Zadanie pn. „Zamieniam Cierpi ce Milczenie Na Radosne Mówienie”

Zadanie pn. „Zamieniam Cierpi ce Milczenie Na Radosne Mówienie”

Zadanie pn. „Zamieniam Cierpiące
Milczenie Na Radosne Mówienie”
dofinansowane przez Samorząd
Województwa Opolskiego
ze środków PFRON
20 lat minęło
Obok prezentujemy okładki wydawnictw dla laryngektomowanych. Zdjęcie
powyżej to okładka Poradnika dla Laryngektomowanych z 1992 roku, poniżej to okładka z 2012 roku.
Kiedy był już wzór okładki obecnego
wydawnictwa, natrafiłam na poradnik dr
A.Sinkiewicz. Na okładce nadal jest
drzewo- drzewo życia laryngektomowanych. Ale czy dzisiaj, 20 lat później, życie laryngektomowanych jest łatwiejsze? Czy to kolorowe drzewo to znaczy,
że ich życie jest radośniejsze?
Odpowiedzcie sobie sami.
Polecam oba wydawnictwa.
W wersji elektronicznej dostępne na
www.bariery.org
Sybilla Fusiarz
Wydawca: Stowarzyszenie „Bariery”
redaktor naczelny,Sybilla Fusiarz
tel. 509 255 440, [email protected]
47– 180 Izbicko, ul. Powstańców śl. 4
redakcja 45– 712 Opole, Damrota 2a/e
www.bariery.org
www.tvponadbarierami.pl
Wszelkie Prawa Zastrzeżone.
32
Ja milczę, Ty milczysz, On milczy,
My milczymy, Wy milczycie, Oni milczą
Zamień cierpiące milczenie na radosne mówienie
Opracowała Iwona Jadczak autor okładki
Milczenie jest oznaką bezsilności i bezradności na projekcję świata w
naszej przestrzeni życiowej. Nieharmonijność zdarzeń odbiera nam
oddech i mowę. Otaczamy się pustką i uciekamy do naszej tajemnej
kryjówki w głąb siebie. Nikt tam nas nie znajdzie! Na wszelkie pytania
egzystencjalne odpowiadamy zbywająco. Świat ludzkiej nagiej prawdy
pokazuje nam bezmiar bezsilności i bezradności w nas samych. To
właśnie on dostarcza nam powodów do wybaczenia i uwolnienia się z
jego okowów. Nadrzędną projekcją każdego człowieka jest jego życie.
Wątpliwości, upokorzenia i ból pojawiający się na poziomie podświadomości coraz bardziej odbiera mowę. Milczymy, a tak bardzo chcemy wykrzyczeć o naszych klęskach i nieurodzajach losu. Czuwamy
nad jego projekcją zrezygnowania i nie dopuszczamy do siebie niczego twórczego, co zmieniłoby nasze ciągle stare i niezmienne przekonania. Taplamy się w błocie ucieczki i udajemy, że nikt nas nie chce
wysłuchać, gdzie ból z utraty jędrności życiowej jest ciągle taki sam i
chce uporczywie takim pozostać. Czekamy na odpowiedni moment,
aby wydobyć z siebie głos i wykrzyczeć całemu światu o niesprawiedliwości, o naszym upokorzeniu życiowym. Ciężko jest nam wytrzebić
to przekonanie, że nie mamy siły dać sobie szansę na moc wypowiedzenia i wyrażenia tego, co każdy z nas czuje.
Co można zrobić, by pochować na zawsze nasze udręki w czeluści
zapomnienia?
Pokora życia jest w każdym z nas. Dajmy sobie odrobinę gotowości,
szczerości i szaleństwa, by móc zobaczyć drogę wybaczenia i uwolnienia się od czarnych koni emocji. Ognie w płaczącej i skomlącej o
miłość duszy spalą wszystko to, co może odejść od nas w ukojenie.
Dopuśćmy siebie do absolutnej prawdy i radości pokonania w nas demona żalu. Przerwijmy akt milczenia! Zdobądźmy się na odwagę i
wznieśmy naszą nową afirmację
„Życie, wysłuchaj mnie!”. Puśćmy wodze emocji i uczuć, a odezwie
się w nas rydwan życia. Początkiem wolności jest wybaczenie sobie
samemu. Zróbmy zdecydowany krok, by naszą pokraczność życia
pokochać, dać jej szansę zaistnienia. Dostrzeżmy swoje rozgoryczone
osądy. Zaakceptujmy je. Przyjmijmy je do swego serca. Każdy ma
prawo do miłości i do wolności. Nie przepędzajmy ich na cztery wiatry!
2
31
Przyjmijmy pod swój dach i zapewnijmy im
poczucie bezwzględnej akceptacji. To jest
zwiastun naszej wyczekiwanej przemiany.
Wszystko, co pozna smak i zapach serca,
zamienia się w radość i miłość, niezależnie
od tego, czy to jest pokraka życiowa, czy
majestatyczny anioł. Zapach miłości wprowadza każdą energię na inne wyższe wibracje. Zamienia smutek na radość, a milczenie na rozmowę z samym sobą. Pokochać siebie, to znaczy dać sobie przyzwolenie na mówienie absolutnej prawdy uczuciom i emocjom, a zbuntowany wewnętrzny
anioł pokaże niekończącą się ulgę i przestrzeń wybawienia nas samych. Dajmy sobie upust nadziei na lekkość życia i pozwólmy zauważyć silne ramię naszego
przewodnika duchowego, tzn. naszej kreacji życiowej.
