owady spoleczne

Oraadyspoteczne
^śJd\
sPo|ftzne { tlb um\5|u |utlfl'$o
fÓ$i.
\rn\m \\.\atuen1zc \z8ledu nJ rch otbzrmE tl
.zebńoli i tózno.odnolć Naj€ d n\
dn|osF
brazyrjFkjlj df ungl] z]jc N'c.cj 8alln|ó\
n'ró$c| niz jen gih'n|ól
na.z
w ]cdnej|o|onii mó\rck jeł lYięcj rcbohi. niz hnn\
\ Ak\..' w śi€ t szoiih.bi|łtó\r
|idotv[h olnrd\
sPo|c.7n. Pże\ )2sŹ')ł |rego]!.c lod \f8|edem bio.
mast i Lonsunp.]i eń.lsii ]\lńw|L PŹckisają PhL'
i Pł]4kjN diaPGznic|l!, s' kIiDa
LonLut'ją z dżtlzotvni.Jn'iPÓd $'us]łl.m spul.hń[
nia 3|.bV iblhlejłcY(h resa€ r lo{] n\.h iv fo||
|J.h p'€ d .jeni.e Prz$l\1v'ią lenr\k'3.alro\lic'.
NJ!|o\tie .]nnu.9 Śjq o\'JdJńl nra do.f)nj!
nń z ]vehlar2eh olEinEaclsPo|e.fn!d', W la|d]
h|sonich' jak Psz.zo|! |ft]iłidd' o.ł7 o' V.s}|i't
1 s''l.id'l, nożni plzcś|cdfić P'eb'(t cllcj PtyolL'.|L
sP.|Nfnc]' Na |żd!ń łÓpniu eLro|L'c\jn\ h hądUr
.iĘ |t|o 8!lunló!, z. nofna i. U
Ńe, oblj.zai tL'nrn9C l unahć \śPó|c2\in]Li Bid.}
nń $ lrm zarresic !.ń2 ' \l shdun Fo..il|o.
lvnr |Jlze$'azajacilviclśzoś.rcdzajów +o|eantr
nie 2ołlła Poddini obs.fu'aqom b.hal'ora|nlń'
BoznJ s. z.lem iżdlń'. d.n*|a
njc *hemllóLr otlJnvJq]
g l}łq.]
Pn)|(|.rdc'r t nuól||i okolo
słtrnkó\
lYdr osadó\ oFńltro w nJnlldf]c orc'nedi'n\
śFośób,10
zna.z| P'!l lnieszQcn I kh N slłqn].
bi,roDMirnym. \ict\ cironoNan
dzin]e LlŃ\ńti.jinłó\reI
ll z B
fe Po.ł.ło fs47c '| N sił.c ńe ÓJ
.l.Źr|.i.h Poh\rcr
Z rr lvsic.l f\]i.tdr .dnrńn
nie.Ó dÓLIJdnicj Poznino mniej n
l Flo.cnl' a ża|.dLn. |]lli poddin(] s\n.mal\.f
nYm' Llos|.bnYń bldinrcn cdun|] koror 1;(r Io.
dż.ó\ 18!Ól!n' ]9']] n.n]o\'ja.\.h l]c|.'. rd|Óś|]'
po.ririli.cna u$L11ic lcpszr.h \\riro\ \ L1..ii.
nń.h po'own'}cl.h
wedhLg nrnr ]cJ$je J9, nl.h
dokIadne]'
so.]objo]o8i(zńqa^i|żi€ , Pż\
Podd.rno
lofnNh.m, co do Pzona|\.h::0
rodaiori' |o dańc
na jch kmd pehodzif don'6i.ń dol\.fąqth i.hh!
non' M|um|nej' de mi]ic\ń zbrt $'el. ssPó]Ęb
f fa.hollJn'cnr sPol&h!ń'
PraB€ po}osi ż ni.h ńl
aś.nYńnj.znana, w'.nry jcd'nig Fki zjnują h!
bibl l gdzL! bud(ją 3ni'Zd.r Wigdza nj lÓńJtiMy(h
$i€ | ki.h 3'l'P oll'dótv sPo|e.unr.h, leinilók rf
spolEzn\ dr P'.zól jeś'ie,2.2e !boó..'
z'.ń, ńtrm ze os|szono 3 tvsi..e pub|ib.idG
l].zą.r.h oŚ śPoIe..n}.h']] llsi{y na len[l leBi.
'ów,3. |v'(.} omńs|(ł.h i5ł ryśje.yo psżczol&h
5poleanv.h (sPmdbe.', ]9'3), lo rozwói smjobio|e
8tr o\ ł1ó$ rn |lvPstii plf!śzlojc', LĘba b aey,
.feno. dolL.ień ] cotaz Ń@| infomi.|i n(iadży
o l|m, f. tr[ldu)gńI sic llc N(.snej' wyk|adńiaq
Iazievlronu EnloDolodzv doPielo żic.c]j lormUle
Nać |od.|J\owe pybnii L! lcidzi
mozna Ń.nnt \! nan. pl]i.ur lĘicf nrm 'o.ządlu:
]'|f q nicpoMJ'j|nc .eh! ż-ltl! s'o|€ n .
-
Ja| i foĘanizo\inc s}1ołe.aiśl'a o$ óLi
Ji|]. Llr|J'|roki !woh .j]' |'óĘ doprc!Jdzi]y
]i|'c h\|l pjcn!o'n! otmiki'
k'órc $ \ Llolaly
lianii
rc |oddaren doLhdnej analizic rL moFi
\'.,cśnrcF,(] |siiżce sP/i(:)inln Dx'lrl]i]' \ |lórcj
ż\te|ni| h.j d,P P€ | nrci'. \q\jaś
fitlen nn5^7cnie leirb]Ólqii oifłdó\, ftrząlt
szr od ÓdPtncdzj n' Fo$ \7sfc P
|tr'czÓ\ y(|i 3(\. hksononi.f n!.h'
co lo żnacfy ' ow.d śpoł.eny'
Do o\iLldi \lił|1i. s}io]..n\.h
kie m.ó\]l', $57lśkje l!rn] l1 oiaz ByżcjzosJńiza
rrine oŚ\ ] tśf.fo|] o\idl
le mofńr Po]a.zvć
\' Fijni gn+ic n: Prdn!\]c tzEh rYs!ó|n\.h.e.n,
]rosobńik l.gÓ śańeao8Jtr'!|u NspólP'a ie \ (I.
(no,rnran Dnodr.h,rrr \\r.puF rcprcdrk.\jnr
204
P.dżi'| Pracr z mnici llbb'ldzjej bczp|odnvmio!obplÓd
ń. 'Ę
nlklmi P.afujr.YN
|n'i.ó]! EniŹdł (]) *sFóliśhPja zt $bl .o ń''ńń!e]
drli porolmia rdolnP do pracy n
tic. Prze. Pe]len okcs pÓtońł
dfi.oń' za pommł ly.h tz€ . n $h
.ńtomologóv ń|uj()jnic definilie śpÓ|e.zeńś$'o,
NJ|rżt jPdMł pami.bć' ze .P.hv |. mo3ą slslepo.
L(ić niea|€ z nic od nPbie,.o pń$ldzi do dość]w'
ńźn.8o lYJLśzbkonD n'nólv pl2cLlśpo|e.2n\.h'
!v |lóryó łlri.ldzi śiejednalub d\rie 2 ||.h.e.h'
Tdn]in 'PżedsPo|caność''odnosi s]s do wylazanii
zmhowań spo|erzn'(h, poza re|łc]afii pkiowynli'
lio siq.jąc\.h lofiomu usPo|e.z
N obĘbje le' śfo'ori.i kale8Órii nozn' nl'odlebn't
ni29€ fom| sPol(znP' pŹe'li.s
Losila rtodturqi
ovoluc'i sp!l..,nej, rczprJ
iv
cjĘu
\iie\'
|al p2
.owywana
jak
wh€ e let (]923, ]923),Evłx
ny.h enionolosólv,
j
09i3) ]!li.hcner 0 969)' moż. być
'ł bbe|i. !{ ęL|€ n gj
ł}
D pÓ dÓU'dnejmJl'E
ą.. do |.go 9mc3o
3i!ńLu Mbnitj dÓG|. lolvaż) sf l $bie w njżnym
doPni'' NJ nJinus,yn poziomje no8l być m. a]*
d!i.8rońadne' lÓ 2ńiay w!pó|pn.!h przy bldc
wi. Eniarda, lc.z oddzielnie wvchoNuii poron{vo.
Nr \ \ższ)m io|niu 'o.!oF sFo
m'|spol@ńe, T!|'] sviepuje lL+ó|prJ.J 1! oPie.e
wsPó]Placani.mi|
DoPiPrcw śadil'm Pókpo|€ n vm
jesl
lpo]eeń'
w2ńcnionJ pęef pqiw]cn]csje pIiB
dziwej *ady robotliq im)'ńi sło\vy'niektóŹ| mic.
9]oń.| ko|onii ńiEdl nie U.ześDi.4 N rcFlodu|cil
wGf.iP, 8dY pó|!Po|6zne robni. nhi.'ą |!tł'l
.'iJi.o dluao, bY n'o3ł\ \rśpól\iyncPoBać i ŚsPó}.
pb(oE'l. d$ł Poko].nia ]!b \ic(.j, |'ni kz(h !od.
n You'(h.€ . h jśl komPl.h! i glluń.k lakj (bądź
ko|onie) okdl.m)'
Do.
'aro Nhśri\'i. sPolaY
rladnie bl! ur.r.rd rokrnlrh nopnj p?.dn'wili
Nli
chenł i ]e8o 'r,póIpń.o}rniŚ jiko jedna f mc|L
t'y.h dń3ewohrcvjny.h,*tórł PEebylyPsżeoly,
Al lem lywna śoks'enqask|ad' sic zg nadiów P o d5 P o l € . z n J . . h . T u l a j d m h o d z id o c o D z l Ę l s ż o g Ó
Na Mjbaidziej pr).
m lLnm
ma&a
}P.L{ia
im P@ P€$tn
Poziomi
(,Js opieli€, |Ez od.hodui, ziniń GĘgq dÓt6l'!ć,
o?lelż może 5i( }'ydhrzać do końCa dojnAsnia
'n|odych oloLlników, Po .fyn mo8a one Pon.gać
ńJte w wycho$y$'aniu s!e3o n|odszegÓ bdz.ń.
nlva. Jgże|iPon]dIo .4ść cz}on|ó} *olmii bedzjc
Pfłńi. Pelmlncnlnjc funlcie Óbo
mk m.qnil
sPoleu]ńsN*
sP.|niony wed|''s BlrE|.n l Pólii.Fzych b'da.fy
p.drzaly nrówki, l.r
dlo8ą 9lanów podśpÓłe.żny.h
nily, Ó9y lpÓbcZńc i plftnajnniP] kil*a gruP sPo.
N'|e. .'tznić, że hLÓŹ.ni. śpole.fgńss' (lJ.
i.Nt(h ]r|o Jntcań elo|o8cM oddGło śp.rb.
|llamyśuk.6' o kolonii oN]dóN mozB n'd|.ć Fk
o rczl$|ym ol3 izmie Llólego ńaśa ni.ś.i 9j(
\' pżeduiab winośĆlmńńjszy.h od 8rama do lilo.
slama i kló'y m. od sIu do Ponid niljona nlleńLl.h
o|$'oló\' Eóorwch. ]śl to zujczc zdoby}aią.. po'
k.rm t'sP6ób podobny do am.by,
mełór9 kBadnlowlth, klonia pGpolilE mrówki
TdŁno,ln &'5}''łn liav ś!.dniookolo lo lysie.y
$ sumie ó,5 8lini i kontolu]ący.h
robohi. s'ł.ydr
|ul|lolilm Ó poB]!Ź.hni 40 mchJw kwad'.lowy.h.
PlzEjęh' ko|o|'J'nck5)'kańs|Ejń.óskiPoa''o'4|
'l! l'idi't, 8llnku
Ni.ksz$Ó
njz poprzedni' obci.
ń!]e i I)3iq bbolnt o |acfn.j masie'Io 8ramós,
Patolują.]Th obs.I ]0 metów klidralowt.h' ci
dó! |!!
nllijic
ń |iiłjlt
lf''zvl
Po&{dn'! nsl F{*Poka|!
5F|<z^Yd)
Iorn ĘlDFd|
!ll|sl!ar!!
ganlcnr Połód b|th ,n'doGinjłró\'
3I^|a'is|ie] mió$ki Do,!h's l'I.
do rr milionóN rcLrdni. o |ąon.]
jen Lo]onń
]lją algal o Po\rjEż.hni od r0 '}łę.] do .0 l]sic.)'
nttóll
[L!idnlow'.h
ńL, najbliz9. ka5e
nló\EL,
7 roNYzsz),mi P,tlradrnr ,e(c
|omPon.n(en' la!n! o\radó\ l\' }.odobn] sposólr
lemll8ón'ją nid kłaain:nri Kaia|zań\ 2od.n]
rma PodsPotec.nr,
n'jba.dżieizb|'ona do PvodLór!
\'ją Pozbłviona klotr+o fna.z
Ló]!' |lórej r!)s'ęPo!iN. Fn oE
dJrowjs|rv AmeĄ.e Póhrocne]l pólno.ncj Azji. Jc.
d}nt ŃIód spok.fnr.h psz.zó]i os gatLntizJjnru
jąĆ. Połednig slopńi..L!o\'cIne moga |onkurorvai
z lo'maDi wlaściwiPspole.zn'mj, \lamy fu doczy.
nicnia z prz.krcjcm Plzez kolejnesladD,dzicl] [lórc.
