Quo vadis borderlands studies? Zmiana funkcji granic w Europie a

Quo vadis borderlands studies?
Zmiana funkcji granic w Europie a nowe perspektywy
badawcze w studiach nad pograniczem
Organizatorzy:
Ośrodek Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza Uniwersytetu
Wrocławskiego, wspólna placówka Instytutu Socjologii i Centrum
Studiów Niemieckich i Europejskich im Willy’ego Brandta
we współpracy z
Centrum Interdyscyplinarnych Studiów o Polsce na Uniwersytecie
Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
Termin: 28 – 29 października 2015
Miejsce obrad: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Plac Biskupa Nankiera 17
(Sala konferencyjna) i Centrum im. W. Brandta, ul. Strażnicza 1-3
Język: polski, niemiecki (tłumaczenie symultaniczne)
Kontakt:
Ośrodek Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza (OBROP)
Instytut Socjologii
Uniwersytet Wrocławski
ul. Koszarowa 3, bud. 20, p. 128
PL-51-139 Wrocław
Tel.: 48-71-375 95 17
Koordynator projektu: dr Elżbieta Opiłowska [email protected]
Projekt został wsparty przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej
Exposé
W ostatnich latach współpraca transgraniczna stała się z marginalnego tematu
jednym z najważniejszych celów polityki regionalnej Unii Europejskiej, która pełni
rolę mediatora między globalnym rynkiem a państwami narodowymi i tworzy
ramy instytucjonalno-prawne, w ramach których granice europejskie ulegają
transformacji. Zmiany funkcji granic w Europie oraz związane z tym przemiany
na pograniczach otwierają również nowe pola badawcze. Wielu badaczy
pogranicza podkreśla znaczenie granic i regionów pogranicza dla analizy nowych
konfiguracji władzy i tożsamości w społeczeństwie globalnym, w którym traci na
znaczeniu geograficzna i państwowocentryczna wykładnia granic, a zyskuje
paradygmat społecznej konstrukcji granic i transnarodowych przestrzeni
społecznych. Bez wątpienia takie wydarzenia, jak upadek komunizmu w Europie
Środkowo-Wschodniej,
rozwój międzynarodowego terroryzmu na świecie,
masowy napływ nielegalnych migrantów do Europy Zachodniej oraz ostatnie
wydarzenia w Ukrainie odgrywają znaczący wpływ na postrzeganie granic i
terytorialności w dyskursie publicznym i w badaniach naukowych. Przykład
pogranicza polsko-niemieckiego, które dla wielu innych pogranczy stanowiło
wzorotwórczy charakter, pozwala analizować procesy otwierania granic,
europeizacji i budowania sąsiedztwa, ale również problemy sekuratyzacji granic i
peryferyzacji.
Warsztaty mają na celu stworzenie międzynarodowej sieci badaczy granic i
regionów pogranicza w celu umiędzynarodoweienia polskich badań, wymiany
naukowej i nawiązania bliższej współpracy. Ośrodek Badań Regionalnych i
Obszarów Pogranicza jest nową placówką Uniwersytetu Wrocławskiego, dlatego
projekt przyczyni się do ukonstytuowania OBROP w międzynarodowym
środowisku naukowym oraz do nawiązania współpracy z przedstawicielami władz
regionalnych i lokalnych.
Naukowej analizie poddane zostaną zmiany funkcji granic w Europie ze
szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-niemieckiego oraz modeli
teoretycznych i metodologicznych w studiach nad pograniczem. Uczestnicy
warsztatów przedstawią projekty badawcze realizowane w swoich ośrodkach oraz
perspektywy teoretyczne. Pozwoli to na dokonanie bilansu studiów pogranicza
oraz na wskazanie nowych kierunków badań.
środa, 28.10.2015
Miejsce obrad: Sala konferencyjna
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Plac Biskupa Nankiera 17, Wrocław
Uroczyste otwarcie Ośrodka Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza
17.0017.30
prof. Marek Bojarski, Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego
Cezary Przybylski, Marszałek Województwa Dolnośląskiego
prof. Zbigniew Kurcz, Dyrektor Instytutu Socjologii
prof. Krzysztof Ruchniewicz, Dyrektor Centrum im. W. Brandta
Moderacja: dr Elżbieta Opiłowska, OBROP/CSNE
Wykład inauguracyjny
17.3019.00
Quo vadis borderlands studies? Zmiana funkcji granic w Europie
a nowe perspektywy badawcze w studiach nad pograniczem
Prof. Martin Klatt, University of Southern Denmark, Sønderborg
19.30
Kolacja
czwartek, 29.10.2015
Centrum im. Willy’ego Brandta
ul. Strażnicza 1-3, s. 13
Workshop 1: Granice europejskie na celowniku
Moderacja: prof. Jochen Roose (CSNE/OBROP)
9.0011.00
(incl.