Przemówiłeś? Jaką czujesz ulgę?
Odkryłeś w sobie skarbnicę uczuć i emocji? Otworzyły się w Tobie wrota wolności i
przestrzeni! Widzisz jak lekko i spokojnie?
Dostrzegasz w sobie człowieka wolnego,
akceptującego siebie i wszystko to, co Ciebie otacza.
Pojawiło się wyczekiwane przez Ciebie
wybaczenie.
S Ł O W O
WSTĘPNE
Zegar taki jak
obok,
zamieszczony jest przy
ćwiczeniach, które laryngektomowany wykonywać powinien. Na tarczach proszę nanieść godziny, które rozpoczynają czas ćwiczeń. Kolorem czarnym zaznaczyć
godziny przedpołudniowe, natomiast czerwonym lub innym kolorem
godziny popołudniowe.
Sami ćwiczący powinni
ustalać sobie harmonogram ćwiczeń, tak aby
nie kolidowało im to z
obowiązkami domowymi. Najlepiej zaznaczyć
ołówkiem i kredką ołówkową, łatwo potem zmazać gumką. Można zrobić z kartonu dużą tarJa mówię, Ty mówisz, On mówi,
czę, może ona na okres
rehabilitacji zawisnąć np.
.....................................................................
w
kuchni a wtedy dopodpis
mownicy wiedzą, ze jest
to czas ćwiczeń i z pewMy mówimy, Wy mówicie,
nością nie będą przeOni mówią.
szkadzać a Wy będziecie
pamiętać o ćwiczeniach.
.....................................................................
podpis
30
Miłej zabawy i pracy.
3
WSKAZÓWKI
do ćwiczeń wytworzenie głosu przełykowego
Laryngektomia czyli chirurgiczne usunięcie krtani
na skutek raka - zabieg ten pozbawia chorego fałdów
głosowych, najistotniejszej dla mowy części anatomicznej krtani, które umożliwiają przekształcenie strumienia
wydychanego z płuc powietrza w falę dźwiękową. Zabieg ten nie pozbawia jednak laryngektomowanego
możliwości komunikacji językowej, gdyż istnieją sposoby wykształcania głosu i mowy zastępczej.
Analizując sposoby komunikowania się laryngektomowanych można wyróżnić:
- osoby, które opanowały głos i mowę zastępczą;
- osoby, które opanowały te umiejętności w zastosowania protezek wszczepianych,
- osoby, które porozumiewają się z otoczeniem za pomocą tzw. sztucznych krtani czyli krtani elektronicznych
zwanych również laryngofonami (o sposobach ich nabycia w dalszej części) zeszytu,
- osoby, które nie opanowały dźwięcznej mowy zastępczej posługują się pseudo- szeptem ustno- gardłowym.
Ćwiczenia przygotowujące do nauki mowy przełykowej
powinno rozpocząć się jeszcze przed operacją ponieważ przygotowują one rehabilitacji.
Pacjent zaczyna od ćwiczeń oddechowych, które pomagają w wykształceniu prawidłowego toru oddechowego przeponowo-żebrowego.
4
29
alnych zajęć, które: mają na celu nabywanie, rozwijanie i podtrzymywanie
umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania osób niepełnosprawnych, rozwijają umiejętności sprawnego komunikowania się z otoczeniem osób z uszkodzeniami słuchu, mowy, z autyzmem i z niepełnosprawnością intelektualną, usprawniają i wspierają funkcjonowanie osób z autyzmem
i z niepełnosprawnością intelektualną w różnych rolach społecznych i w różnych środowiskach; organizowanie i prowadzenie zintegrowanych działań na
rzecz włączania osób niepełnosprawnych w rynek pracy, w szczególności
przez doradztwo zawodowe, przygotowanie i wdrożenie indywidualnego planu drogi życiowej i zawodowej, prowadzenie specjalistycznego poradnictwa
zawodowego i pośrednictwa pracy, mających na celu przygotowanie do aktywnego poszukiwania pracy i utrzymania w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych; zakup, szkolenie i utrzymanie w trakcie szkolenia psów przewodników dla osób niewidomych oraz osób z niepełnosprawnością ruchową;
organizowanie i prowadzenie szkoleń dla tłumaczy języka migowego oraz
tłumaczy przewodników; organizowanie lokalnych, regionalnych i ogólnopolskich imprez kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych
dla osób niepełnosprawnych wspierających ich aktywność w tych dziedzinach; promowanie aktywności osób niepełnosprawnych w różnych dziedzinach życia społecznego i zawodowego; prowadzenie kampanii informacyjnych na rzecz integracji osób niepełnosprawnych
i przeciwdziałaniu ich dyskryminacji; opracowywanie lub wydawanie publikacji, wydawnictw ciągłych oraz wydawnictw zwartych, stanowiących
zamkniętą całość, w tym na nośnikach elektromagnetycznych i elektronicznych: dotyczących problematyki związanej z niepełnosprawnością,
kierowanych do osób niepełnosprawnych - w tym publikowanych drukiem
powiększonym, pismem Braille'a lub publikowanych w tekście łatwym do
czytania.
