Wierzymy, że Bóg jest łaskawy i miłujący i zawsze obdarza
nas swą łaską, której potrzebujemy. Łaska jest Bożą miłością wobec nas i jest darmowym
i nie zasłużonym darem". Łaska przedstawiona jest w dokumencie jako: poprzedzająca
(działa zanim cokolwiek jesteśmy w stanie zrozumieć w sprawie zbawienia),
przekonywująca (comicting - uświadamia nam nasze grzechy), usprawiedliwiająca
(justifaying - przebacza i ustawia we właściwej relacji z Bogiem), uświęcająca
(sanctifying - pozwala wzrastać w świętości życia), doskonaląca (perfecting przekształcająca na obraz i podobieństwo Boże). W Komunii Bóg udziela swej łaski
stosownie do potrzeb przystępującego.
6. Teologia sakramentów.
W tej części dokument stwierdza, że słowo sakrament pochodzi od greckiego mysterion
lub łacińskiego sacramentum, które oznacza przysięgę lub obietnicę. Komunia Święta jest
sakramentem, który „utrzymuje i karmi nas w naszej wędrówce zbawienia" Chrzest i
Wieczerza Pańska zostały ustanowione przez Boga jako specjalne kanały przez które
przepływa Boża łaska do człowieka. Chrzest jest sakramentem wszczepiającym nas w
ciało Chrystusa „przez wodę i Ducha". Przez chrzest uzyskujemy jako chrześcijanie swą
tożsamość i posłanie. Komunia jest sakramentem utrzymującym i posilającym nas w
naszej drodze zbawienia. W sakramencie Bóg używa namacalnych, materialnych
elementów jako nośników lub narzędzi łaski.
Sakramenty to takie akty, które składają się ze słów, czynów i materialnych
komponentów (elementów). Oba wyrażają i przekazują łaskawą miłość Boga. Powodują
one, że Boża miłość staje się widzialna i skuteczna. Przez nie łaska Boża staje się
namacalną.
7. Znaczenie sakramentów.
Dokument przypomina o przynajmniej sześciu głównych znaczeniach sakramentu
Komunii Świętej w Nowym Testamencie:
a) dziękczynienie (eucharystia).
Kiedy przyjmujemy komunię wyrażamy radość z powodu wielkich dzieł Boga objawionych
w stworzeniu, przymierzu, zbawieniu i uświęceniu.
b) wspólnota Kościoła.
Tak w sensie lokalnym, jak uniwersalnym. Nie jest jedynie wydarzeniem o charakterze
personalnym ale wspólnotowym. (Porównaj l Kor 10,17). Doświadczenie dzielenia i więzi
przy stole Pańskim ukazuje naturę Kościoła i model według którego Bóg chciałby widzieć
świat.
c) pamiątka.
Komunia jest pamiątką, upamiętnieniem i przypomnieniem, a przede wszystkim
anamnesis, tj. uczestnictwem w wydarzeniu z przeszłości. Zmartwychwstały bowiem jest
obecny dziś, a nie tylko wspominany z przeszłości.
d) ofiara.
Komunia ponownie prezentuje, a nie powtarza ofiarę Chrystusa. My także w tym akcie
ofiarujemy siebie Chrystusowi do dzieła zbawienia, pojednania i sprawiedliwości.
e) dzieło Ducha Świętego,
o którego prosimy w epiklezie liturgii komunijnej Boga, by zlał swego Ducha na
uczestników zgromadzenia i elementy komunijne, by uczynił nas jednym ciałem
oczyszczonym we krwi Zbawiciela.
f) eschatologia.
Uczestnictwo w Komunii oznacza otrzymanie przedsmaku przyszłości, zadatku nieba,
dopóki Chrystus nie powróci i nie zabierze nas na swoją niebiańską ucztę.
8. W kierunku bogatszego życia sakramentalnego.
Dokument informuje o potrzebie zintensyfikowania życia sakramentalnego tak, by
Komunia odbywała się raz w tygodniu.
Rozpoczyna się wyznaniem osobistych i zbiorowych grzechów, po których następuje
absolucja wyrażona słowami: „W imieniu Jezusa Chrystusa jesteś rozgrzeszony". Wesley
pisał: „Łaska Boga udzielana w niej [Komunii - E.P.] potwierdza nam przebaczenie
naszych grzechów i uzdalnia nas do ich nie popełniania”.
Komunia jest duchowym pokarmem na naszej drodze życia oraz siłą przekształcającą je.
