Program ochrony środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014

Transkrypt

Program ochrony środowiska dla
Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą
na lata 2018-2021
AKTUALIZACJA
………… ….
ZLECENIODAWCA:
GMINA STRZEGOM
Rynek 38, 58-150 Strzegom
tel. 74 85-60-599, fax. 74 85-60-516
e-mail: [email protected] , www.strzegom.pl
ZLECENIOBIORCA:
EKO – TEAM Sebastian Kulikowski,
ul. Poniatowskiego 20/14, 59-900 Zgorzelec
tel. 0691 015 026, fax. 75 613 81 34
e-mail: [email protected], www.ekoteam.com.pl
STRZEGOM, 2013
Program ochrony środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018-2021
OPRACOWAŁ: Sebastian Kulikowski
Osoby i instytucje współpracujące przy opracowaniu niniejszego dokumentu:
Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska,
Wydział Gospodarki Lokalowej,
Wydział Inwestycji,
Wydział Gospodarki Nieruchomościami i Zagospodarowania Przestrzennego,
Starostwo Powiatowe w Świdnicy,
Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. ul. Wesoła 7, 58-150 Strzegom,
Zakład Usług Komunalnych Al. Woj. Pol. 75, 58-150 Strzegom,
Nadleśnictwo Jawor ul. Myśliborska 3, 59-400 Jawor,
Nadleśnictwo Świdnica ul. Sikorskiego 11 58-100 Świdnica,
Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu,
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu,
Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu,
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu,
Polskie Linie Kolejowe S.A. w Warszawie,
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu,
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Biuro Powiatowe Świdnicy,
Zdjęcia na okładce: www.strzegom.pl
2
SPIS TREŚCI
WSTĘP ........................................................................................................................................................... 7
1.2.
PODSTAWA OPRACOWANIA ................................................................................................................... 7
1.3.
METODOLOGIA OPRACOWANIA, ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU I JEGO PODSTAWY PRAWNE ....................... 7
1.4.
UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE ......................................................................................................... 9
1.4.1. Polityka ekologiczna państwa ......................................................................................................... 9
1.4.2. Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego do 2020 roku ....................................................... 9
1.4.3. Regionalny Program Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 ......... 10
1.4.4. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego ........................................ 11
1.4.5. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008 – 2011 z
uwzględnieniem lat 2012-2015 ...................................................................................................... 12
1.4.6. Aktualizacja „Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego
2012” ............................................................................................................................................ 16
2.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY STRZEGOM ............................................................................. 16
2.1.
POŁOŻENIE ......................................................................................................................................... 16
2.2.
UKSZTAŁTOWANIE TERENU I BUDOWA GEOLOGICZNA ........................................................................ 18
2.3.
KLIMAT .............................................................................................................................................. 19
2.4.
OTOCZENIE SPOŁECZNO GOSPODARCZE .............................................................................................. 19
2.5.
TURYSTYKA I REKREACJA ................................................................................................................... 20
2.6.
WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA ....................................................................................................... 25
3.
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO .................................................................................... 26
3.1.
OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU.................................................................................................. 26
3.1.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego .................................................................................... 26
3.1.2. Siedliska przyrodnicze ................................................................................................................... 26
3.1.3. Chronione i ginące elementy flory i fauny..................................................................................... 27
3.1.4. Formy ochrony przyrody na terenie Gminy Strzegom ................................................................... 29
3.1.5. Zieleń urządzona ........................................................................................................................... 31
3.1.6. Identyfikacja potrzeb ..................................................................................................................... 34
3.1.7. Cele i zadania środowiskowe do roku 2018 i do roku 2021 .......................................................... 35
3.1.8. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu ................................................. 36
3.2.
OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW ................................................................................... 38
3.2.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów .............................. 44
3.3.
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ........................................................................................................... 45
3.3.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony powierzchni ziemi ....................................................... 54
3.4.
OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN ............................................................................................................ 55
3.4.4. Harmonogram zadań w zakresie ochroną zasobów kopalin ......................................................... 58
4.
ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ........................................... 59
4.1.
MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ I ODPADOWOŚĆ PRODUKCJI ........ 59
4.2.
WYKORZYSTANIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH .................................................................... 60
1.
3
5.
6.
7.
8.
4.3.
KSZTAŁTOWANIE ZASOBÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY ......... 63
4.3.1. Ochrona przed powodzią .............................................................................................................. 63
4.3.3. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed powodzią i suszą ............................................... 70
DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE
GMINY STRZEGOM ........................................................................................................................................ 72
5.1.
GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA .................................................................................................... 72
5.1.2. Zaopatrzenie w wodę ..................................................................................................................... 76
5.1.3. Odprowadzanie ścieków ................................................................................................................ 77
5.1.6. Harmonogram zadań w zakresie gospodarki wodno – ściekowej ................................................. 82
5.2.
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ......................................................................................................... 84
5.2.2. System gazowniczy ........................................................................................................................ 89
5.2.3. System elektroenergetyczny ........................................................................................................... 90
5.2.4. System ciepłowniczy ...................................................................................................................... 90
5.2.5. Bilans emisji pyłowej i gazowej w gminie Strzegom ..................................................................... 90
5.2.7. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021`......................................................... 94
5.2.8. Harmonogram zadań w zakresie ochrony powietrza .................................................................... 95
5.3.
GOSPODAROWANIE ODPADAMI ........................................................................................................... 97
5.3.2. Identyfikacja potrzeb ................................................................................................................... 101
5.3.3. Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021 ........................................................ 104
5.3.4. Harmonogram zadań w zakresie gospodarki odpadami ............................................................. 105
5.4.
ODDZIAŁYWANIE HAŁASU ................................................................................................................ 107
5.4.1. Hałas przemysłowy ...................................................................................................................... 107
5.4.2. Hałas komunikacyjny .................................................................................................................. 108
5.4.3. Hałas kolejowy ............................................................................................................................ 111
5.4.6. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed hałasem ........................................................... 115
5.5.
ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ........................................................................... 116
5.5.1. Charakterystyka stanu aktualnego .............................................................................................. 116
5.5.4. Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym ........ 119
DOSTĘP DO INFORMACJI, EDUKACJA EKOLOGICZNA, UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA .................. 121
UWARUNKOWANIA FINANSOWE REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ..................................................... 123
7.1.
WPROWADZENIE ............................................................................................................................... 123
7.1.1. Ocena możliwości preferencyjnego finansowania zadań wynikających z programu ochrony
środowiska................................................................................................................................... 123
7.1.2. Środki pochodzące ze źródeł krajowych ...................................................................................... 124
7.1.3. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych ............................................................................... 127
7.1.4. Nakłady na realizację zadań Programu i proponowane źródła ich finansowania ...................... 128
SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO ..................................................................................... 129
4
8.1.
INSTRUMENTY POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA ............................................................................ 130
8.2.
SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO NA OBSZARZE GMINY STRZEGOM ................................ 130
8.3.
MONITORING ŚRODOWISKA .............................................................................................................. 131
8.4.
STRUKTURA ZARZĄDZANIA PROGRAMEM ......................................................................................... 131
9.
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZEGOM........................ 133
9.1.
MONITORING POLITYKI ŚRODOWISKOWEJ ......................................................................................... 134
10.
STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM .................................................................... 135
SPIS RYSUNKÓW
RYSUNEK 1 LOKALIZACJA GMINY STRZEGOM NA TLE POWIATU ŚWIDNICKIEGO .................................................... 17
RYSUNEK 2 UKŁAD KOMUNIKACYJNY NA TERENIE GMINY STRZEGOM ................................................................. 18
RYSUNEK 3 SCHEMAT SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH PTTK JAWOR ........................................................................ 21
RYSUNEK 4 PODZIAŁ GEOBOTANICZNY OBSZARU GMINY STRZEGOM .................................................................... 27
RYSUNEK 5 POWIERZCHNIOWY OBSZAR CHRONIONY NA TERENIE GMINY STRZEGOM – OCHK „GÓRA KRZYŻOWA”
..................................................................................................................................................................... 29
RYSUNEK 6 LASY O OBSZARY LEŚNE NA TERENIE GMINY STRZEGOM .................................................................... 38
RYSUNEK 7 KLASYFIKACJA ISTOTNYCH GRUNTÓW ROLNYCH NA TERENIE GMINY STRZEGOM ............................. 47
RYSUNEK 8 ROZMIESZCZENIE PUNKTÓW POMIAROWO – KONTROLNYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA
DOLNOŚLĄSKIEGO ........................................................................................................................................ 48
RYSUNEK 9 ODCZYN GLEB UŻYTKOWANYCH ROLNICZO W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W LATACH 2008-2011
..................................................................................................................................................................... 48
RYSUNEK 10 POTRZEBY WAPNOWANIA GLEB UŻYTKOWANYCH ROLNICZO W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W
LATACH 2008-2011. ..................................................................................................................................... 49
RYSUNEK 11 ZAWARTOŚĆ FOSFORU I POTASU W GLEBACH UŻYTKOWANYCH ROLNICZO W WOJEWÓDZTWIE
DOLNOŚLĄSKIM W LATACH 2008-2011. ....................................................................................................... 50
RYSUNEK 12 ZAWARTOŚĆ MAGNEZU W GLEBACH UŻYTKOWANYCH ROLNICZO W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM
W LATACH 2008-2011 .................................................................................................................................. 51
RYSUNEK 13 POTENCJAŁ I WYKORZYSTANIE BIOMASY NA DOLNYM ŚLĄSKU ....................................................... 61
RYSUNEK 14 POTENCJAŁ I WYKORZYSTANIE ENERGII BEZPOŚREDNIEGO PROMIENIOWANIA NA DOLNYM ŚLĄSKU.
..................................................................................................................................................................... 62
RYSUNEK 15 POTENCJAŁ I WYKORZYSTANIE ENERGII WIATRU NA DOLNYM ŚLĄSKU. ........................................... 63
RYSUNEK 16 MAPA ZASIĘGU DZIAŁANIA RZGW WE WROCŁAWIU ....................................................................... 66
RYSUNEK 17 OBSZAR ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO W ZLEWNIACH RZEK NA TERENIE POWIATU ŚWIDNICKIEGO 68
RYSUNEK 18 REGIONALIZACJA HYDROGEOLOGICZNA WÓD ZWYKŁYCH ............................................................... 75
RYSUNEK 19 STAŁE PUNKTY MONITORINGOWE JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA
DOLNOŚLĄSKIEGO W 2012 R. ........................................................................................................................ 86
RYSUNEK 20 WYNIKI POMIARÓW DWUTLENKU SIARKI ZE STACJI W ŚWIDNICY W 2012 R. (µG/M3) ........................ 87
RYSUNEK 21 WYNIKI POMIARÓW DWUTLENKU AZOTU ZE STACJI W ŚWIDNICY W 2012 R. (µG/M3)........................ 87
RYSUNEK 22 WYNIKI POMIARÓW OZONU ZE STACJI W ŚWIDNICY W 2012 R. (µG/M3) ............................................ 88
RYSUNEK 23 WYNIKI POMIARÓW TLENKÓW AZOTU ZE STACJI W ŚWIDNICY W 2012 R. (µG/M3) ............................ 88
RYSUNEK 24 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ ZE ŹRÓDEŁ PUNKTOWYCH NA TERENIE GMINY STRZEGOM 2008 – 2012 .. 92
RYSUNEK 25 REDUKCJA ZANIECZYSZCZEŃ GAZOWYCH I PYŁOWYCH W PORÓWNANIU DO ROKU 2008 (%) ........... 93
RYSUNEK 26 MASA ODPADÓW KOMUNALNYCH (BEZ 20 03 01) ODEBRANYCH Z OBSZARU GMINY STRZEGOM ...... 97
RYSUNEK 27 MAPA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Z PODZIAŁEM NA REGIONY GOSPODARKI ODPADAMI
KOMUNALNYMI .......................................................................................................................................... 100
RYSUNEK 28 MAPA REGIONU PÓŁNOCNO - CENTRALNEGO .................................................................................. 101
RYSUNEK 29 UKŁAD DROGOWY GMINY STRZEGOM I OKOLIC ............................................................................. 108
RYSUNEK 30 LOKALIZACJA ANALIZOWANYCH ODCINKÓW DRÓG KRAJOWYCH NA TERENIE POWIATU
ŚWIDNICKIEGO ........................................................................................................................................... 110
5
RYSUNEK 31 POZIOMY DŹWIĘKU W ŚRODOWISKU OKREŚLONE PRZEZ WSKAŹNIK LDWN – GMINA STRZEGOM ..... 110
RYSUNEK 32 POZIOMY DŹWIĘKU W ŚRODOWISKU OKREŚLONE PRZEZ WSKAŹNIK LN – GMINA STRZEGOM .......... 111
RYSUNEK 33 UKŁAD SIECI KOLEJOWYCH W OBSZARZE GMINY STRZEGOM .......................................................... 112
SPIS TABEL
TABELA 1 POWIERZCHNIA GRUNTÓW GMINY STRZEGOM ...................................................................................... 17
TABELA 2 PRZYNALEŻNOŚĆ TERYTORIALNA GMINY STRZEGOM ........................................................................... 26
TABELA 3 LISTA GATUNKÓW ROŚLIN, OBJĘTYCH OCHRONĄ PRAWNĄ NA TERENIE GMINY STRZEGOM .................. 28
TABELA 4 POMNIKI PRZYRODY NA TERENIE GMINY STRZEGOM............................................................................. 30
TABELA 5 REJESTR ZABYTKÓW NA TERENIE GMINY STRZEGOM ........................................................................... 31
TABELA 6 ZESTAWIENIE POWIERZCHNI NADLEŚNICTWA JAWOR WG. GOSPODARSTW ........................................... 38
TABELA 7 PORÓWNANIE WYBRANYCH CECH TAKSACYJNYCH NADLEŚNICTWA JAWOR ......................................... 39
TABELA 8 PRZYJĘTE RODZAJE RĘBNI W ODNIESIENIU DO POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW SIEDLISKOWYCH ORAZ
ZWIĄZANY Z NIMI OKRES ODNOWIENIA ........................................................................................................ 41
TABELA 9 ZESTAWIENIE ZBIORCZE WSKAZAŃ GOSPODARCZYCH Z OPISÓW TAKSACYJNYCH W ZAKRESIE HODOWLI
LASU. ............................................................................................................................................................ 41
TABELA 10 UŻYTKOWANIE TERENU W GMINIE STRZEGOM (OBSZAR WIEJSKI) ....................................................... 45
TABELA 11 UŻYTKOWANIE TERENU W GMINIE STRZEGOM (OBSZAR MIEJSKI) ....................................................... 46
TABELA 12 TERENY GÓRNICZE USTANOWIONE DLA EKSPLOATACJI KOPALIN NA TERENIE GMINY STRZEGOM ....... 55
TABELA 13 CHARAKTERYSTYKI METEOROLOGICZNE W WIELOLECIU 1966 - 1995................................................. 64
TABELA 14 PRZEPŁYWY CHARAKTERYSTYCZNE RZEKI STRZEGOMKI, ŚREDNIE Z LAT 1966-2003 ......................... 64
TABELA 15 WYKAZ WÓD I URZĄDZEŃ MELIORACJI WODNYCH PODSTAWOWYCH NA TERENIE GMINY STRZEGOM . 65
TABELA 16 WYKAZ RZEK I POTOKÓW PRZEPŁYWAJĄCYCH PRZEZ TEREN GMINY STRZEGOM................................ 72
TABELA 17 ZESTAWIENIE KLASYFIKACJI STANU/POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO, STANU FIZYKOCHEMICZNEGO,
STANU HYDROMORFOLOGICZNEGO, STANU BIOLOGICZNEGO ORAZ STANU CHEMICZNEGO RZEK – STAN NA
2012 ............................................................................................................................................................. 73
TABELA 18 OCENA, JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W PUNKCIE MONITORINGU DIAGNOSTYCZNEGO NR 114 W 2008
I 2012 ROKU ................................................................................................................................................. 75
TABELA 19 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA,
UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE JAKOŚCI POWIETRZA .............................................................................. 85
TABELA 20 ZESTAWIENIE DANYCH DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY GAZOWNICZEJ, ILOŚCI ODBIORCÓW I
ZUŻYCIA GAZU ZIEMNEGO W GMINIE STRZEGOM*........................................................................................ 89
TABELA 21 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE
GMINY STRZEGOM W 2012 ROKU.................................................................................................................. 91
TABELA 22 ZESTAWIENIE ODCINKÓW DRÓG POŁOŻONYCH W GRANIACH GMINY STRZEGOM WRAZ Z
KILOMETRAŻEM, DŁUGOŚCIĄ ORAZ POWIERZCHNIA OBSZARU OBJĘTEGO OPRACOWANIEM ....................... 109
TABELA 23 WYKAZ PUNKTÓW POMIAROWYCH ORAZ ŚREDNIE ARYTMETYCZNE ZMIERZONYCH WARTOŚCI
SKUTECZNYCH NATĘŻEŃ PÓL ELEKTRYCZNYCH W TYCH PUNKTACH W GMINIE STRZEGOM ....................... 117
TABELA 24 ZBIORCZE ZESTAWIENIE WYDATKÓW NA REALIZACJĘ PRZEDSIĘWZIĘĆ W POSZCZEGÓLNYCH
KIERUNKACH OCHRONY ŚRODOWISKA ....................................................................................................... 129
TABELA 25 WSKAŹNIKI MONITORINGU PPOŚ ..................................................................................................... 135
6
WSTĘP
1.2. Podstawa opracowania
1.
Podstawę prawną niniejszego opracowania tworzy umowa zawarta między EKO – TEAM Sebastian Kulikowski,
a Gminą Strzegom. Umowa dotyczy wykonania pracy pt. „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy Strzegom na lata 2014 - 2017 z perspektywą na lata 2018 - 2012.” Dla powstania niniejszego
dokumentu niezbędne były dane pochodzące ze źródeł takich jak:

Dokumenty udostępnione przez gminę:
o Strzegom - stan obecny i perspektywy rozwoju,
o Program Rozwoju Gminy Strzegom,
o Główne założenia rozwojowe Gminy Strzegom,
o Plan Gospodarki Odpadami Gminy Strzegom,
o Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Strzegom – 2008,
o Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego,

Dane zebrane przez zespół autorów opracowania,

Opracowania i raporty instytucji takich jak:
o Ministerstwo Ochrony Środowiska,
o Dolnośląski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska,


Materiały konferencyjne,
Specjalistyczna literatura.
1.3. Metodologia opracowania, zawartość dokumentu i jego podstawy prawne
Program ochrony środowiska dla gminy Strzegom został opracowany zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232), jako narzędzie prowadzenia polityki ekologicznej w gminie.
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom sporządzony został w 2010 roku jako realizacja ustawy z
dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232), która w Dziale III „Polityka
ekologiczna oraz Programy Ochrony Środowiska” art. 17 wprowadza obowiązek opracowania programów
ochrony środowiska na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Była to realizacja ustawy Prawo Ochrony Środowiska, która w Dziale III „Polityka ekologiczna oraz Programy
Ochrony Środowiska” art. 17, wprowadza obowiązek opracowania programów ochrony środowiska na szczeblu
krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
W ramach niniejszej umowy została opracowana trzecia aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy
Strzegom obejmująca lata 2014-2017 oraz uwzględniająca perspektywę lat 2018-2021.
Ustawa – Prawo ochrony środowiska nie określa sztywnych ram programu ochrony środowiska, zwraca
natomiast uwagę (art. 17 pkt 1), by opracowanie uwzględniało pewne elementy określone w art. 14 wynikające
również z polityki ekologicznej państwa. Są to:

cele ekologiczne;

priorytety ekologiczne;

poziomy celów długoterminowych;

rodzaj i harmonogram działań proekologicznych;
 środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe.
Szczegółowy zakres, sposób oraz forma sporządzania Gminnego Programu Ochrony Środowiska (POŚ) jest
zgodna z przyjętymi 21 grudnia 2002 roku przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznymi do sporządzania
programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”. Wytyczne „…mają charakter ramowy i
mogą być wykorzystane, jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu programów ochrony środowiska”.
Dokument ten podkreśla, że struktura wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska
powinna nawiązywać do struktury „Polityki ekologicznej państwa”.
Program ochrony środowiska dla Gminy Strzegom opracowany został z uwzględnieniem układu strukturalnego
„Wytycznych...” i zawiera wszystkie wyszczególnione w Polityce ekologicznej elementy. Są to głównie:

racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych,

poprawa jakości środowiska,

narzędzia i instrumenty realizacji programu,
7

harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu,
 kontrola realizacji programu.
Niniejszy Program ochrony środowiska dla gminy Strzegom opracowano ze względu na to, iż została
zaktualizowana Polityka ekologiczna oraz wprowadzone zostały zmiany w polskim i unijnym prawodawstwie.
Przesłanką do opracowania aktualizacji są także zmiany, jakie zaszły w środowisku, które powodują, iż
poprzedni dokument stał się niezgodny ze stanem faktycznym. W niniejszym opracowaniu autorzy starali się
dokonać porównania stanu środowiska z roku 2010 z obecnym według informacji z 2013 roku (natomiast jeśli
brakowało takich informacji posłużono się danymi z 2011 oraz 2012 roku).
Nawiązując do układu i zawartości Polityki ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku
2016 niniejsze opracowanie zawiera takie elementy jak:
 OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO
 Ochrona przyrody i krajobrazu,
 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów,
 Ochrona powierzchni ziemi,
 Ochrona zasobów kopalin,
 ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII
 Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji,
 Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych,
 Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy,
 ŚRODOWISKO
I
ZDROWIE.
DALSZA
POPRAWA
JAKOŚCI
I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
ŚRODOWISKA
 Jakość wód,
 Zanieczyszczenie powietrza,
 Poważne awarie,
 Oddziaływanie hałasu,
 Gospodarka odpadami,
 Oddziaływanie pól elektromagnetycznych,
Struktura Programu ochrony środowiska obejmuje:

omówienie kierunków ochrony środowiska w gminie Strzegom w odniesieniu do racjonalnego
użytkowania zasobów naturalnych, w tym racjonalnego użytkowania lasów i zasobów przyrodniczych,
gospodarki wodnej, ochrony gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed szkodliwym
oddziaływaniem pól elektromagnetycznych z podaniem ich stanu aktualnego,

ocenę stanu wyjściowego i stanu docelowego, umożliwiając tym samym identyfikację potrzeb w tym
zakresie. Stan docelowy zostanie osiągnięty po zrealizowaniu zaproponowanych zadań stanowiących
zadania gminy, a także instytucji i podmiotów działających na analizowanym terenie.
Całość działań proekologicznych zamykają wnioski, w których wyspecyfikowane zostały najważniejsze
informacje i uwagi odnośnie zadań i potrzeb gminy.
Dla każdego kierunku działań utworzony został harmonogram realizacji zadań. Zawiera on wykaz zadań
własnych - gminnych, czyli finansowanych w większości ze środków własnych. Zadań koordynowanych, czyli
takich, które realizowane są na terenie gminy Strzegom, ale nie koniecznie ze środków finansowych gminy.
Zadania te będą realizowane często bez zaangażowania środków finansowych gminy przez przedsiębiorstwa
działające na obszarze gminy lub mieszkańców.
Harmonogram określa terminy i jednostki odpowiedzialne za realizację zadań, planowane efekty ekologiczne
oraz planowane szacunkowe koszty przedsięwzięć. Pomagają one w realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych
Gminy.
Niniejszy „Program…” zawiera także omówienie uwarunkowań finansowych. Na podstawie budżetu Gminy z
ostatnich lat i planu budżetu na rok 2013, wieloletniej prognozy finansowej, a także szacunkowych kosztów
zaproponowanych zadań, nakreślono ogólną sytuację finansową, przeprowadzono prognozę budżetową oraz
przeanalizowano możliwości Gminy w zakresie realizacji najważniejszych zadań. Analiza ta pokazuje jak duże
powinno być zaangażowanie środków finansowych pochodzących z zewnątrz na realizację zaplanowanych
działań. W tej części aktualizacji zostały także przedstawione potencjalne i możliwe do pozyskania źródła
bezzwrotnego, a także preferencyjnego i komercyjnego dofinansowania.
8
1.4. Uwarunkowanie zewnętrzne
1.4.1. Polityka ekologiczna państwa
„Polityka ekologiczna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016” jest drugim z rzędu dokumentem
strategicznym wymaganymi ustawą – Prawo ochrony środowiska.
Zasady realizacji Polityki Ekologicznej Państwa zostały przyjęte jako podstawa realizacji opracowania
niniejszego dokumentu.
Nadrzędnym, strategicznym celem Polityki Ekologicznej Państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa
ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do
zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego.
Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie
postanowień Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i
reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najważniejszych obszarach ochrony środowiska. Stąd celami
realizacyjnymi Polityki ekologicznej są:

wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,

ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,

zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii,

dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkańców
Polski,
 ochrona klimatu.
Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 13 stwierdza, że Polityka Ekologiczna Państwa ma na celu stworzenie
warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. We współczesnym świecie oznacza to przede
wszystkim, że polityka ta powinna być elementem równoważenia rozwoju kraju i harmonizowania z celami
ochrony środowiska celów gospodarczych i społecznych. Oznacza to także, że realizacja polityki ekologicznej
państwa w coraz większym stopniu powinna dokonywać się poprzez zmiany modelu produkcji i konsumpcji,
zmniejszanie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności gospodarki oraz stosowanie najlepszych
dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejności poprzez typowo
ochronne, tradycyjne działania takie jak oczyszczanie gazów i ścieków, a także unieszkodliwianie odpadów.
Nadrzędną wartością w polityce ekologicznej państwa jest człowiek, co oznacza, że zdrowie społeczeństwa,
komfort środowiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie obywatela są głównym kryterium realizacji polityki
ekologicznej na każdym szczeblu. Polityka Ekologiczna Państwa ma służyć zaspokojeniu rosnących potrzeb
człowieka.
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju,
której istotą jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych.
1.4.2. Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego do 2020 roku
Jednym z zadań ustawowo nałożonych na samorząd województwa jest programowanie rozwoju regionalnego, w
którym kluczowy dokument stanowi strategia, pozwalająca na określenie kierunków działań województwa oraz
stanowić punkt odniesienia dla sektorowych dokumentów programowych a także determinować procesy
rozwojowe regionu.
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku została uchwalona przez Sejmik Województwa
Dolnośląskiego w dniu 30 listopada 2005 roku.
Celem Strategii… - zgodnie z zapisami w niej zawartymi - jest wskazanie niezbędnych dla obszaru
województwa dolnośląskiego kierunków rozwoju gospodarczego i infrastrukturalnego. Dokument ten 1 ma
stanowić także narzędzie do poprawy warunków życia mieszkańców Dolnego Śląska, m.in. poprzez zwiększanie
ich zaangażowania w realizację zadań publicznych, a tym samym zwiększanie poczucia odpowiedzialności za
harmonijny rozwój regionu.
Charakteryzowany dokument wyznacza perspektywę rozwoju do 2020 roku i w swojej konstrukcji uwzględnia
następujące elementy:
• syntezę diagnozy społeczno – gospodarczej regionu;
• analizę SWOT – bilans strategiczny regionu;
• opis systemu wdrażania i ewaluacji Strategii;
1
POSWD, s. 11
9
• opis systemu monitorowania realizacji Strategii;
• charakterystykę instrumentów finansowych i prawnych służących realizacji Strategii.
W kontekście uwarunkowań prawnych oraz przeprowadzonej analizy SWOT, na układ zamierzeń rozwojowych
przyjętych w Strategii składają się:
• wizja regionu;
• cel nadrzędny;
• priorytety i działania sformułowane w odniesieniu do celów sfery gospodarczej, przestrzennej i
społecznej.
Bilans strategiczny regionu – wizja regionu sformułowana w Strategii…: Dolny Śląsk europejskim regionem
węzłowym.
CEL NADRZĘDNY: Podniesienie poziomu życia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawa
konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju.
CEL „GOSPODARCZY”: Zbudowanie konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki Dolnego Śląska.
Priorytet 1: Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Dolnego Śląska.
Priorytet 2: Budowa gospodarki opartej na wiedzy (GOW).
Priorytet 3: Wspieranie aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku.
CEL „PRZESTRZENNY”: Zwiększenie spójności przestrzennej i infrastrukturalnej regionu oraz jego integracja
z europejskimi obszarami wzrostu.
Strategia… w ramach tak określonego celu zakłada stymulowanie i umacnianie integracji przestrzennej oraz
infrastrukturalnej Dolnego Śląska z Polską i Unią Europejską, a także wewnątrz regionu oraz aktywną ochronę
wartości przyrodniczych i kulturowych oraz kształtowanie środowiska przyrodniczego Dolnego Śląska w
oparciu o zasady ekorozwoju.
Priorytet 1: Poprawa spójności przestrzennej regionu.
Priorytet 2: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich.
Priorytet 3: Poprawa ładu przestrzennego, harmonijności struktur przestrzennych.
Priorytet 4: Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa i gospodarki.
Priorytet 5: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego regionu.
CEL „SPOŁECZNY”: Rozwijanie solidarności społecznej oraz postaw obywatelskich twórczych i otwartych na
świat.
Priorytet 1: Integracja społeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.
Priorytet 2: Umacnianie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój kultury.
Priorytet 3: Poprawa jakości i efektywności systemu edukacji i badań naukowych.
Priorytet 4: Stałe podnoszenie stanu bezpieczeństwa i zdrowia mieszkańców województwa.
Priorytet 5: Aktywna polityka rynku pracy oraz wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich.
Regionalny Program Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na
lata 2007-2013
Regionalny Program Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (RPO WD) został
formalnie zaakceptowany przez Komisję Europejską (KE) w dniu 4 września 2007 r. Natomiast Szczegółowy
Opis Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013
został zatwierdzony Uchwałą Nr 1149/III/08 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 5 lutego 2008 r. z
późniejszymi zmianami.
Dla realizacji niniejszego Programu Ochrony Środowiska najważniejsze są priorytety takie jak:
1. Priorytet 4. Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa ekologicznego i
przeciwpowodziowego Dolnego Śląska;
2. Priorytet 5. Regionalna infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku.
Pozostałe priorytety RPO WD również uwzględniają konieczność realizacji zasady zrównoważonego rozwoju
Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ochrony środowiska, jednak w stosunkowo
ograniczonym zakresie, tj. :
3. Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności dolnośląskich przedsiębiorstw,
• Działanie 1.1 Inwestycje dla przedsiębiorstw: preferowane są inwestycje, których celem jest m.in.
dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów wynikających z prawa krajowego i wspólnotowego w
1.4.3.
10
zakresie zwiększenia efektywności energetycznej (z wykluczeniem mikroprzedsiębiorstw
prowadzących działalność gospodarczą do 2 lat). Przykładowe projekty (1.1.F.) obejmują:

zmiany technologii służące eliminowaniu szkodliwych oddziaływań i uciążliwości poprzez
zapobieganie emisjom do środowiska,

zmiany technologii służące zmniejszeniu zapotrzebowania na energię, wodę oraz surowce, ze
szczególnym uwzględnieniem wtórnego wykorzystania ciepła odpadowego i zmniejszenia ilości
wytwarzanych odpadów,

budowa lub modernizacja oczyszczalni lub podczyszczalni ścieków przemysłowych,

budowa lub modernizacja instalacji i urządzeń do odzysku, a w szczególności recyklingu lub
unieszkodliwiana odpadów,

wdrażanie tzw. czystej technologii,

budowa lub modernizacja instalacji wentylacyjnych i grzewczych w celu ograniczenia emisji,
zużycia surowców i dostosowania do norm BHP.
• Działanie 1.2. Doradztwo dla firm oraz wsparcie dla Instytucji Otoczenia Biznesu: celem jest m.in.
wzrost konkurencyjności przez podnoszenie jakości usług. Przykładowe projekty m.in. (1.2.A.) –
dotacje dla MŚP obejmujące projekty doradcze w zakresie jakości, w szczególności m.in. doskonalenia
systemów zarządzania środowiskowego oraz uzyskiwana i odnawiania certyfikatów zgodności.
4. Priorytet 3. Rozwój infrastruktury drogowej na Dolnym Śląsku
• Działanie 3.2. Transport i infrastruktura kolejowa: celem jest poprawa infrastruktury m.in. z
uwzględnieniem ekologicznego aspektu wykorzystania transportu kolejowego,
• Działanie 3.3 Transport miejski i podmiejski: celem jest poprawa jakości i wydajności przyjaznego dla
środowiska transportu miejskiego i podmiejskiego, co ma na celu zrównoważony rozwój terenów
miejskich i podmiejskich, szczególnie w aspekcie ochrony środowiska.
5. Priorytet 6. Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego Śląska, w
ramach którego wspierane są projekty zawierające elementy m.in. modernizacji obiektów w zakresie
termomodernizacji oraz wykorzystania energii słonecznej i geotermalnej.
6. Priorytet 7. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury edukacyjnej na Dolnym Śląsku, w ramach
którego wspierane są projekty zawierające elementy m.in. modernizacji obiektów w zakresie
termomodernizacji i wykorzystania energii słonecznej.
7. Priorytet 8. Modernizacja infrastruktury ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku, w ramach którego
wspierane są projekty zawierające elementy m.in. modernizacji obiektów w zakresie termomodernizacji
i wykorzystania energii słonecznej.
Ponadto, cele Priorytetu 9. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich na terenie Dolnego Śląska, zawarte w
działaniu 9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyżej 10 tys. mieszkańców
umożliwiają dofinansowanie projektów o zakresie tematycznym zawartym w działaniach ujętych w Priorytetach
2÷7, pod warunkiem, że są one ujęte w Lokalnym Programie Rewitalizacyjnym.
1.4.4. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa stanowi podstawowe narzędzie dla prowadzenia polityki
przestrzennej w jego obszarze. Jej prowadzenie służy realizacji celu publicznego, jakim jest ochrona
i kształtowanie ładu przestrzennego - zasadniczego elementu zrównoważonego rozwoju województwa.
Obowiązujący plan uchwalony przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w 2002 r. stracił w dużym stopniu
swą aktualność. Miało na to wpływ. m. in. wejście w życie szeregu zmian przepisów prawnych, a także
pojawienie się nowych wyzwań i uwarunkowań dla rozwoju województwa, jakie stworzyło wejście Polski do
Unii Europejskiej w 2004 r.
W związku z dezaktualizacją planu z 2002 r. w latach 2008 – 2010 opracowany został w Wojewódzkim Biurze
Urbanistycznym projekt jego kompleksowej zmiany.
Projekt zmiany planu składa się z 3 części:

części I – o charakterze informacyjno-prognostycznym, obejmującej uwarunkowania, omówienie
ustaleń podstawowych dokumentów planistycznych krajowych i wojewódzkich, wskazanie problemów
i wizji rozwoju przestrzennego województwa;

części II – o charakterze stanowiącym, obejmującej ustalenia planu i wskazującej cele, kierunki, zasady
i zadania zagospodarowania przestrzennego województwa w perspektywie 2020 r. oraz zestawienia
inwestycji celu publicznego;
11

części
III
–
o
charakterze
informacyjno-postulatywnym,
wskazującej
zasady
i narzędzia realizacji Planu.
Cele strategiczne rozwoju przestrzennego województwa, wynikające z przyjętych ustaleń, koncepcji
zagospodarowania przestrzennego kraju, strategii rozwoju województwa oraz zaleceń zawartych
w krajowych i regionalnych dokumentach planowania strategicznego to:
1. umocnienie wewnętrznej i zewnętrznej integracji przestrzennej, społeczno-gospodarczej oraz
infrastrukturalnej województwa oraz jego ukształtowanie jako harmonijnie rozwiniętego, europejskiego
regionu węzłowego o wysokim stopniu konkurencyjności;
2. zintegrowana ochrona zasobów przyrodniczo-krajobrazowych i racjonalne ich wykorzystanie oraz
udostępnienie, a także stworzenie spójnego, regionalnego systemu obszarów chronionych;
3. zintegrowana ochrona i rewitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego oraz utrzymanie tożsamości i
odrębności kulturowej regionu;
4. harmonijny rozwój przestrzenny i społeczno-gospodarczy, a w tym integracja wrocławskiego obszaru
metropolitalnego oraz harmonizowanie rozwoju pozostałych elementów systemu osadniczego;
5. efektywne wykorzystanie własnych zasobów województwa dla poprawy jakości życia i standardów
zaspokajania potrzeb społeczeństwa;
6. ukształtowanie sprawnych, bezpiecznych systemów transportu i komunikacji oraz sieci infrastruktury
technicznej, zapewniających dostawy wody i energii, właściwą gospodarkę odpadami oraz
zapobieganie awariom i klęskom żywiołowym.
Dla realizacji przyjętych celów strategicznych rozwoju przestrzennego województwa wydzielona została w jego
obszarze strefa zintegrowanej ochrony walorów środowiska przyrodniczego, kulturowego i krajobrazu wraz z
obszarami najwyższej ochrony. W jej obrębie obowiązuje nadrzędność ochrony przyrody i krajobrazu w
ustalaniu zasad i sposobów zagospodarowania przestrzennego oraz ścisłe przestrzeganie przepisów prawa
i ustaleń dokumentów, określających zasady funkcjonowania obszarów chronionych oraz ich udostępniania dla
potrzeb mieszkańców i gospodarki regionu.
Pozostałe tereny województwa stanowią obszary równoważenia i ochrony środowiska przyrodniczego,
kulturowego i krajobrazu z rozwojem osadnictwa i gospodarki. W ich obrębie stosuje się wysokie standardy
środowiskowe przy planowaniu i realizowaniu inwestycji, wprowadza się najlepsze, dostępne techniki oraz
wspiera proekologiczne przekształcenia w strukturze gospodarki, zmierzające do osiągnięcia planowanych celów
środowiskowych i przeciwdziałające zmianom klimatycznym.
Realizacji przyjętych celów strategicznych zagospodarowania rozwoju przestrzennego województwa służy
przyjęcie
kierunków
ochrony
i
kształtowania
zasobów
przyrodniczo-krajobrazowych
i kulturowych oraz rozwoju osadnictwa, systemów transportu, systemów infrastruktury techniczne, poprawy
stanu ochrony przeciwpowodziowej i bezpieczeństwa militarnego i cywilnego.
Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego
na lata 2008 – 2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232) w art. 17 obliguje
organ wykonawczy województwa do sporządzenia i uchwalenia wojewódzkiego programu ochrony środowiska
obejmującego okres czterech lat oraz uwzględniającego działania na kolejne cztery lata. W kontekście
obowiązujących przepisów opracowany dokument ma stanowić podstawę planowania strategicznego w zakresie
Polityki ekologicznej państwa oraz przenosić jej cele na poziom województwa przy jednoczesnym
uwzględnieniu regionalnych problemów ekologicznych.
Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008 – 2011 z
uwzględnieniem lat 2012-2015 (zwany dalej Programem oraz WPOŚ) jest aktualizacją dokumentu
programowego i wytycza cele, kierunki działań oraz zadania z zakresu ochrony środowiska na terenie
województwa dolnośląskiego.
Naczelną zasadą przyjętą w Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego jest
zasada zrównoważonego rozwoju, umożliwiająca harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny wraz z ochroną
walorów środowiskowych. Oznacza ona taki rozwój społeczno - gospodarczy, w którym w celu równoważenia
szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli – zarówno współczesnego, jak i
przyszłych pokoleń – następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z
zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych.
W związku z powyższym CEL NADRZĘDNY Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska brzmi
następująco:
1.4.5.
12
Dążenie do osiągnięcia zrównoważonego i trwałego rozwoju Województwa Dolnośląskiego poprzez poprawę
stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój
infrastruktury ochrony środowiska.
Wobec powyższego sformułowano następujące cele Programu w zakresie poprawy jakości środowiska i
bezpieczeństwa ekologicznego:
1. Ocena zasobów wodnych i ich jakości;
CEL STRATEGICZNY - Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona jakości i ilości wód
podziemnych wraz z racjonalizacją ich wykorzystania.
Cel długoterminowy do roku 2015:

Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych pod względem
jakościowym określonych przez Dyrektywę 2000/60/WE (Ramową Dyrektywę Wodną) poprzez ich
ochronę przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, przemysłowych i rolniczych.
Cele krótkoterminowe do roku 2011:

Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych ze źródeł komunalnych,
przemysłowych i rolniczych,

Rozwój i modernizacja infrastruktury techniczno-inżynieryjnej w zakresie wodociągów i kanalizacji,

Zaspakajanie potrzeb mieszkańców w zakresie dostarczania odpowiedniej jakości i ilości wody pitnej,
 Zwiększenie retencji zlewni, w szczególności cieków o dużym zagrożeniu powodziowym.
2. Jakość powietrza atmosferycznego;
CEL STRATEGICZNY - Trwała poprawa jakości powietrza atmosferycznego.