przerwa
kawowa)
prof. Jacqueline Breugnot, Uniwersytet w Koblencji-Landau: Czy
pogranicza muszą być wyzwaniem?
doc. Ján Bunčák, University of Hradec Králové: Granica, peryferia i
region – sąsiedzi, ziomkowie, klienci i wspólnicy
dr Sylwia Dołzbłasz, Uniwersytet Wrocławski: Współpraca,
konkurencja, izolacja – współczesne granice w Europie
prof. Bogusław
Grużewski, Instytut Badań Rynku Pracy LCBS,
Wilno: Społeczno-demograficzne determinanty rozwoju regionów
pogranicza Litwy
dr Jarosław Jańczak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w
Poznaniu: Geostrategie Unii Europejskiej – w poszukiwaniu nowego
paradygmatu definiowania granic EUropy
dr Alicja Leix, Psychologický ústav Akademie Věd České republiky:
Ogólnie rzecz biorąc, wszyscy jesteśmy zbyt głośni i zbyt towarzyscy.
Rola kontekstu w dygresjach na temat mentalności narodowych.
dr Steffi Marung, Centre for Area Studies, Universität Leipzig: Granice
i formaty przestrzeni. Granice europejskie w globalno-historycznej
perspektywie
dr Andrea Meissner, Center B/ORDERS in MOTION, EUV: Dynamika
granic w badaniach Centrum B/ORDERS IN MOTION
dr Lukas Novotny, Univerzita Jana Evangelisty Purkyně Ústí nad Labem:
Stan stosunków niemiecko-czeskich z uwzględnieniem współpracy
transgranicznej
prof. Tadeusz Popławski, Politechnika Białostocka: Od socjologii
pogranicza do zarządzania pograniczem. Przykład wschodniego pogranicza
Polski
Dyskutant: dr Marcin Dębicki, IS/OBROP
11.0013.00
(incl.
przerwa
kawowa)
Workshop 2: Granica polsko-niemiecka jako studium przypadku
Moderacja: dr hab. Julita Makaro (IS/OBROP)
prof. Beata Halicka, Polsko-Niemiecki Instytut Badawczy w Collegium
Polonicum, Słubice: Historia i pamięć w konstruowaniu tożsamości na
polsko-niemieckim pograniczu
dr Robert Knippschild, Leibniz-Institut für ökologische
Raumentwicklung: Granica polsko-niemiecka jako przedmiot badań
geografii przestrzennej i ochrony środowiska
dr Renata Kusiak-Winter, Uniwersytet Wrocławski: Czy współpraca
transgraniczna wymaga stworzenia odrębnych ram prawnych?
dr Agnieszka Łada, Instytut Spraw Publicznych: Zwalczanie
przestępczości na granicy polsko-niemieckiej na przykładzie granicy z
Brandenburgią
dr Witold Ostant, Instytut Zachodni, Poznań: Granica, która łączy relacje polsko-niemieckie a współpraca transgraniczna
prof. Andrzej Sakson, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w
Poznaniu: Specyfika badań na pograniczu polsko-niemieckim
dr Krzysztof Wojciechowski, Collegium Polonicum, Słubice: Polskoniemiecka współpraca naukowa na pograniczu
Dyskutant: dr Kamilla Dolińska/dr Natalia NiedźwieckaIwańczak, IS/OBROP
13.0014.00
Lunch
Workshop 3: Nowe kierunki badawcze w studiach nad
pograniczem
Moderacja: dr Elżbieta Opiłowska (OBROP/CSNE)
14.0016.00
dr Raphael Bossong/Dominik Gerst, Center B/Orders in Motion,
Uniwersytet Europejski Viadrina: Quo vadis B/ORDERS IN MOTION?
Dyskusja nad heurystyką granic
prof. Hans-Joachim Bürkner, Leibniz-Institut für
Regionalentwicklung und Strukturplanung: Bordering, dyskursy i
imaginacje
prof. Leszek Gołdyka, Uniwersytet Szczeciński: Operacjonalizacje
pojęcia pogranicza
prof. Zbigniew Kurcz, IS/OBROP: O pożytkach z socjologii pogranicza
dr Wojciech Opioła, Uniwersytet Opolski: Pogranicze: determinanta
jakości rządzenia i społeczeństwa obywatelskiego
prof. Halina Rusek, Uniwersytet Śląski: Paradygmat antropologiczny
jako inspiracja dla socjologów – badaczy pogranicza
prof. Andrzej Sadowski, Uniwersytet w Białymstoku: Pogranicza jako
obszary zależne
prof. Dariusz Wojakowski, Uniwersytet Rzeszowski: Granice i
pogranicze a paradygmaty „nowej socjologii”
prof. Maria Zielińska, Uniwersytet Zielonogórski: Międzykrajowe
badania porównawcze w badaniach pograniczy – możliwości i wyzwania
Dyskutant: prof. Jochen Roose, CSNE/OBROP
16.00
Dyskusja podsumowująca i zakończenie obrad