Przez Wieczerzę Pańską otrzymujemy uzdrowienie oraz zdolność pomagania w
uzdrawianiu innych. Pomaga nam również w realizacji naszej służby i misji, aby
kontynuować Boże dzieło w świecie polegające na zbawieniu, pojednaniu, pokoju i
sprawiedliwości.
Uczestnicząc w Wieczerzy Pańskiej mamy udział w życiu wiecznym.
Zasadnicze pytanie w tym kontekście brzmi: „Co Boża miłość i moc sprawiaj ą w nas i dla
nas przez nasze uczestnictwo w tym sakramencie?” W odpowiedzi na nie znajdujemy
następujące wartości: przebaczenie, pożywienie, uzdrowienie, przemienienie, służba i
misja oraz życie wieczne.
Część II
Chrystus jest tu. Przeżywanie tajemnicy.
W tej części autorzy przedstawiają 24 główne myśli, zasady, które określone zostały jako
pryncypia. Każde „pryncypium" uzupełnione zostało dodatkowymi informacjami
odnoszącymi się do historycznego i teologicznego zaplecza oraz z odniesieniem do
„praktyki", oferującej wskazówki do zastosowania poszczególnych pryncypiów w życiu
Kościoła. Wszystkie pryncypia przedstawione w niniejszym opracowaniu są ich
dokładnym tłumaczeniem ale z pominięciem odnośników. Pryncypia zostały przeze mnie
ponumerowane i oddane przy pomocy polskiego słowa „zasady".
Obecność Chrystusa w Komunii.
Zasada I.
Jezus Chrystus, „który jest odblaskiem chwały i odbiciem Jego [Bożej] istoty" (Hbr
1,3) jest prawdziwie obecny w Komunii Świętej. Przez Jezusa Chrystusa i w mocy Ducha
Świętego Bóg spotyka nas przy Stole. Bóg, który powierzył sakramenty Kościołowi, działa
w i przez Komunię Świętą. Chrystus obecny jest przez zgromadzoną w jego imieniu
wspólnotę, przez zwiastowane i realizowane Słowo i przez rozdzielane elementy chleba i
wina. Boska obecność jest żywą rzeczywistością i może być doświadczana przez jej
uczestników – nie jest to: jedynie przypomnienie Ostatniej Wieczerzy i Ukrzyżowania.
Chrystus woła cię. Zaproszenie do Stołu Pańskiego.
Zasada II.
Zaproszenie do Stołu Pańskiego pochodzi od Zmartwychwstałego i obecnego Chrystusa.
Chrystus zaprasza do swego Stołu tych, którzy Go miłują, wyznają grzechy i pragną żyć
jak chrześcijańscy uczniowie. Komunia Święta jest Bożym darem dla Kościoła i aktem,
wspólnoty wiary. Odpowiadając na to zaproszenie, potwierdzamy i pogłębiamy swą
osobistą więź z Bogiem przez Jezusa Chrystusa oraz zobowiązanie do członkostwa i misji
w ciele Chrystusa.
Zasada III.
Wszyscy, którzy z wiarą odpowiadają na to zaproszenie winni być dopuszczeni [do
Komunii Świętej]. Zwykle Chrzest Święty poprzedza uczestnictwo w Świętej Komunii.
Jest ona posiłkiem wspólnoty, która jest w relacji przymierza z Bogiem przez Jezusa
Chrystusa. Jak obrzezka była znakiem przymierza między Bogiem a Hebrajczykami, tak
chrzest jest znakiem nowego przymierza.
Zasada IV.
Nikogo nie odeśle się od Stołu Pańskiego ze względu na wiek, „umysłowe, psychiczne,
rozwojowe czy psychologiczne" uwarunkowania lub ze względu na jakiekolwiek inne
warunki, które mogłyby ograniczyć jego lub jej zrozumienie czy też przeszkodzić w
przyjęciu sakramentu.
Zasada V.
Stół Pański w zborze Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego otwarty jest dla członków
innych zborów Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego oraz dla chrześcijan innych
tradycji [kościelnych].
Kwestia „niegodności"
Zasada VI.
Każda osoba, która odpowiada wiarą na zaproszenie wyrażone zdaniem: „Chrystus, nasz
Pan zaprasza do swego Stołu wszystkich, którzy go kochają, którzy szczerze wyznają swe
grzechy i pragną żyć z sobą w pokoju" (The United Methodist Hymnal, s. 7) jest godna
przez Chrystusa do uczestnictwa w Komunii Świętej. Chrześcijanie przystępują do Stołu
Pańskiego z wdzięczności za Chrystusowe miłosierdzie względem grzeszników. Nie
uczestniczymy w Komunii ze względu na swą godność, gdyż nikt nie jest prawdziwie
godnym. Uczestniczymy w Eucharystii z pragnienia otrzymania Bożej łaskawej miłości,
abyśmy dostąpili odpuszczenia i uzdrowienia.