Tryb składania ofert realizacji zadania publicznego:
Oferty składa się w Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej po ogłoszeniu
przez Zarząd Województwa Opolskiego otwartego konkursu ofert na realizację zadań publicznych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych z zakresu rehabilitacji zawodowej
i społecznej osób niepełnosprawnych. Ogłoszenie o konkursie podaje się do
publicznej wiadomości
w Biuletynie Informacji Publicznej Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej
w Opolu www.bip.rops-opole.pl na tablicy ogłoszeń w siedzibie ROPS oraz
na stronie internetowej ROPS www.rops-opole.pl.
Szczegółowe informacje na temat konkursów ofert na realizację zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej zlecanych fundacjom i organizacjom pozarządowym udzielane są w Referacie Integracji i Pomocy Społecznej Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu, ul. Głogowska 25C lub pod numerem telefonu 77 44 15 257.
28
Ćwiczenia
Należy wykonać wolny wdech przy lekko rozchylonych
ustach z przemieszczeniem się mięśni brzucha, dolnego odcinka klatki piersiowej do przodu, a następnie wydech z wciągnięciem mięśni brzucha.
Po tych ćwiczeniach można już przystępować do prób
dźwięcznego odbicia tzw. ructus.
Po operacji pacjent nadal kontynuuje ćwiczenia oddechowe i zaczyna dźwięcznie odbijać. Pomocne mogą w
tym być następujące metody:
Metoda Seemana –
laryngektomowany odchyla głowę ku tyłowi wciąga powietrze, po czym całym tułowiem szybko pochyla się
do przodu, równocześnie uciskając rękami klatkę piersiową i wtedy powstaje głośne odbicie powietrza.
Metoda Sterna - dźwięczne odbicie uzyskuje się przez
picie napojów gazowanych lub połykanie powietrza.
Oprócz ćwiczeń kształtujących prawidłowy tor oddechowy i przygotowujących do dźwięcznego odbicia laryngektomowany powinien wykonywać następujące
ćwiczenia:
Ćwiczenia oddechowe:
Ćwiczenia oddechowe można wykonywać w różnych pozycjach: skłonach, siadach, leżąc na plecach, brzuchu, stojąc,
w siedzeniu na krześle.
Pomocne mogą być następujące przy5
rządy: woreczki, piłeczki różnej wielkości, laseczka,
szarfy.
Ćwiczenia w pozycji leżącej na plecach:
- nogi proste w stawach ręce leżą na brzuchu, wdech ręce podnosimy do góry, wydech opuszczamy;
- na brzuchu ułożona poduszka lub woreczek z piaskiem, ręce wzdłuż tułowia,
wdech podnosimy poduszkę do góry, wydech opuszczamy;
- wdech z odchyleniem głowy w tył, wydech dotknięcie
brodą do klatki piersiowej;
- nogi ugięte w stawach kolanowych, stopy oparte o
podłoże, ręce wzdłuż tułowia, wdech ze wzniesieniem
ramion bokiem w górę, wydech opuszczeniem bokiem
w dół;
- wdech skłon głowy w przód i zbliżenie ud do brzucha,
powrót do pozycji wyjściowej;
- ręce w bok, wdech z uwypukleniem klatki piersiowej,
wydech ze skrętem tułowia w lewo i przemieszczeniem
ręki prawej przed sobą aż do dotknięcia prawą ręką lewej ręki, zmiana kierunku; ręce na karku, łokcie skierowane w przód, wdech kierowanie łokci w bok, wydech
ze skłonem głowy do przodu i skierowanie łokci w
przód.
Ćwiczenia w pozycji siedzącej:
- siad na taborecie, ręce wzdłuż tułowia,
wdech unoszenie rąk przodem w górę,
wydech powrót do pozycji wyjściowej;
- wdech ręce podnosimy przodem do góry,
6
Realizacja zadań Samorządu Województwa Opolskiego z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, zlecanych fundacjom i organizacjom pozarządowym w trybie otwartego konkursu ofert z wykorzystaniem środków
PFRON
Zlecanie zadań z zakresu
rehabilitacji zawodowej i
społecznej osób niepełnosprawnych i udzielanie
dofinansowania ze środków PFRON przez Samorząd Województwa Opolskiego dla organizacji
pozarządowych następuje na drodze otwartego
konkursu ofert. W otwartym konkursie ofert
uczestniczyć mogą organizacje pozarządowe prowadzące statutową działalność zakresie rehabilitacji zawodowej lub społecznej osób niepełnosprawnych.
Realizowane zadania winny obejmować następujące obszary rehabilitacji
społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych:
prowadzenie rehabilitacji w różnych typach placówek; organizowanie i prowadzenie szkoleń, kursów, warsztatów, grup środowiskowego wsparcia oraz
zespołów aktywności społecznej dla osób niepełnosprawnych - aktywizujących zawodowo i społecznie te osoby;
- organizowanie i prowadzenie szkoleń, kursów i warsztatów dla członków
rodzin osób niepełnosprawnych, opiekunów, kadry i wolontariuszy bezpośrednio zaangażowanych w proces rehabilitacji zawodowej lub społecznej
osób niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących procesu integracji osób niepełnosprawnych w najbliższym środowisku i społeczności lokalnej, zwiększania ich aktywności życiowej i zaradności
osobistej oraz niezależności ekonomicznej, podnoszenia umiejętności pracy
z osobami niepełnosprawnymi, w tym sprawowania nad nimi opieki i udzielania pomocy w procesie ich rehabilitacji; prowadzenie poradnictwa psychologicznego, społeczno-prawnego oraz udzielanie informacji na temat przysługujących uprawnień, dostępnych usług, sprzętu rehabilitacyjnego i pomocy
technicznej dla osób niepełnosprawnych; prowadzenie grupowych i indywidu27
W świetle ustawy dokumentami uprawniającymi do korzystania
z ulg i uprawnień w różnych odrębnych sytuacjach mogą być:
- orzeczenie o niepełnosprawności
lub o stopniu niepełnosprawności,
- odpis orzeczenia,
- legitymacja osoby niepełnosprawnej,
- zaświadczenie o przyczynie niepełnosprawności.