ńu mozna l{alić Pr2ebie8es'olu.i
olganizacja spole.zeńslw owadów
Gdy 8alunek zvsk. ]!z sl'Ds \łakiwic sPole.zn$q
na do wyboru dwie koinprenpnLahe drosi udosto.
nar]ńń oĘannr.iL ko|onii Jcdna p.lega n' $zloś.ic
li.zbyidopnia spe.Frra.j! rG* roborriq a dn'8a nl
rczbudo$'Wrniu kodu kon]unika.yińeso,d,.|i tló.
l.ml członlo*ie kÓ|ooij koordynują s}oje cyn.o
ści'Twicldfenie lo je{ za'dżplowiną do Poziońu
ow'dów }'cEji darjzasad},, ]v€ d le |(ć rsj ą,ole.zcji
$ryo, br iak orsanzm \,b .iemat doNolnr sr.lem
.ybemPrrcznyi rozrrla ne pzez r
8iaśc sloich .feś.i w lo.dzi]le ]4 Przedśa}ilenl
iz rslv bedr sic nrnozri
\r pro.eśige\rolu.ji dopól), doPóki 2a LJ.de z'dint
ni? bcdzie odPowi3da. ińńi laśi. Ta ktrĄ]Łn]
tr osi{nicb P}f.z
\'iele 8afunkó'l, he 8n'Pv n'i]1yrei b.rńĘb
di
f]l! ku ruej, Lonscksc.cją' klóra do}rro}'dz li do
\'Y|sf|al.Pnia Piedl, a bi nrożcnaryeIPo|ad d:ie
!ie.iL''nfLJajn]n|!h,'unl.]o.r]n]'d]
t]'Pól lobol
ull)nikafPoł!8o
fuLfu KJsiy mogi b)t D]orlologj.Zńe'lozni.f\ oPi.
osobnj[] przc.hodza Ftzez ś3dia o^coF\[, { c}
9E |tólf.h nufą |olonii nr IóżnP spÓśÓL] lon\n]
noNr, osobnik \.frranrojeso
ir.rr natef\ do \ie
aj n'ż jedne]Lsrl' PUI\!.] ńo3ą
kÓ!ii elBononriczncJryrLJz., d|:.feg. \]'śo.
tJl
U fud\.L ślEdzi
sie tf] Podąan'o\e lvp].
rv]]tr.znie
Iiś, do Ilól.h naIefi
Nłzl}inr je podsb$oNvĘi,
gdrf \śĘpujr .N\|lle, .hoć nie zal śzg,jako Iaht
Dl |óhmi |onn&niPośIcdn]nrj5
da|ko\ą,,LNe,,, iedlniP t{ barduo $robodnym.$
Jirr dorid, nE sl,lierdzono
Ólinnu
|a{o'|e8o l'nód p!z.d
Pnlrdzi\elopoli
gilunkó\ Hy}t
iiltieli
U
nicl.lórych
Pkjmoskiei
odkitro
drrie
odmianr
sJm
f,rdo
łaj nie aobsclYoNano
\' kj shq
rch (,półiŚhignia
| o | o n i iŻ o b i e ż r c u q ł on a z y \ a s i c I o b o l n i . a m i
duZym| i z}ją.c z nlmj nńieisze lormy robobr
roL,orni.ami
a r y m i . t e z e rw
i d a n y n rS a r l n t u
Nr'ś$lji żolnieże' b as7e bważyszą iń robo!
ńi.e ń'le Ta drugJ kŃla ie* bardzi.] ws4dEboma,
.vyk]e zajnnLje sie zdob)Taniem Pokarnru, PogłqbĘ.
njcm 8niafda, opieką nad Potomshlenr i 'nn}nri.o.
dfLennyml lroblenrani LJ *iel! gaiunrós zolnieue
s|izą im pomo.a, lez z}'yk]e Pc]niąoni funkc's ob
lońcó\' Bniażdai zywych zbioniłów plymPgo pe
|arml cała |ała mbohic zanilh l wie|ug'funków
pasożytórYsPolc.znvch' z kole] U niektórych 8atun'
|órł vo]no 'yF.ych, na plzykład u piymilJvnlj
podrodu iny ]rołł''m|' króIowP zGlaly .a|ko$'i.ie a.
śąpion! Pżef rcbÓbi.e lL'b fonn| robohi.opodobre'
lv'yil<ic tzy kŃ9. samic vr'sl.pdą łą.znie doś
rzadko' NdÓńi'sl
.feś.ii nomaln+o .yklu ży.jG
wc8o kolonii }szydkich gah'nkó!' mrós'e|ie* pqa
\ienie 5ię li(znych simcós''
cl]o.if! '.rmir, ńje są Ji|ogenety.zn]e sPok'cwniońć
u nnól'|Qmi' lr)hvotzyIy s]slcm kastowy Podobny
do s]!.mu 'vówc]. pod ki|końa najważnieFfvni
\'fB|ed'ml kh kolonie śr twoizone Przez jPdn4 |ub
.o na)uyze] kj]ka rlób\ł'th
FodoLrnicjak mrólki'
lcmnL) $|ksfblciłt kałc zo]nrzy, wy$ce lysPe
cii|'orvJną żót9no pod w{|edeń b!do|'y 8|o'y'
jal i zŹ.}o(bń N oL!ÓniE Lolonji
mr]],d], prze}'ażającą|iczcb.]e w kolon;i, morfo|oBi.fnjP podÓbną u lóZntd] gatr'nkóN i bchI!'ola]nie
\yc.hironn.
LjczLr. |Ji fu]<nr.h l nalr]łdzier
ro'rvńttYdr 8Jhnkó! tnrilór! F$ ńleo \riel*a
nż u solą(1.h n'jl!)ze]P.d \2g]qdgDre\'olLtr'n].ń
giLunLó\! D.ó\leL, le.z Plze.ietn] Pofiom sP.cF]i
r:rcjjPosf.flgó]n'.h ]isl jen ]nnrl u ic.el Ndobn!
(rev.ic, u r!)-z)dr tcmriló\
Po]a\j]sią Poliet)'f!r
\ELo|\, PÓdobDr z 3n'L!z3 do lcgo, klór ob{.
shlcrdzono h Ió]rnicz rózone' L kmiló\'*in!
.tdoroz\1nict Plooryo5L|.dĄr siq 2 Pżeddłn..
Ij Ór{ PI.]' J.]e 1\lLo 2 $ńi. jaI U
ś(ll ja t' l]|iże',tubri.,,, kłór}.hled]nyń 2adJngń
bl]ab] |otuL'9., a.ied\L8o PÓ njejśmjelćRoL]]i}
ńlóqpl są niezdo|n. do inneiP'a.Y
rs'alh.laNY
śUbd.n.]ilÓrr!ńo
B żC. |olonii nif bicnle,r
są akl$ln)mi fumlJmi, ni.
L!'],.hNicdqŹal.l.nq
ńżn$.vmi się .asJdnnzo k7|a|l
l.l
od n!d'ó$ doiŹalr.h U bardzi!'j pqT'iyrrn}th
\'\
ga'
u
fgrd
ll
robn'i'
l@
ninry
ńi'o$
Pri.Uja
(ż
lo
mdzm'
I.ż'l'dł')
funkót(
.auowi.j€ uz'leTionP od dobżc Źómico*mP] *ai\
ńbotni. wtevcic, u
$ie|e iiz'neP.zFh lo!ń pkior(.h,,' Plodn!.h, ]e.7
.l.i' ||óF Pc
Pozb rion\th s|r.rd.l 'i{bn|ón'obu
po
$
loloniJch
śic
ia]liJji
ośobnikóNplcioq'|Ćh,Ni.nM| Po\'sz.dn! W!91e!o.
zĄ.e
\Lfiie lr.h liił zJł.P.z\(h
ńi|ó\ zdolnoli do odDd2ani.ri.
\Lr'.h przlTadl h Prosidzit do potPn.i.rlnelnie'
n mró{'c| ' un]'|h
śnicnc|ńoś.i,żrd|.o i$ield,ińc]
blonlos]<ź!d|\ch
sFo|e.zn\ch
B.rdzo rcuńanl i!śI]rył.śość rał tr 6r|unró|
!po|e.zn).h c l !5f.zól, U |lYmit}\n\.h' !iJi.lri.
spo|c.rny.h ps2.zó| 'rnl'nl/n. nw
Ps]'.holo3iŹna lóai.c .omiqd7y zb|j'onyNi do sigbj.
ńo/o|o3i.an
osobni}iffi doGllm',
pol $fs|Ńm
obsenvlic Jc \ yla'n\
aol.o|sle| u rilkl8aiunló\
d}hÓllizn nicdzy kólÓwi x rob
niodncjlrn ,Ł'llń n $rJct
ił d!Że Drotlol$i.zne
l fiżio|oEĘnglóznkcPoni.dfy L
.fii, i da] t!!a jś| d.lpmrirc\.ana p@f srofP|i
LowŃc inlelak9c pomiedzy LLclo*J}T] l.rcmmanl
ztrhow'niPm Piannnek a sPe]alną dicli PEezn}
aona dl.lani z ko|ei Pr4nłjmntj} jcdń.] gn'Pi.
2 rcdfijL' ^'d.P0'.
gallntów pśz.zól b€fadloN}th
s.n.9rzna kontolJ kan prz.$ara nad Lon\Yen.to'
ni|nyn]imeĆhan'ń'ńi f izjorofficznyń1 spolyk,nyN
z lvch li]o.
l gPo|'c$dÓn'.h 3nPa.h wiekśzÓść
Ópórz
cił8!i{
8mlY.fn'.h
gercl$znej_ Powlólzyla sic tv € ] Yobqi o! spo|e.z.
ny.h' zJó{no
os' sPo}(znc, iiL i psz.zo\, lój]nń
sie pod jPdn}m iślolnyml'zBlcdPm od nsó\'cL i leŁ
niló$ . jartM PoxoJóN ntr pon'
DzóZnialm pod|idy ńbohi. copi]rdJ' ! 8rlun.
kjw NoEą.y.h nJiNi.kszr |o]oni€ Nyłepnj€ PG
dziół P'ary, porć}n\}'aLr| l obsefuo\vmym u ni].
błdzioi uaa\r]nso\'anv.h ńló\r.
u I(h c|ahi.h op'.r! sie oń .fe!.ioL|o ni Fd|J
śi.h mono|qi.7nr.h, J .'cś.ioNÓ M zaprogn.
mo\!n!m policry/njc llero'lm
ńe jcŚl opłlr ni
Róznolodność
5posobólr komunilo$'J!ił 5i. Ó\rł
dfi sPo|e.znv.h Jci róvnj. imPonująa ]ik ńżiÓ
bdmlt sYśe ó| k$t' sPsob\ |Ói!'niko|anii
ob.rmują4urmń, i.ric'Ljnt, Ud
y')Ąło|uią
oblokóL i nfl8 subnJncji .h.ni.zn](h
c\.h n'ne rcJk.je
od pic|eBo rczp@aniż do F
DÓ
'q Lś} n!sm' dÓpj9ać imP,
kutagi i llamu,
.zslo slblclną a .zl$ml ńa\9el dznva.zne g'.k\]
Wjan( hanqą.y.h rozwój kan 'e
pok mie rrYPrr
h(h \ pl$nvn
jżj Eo.i(zny(h, ś'rnob'ią.\ch wylł.d.
Pokam,
wykonsan'.
lub
hińowJie
Pra.y
Pż|ŚPiP*inie
I obe.nÓś(iim$o cz|onka lolonii, iozmailg lormy
domńaq ] i !leg|oś.i' zaprqlamo\L aną li |$'id&je ń
n\th osobnikótl, kanib.l'zń i 'nn. '
whłit!€ spoiPenic n' io zi8idnimi€ lmożlilvijj4lny uosó|ńienia Po pieNve, wiekszośćsyśPm'jry
|ońlni|&\in\.hośi.ló\'
To](znv.h jen oprnan,
ś\8n J.h (heńicznr.h znańe 9Ęńa1v \'izua|n. g
z|ozone, U ni.].|ón'cn srup, ! sżee
z'dliP i ni.fb
izią.y.h pod Źiemią mrówgk'
gólnośc]tr tmjlós
ni! od3l\\uja on. ,idnej rcli l .odzieM'j! życiu
Lo|Óńii Dź\iiek' P?cno52on. zl Pomtą dĘan P}
\'iĆtzJ 5l daho o'lbi.'ane p'.Ź olY'dy sPo|(ae
r nie l!)hzrno }'|?elÓnują.I sPo9jb, by spĆlńiaIy
onc \il|i9s2e fL'n|.]. s śyslcnr.h Lomlnjk.ci.
nr.h, wido salun|ó$ iesl natoniad bardżo*rażli
]i\th m dźtvicLi pż.ńosm
P?a dĘŃi! rÓdłda,
|Ef i6| |o *l|orzrłs9ane w nl.lvielu sytuł.mh'
zrłiizłnych 3lóvnic . konnikhmi i a|ańo*Jnjem'
Modulo\anc sIEn!\' dŹsie].oNc mJją pcwno m
pszczó| bez'
u aa\ż@w'n}th
a.nG s dfuh.ji
ząd|oNv.h z rcdzlj'' ^1d''D'0 i l pgeó| miodny.h'
klórc w|i.zyly j. do bń.awywij.ne8Ó' w |olonia.h
*y
Por'gfe(hniejeł u'),wany dolyk,le.z_ ńo'c f
jątki.n domina.i i ronfuli tofa|akii ! s VaP'ńł.
- nie u|.sl oń pŹckszhl.mi!
lv kod Podobny do rl'
pEenosić
wi<ei inlomacii
fłbdu rvoĘe1' mos{y
NdÓhi'{ '8nJl)' cheńi.zne w}volującc dozńa
tit€ g oln końlnik..ji w ]9j3 rok! wśraz}ta|.m'ze
$yoJisbnienip ty(h n'bnmai Pzz wy?repaowd'e
uyhYa?ając'.h je 3ruczo}ó* mo
ań'Iizc lviP|u za(howJń 9Polezny.h, *tóG vecśnF'
]sd uh śieni. do pz*lodzeniai
zo4fi.hachołinńospo|&.nyńryółl|PEwdG
Pod.l.ne |'gruF 3|ó}oi€ .h6oR9P'oty, lE&]i mobi
F'nlpn,Lun.L!lPodr9dobn\dotso'kóĄ
tam noż. si! nm hjPdąi,l!!d|ug k'óti shfF
róz
Fa)dłi! p2yF$44ne' t chum'kJb t q a*oowo
pFdulosne
ń|o llYd.tloy FruadÓ!.g ' $ glonł
KazdP osiągnlęoe 1! dzjedzilr ie m ik tG nalizl orgJ
ni.hel' umożh9iają.P syodrebn
ńj. $'b{angi $)'dziclnrzr'.h, do$acało no]|'.h
do$odós n' Poparde 1€ ] leu}''
Feromony,'aknazNalitc bstanqe Karl,on i Buie
nandl o9.9), nrogr btć pÓdzielone na lvechon'Ć]uLr
gebolre $ zaIeznoś.i od mieF.J, }' któĄ'ń są rofPonralvanc.lch ńżne daalżnjE nroze być fa|i.zonc do
Ć.e|ió'9 !}2w'lają.y.Ą ob.jmnji.y.h k|is$.n\ ń0
del bodfiejakśa
iclowiny rłLo\ j.ie Fizez u|lad
nenroNy ($ lcmino|o8ii nauko]icó\' z]ml]ąq.h
sic fJ.ho$Jnem nrjerzrlbod,is taki nazlYanl ]cś
wyzwa|aczgnrcheDr'czn)'nr)'orJz e'ÓktóN PlzygÓlo
$avcy.h, Pro]v'd2ą.v.h do ri.ol%icfnei fnrjmy sys
lv'n
lenóN endokr'To|o3i.znego j rcz!Ód.t3o'
dn'gim PrzyPadku 0!33ń]2ń je{ l' |!llyn] Rns.
