analiza - eksperci.kj.org.pl

ANALIZA
Nowa Strategia USA – zagrożenie dla bezpieczeństwa Europy
Opublikowany 5 stycznia br. dokument Sustaining U.S. Global Leadership: Priorities for 21st Century
Defense[1] jest pierwszą oficjalną publikacją administracji USA, odzwierciedlającą plan nowego,
bardziej oszczędnościowego budżetu federalnego na lata 2013-2021. Mimo iż nie ma ona mocy
prawnej, stanowiąc raczej „wskazówki” (ang. guidance) dla Pentagonu, jest ona wyznacznikiem
zarówno modelu rozwoju armii amerykańskiej i priorytetów Departamentu Obrony na najbliższe
lata. Dokument pokazuje kierunek w którym będzie zmierzała amerykańska polityka zagraniczna w
ciągu następnej dekady. Co istotne dla Polski i państw Unii Europejskiej, Stany Zjednoczone
przestaną być gwarantem europejskiego bezpieczeństwa w takim stopniu w jakim czyniły to
dotychczas.
Sebastian Górka
Cięcia w budżecie Departamentu Obrony
oszczędności w armii mają wynieść około 886
miliardów dolarów i mają być podzielone na
Na skutek przekroczenia przez administrację
dwie tury: pierwsza, opiewająca na blisko 400
Baracka Obamy górnej granicy dopuszczalnego
miliardów dolarów jest już zaakceptowana,
limitu zadłużenia, w lipcu 2011 roku zawarto
natomiast druga, mająca wynieść dodatkowe 500
porozumienie pomiędzy Kongresem a Białym
miliardów, jest zależna od wprowadzenia w życie
Domem (tzw. Budget Control Act[2]) w ramach
mechanizmu tzw. „sekwestracji”. Należy przy
którego
Demokraci
tym podkreślić, że owe cięcia nie dotkną tzw.
zobligowali się do ograniczenia wydatków
funduszu wojennego, który do tej pory wynosił
federalnych o 2,1 biliona dolarów w ciągu
rocznie od 100 do 150 miliardów dolarów i
następnych 10 lat, poczynając od roku fiskalnego
obejmował głównie wydatki związane z wojnami
2013. W największym stopniu redukcja obejmie
w Iraku i w Afganistanie. Wraz z zakończeniem
tzw.
wydatki”
obu misji i założeniu, że armia nie zostanie
których
zaangażowana w kolejny długotrwały konflikt
Republikanie,
i
„nieobowiązkowe
(and.discretionary
zaliczane
jak
zbrojny poza granicami USA ograniczenie, bądź
bezpieczeństwem i obronnością USA. Wedle
całkowita likwidacja funduszu może w ciągu
Biura
m.in.
koszty
do
z
danych
są
spendings),
Budżetowego
związane
Kongresu
1
ANALIZA
następnej dekady dać dodatkowe oszczędności w
kontraktowych i cywilnych, czy też ograniczenie
przedziale od 1 do 2 bilionów dolarów.
arsenału nuklearnego.
Amerykańska debata publiczna dotycząca cięć
Konsekwencje nowej strategii Obamy dla
w armii
świata i Europy
Wraz z ogłoszeniem warunków porozumienia w
Nowa strategia Obamy ma na celu pokazanie, iż
amerykańskiej prasie rozpoczęła się burzliwa
mimo cięć w budżecie Departamentu Obrony
dyskusja nad ewentualnymi konsekwencjami dla
armia amerykańska pozostanie „mniejsza i
armii amerykańskiej. Z jednej strony część
szczuplejsza,
polityków, zwłaszcza ze strony Demokratów,
elastyczniejsza i technologicznie zaawansowana”.