Natomiast między innymi do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu upoważnia legitymacja osoby niepełnosprawnej, dlatego, ubiegając się wydanie orzeczenia o
stopniu niepełnosprawności, warto także wyrobić sobie legitymację. Legitymacje osoby niepełnosprawnej wydane przez
starostwa powiatowe na podstawie dawnych orzeczeń (patrz
wyżej) przed rokiem 1998 są nadal ważne (choć częściej już
są wymagane nowe).
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U.97.123.776 z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U.03.139.1328)
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 98.162.1118 z
późn. zm.),
Ustawa z dnia 20 grudnia o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 98.7.25),
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dn. 21 października 1991 r. w sprawie ustalania prawa
do renty inwalidzkiej rolniczej oraz zgłaszania i ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy rolniczej (Dz. U.
91.103.449).
26
wydech opuszczenie rąk przodem w dół i skłonem tułowia w przód aż do dotknięcia palcami rąk podłoża;
- ręce na karku, wdech z niewielkim skłonem tułowia w
tył, wydech ze skłonem w przód i z równoczesnym
skrętem aż do dotknięcia prawym łokciem lewego kolana, zmiana kierunku ruchu;
- ręce skrzyżowane na klatce piersiowej, wdech ze
skrętem ramion na zewnątrz, wydech ze skrętem ramion do wewnątrz z jednoczesnym naciskiem dłoni na
klatkę piersiowa i niewielkim skłonem tułowia w przód;
- ręce złączone ze sobą za plecami, wdech uniesienie
rąk, wydech ich opuszczenie; ręce na biodrach, wdech
skłon tułowia w lewo, wydech, wyprost tułowia i zmiana
kierunku ćwiczeń.
Ćwiczenia mięśni żuchwy:
Pozycja wyjściowa – siedzenie swobodnie, wygodnie na krześle, przed lustrem,
ciało rozluźnione.
- uśmiech z zaciśniętymi wargami;
- uśmiech z odsłoniętymi zębami;
- ruch nadgryzania wargi dolnej i górnej;
- wciąganie warg do wewnątrz;
- szczerzenie zębów;
- naśladowanie żucia gumy;
- wysuwanie i cofanie żuchwy;
- przesuwanie żuchwy w prawo i lewo;
- otwieranie szeroko ust jak do krzyczenia;
- zaciskanie zębów;
- chwyt nasadami dłoni za luźną, dolną szczękę, bierne
opuszczanie żuchwy, ruchem w dół;
- chwyt opuszkami dłoni za dolne zęby, łokieć luźno
7
opuszczony w dół, stopniowe otwieranie jamy ustnej za
pomocą ręki;
W PRZYPADKU DUSZNOŚCI
POSTĄPIĘ WG SCHEMATU
Ćwiczenia głowy i szyi:
Pozycja wyjściowa: siedzenie na krześle,
siad klęczny na materacu, plecy proste.
- kiwanie głową wolno na boki;
- wydłużanie szyi w górę;
- skłony głowy w przód i w tył, broda dotyka klatki piersiowej;
- kiwanie głową: tak - nie - tak - nie;
- skręty głowa jak do rozglądania się;
- luźne krążenie głową;
- skłony głowy w przód z jednoczesnym skrętem w lewo i prawo;
- skręt głowy tak aby broda dotykała barku prawego i
lewego;
- leżenie na plecach, pod głowę podkładamy zrolowany
koc lub ręcznik, przyciąganie brody do klatki z jednoczesnym wciskaniem głowy w złożony ręcznik lub koc
z tyłu. Wytrzymujemy 2-3 s.
1. Zachowam spokój (w razie potrzeby zażyję łagodny,
ziołowy środek uspokajający);
Ćwiczenia obręczy barkowej i klatki piersiowej:
Pozycja wyjściowa: stojąca lub siedząca na
krześle, ćwiczenia należy poprzedzić ćwiczeniami oddechowymi.
Ręce na biodrach postawa wyprostowana:
- unoszenie i opuszczanie barków;
- ruchy barków do przodu i do tyłu;
- klaskanie dłońmi nad głową;
8
2. Zapewnię dostęp świeżego powietrza;
3. Przyjmę wygodną pozycję ciała - siedzącą lub półsiedzącą; Będę oddychać spokojnie;
4. Udrożnię rurkę - jeżeli jest taka potrzeba - poprzez
odessanie wydzieliny, wyjęcie i oczyszczenie rurki wewnętrznej;
5. Zastosuję odsysanie wydzieliny z tracheostomy czy
nawet tchawicy;
6. W razie braku poprawy – zastosuję inhalację (np.
Inhalolem, który orzeźwia drogi oddechowe) – kilka razy z małymi przerwami, po 10 minut (aż do skutku);
7. W razie braku poprawy – wezwę pomoc lekarską;
Pamiętaj!!!!