',FEygolow'n}ll do no$ej akgvnoś.i bio]ogi.żne],
.o Pof\'oli Dn' Po zadz]JlJniu q'IakiweBobodź.arcbeha$ioagować poPŹef PlfckszlJl.ony Epei!ł
ferÓfionó]|
wyz}'.liią.y.h
ra|ny PEILladińi
i
alalmo$e jśladowc Lriincje robolnt oń2 rliaz|i
pu }.ńEaji.a 9'n.ćB, prcdl*oq
z kolei n:jLppicj pozninym, lerononatui prrysoLo$.v.zyni
są q'ydzigliny kń|o\vej i rńh bmiló}',
h!ń!iąe pize.hodzenie ni]nl \! czlo.Lós rh kJł!
felomon mozc po}'odować jedńo.2.ł'ie efgktl 9v.
z}'ahjic i Prz)'golollalYcze k\raś9 reLo dekPno\')
podslavowa''subsbn.ja kóle}ska,, vyslażińa
FŹez kló]ow4 psfczo]y mrcdnc] fvabn samóN
i hrnrujc budovanie końórck nale.znt.h |lzĆz
rÓbohlĆ. (efukl wyz\ralając']' hanujc on ról\ng
rczló] ]ainjków u rcbdnk kkkt pE'3olo*a\'.z|)'
zebĘne doląd ÓbseN'.je Plz€ n uwiaj4 z. łvD],'c Ic
romon} odgiF'ają główni rol. lv or8in..ji spo|e
.ż.ń{\'a, lL}4vodzi sie ze wzmozoneao k2bienjł
podśPo]€ . z
laŚ, shlicldzanegou *ie\' eaiun]<ów
żedóLv
orvadów'
n\th n.]e'ą.]d do kiltu
\! t.n 9Po!óbdolalliśnvdo bzej.8o u%óhieŃa
w śPoł*feństw'cho*adol|czac€ g o *oDNni]<.cii
dó\' char'|1er]dvczn'ni ce.hamiżv.ia społ{b*
go są zFNisk. nrasowe,PowŚlalą.e\' w}niku tlG
gla.lj poPŹez LÓmmi|acje o \lielg Ploslszy.h
ryzorców nrd)avidua]n)th ]e.eli sańą Lońunika9e
b.dfjemy taltowJć jak 2jawis*odys*rehq lo .ałe
zi8adnicnleIib{iel podda sie Malifie' 5trvierdzmÓ'
że ]rlBodńe je{ \i|odĘbnigniP d
le: |cji o$ adó}' sPol*zny. h, u lożonych \L naśęPują
DĄ'gie ogó|ne t]$.ldz.ńjaje{ |aLePują.c Ucl.
komuni[qjny.h
odPoNidają
szok]'ł.mó$
\20rce behIYioral're q)TkPuF.c }' ró.no.odnej {or
mic u gihnkó}' sanoIniczy.h i pl2ed$ole.zn}.h'
PEYL|a.leń mo2e lu być budosanie g]iazda Pryńj
L)\'ne DńNl], tcmly j o5r sp.leeńebldują sjedzib] nLerrtr|el&nił.a sie od L}.h, $ hó.|.h ''ą (h
pęd2r.! sńo1n] tlbz).i3 |leNniac]'' cnDzdi prr
ni|\19.je sPohczn'.h PsIzó| .z
Liudoly].gihfkó\ srmohtrz]dr W2b.s:rnj.nfu
klull Eńiifda poji\yi|. Śjq \ PolrYdr ]jnndr ho
gen?iy.fnkh Po oslą8ni.ou P.ze
lYie spole.fń*o' a elohr]s ragÓ zj
kudu plze1hdf ii' Domi]ra.j:' odgĄllaBc. khtrzol a
b|qry sFoh.felisŃa.h trzmieLii os, nra s\ój odpo
\!iednjk'f radrorrania.h reqlornlntd
no\.h, $
motnr4.h gafunkórr o!!dó\' \\ trn purńajMhj
T!olr|Ń: oPie|3 nżd po
Pie&otne czynniki wpływ.jąc€
ńa wyższą.Wolucję3poloeną u owadów
2) Pro$e \rabi.nie('vie|okrohełabienie = ',sku
3) rc|nli.F, n' pźylład w .elu \lyłoiztstanja
.orycgoźródl.polalmu |ubf'jĘcianieF.ó na budc
.]).ztsz.zcnic, {' !m Pońoc Przy ljnieniu,
s) tofal3ksja ('vvnriana F\nu piez ob!ór gębołl
ó) Nynrianż polann' daIego,
7) efe|13n'poNY:9f'oś dancjaliyq'noś.i(orG
3] rozPozńilanie, zar&no NsPóImi€ s złańó|
gniazdŹ,j3kj .zlonków Posz.zcgólnychkŃt.
9) dctcmrinacj.kŃt Pzeu h'ńowanie |ub śym!
Wjekzość
z ly.h kale8oriizclala omóWionas in
|)'drrozdzńlż.hqksnżkl(zob ńzd.nl3otż3l0),
] b L'e N .l 'o\'any.h w.ześniejmonograli, dr '
NJjb d.cj zu.lją(yfu sie Y' o.zy spstzeżenjeń
dÓl}.2ąĆ|Droladzi.h sPo|eczg'is|lwlaścnYych
rś
ichuicpowint
\l|orv jedń!fu lzedżie błonkó
lrgl, W obrebie lggo brsonl sPołecf€ńss'o poja'lo
siĘ co nż'ńijei \ ]ed.Mślu|lf)'rrad|a.h]p')ńŹi
Dmieid\tkrobrje tr os, a dokhdn,ej ! osovalr.h
] Vi'+'dż
f podrodu]n5t'.l6iii]/r
a b|iz FntldoFodobnieN rcdzaju^{jłon's''[ zro'
dziny s/'mdi.r 6rn lnb lTGj Ezy oL,se^lujemt
ro u p?có| pzlnajń.jej !a2,b)ć mÓż. dkŹ riz!
gatru*ó\' d 'onogólr t}lko jetlnaż)jąc gn'pa _
klnitf
hrorzeniasPo]e.zeń9h1
Posiad]azdolność
]!]aś.narTh
To fdomjnowanie
]edneEośanuspole.Ź)'ć prą?adko\'P
hl kenżorkL'nmĆjnż ,0 prcad
ków owadót' n'|.zalo do l%o r4du' co }'ie.!j, bu.
Nlaś.i\'y.h Pzez b|onkówli
dodMje Śpole.Óńn$
i i.h befpośIednrch
Ft %ańiąońo do 6 żłd|ón'ek
(ą'li oloio ó pG
;t *jrcj .'jż 50 t}śi$' s.fu.ló',
*sz}s&ich
Ta dezap2e
owadók''
@|
8alunków
zbie'Eść
'i|%cn.łcna
daL!
'6' n.j&'.znicFzł
za
rićr4
muśimy
podążać,
pÓszuku]ą.
$srzówłą,
pieNohy.h.z)nników
$YolL'ja.ych NyĘa.}o.
Tendżnqe ządlólok do wylaniffia l' plo.csic
moznł
ewolucji galun|ós' w|aścnvig sPolcn}th
przypisć
n'
fusżĆz|oRyB
.żeki
pńwdoPodÓbnie
jch o$voót!
ddmlon
8eboĘth, unoz|nviaiq'm
p'.dńjolańi, t.częl.i śLloMo'
iń n&ipllÓwaio
ad|ó\'.k do bldoNani' 3niŹd i resllańc
ś.jsic
powac.nil
do nich' a $' oąśc' blskim P|agon
3o
nied2y mlkr i m|od1ńi, Te' J mEe takć Lue chy
biologiŹn€ sa w.runtimi pnepn)mi .!v.luqi 9po|.'
ą€ ń sŃa dlaś.'weBo l.dnak wyslcPują on. rółnjcl
v lielu grupadr nawonqóP, w tyń ! paiików, s|ol
ków, Prsloskzydll.h ichżNazy, z któ.y.h 'łdni
- f k)]ąlkiem kara.}nó*, prżodkćw lemiló\r - n'c
Bją8ncla poziomu sPole.zeńsN9a rvlałiwe8o' Nl
d'ejóB |ińt ń|qcn.ł.ae
bjegly ku |enru
P6funi
doóodzi|l
ni!'żf
do
Pozionowi'
Pioau, lez I p.\9
n]T monenci.niśpodzi.!'anje siezalz)'m$.a|'
obŃrie u!.zeń
do \'iaśnienjJ suk6u blon|ó.
tk no2 byf haplÓdip|oidJlńo{t sposób d.le.ńL
DqiPłcj, w Llór'm niczapłodnioneia'a rcxł]]l sh
ł sme (haplÓidJ|hc,i'k z Ęo $'Fika)' a z 7JP|od.
niony.h po$strjł s'ni.e (diPloida]ne).Hap|odiP]o
idia jPsl .echą ch'i.klclyslyc'ni blonkósek, śq'ier
dzonąl'Pd}nicrv ].]ktr inny.h 8fuPach s|awonosóx
(u njektóry.h ozloczy, pi2y]zgń.ó
.hąszcży ż rodz'nv Mrrcłflll'łl,
xllovłdn^ i bYć
możPx!l.'ol|6)' Dpóch łitrów,
nj.zJleżnl. od sic'
bią ssk.z)Ąlalo
na iślnio]c PÓ$iąhia
PÓmqj4
haplodiPloidalnokią J.4l]'m
$1sI.pov.nim
\'lii
d\ego uspoleznienii' Ri.hJrdl (r9ój) lstrdfi|' a'
Lonkol' nad P|.ir polomJNJ, która umo'll\jr&rmi.
o€ a nizac| LÓlotri]
9 h'P1odiP1oida|no4.,spżji
]śl lobezt'łtpicnia piJn'd', Prz$uńie.ie wy|wi.2J
nia sańcóv ni Póżnn'FZy okies
Giągin€ pŹ.z
odpowi.dnie dy!ponovinic spcną }'ytIyłi]i.ą
pE.wodcm 7. zbjomj]o ni nisignie l' € l u zap|od.
d€hń s9z\ś|nh j'l _ jcŚ .€cną chalakleryJ)Tznł
aawaMl'any.n
spolEzcfusY, na pz}kłJd Fdno.
'!ąyó
.e.hj b nt
Pszczól H'''.h'.., Jedndelnie
l-rsIgPli. u w'elu 'nnv.h Hdń'ł.
bedą.v.h Pn'mile.2 iedńJl $'|a&i\'i€
lhnig
sPo|ela\mi'
lnnlm'
'owy, *ontoIa plci pfuz n'lke ]6l oaólnł $.|J!c!
ło*ią wy.zej e$o|ucji spolen€ ] , ale njc Nłtrik[
Fq o9b3ni<ia pcłn{o uspokcznjenE,
Bami|ton 09ó4) sŃolzyl blyskolliwą geneiycm
leoiie pochodzPnL Bp.l&fniąia,
w ltótj htPlodi
odmimą en.
P|oidłlnoi.i P.zr?kylaI.'trowicie
talfu ro|e oPieÓją. ś'ena trd}ryin}'ó alod€nn.h
8ńelyki p.pdaqj, 9romuINal MjPćB @Ęu}rr
zas.de' odn@cą sie do k.żd$o 3.nołP!: by Gha
allfuisly@
ńÓBI' 9i. toflinąć, spad.k wadości
osobnika musi być skonpm$wa.
Plzy:lŃ!€w.z.
ńy łzroneń waioś(i plzyślosfra*.Ej
3fupy
kleNny.h o {sPókz)Tnik wierŚzy niż odwrcho!.
łsPó|czyuika Po|lewjcńit'a l z lą glUPą. Jak {y.
iJśniońol @zdżi'b a, sspókf)ńnik polEwiefufua
odPo$iadapr..ishcnu odseIrowi3Pnów w5Ń].
ń'.h u)3lińych B Ąnil!
