SANKCJE za klauzule abuzywne - Fundacja na Rzecz Kredytu
Transkrypt
SANKCJE za klauzule abuzywne - Fundacja na Rzecz Kredytu
Sankcje za stosowanie klauzul abuzywnych w umowach kredytowych [wersja 11 stycznia 2010 r.] SANKCJE GROŻĄCE ZA STOSOWANIE NIEDOZWOLONYCH POSTANOWIEŃ UMOWNYCH WE WZORCACH UMÓW I UMOWACH Z KONSUMENTAMI Stosowanie we wzorcach umownych lub w umowach kredytowych z konsumentami postanowień umownych, które naruszają przepisy prawa lub też kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami zarazem w rażący sposób naruszając jego interesy, naraża bank na poniesienie dotkliwych sankcji. Sankcje te mają charakter cywilno-, administracyjno- i karnoprawny i wiążą się z naruszeniem postanowień Ustawy o kredycie konsumenckim oraz ze stosowaniem przez banki niedozwolonych postanowień umownych (tzw. klauzul abuzywnych) we wzorcach umownych i faktycznie zawartych z konsumentami umowach. Poniżej zostały omówione poszczególne naruszenia oraz sankcje z nimi związane. 1. SANKCJA: KREDYT DARMY SPRZECZNOŚĆ UMOWY Z POSTANOWIENIAMI USTAWY Z DNIA 20 LIPCA 2001 R. O KREDYCIE KONSUMENCKIM (DZU NR 100 POZ. 1081 ZE ZM.; DALEJ JAKO KREDKONSU) Jeżeli w umowie o kredyt konsumencki, do której zastosowanie mają przepisy KredKonsU (przypadki, do których ustawa nie ma zastosowanie wymienione są w art. 3 KredKonsU; zalicza się do nich m.in. umowy o kredyt przekraczający 80 000 zł albo równowartość tej kwoty w obcej walucie) nie znajdą się szczegółowe informacje dotyczące kredytu, wymagane przez art. 4-7 KredKonsU, konsument jest obowiązany do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu należnych bankowi (art. 15 KredKonsU). W sytuacji, w której konsument przejmie dług albo przystąpi do niego i nie zostanie poinformowany na piśmie o warunkach kredytu, jest on zobowiązany tylko do spłaty kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu. W praktyce można powiedzieć, że w takich sytuacjach bank udziela konsumentowi „kredytu darmego”. 2. SANKCJA: KARY PIENIĘŻNE: A. DLA PRZEDSIĘBIORCY W WYSOKOŚCI 10% JEGO ROCZNEGO PRZYCHODU, B. DLA PRZEDSIĘBIORCY W WYSOKOŚCI RÓWNOWARTOŚCI 10 000 € DZIENNIE, C. DLA CZŁONKA ZARZĄDU W WYSOKOŚCI 50-KROTNOŚCI PRZECIĘTNEGO WYNAGRODZENIA. STOSOWANIE WE WZORCACH UMÓW KLAUZUL ABUZYWNYCH Jeżeli bank stosuje w swoich wzorcach umów kredytowych postanowienia, które zostały wpisane do rejestru postanowień niedozwolonych, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako Prezes UOKiK-u) lub postanowienia do nich podobne bądź tożsame co do treści lub skutków, musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami finansowymi. Działania takie stanowią bowiem praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Prezes UOKiK-u za stosowanie wspomnianych postanowień niedozwolonych (klauzul abuzywnych) może nałożyć na bank karę w wysokości 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, bez względu na to, czy bank stosował takie postanowienia umyślnie, czy też nieumyślnie. Należy zwrócić uwagę, że kara odnosi się do przychodów, a nie dochodów. Jeśli Prezes UOKiK-u wyda decyzję zakazującą bankowi stosowania klauzul abuzywnych we wzorcach umów, za każdy dzień zwłoki w wykonaniu tej decyzji Prezes może nałożyć na bank karę pieniężną w wysokości równowartości 10 000 €. W sytuacji, w której osoba pełniąca funkcję kierowniczą lub wchodząca w skład organu zarządzającego banku umyślnie albo nieumyślnie nie wykonała decyzji nakazującej zaprzestania stosowania klauzul abuzywnych we wzorcach umów, Prezes UOKiK-u może nałożyć na nią karę w wysokości 50-krotności przeciętnego wynagrodzenia. Wymienione kary płatne są z dochodu po opodatkowaniu lub innej formy nadwyżki dochodów