Strach jest złym doradcą. Nie bój się. Usiądź wygodnie
i staraj się nie myśleć o rzeczach złych. Powtarzaj sobie: panuję nad wszystkim, nad moim oddechem,
nad całą sytuacją. Wie, że jeśli zajdzie taka potrzeba, zawsze mogę wezwać pomoc.
25
PRZY CZYSZCZENIU RURKI TRACHEOSTOMIJNEJ POSTĘPUĘ
WG SCHEMATU
1. Środek rurki wyjmuję i czyszczę nawet
kilka razy dziennie (w razie potrzeby);
2 Rurkę myję pod bieżącą wodą przy
użyciu szczoteczki (o odpowiednim rozmiarze);
3 Rurkę metalową wyparzam (jeśli mam)
w osobnym i przeznaczonym do tego naczyniu;
4. Rurkę z tworzywa dezynfekuję poprzez
zanurzenie w 70% czystym spirytusie w
osobnymi przeznaczonym do tego naczyniu, lub innym środkiem de4zynfekujacym
Razem powinno być, 40 punktów, a ja
mam
UWAGA! Noś przy sobie! UWAGA!
Ja ……………………………………………
jestem po zabiegu usunięcia krtani. Oddycham przez
otwór w szyi a nie przez nos lub usta!
Pierwsza pomoc laryngektomowanemu
Odsłoń otwór w mojej szyi, wprowadzaj powietrze w ten otwór powoli,
jak przy metodzie usta-usta. Możesz uratować moje życie!
Zadzwoń pilnie:
……………………………………..…………………………………….
………………………………………………………………………...
Imię, nazwisko i telefon do osoby, którą należy
powiadomić w razie wypadku.
24
- dłonie splecione na karku, kierowanie łokci w przód i
w tył;
- ręce zgięte w stawach łokciowych pod katem prostym, przylegają do tułowia, dłonie skierowane grzbietem ku tyłowi. Kierowanie odwróconych dłoni, do środka i na zewnątrz. Przedramiona krzyżują się, raz jedna
raz druga dłoń są na wierzchu;
- dłonie na biodrach, kciuki skierowane do przodu, łokcie w tył z naciskaniem dłoni na biodra;
stoimy, lub leżymy na plecach. Nogi ugięte w stawach
kolanowych, ręce splecione ze sobą. Przenosimy za
głowę;
- siad rozkroczny na taborecie lub krześle. Przenosimy
ramiona przodem w górę, dłonie kładziemy na karku,
przybliżamy łopatki do siebie i uwypuklamy klatkę piersiową lekko odchylamy głowę do tyłu, opuszczamy ramiona bokiem w dół i rozluźniamy się;
- unoszenie ramion bokiem w górę i powrót bokiem w
dół;
- unoszenie ramion z laseczka przodem w górę, laseczka za głową powrót przodem w dół;
- unoszenie ramion bokiem w górę i podanie woreczka
nad głową z ręki do ręki;
- ręce splecione na karku, skręt tułowia, prawy łokieć
dotyka lewego kolana, kolano podnosimy ku górze;
klęk prosty ramiona w bok, skręt tułowia ze skłonem w
prawo, to samo w lewo;
- unoszenie prawej ręki do lewego barku ze skrętem
tułowia w bok, zmiana stron;
9
Ćwiczenia mięśni karku:
siedzimy na krawędzi krzesła, bez podpierania się plecami, prawą ręką trzymamy
siedzenie krzesła. Broda do krtani. Lewa
ręka przełożona nad głow za prawym
uchem wykonuje bierny skłon głowy w lewo, utrzymując głowę blisko krtani.
Wytrzymujemy 8-10 s, a potem druga strona;
lewa ręka przełożona za prawym uchem, wykonuje
bierny skłon głowy maksymalnie w przód, plecy proste.
Ćwiczenia mięśni brzucha:
- leżenie na plecach, nogi ugięte w stawach kolanowych, stopy oparte o podłoże,
ręce wzdłuż tułowia, wykonujemy
„rowerek";
- unosimy biodra w górę, napinamy pośladki, a następnie powoli opuszczamy biodra;
- przenoszenie nóg na prawa i lewą stronę, tak aby kolana dotykały materaca;
- unoszenie obu nóg jednocześnie w górę, kolana proste, powrót do pozycji wyjściowej;
- przyciągamy do brzucha raz prawą, raz lewą nogę.
Dłońmi dociskamy kolano do klatki piersiowej, głowa
odrywa się od podłoża;
- unosimy obie nogi nisko nad podłoże, wykonujemy
naprzemienne ruchy nożycowe;
- przyciąganie do brzucha prawego łokcia do lewego
kolana i zmiana;
- unosimy głowę i tułów jak najwyżej w stronę kolan;
Bibliografia: Jastrzębowska G., Pelec-Pękala O., Mowa laryngektomowanych w: Logopedia Pytania i odpowiedzi, Opole 2001. Sokal W., Bieleć M., Trawiński A., Zeszyt
ćwiczeń logopedycznych rehabilitacyjnych, Zielona Góra 2004.