Podstawowy model nabożeństwa to nabożeństwo Słowa i Stołu [Pańskiego].
Zasada VII.
Pełną formą chrześcijańskiego nabożeństwa w Dniu Pańskim [niedziela] jest nabożeństwo
Słowa i Stołu [Pańskiego], kiedy to Ewangelia jest zwiastowana zarówno Słowem, jak i
sakramentem. Słowo i Stół [Pański] nie są względem siebie konkurencyjne, a raczej
wzajemnie się uzupełniają, konstytuując pełnię nabożeństwa. Ich rozdzielenie pomniejsza
pełnię życia w Duchu ofiarowywaną nam przez wiarę w Jezusa Chrystusa.
Zgromadzona Wspólnota - całe zgromadzenie.
Zasada VIII.
Całe zgromadzenie aktywnie uczestniczy w Świętej Komunii. Wszyscy ochrzczeni w ciało
Jezusa Chrystusa stają się sługami i współpracownikami w organizmie, którym jest
Kościół. Członkowie tego ciała uznani są przez Boga za „królewskie kapłaństwo, za lud
nabyty” (l P 2,9). Jedno ciało, zgromadzone przez jednego Ducha, dostrzegalne jest w
pełni kiedy wszystkie jego członki spożywaj ą wspólnie w miłości i ofiarują swe życie do
służby przy Stole Pańskim.
Modlitwa Wielkiego Dziękczynienia.
Zasada IX.
Modlitwa Wielkiego Dziękczynienia skierowana jest do Boga, wypowiadana przez
prowadzącego duchownego jest modlitwą całego ludu. Wyraża ona nasze trynitarne
pojmowanie natury Boga.
Składa się z wstępnego dialogu, wdzięcznego przypomnienia Jego wielkiego dzieła
stworzenia i zbawienia przez Jezusa Chrystusa, ustanowienia Wieczerzy Pańskiej,
wezwania do działania Ducha Świętego i w konkluzji uwielbienia Trójcy. Modlitwa ta
ukazuje pełnię trójjedynej natury Boga, w odpowiedzi na co wyraża ofiarowanie samych
siebie i spogląda ku radości z udziału w Bożym ostatecznym zwycięstwie nad grzechem i
śmiercią.
Rozszerzenie wspólnoty.
Zasada X.
Elementy Komunii są poświęcone i spożywane w obecności zgromadzonego zboru. Stół
Pański może być poszerzony, w sensie | czasowym, aby Komunię mogli spożyć i ci,
którzy nie są w stanie uczestniczyć w nabożeństwie z powodu wieku, choroby czy
podobnych przyczyn. Świeccy mogą rozdawać poświęcone elementy Komunii w zborze
oraz przekazywać je członkom, którzy z przyczyn od siebie niezależnych są nieobecni.
Prezbiter lub diakon powinien umożliwić im odpowiednie przeszkolenie, przygotowanie
oraz sprawować nadzór nad tym ważnym zadaniem.
Rytuał Kościoła.
Zasada XI.
Jako szafarze darów, których Bóg udziela Kościołowi, pastorzy są odpowiedzialni za
uwzględnienie i korzystanie z tekstów liturgii Słowa i Stołu Pańskiego Zjednoczonego
Kościoła Metodysty cz-nego zawartych w Kancjonale Zjednoczonego Kościoła
Metodystycznego oraz w Rytuale Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego i innych
materiałach liturgicznych zatwierdzonych przez centralne konferencje zgodnie z Księgą
Dyscypliny. Te opracowania liturgiczne, powstałe w oparciu o źródła biblijne, historyczne i
ekumeniczne, są wyrazem chrześcijańskiej wiary i uwielbienia Boga.
Słudzy przy Stole [Pańskim].
Prowadzący pastor: Prezbiter i licencjonowany miejscowy pastor.
Zasada XII.
Ordynowany prezbiter lub osoba upoważniona zgodnie z klauzulami Księgi Dyscypliny
przewodniczy wszystkim uroczystościom świętej Komunii.
Asystujący pastorzy: diakoni i świeccy.
Zasada XIII.
Diakoni są ordynowani do pastorowania Słowem i służbą oraz mianowani do „pełnienia
funkcji kierowniczych w życiu Kościoła" między innymi poprzez „asystowanie prezbiterom
w udzielaniu sakramentów" oraz „w misji zboru dla świata".
Zasada XIV.