nad wydatkami zmniejszonej o podatki. Celem takiej regulacji jest zapewnienie, że bank nie przerzuci kosztów kary na kontrahentów, a zapłaci ją z własnych zysków netto. Strona 1 z 2 ul. Dąbrowiecka 17/1, 03-932 Warszawa tel. (022) 870 73 60, fax (22) 870 73 72, e-mail: [email protected], www.ehipoteka.pl Sankcje za stosowanie klauzul abuzywnych w umowach kredytowych [wersja 11 stycznia 2010 r.] Bank ma obowiązek uiścić kary w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa UOKiK-u. Jeśli tego nie zrobi, kara zostanie ściągnięta w trybie administracyjnego postępowania egzekucyjnego. 3. SANKCJA: GRZYWNA NA PODSTAWIE KODEKSU WYKROCZEŃ STOSOWANIE KLAUZUL ABUZYWNYCH ŁAMANIE PRZEPISÓW O KREDYCIE KONSUMENCKIM Jeżeli przeciwko bankowi toczyło się postępowanie sądowe o wpis postanowień stosowanych przez bank we wzorcach umów do rejestru postanowień niedozwolonych, prowadzonego przez Prezesa UOKiK-u i zakończyło się ono przegraną banku (czyli: wpisaniem odpowiednich klauzul do rejestru), a bank nadal stosuje abuzywne postanowienia we wzorcach umów, może zostać na niego nałożona sankcja karna w postaci grzywny, na podstawie Kodeksu wykroczeń (postępowanie karne). Grzywna może zostać nałożona w wysokości do 5000 zł. Taka sama sankcja grozi za zawieranie z konsumentem umowy o kredyt konsumencki z rażącym naruszeniem wymagań dotyczących treści umowy albo za niedoręczenie konsumentowi dokumentu umowy, jak i za przyjmowanie od konsumenta wekslu lub czeku bez klauzuli „nie na zlecenie” (lub bez innej wyłączającej zbycie przez indos). Grzywna jest nakładana na osobę kierującą przedsiębiorstwem lub upoważnioną do zawierania umów z konsumentami. Omawiane wykroczenia mogą zostać popełnione umyślnie i nieumyślnie. Wykroczenie przyjęcia wekslu lub czeku bez klauzuli „nie na zlecenie” może zostać popełnione tylko umyślnie. 4. SANKCJA: NIEZWIĄZANIE KONSUMENTA POSTANOWIENIAMI ZAWARTYMI W UMOWIE KREDYTOWEJ STOSOWANIE KLAUZUL ABUZYWNYCH W KONKRETNYCH UMOWACH Z KONSUMENTAMI Należy mieć na uwadze, że sankcje z tytułu stosowania klauzul abuzywnych nie są związane tylko z rejestrem postanowień niedozwolonych. Sankcje powstają także wtedy, gdy w umowach z konsumentami znajdują się postanowienia, które nie są wpisane do rejestru postanowień niedozwolonych. Zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego, jeśli w umowie z konsumentem znajdują się postanowienia, które nie były z nim uzgodnione indywidualnie (uznaje się, że nie były, jeśli konsument nie miał na nie rzeczywistego wpływu, szczególnie chodzi o postanowienia pochodzące z wzorca umownego; w razie sporu sądowego, to bank musi udowodnić, że uzgadniał postanowienia indywidualnie z klientem) i spełniają dwie cechy: kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy, nie wiążą one konsumenta. W praktyce znaczy to, że jeśli w konkretnej umowie z konsumentem znajdzie się postanowienie spełniające powyższe kryteria, to nawet jeśli takowego postanowienia (lub do niego podobnego) nie ma w rejestrze klauzul abuzywnych, konsument nie musi się do takiego postanowienia zastosować. Bank nie będzie więc mógł wyciągać konsekwencji np. z faktu, że konsument nie zawiadamia banku o swojej sytuacji majątkowej albo że nie przedkłada określonych dokumentów, jeśli obowiązki konsumenta zostały określone w umowie zbyt ogólnikowo; konsument będzie mógł zbyć nieruchomość, na której ustanowiona jest hipoteka na rzecz banku, pomimo umownego zakazu jej zbywania; doręczenie nie zostanie uznane za skuteczne w terminie przyjętym w umowie kredytowej itp. Strona 2 z 2 ul. Dąbrowiecka 17/1, 03-932 Warszawa tel. (022) 870 73 60, fax (22) 870 73 72, e-mail: [email protected], www.ehipoteka.pl