10
7. Unikam kąpieli w otwartych zbiornikach
wodnych - może dojść do zalania wodą
tracheostomy i uduszenia się;
8. Dbam o czystość skóry wokół tracheostomy - przemywajm dwa razy dziennie
gazikiem i ciepłą wodą;
9. Stosuję na okolicę tracheostomy maści
obojętne (np. wazelinę) lub te przepisane
przez lekarza;
10. Zmieniam rurkę i opatrunek przynajmniej raz dziennie;
11. Jestem mężczyzną- w trakcie naświetlań unikam golenia się – to może powodować dodatkowe podrażnienia i tak już
oparzonej skóry;
Razem powinno być 110 punktów, a ja
mam
Stowarzyszenie Osób
Laryngektomowanych
opiekun medyczny
dr n.med Jerzy Jakubiszyn
45- 712 Opole
ul. K. Damrota 2a/e
[email protected]
www.bariery.org
tel. 509 255 440
23
STOSUJĘ WSKAZÓWKI
HIGIENICZNE!
1. Wystrzegam się przeziębienia, grypy,
zapalenia oskrzeli i płuc;
2. Pamiętam o utrzymaniu ciepła wokół
szyi (zwłaszcza w chłodne dni) oraz o zasłanianiu tracheostomy (filtry i apaszki z
przewiewnego materiału);
Przy wzmożonym kaszlu stosuję syropy wybór jest bardzo szeroki;
3. W celu zachowania zdrowego zapachu
i świeżości ciała używam mydełek kosmetycznych lub sztyftów zapachowych
(samemu nie
będziesz czuł (-a) swojego zapachu);
4. Nie używam dezodorantów w aerozolu
- jego drobinki mogą drażnić dolne drogi
oddechowe, bowiem łatwo mogą przedostać się z wdychanym powietrzem poprzez rurkę tracheostomijną;
5. Zachowuje ostrożność przy kąpieli w
wannie lub pod natryskiem - bez specjalnych osłon nie stosuję kąpieli lub rób to
pod nadzorem;
6. Noszę krótkie włosy – ułatwiają mycie
i unikanie zaciekania wody do tracheostomy;
22
WYDŁUŻONY WYDECH PODSTAWĄ PŁYNNEJ MOWY ZASTĘPCZEJ U LARYNGEKTOMOWANYCH
mgr reh. Ewa Murawska
Aby posiąść umiejętność płynnej mowy zastępczej, niezbędne jest wyćwiczenie mięśnia przepony.
Ponieważ umiejscowienie przepony jest prostopadłe
do mięśni brzucha skośnych zewnętrznych, mięśnia
poprzecznego brzucha, skośnego wewnętrznego brzucha a także mięśnia zębatego przedniego, które stanowią skośne łańcuchy mięśni brzucha, zaznacza się
ogromny wpływ wyżej wymienionych mięśni i mięśnia
prostego brzucha na ruchy samej przepony, oddychanie żebrowe, tłocznię brzuszną i przeponę miednicy.
Dla uzyskania wzmocnienia tłoczni brzusznej niezbędna jest koncentryczna praca wszystkich mięśni,
czyli obrazowo ujmując wszystkie mięśnie powinny
pracować w kierunku pępka. Sterowanie pracą tylu
mięśni brzucha w tym samym czasie nie jest łatwe.
Poniżej przedstawiam kilka ćwiczeń, które powinny
ułatwić zrozumienie tej idei a także wpłyną na efektywną pracę mięśni brzucha oraz na swobodne sterowanie
ruchami przepony, abyście mogli państwo swobodniej
artykułować zdania.
Podstawowe ćwiczenia, które będą podstawą do ćwiczeń bardziej zaawansowanych, wykonujemy w pozycji
leżenia tyłem, a liczba powtórzeń każdego z nich na
początku wynosi 6-8 razy. Po wykonaniu każdego ru11
chu następuje powrót do pozycji wyjściowej i krótkie
rozluźnienie.
Początkowo czas trwania ćwiczeń wynosić powinien 10
minut rano, w południe i wieczorem. W późniejszym
okresie wydłużamy go do 20-25 minut. Zbyt intensywne, jednorazowe stosowanie ćwiczeń oddechowych
może prowadzić do hiperwentylacji, której następstwem mogą być zaburzenia równowagi kwasowo zasadowej, omdlenia, bóle głowy.
Ćwiczenie 1.
POZYCJA WYJŚCIOWA: leżenie tyłem,
kkg (kończyny górne) wzdłuż tułowia, kkd
(kończyny dolne) zgięte w stawach biodrowych, stopy spoczywają na podłożu.
RUCH:
Wdech z jednoczesnym uniesieniem brzucha ku górze,
plecy na całej długości przylegają do podłoża. Chwilowe zatrzymanie powietrza z jednoczesnym opuszczeniem pępka w kierunku pleców
- podłoża (odczuwamy wyraźne przyleganie odcinka
lędźwiowego do podłoża). Zaczynamy wykonywać powolny, mocny wydech, próbując zbliżyć łuki żebrowe w
kierunku pępka. UWAGA: staramy się patrzeć w kierunku kolan, broda przygięta w kierunku klatki piersiowej. Dla ułatwienia można dłonie przyłożyć do boków
żeber i przy
wydechu pomóc żebrom zapracować do środka i do
dołu.
