Urszula Bartnicka

Urszula Bartnicka
Publiczna Szkoła Podstawowa
im. Kornela Makuszyńskiego
ul. Powstańców Śląskich 4.
26-600Radom
Dysfunkcjonalność rodziny z problemem alkoholowym
Rodzina, w której pojawia się problem alkoholowy bardzo często jest wobec niego bezradna,
często też nie potrafi albo wstydzi się prosić o pomoc z zewnątrz. Członkowie takiej rodziny
chcąc nadal funkcjonować jako całość, próbują wypracować własne sposoby radzenia sobie
w nowej sytuacji. Nadmierna koncentracja członków rodziny na problemie sprawia
zubożenie ich zainteresowań, a co za tym idzie ich osobistego rozwoju. Ludzie
nadużywający alkoholu wpływają dezorganizująco i patogennie na członków swoich rodzin.
Pijaństwo powoduje dezintegrację życia rodzinnego, będąc jednym ze źródeł upośledzeń
umysłowych, zaburzeń chorobowych, a także zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży.
Stałe napięcia i konflikty w rodzinie, postępujące zaburzenia zachowania i degradacja
psychiczna alkoholika tworzą fatalny wzorzec postaw dla dziecka. Z rodzin tych najczęściej
rekrutują się dzieci trudne, źle uczące się i źle adoptujące się, sprawiające ogromne trudności
w szkole, a wreszcie nieletni chuligani i przestępcy, nierzadko nieletni recydywiści i
prostytutki.
Rodzina z problemem alkoholowym to rodzina patologiczna. Naruszone zostają w niej
podstawowe funkcje rodzicielskie, zaburzeniu ulegają także procesy socjalizacyjne dzieci.
Często o takiej rodzinie mówi się, że jest rodziną dysfunkcjonalną, która kieruje się takimi
zasadami jak:
-zamkniętość – rodzina izoluje się ze swym problemem nie pozwalając na wtajemniczenie
kogoś z zewnątrz pozory, że wszystko jest w porządku.
-zakłamanie – członkom rodziny nie wolno mówić o problemach rodzinnych. Dziecko uczy
się, że to co mówi wcale nie jest.
-nadopiekuńczość -brak wzajemności, co powoduje poczucie krzywdy, które może
owocować brakiem zaufania do ludzi, poczuciem bezwartościowości. Brak wzajemności
pociąga za sobą sztywny podział ról. Z tego powodu cierpią przede wszystkim dzieci, które
czują
się
winne
za
obecny
stan
rzeczy.
Najczęściej przyjmowane przez nie role to:
Bohater rodzinny – wybiera poświęcenie dla rodziny, pomaga ,opiekuje się rodzeństwem,
dba o dom. Wszystko to robi kosztem siebie, nie potrafi się bawić, odpoczywać, spędzać
beztrosko czasu.
Wyrzutek (kozioł ofiarny) – buntuje się przeciw istniejącej sytuacji. Nie uczy się, wagaruje,
pije alkohol. Taka rola jest wynikiem braku umiejętności zwrócenia na siebie uwagi.
Maskotka (błazen) – potrafi rozładować napięcie rodzinne poprzez przymilne, zabawne
zachowania. Dziecko uczy się być zawsze w dobrym nastroju niezależnie od przeżywanych
uczuć. Traci w ten sposób rozeznanie w świecie swoich emocji, między tym, co czuje
naprawdę, a co wolno mu ujawnić, między rzeczywistością, a grą.
Zagubione dziecko – to ktoś, kogo właściwie nie ma, dziecko wycofane z życia rodzinnego,
nie sprawujące żadnych problemów. Przyjmuje postawę bierną, uczy się reagować ucieczką
na wszelkie sytuacje.
Ułatwiacz – towarzyszy piciu poprzez przeżywanie wzlotów i upadków alkoholika. Poczucie
winy za picie rodzica powoduje przejęcie odpowiedzialności za stan życia rodzinnego.
1
Dziecko przeżywa wstyd zamęt, złość i cierpienie, a równocześnie kocha i troszczy się o
rodzica. Jest przekonane, że w jego ręku leży los rodzica-alkoholika.
Przyglądając się wyżej wymienionym zasadom właściwie nie ma wątpliwości, że prowadzą
one do patologii. Stosunki rodzica nadużywającego alkoholu z pozostałymi członkami
rodziny z reguły są nacechowane brutalnością i agresywnością, pozbawione są podłoża
emocjonalnego, względnie też charakteryzuje je obojętność, wyrażająca się brakiem
zainteresowania domem rodzinnym.
Tak zaprezentowany materiał związany z problemem alkoholizmu ma na celu uświadomienie
czytelnikowi, jak szeroki i krzywdzący jest obszar negatywnego oddziaływania tego zjawiska.
Alkoholik niszczy nie tylko samego siebie. Wiele cierpienia zadaje najbliższej rodzinie.
Rodzina z problemem alkoholowym staje się rodziną dysfunkcjonalną.
Rodziny dysfunkcjonalne egzystują inaczej niż tzw.,,zdrowe”, a skutki sytuacji rodzinnej, w
jakiej wychowują się dzieci przenoszą się na ich dalsze życie.
Dzieci z takich rodzin gorzej radzą sobie w życiu dorosłym, mają zniekształcony obraz
własnej osoby-brak im wiary w siebie, w swoje możliwości. Bardzo często nie ufają innym.
Zdarza się, że nie potrafią nawiązać bliższych więzi emocjonalnych z innymi obawiając się
odrzucenia, poniżenia.
Konieczne jest więc otoczenie takich rodzin odpowiednią opieką z zewnątrz. Niezbędna
oprócz pomocy samemu alkoholikowi jest praca z pozostałymi członkami rodziny, co może
uchronić ich od izolacji, od otoczenia, rezygnacji z własnych potrzeb, dążeń, utraty poczucia
własnej wartości.
Bibliografia:
1.Dymek Balcerek K.: ,,Patologie zachowań społecznych, rodzina dysfunkcyjna-przemoc
”.Politechnika Radomska.Radom2000r.
2.Jarosz M.: ,,Dezorganizacja w rodzinie i w społeczeństwie”.PWE.Warszawa1987r.
3.Kolarczyk T.: ,,Wprowadzenie do diagnostyki alkoholizmu”. Społeczny Komitet
Przeciwalko-holowy. Warszawa1984r.
4.Ochmański M.: ,,Alkoholizm ojców, a sytuacja rodzinna i szkolna
dzieci”.UMCS.Lublin1997r.
5.Wald I.: ,,Alkohol oraz związane z nim problemy społeczne i
zdrowotne”.PWN.Warszawa1986r.
6.Woronowicz B.: ,,Alkoholizm jako choroba”. Państwowa Agencja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych.Warszawa1944r.
2