żNyklego .lżiedŹirnia,
złtem u sióśt \)ToŚi on ]/2, u sióst Prz}rod.ic]'
l Ą, u tuz)Tótv pieBśrgo noPni. 1/3 i bl di|.,
zroflmidie l.go zBiązru mo.€ olaNić @|ęuj<y
prvrlad: jeżIi osobnik tJci z}tj. lUb jsl b€zplodny
z Posod! jakicjśodziedziczonej cehy, tq by b cech.
ll aliła,ią w Pr&si. ewolu.ji, wydajńÓ!ć rgPódur.rłnasióst musj wzrosn ponad
Przyrodnnh pnwic .zlctokó{nigi bk dalej PPlm
wp |)v osobnika n r \'3I1oś.i p Źyśosowawec wlaś
no i je8oktlvńy.h, PÓwnfiny ż odPowjednnnlła
pnie'n pokewieńss'a, okmś|asie nieen rlkowit.j
wiio&i p.z]ś'o9vawĆ.ej
Nli jalo ek$ńvilenl k|'Ś'Ćacj v
t*\l?j, nje sr4|edniah€j
wP|Jivl m kFMych'
TwiPrdf.nie H.mi|lon. doIyczącP
j.d'n'e uÓ8óbion', Podłiwo\'y .k'ona',4 ee
|ość
sydepowmia 8.nolypólv gie zwiekŹ, ady ich
'
',ELcdN $Ibś. P?ynosowaw.zajed wiek.a'
Nanepni€ Hamjltonwykłz'|, ż! dzieki haPlodi
p|oidalncj
dclemjni.jj pki tr b|onkówekwspókz)T.
nj[ pok.cwjai:'h!'n(d2y siodlamjw'TÓsi3/4/ na.
jesi równy r/2'
lońian miqd2' malkr r .órrą wĆiąź
Dzieje sie bl ponj.!'az sjo9'y mrją k5Ńlnp wsz'sl ,
kjc 3.n', lló'c ot?)'na|' od oj.a (gd)ż iPsi on homG
f|solą)ożśrednio mijó $pó|ńr 1/2 geńór ÓtŹy
mrnnh od marki Trk NiE pizeieht od*r.k
t!spó|n!.h 3€nóLy dzi.lony.h dfięki zwyk]emu dzi.
dz]cz.n]uw],nci $' P.fyPidku sióśl
i' !1.i'l=:
]żk 2 le8r $nil5, lam 8dzi. ńatkź ż'e ż do
cns'i<ia dojra|ołi pżu jej .ó*j, PotoNhJo j.j
śćPu).lŃwiw'
oą ba'nziq Pu€z oPicke nld mlodgynj si6Eml
niż przef trcsk|iwośćo W|asn.dzie.i' lnn)mi slNy,
jcśl'wyynkie iŃ e)rŃ|. pozos
df€ , lo za.ho\|anj€ blonkórret będ
jeś|ilyni dznrn)T'i or]|i.zeniamiobPjnie sie imP
śopn]e polleN]c]ishLa (foL] hb 19'])' to doPro(łlfą
ore do je9oe d,ni1ńjśzkh |oń
Prz) k|ad, i]e $mc Po\'iMv \'ć błdfiej kdśek\?Ń.
nr EBÓiŚvżn9 *obe. l!szynLi.h
kań.ó1r Lo]onii.]VljaIor]).hk
b!ć, Ed12 }g\vrł|th
srhE.jich, Poza .a|ko\'ilą doDrim.ji kńlsęj
m.l
ńLdni.:ń'
tPioduk]F}
$|cś iNG jes r!+
sf) niz sDri.y podoLinel!iplkoni. ByseLek.la prcrp.
lowaj] fueslj 'Itulfń, ńusia|L]y o
sfe korz)ni nn podÓbne za.hÓ|anie l !łniY
svh'acja nj.PmrvdoPodobna'HiPoleza b j€ d zgo.lna
z z€ r }$nlÓś.Ę,
i.j FeIoe {'IllU
rcp rrlko nr Snrrie rej koii E8oizn san.zego za
(ho{'J.Ęjcś doLrżc zniny,lP.f jri8dv Pnedlen nje
bvł 23dÓ\!]3h.Ó Ryi'śniońr
,'tnicń,, śaIsie s)Toninem |eniwe]'w|roźlstr']ąej
D.ych osobt s'm.cb|on|ó\!.k nic Nlko \! ogó cnic
Pla.uji na źEŹ brońjj' lec talż. silne |oihĘjr
z.sobi lv '?braniu oPokarm od samiqu dtwqą sĘ
lóhnie2b'dro a3r.srl'nie, }'łlc'ą( z jnnynn 9m.ż'
mi odołeP dÓsJńi.y pod.z's lolu 8odo{e8o NJtu
n zdrcv.zyla sie bl.,e o p!óbe
nic $ haPlodipIoidalne,a nimo 1o dolównalt bIÓn
kówkon pod wz3]cdcm usPolccz
z po\'odćw' l.lór. bedą ońós'ione .Ęco Późniel
4odnic z FowFsfa borji, sam.e lermjló{'nie po.
win.' b-\'ćkutńiań], Inie i,sbnowń
o|o|o połowt
słv !obo.z.], fuńdczi d]a gniazda Ę|. Ęn]o Pn.t
i \']'ku!h \lobe( ssFórnies.kań.óty lYk simo ł|
Dn8j€ $tńilające ? tei leoij PrzyFuy.ze.je, 11ó
rc róNnief no,p budzjć \!ąP]n(oś.i' dot\.2] tego'
że Óbobi.. ko]onii b)onkólyek P
s|owy' rcbotni.c poNjnnY skl3dać nie zaFlo.lnjon.
ja]a i dbać o nie, ] nic FośnEać.zJs nrez.p]odno
n}m Fjom kńb\ q skbnńość b bt.że !Ę .2ó.j.\ r
f PlołeEo 'arfu, ze sańi.e są spo
n' s}TJmil! dolnn' ]/], a f btćmi1| no|nn' i/l
Nieróqnośćb Uleg' dakzcmu lu
remu z rela.Fmj pofued2\ sio$.ińj fubolńtranj'
k'óte bedi $króte \',łśnion€ ' TrviPrdzenie po\'yź.
ye no.. \Yda. sĘ dzn!n., lE. rś l'zadola|ąą
.\ń ło|niu trdo|trme.tolane' słm n}uFją !e
.!krc z jijskhdinydr przcz robohnc l sniazdach
||e.an.l tfńie]]' bezząd]o\'ychosz odłju T|&h
intów€ k z todzajó\' l}../'łlh iM
u sJmcó\ od .obotn( ici PEsdoFodobnie 2h} i
ś|je']!,eło Śpol}'|Jrym \!łćd sPołe.zńv.hbIonk!'
rrgk, łlĆ nie Powsfe.hnlm' na P
orólvęL ni|c.a.r.h.lo lodzqó\ PJl.idÓJ.i solLno},'i
]cycue dol|'dńieisf'ń i sulot9sżyn leslem hipc
t,\ ęhk.ji ksvnjŹoei ńoł b}ć
li obĘLrie svśenru haP|odiP|oida]iego (Tli|eĘ i Hłą
1976) Rid.nic to nro'na ucz)njć baidziei obieklył'
nl ń, .beińuią. nin ronlLłń.Jjną
hi}'ola.' N' u*}
gę zaruEnje leza' wedl!'B klórc] z'.how'ńla }'|ai
. Powśal' ł \{]ni.
kU MmEj domi'u.ij i Lońtloli jednvch snj. nrd
inntmi (Brclh€ N j Mkhener' 197.'
v odń,nieniu od ,dobrcwo|nego"
lhcE, ]97J)
podPorządkowanialje zdońino\vań}ch sańt, f k|&
Dni ,namv do.zlrienia w hipo
w:żylj, z€ łń|o{l
wlJś.\u.spo}mznej
Frynj'yMie
Pszczol' Łłs','3ł6.
ł
:.llłł[ konto|ują Po,ośał. do!Ósle sańi.e za
PoD]mą Pan' Plo*ych
Ddy..nle sztu(halą wsPólmi.szkanki 8niazd', .o
m]Pn\LdoPodobnigjj€ ł pżej'len a8Eji, Może b
roz}'ojL' Fini|ós
osobnikańi
naj.ześ.iejszfuchany'ni q smic pGiadahc mi
v,elee J'Fiki, bedi.c pz.z ro napowaznicFzyni
rnli|Lami kró]otYY.h Po szntr.hanŃ nadePuj. od'
]'Iót igreson - fhodzj on $ dól ścjany8nja'da
jpróbuje
jnn.
Pooągną. z' sobą
Fszco|} ]\1aloM
.gfu PlzeDriesf.f€nie po.ią ganego Óśob. ika b iiżÓ] kc
ńóa| Po'omśhYa,3d..możcon F
lrJriLL i ,abe,Pie.faniu komól.L u2PLań}.h Pr'd
kró o\t l! h]li sposób ' n'vkorz}Tl]lane
Pyao|l
o nąnntisz\.h Fin]ka(h, NiclAdnoiei sot]]ewrobdzia, bLial ro 4obil, rvli.hew, Broth.E, ze rsly
L]ef||odnenogą powłać' ]efeIjpo]a\iąŚiq genot]?!
o do7].h umiejętnoś.t.h|onto]olvanń im)th A|e
1r(h don e,ąń pod.
215
ńjós| 7ni.zcnic sP\]yu l ) koŹ)
lodznóN Pżg PotonnNÓ, ii|o o8óhElo
ts|noki
djnńi|i !v € w o]uś] +rokcznel oladóW
Tliv.r i Hrc (r97ó) Pokjzat' FL roznŻ'gnąi a
ponŃr rstmPLii s)ncDru haP|od]p|.idJlne3o,klón
z hip.l.z _ dobÓlu mnfińńeao c
rvcdlL'g hiPolefy '9!|o.fył}li.
ńn - Jcś slBfn.
s
p!|ni
LÓntolujc P'oduk.jc su.hel
lo
|ró|o$a
nia
(no}'y.h,
$mi.
dzicwjeych królo'
ns] P]odny.h
(yd' i samcóN, To by|ob} n' zgodzic 2 ongina|nym
ńo.lel.n] Fishela, $.ed|uE rŃ.go n
roŹy&idokośzlu ch3j sie przy r
saniu enPĘct}cn)T obu Plc'.2yli 3dy s!.ha msa
no{ydl rólÓwy.h j!ś równa su.hcj masic nowy.h
$ń.ó$ Go.dzial r5)' Jcdńa}2e se]eli.iJ ręsniaai
{ l)3l.mach haPlodiP]oidalny.h Pro}'.dzi do PÓ
l'.'n)ch odch|l.ń od nosunku r l
syiu{c' lv Llóryó lyśtrpilaby s.lekcjJ kPLnia.a
r ' od.bńn |e kó|.w.| wyĘeno.c| nr wyda{an |. i '
.!|it ||ńców' Jc'.|i robo(ni.a moż| poni8'ć Śwo].]
ńdc. ł wy.how'avaniu .ór€k kóloqgj (.zyli sło.
j.h śióś', l(z slladl przy \d lyllÓ niĆ aplodnionc
j!j. i ( robńij dmahh Ślląonń jel stm$'i., .nF
nia Óni średnie' dlr j.i po|omsŃf f 1/1 |d|ż Śióst
is)nów) nr 5/3 (śledn]!Ź 3/4 i 1/2)']pżeliimc ro'
b.lńi.! bqdą wspó|Pmcosać z robÓhicą skladająa
jajaj honą opicrs{ć sis s{oińj łontmi i kuzy
Bmi, zJmienią ' d|' śwoj.gÓPolonn\ll ó\Tc l/2
E ś'.dnją \'aiośi 9/]6
sko!.'ia na lejzBńn[' Edyż ńJ
ki pŹy średnin ' = 3/3, nalon].i gd|by mbohi
a zajmo}ałasiq ty|ko i t'yłączn'e swo'nr l!|asny
po|omdvcm, króloNa ńńlab'\{uki
iwń!Źkj przt
I-llł''.dnaliakiUkIidlicjaż j.śmni.jkour'nnY
d sy|uJśi' ly kló!.j robo|ni.. pozBili'ą kró'ol9.r
b\'. hd|ą wy}śtl(h córet i lynów 'ueli Dbdni.
.om ldiłoby siervylwol2enie samcós' 10 sicks70.ć
sbi.w |o|onii_ k'ó]o\|a inie s|łJdłN. Fjobd
fi( - inrvcio$rrvby rrlc emo
t R sm.ó}\' Na p2\||id, kń|ovJ b\|ibv sPo|'e\ '
dona p?y'= 1/2 z nowvai !ró|o\r'ńi (]9 cóllim')
ipŹr, | = l/a z sancimi (\vnuL3nrii n skr.dJjącFji
fubolnic.)jl€ r sxmjc. j.{ wai dwi rafy vię.ejnjf
nosa rróbwa, Ed)'] nJnjc sje oj@ń sinn sPolrc\
nion|.h p'r..l
(ll' iobdniosuadaia(
i 5ń.ól
Fla) srckE\rnion\ch nrzf ' = r/
t,ó|"'; bfd"i"(ńi i"i;"ik' -yl*
Ł r c s i ] o n . p r z y ' = ] / 2 i l v n u k i p r z yl|/=
4 Robon
fom|ic sk]ad.ją( jaj óNni.ż wolą dz c|]ćńs'no Śvoj!
aanBJZoN je sąs.Ó|.o!niońez
h j ! d o p n i u . =3 / ' l , . z s ; ^ c ' i P ż | | = 3 / a , k ]
|]ikdo\riedziono'(yzci) ś'ńie j
łieq \' pŹ€ l i.2nn' na jednonki zaanE.żoMńń
nĘ$ni.i sytuaqałompLikuie
sie,Ed},sińic. sk|..
dJją.. ]rj! s mllkami 'yl|o nieriół'ch s.mcó]v, a|e
Triv.n i HJlc o97ó)wykJzJ|i,ze kólo}'a w.ąŹ Pe
IPn'F nicDD|idcnty.uneuałn8i'
9niĆe njesLlJd'ją..iajso|ąsie p
lm \'i<.j smców PEhod.l od kó|olrq, i)'m odŹPi
sz|jd ronni|(do')@ś podzi.l
2.Uńoi||wl!nl.lló|ó*yń*yi'aEn|a3rm.ófzt
choMnĄ konto|qn.d plopo.cl|m|płĆI'Na*Ól jeśli
kó|osa jcśmalkłvnyslki(h śa
ploporcjcPlci do swo]e
bohrc Potilią doslÓśować
rnjbN.i'
By lo osi$nŃ, nlgcą
3o oPt'6un, ! nie
j.i',l'i|r) i pcz\iłki b'.i|eznokj od i.h p|ci'f,b
\iPdzionojuz,z. gybkÓść!żsslu ko]onii,prz)mai
jcn d
ńniei ! mńwer bPb'Dfi,
nal .al|owi.i. pE.ż torlohice,a njc kró|ową(zob'
wi]śon']97łb)'cd' l'óloBJ skladawszysl}b jaja,
obohre' zrJnuiq. s'. śiÓ,1Ę, a n
r5ają,21l{ na 3/r' PrcPod! pl
kfóIowych
Ęgi Po*inny wFdić 3l na torzy'ść
reprodulci.
spoduicwJny
dr.es
Gióst)' Ponjeważ
ny san.ó! bdzi. iŹyk'ohje wjelśzynj' sJńjc i b+
dzic równowazy|iĘy lazy mńjej* zan3fżowmie
ł7.
Pods'mujmy z hipolży dobod lfrTiao.go
n*., żo lań, sdŹi. óbohicp kontolujc rePrcduŁcje
kÓlońi (Dożnanaweipowicdzi.ć,tań 3d2ie
"wyr}
rzyshlją',
lló|o$ą), slGunel zJ 8'owania w oPiP.
Lę n.d ńlod}ńi óhPjp|ci |xdzie
rróbwych'
ll a 3:l z |orzykh na Ę(z s''s'aŹfiia
kólowa
matka
,wykouy.