Utrzymanie wartości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza co najmniej na poziomie
określonym prawem lub poniżej tego poziomu.

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł komunalnych, szczególnie tzw.
niskiej emisji,

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł przemysłowych,

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł komunikacyjnych,
 Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń zanieczyszczeń powietrza.
3. Hałas;
CEL STRATEGICZNY - Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców województwa
 Poprawa klimatu akustycznego na obszarach, gdzie zostały przekroczone wartości normatywne.

Ograniczenie występowania przekroczeń normatywnych hałasu komunikacyjnego,

Ograniczanie występowania przekroczeń normatywnych hałasu przemysłowego,
 Kontrola poziomu hałasu, zwłaszcza pochodzenia komunikacyjnego.
4. Promieniowanie elektromagnetyczne;
CEL STRATEGICZNY - Ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.

Utrzymywanie natężenia promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego poniżej poziomów
dopuszczalnych lub co najwyżej na tym samym poziomie.
Cel krótkoterminowy do roku 2011:

Ograniczanie oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego,
 Kontrola poziomu promieniowania elektromagnetycznego.
5. Poważne awarie i zagrożenia naturalne;
CEL STRATEGICZNY - Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym i zagrożeniom naturalnym oraz
eliminacja i minimalizacja skutków w razie ich wystąpienia
13

Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń środowiska spowodowanych przez potencjalne źródła awarii
przemysłowych i zagrożeń naturalnych dla ochrony ludności przed ich skutkami.

Zapobieganie poważnym awariom i innym zagrożeniom, mogącym mieć wpływ na środowisko oraz
zdrowie i życie mieszkańców,

Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego w aspekcie ochrony środowiska oraz rozwój
monitoringu zagrożeń środowiska,

Zapewnienie bezpiecznego transportu materiałów niebezpiecznych,
 Podniesienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
6. Ochrona przyrody i krajobrazu;
CEL STRATEGICZNY - Zintegrowana, trwale zrównoważona ochrona zasobów przyrody prowadzona w
ramach racjonalnej polityki przestrzennej
Cel długoterminowy do 2015 roku:

Ukształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów podlegających ochronie prawnej oraz
pozostałych terenów zieleni.
Cele krótkoterminowe do 2011 roku:

Ochrona, rozwój oraz uporządkowanie systemu obszarów zielonych, w tym systemu obszarów prawnie
chronionych,

Ochrona i zwiększanie powierzchni terenów zielonych, w tym obszarów leśnych przy zachowaniu
dotychczas istniejących obszarów,
 Prowadzenie racjonalnej polityki przestrzennej uwzględniającej wartości przyrodnicze.
7. Ochrona gleb;
CEL STRATEGICZNY - Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych zarówno pod względem ekologicznym
jak i ekonomicznym.
 Ochrona gleb przed degradacją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych.

Rekultywacja terenów zdegradowanych,

Ochrona gleb użytkowanych rolniczo,
 Kontynuacja monitoringu środowiska glebowego w województwie.
8. Ochrona zasobów kopalin;
CEL STRATEGICZNY - Ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystanie, zahamowanie
nielegalnego wydobycia kopalin oraz rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.

Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin w zakresie ich rozpoznania, wydobycia i rekultywacji
terenów poeksploatacyjnych.

Minimalizacja presji wywieranej na środowisko w procesie wykorzystania kopalin,

Maksymalne wykorzystanie zasobów kopalin w granicach udokumentowania,

Ochrona złóż nieeksploatowanych poprzez uwzględnienie ich w planach zagospodarowania
przestrzennego,
 Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM
1. System transportowy;
CEL STRATEGICZNY - Rozwój i modernizacja systemu transportowego z uwzględnieniem rozwiązań
zmniejszających lub eliminujących negatywny wpływ transportu na środowisko.
 Dążenie do eliminacji zanieczyszczeń środowiska z systemu transportowego.
14

Poprawienie organizacji ruchu,
 Wprowadzenie koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego.
2. Przemysł i energetyka zawodowa;
CEL STRATEGICZNY - Ograniczenie oddziaływania przemysłu i energetyki na środowisko.
1. Dążenie do ograniczenia negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko poprzez
wdrożenie prośrodowiskowych wzorców i modelu produkcji oraz zasad planowania przestrzennego i
obowiązujących przepisów prawnych.
 Wdrożenie zarządzania środowiskowego.
3. Budownictwo i gospodarka komunalna;
CEL STRATEGICZNY - Podniesienie jakości życia mieszkańców i zachowanie ładu przestrzennego.
 Poprawa jakości stanu środowiska.

Poprawa jakości powietrza atmosferycznego,

Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
 Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców.
4. Rolnictwo;
CEL STRATEGICZNY - Rozwój rolnictwa zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju.

Dalszy rozwój rolnictwa zapewniającego zachowanie walorów środowiska i różnorodności
biologicznej.

Ograniczenie stosowania nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin,
 Racjonalne gospodarowanie glebami.
5. Turystyka i rekreacja;
CEL STRATEGICZNY - Aktywizacja działań na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska w
sektorze turystyki rekreacji.
 Rozwój turystyki i rekreacji zgodnie z zasadami ochrony środowiska.

Wspieranie rozwoju turystyki regionalnej,
 Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko rozwoju turystycznego.
6. Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska;
CEL STRATEGICZNY - Rozwój świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju.
 Kształtowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych.

Rozwój produkcji towarów proekologicznych,
 Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska.
7. Edukacja ekologiczna;
CEL STRATEGICZNY - Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa województwa, kształtowanie postaw
proekologicznych jego mieszkańców oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Cel ten wpisuje się
w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej.
15

Dalsze kształtowanie prawidłowych wzorców zachowań wszystkich grup społeczeństwa w odniesieniu
do konkretnych sektorów środowiska w ramach podejmowanych inicjatyw z zakresu edukacji
ekologicznej.
Cele krótkoterminowe do roku 2011 :

Kontynuacja oraz rozwój edukacji na temat ochrony środowiska w przedszkolach, szkolnictwie
wszystkich szczebli oraz dla ogółu mieszkańców województwa,

Rozwój oraz wspieranie finansowe i merytoryczne różnorodnych form działań z zakresu edukacji
ekologicznej,

Zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji na temat stanu środowiska i działań na rzecz jego
ochrony,

Rozwijanie międzyregionalnej współpracy w zakresie edukacji ekologicznej.
Aktualizacja „Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla
Województwa Dolnośląskiego 2012”
Aktualizacja „Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego 2012” (zwanego
dalej Planem oraz WPGO 2012) została sporządzona jako realizacja przepisów ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o
zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152,
poz. 897, z późn. zm.), która wprowadziła obowiązek sporządzania aktualizacji wojewódzkiego planu
gospodarki odpadami w terminie 6 miesięcy od dnia jej wejścia w życie oraz jego aktualizację nie rzadziej, niż
co 6 lat.
CELEM NADRZĘDNYM Planu jest:
Stworzenie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju i opartego na hierarchii
sposobów postępowania z odpadami komunalnymi.
Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami przyjęte zostały następujące główne cele w zakresie
gospodarki odpadami:
1.4.6.
2.

Cel 1. Utrzymanie poziomu prognozowanych ilości wytwarzanych odpadów, pomimo wzrostu
gospodarczego kraju wyrażonego za pomocą PKB,

Cel 2. Zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali,
tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z
wymogami ochrony środowiska,

Cel 3. Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów,

Cel 4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,

Cel 5. Zmniejszenie liczby czynnych składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne,

