A Rozdz 00

Etap IX
warzywa (kapusta, szparagi, por, warzywa bulwiaste, warzywa korzeniowe, szpinak, botwina, karczochy).
Z ca∏ym naciskiem nale˝y podkreÊliç, ˝e dieta testujàca
mo˝e byç prowadzona tylko pod nadzorem lekarza, najlepiej
w szpitalu, gdy˝ do∏àczenie do niej ka˝dego nowego produktu wià˝e si´ z ryzykiem wystàpienia powa˝nych reakcji alergicznych (np. groênego dla ˝ycia wstrzàsu anafilaktycznego,
zagra˝ajàcego ˝yciu ataku astmy). Dieta tego rodzaju wymaga niezwyk∏ej cierpliwoÊci i dok∏adnoÊci. Chodzi o to, aby
podczas rozszerzania jej o konkretnà grup´ produktów uniknàç zanieczyszczenia innà grupà produktów. Na przyk∏ad
w okresie testowania zbó˝ przepisy kulinarne potraw z nich
sporzàdzanych nie mogà zawieraç jaja kurzego, gdy˝ to ono
w∏aÊnie jest w stanie wywo∏aç reakcj´ alergicznà. A badajàcy
mo˝e wysnuç fa∏szywy wniosek, i˝ to testowane produkty
zbo˝owe sà przyczynà wystàpienia alergii.
Dieta eliminacyjna
Dieta eliminacyjna polega na sta∏ym lub okresowym wy∏àczeniu z jad∏ospisu osoby chorej produktu lub grupy produktów podejrzanych o powodowanie alergii.
Diet´ eliminacyjnà stosuje si´ w celach diagnostycznych,
kiedy jeszcze nie wiadomo, które produkty sà êród∏em alergenów i kiedy produkty te trzeba zidentyfikowaç. Zaleca si´
jà równie˝ w celach leczniczych, kiedy zna si´ ju˝ przyczyn´
alergii pokarmowej i kiedy w zwiàzku z tym nale˝y wyeliminowaç z niej konkretne produkty.
Stosowanie diety eliminacyjnej w celach diagnostycznych
polega na stopniowym eliminowaniu z jad∏ospisu chorego
165
produktów, które mogà powodowaç alergi´. W trakcie odstawiania tych produktów trzeba prowadziç dok∏adnà obserwacj´ objawów. Je˝eli stwierdza si´ popraw´, oznacza to, ˝e odstawiony produkt bàdê grupa produktów jest êród∏em
alergenów. Je˝eli jednak obserwowana poprawa okazuje si´
niewielka, to oznacza, ˝e potencjalne alergeny sà obecne
jeszcze w innych produktach spo˝ywczych. Wówczas nie pozostaje nic innego, jak wyeliminowaç z diety kolejnà grup´
produktów. Je˝eli zaÊ poprawy nie ma wcale, to znaczy, ˝e
wy∏àczono z diety niew∏aÊciwà grup´ produktów. W takim
wypadku jest wskazane dalsze post´powanie diagnostyczne,
polegajàce na przywróceniu poprzednio wy∏àczonej grupy
produktów i wyeliminowaniu innej.
Minimalny okres, na który nale˝y wy∏àczyç z menu okreÊlony produkt lub grup´ produktów, wynosi 7 dni. Za optymalny okres zaÊ uwa˝a si´ 10 dni.
Profesor Ring ustali∏ 12 grup produktów, które powinny
byç sukcesywnie eliminowane z diety a˝ do momentu zaobserwowania u osoby badanej poprawy.
W grupach tych znajdujà si´ nast´pujàce produkty:
Grupa I
– s∏odycze, czarna herbata, kawa, napoje alkoholowe.
Grupa II – produkty spo˝ywcze zawierajàce Êrodki konserwujàce.
Grupa III – przyprawy.
Grupa IV – orzechy.
Grupa V
– owoce.
Grupa VI – nasiona roÊlin stràczkowych i produkty je zawierajàce.
Grupa VII – ryby i owoce morza.
Grupa VIII – mleko krowie i produkty je zawierajàce.
Grupa IX – jaja kurze i produkty je zawierajàce.
166
Grupa X – mi´so i w´dliny.
Grupa XI – produkty zbo˝owe.
Grupa XII – ziemniaki, ry˝ i produkty je zawierajàce.
Kiedy podejrzewa si´, ˝e osoba badana jest uczulona na
okreÊlone produkty, mo˝na od razu wyeliminowaç je z diety.
Nale˝y pami´taç, aby w trakcie stosowania diety w celach
diagnostycznych wyeliminowaç z niej okreÊlone produkty we
wszystkich ich postaciach. Chodzi o zupe∏ne wy∏àczenie ich
z diety, a nie o ograniczenie spo˝ywanych ich iloÊci.
JeÊli po wyeliminowaniu z diety danego produktu lub grupy produktów obserwuje si´ ustàpienie objawów alergii,
trzeba potwierdziç swoje obserwacje przez ponowne wprowadzenie do niej wyeliminowanych wczeÊniej produktów. Takie post´powanie powinno spowodowaç zaostrzenie objawów. W ten sposób mo˝na stwierdziç, jakie produkty
rzeczywiÊcie wywo∏ujà alergi´ u badanej osoby.
Identyfikacji produktu wywo∏ujàcego alergi´ mo˝na dokonaç równie˝ za pomocà testu prowokacyjnego, w którym
przez bezpoÊrednie podanie alergenu wywo∏uje si´ objawy
alergiczne. W czasie testu prowokacyjnego istnieje ogromne
ryzyko wystàpienia zagra˝ajàcego ˝yciu wstrzàsu anafilaktycznego, tote˝ taki test mo˝e byç przeprowadzony jedynie
przez lekarza alergologa.