Jez€|i |onto]c sprat'lje
iu]ąs,, robolii.e, dosuncl powini€ n być żwyrły,
Ińherowski,jwynosić l:] r,]rozmaiiychzbadany.n
do '.j po.y 8dunkóv ńlćs.k n6m* 'm iś' znaenle \ielsł ńlż ll, a czcło zr'ia sie do3r |rńve^
l Hale,]97ó)'TP 3odnclwłai }'Fih wydąą 6iePG
ł!'ielduać
lclc' l. to,glekślklew
cobdi.,y, !6wadzący do zdominowaniai wykoŹy
jcs|czymilien kon|rc.
śańa i's|.h Przcz kró|ośą,
lujigm u mrós.er, Jedna| lrfeb' j6zczc qykonać
$iele róf\or.dn)c} ba'liń, bI u
N'lpl| ]$l.zP 2Źn{zyć, fe l.mit}, .hoć nie 9ą
e'
haplÓdip|o]dJlnq
nrajap.łną chalaklelylyĆżńą
.he mog.a {ano\'ićwslifóv|Ę d
ŚPo|€ 7 nl.h p(,jl|ln9: Hli7 2 blisko z nini sPG
|rel'ńńn!n] r:laaamj
c!ł/e.'o?'? 9 icd}nyfii
Ó{
frYh9mis]. dls'nen
ldJmi Źal€ ż nymiod ził
qth ł i.h j.|i''.h, s'mbiolyczlych{ic'ow.ó*, cle
veland (chve]and i jn , l93.|) pieIqszy zanwzzy', iż
Ezgao olobnikł.a
mlodsa8o Pod.as }in!ńlcnia proklodcf |neao, .o
lv}mJgań|ni3nia2achow'ńsPolsn)th.o najmniej
nisliego lzqdu clevelandslomu|owal hipolea, że
Po.fą|kicn]sPokcff,ńsw lglńlów byly wsPólnot'
Pok:mowg klóry.h spoiwem bY]apolŹ.b' wyniń'
wi.lowcón',nalom'6t -Ń pt€ c
lu.ji ,pole.n.j b|on}óv.L _ śpo|etn oPi.la Dd
pdoNŃ€m
lozNi.eła Śi€ doPieo Późniq TfuG
l'żni. nic m. Potz€ b }' b} lodzin'bvł lak bjiśkr
spokiesnioń.' )ar b sie dfiei. ! b|onkó$€ k 'osz&
ualąĆ leorie solek.i 8n'Porycj wrighl', wi|lii'ns
i williaffi (l9i7) \rvk''li, ż.za.hosani. $|aś.i!Yic
sporEzne $ r)B nyorzcnipbezprodnrrh,
'rrn'ier!.z
nY.h ral' może e\roluo$jć sś.ód oiladóN, je,e|i
konkuten.apomied2vEdanańi 'ed $'Isbfthjąo
siha rakkm jcn je.inar,z Gnniryzaelf bkdaleko.
kh Ósi{nie.i.śą godneu\'i8j' i bio]odzypowiffi
'-2
AF l''''
ELlo|uśa nakf!.tth
do bbfu|żJ'dly.h
]ó}ęk (f,nl.{e)' do klónch z.'i@ 5i. ',d.y" *ł!l
"
ąd
'.ttd
klóry.h .o n'ifuiai
Fłnrd].l^awęk,aAFaapsze
chooJz znamy za|Pd\rigokÓlo 725 sah'nków os
(zob R'.hJds, 197l)'b.dinia
wlałnli. śp9|e.rny.h
ń'd ió ...hon. 'cm lliPloklotnie pŹljośjN nG
zk)'kle inlerGuią.e $]njl' czl.lY Podstavowo od
try.ia s zakcie sogobio]Ęii owadóY: 'ql|acji
kan przgz odżywiiniP(P Mł.h'' ]397),}/ko'fy'
ltywmi. ceh behrwioralny.hw badanja.hr.kso
(A Du.kP, l9l0,
noniŹn!.h i Iilogen€ b cn[h
l9l,'), tolaIfkjJ (E' Ro!ba!d,l9]ó)' ż'óo\..rnie dc
mi.'c'ńe (c, Ho|dm.n,!936a'b]L. P3ldi' ]9ło)llbo
byly zaPeząlrowana w b'd'nń.h nrd osami,i]bo
byly glównic nJ nich opłle' co wie.g, zy]{csilufr
ki os błdŹo d.||Jdnieotrnfuił |o]e]nP
IlÓLi !loLv]
dząceod zy.i] 'rnloh*o do z!!w'M1vJnl(h śJ'
dió'l sPol(znv.h (\LhP|Pl,l92]]EvaB, '9i3; E\!N
z:cholvani.P|aś.ŃiesFo|c.'n. nr.malc'Ro|iri?
dEdnicza Śic do ośz odzjnf oso''ly.h (y'5]i il1
Jedyńymfn:nyDrwiąt*iem jen PrymityBni ol&1ni.
zacjawl':Ćiwif sPo|..znaod|'ytł u 8łUnku ^1lłd
Jl8ł!s .o,'rl nalPfa.e3Ó do s/'ł i. (Nla(h.tś,
l9ó€ a , b)' B\ śpq'ćt (a|oś.!oLro
kóq'ri, na]Pfy zan'|izować<hcńd ńlo8cnclv.fnl
lry. j9.]) zł}ic Jący lede n'drodz]n ząd|ó]rck
l,4łtl?.l.)złdlówIi (j€ i lo Ij2w
pn€ f € n tońo|ogów) .bejmująosy
niu Do l€i kal$Óni li|ÓgeneN<,j.j s|ą.a 5i9 'ótrnicf
m!ówki (Fo'l'd'ni?), PNhÓdŹr.e F'1ldoFodobnf
od ośz rodŹinY Iłj!i?i. (nadrodzjni s.oJio'dł), on,
Pszczoły(,{poi]ł),w-\Yodżrftś]cz nadrodzinvo5
s/'łddfi osotvalc(V6|o'lł) d,ig|ąsie na tzt rc.
dz\^y Lkg|ńn. E|rpń)dn? i v6p'd'1' osv te są nJ.\ lyane Diplo'l.'i, Bdv. doros|. ośobnikipohńr 9||a
d* $olP Piz.dni.9|!z\nła $zd|uz.iala ce.hi la
de $gęPujc l 3'.ło3tr'n''. ' U lje|!śfoś.iMłgl:
d'('' ]ez jej bĘ| ho'o być rarzej rvlómyl . nie pier
n'oln}, Pozł lyn yspoidd odróżn]ajr sie od iMy(h
os skośnvm
na.hvl.ńien do 8óry
eeś.i nŃJ'lolvE żvlki ćlodkowej i s.hodĘ'
wier'
Śzoić z nich ma tJlżg !.ielą UsĘkzq
krawś!'
Do p'lmjlyNnieFzy.h
V*Poidd s|aś.iwych sP}
łe.znienilÓżą
*le.anki'czy|ircdzalPo'ń16 obejnui€
on r50 3ah'nków i pyś|.p!jeniPmalna..lymświ.
(lą z \!\jąl|ien Notv.jz.|andi' i rjffów polamyó'
w EuoPi€ i Ah€rye
Pólnofuj li@bnośł *o|oii
kkancr ied wi.*sa nif HŚz}sltich inny.h bdzjów
os spol&nld1 Poltr6y'6mh6, pospolib bMEu kl&
.żnki Źańj.szkulącannia'kowane rejonyAm€ r yrr
Pólnemj, &iala ba.dz. dok|'dnje opjs.na ptr
\lJ!" hn. w6l Eb€rh'ld 0969) U 8nfunru Ęo *y.
łr!trjc e.ny cykl zFiowv, * Llór'm k'zda koloM
jshj€ j . |vl|Ó
jednr .iPPla por€ ' w chlodru4
Prf
Śfrth 'cjonich stłó\v zjednrzmy.h jedFi. Lfólo
lve pollJlLłPrzeblvaćzimę Pó!ńym |alemij6ińń'
po Źap|ĆnMjPniu
PŹez tólko żią.e samcg 3,!|.jt
one khlonienia \v dobź. ośłonięly.h
mi.js.'.h,l}
ki.hjJL sfczelĘ| miedzYz.\'neh
&i".a.i :l"-*l;
a|b. p"d i"B dż".'' N'
"."'j
jajnikl
viosc rcb
zrzynai4 sic rczw'ać, Roz\łójló
*\ PźcdlJ o |. Ila Iv3odnjzJl |,dżn|e
8ńFzd włyń
o}rclje }rórń\e .fqno 8rń'dzą łe w 'lore.byd
nic]{a.h Nótepńe' pńldÓp.dobni€ Po osiągń'<lu
puef jch iajńiki faaj(aBoNmęo sl.diuń rc^.ofl,
|ó|o\? zalnuF smoInje' i.r sfu.'i
|ub nfjF
F
na
i
aars)$nP
budo\lc
nosy.n
Prz.zni(zone
agująna fb]izaFce sjęsmi.e.
Ebc'ha.d śłierdzila, żg qn]azd' \'s|anie MrN3e $ f!v!k|€ zaklad.ń. prżezpojed}n.ż.sańi.e
z 33 sni.rd ob*-rowanych ! na'u, sdv riczyry os
żaled$.ic.d jednq do dzi6iEi! LońóEr, do 37 PŹy'
Iah\a|a N|ko j.dna samka wi.dn}n g\ieździ.,$r
g
.Ji
;i
:--}Ł
[(
R}l' t,'
$fułorcłi
KdmD Lbanh ldd6l
w idol)'lik.<n Gobn kó|
ńqącyn rńce] niż 21 3odziny' by}y dlie załof|.ie].
l. ]cdnak sdv Poja}do siĘ pierwsze Polomn$o,
ł dlugrj Po|o\!ic cery.', wis}
bsłzyyy|ojuż Ód dló.h do '.ś
lo(y.h, r|órc P'zetnYall zjnre' hd z Fkkhś po}!
dó{ nie zdo|'|} abudowJć NIasn
\!zc|cd€ m śdusu i fdo|nokj rozrcd.zydr osy tc 9
pŃporządkosinc zJłoz}cjekp 1ed to u'ynźnle sl
dernc w ich spoebic rr.holv)v
nice purjnulą Pozy !h8łoś.i]Podcimlją wypn$'
ł.e|U zdohy.i' polłmu, któryn'slepńLe re8uigtu'
ją aloży.iPl.e' a hkżc uśęPlją
FjPży skhdJnju Fj
zrłożyĆielka
ńie tylkÓ *ara sjc zapobr. sll'dłŃ jaj
Ni.Ń nłve P@zwł|i zirjdują nĘ}'
bd], bL]żłedam ph$n
FB dotary.h rav
( doi?.b @bdnie
w nc|'óry(h $ juz 'o?orc jija, b€dia pftzą'kin kde]
neso Pokd€ A ń llokjln'ń dzth uPżrńośi Miry hne
pŹe,łoje loNrzysz|j' le@ take.ada nhja]a,8dy
.za9ni pomo.ni..'o'ą je do pusty.hkomórek'Po
lewn]m .z*ie jalńikipomocnicUl.BnląregresjiD}
śliadczcnn2E )ako$anien osÓbnikóWdNiodly,
iżPonmni.e.hchE' dÓł42h do za]oż'.ieletbedą.
cychrchsi6brmi. lednaky okrs
ńii.ze{o przenoyąsięz gniazdad
z nkh, bcdą.pońmni.ami w gniŁdeh ju' alożc
nych'Prób!]e.budowaćrv]asnc
rolonij i }Qesną j.ai+
Lalem i o*resieschyl|u
.ją podczasjejzani[u8wałlo\'nicwzlanaPopnbc]aosobnikówdojŹa\th (ryc r9,) Pełenrc.!ól
oil Fia do 'maBo- tulJ Plfe.iehj€ 48 dd' zalem
!
tfY Pdńc
lv )cdnynrŚŹÓńj! mo8ą llsPól$'łepo\'ii
jPtln)'nrgn'eŹd2LoD1o3trr
Poko|d1ń, Do końs lata !r
do'Ónli oto]o :00 doilfalvdr osobnj|ó\, |ccz irh
śn1iei.|no!ćic91dtrżai tY||o.2eśćz ni.h Przcbv\ i
Pi.r\sz\nri |oF\viajac'm
n,c
! gi u|]ró| ż Ób'Jórv nmńr|o\!rn)(h |ó|osa iĄt
mil'ń.tó]r i o niedoroflrinicl\th rJFiLiĆh l\tu
z zilor\r,ellr i PtaNdoPo,lobde z Pez ro,r\nn
rron. one € | ą doron. PoPuh.l. |.{j
Pnr(ni.imi
|onic. |i}tf w|knuią llsz\st]i'. Prr.e \ |o|ontr
Fo|u]i fu ot(.d|, zt'ie!'ją ne|tar l milz8e drzg|Ynl
do bldotvr snlJfdi, dobldo$uji nÓ\9e ronró!|i'
oPi.Luii sie potomsbleń otaz dojlzi|ynn, nietń
.ui.rctmi osobńiL'mi' N3 Po.al\u 9ieqnla,J.zvni]i
5i. poń*iać gm.. j ,,Lrólo'!g,,(lY
ga.. Pt€ | B'.ć ^ńe)j do j.sicnl zaneplją o|s cJł|o.
$ .iśo
wkic bbo|nk€ TP osobnlki rploduk.inc
lv|lyw,
na
ko|oŃcdstukĆińy
zylimi w'l!ic'ż]ąqńj
jcś
ich li.zb'' |tobo[ri.c
{yN sjljriciszy,m 9ieksza
od|ÓsŹi sie do sam.ów agre'Nn'ei a w Pobw|o
9i.r!nia, € d v ]j(zb' sań.ów jci n'j{(ks2i, }l3fu
nianic n[ Ź Eń iazd a najc śiecharar lglyŚ '..Zną .c.hi
Mró\'ri s. pod Lażd!ń |'zs|cdcn dońinulą(hi
o\lJdami sPote.unTi cPoaruli.zn\ ża5j.3j.h \v.
w polo\'ie sicĘńiasamc Po]ńtjy'dłłd z'cz}n}
F ofusżcŹrćgniJzdo i Eloń'dzi
in.nch oPunsŹalt.h 8ni'zdr.h Ni{o Ń'ii.ido
|\ch sn'| frclfuią dolą.zJć $mfe, Do |oPu|.r.ji
dfthodfi x nadon(zniońtdt mjcF.r.h, ]L Pob|ż!
h'b \Y obrcbi. zagl.bień mających\' Pr.ysuloki !p.|.