podkreślała
wobec
Niemniej część dotycząca modernizacji armii
ograniczenia
skupia się tylko na kwestiach ogólnych, ponieważ
odpowiedzialność
Amerykanów
i
konieczność
to
Cato Institute zwracała uwagę na zbyt małe i
przyszłego funkcjonowania armii oraz sposobu w
niewystarczające cięcia. Z drugiej zaś strony
jaki zostaną wprowadzone ograniczenia m.in. do
wiele instytucji, zwłaszcza konserwatywne think-
liczby personelu i programów modernizacyjnych.
tanki jak Heritage Foundation, czy American
O wiele ciekawiej proponowany dokument
Enterprise
że
prezentuje się z punktu widzenia kierunków w
proponowane rozwiązania bez reformy służby
których podążać będzie amerykańska polityka
zdrowia i sektora ubezpieczeń społecznych nie
zagraniczna. Na pierwszy plan wysuwa się
wpłyną
przedmowa Baracka Obamy, a następnie jej
pozytywnie
na
poprawę
stanu
rozwinięcie
negatywne skutki dla armii[3]. Wśród tych
wyzwaniom międzynarodowego bezpieczeństwa,
ostatnich
wszystkim
gdzie szczególnie akcentowane jest przesunięcie
programów
się interesów USA w kierunku Azji i Pacyfiku
modernizacyjnych (w tym wartego około 400
oraz spadek znaczenia obszaru Europy i Unii
miliardów dolarów programu na zakup nowych
Europejskiej.
wstrzymanie
przede
większości
rozdziale
dotyczących
amerykańskiej gospodarki, a jedynie będą miały
wymieniano
w
szczegółów
sprawniejsza,
brakuje
przekonywały,
niej
za
deficytu, podczas gdy część ekspertów m.in. z
Institute
w
ale
poświęconym
myśliwców wielozadaniowych F35 Joint Strike
Fighter), zaprzestanie prac nad rozwojem nowych
W odniesieniu do Azji poza współpracą z Indiami
technologii,
istotne znaczenie ma pokazanie przyszłej pozycji
redukcję
etatów
pracowników
2
ANALIZA
i roli USA w regionie oraz możliwej współpracy
najbliższym czasie przestaną być gwarantem
na linii Waszyngton-Pekin. Z jednej strony
europejskiego,
zwraca się uwagę, że Stany Zjednoczone i Chiny
bezpieczeństwa, czego pierwszym krokiem jest
mają znaczący udział w zapewnieniu pokoju i
zapowiedź
stabilności w Azji Wschodniej oraz wspólny
stacjonujących
interes w budowie i rozwoju bilateralnych
żołnierzy.
w
tym
również
wycofania
w
polskiego
znaczącej
Europie
części
amerykańskich
stosunków współpracy. Z drugiej zaś strony
akcentuje się, że „podtrzymywanie pokoju,
Wnioski
stabilność i swobodny przepływ handlu i wpływ
USA w regionie będzie częściowo zależne od
Zaprezentowanie
leżącej
militarnych
Pentagonu, mimo iż pozytywnie ocenianych
zdolności i obecności”. Innymi słowy, autorzy
przez znaczną część ekspertów, w rzeczywistości
dokumentu wyrażają wprost obawę, że w
nie wnosi niczego nowego do dyskusji nad
dłuższej perspektywie Chiny, jako regionalne
przyszłością armii amerykańskiej. W dalszym
mocarstwo,
zagrozić
ciągu nie odpowiada bowiem na podstawowe
amerykańskim interesom i bezpieczeństwu, co
problemy przed którymi ona stoi i nie określa w
może stanowić zarzewie konfliktu.
jaki
u
podstaw
mają
równowagi
potencjał
aby
sposób
nowych
będzie
wytycznych
wyglądała
dla
realizacja
przyszłych programów wojskowych.