Wszyscy członkowie powszechnego Kościoła Chrystusa są przez chrzest, powołani do
współudziału w sprawowaniu Eucharystii, która jest powierzona całemu Kościołowi (Board
of Discepiship § 219). Osoby świeckie pomagają przewodniczącemu w prowadzeniu
całego zboru do obchodzenia Wieczerzy Pańskiej.
Przygotowanie Stołu Komunijnego. Stół Świętej Komunii.
Zasada XV.
Zgromadzeni wraz z prowadzącymi [Komunię] gromadzą się wokół elementów Komunii
Świętej. Miejscem, na którym rozłożone są elementy jest Stół Świętej Komunii.
Elementy Komunii.
Zasada XVI.
Zgodnie ze słowami Chrystusa i tradycją chrześcijańską, Kościół używa chleba przy
sprawowaniu Komunii Świętej.
Zasada XVII.
Zgodnie ze Pismem Świętym i chrześcijańską trądy ej ą, Kościół historyczny i
ekumeniczny używa wina przy obchodzeniu sprawowaniu świętej Komunii.
Zasada XVIII.
Konsekrowane elementy mają być traktowane z należnym szacunkiem i wdzięcznością
jako dary Bożego stworzenia, które, według Słów Ustanowienia, stały się „dla nas ciałem
i krwią Chrystusa” (The United Methodist Hymnal, s. 10).
Higiena i przygotowanie Stołu.
Zasada XIX.
Osoby, które przygotowują elementy [Komunii] i rozdają je zgromadzonym, mają
okazywać troskę, aby chleb i kielich były udzielane tak, aby zminimalizować zagrożenie
zakażenia.
Rozszerzenie Stołu Pańskiego. Komunia Święta a ewangelizacja.
Zasada XX.
Wieczerza Pańska kształtuje Kościół w społeczność ewangelizacyjną, która sięga na
zewnątrz, aby zwiastować, nauczać, chrzcić i czynić uczniami Chrystusa (Mt 28,19-20).
Zasada XXI.
Jako naśladowcy Jezusa, który jadał z grzesznikami i docierał do tych, którzy żyli na
marginesie społeczeństwa, Kościół musi w sposób szczególny troszczyć się o tych, którzy
są nieobecni przy Stole Pańskim, którzy czują się niegodni, którzy są biedni, nie
nawróceni, którzy są ofiarami uprzedzeń, a także o tych, którzy są uciskani i lekceważeni.
Komunia Święta a etyka chrześcijańskiego uczniostwa.
Zasada XXII.
Sakramenty są Bożymi darami dla zgromadzonego ciała wierzących, aby ukształtować
Kościół w ciało Chrystusowe dla służby światu. Poprzez Świętą Komunię, działa Duch
Święty, aby kształtować nasze życie moralne i etyczne. W nieustannym procesie
nawrócenia, wzrastamy w osobistym i społecznościowym uświęceniu i jesteśmy
wzmocnieni do działania na rzecz uzdrowienia, okazywania współczucia, pojednania,
sprawiedliwości i pokoju.
Komunia Święta a jedność Kościoła.
Zasada XXIII.
Święta Komunia jest wyrazem naszej jedności w ciele Chrystusa, oczekiwaniem na
Jezusowe zaproszenie nas na niebiańską ucztę, wezwaniem do dążenia do widzialnej
jedności Kościoła.
Zasada XXIV.
Zjednoczeni Metodyści dołączają do ekumenicznych dialogów na temat Eucharystii
opierając się na kilku historycznych źródłach autorytetu i odnoszą się najbardziej
autentycznie do innych chrześcijańskich organizacji poprzez pozostawanie wiernym tym
źródłom.
Zakończenie.
Nowy dokument ma swą wartość nie tylko przez to, że jest nowy, a tym samym staje się
obiektem zainteresowania całego Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego, ale poprzez
uporządkowanie poglądów na ten ważny sakrament w tym wielonarodowym organizmie
eklezjalnym. Można się z nim w poszczególnych zapisach nie zgadzać, inaczej je
interpretować, wyrażać zdziwienie, stawiać pytania, lecz nie zmieni to faktu, że jest on
oficjalnym dokumentem dla całego Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego. Szczera
debata nad jego treścią winna odbyć się na wszystkich szczeblach organizacyjnych
naszego Kościoła. Do takiej dyskusji zachęcam wszystkich członków i sympatyków
naszego wspaniałego Kościoła.
(Methodos, Rocznik WST im. Jana Łaskiego w Warszawie, Rok III i IV, 2004 – 2005;
prawa autorskie: Wydawnictwo Pielgrzym Polski, ul. Mokotowska 12, 00-561 Warszawa)