Cel 6. Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów komunalnych.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY STRZEGOM
2.1. Położenie
Gmina Strzegom położona jest w powiecie świdnickim w województwie dolnośląskim. Gmina graniczy od
zachodu z Gminą Dobromierz, od południa z Gminą Świebodzice, od południowego wschodu z Gminą
Jaworzyna Śląska i Żarów oraz z Gminą Mściwojów z Powiatu Jaworskiego i Gminą Udanin z Powiatu
Średzkiego.
16
Rysunek 1 Lokalizacja gminy Strzegom na tle powiatu świdnickiego
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza
W skład Gminy wchodzą następujące sołectwa: Bartoszówek, Goczałków, Goczałków Górny, Godzieszówek,
Granica, Graniczna, Gruchotów, Jaroszów, Kostrza, Międzyrzecze, Modlęcin, Morawa, Olszany, Rogoźnica,
Rusko, Skarżyce, Stanowice, Stawiska, Strzegom, Tomkowie, Wieśnica, Żelazów, Żółkiewka.
Tabela 1 Powierzchnia gruntów Gminy Strzegom
Lp.
Sołectwo
Powierzchnia w ha
Procentowy udział
1
Bartoszówek
432
3%
2
Goczałków
649
5%
3
Goczałków Górny
619
5%
4
Godzieszówek
255
2%
5
Granica
377
3%
6
Graniczna
468
4%
7
Grochotów
402
3%
8
Jaroszów
1503
12%
9
Kostrza
513
4%
10
Międzyrzecze
310
3%
11
Modlęcin
464
4%
12
Morawa
493
4%
13
Olszany
1494
12%
14
Rogoźnica
826
7%
15
Rusko
714
6%
16
Skarżyce
126
1%
17
Stanowice
793
6%
18
Stawiska
127
1%
19
Tomkowice
600
5%
20
Wieśnica
179
1%
21
Żelazów
441
4%
22
Żółkiewka
550
4%
17
Suma
12 335
100 %
Źródło: dane z Urzędu Miasta i Gminy Strzegom, 2013
Dogodny układ dróg zapewnia gminie połączenie z następującymi miejscowościami: Wrocław, Jelenia Góra (
przez teren miasta przebiega m. in. droga krajowa Nr 5) Jawor, Legnica, Świebodzice, Wałbrzych, Świdnica,
Jaworzyna Śląska, Żarów. Strzegom położony jest w pobliżu węzła kolejowego w Jaworzynie Śląskiej, skąd jest
połączenie w kierunku: Wrocławia, Warszawy, Białegostoku, Krakowa, Jeleniej Góry oraz innych miast.
Bezpośrednie połączenie kolejowe posiada Strzegom z Jaworzyną Śląską, Legnicą, Dzierżoniowem,
Katowicami, Kamieńcem Ząbkowickim, Nysą.
Rysunek 2 Układ komunikacyjny na terenie Gminy Strzegom
Źródło: www.strzegom.pl, 2010
Gmina Strzegom łączy w sobie typowo miejski charakter z obszarami rolniczymi sołectwami o dużych walorach
przyrodniczych i rekreacyjnych. Strzegom posiada typowo miejską zabudowę obejmującą osiedla
mieszkaniowe, zakłady przemysłowe oraz duże placówki handlowo-usługowe.
Z jednej strony potencjał gospodarczy i spore rezerwy inwestycyjne, z drugiej - przyjazne dla człowieka
środowisko.
2.2. Ukształtowanie terenu i budowa geologiczna
Kształtowanie się rzeźby powierzchni Przedgórza Sudeckiego, na którym położona jest gmina Strzegom, jak i
samych Sudetów sięgnęło przełomu dolnego i górnego karbonu, okresu węglowego ery paleozoicznej. W tym
czasie nastąpiły ogromne intruzje magmy, dzięki którym pojawiły się łupliwe granity, m.in. Karkonoszy, Ślęży,
Strzelina i Strzegomia. Oprócz granitów i bazaltów charakterystyczne skały tego terenu to kwarc, glinka
porcelanowa, kaolin oraz zbliżony do granitu sjenit. Potężne ruchy skorupy ziemskiej w rejonie sudeckim
spowodowały także gromadzenie się ogromnych zwałów gruzu skalnego nanoszonego przez górskie rzeki, który
z kolei przytaczały pierwotną roślinność i lasy. Dało to początek największemu bogactwu ziemi wałbrzyskiej węglowemu zagłębiu.
Wzgórza Strzegomskie zbudowane są ze skał krystalicznych i metamorficznych oraz młodopaleozoicznej
intruzji granitowej. Największe powierzchnie, zwłaszcza w północnej części Gminy stanowią granity
strzegomskie, wciskające się między utwory starsze - gnejsy, zmetamorfizowane łupki ilaste, zielone łupki i
fyllity.
18
Obniżenie Podsudeckie wypełnione jest osadami trzeciorzędowymi i plejstoceńskimi stadiału Odry. Osady
trzeciorzędowe to przeważnie iły i piaski, natomiast czwartorzędowe to mady i piaski rzeczne, piaski i żwiry glin
zwałowych oraz lessy.
Większą część powierzchni gminy Strzegom zajmują utwory czwartorzędowe występujące w południowej i
wschodniej części obszaru. Pochodzą one ze zlodowacenia bałtyckiego i środkowo – polskiego. Zalicza się tu
piaski i żwiry moren czołowych, gliny zwałowe oraz piaski i żwiry fluwioglacjalne. W dolinach rzecznych
występują osady eluwialne w postaci stożków napływowych zbudowanych ze żwirów, piasków i mułów.
Na obszarze gminy Strzegom występują złoża granitów, kruszyw naturalnych oraz surowców ilastych. Granit
występuje w 24 złożach rozmieszczonych wokół Strzegomia oraz w północnej i zachodniej części Gminy w
sołectwach: Kostrza, Goczałków, Graniczna, Rogoźnica, Wieśnica, Żółkiewka, Żelazów, Morawa. Jego zasoby
według bilansu zasobów sięgają 881 mln. ton.
Kruszywo naturalne (piasek) występuje w Międzyrzeczu, Grochotowie i Rogoźnicy. Jego zasoby sięgaj 3,3 mln.
ton. Eksploatowane złoże glin ogniotrwałych o zasobach 34,9 mln. ton znajduje się w Rusku - Jaroszowie. Na
terenie Godzieszówka położone jest złoże kaolinu „Kazimierz" o zasobach 36 755 tys. ton2.
Największe znaczenie gospodarcze dla Gminy ma jednak granit, którego eksploatacja zapewnia miejsca pracy
zarówno przy wydobyciu jak i w przerobie. Jako złoże towarzyszące surowcom ilastym występuje węgiel
brunatny, jednak e nie jest on eksploatowany a jedynie zwałowany wraz z wydobywanym nadkładem. W
okolicach Góry Krzyżowej występuje bazalt, którego złoże równie nie jest eksploatowane.
2.3. Klimat
Klimat okolic Strzegomia kształtuje się odmiennie niż na pozostałych obszarach Dolnego Śląska. Można
zaryzykować stwierdzenie, iż panuje tam szczególny mikroklimat obejmujący zwłaszcza Górę Krzyżową, którą
porasta niespotykana w tej strefie ciepłolubna roślinność. Klimat w szczególności kształtują południowozachodnie masy powietrza z kierunku Gór Sowich i Karkonoszy, oraz charakterystyczny dla Sudetów i Dolnego
Śląska wiatr, zwany fenem. Na północną stronę Sudetów przedostaje się on jako prąd suchy i bardzo ciepły.
Cechą charakterystyczną całego dorzecza Odry jest przewaga występujących deszczy letnich (ich udział w
ogólnej ilości opadów waha się od 55 do 70%). Spowodowane jest to przez masy wilgotnego powietrza
przechodzącego przez Bramę Morawską na Przedgórze Sudeckie. Przyczyną tak dużych opadów są również
masywy Przedgórza Sudeckiego, w tym Wzgórz Strzegomskich i otaczających miasto od północnego wschodu
Wzgórz Jaroszowskich, tworzące dodatkową barierę dla przenikania zimnych i wilgotnych prądów z północnego
zachodu. Na miesiące letnie przypada 67,2% ogólnej sumy rocznych opadów, co stanowi wartość wyższą od
przeciętnej dla Dolnego Śląska. W ciągu roku spada na omawianym obszarze około 600 mm wody. Daty skrajne
okresu deszczowego to 19 kwietnia i 15 września. Wspominany już mikroklimat Strzegomia ma także korzystny
wpływ na produkcję rolniczą.
2.4. Otoczenie społeczno gospodarcze
Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. gminę Strzegom zamieszkiwało 26 990 osób co oznacza, że gęstość
zaludnienia w Gminie wynosi 187 osób na km2. Z analizy poziomu liczby ludności na przestrzeni lat 2004 –
2012 wynika, że liczba mieszkańców Gminy wykazywała niewielka tendencje spadkową. W roku 2012, w
porównaniu z rokiem 2004, liczba osób zamieszkujących teren Gminy zwiększyła się o 0,69%.
Największe znaczenie gospodarcze dla gminy mają złoża granitu, którego eksploatacja zapewnia miejsca pracy
zarówno przy wydobyciu jak i przy przerobie kamienia. Lokalna gospodarka bazuje na istniejących, dużych
zakładach wydobywczych. Wokół nich powstały mniejsze, zajmujące się obróbką granitu i produkcją galanterii
kamiennej. Oferta firm promowana godłem „Granit Strzegomski” trafia nie tylko na rynek polski, ale również na
rynki zagraniczne. Granit strzegomski jest bardzo wysokiej jakości. Poza wydobyciem i obróbką kamienia w
gminie rozwija się działalność handlowa i usługowa.
W całej gminie Strzegom w 2012 r. zarejestrowanych było 2716 podmiotów gospodarczych i były to przede
wszystkim podmioty prywatne – 2434, natomiast podmiotów publicznych było 282. Z danych GUS wynika, że
działalność gospodarcza gminie prowadzona jest głównie przez osoby fizyczne. Firmy, w zdecydowanej
większości, zatrudniają mniej niż 5 pracowników i prowadzą działalność gospodarczą od kilku lat. Większe
podmioty to firmy zajmujące się wydobyciem kamienia budowlanego.
Na terenie Strzegomia, a zwłaszcza w jego centrum, najliczniejszymi podmiotami gospodarczymi są sklepy,
licznie reprezentowane podmioty usługowe – (np. usługi księgowe, gabinet stomatologiczny). Inne podmioty to
2
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2009
19
przedsiębiorstwa świadczące usługi poza obrębem miasta (usługi: transportowe, kamieniarskie, instalatorskie
itp.).
Do większych przedsiębiorstw działających na terenie Gminy należą:

Przedsiębiorstwo Granit S.A. w Strzegomiu jest producentem wyrobów granitu o bardzo szerokim
asortymencie.

Kopalnia Granitu Gniewków, Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o.o.

Zakład Morstone stosuje najnowocześniejszą włoską technologię produkcji wysokiej jakości i precyzji
wykonania asortymentu wyrobów granitowych.

Firma Kamieniarstwo Zenon Kiszkiel oferuje: bloki granitowe z całego świata, płyty, elementy
budowlane i nagrobkowe oraz narzędzia diamentowe do obróbki.

Czech Granit firma importuje i sprzedaje materiały kamienne, bloki, płyty i wyroby gotowe
pochodzące z Czech.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Jurczyk s.c. Strzegom to firma handlowo – produkcyjno - usługowa
w zakresie obróbki kamienia polskiego i importowanego o profilu nagrobkowo - budowlanym.

Zakład JARO S.A. jest dostawcą glin o najlepszych właściwościach fizyko-chemicznych do przemysłu
materiałów ogniotrwałych w gatunkach G-1, G-2.

\Wytwórni Podkładów Strunobetonowych S.A. w Goczałkowie produkcja elementów betonowych i
żelbetonowych na potrzeby budownictwa dróg ze szczególnym uwzględnieniem dostaw tych
elementów.

Strzegomskie Zakłady Mechaniczne ZRĘB produkuje wysokiej jakości sprzęt budowlany, m.in.
mieszarki, betoniarki, węzły betoniarskie i kompletne wytwórnie betonowe oraz części zamienne do
wszystkich typów betoniarek SZM ZR B Strzegom.

Spółdzielnia Pracy Odlewniczo - Mechaniczna STOP wykonuje odlewy z żeliwa szarego: włazy
kanalizacyjne, wpusty ciekowe, stopnie kanałowe, włazy telekomunikacyjne, ruszta piecowe, odlewy
na zamówienia klientów oraz z metali nieżelaznych, wykonywane metodą ciśnieniową i grawitacyjną

Politechnik zajmuje się doradztwem, projektowaniem, dostaw , montażem i serwisem urządzeń ochrony
środowiska, m.in. instalacji odwiórowania i odpylania, filtrów do oczyszczania powietrza,
wentylatorów, instalacji odciągowych i nawiewnych lakierni oraz zagospodarowaniem odpadów
drzewnych.

Strzegomskie Zakłady Wyrobów Papierowych UNIPAP Sp. z o.o. Produkuje zeszyty, bloki, notesy,
okładki, które trafiają na rynek krajowy i zagraniczny.

Spółdzielnia Odzieżowa Kopernik w Strzegomiu jest zakładem, który produkuje okrycia wierzchnie
męskie i damskie, odzież sportową głównie dla odbiorców zachodnich, tj. Niemiec, Holandii, Francji.

Słodownia Strzegom Piast Sp. z o.o. produkuje słody w pięciu asortymentach: jasny pilznerski,
monachijski, karmelowy jasny i ciemny oraz słód barwiący.

Zakład Rolpek 2 Sp. z o.o. jest producentem drobiu, wyrobów drobiowych i mięsnych.

Firma DOMEX to przedsiębiorstwo remontowo-budowlane zajmujące się budową domów jedno-i
wielorodzinnych, produkujące i sprzedające masę betonową.

Firma RAS POLSKA zajmuje się produkcją zautomatyzowanych i ręcznych zgrzewarek punktowych
dla przemysłu samochodowego na całym świecie.

Delma Bazalt produkuje wykładziny zabezpieczające instalacje i urządzenia przemysłowe. Produktem
wyjściowym materiału Delma Bazalt chroniącego przed zużyciem jest naturalny, przyjazny dla
środowiska surowiec, wydobywany w okolicach Strzegomia.

WZZ Herbapol S.A. Zakład w Stanowicach ma długoletnią tradycją skupu i przetwórstwa ziół.
2.5. Turystyka i rekreacja
Na terenie gminy Strzegom nie ma form ochrony przyrody takich jak parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody,
czy strefy krajobrazu chronionego. Nie znaczy to jednak, że Gmina pozbawiona jest miejsc interesujących pod
względem krajobrazowym, przyrodniczym, ciekawych miejsc historycznych i zabytków architektury.
Gmina Strzegom pod względem geograficznym jest częścią Przedgórza Sudeckiego, dzięki czemu cechuje ją
malowniczy, pagórkowaty krajobraz z dominującą po jednej stronie miasta Górą Krzyżowa (najwyższy szczyt
Wzgórz Strzegomskich) i dolinami rzek Strzegomką i Pełcznicą. Atrakcją turystyczną Gminy jest piękny widok
na panoramę okolicy z platformy widokowej na szczycie Góry Krzyżowej (354 m n.p.m.). Ponadto w
20
kompleksie leśnym Góry Krzyżowej występuje wiele ścieżek spacerowych oraz kamieniołom po zachodniej jej
stronie stanowiący niepowtarzalną atrakcję.
Przez teren Gminy przebiega 5 szlaków turystycznych, zarówno pieszych, jak i rowerowych. Trasy szlaków są
łatwe i zarazem bogate w walory widokowe i kulturowe, biegną zarówno po nizinnych, jak i górskich, terenach
Gminy Strzegom i Przedgórza Sudeckiego.
- "NA NASZEJ GÓRZE" - to ścieżka przyrodniczo-edukacyjna, której trasa liczy 1300 m. Powstała dzięki
zaangażowaniu Urzędu Miejskiego w Strzegomiu oraz Nadleśnictwa Jawor. Ścieżka rozpoczyna się u podnóża
Góry Krzyżowej. Do odwiedzenia ścieżki zachęca widoczny z daleka kolorowy witacz i tablice edukacyjne.
Osoby odwiedzające ścieżkę na pewno się nie zgubią. Drogę wskazują, bowiem znaki z zaznaczonym
kierunkiem marszu. Strudzeni spacerowicze mogą odpocząć w cieniu drzew przy specjalnie dla nich
przygotowanych ławo-stołach oraz skorzystać z paleniska.
- SZLAK UŁANÓW LEGII NADWIŚLAŃSKIEJ - szlak górski, pieszy, długość 53 km, (ok. 5 godz.
szybkiego marszu). Kolor: żółto – niebiesko –żółty. Trasa łatwa, biegnąca głównie drogami asfaltowymi o
średnim natężeniu ruchu. Przebiega przez: Strzegom- Stawiska –Granica - Mały Modlęcin – Serwinów –
Dobromierz – Chwaliszów - Ruiny Zamku Cisy – Struga - Szczawno Zdrój – Podzamcze - Zamek Książ –
Szczwienko - rezerwat „Jeziorko Daisy” -Witoszów Górny - Witoszów Dolny - Świdnica. Interesujący, choć nie
do końca doceniany szlak, który praktycznie na całej swej długości przebiega po terenach Księstwa ŚwidnickoJaworskiego. Ten pieszy szlak górski oznakowany jest w sposób nawiązujący do barw wyłogów mundurowych
ułanów. Szlak przypomina miejsce pobytu i walki polskiej formacji z okresu wojen napoleońskich.. Formację tę
nazywano najpierw Legią Naddunajską lub Legią Polską. Miano Legii Nadwiślańskiej pojawiło się później.
Rysunek 3 Schemat szlaków turystycznych PTTK Jawor Źródło: PTTK Jawor, 2010
SZLAK MARTYROLOGII - Kolor – NIEBIESKI. Szlak upamiętniający więźniów byłego obozu
koncentracyjnego „Gross Rosen”. Przebiega przez: Jawor –Paszowice – Czernica – Czeska Góra – okolice
Kostrzy – były obóz koncentracyjny Gross-Rosen – Gęsie Góry – okolice Żółkiewki – Góra Św. Jerzego –
Krzyżowa Góra – Strzegom. Jest to szlak pieszy, nizinny, o długości 22 km (około 2 godziny marszu), trasa
bogata w walory krajobrazowe, o małym natężeniu ruchu.
Obóz Gross-Rosen powstał w sierpniu 1940 roku jako filia KL Sachsenhausen. Więźniowie obozu przeznaczeni
byli do pracy w miejscowym kamieniołomie granitu. Pierwszy transport przybył tam 2 sierpnia 1940 roku. 1
21
maja 1941 roku Arbeitslager Gross-Rosen uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. Ogółem przez
Gross-Rosen (obóz macierzysty i jego filie) przeszło około 125 000 więźniów.
"SZLAK PIASTOWSKI" lub "SZLAK GRANITOWY" - Symbol szlaku: K-2 – Kolor: CZERWONY szlak rowerowy, o długości 50 km, około 5 godzin marszu, trasa łatwa i bogata w walory widokowe i
kulturowe, biegnie po nizinnych terenach Przedgórza Sudeckiego o małym natężeniu ruchu. Przebieg trasy:
Świdnica – Jaworzyna Śląska – Strzegom – Jawor.
SZLAK VIA SACRA – ŚWIĘTA DROGA - to nowy szlak turystyczny powstały w 2005 roku. Łączy
wyjątkowe miejsca sakralne, obiekty architektury i dzieła sztuki na styku trzech krajów: Niemiec, Polski i
Czech, w euroregionie Nysy. Dla osób, które chcą odbyć ciekawą historię Towarzystwo Marketingowe Górnych
Łużyc i Dolnego Śląska stworzyło szlak turystyczny łączący obiekty sakralne – „Via Sacra”.
„Via Sacra” obejmuje szesnaście „perełek” kulturowych znajdujących się na styku trzech krajów. W Niemczech
znajduje się osiem z nich, cztery w Polsce i Czechach. Wszystkie stacje uwzględniają wartość kulturowohistoryczną i turystyczną takich obiektów jak: Żytawskie Płótna Postne, zamek i klasztor w Oybinie oraz
Ewangelicka Jednota Bracka w Herrnhut, wiejski kościół barokowy w Cunewalde i Katedra św. Piotra wraz ze
skarbcem w Budziszynie, największy kościół symultaniczny w Niemczech, klasztory cystersek w Panschwitz i w
Ostritz oraz Kościół Nawiedzenia NMP w Hejnicach i Świątynia Wang w Karpaczu. W otoczeniu wszystkich
stacji Via Sacra znajdują się miejsca sakralne i obiekty, które rangą i atrakcyjnością dorównują stacjom.
Partnerzy Via sacra oferują noclegi, wyżywienie oraz inne usługi.
W styczniu 2012 roku Bazylika Mniejsza w Strzegomiu zaistniała na mapie jako siedemnasta stacja „Via Sacry”,
natomiast pałac w Morawie stał się partnerem szlaku.
W całość krajobrazu Gminy Strzegom wkomponowane są liczne wyrobiska po eksploatacji granitu, ich głębokie
niecki wypełnione są czystą wodą a skalne uskoki porośnięte drzewami i krzewami. Jest to krajobraz tak
wyjątkowy dla analizowanego obszaru i jest on niespotykany w innych rejonach kraju.
Centrum miasta Strzegomia położone jest w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej, w której znajduje się wiele
elementów zaliczanych do obiektów dziedzictwa kulturowego. Odwiedzając tereny gminy Strzegom warto
zobaczyć m.in:

Gotycki kościół św. Piotra i Pawła z XIV w., w Strzegomiu będący od 2002 r. Bazyliką Mniejszą.
Bazylika p.w. św. Piotra i Pawła , której budowę rozpoczęto już ok. 1311 r. należy do największych i
najpiękniejszych budowli gotyckich na Dolnym Śląsku oraz obiektów dziedzictwa kulturowego.
Bazylika jest własnością Parafii Rzymsko-Katolickiej. Zarówno wnętrze, jak też teren przyległy do tego
obiektu są w dużym stopniu wyremontowane. W roku 2012 Bazylikę Mniejszą w Strzegomiu wpisano
na listę Pomników Historii.

kościół św. Barbary. Pochodzi z XIV wieku i początkowo pełnił funkcję synagogi żydowskiej. Jest to
niewielki kościół jednonawowy. Wewnątrz warte uwagi są chrzcielnica z 1500 roku, sakramentarium z
piaskowca z XIV wieku, oraz portal zachodni w stylu gotyckim z XIV wieku.

kościół św. Antoniego. Powstał w XV wieku jako basteja obronna przy Bramie Nowej i służyła
zarówno do celów sakralnych jak i obronnych. We wnętrzu ciekawe zworniki sklepienne z XVI wieku,
ołtarz główny z XVIII wieku oraz portal do zakrystii w stylu późnego gotyku z XVI wieku.

Kaplica św. Jadwigi. Wybudowana została ona w II połowie XIII wieku a wyświęcona została w 1268
roku. W 1372 roku pierwsza wzmianka o kaplicy jako kaplicy przyszpitalnej pw. Św.Jadwigi. Rok
1460 przyniósł przebudowę której kaplica zawdzięcza swój dzisiejszy wygląd. W 1819 roku zmieniono
funkcję kaplicy zmieniając ją w kaplicę pogrzebową. Procedura ta miała swoją przyczynę w tym iż
obok urządzono nowy cmentarz miejski. Budynek jednonawowy, dwuprzęsłowy. Sakramentarium,
zworniki, oraz wsporniki sklepienia pochodzą z drugiej połowy XV wieku.

dawny zespół klasztoru karmelitów z XV w., Kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela Świata i
Matki Boskiej Szkaplerznej z Góry Karmel. Wybudowany w 1430 roku, następnie w 1729
przebudowany i rozbudowany przez karmelitów. W 1819 kolejny raz przebudowany tym razem przez
ewangelików. W 1997 roku biskup legnicki Tadeusz Rybak powtórnie konsekrował oddany do użytku
po remoncie kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela Świata i Matki Boskiej Szkaplerznej. W roku 2011
zakończono remont kompleksu poklasztornego i przekształcono go w Centrum Aktywności Społecznej
„Karmel”, w którym znalazły siedzibę stowarzyszenia i organizacje społeczne, Punkt Informacji
Turystycznej oraz Izba Tradycji Ziemi Strzegomskiej.

Ratusz (pochodzący z 1859 – 60r. przebudowany w 1940),
22

Wieżę Targową pełniącą w średniowieczu rolę Wieży Ratuszowej, z której rozciąga się widok na
panoramę miasta. Jest to jedyna pozostałość dawnego ratusza z XIV wieku. Jest też jedynym
zachowanym elementem średniowiecznej zabudowy rynku. Zwieńczona szklanym hełmem w kształcie
ostrosłupa oraz renesansową balustradą. Wieża ma wewnątrz zainstalowany dzwon z 1365 roku.
Wysokość wieży to 35,9 m.

fragmenty murów miejskich z końca XIII w., Obwarowania miejskie zostały wybudowane w latach
1291-1299 z rozkazu księcia Bolka I. Do dzisiaj zachowały się niewielkie fragmenty w południowej
części Starego Miasta nieopodal wiaduktu kolejowego. Najlepiej zachowanym fragmentem jest element
z Basztą Dziobową z XIV w. w Parku Miejskim.

Dom Zgromadzenia Sióstr Elżbietanek – powstanie datuje się na lata 1812-92, obiekt stanowi
własność wyznaniową, stan zachowania bardzo dobry. Znajduje się w Strzegomiu przy ul.
Obywatelskiej. Jest to budynek neogotycki, murowany, licowany cegłą z ceramicznym detalem.
Dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, otwory okienne zamknięte łukami odcinkowymi.

Łaźnie Miejskie zostały otwarte 5 grudnia 1905 roku. Były w użytkowaniu Patriotycznego
Towarzystwa Kobiet. Łaźnie były wyposażone w wanny, natryski, saunę oraz kąpiele lecznicze. Z
Łaźnią Miejską połączony był Dom Ludowy. Mieściła się w nim niegdyś Biblioteka Ludowa, czytelnia,
szkoła gospodarstwa wiejskiego oraz kuchnia dla biednych i sala z grami. Obecnie obiekt przy ulicy
Wojska Polskiego pełni funkcję usługową i stanowi własność prywatną.

Mauzoleum Friedricha Bartscha – znajduje się na terenie cmentarza komunalnego przy ulicy
Świdnickiej. Powstanie datuje się na ok. 1920 r. Obiekt jest murowany z bloków kamienia. Masywna
kubiczna forma, a w oknach kraty ozdobione motywem krzyża żelaznego. Cmentarz powstał w
początkach XX w., stanowi własność komunalną.
Nie można również pominąć zabytków leżących poza Strzegomiem, do których należą:

kościół parafialny, p.w. Chrystusa Króla w Goczałkowie Dolnym, pochodzi z XVI wieku, wpisany
do rejestru zabytków pod nr 1674. Budynek jest murowany, tynkowany z zachowanym tynkowym
neogotyckim detalem ornamentalnym nad otworami okiennymi. Kościół jest jednonawowy z
mniejszym prezbiterium i środkową wieżą. W ścianie prezbiterium zewnętrzna nisza z rzeźbą Chrystusa
Króla. Wzniesiony został jako kościół ewangelicki z inicjatywy barona Ulricha von Richthofena.

założenie pałacowe z dwoma folwarkami w Goczałkowie Górnym. W zespole pałacowofolwarcznym znajduje się pałac oraz dwie oficyny mieszkalne, stajnia, obora, stodoła, budynek
gospodarczy, park krajobrazowy. Wszystko zwieńczone jest XIX-wieczną dwuskrzydłową stylizowaną
wicią roślinną bramą wjazdową. Brama znajduje się pomiędzy dwiema oficynami mieszkalnymi. Pałac
był rezydencją barona von Schliewitz. Kilkakrotnie był przebudowywany, a ostatni raz pod koniec XIX
w. Obecnie stanowi własność prywatną i pełni funkcję budynku mieszkalnego. Jest w stanie
zaniedbanym. W listopadzie 2007 r. w pałacu wybuchł pożar. Pożar niemal całkowicie zniszczył
zabytkowy pałac. Park pałacowy z 1879 roku, wpisany do rejestru zabytków pod nr 1367/wł.

zespół kościoła parafialnego p.w. Świętego Jana Chrzciciela w Jaroszowie, wpisany do rejestru
zabytków pod nr 939/wł, (Jaroszów). Powstanie kościoła datowane jest na XV w. Murowany z cegły z
ceglanym detalem neogotyckim (szczyty, fryzy, blendy, sterczyny), z zachowaną z pierwotnego
kościoła kamienną gotycką wieżą. Budowla jest jednonawowa z mniejszym prezbiterium,
rozczłonkowana przybudówkami i przyporami. Nieopodal na cmentarzu parafialnym przy murze
cmentarnym znajduje się Mauzoleum rodziny Kasper i Gurlich z początku XX w.

zespół dworu i folwarku, (Jaroszów)

Na terenie Ziemi Strzegomskiej znajduje się 14 krzyży pojednania i 3 kapliczki kamienne. W
Strzegomiu do dnia dzisiejszego przetrwały dwa krzyże pojednania. Najcenniejszy krzyż pojednania
znajduje się w Stanowicach. Pochodzi on z 1305 r. Jest to największy i najbardziej masywny krzyż
pojednania, jaki odnaleziono nie tylko na Dolnym Śląsku, ale i w całej Europie. Ofiarą był młynarz ze
wsi Stanowice, mordercą zaś zarządca majątku z położonej tuż obok wsi Pasieczna. Karą była wysoka
główszczyzna, którą stanowiło przeszło 12 marek, czyli ówczesna równowartość dwóch dobrej klasy
koni lub tuzina osłów oraz nakaz wystawienia krzyża na miejscu zbrodni.

Kościół filialny p.w. św. Piotra i Pawła w Rusku – zbudowany został około 1239 r. w stylu
romańskim. Później przebudowany dwukrotnie w XVI i XVIII w. Kościół jest murowany, tynkowany,
z odcinkowo zamkniętymi otworami okiennymi i wieżą wspartą uskokową masywną przyporą. Ten
orientowany i jednonawowy kościół ma ciekawe założenie – po obu stronach nawy przy prezbiterium
zaplanowano dwie półkoliste wieże, nadając wnętrzu charakter założenia transeptowego. Obecnie
zachowana jest jedynie wieża północna. Na terenie obiektu znajduje się także zachowana drewniana
rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z końca XV w. W zespole kościoła znajduje się zabytkowy mur,
23
którego powstanie datuje się na ok. XVI w. Mur został zbudowany z nieregularnych ciosów
kamiennych i wsparty zewnętrznymi masywnymi przyporami. Na terenie przykościelnego cmentarza
zachował się także grobowiec rodziny Ullrichów z l. 70/80 XIX w. otoczony ozdobnym metalowym
ogrodzeniem. We wnętrzu znajduje się barokowy ołtarz z drewna polichromowanego oraz barokowa
ambona z drewna złoconego.

kościół filialny w Kostrzy p.w. Świętego Krzyża, wpisany do rejestru zabytków pod nr 1679.
Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1374 r. jest murowany, tynkowany, jednonawowy z prosto
zamkniętym prezbiterium, do którego dobudowana jest tej samej wysokości kaplica i zakrystia. Kościół
ma również osiową wieżę z tak zwanym „cebulastym” hełmem i charakter gotycki. Najcenniejszym
elementem jest ambona z 1585 r.

kościół parafialny p.w. Świętej Trójcy w Olszanach, wpisany do rejestru zabytków pod nr 1043.
Kościół wzniesiono w XIV w., a w XV w. został on rozbudowany. Murowany, tynkowany, o
rozczłonkowanej i zróżnicowanej bryle. Jest to obiekt jednonawowy ze sklepionym prezbiterium.
Zachowane wyposażenie barkowe (ambona, ołtarz główny) i organy z końca XIX wieku. Na terenie
obiektu znajduje dobrze zachowany mur z kamieni polnych i otoczaków zwieńczony XIX-wieczną
bramą z prętów.