Na pezrlkl zjm\
niić f'mr.jc ńć]* do hńcnl.ji
słm.c !Yymiemjó' a zap|odnion. l]n\i.. Po]elyn(7o
q' śn].ańÓ\r|n' oa.kL'jł. nidtrilI
no8i2iii sk
tiosny ] w7oojrtnia.yk]u zy.iowe8Ó |.|ontr
P.'lJ6 iIuśr!]9].dno 2 |ijr!i/nic|
c'l],y.iÓwy
Vv.|r losóLńień dotyoą(}.h lo.iobio|o3ii os. Von
IrinB(1s96)picNwr erwicrdzil,zcsnii/ditil!i'
kó$ toPl|Jlńy.h są zarhdrnc la.zcj p'c2 |icznc^.
]oż'(i!|Li, nioD]iaś |olorue galu
||óIc $mohie ptzezY]v zine
\Liclo|.oi Pob!.Iiluane PieŚsz]' t$ n.']oinq nż.
$in(|\ łoP|alńo P'r''lY'Ij, b|ń|o s
li!.\, k|ón.h nolt lolonie Śą fJL|JdiDl'|I/!r 'or!
ho o]ogi.znicżblifon\.h do 9.bj. oiol.ńiló\r' n]nic|
Lnc(c] Fdnrtfelnie opusz.zŹią.f.h łJle 8n[fdo
Kd'nsśm Fż\ |łJd.ń dru8'.8o hlu są f!Ą('\ |L.
filrlf. P2.z ]ednązaPlodnioni s
lr!ńżnnrlc'
9e notlo|og(z.i. |ał\ |lólolrFh
Rolszclzcnr.ń l$o Uogólnienia,le2 nie ]ego zśid.
n('i dlś.ią, jeł |o, żc LÓlonie hloifiqdr to]!, to.
tililn!.h 3łunkóW ńżją kjlk: kró|o\ydr, niIoil15l
Śe.o\anb
jg|
n:|hj.k.
\tlód
8|ótlń\ch
sllD
\Dd $ie sFo|Ąn\ch' obqńu|ł( emłl \vF|G
Iad\' z 'rj'jal|ief Fjońó\ Po|Jńrch. ]uóNki3ófujr
na ziem f'. r0śnós'et, ]eze|i
Pz\jmiem) a s|uśe
(19ó])
wi|li.msa
hó'gii( o ]otrowr.
sża.unkicB
że
z
tego
0,1FcenldlnÓwił
!
mlówrl (.o j*(
dóN
bardzo
Gtoznym)
pŹrblizcniem
Mrówki d.i.|ą Śiq
nJ lvjccejlÓdfajów i gillnków niż wszynk]e inn.
3n'Py wIannviesPole.znerafeh wżicIc'
Polvody $'kc€$' lych owódów poron.jł w slet
dońydów Na pewnon]ebczznaczgniłbylo tu wy'
', w okrusieślodko
Lasty
b..|zydly.h
lotohic, ńo8ą.y.h
i'cj krcd},
zdobylać pokam 8lebolo w glebic i we w8lqbje
ńia.h toś]inważn€ i6l leż, że Prynil}\Yn€ mióNb
brlr dBpi.hilami porui.9mi nr inre drvonoai
i ni. bYN pu)\iaap' l'| j'r leińily, do diely.elulozolQj, dzięki .Zmu nj. musi'|y Bzńosić gni'd
\ Pob|ifu źijdel lego wc|ftutru. wffizde, 5u|.5
prym;
ńló*ek nże.fł..io$o 'ł!mae'ć żdó|ność
tl}'ń)'.h Eafunkó!', pż.kazana ich n!ślśP.om'do
bvon.nD 3ni''d N g|ebi. i bufui.id.y.h likhch' T.łr
|o|]|żftja ulalwialaiń .kPloJ|acj. l'.h nJjbqd.
5fy.h Pod {z3ledcmencl8eiy.unym n]llohłbiIilów
b adłpb.i bÓhasioń|hdo$lch P.awdoFodobnjc
ni bvlJ ńo2|lYi duieL]wysvorzcniu3lucroIu mie
nlvPlylko}'eao,klóEgD lw'!na !ydzie]i'ra hamuP
ą.y bo'c być larl'
(ub
jĘo PofoslJlolć)
miedzyplyt|oLvy
zc Bncoł
jcs|c.|r anłomkzt odlóhiaitr \ślyikie Dnów'
|' od Pozolały.hblon|oskuyd|}ch
n'Ó]|kiz rodzaju]llvi'Łr'i (zob,'lt ]9.3)podril.
|tom'\fg]edami $ r(fznP dla b'd'ń *job'o|o3j.''
n!.h \'cuaonedonaj\{ier9\ch ń'óvct - i(h G
L]oh g osii8ają'1r falPznołiod 3alun\u,o'l lodo
ió ńjhm.tól| d|ugo!.i_ ]e7 mimo |o i lanL?do
hodollania N ]3bor'lonun, oP.će ]lo|,'ołyu'fffo
] ,ańllwrdr 5ą..jbirdfi.|lrvmi'!\9ń\m' z zlją.l.h
mlós.k, Pie^rlfe śPÓlt'nież ób
Źdob\\ąi.]nj nJ Jusba|jFkimpo|L'pokłm 8|qboko
ŹiPid: \ Famief en|omo]%i obscn(alor odnon
dfn\nP lyńzenie,ze Płn)'ni bezsklztdIrośc!źe
m riJjia !e \tśńie v mró\'kc:
ńyd Ej'
$8Den(
!c trbłdzi.j
ztmre8o
8nhuda kobnij Plym ,}rei
ną leło b kó|owi
rą'ka'
wyfożNąńa
&lrgjeduEswintPEe$-ąnrak}łnŃqnku!)'|.a
5Pę1!nośći a/óliosndć
Achó}', sói śNklny włok'
brdi.y jd Ejwdłsan
ayn€m'
a w{ledu E 5łi
!/JUrt n'
do \'y*zych
n!óFek
(tsskiE
FdD ? nich slbda Fja to'ie
bakołi|i hryę wb$}n jłm fuńqnym.
KuL$€
sie
ł93o $ńr, j.j .yi.
Lk!d]o\ęj Po PtL{r
Pły EjnntjŹyD
PodBabtrju rebdii.e wtL
kd9 M,łE.h
t Prc'yżtr.h
s'ykdują wtlęe
qrcnń
głlF
Podo'
i tss|bs,
Poni.ważń lówki niel ielesie óznią miedzyŚobą
p]n wz8|ędcmocó]ncso $hcnrah' ż)da sPol(ncgq
uy''t'r ńogą bvć a}aś.iwyńpą'rładeB wĘk
'o.ci owadó\' mlgzący.h do lej giuPy' Ich ko|Ónje
q n€ d i icjwielkości,
LŹą od kilkus?ldo niP.oponad
(ysĘ.robohic Robohicc |Ująna rczmailĆowady,
Po
oĘry hąm rawalu i pod'ią bżpośftdnjol' oń
qlółl 5ądGlma|vń' drupPumj potrJfą nżnd
xq8nąi oa dol ' spfohfosJ. roL]oh'.ep'aolJ'
rcłaane
PqdyN&
ńj: 'c
Po Pod|ożu 3I
lry.ńż siżh undry f 'viL$i, ]9a4
ńiodń€l fbieójr l'kfe ńeklar z kw
kós pozarwialowy.h,bqdą.y Poddavą ich diety
lv okr.sją8dyw8nieŹdzjcnicmahN' U wiekszoś.i
8atunkó$ kró|owe Po opuśzcanfu poŹwarłj nają
skfyd|a, mbmhd rcbohke s nniejs4 i bż
Rha mbohic.
slc2ydle
i6r ro po'ee.hna
U P€wny.h 8almkóN wyśePujązl'ykle 'om) p}
średniĆ
miedzylyni dwien' k*l
n. królouy.h j.ś zaicpoNana albÓ plzż pozbawie
ne skfydeł erg'Ógin)' o zrcdukowm)m tu|owiu,
albo Pżez lsPóhlynęPują.c gEło8iny ] kró]owe
o Uwśe.zniony.h
sk!z'dła.h'].dmk wJ'ląlłiie na
nowią llóme osi€ n ie.ia e*'olu.ine, a nie shy
'E{łogńatolooóDo'ol$icznicPołddińę&y
a 5ie ji a l.ót
u4Pg|nńją.ą |!b zóęPujq.ą kń]owe
od.edznżÓne FÓ Plzodkad1
v'th 8Jh'n|ó{, blichF| MvD di l''os, tała rc.
botnr j.n pod,lelona na dNie lśPó|r!5tePują.e
podl.sl'' l\lĘkl? 6bobi.e ajnuj
|Ńkamnl a mniqsfc nicmi| \T|ą.znic oPig|ą nad pG
U rvielu 8alunlós
,(Iy,trti' obscn{'j! sie \vido
vr|owc loll 3odos'e, kólo're l $nce s]']ih']i
2 gniaz& j byoną roJenad sz.zYbnri \zgón h$ n
nlnjrv\ro$mr punlrimr rrcno$)mj samke \ |o
Nicrzn si orr.zrnc P'cz srm.
nnh zbia L]Ęb! i E\żłlo|nll F
LoPUrJ.j. Po zJp]odnicnń' rllóro$
\lYglfebuje dobŹg llonno\a|ą ro ó!|9 Pod ^\ł
I anie Pjln'śfl.h Iobolni.' W 1925.o|u loh| cL.I|
dokonałod|}y.ia, Iróle Ńźnicj zołaIo Pob!i!!dZone
i rouszcżonc p'cf llhcc]cla 09]3) o'if ]|.lling
r HJs|i.s 0950), żc rYzorzc| aIridann ko|o|jiPrzlz
kólo\'e
. jeł fu l\Po\ro ''klas
\ picn\gli|
ólc
i nj.L.rmii m]od)'chw|ląÓ]ie pr
nv.h zirclJbol]70tYanv.h.Ę] 'lus
dzje|j ]i|Lo d\'iet?jąeDu
sie szYbo]t \r]jś.io
i.ro\o Hazrom)"
sposób zal]ldJoń L.Lonii' IlóI], iiI oLr&nic \{ido.
'no,NvŚe!)uje b|fe l \'ick,o!.i Po'ł,'?1'je$ N[
zany za pozo*alo!ć bardzicj PryDilrLnej nretod!
Jr.j Pęcf niesPo
łg.zny.h p lfod Lólr z rÓd z iń) os T4''' idii'
R.dD.ji Jdaph||lnJ nnó$ck, z
ua]ą.i ne od
ionr Ndobnydr do 'V]nŁrii, ]śL nie^vy| c Lrog.la
U wich] gJtruló\' młny.lo.zI
pokanrcwi Na p7y].lid, ni.któF E]
sp(F|'Ńjł
tun|j z rod,ajL'L+b3ł''l, ńl]ezr.ego do podrodzjn\
Pdlr?itr., poruja qrko na skorupiari nnloonosicl
ni.któIĆ L.lł'l]lłolo[ż)1viłsj. \'r']a.fnie {onog'ń]'
8dun|i .'l.żrc. do rod.ió\' D
l'ł', ró]rniez z podrodZin!.D[l'm.
]edzr Fdynjc
ś.]pajikóN, PtP.l
ła\'icje|e Pk'nje|j3 D'tlń
z Po
n3
śko.fo]!ony'
\ś,1ś.\
doląd po!n'nL v]on'
PolLLii
ko\'jcnakzą.c8odo Pał.n]i. lod fa]L's''.p.'h ].]!
nlenia cł.fiJ']/i]ii '\rlń
'c }y]i.zni€
inn\mj
Dló]L|ani 1\iekło!ć gnLp ]nró\re| l|llłujc\'\s
ie nsron'nn Jc'.
.fP inne PolegająE|ó\nie ]ub \v]3.znie ńa sPódn
$|dziclancj ptzcz nEf|.P, D]ą.f
s|tu]'lrh PIuskwi,ki ż]j3c rr i.h g
gnLPą! DYólkj
PrnI, nqtrardfic]chłiklc9sl)cn.
hodLLlą..3lf!bvz nilcżą.qo do ^j
' ]00 8.fonkóN nale'aqth do,4l'n'' Naj]ePig pĘv.
łosÓRa|] 9iĘońe do top*ól
w Brafylii n|lfiesl
nójdo}uczl'Ifi Pl:Eąne}ąr.i rrln(Bo Jj|a gd.
hnror dobrlo ar doNov l.&) il sranach zrcdnc
.zÓn!.h (\!ebe!, 1972), Mr{\'rl t. hodulą sP{iahq
s)mbiotrtznc 8afunki drożdfy i imv.h gŹybół na
PÓd|ÓŻu 2 p|zdlJ9por|owanej do gniazda hłelii
olgmi.znej Ta ośahia rózni sie rY zaleznoś.i od Pr
tmlQ: U cłJ'rDvlłn r'fu'r są toE|ó$nig |ub;y.
lj!|ł',' lzyła
hc2nig od.hodr EąśienĘ My'łi.ffMl'
{rl$ańq] loś|ińny.hl ciał or|adó
łł zLilemjaś{iefe Iiście,
łodygij |wj3ly
fly].Za]e do\.ząe budoryaoń gnEd 5ł ńe Duiej
róznolodnc Xi|ka gdmkó\' mrówek, na pu\klad
bdaj 1łł j żrją@ na Puśr'ru ^t
o]'^l
ł.|a.Fłf '|[l$r] dlą4 g]qborbv\ bY i ga|e.
j do 6 jngłós gle
boko<L Nrrooirn peNne .rdrzervne Eitunki , pod.
.e8o do Do]i./rdłi
mr rcL]ajLLL{trel ogmni.a]a sie do wBłebieńiyllo
ildneso LL]bo nJirvE€j |JLU B'funkó}' .oś|in z |o]ei
nicktólc nś]jn'-ż)vi.icle wyso.P wlsP€ . lrlizowa]J'
|oai] NóweL Els.
Pe Drenl} }ylazł|!' ,E mślin]'le nie iDBą Plz..
k]'iib.z !..h osadów Niewielkie nrń\|kjz 3a1un.
