Przewodnik o społeczeństwie obywatelskim w Danii - NSI Sprog
Transkrypt
Przewodnik o społeczeństwie obywatelskim w Danii - NSI Sprog
Kommuner: Næstved Kommune Rådmandshaven 20 4700 Næstved Telefon: 5588 5599 Vordingborg Kommune Valdemarsgade 43 4760 Vordingborg Telefon: 5556 3636 Faxe Kommune Frederiksgade 9 4690 Haslev Telefon: 5620 3000 Statsforvaltningen: Statsforvaltningen Sjælland Dronningensgade 30 4800 Nykøbing F Telefon: 5482 1864 Work and Life Afdelingskontor Roskilde in Denmark Algade 12, 3. 4000 Roskilde Telefon: 4635 1865 Work and life in Denmark Skattecenter Næstved Toldbuen 2 4700 Næstved Telefon: 7222 1818 Næstved Jobcenter Jernbanegade 12 4700 Næstved Telefon: 5588 6600 Jobcenter Vordingborg Marienbergvej 130 4760 Vordingborg Telefon: 5536 2300 Jobcenter Faxe Rådhusvej 2 4640 Faxe Telefon: 5620 3500 SIKKER PÅ JOBBET Work and lifeark in Denm Guide til det arbejdsmarke Work and Life in Denmark Work and lifeark in Denm Guide til et arbejdsmiljø Work and lifeark in Denm e om Samarbe jdstholdelse og fa modtagelse, dsen på arbejdspla integration TIB Region Sjælland SIKKER PÅ JOBBET Støttet af Beskæftigelsesministeriet Næstved Sprog- og Integrationscenter Kasernevej 20 · 4700 Næstved · Telefon: 5573 5508 Przewodnik o społeczeństwie obywatelskim w Danii Przewodnik o społeczeństwie obywatelskim w Danii Czasami trudno zorientować się, jak funkcjonują poszczególne instytucje w nowym kraju. Nowe sprawy, z którymi nie zetknęliśmy się w swojej ojczyźnie, mogą mieć duże znaczenie, zwłaszcza jeśli chodzi o mieszkanie, pracę oraz dobre samopoczucie w Danii. W Danii można uzyskać pomoc w różnych urzędach, należy jednak wiedzieć kogo oraz o co pytać. Czasami niełatwo jest stworzyć sobie sieć kontaktów, czy znaleźć nowych znajomych. Ta broszura pozwoli zorientować się, jak funkcjonuje w Danii system społeczny oraz jak zbudować sieć kontaktów. Internet ma olbrzymie znaczenie w Danii, dzięki niemu można znaleźć wiele informacji, pomoże także w rozwiązywaniu praktycznych spraw związanych z podatkami, lub emeryturą. Można skorzystać z internetu w kafejkach internetowych, lub w bibliotekach. Aby jednak posiadać połączenie internetowe w swoim domu, należy mieć duński numer PESEL (CPR). Pobyt w Danii Obywatel kraju unijnego ma prawo do 3- miesięcznego pobytu w Danii bez obowiązku meldowania się. Jeżeli pobyt związany jest z poszukiwaniem pracy, można pozostać w Danii do 6 miesięcy. Po tym okresie należy uzyskać unijną kartę rejestracyjną (EU-registreringsbevis), a także duński numer PESEL (CPR). Wszyscy obywatele mieszkający w Danii posiadają numer CPR, który składa się z daty urodzenia (ddmmrr) oraz czterech cyfr. Następnie należy zgłosić się do Urzędu Regionalnego (Statsforvaltning) i wypełnić formularz OD1, który można znaleźć na stronie www.statsforvaltningen.dk Jeśli mąż/żona lub partner/partnerka zamieszka z Tobą w Danii, należy również złożyć podobny wniosek (łączenie rodzin). Adresy Urzędów Regionalnych: Statsforvaltningen Sjælland lub Dronningensgade 30 4800 Nykøbing F Afdelingskontoret Roskilde Algade 12, 3. 4000 Roskilde Jeżeli nie jesteś obywatelem kraju UE/EOG bądź Szwajcarii, należy zgłosić się do Urzędu ds. Cudzoziemców (Udlændingeservice) i złożyć wniosek o pozwolenie na pobyt. Więcej informacji na stronie www.nyidanmark.dk Po otrzymaniu dokumentu meldunkowego (registreringsbevis)/pozwolenia na pobyt należy zgłosić się do Biura Obsługi Ludności Gminy (Borgerservice) w gminie zamieszkania w celu uzyskania numeru PESEL. Należy również wybrać lekarza pierwszego kontaktu (praktiserende læge). Borgerservice wystawia również Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (Sundhedskort), którą następnie wysyła na adres zainteresowanego. Więcej informacji na temat Borgerservice w Twojej Gminie na stronie www.borger.dk Nauka języka duńskiego Wszyscy dorośli cudzoziemcy zgłoszeni do Urzędu Ewidencji Ludności jak i obywatele krajów UE, EOG i Szwajcarii, którzy pracują w Danii mają prawo do nauki języka duńskiego. Nauka ta stanowi odrębny system edukacyjny skierowany do dorosłych