Gdy alergen jest ju˝ znany, w celach leczniczych mo˝na zastosowaç diet´ eliminacyjnà. Z jad∏ospisu eliminuje si´ nie
tylko konkretny produkt spo˝ywczy, ale równie˝ wszystkie te
produkty, które mogà go zawieraç w swoim sk∏adzie. Lecznicze dzia∏anie diety eliminacyjnej polega równie˝ na omini´ciu jakiegoÊ nieprawid∏owo przebiegajàcego etapu w procesie trawienia lub wch∏aniania jelitowego. Osiàga si´ to dzi´ki
zastàpieniu alergenów sk∏adnikami, które nie biorà udzia∏u
w procesach zachodzàcych podczas tego etapu. Na przyk∏ad
167
w przypadku nietolerancji laktozy mo˝liwe jest jej zastàpienie glukozà lub fruktozà.
Usuni´cie z diety jakiegoÊ produktu z jednej strony eliminuje mo˝liwoÊç wystàpienia objawów na tle alergii lub nietolerancji, z drugiej zaÊ strony pozbawia organizm wa˝nego,
niezb´dnego do jego prawid∏owego funkcjonowania sk∏adnika. JeÊli z menu usunie si´ produkty alergizujàce, które nie sà
podstawà codziennej diety (np. owoce morza, orzechy, owoce cytrusowe, czekolad´), z ∏atwoÊcià mo˝na zastàpiç je innymi, w∏aÊciwie zupe∏nie nie odczuwajàc ich braku. Sytuacja
zmienia si´ w momencie, gdy trzeba pominàç w codziennej
diecie coÊ, co zgodnie z przyj´tà tradycjà jest jej podstawà, co
stanowi bogate êród∏o bia∏ka, witamin czy sk∏adników mineralnych. Do takich produktów nale˝à m.in. pieczywo, mleko,
jaja. W wielu innych tego rodzaju produktach znajduje si´
soja. W takiej sytuacji trudno jest skomponowaç codzienne
posi∏ki chorego tak, aby zapewniç mu odpowiednie iloÊci
sk∏adników od˝ywczych, dostarczanych uprzednio przez wyeliminowane produkty, i aby jego po˝ywienie by∏o jednoczeÊnie urozmaicone i smaczne.
Poniewa˝ d∏ugotrwa∏a dieta eliminacyjna grozi wystàpieniem niedoborów pokarmowych, nale˝y zawsze przeprowadzaç jà pod opiekà lekarza i doÊwiadczonego dietetyka.
Dotyczy to zw∏aszcza tych przypadków alergii, które sà wywo∏ywane przez kilka ró˝nych produktów. Taka dieta musi
byç indywidualnie dobrana do ka˝dego przypadku, tak aby
nie uczula∏a i nie pozbawia∏a organizmu wszystkich niezb´dnych sk∏adników pokarmowych. Gdy z diety muszà byç
wy∏àczone produkty spo˝ywcze o wysokiej wartoÊci od˝ywczej, nale˝y jednoczeÊnie zastàpiç je takimi produktami,
które pokryjà zapotrzebowanie organizmu na niezb´dne
sk∏adniki. Czasem jest wskazana suplementacja dietetycz168
na. Ale najbardziej w∏aÊciwy preparat i jego dawk´ musi
ustaliç lekarz.
Po d∏u˝szym okresie eliminowania niektórych alergenów
z diety uk∏ad immunologiczny mo˝e zaczàç je lepiej tolerowaç, tj. nie odpowiadaç reakcjà alergicznà na ich obecnoÊç
w diecie. Dzieje si´ tak dzi´ki przyspieszeniu lub pobudzeniu
procesów odnowy morfologicznej i czynnoÊciowej b∏ony Êluzowej przewodu pokarmowego przez odpowiednie zmiany
iloÊciowe i jakoÊciowe w diecie. W takiej sytuacji mo˝na w∏àczyç do jad∏ospisu chorego niewielkie iloÊci produktów, które
wczeÊniej zosta∏y z niego wyeliminowane.
W czasie stosowania diety eliminacyjnej lekarz musi przeprowadzaç okresowà kontrol´ jej skutecznoÊci. To on ocenia,
w jakim stopniu jest ona przestrzegana, czy czasem chory nieÊwiadomie nie pope∏nia jakichÊ b∏´dów dietetycznych. Do lekarza nale˝y równie˝ decyzja o ewentualnej modyfikacji diety
przez zmniejszanie lub zwi´kszanie liczby eliminowanych
produktów.
Prawid∏owo ustalona dieta eliminacyjna nie stanowi zagro˝enia dla zdrowia chorego nawet wtedy, gdy jej stosowanie trwa kilka lat lub ca∏e ˝ycie.
Dieta rotacyjna
Diet´ rotacyjnà stosuje si´ po to, aby uniknàç przecià˝enia alergenami nale˝àcymi do tej samej grupy produktów
spo˝ywczych. Czasami spo˝ywane codziennie produkty nie
sà rozpoznawane jako alergeny. Diet´ rotacyjnà zaleca si´
tym osobom, które sà uczulone na kilka, a nawet kilkanaÊcie produktów spo˝ywczych, albo tym, u których co jakiÊ
czas odzywa si´ alergia o nieznanych przyczynach. Dieta
169