Iu.iiniał'd'/'
1lojl.(,łłl' cż4' i 3!ieżdż. sjC łp
u'8Iqb'enia.h\ liłia.h \')drąŻon'd1 Plzez 2ńl!{e
Eąscnrc z |oLci kilkJ 8atr'nkóv
h!]]r lanŚnńdr' anap1!]ld nfiń:]d'!.' cii'poło!6 Y'
|!a ] nigklólg 3atr'nki P'fu ''./''s \'y|sf b].i|y !mie
j€dwabiu Prcdnro$me8o plzez
rbro!ć !{ykoqdmia
mńających mmio'
L) gniard nadrzewny.h. Pod.zas ka.ra,nxze) tazy
q'lih '|oo\'.Eo mlóvck wcdn']ąc'th j.h ko|oni€
sc z Dc'Ka nJ micF.cN Poszuknła
|zeore'cJjł
nnL nou,d] PoPtr|aĆjiowadó\ii ńa]ych .'ufą| polcnqi]nlch ofił Xrń.owyD] Przyklademjed hl ro
duJjf.i'otr, totikólL NoNĆso Ś}'iata Xró|owc ty.h
ńló\Ćl i id' PÓlÓn$blo ńżją do dysFozy.lj{hrc
n].nicd\orzonezesPh.jo.€ ] man.i3] robotnk
Psz.fo]1 !\oŁą nadlodzi.e,4l,idm Pod (z!|ed.m
Dofo|ogji ą mjbłdui?j ''izore do G sf,'.oldd,
']! ni. fdoI]no dolonai dol]'dnej ĘkoretruLcl ]ńtr
lr|og.rPN.zne]kh Pżod|ó]r' Jednym s|olren,,4}o
,d{ nroznr f g.ubsza nhiIaLlcqzolvać ja|o os]'
splJilo]ilt, |lóre N]spe9']].o\'alr śię!' zbielan'u
tr||.ó\, J nlc $ po]oNaniu nr innc o$ady fokJ'n
b| udob]l\ nu,\ do kłńieńń ]arN osÓbnib dop!
]. \tiiż }rtĘomnraji osy, gdvz z)1vją śienektarem
G.z;srmj3.omódzr go r! {o!mE mlÓd!)' kcz lyod-
'l
n'. lq'
aińqac
xo]o^E eloP.Fl'.go t.mbh
oPu9(ae 3nDzdo nlg]l
&4lłf
Ę/'nd
Poawłł rcbht (j€ d m. nnh odlroin'o, |,y Pokózć jtj
ul!żni), Po lcsej5toNc na gó'c i n' ddc, zni)duj.5n'
\'ie|
ńhicDu
od pztgnid'jącPj
B, $'i}m sllłmda,I{imił ladl $||iqn |lb ńie
yłnińą
PylL! i ńiÓdtr' Nie*|órc 3
sPo|c.znc]omił lafur] sP*jaln4 s'du ie|i'!, prcdl.
l.l'aną * srucŹrla.h plzehva?:]a.y.h
plck ] ne.
wlaściu. lsPo|c.zńicnie PojJwiIo sie wślód,4pF
'l& .o Eifuiei ośńiÓ|lohie i b) |o $nik]cm rc.Lo]u
aóBno foń P'6pÓ|(a)'.h,
i.rk i PodsPolcny.h
shny pŹ€dlpo|Mc
ni.ma] Ludcgo s'yÓblJżJln*Ó
lloPnia l'yicPujł fo w ńiąlj.zonli licfr]h sv{umji
lI!ń spo|sznY.h u pśz.zóIlno,lis'ńją bJdJnia nh
ewo]u.j|
PoróMywr|nc t,|!o z |yhi, któle dolyŹą os
lylua.e te dopi.ro njedJsńo 2c2c1
wś!ód nJjbłdzicj PĘ'ni\\n}ó
'om 1nJ&n!t
sPołsa'.h
$ tzniele Lieący o|ol.20o g'tu}ó\i
ń6Lo\'!
!uk|j
nido}'(
znajduń sic po |{'gj nde
i D nodku N! ddc F Pń\ej .Ńni. s widen. ndy
q.]Nnh
Py||u (']Óir
s.Bh bnd.
. wbĄ
197ll)
rodfai B.''}8 jś| U$a'Jny za 8tup. ol'adów 5p}
l&zn\.h P.tio$wanr do bylowaniaŚ ó|odnj.
szyń Ll]ńa.ie' \Ąyścpui.31ówn
nydr o|,szł l Amery|i l,ó}nocn€j' EuroPy i Ażji,
clrl z-ltiok'\ tznic|i \' ly.h ĘonJch jen ren''
w {n fimowy ziPJdaF l'lko z3PlÓdńioń. t.ólołt
Hńlo'ja !Ó|onii Przgbi%' w naslqpują.y'Posób'
i op$za
niPFe
s$.ejhibeńa.i' ' |ab,gurJjąc oPugżczonĘo
8niudr
ńyszy polncj h'b inn.j jańy 9 Podobnyn bzla|ci.
$ oŃanym' Loż dośćsPokojnynrhabila.ie,taki''
F| le,ące odlo3i.n Po]e lub ańiedban' o8ód'
rvp)rhr sie do Bnuzdr i modlli*lje j. *ososni. do
Śvoi.h Poheb _ blduje tlnel }'ejś.iouy i wyściel'
lanc dlobn}T maleń.lcnr wy.ze,inrn z jej ścim.
w 3ni.ź&ic ]oó|oM rłrdzlglJ f hidzyęgńeńlo\.}'ó
8ruaolóN E dd*lolu !o9l i fomujP 3o w Cidkie
nerrirem.cd, pojaryiajd
sie Pien
.f)nań pońiEa. królollej L| Fosiąkśz.ń 3nia,da
l o.LefunJd nol$m Potomś\.m
PoJ |.onr. |ata\' ualezności
od 8lh'n|u Lo|onń
f.l\ i.IJ oJ oLÓłÓr0. dor00 rohoh(' Cd\ zbl'2aśir
!5tn, rŃ.n. |oloni. ]Lrhi.żJj
r fJ.fLn'ri siglo..'dać
kh (lllid
iś| PIi\dopG
dobnF Lonroro$.n\ przez cf\Tniri .ndosem!
\\ uńńrlollaNm L]ima.. FóllvneiNolLq z.|aM'i
z EU'oP\ słln|li fiołlłr |ihii Pl.eż
+'.\adłn.
.iI\ Io|' i sńbbe rl.b\ e ńo8i żi||ldić gnhzdó
.\\rcLl'Ko|onil
ńie|].dr
pąelĄlai
iÓniEań
7inr.
n'cf\llt|!
PotJni
|oLon]gnÓ\ozelindzk]c Po \\Tho\inN
|(ró|o!y.h
nj8Ll\ nie Io\ li.'h dÓ |fhvil2ińń
nŃolni.
N]icd,r gitr'nk.ni 8dll'ls \vYś€ P l]i due ló,ni(e
\o|óL \.]!ć do 8niJzda' .felaii. na !oil'9i.nic lic
oIo.lą lrólotyc] cdzic ńdzi€ j samje Nybi.m ly9G
|iP2e.ln'iol, na p']rład lwńl |trb belk. o3ódŹe
n'i, ' tI4z)'n.d nim,aolóly zaabLować ka,dv ponl
i.]ił(' 5i. Pr.'lmiot Podobny do 1({E kió|ow.l'
]! t.elE
8rupi€ gafunkó$' sJm.e oznłzajł tisy |c
tó\! lircPlami w\dzielń} z Bl!.żoló\r żu1raelc
s2dl!2 'ei tóv' sanc lJlaił Po l]'m loze godżni
Po 3odzmic, dziPń po dniu F trz€ k nraniu na pŹy.
b}.ie9am( Po \opulacji *ró|oNc z.Pad.ją w śtańhi
benJgi w sP&ialiie wyd!ąron}th w 8|.bi. jam!ó,
a nanePncj yiosny zakład'ją nos€ koloni!'
Kló|o(e thielj
ńżnią se od fubohjc l'lto lyn,
mo.r, B'Lblych !oł'iFń 9ę Pc.w!
oh!łly.h |onó!bó
wjda. jaji ' hn
(n.8ótq F PcNq nrcnrc) NioFjdJ]
Lbm lqb FFdq
łodb rcbdna w}Tuwi je.)'aeL jwyPjió !t8ĘIo!m)
PĘę i9 sbn( nekfu i Pybk Njż€j Po hwc] ńrcflc ro
o|ne] |6łeIlzi
rrojoi! dr. Pobadn a3'dur{e 5,
$Eh bndly z weon'
].ólow€ j llyoE
P|i(ń
191'
.lylli,subnańql lej !Ź] wa dofbudowan]i plcń$zl]
konólridÓ jaj,P'ypominają..] pltlkł l1l]żJńkł!{J*ionł na dniP 3.iafda Nałepni. do |onó ' |.]
lL|lad! rule z p}|ku, i D jej PorYi.Ę.hnls|l
J od
jaj' l{Ezie
dmiu do obn8b
bDduje Ź l'6k'' ' n.
nv.hn
erńlóv Lopul. zanYkaj..a |onól]l.' |a| f.
('|' Lońor|a d]a Polomn$J ]ei zJiePDna l |VD|'
|.m Prz\?.m]na r!|e lf I\ń sań\ń.ża3ie' 3Jl q
srład'ng pigNśze iaia, r!ób\ i buduF z Lr6l! k!
gn]azda,j Źż.zrT!nap€ | nE.
go feLrnn)m ni Poti(h
ze q Biqksze, a ich iajniLi osnsnery wytst poziom
rofwoju cześÓ Hyneplią |omy Pośr.dnie
mje'lży
lymi dsi.na kaśami'sŃierdzon
nnowńie ro.mnrów w obrebiekas|yobo hi. '{i.lno
rcbdni.e błdziel skupiająsn n' zdobywani!pok'r
mu' a mnicFzgna Placy w gnigŹdzie'U ki|k! 8a|u'
kók m]mniejś4i b óbohi.e, kló'c ńie pokrlt
hh{, J zal.m sąna ial€ związangz 8niazdem'U ni.
klóly.h 8łunkón' robohi(e o |epiejiouwini.ly.h FI
ł Óblebie,4Pride,kló'v.h gdunti dańowią,'d.
'fłd| pśz.fól lPolŁn),.h, 30żl'6 zaimlj. ,tcun.
loLLo nśb Poz\śe.l{€lodt, za P
\ndu)e oń pńblen! orBanja.ii spolśaei n z rosult
Pn'mjN\'rei Ń€ d oótrnuJą 9'je]!b'rdziejśp.kl'ku'
]'rń\h ndraj.mom lonlo|n)n ch.nk|.t}2!ir.m
P9.foh ńlodne i b.żąd|ol!e FszczołY'v.,','ł'tr
PoślollDpsf.fołaniÓdna 'rpn łłJJiń|'ńozob\.
r2lthd.Am n;ibaldziej zaa\'anso1ranxh psz.'ó|
s!Óleęn]'.h l!cd|u3 o8ó]n}.h ńlui.jn|.h |rY|c
i]ó\ zIozonoś.
i 5Poł..żeńś
$r _ |j..cbnoś.ikolońil,
ó,nky }iPlkoś.iEłdzy Llólosą i tobohica, zi.no.
$żń altu5ly.2ńy.]r \vśiód człon|ós kolonii' oLrc5Ó
{oki sybvaŹ3nia smcó\!' z|ozonoś. Lońunkqi
gniazda i i'\n}'.h
lcńpcli|Lly
.h.ńj.znej, qulacii
2r.nowJnia
alkuisB
Ń.''\vó$'
jjrnychnJ]lepic]
;iodna sloi ricj wiNi ńi poziohie
oŹ$inicbcn o\adó\r
nó|'.k, wyższy.h os P',y''''
p'@ól bPzż]id]o\'ych'
od s9\ stki.h inny.h osr'
; i !'y6zych t!ńiló\'.
sF.
l.n od.ófniJ sic jednł.e.hą
tjó* B'lu€ *
ni.Z\'rllc
bńca
Ny$ijanc8o
N')t]Id2icj
Polani.ń
jcn bi z.la'cc *J1!'J)
i.śi z!'
pozJ
gDnicc
|olu
ngoE$iem
8niJzda P pÓśzlklw}
|ub
ńiq{
n]dajac'
.iu ż)a.noś.j
gniazd'' JP$ on vy|on,avany w 3nieźdŹi.i w jariś
,p6ób n.'e siq ,Jozuńia\ d|, fuy
hórc_cojes| ńwniPz ni.fw}|lc _PokJfir PęelG
żyć30 na Ulón, clnl, nic Poprż.d2Óny próbą |ol'
modulowaryrh
Podobna mierhość od.2yl|9inia
lymboli wyścp ujP h kże u niP|l ó rych Psucó| M.,lP
'i''' 9ysylalr.y.h 9'gfu \' dź'ricr
do
..i i.zasiP twmia skot|owany.h z od|egłoścń
lńcpŹlprdki
kÓnunirjcji symbo.
lódl. Polińu
|iaŃju owadólv sPole.fny.n nig zcl 'jJ| do|cd
RyŹyLują.Mdmime utlosze.ni., mofni il'i.r
dżić,żćuu.z do zrcfmicnia bio|ogiipsz.zól m]od.
pthodzc
n)'ch l|}1 }' i.h pienYohym, lÓpik'ldym
ni!' Priwdopodobn. jeśl,że 8a|unc]i len powna|
'f]ona.h
&dfieś\r toPika|n}th hl, subtoPika|q.h
Alryh, i ndcPnE PucniLnił ń' .hlodnio}u obval',
anjh b.a| ś|u}'ćąldliekdli. zakm N odńżnń.
ni! od przesnzrią.ej wje|śuo]d Psz.zól śpÓl(zny.h'
klóE m ielń'.h ch|ddńie]śŹ}.}ByścPuia PndPmkz.
niq Fr.zoh mjorna i.n s.runkicm $i.rorch,m
idżickitemumoż].Poa]ckszaćswe ko]ońiedobll
dzo d!ł.h .ozmiaó|, o|bĘyńi3 kÓ|Ónń po'żebuii
wtlki.h iloś.ipÓzywjEnil i }yma€ n lą efcktywncgo
*'rorz}sbnia krlil|ó\' 7na'du|ic\'.h src \ nsiĘ8u
|ofu}o|ól sniazda:tińicc wy*ilany 1 u*'Iniani!
subrbncjizaPmhovelz 8n'czoruN
aon$o n' GlslÓ|u, 5ł nJl*yrlźn'ciPŹ]'ło,olu.
niemdo l€ j syIua.i Kolonic..3o safunlś!
z tr!aginJ
$'olt topik ne p(hodfmje 'ozmn]faią sie Pl'ef
ńjke| hk vi( ni. ma Pokzcby Przc.hodzcnjasll
nó! hibeńadi'F| b śiedzńj. ! żją.]..hś łrcfa.)'
uhialkowanychłleanck i tzmj.|i' wlPsz.]c'króLG
wa icn Uwolnion'od koniNzńoki $trlob!3o żińÓ
n'da iDlhd'nn lobnii, ńożc .
qidÓ rcli Ptośej'n]sz)T} Śkładaj{ej]Jja'
w w]Tilu
@3o kEiy ób.hj( ] Lnjld9]th dĘ
h'edzysobi pod r2gledcm modolosiiifizjologiiTc
poltił,żn. że śob. elek|y !ńoż
n]ema|
wszynkichzjawisk{Ylófniają.v.hlp6 ndli
h
iriliililu
l"n sPo{ńd 8 mLóh' pgczó| wys!śPliąry.h !'y.