cudzoziemców. Aby otrzymać skierowanie do szkoły językowej należy zgłosić się do Urzędu Pracy (Jobcenter) w gminie zamieszkania. W szkole językowej kursanci zostają przydzieleni do odpowiedniej klasy. Więcej informacji na stronie www.nsi-center.dk Podatki W Danii należy płacić podatek dochodowy, który jest odliczany od wynagrodzenia każdego miesiąca. Oprócz wynagrodzenia, również zyski z odsetek, akcji, wynajmu oraz świadczeń socjalnych uważa się za dochód. Wszyscy podatnicy mają prawo do ulg podatkowych, od których nie należy płacić podatku. Rozmaite wydatki mogą być odpisane od podatku, np. składki na emeryturę, odsetki, transport do/ z pracy, składki na rzecz związków zawodowych itd. Obowiązkiem podatnika jest poinformowanie Urzędu Skarbowego (SKAT) o wysokości zarobków i ewentualnych ulg, aby móc obliczyć wysokość podatku oraz ulgi podatkowej. Można to zrobić wypełniając formularz ‘oplysninger til brug for skattekort’ bądź ’Et dansk skattepersonnummer (CPR)’. Formularz można przesłać pocztą lub złożyć osobiście w Urzędzie Skarbowym w gminie zamieszkania. Wniosek oraz Urząd Skarbowy można znaleźć na stronie www.skat.dk Opieka dzienna nad dziećmi Każdy ma prawo do opieki nad swoim dzieckiem w żłobku, przedszkolu bądź u opiekunki w gminie zamieszkania. Opieka dotyczy dzieci od 6 miesiąca życia aż do momentu pójścia do szkoły. Państwo duńskie dofinansowuje taką opiekę, a rodzic płaci miesięcznie ok. 1400-3000 koron. W przypadku niskich dochodów można otrzymać miejsce bezpłatne (friplads). Więcej informacji na temat oferty opieki dziennej, cen oraz dofinansowania można uzyskać w gminie zamieszkania. Szkoła i edukacja W Danii dzieci chodzą do szkoły przez 9 lat, zaczynając edukację w wieku 7 lat. Nauka w państwowej, duńskiej szkole podstawowej jest bezpłatna i zaczyna się w zerówce (jeden rok), a następnie trwa przez 9 lat. Istnieje również dobrowolna klasa 10. Miejsce w szkole Po ukończeniu 9./10. klasy można kontynuować naukę w liceum, które trwa 3 lata i daje przepustkę na uniwersytet. Można wybrać także wykształcenie zawodowe, obie formy edukacji są bezpłatne. W czasie studiów można otrzymać stypendium (SU), które otrzymują również cudzoziemcy. Więcej informacji na stronie www.su.dk Emerytura powszechna Wiek emerytalny w Danii został podniesiony z 65 do 67 lat. Jeżeli urodziłeś się przed 1958 r. możesz pójść na emeryturę w wieku 65 lat, jeśli po 1958 r. to jest to przedział od 65 do 67 roku życia, zależnie od daty urodzenia. Jeżeli jesteś obywatelem Danii, obywatelem kraju UE/EOG, uciekinierem z prawem do pobytu w Danii, bądź jeśli mieszkałeś/aś w Danii przez 10 lat pomiędzy ukończonym 15 a 65 rokiem życia, masz prawo do duńskiej emerytury powszechnej. Aby nabyć prawo do emerytury należy mieć stały adres zameldowania. Nie ma natomiast znaczenia, czy pracowałeś/aś. Administracją i wypłatą emerytury zajmuje się gmina. Prywatne Fundusze Emerytalne System wypłat emerytur emerytury sektora publicznego Można podpisać umowę z prywatnymi funduszami emerytalnymi, wyróżnia się trzy typy emerytur: ● ubezpieczenie na życie/ emerytura dożywotnia: ubezpieczenie na życie jest z reguły ubezpieczeniem dożywotnim, choć może być wypłacane po upływie 10 lat ● ubezpieczenie ratalne: może być wypłacane przez 10-25 lat, może być dowolnie zmieniane na ubezpieczenie na życie/ emeryturę dożywotnią ● ubezpieczenie kapitałowe: wypłacane jednorazowo, może być dowolnie zmieniane na ubezpieczenie na życie/ emeryturę dożywotnią/ ubezpieczenie ratalne. W prywatnych funduszach emerytalnych z reguły zawarte są także ubezpieczenia w przypadku choroby, lub śmierci. emerytury prywatne Ubezpieczenie jest bezpłatne dla wszystkich obywateli zameldowanych w Danii. Wizyta u lekarza oraz pobyt w szpitalu są bezpłatne. Idąc do lekarza należy okazać żółtą Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Karta ta daje również prawo do bezpłatnej opieki w innych krajach UE, np. podczas wakacji. Niektóre świadczenia należy opłacić samodzielnie, otrzymując dofinansowanie z Powszechnej Kasy Chorych, w tym wizyty u dentysty i wydatki na