12
nia, a także białka (pozostałą część białka
może dostarczyć np. jedna porcja ryby,
drobiu lub innego mięsa);
6. Ograniczam słodycze, tłuszcze zwierzęce, a spożywam oleje roślinne
(unikniesz zaparć i zgagi);
7. Pamiętam, że ogromne znaczenie w
profilaktyce przeciw nowotworowej ma
błonnik, który zapewnia prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego i zapobiega zaparciom; znajdę go w ciemnym pieczywie, owocach i warzywach;
8. Podczas naświetlań spożywam dużo
soku z surowych czerwonych buraków
oraz wywaru z siemienia lnianego
- stosuję się do innych zaleceń radioterapeutów;
9. Nie spożywam czystego alkoholu ani
pod żadna inna postacią,
- poraża mięśnie przełyku i mogę stracić
głos przełykowy, często z dużym trudem
wykształcony;
Razem powinno być 90 pkt, a ja mam
21
STOSUJĘ WSKAZÓWKI
DIETETYCZNE!
1. Jem małymi porcjami lecz często (ok. 57 razy dziennie); małymi kęsami,
2. Przyjmuję pokarmy i płyny o temperaturze pokojowej;
3. Stosuję dietę wysokobiałkową (ryby,
wędliny, mleko i jego przetwory), bogatą w
witaminę A (marchew, szpinak, dynia, sałata, ryby, tran, żółte i zielone owoce, groszek zielony, fasola szparagowa, jaja, wątroba), witaminę C (natka pietruszki, surowa papryka, różne odmiany kapusty, kalafior, kalarepa, owoce jagodowe, kiwi, czarna porzeczka, ziemniaki, różne soki owocowe i warzywne), witaminę E (kiełki pszenicy, kukurydza, olej sojowy, oliwa, słonecznik, orzechy włoskie i ziemne, wątroba);
4. Jem co najmniej 5 porcji produktów
zbożowych (chleb pełnoziarnisty, płatki
zbożowe, makarony, kasze);
5. Jem 4 porcje warzyw i 3 porcje owoców,
dla zaopatrzenia organizmu w witaminy i
składniki mineralne;
Wypijam 2 szklanki mleka (jedną można
zastąpić białym serem)
- zapewnia mi to odpowiednią dawkę wap20
Ćwiczenie 2.
POZYCJA WYJŚCIOWA:
jak wyżej, ale kkd wyprostowane.
RUCH:
Rozpoczynamy jak w ćwiczeniu 1. Przy
wydechu zbliżamy łuki żebrowe i kolce biodrowe
przednie górne jednocześnie w kierunku pępka i podłoża (przy prawidłowo wykonanym ćwiczeniu odczuwamy przyleganie odcinka lędźwiowego do podłoża, oraz
ruch miednicy w kierunku tyłopochylenia – podciągnięcie spojenia łonowego w kierunku pępka, lekkie ugięcie
w kolanach.)
UWAGA: Jak w ćwiczeniu 1.
Ćwiczenie 3.
POZYCJA WYJŚCIOWA:
leżenie tyłem, kkd i kkg rozłożone po skosie (w kierunku rogów materaca)
RUCH:
Wdech, z uniesieniem brzucha do góry, zatrzymanie
powietrza, opuszczenie pępka w dół, energiczny wydech z jednoczesnym ściągnięciem prawej strony\ klatki piersiowej w kierunku przeciwległego kolca biodrowego, co zapoczątkuje ruch prawej kg (kończyna górna). Kończyna górna wyprostowana wykonuje ruch (w
linii po skosie do osi ciała) do lewego kolca biodrowego, obracając się do wewnątrz tak, aby kciuk był prowadzący i dotknął lewego biodra. Powrót kg do pozycji
wyjściowej z jednoczesnym wdechem. Wykonujemy 4
powtórzenia i ćwiczymy na drugą stronę, lewą kg. Wy13
konujemy 2 serie po 4 razy.
UWAGA: wzrokiem śledzimy przebieg ruchu kg. Po dokładnym wyuczeniu ćwiczenia można obciążyć kg,
trzymając ciężarek od 0,5 do 2 kg.
Ćwiczenie 4.
POZYCJA WYTŚCIOWA:
leżenie tyłem, kkg rozłożone po skosie jak w ćwiczeniu 3, kkd wyprostowane, złączone.
RUCH:
wdech, jak wyżej, pępek do podłoża, obie kkd uginamy
w stawach kolanowych i obydwie złączone kierujemy, z
jednoczesnym wydechem, w kierunku jednego ramienia. Pogłębiamy wydech dociągając wyżej kolana. Wykonujemy wdech, zatrzymujemy powietrze i powoli powracamy tym samym torem ruchu z jednoczesnym wydechem.
UWAGA: wzrokiem śledzimy kolana. Dla utrudnienia
kkd w pozycji wyjściowej układamy złączone, wyprostowane po skosie w stronę przeciwległa do kierunku
ruchu.
Po odpoczynku przetaczamy się na bok, przechodzimy
do pozycji „na czworaka", z której wstajemy przez podparcie na jednej kd.