W kontekście Europy, pomimo zapewnień o
wzajemnej bliskości i strategicznym partnerstwie
Dokument ma za to o wiele większe znaczenie
pomiędzy
polityczne, ponieważ jasno wskazuje kierunek
Stanami
Zjednoczonymi
a
Unią
Europejską, dokument stwierdza, że „większość
amerykańskiej
państw europejskich jest obecnie producentami
unijnych polityków powinien być to jasny sygnał
bezpieczeństwa, aniżeli jego
do
konsumentami.
polityki
rozpoczęcia
zagranicznej.
rozmów
nad
Dla
przyszłością
Wraz z wycofaniem się z Iraku i Afganistanu
europejskiego bezpieczeństwa. O ile bowiem
stwarza to strategiczną możliwość, aby ponownie
wynik tegorocznych wyborów prezydenckich w
zrównoważyć wojskowe inwestycje USA w
USA
Europie, odchodząc od koncentrowania się na
postanowienia, o tyle wydaje się nieuniknione
bieżących konfliktach na rzecz skupienia się na
przewartościowanie amerykańskich priorytetów
przyszłych
w polityce zagranicznej i równoznaczny z tym
możliwościach”.
Inaczej
rzecz
może
znacząco
skorygować
ujmując, oznacza to, iż Stany Zjednoczony w
3
bieżące
ANALIZA
spadek
znaczenie
Europy
i
gwarancji
jej
bezpieczeństwa.
[3] Defending Defense Spending, the Super Committee, and
the Price of Greatness,A Joint Project of The Foreign Policy
Initiative, American Enterprise Institute, and The Heritage
Foundation, 17 listopada
[1] Sustaining U.S. Global Leadership: Priorities for 21st
2011, http://www.aei.org/files/2011/11/17/-defense-
Century Defense, Department of Defense, 5 stycznia
spending-the-super-committee-and-the-price-of-
2012,http://www.defense.gov/news/Defense_Strategic_Gui
greatness_081647374391.pdf; Por. Mackenzie Eaglen,
dance.pdf
Diem Nguyen, Super Committee Failure and Sequestration
[2] Zob. szerzej oświadczenie Congressional Budget Office
Put at Risk Ever More Military Plans and Programs, The
z 1 sierpnia 2011,
Heritage Foundation, 5 grudnia 2011,
http://cbo.gov/ftpdocs/123xx/doc12357/BudgetControlActA
http://www.heritage.org/research/reports/2011/12/debt-
ug1.pdf
ceiling-deal-puts-at-risk-ever-more-military-plans-andprograms
Klub Jagielloński to jedna z najstarszych w Polsce organizacji pozarządowych. Stowarzyszenie od ponad 20 lat
aktywne działa w przestrzeni publicznej zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ogólnopolskim. Ambicją Klubu jest m.in.
merytoryczny wkład do debaty publicznej i tym samym profesjonalizacja polityki poprzez dostarczanie idei i wiedzy.
Dlatego jednym z trzech filarów aktywności naszego stowarzyszenia jest działalność ekspercka, która koncentruje
się na badaniach naukowych w ważnych obszarach życia publicznego. Mamy w swoim dorobku znaczące raporty,
analizy oraz projekty badawcze w obszarze stosunków międzynarodowych, polityki zagranicznej, samorządu
terytorialnego, rozwoju regionalnego, ekonomii oraz zagadnień ustrojowych.
Zespół Ekspertów Klubu Jagiellońskiego powstał w 2012 roku jako eksperckie zaplecze stowarzyszenia. Jest to
instytucja typu think-tank, która prowadzi działalność badawczą i naukową. W jej skład wchodzą przede wszystkim
pracownicy naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, a także
pracownicy administracji publicznej, mający doświadczenie w realizacji projektów badawczych. Eksperci są
jednocześnie szefami katedr tematycznych w Klubie Jagiellońskim, które mają charakter edukacyjno-formacyjny.
Pełnią więc funkcję dydaktyczną stanowiąc bezpośrednie wsparcie dla członków Klubu Jagiellońskiego – głównie
studentów i doktorantów.
4