leki. podstawowej przydzielane jest automatycznie w miejscu zamieszkania. Gdy dziecko osiągnie wiek przedszkolny, otrzymasz list z gminy. Następnie należy samodzielnie zgłosić dziecko do szkoły, można wybrać inną państwową szkołę podstawową lub prywatną. emerytury rynku pracy Powszechne Ubezpieczenie Zdrowotne Zakwaterowanie w Danii Zakwaterowanie można znaleźć poprzez portale internetowe. Zazwyczaj skorzystanie z ich usług jest płatne i kosztuje około 170-300 koron miesięcznie. Niektóre portale są jednak bezpłatne, np. http://bolig.dba.dk Zakwaterowanie można znaleźć także w lokalnej prasie, banku, biurze nieruchomości, miejscu zatrudnienia lub szkole językowej. Mieszkania spółdzielcze: Mieszkania spółdzielcze zostały wybudowane przy wsparciu państwa i są wynajmowane przez spółdzielnie mieszkaniowe. Aby otrzymać takie mieszkanie, należy zapisać się na listę osób oczekujących w jednej, bądź kilku spółdzielniach. Więcej informacji na stronie Boligselskabernes Landsforening www.bl.dk Mieszkania prywatne: Wszyscy prywatni najemcy podlegają Ustawie o najmie. Należy zwrócić szczególną uwagę na to, że zgłaszanie wad i usterek w mieszkaniu następuje w terminie 14 dni od momentu wprowadzenia się. Zazwyczaj wpłaca się z góry trzykrotność miesięcznego czynszu oraz kaucję w wysokości równej od 1 do 3 miesięcznych wpłat. Więcej na temat ustawy o najmie na stronie www. lejerneslo.dk Mieszkania własnościowe: Cudzoziemcy, którzy łącznie przebywają w Danii krócej niż 5 lat muszą mieć pozwolenie z Ministerstwa Sprawiedliwości na zakup domu/mieszkania. Pozwolenie wydawane jest tylko wówczas, gdy posiada się prawo do pobytu lub mieszka się w nieruchomości przez cały rok. Jeżeli jesteś obywatelem kraju UE/EOG i pracujesz w Danii, pozwolenie nie jest wymagane, ale wymaga się złożenia deklaracji u notariusza o całorocznym zamieszkiwaniu. Mieszkania udziałowe: Mieszkania udziałowe są w posiadaniu wspólnot mieszkaniowych. Kupując mieszkanie udziałowe, otrzymuje się udział w majątku wspólnoty oraz prawo użytkowania jednego z mieszkań. Kupno zakłada wpłatę jednorazową oraz comiesięczny czynsz. Rejestracja pojazdów w Danii Przyjeżdżając do Danii pojazdem zarejestrowanym w kraju UE nie trzeba płacić cła. Jeśli samochód ma ponad 6 miesięcy lub przejechał więcej niż 6.000 km nie trzeba też płacić podatku VAT. Należy jednak zarejestrować pojazd w ciągu 14 dni od wjazdu do Danii. Jeżeli masz pobyt czasowy, zostaniesz zwolniony z wniesienia opłaty rejestracyjnej. Rejestracja pojazdu odbywa się w lokalnym Urzędzie Skarbowym, gdzie należy dostarczyć/przesłać formularz zgłoszeniowy 21.106 (www.skat.dk). Najpierw jednak samochód musi przejść przegląd techniczny. Więcej na temat przeglądów technicznych na stronie www.fstyr.dk W Danii jest obowiązek rejestracji pojazdów. Należy wnieść opłatę za pojazdy używane podczas pobytu w Danii, która wynosi zazwyczaj około 55-60% rynkowej wartości tego samego pojazdu w Danii. Więcej na ten temat wartości rynkowej pojazdów w Danii na stronie www.skat.dk Kultura i czas wolny Czasami niełatwo jest znaleźć znajomych po przeprowadzce do nowego kraju. Ważne jest, aby być otwartym na kontakt z innymi ludźmi. Duńczycy sprawiają wrażenie dość zamkniętych w sobie, kiedy jednak zwrócisz się z jakąś sprawą bardzo szybko okaże się, że otrzymasz pomoc. Jeśli masz jakieś hobby lub jeśli chcesz poznać coś nowego- zgłoś się do klubu lub na kurs w Twojej okolicy. Bez względu na to czy interesuje Cię sport, taniec, czy przyroda zawsze znajdziesz coś dla siebie, więcej informacji na stronie www.foreningsportalen.naestved.dk/netinterbook Może interesuje Cię wolontariat, lub jakieś stowarzyszenie, np. Stowarzyszenie Chorych na Alzheimera lub Stowarzyszenie Studentów? Więcej informacji na stronie www.futuracentret.dk/default.asp?MenuID=98
Podobne dokumenty
Opieka nad dziećmi i nauka w szkole
dokonanie wyboru lekarza rodzinnego. Wyboru można dokonać z listy dostępnej w Urzędzie Obsługi Ludności. Żółtą kartę ubezpieczenia zdrowotnego należy okazać podczas wizyty u lekarza, dentysty i w s...
Bardziej szczegółowo