14. Ograniczam przebywanie w towarzystwie zwierząt futerkowych, przynajmniej
na początku okresu po operacji
- mogą być one przyczyną występowania
uporczywego i męczącego kaszlu;
15. Noszę przy sobie kartę identyfikacyjną laryngektomowanego oraz informację
o sposobie udzielania pierwszej pomocy
w nagłych wypadkach - może ona uratować mi życie;
16. Naukę mowy przełykowej zaczynam
jak najwcześniej, ale nie zrażam się jeśli
są jakieś przeszkody;
17. Dbam o stan uzębienia, jest to bardzo
istotne w wykształcaniu mowy przełykowej;
18. Kontynuuję naukę mowy przełykowej, nawet gdy sprawia mi to trudności;
nie poddaję się zwątpieniu; wierzę, że
mogę tego dokonać;
Chętnie wezmę udział w turnusach rehabilitacyjnych organizowanych dla osób laryngektomowanych.
Ćwiczenie 5.
POZYCJA WYJŚCIOWA:
stoimy bokiem przed lustrem, wyprostowani.
14
Razem powinno być 180 punktów a ja
mam
19
7. Godzę się z faktem, że jestem osoba
niepełnosprawną z dysfunkcja mowy; z
tym można dobrze żyć i funkcjonować w
społeczeństwie;
8. Wiem, że laryngektomowany, to dysfunkcja, która nie ma przeciwwskazań do
podjęcia pracy zawodowej.
9. Nie poddaję się nadopiekuńczym poczynaniom członków rodziny, staraj się
dużo robić sam (-a);
OBSERWUJEMY RUCH:
Wdech - brzuch do przodu. Zatrzymujemy powietrze i kierujemy pępek do
góry i do tyłu - na plecy. Wykonujemy
długi wydech z jednoczesnym ściągnięciem żeber do środka i w dół. Obserwujemy spłaszczenie brzucha i nie
unosimy klatki piersiowej do góry.
Dla sprawdzenia siły pracy przepony, staramy się powiedzieć słowo nie sylabizując go, podczas jednego
wydechu, który wydłużamy wykonując koncentryczną
pracę mięśni brzucha jak w ćwiczeniu 5.
10. Zachowuję
sprawność fizyczną
(dużo spacerów, dużo ruchu, może być
taniec), ale bez dużych wysiłków - nie
dźwigam;
11. Wykonuję ćwiczenia, które polepszają wentylację płuc - ma to korzystny
wpływ na naukę mowy przełykowej;
12. Unikam pomieszczeń suchych i o
wysokiej temperaturze, ograniczam
przebywanie w pomieszczeniach zanieczyszczonych kurzem, pyłem lub innymi
środkami drażniącymi drogi oddechowe;
13. Utrzymuję odpowiednią wilgotność w
mieszkaniu i moim otoczeniu - pomaga
to uniknąć tworzenia się „korków" w rurce
tracheostomijnej i tchawicy;
18
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Al. Jana Pawła II nr 13
00-828 Warszawa
telefon: 22 50 55 500
http://www.pfron.org.pl/
15
Informacje dla niepełnosprawnych
laryngektomowanych w formie ankiety.
1. Prowadzę spokojny tryb życia, unikaj
stresów, reaguj bez emocji na to, na co
osobiście nie masz wpływu;
Na kolejnych stronach zamieściliśmy karty informacyjne dla laryngektomowanych w formie ankiety.
Obok każdej wskazówki /informacji zapisz na ile oceniasz odpowiedź, tj. liczbę punktów w skali od 0- 10
czyli jak stosujesz się do tych wskazówek.
2. Nie wyłączam się z życia społecznego
i rodzinnego, nie zrywam znajomości z
najbliższymi i przyjaciółmi- mogę na nich
liczyć;
Jeśli Ciebie niektóre punkty nie dotyczą, po prostu
opuść ten punkt. Sam/a oceń, na ile zależy Ci na zdrowiu i jak stosujesz się do wskazówek. Jeśli któreś z zadań oceniłeś/łaś poniżej 5 punktów, znaczy to, że jeszcze możesz dopracować swój styl bycia. Za jakiś czas,
możesz powrócić do testu i sprawdzić co poprawiłeś/łaś
aby żyć w zdrowiu.
Uwaga! Punkty najlepiej wpisywać ołówkiem, można
je potem łatwo wymazać:) Warto również zaznaczyć
datę, kiedy wypełnialiśmy ankietę. (rób to raz w ). Za
każdym razem, kiedy podnosisz poziom swojego życia,
nagradzaj się. Może to być np. pójście do kina lub zakup fajnej książki lub cokolwiek co sprawi ci przyjemność. Albo po prostu postaw sobie ocenę:)
16
3. Cieszę się i raduję tym co jest, umartwianie się będzie obniżać moją kondycję
psychiczną; mimo „dołków" staram się być
wesołym (-ą), pogodnym (-ą), trwam w dobrym humorze i dobrej wierze we wszystko co najlepsze;
4. Staram się bywać między ludźmi, nawiązuję nowe kontakty i znajomości, jestem członkiem Stowarzyszenia Osób Laryngektomowanych w Opolu, tu otrzymam wiele pomocy i wskazówek, dotyczących życia bez krtani.
5. Rozmawiam z osobami po operacji
całkowitego usunięcia krtani – pomogą mi
w problemów.
6. Rozmawiam z dziećmi, zwłaszcza małymi; są szczere, autentyczne, bez barier
komunikacyjnych i bardzo chętnie pomagają w nawiązaniu kontaktów;
17