!.(zde lr . odnyn klinaci€ mial*owmyń (ab'
łr' l9-5)'cdv ptz'żImy sie faUniPbopitalnejiż'
{novimv' jJ|.c ińńc EJtukj Ps7cżól ,4P.'de osią3.
nrlr ,r pr@ie eśolucji poziom whkiwcEe uspc
lc.znicnii,kontJsl nig bed'e łak d[ży Mżliponill,
nii*'ni.Fu
grupa Psz.zól wlaś.nYieśpole.ń}.h
zią.ych w hoPita.h, nie ńżni się zbylnio od,4rjJ
!n] Pod l4lcdem cyklu życiot'$o, ańj zloźonol.'l
ol3łizJ!)i spolemq' o.zra'Gci4 wiolq a b'ć może
pśżczólwlaś(iwje
nawel ł]ekvość,PlFi9vny.h
spolKunt(h ztc trk e \r Llimcjp gor.cF, L.z nic
z'ni6j. lo wa8j uoBólnimi. o hÓpi|.|nych kÓlaiach
.Jjb .l.trj ż'isffioldy.h
śPol.@1s$' Fzczó|
kaBczm.
T.m t s niemal doslowni. sPol@Fi
mi Midry na)ba'dziejprymityw
|ó$ ^{4Jd.nłil''Ź a do!ć Pr}hi|)vn'mi, żysh.y.
lodzinc
ńi sic drewnPmkan.7animi lwo'acFi
cvtft.i',.
isbiejc dok|'dń. po
ńra.
Nawd mi*mĘflihy
łąc * Flikh ty.h
owadów i t.wiac..glu|ożc5ąPodrbne sPośód 25
3ilunló$ *.iowców nalelą9.h |]o Hy,penaeŚ|igifu
i'o,!'ułj'i''', wyłqPują.ychw prćwodzie'o!al
hos]'m r2ncfaE cly?ld.dj
r''Ź.i!lil|6, wgyd.
licnalcti do tudzin znaldowany.htakzeu b.rdziei
pnńillYn'rh lgmiló$' WsPó|nyj6' na}€ t jedcn
.rnd|ony|llr,
Jadf4
Ic.yńbio|yene
Fdno*G
mórlÓ]'c. nożn' z posodznjem pŹcnosić od k.Ii.
ocz}*iśC]ą ńie naIez)
na kj Podn$lic pizyp!9cżać,b klólyśz żia.y.h
LrE(rnól| i15l'ut.ńly.znrm pr
WŚzynkjeznan€ rlrłczany maDchityńowąpieflszą
PaĘ s|ż).del]P!że'r@\Ją błuiale skrzydlalfr
mlów ślplyńil)}'niejsz. Na podslawjc inń'ch óz'
ńi. ńo2m do'nn]cnrlvJć,zc Ic dsie BluP} Ówrdó$
Pmhodząod wsPó|ne8o,zbliżonąo do *2n.zanł
le nic 9 jcdnak za$dńiĆuą l'k
NE.'ekló'v
cnbmolod.Y pÓru
nia lcrmilów do ]ldnegÓ Ecd! (Dił!op'łn) $nz
' k.nłJn'ńi' nod|iszkami
Poni.wf lłmily wsPjc]y sic nl ygyl' *l'śo!e8o
uŚF|Qnjmi. z Pozrli Liń.oso odle8|y.h *'olu.y.
nie^''r
nr od b|ońkośkŹyd\th'
i.ho'3aniza.jisPo]c.zna,óżniśic
z6adni.zood.ha.
nkleł.|yca.i d|ź6, Fzdól ' móRL chrdz renJ
ro
iopńń LonweBen.]idrvód1skmjnieodmieńnyĆh
j.*t
i|oś.Dnr
dó]v ]cn ni.|iBź, r jej Jasdnieni€
dena j6l pŹko
lfudn!(is7Ą Nażajn, żenaśePująca
nujao TPrmilyNrk,Ia|.i|!' ńehańi2my p.dobne,
|c.z nie ]d.nly.znez lym],klórc wi'l7im' u mró*e|
Bn|u!h|omqY|IdbN\L!]
i im|.h sPob.fń)th blonkówol TłLz Pożioń 2lo
żoności
sPoIc.fcńss' leimilów jcn w pżyb]zennL
hli 3żn Fk bll&iei z&LlJĄśoNŃ\th spo]c.ńiLL
o oSr.nnz.nia(h]v Basz\Tcru m
ńol|Ńxl'
ńod.|i sP|c.
.zc'ishv'a l'|Z. wyfna.zah góm) pozioń th olli
nEa.i crankc t zośalyosio8'rielcPlzez l.hi|v
l 5polecncb|on]<oslĘtd
|cod 50 d
/.'lot'tr'idł', ,nJne jako temiŃ n'chPgo dl.\ ni,
nuja d oJć pĄ n ir| ną or3ińlz'i. sPole.z.ą kh |o'
|onń' żadko li.ao Ni,€ ] nif |li|kEel 6Óbnjló!'
bylu]ąw nicfbvl dobzc Wvdnlonych choLlnkid]
l9lrńą1rz drcwni, będąc.Eojcdno(feśnlci.h PoLir
niefbędn.z!i.e
b'ol\.2nkh 8.z|bóN 'nl nic ńa
6d), $ ko|onii l8jną dośkola|. ośobnjl] lkio'!o,
suvbko PoFwji]i 'e ziśepczc lormy Pl.io]|e, wvh.
nj:ji.e nę \ lzen8u
iedń.l linkiz !ĘedśłYk'!l'
fmjgm€ ] , PodÓbnei do robÓh]Ló\
romrm robotnirrmi cdvdosron.lc cobn'r' $io.
lre 9 obKńc, lÓLŚtz\mują t!n'Óm;.c
obdn'
|ó\r rzaroń\.h za Pono(ą \ \'dlc|an].h P2cz odb\ l
l.bmonó}' hińulą9.d]' l{żńo'vinI ie9l ń|żc rol.
$ój zolnielfl, ]ca Podna\v li,io]ogi.fne tego2]i\{i
lt' de sąjesf.z.znin. Nli9dz\ ts
|o|mn o6b d(hÓdzl do 'l\ń'ol
pł\nól z oblolu
gębo\ęo j odbń! a |a}2e rr-ldfj.]'n 8nooló\r z n]ł
NvmDnJ plzez odbr l jeś nre.
zbedni dÓ pŹekŹJnia '9tios.ów ń|od!B nńloh,
ablz.ośobn'kon\!kazd'msi€ * uluzpoliń..
zJd.lYi'ńa
Fn b, re lQldtfi''id'ą a lar.e \ie
rszośćlnnr.h, dr.ć p.\nil]Ąrn}th gruP l€hitów
$vnePuje\ st€ f ach umialkowanrchTroPiki,$ano
\rjre ',l|ć\rnąb'.e,, faunyśYia'owej,
s z'lomńG
\lan€ |żcf llvfsze bhilv z rod2ńv Tł'j,'id,.' wie
Lżośi..|on|óLltei lodzint bvfoi
nief'rlklt srohpl'roNane roP..' sbnosĘre h|
.hłik|ennvanY e]Pn].ntkajobrazu topi|abego'
Pogcz.sórncich galunkj tivspe.jalizolva
Iv sie Lt € |ś.
iieD[I
każdeEo'nof
Iivego
źród|i.€
| ulo2y'
P|od&]]
D|i D zdobl.ń rcbo[ri.v P.zc'lhzaj. € ł |crjP h 3hb
fi.h'' bUduiaÓśIÓniel.|o4larfe na i.j po19'e2.hni,
i nI.d mórn'jł 1( |o]trmnłh]vzdluzPdGb\iG
nr.h ś|idól!!aPa.ho\ lch
Pl21||iLjeDrniefb'l żaa1raŃo\'Jńo8Ó8alLnku
I.łłlJ.' mofe byf l'J,t',Łx ł.ł''6i oPisanyd}
k|adnjc|']Ćf skail€ , a ll95łĄ b) ]955)'wyslepujeol
]! Al o rolldnDlxj,]v sóń.h Polldnńlczi.hod.
nńj ack' Pzlhdra Dobq N3d
ponad Pozioncm nor
cnjcźdzlsic N Piasz.zBq 3]ebie niezaIeŚjony.h
lF
Ęnów, whosi dobrzc*itlezńą Pó|kl|islo|ub$u
kow'e top.e zbudowangz.zrhej mieŹanki a€ m i
] od.hodów Pod Lonis |ala(\9|uhm i mam') w wiek
5z[h 8nli.dJ.hznaldui.siedufa liczbf bjł|vchnimf
z po.he*|ami srlzYde| Pod ronift ńai.a lub
rL ktrielnjuPlzebnzlją sic ońe I skrfrd|aleo!obńi
ki pkio$'c Przcz kilra l|3o'lni }'ediuii Śwobodńe
dcśzcŹó*
od
Po 3n]d,dz].'z pÓc.il|icnr ]es'ennych
lt l ló' nal)chńi'Śl po nawi|zajrcrBziońie daz.fu, 3d)' Podnosisi€ |€ m p.ra'un, zad'm si€ B'ylot'
Na]piPn!robołniqsykÓnuh dlzo Po|ozonychbli'
kosicbtronloIórv $)lkjowy.h o średnky2 mi]'ń+'
rów' (o lidije 'c.ytowi kotĆi rvyg|ądan'bcEosib,
U ]i'elvołi8atunków lelńilów iesl loFdyny ne
mcnl,3dv rcbohi.v Plz.bii.jł łiee kÓp.a isyd}
9bją !( ia 2e]vnątz Robohtry, zolnicu i ośobnfu
sk'ztd]alc\' njc^rvk!'m podnie€ n iu wysvPulą9e
pr2eŹosrolt,lom} pkio\!€ nicmalna|)thń'ał od'
lahLrc,.toszrapo tzmh l b.rrer.h minuh.h.ors
sie do |oFG' zalvbhc ża sobą d
osobni|ó\! skfldla|\ch oPuśz.fakolonie pod.żs
leEo.ie.$zego lofo Na|\(hniai po t''lłdo\'ań]d
odzDoi! skn\dla, Piżtnra'ą. i.h konc. do zi.ń
, odramuF.Nzdh,zLniiszru poppef ne8o.
\islcP0h.. polcn do]ricranie
sig }' Paly i zal|ł
daniegni d odbravase s.dh'E nzorca lypo*ego
dla lerń(ó'9 xonnrukgł P@rlkosg
końod
zajnruj€
sje
rló
Eniaz&
3lównic
.rI gn]eźd,jeinie koPu|!j.ześobąaŹdo nldPjl.ia
Porrdtuoqew eod|oweiki
F h!€j
iEnjc
ien $,idqlna
Pwudor
o.P|cFzt] P*odv wiosną (v piŹ
pfdzi€ ) Lńlo\f sk|adJ picńll7l pj.ć lub 9cść j'j,
ą.bnikj z p]c'$szc!!o rlyle$ pżekszlal.a]ą se
f 5r'rblra.i\.h
robolnllóly zo|ni.z. pojitfńn
ś. { Późnj.jlz\Th lv-!l$a.h' , on'|€ 2 n]c p. .z|e
leh bb(h s Nynu'.me skŹydlal. lom'! pkio]rP'
rło* l)?o'9c3ó
8nń'dJ pu.dn
JhtJ ł'nał6 na
PonJd r' ]iI' eeniiJą.3o I]|kÓ ni
pod!a\.ic $]clkoki' lfnal' z€ wiPk {Pnnie plfekrl.
aa ?' hi']ezeli prz'.uszgcnia le 5ą
PrJ\'dznvą |o
łhtkz'ą.a z ni.h 1ni.'l.|no!.
Fjed1nż} .h ko|onii
wlNorujr asr(^
c Sdvz nrasdopodobnLe po
btrrci l'o|ot{€ r po|r'hą Óne $\h
5'ePk' cdr
Picngohl kó]ow' nje Nj?c|nj. swvch
b broią
jł E€u'
Fr! \r limo(r B dob I F ratx' n!
bliqa
donalego ] . ntzi ! ładNm fuhi}. W !e.
fL'n|.]j'rcbohi.y fabi)ła ji, Pncl8i.znieil liż{' opisa| lo skóiI. ,'oh.za ią '|!n robÓlńikótv dÓlyraią
cy.h jei olró.ka nłz4dami 3ębo]v'mi.TNa lo pż.z
lzr |ub.zlen dni,'ej.iJ|o $o|nośic lurczy' aż'}
zÓ{Jje w!9u ' ont os |ótk", Pssud okólowe p lfvn'j
m]q oam] pojl*ńh 3ie brz lY obsóci
rńbse]
kob. ^.. r9-7) Jcdnil2e skajlc ni. zdolar wyhodo.
wać Iom a{cPć/y.h l F?baw'onych kó]Óirych ra
lÓń''d tz]ńJ.1ch Ś y|u(a\th 8ni'd'ch' sl!i.I
dzi| klfe' j, \|yśePtr]ąong iy|ko w 20 Fo.en|J.h
nilnlnlth
kop(ót! \\'lTik. z t.8o ze a|bo 'olmt
2'ŚsP.2o są żadLj.l!b Fojawiająśjew gpPcja|ny.h
M'mk
h, ilbo PGiad,ją@ic Lo|onipzv'ą nla9y.