Kościół filialny p.w. św. Szymona i Judy Tadeusza – pierwsza wzmianka o tej budowli sakralnej
pochodzi z roku 1291. Ołtarz główny z XVII w., liczne epitafia i nagrobki z piaskowca z lat 1558-1677.
Obiekt jest murowany, jednonawowy z wieżą i prostokątnym prezbiterium oraz sklepieniem krzyżowożebrowym. Barokowy hełm wieży pokryty został blachą. Na ścianach szereg nagrobków z lat 15581600, a we wnętrzu późnorenesansowy ołtarz z początku XVII w. W zespole kościoła znajduje się mur,
który również znajduje się w złym stanie. Od zewnątrz znajdują się wmurowane płyty nagrobne z XVIXVIII w.

Kościół ewangelicki (p.w. Matki Boskiej Różańcowej) – powstanie datowane na 1872 r. , neogotyk
Kościół jest budową jednonawową, murowaną z kamienia z ceramicznym detalem na rzucie krzyża
łacińskiego. Obiekt posiada wieżę flankowaną przez małe wieżyczki, a ściany wieży wieńczą trójkątne
szczyty. Wewnątrz neogotyckie wyposażenie z okresu budowy. W bezpośredniej bliskości kościoła
znajduje się także cmentarz ewangelicki z lat 70. XIX w. Nowsza część cmentarza oddzielona jest
neogotyckim murem ceglanym. W zespole kościoła znajduje się także zabytkowa dwuskrzydłowa
metalowa brama zawieszona na czworobocznych masywnych murowanych i tynkowanych słupkach
oraz mauzoleum. Mauzoleum pochodzi z początku XX w., jest zaniedbane. Posiada zachowaną
oryginalną stolarkę drzwi i kratę w nadświetlu. W bardzo dobrym stanie za to zachowana jest brama
przy mauzoleum. Datuje się, że powstała w 1872 r. (neogotyk)

Kościół filialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Stanowicach – datuje się, że obiekt powstał
ok. poł. XVIII w. Kościół jest murowany z cegły, tynkowany, na kamiennej podmurówce, z
tynkowanym detalem architektonicznym, zbudowany na rzucie krzyża łacińskiego. Kościół jest
jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym półkolistą apsydą i wieżą wkomponowaną w falistą fasadę,
zamkniętą barokowym szczytem. Na uwagę zasługuje baniasty hełm wieży z latarnią kryty miedzianą
blachą. Wewnątrz kościoła zachowany został późnobarokowy ołtarz z 2 poł. XVIII w.

Pałac – powstał ok. poł. XIX w. Forma własności to współwłasność, obecnie pałac nie jest użytkowany.
Stan zachowania dobry. Pałac jest budynkiem wolnostojącym z bogatym tynkowanym detalem
architektonicznym o formach eklektycznych. Obiekt jest dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem,
po renowacji. W skład zespołu pałacowo-folwarcznego wchodzą także bramy wjazdowe i są w złym
stanie. Ogrodzenie, spichlerz, dom mieszkalny, stodoła są w podobnym stanie.

Pałac w Morawie W roku 1864 rodzina von Kramsta zbudowała w tym miejscu pałac z obiektami
gospodarczymi. Obiekt został zaprojektowany w dwóch stylach - neorenesansowym i
neoklasycystycznym. Pałac jest trójkondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. Założenie jest
murowane głównie z cegły i powstało na planie rzutu prostokąta. Od strony wschodniej znajduje się
czworoboczna wieża, górująca nad resztą zabytku. Najbardziej cenną elewacją jest strona południowa,
dwunastoosiowa z trójosiowym ryzalitem, gdzie mieści się balkon, wsparty na czterech filarach w stylu
korynckim. Dookoła jest piękny park z jeziorkiem o powierzchni prawie 1 ha, a na wschód od pałacu
założono 22-hektarowy park angielski. Po wojnie założenie folwarczno – pałacowe pełniło różne
funkcje. Dziś w pałacu w Morawie mieści się siedziba Fundacji św. Jadwigi, która prowadzi tu
charytatywne przedszkole oraz działalność edukacyjną.

Muzeum byłego Obozu Koncentracyjnego Gross-Rosen powstało w sierpniu 1940 roku jako filia
KL Sachsenhausen, której więźniowie przeznaczeni byli do pracy w miejscowym kamieniołomie
granitu. Pierwszy transport przybył tam 2 sierpnia 1940 roku. 1 maja 1941 roku Arbeitslager GrossRosen uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. Ogółem przez Gross-Rosen (obóz
24
macierzysty i jego filie) przeszło około 125 000 więźniów. Szacunkowa liczba ofiar obozu Gross-Rosen
wynosi około 40 000.

Stadnina koni w Żółkiewce. Stadnina powstała w 1955 roku na bazie Zespołu Państwowych
Gospodarstw Rolnych, którego gospodarstwa znajdowały się wokół miasta Strzegom. Pierwotne
zamierzenia dotyczyły hodowli koni śląskich, jednak już w 1956 roku przybyły pierwsze klacze pełnej
krwi angielskiej, które dały początek przyszłej hodowli. Hodowli koni towarzyszy sport jeździecki.
2.6. Współpraca transgraniczna
Ważną rolę w rozwoju poszczególnych gmin pełni współpraca z partnerami zagranicznymi. Polega ona na
utrzymaniu i rozwijaniu już istniejących przyjaznych stosunków, udzielaniu wzajemnych rad i pomocy w
zakresie zadań komunalnych oraz na inicjowaniu i rozszerzaniu kontaktów pomiędzy organizacjami
sportowymi, kulturalnymi i turystycznymi, a także na budowaniu porozumienia pomiędzy mieszkańcami miast
partnerskich, opartego na wzajemnym szacunku.
Gmina Strzegom od kilkunastu lat aktywnie współpracuje z kilkoma miastami w Europie. Z czterema Strzegom
nawiązał współpracę partnerską, są to miasta:

16.09.1995 r. Auerbach (Niemcy),

11.11.1997 r. Torgau (Niemcy, południowo- wschodnia Saksonia),

15.08.1998 r. Znojmo (Czechy, południowe Morawy),
 31.10.2005 r. Pavullo nel Frignano (Włochy, prowincja Modena).
Pomiędzy Strzegomiem, Torgau i Znojmo powstał układ trójstronny, ponieważ Znojmo jest także partnerem
Torgau. Władze Strzegomia przywiązują dużą wagę do współpracy z miastami bliźniaczymi. Kontakty, bardziej
lub mniej formalne w sferze kulturalnej, turystycznej, gospodarczej czy sportowej owocują wymianą
doświadczeń i wzajemnymi wizytami przedstawicieli różnych środowisk. Dzięki tej współpracy wielu
strzegomian miało okazję wyjeżdżać do zaprzyjaźnionych miast, obserwować życie innych Europejczyków.
Nawiązały się liczne przyjaźnie. Zorganizowano wiele wyjazdów, spotkań młodzieży, wymiany grup
tanecznych, muzycznych, zawody sportowe. Jednym z przykładów współpracy środowiskowej jest wymiana
młodzieży w ramach imprez kulturalnych i sportowych organizowanych w zaprzyjaźnionych miastach.
W Strzegomiu są to m.in.: Święto Granitu Strzegomskiego, Międzynarodowy Festiwal Folkloru, Akcja Lato,
Giełda Minerałów, Międzynarodowy Turniej Judo im. Edwarda Brzegowego, Międzynarodowy Turniej
Piłkarski o Puchar Burmistrza Strzegomia, Kamienna Rzeźba – Kulturystyka Mężczyzn i Fitness Sylwetkowy
Kobiet - Eliminacje do Mistrzostw Świata Fitness oraz Arnold Classic Europe.
W Torgau: Dni Miasta Torgau, mecz piłki nożnej o Puchar Przechodni Burmistrza Miasta Torgau, Elbe Day obchody rocznicy spotkania wojsk rosyjsko - amerykańskich nad Łabą. W Auerbach: Dni Auerbach,
Kirmestfest, Altmarktfest.. W Znojmo: Dni Miast Partnerskich, Międzynarodowy Turniej Piłki Nożnej o Puchar
Miasta Znojma, różne uroczystości związane z wejściem Czech do UE itp. W Pavullo są to rozgrywki piłki
nożnej.
Z tytułu współpracy z miastami partnerskimi Strzegom otrzymał środki finansowe z Fundacji Współpracy
Polsko - Niemieckiej z Warszawy, które zostały wykorzystane na remont Wieży Targowej (40.000,00 zł) i
adaptację obiektów pokoszarowych na przychodnię zdrowia (400.000,00 zł).
Od 1995 roku kontakty z Auerbach nawiązały już: Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Harcerstwa
Rzeczypospolitej, zakłady pracy, instytucje, stowarzyszenia, zespoły folklorystyczne i kulturalne, szkoły
podstawowe i Gimnazjum Nr 2. Bardzo dobrze układa się współpraca strzegomskiej straży pożarnej z jej
odpowiedniczką: Freiwillige Feuerwehr der Stadt Auerbach, Torgau i Zweibrücken. Straże z Auerbach
przekazały naszym jednostkom 2 samochody pożarnicze, kilkadziesiąt sztuk aparatów oddechowych z maskami
i rezerwowymi butlami. Z Zweibrücken strażacy otrzymali samochód pożarniczy, agregaty prądotwórcze o
mocy: 50 kW, 14,2 kW i 0,75kW, pompy, wiertarki udarowe, węże, taśmy, buty gumowe, kurtki. W 2013 r.
Feuerwehr der Stadt Torgau sfinansował kurs w komorze dymnej dla kilkudziesięciu osób OSP z całej Gminy
Strzegom. Każdy z uczestników otrzymał imienny certyfikat honorowany w Polsce.
W ramach współpracy miast partnerskich prowadzone są działania na rzecz pokoju i przyjaźni oraz
przeobrażania tradycyjnych obciążeń historycznych narodów poprzez popularyzację obyczajów, kultury i sztuki,
postępu, organizacji życia rodzinnego i zawodowego.
W 1994 r. podpisane zostało porozumienie z Budesheimatgruppe Striegau. Ma ono na celu wykluczenie
ewentualnych uprzedzeń narodowościowych, działanie w kierunku poprawy stosunków międzysąsiedzkich,
sprawowania opieki nad zabytkami w mieście i uzupełnienie materiałów historycznych o Strzegomiu od 1880 r.
Długoletnia współpraca władz miasta i Towarzystwa Miłośników Ziemi Strzegomskiej z Bundesheimatgruppe
Striegau (stowarzyszenie byłych mieszkańców Strzegomia) zaowocowała przekazaniem miastu kilkuset starych
25
fotografii miasta z okresu przedwojennego, pomocnych przy rekonstrukcji strzegomskich zabytków. Członkowie
stowarzyszenia przekazali także symboliczną kwotę na remont kościoła poewangelickiego i renowację organów
w kościele Św. App. Piotra i Pawła w Strzegomiu.
W 2013 r. Stowarzyszenie popierania zatrudnienia i kwalifikowania do pracy zarejestrowane w Bad Freienwalde
(VFBQ) we współpracy z Zespołem Szkół w Strzegomiu uczestniczyło w projekcie sprzątania cmentarza
żydowskiego i renowacji kamiennego ogrodzenia wokół cmentarza położonego przy ul. Św. Jadwigi w
Strzegomiu. Również w tym samym roku władze Torgau i miejscowy szpital przekazały 15 łóżek szpitalnych, w
tym 5 łóżek dla dzieci.
3.
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO
3.1. Ochrona przyrody i krajobrazu
3.1.1. Charakterystyka i ocena stanu aktualnego
Charakterystyczny krajobraz Gminy Strzegom, położony jest w przeważającej części na obszarze Wzgórz
Strzegomskich, stanowiącej część Przedgórza Sudeckiego. W krajobrazie Wzgórz Strzegomskich dominują
wzgórza porośnięte lasami, na których często można spotkać wychodnie skalne, które okazały się odporniejsze
na warunki zewnętrzne niż reszta skał. Wśród Wzgórz Strzegomskich najwyższym szczytem jest położona w
kompleksie lasów mieszanych Góra Krzyżowa mająca wysokość 354 m. n.p.m. Charakterystyczne, zwłaszcza w
południowej części, są liczne kamieniołomy, w których wydobywa się granit, bazalt i kaoliny.
Ze względu na specyficzne podłoże geologiczne (skały granitowe i bazaltowe) okolice Strzegomia znajdują się
w obszarze najniższej gęstości sieci rzecznej na Dolnym Śląsku, co ma swoje konsekwencje w dostępie do
wody. Teren całej gminy Strzegom należy do dorzeczy Bystrzycy i Kaczawy (lewe dopływy Odry - cieki II
rzędu). W obrębie dorzecza Bystrzycy największym ciekiem w gminie jest Strzegomka (ciek III rzędu), do której
wpływają Pełcznica i Czarnucha (cieki IV rzędu).
Uzupełnieniem ww. dominujących form krajobrazu naturalnego i kulturowego są tereny upraw rolnych z
rozdrobnioną zabudową zagrodową i mieszkaniową jednorodzinną oraz mozaiką zadrzewień śródpolnych i
przywodnych.
3.1.2. Siedliska przyrodnicze
Przynależność terytorialna Gminy Strzegom do geobotanicznych krain i okręgów oraz regionalizacja
przyrodniczo – leśna przedstawiono w tabeli poniżej.
Tabela 2 Przynależność terytorialna Gminy Strzegom
Podział geobotaniczny3
Prowincja
Niżowa-Wyżynna, Środkowoeuropejska
Dział
A-
Bałtycki
Poddział
A3 -
Pas Kotlin Podgórskich
Kraina
11 -
Kotlina Śląska
c-
Przedgórze Sudeckie
Kraina
V-
Śląska
Dzielnica
V.3 -
Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu
Głubczyckiego
Mezoregion
V.3.a -
Przedgórza Sudeckiego
V.3.a -
Wzgórza Strzegomskie
Prowincja
33
Masyw Czeski
Podprowincja
332
Sudety
Okręg
Rejonizacja przyrodniczo - leśna
4
Region
Podział fizyczno – geograficzny
5
Szata roślinna Polski - W. Szafer, K. Zarzycki, 1972
Rejonizacja przyrodniczo – leśna, Trampler, 1990
5
Mezoregiony Polski – J. Kondracki, 1994
3
4
26
Makroregion
332.1
Mezoregion
332.11
Źródło: opracowanie własne
Ogółem na tym obszarze stwierdzono obecność ok. 321 gatunków roślin naczyniowych, reprezentujących
następujące typy siedlisk:

Murawowe i naskalne – rozwija się na starych, zniszczonych murach, dobrze nasłonecznionych lecz o
znacznej wilgotności,

Dywanowe – zasiedla wydeptywane, zacienione drogi śródleśne,

Okrajkowe nitrofilne – jest to zbiorowisko ciepłolubnych, umiarkowanie nitrofilnych chwastów
ruderalnych,

Okrajkowe termofilne – towarzyszy najczęściej ciepłolubnym dąbrowom na Górze Jerzego i na
niewielkiej powierzchni wzdłuż brzegu zarośli nad wyrobiskiem Szerokiej Góry,

Zaroślowe – należące do dynamicznego kręgu ciepłolubnych dąbrów, reprezentowane przez zarośla
ligustru pospolitego i tarniny,

Leśne,
Rysunek 4 Podział geobotaniczny obszaru gminy Strzegom
Źródło: Matuszkiewicz J.M., 1994, 42.5. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne 1:2 500 000. 1. Krajobrazy roślinne, 2. Regiony
geobotaniczne (w:) Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, IGiPZ PAN, Główny Geodeta Kraju, Warszawa
3.1.3. Chronione i ginące elementy flory i fauny
Stan rozpoznania środowiska przyrodniczego gminy Strzegom pod kątem występowania rzadkich i ginących
gatunków flory i fauny jest stosunkowo dobry. Pierwsza eksploracja botaniczna została przeprowadzona na
terenie Wzgórz Strzegomskich w 1878 r. Zinwentaryzowano aż 956 gatunków roślin (w tym 137 gatunków
jednoliściennych i 798 dwuliściennych), które już wtedy stanowiły rzadkie okazy botaniczne. Wśród ciekawych
i rzadko spotykanych roślin w okolicy Strzegomia występują: okrzyn szerokolistny, oleśnik górski, dereń
leczniczy, będąca pod ochroną goryczka rzęsista, bodziszek pierzasty, groszek bulwiasty, złocień
27
baldachogrniasty, jastrzębiec żmijowaty i cenna ze względu na paszę - stokłosa bezostna (rodzaj traw). Ogółem
na tym obszarze nie stwierdzono, co prawda żadnego gatunku z tzw. Załącznika nr 2 Dyrektywy Siedliskowej,
mogącego decydować o wyznaczeniu potencjalnej Ostoi Siedliskowej NATURA 2000, natomiast zanotowano
stanowiska ok. 16 gatunków roślin, objętych w Polsce ochroną prawną i występujących na stanowiskach
naturalnych. Pełna lista ww. gatunków wraz z określeniem kategorii zagrożenia znajduje się w tabeli poniżej.
Tabela 3 Lista gatunków roślin, objętych ochroną prawną na terenie gminy Strzegom
Gatunek
Barwinek pospolity;
Vinca minor
Bluszcz pospolity;
Hedera helix
Kopytnik pospolity;
Asarum europaeum
Rojownik (rojnik) pospolity;
Jovibarba sobolifera
Konwalia majowa;
Convallaria majalis
Lilia złotogłów;
Lilium martagon
Paprotka zwyczajna;
Polypodium vulgare
Pierwiosnek lekarski;
Primula veris subsp. veris
Przytulia (marzanka) wonna;
Galium odoratum
Naparstnica zwyczajna;
Digitalis grandiflora
Status ochronny
c
C
-
-
-
S
S
C
Cp
S
Status ochronny (wg słownika programu Taksator):
s – ochrona ścisła,
sb – ochrona ścisła bezwzględna,
c – częściowa,
cp – częściowa z możliwością pozyskania;
1kategoria zagrożenia wg Czerwonej Księgi Roślin (za słownikiem programu Taksator):
VU – gatunki narażone;
2 kategoria zagrożenia wg Czerwonej Listy Roślin Naczyniowych Zagrożonych w Polsce:
V– gatunki narażone
Podstawowe zagrożenie dla większości spośród ww. gatunków stanowi: ekspansja gatunków synantropijnych w
zbiorowiskach roślinności leśnej i nieleśnej oraz dłuższe okresy obniżonego stanu wód, powodujące wysychanie
zbiorników wodnych i ekspansję roślinności bagiennej, łąkowej i pastwiskowej.
Strzegomska fauna nie jest tak obfita w gatunki, ale udało się potwierdzić występowanie rzadkich okazów
owadów i skorupiaków - motyli, ślimaków i pająków. W lasach strzegomskich mają swoje gniazda także rzadsze
gatunki drobnych ptaków. Wśród nich zwraca uwagę sikora czubatka, pokrzewka czarnogłówka, świstunka i
należący do rodziny dzięciołów - krętogłów. Poza tym napotkać można tu typową dla śląskiego leśnego
krajobrazu zwierzyn - jelenie. W trawach zaś króluje niepodzielnie leśny świerszcz.
28
3.1.4. Formy ochrony przyrody na terenie Gminy Strzegom
Spośród form ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej, wymienionych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody (Dz.U. z 2013 r., poz. 627) do chwili obecnej na terenie gminy Strzegom utworzono:




Obszar Chronionego Krajobrazu „Góra Krzyżowa” – powierzchnia 150 ha, utworzony w 1981 r. celem
ochrony wartościowych terenów krajobrazowych o różnych ekosystemach, jak również korytarze
ekologiczne. Szczególnej ochronie podlegają zbiorowiska roślinne objęte ochroną prawną:

bluszcz pospolity,

barwinek pospolity,

rojnik pospolity,

naparstnica zwyczajna,

lilia złotogłów,
rzadkie i zagrożone: mannia fragrans, rogownica drobna, rogownica drobnokwiatowa, irga zwyczajna,
ligustr pospolity, złocień baldachogroniasty, peręcówka orzęsiona,
inne: przytulia pachnąca, gajowiec żółty, szczyr trwały, miodunka ćma, konwalia majowa, możylinek
trójnerwowy, przylaszczka pospolita, zawilec gajowy,
drzewostan: dąb, buk, modrzew, grab, klon, lipa, jesion, świerk, sosna.
Rysunek 5 Powierzchniowy obszar chroniony na terenie gminy Strzegom – OchK „Góra Krzyżowa”
Źródło: www.geoserwis.gov.pl
Na terenie gminy Strzegom, nie utworzono, jak również nie zaproponowano żadnego obszaru NATURA 2000 –
w oparciu o Dyrektywę Siedliskową, jak też Dyrektywę Ptasią.
29
Tabela 4 Pomniki przyrody na terenie gminy Strzegom
Opis pomnika
Lokalizacja
Obowiązująca podstawa prawna wraz z
oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu
prawnego
Lipa drobnolistna (Tilia cordata)
Strzegom, Aleja Wojska Polskiego przy
Straży Pożarnej
Rozporządzenie Nr 11 Wojewody
Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r.
(Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19
sierpnia 2008 r. poz. 2494)
Klon jawor (Acer pseudoplatanus)
Strzegom, w parku 50 m od ul. Parkowej
Klon srebrzysty (Acer saccharinum)
Strzegom, w parku przy ul. Kasztelańskiej
Dąb szypułkowy (Quer cusrobur)
Strzegom, w parku przedszkola przy ul.
Parkowej
Klon pospolity (Acer platanodes)
Parkowej
Buk pospolity (Fagus silvatica)
Parkowej
Platan klonolistny (Platanus x acerifolia)
Parkowej
Topola biała (Populus alba)
Strzegom Gimnazjum Nr 1, przy ul.
Brzegowej 1
Żółkiewka, park zabytkowy
Tulipanowiec amerykański (Lilodendron
tulipisfera)
Goczałków Górny obok zabytkowego
pałacu
tulipisfera)
30
Żelazów, park pałcowy
Bartoszówek park pałacowy
Cis pospolity (Taxus baccata), forma
trzypniowa
Strzegom park miejski ul. Krótka
Aleja wielogatunkowa - Platan klonolistny
(Platanus x acerifolia) - 7 szt., Klon
zwyczajny (Acer platanoides) - 2 szt., Klon
jawor (Acer pseudoplatanus) - 3 szt.
Strzegom od wiaduktu kolejowego przy ul.
Świnickiej do pomnika wojennego przy ul.
Kasztelańskiej (PKS)
Źródło: Rejestr pomników przyrody, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
3.1.5. Zieleń urządzona
Zieleń urządzona, w tym: parki, zieleńce, skwery, zieleń przyzagrodowa w zabudowie mieszkaniowej,
izolacyjno – osłonowa wzdłuż ciągów komunikacyjnych i wokół zabudowy usługowo – przemysłowej, w tym –
obiektów użyteczności publicznej oraz zabytkowe zespoły zieleni przydworskiej, przypałacowej i przykościelnej
– to jeden z istotnych elementów Ekologicznego Sytemu Obszarów Chronionych (ESOCh) gminy.
Szczególną rolę w strukturze zieleni urządzonej spełniają obiekty zabytkowe, objęte strefami ochrony
konserwatorskiej Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu – szczegółowo wymienione w tabeli
poniżej.
Tabela 5 Rejestr zabytków na terenie Gminy Strzegom
Lp.
Miejscowość
I. Wykaz
obszarów
zabytkowych
II. Wykaz
zabytków archeologicznych
stanowiska archeologiczne
obszary ochrony archeologicznej
1
BARTOSZÓWEK
historyczny
układ
ruralistyczny
X
obszar obserwacji archeologicznej dla
średniowiecznej wsi w granicach nowożytnego
siedliska
2
BARTOSZÓWEK
X
1 w granicach wsi, poza
w/w obszarem
X
3
GOCZAŁKÓW
historyczny
układ
ruralistyczny
X
X
4
GOCZAŁKÓW
X
w/w obszarem
X
5
GOCZAŁKÓW GÓRNY
historyczny
układ
ruralistyczny
X
X
6
GODZISZÓWEK
X
2 w granicach wsi
X
7
GRANICA
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska
8
GRANICA
X
w/w obszarem
X
9
GRANICZNA
X
X
siedliska
31
10
GRANICZNA
X
w/w obszarem
X
12
GROCHOTÓW
X
1 w granicach wsi
X
13
JAROSZÓW
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska , w tym ochrony archeologicznej obszaru
przykościelnego
14
JAROSZÓW
X
w/w obszarem
X
15
KOSTRZA
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska , w tym obszar archeologicznej terenu
przykościelnego
16
KOSTRZA
X
w/w obszarem
X
17
MIĘDZYRZECZE
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska
18
MIĘDZYRZECZE
X
w/w obszarem
X
19
MODLĘCIN
X
X
siedliska
20
MODLĘCIN
X
w/w obszarem
X
21
MORAWA
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska
22
MORAWA
X
w/w obszarem
X
23
OLSZANY
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska
24
OLSZANY
X
w/w obszarem
X
25
ROGOŹNICA
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska , w tym ochrony archeologicznej terenu
przykościelnego
26
ROGOŹNICA
obszar obozu
zagłady wraz z
kamieniołomem
i otoczeniem
X
X
27
ROGOŹNICA
X
w/w obszarami
X
28
RUSKO
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska, w tym ochrony archeologicznej terenu
przykoscielnego
29
RUSKO
X
w/w obszarem
X
32
30
SKARŻYCE
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska, w tym ochrony archeologicznej
grodziska w obrębie folwarku
31
SKARŻYCE
X
w/w obszarem
X
32
STANOWICE
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska
33
STANOWICE
X
w/w obszarem
X
34
STAWISKA
X
3 w granicach wsi
X
35
TOMKOWICE
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska
36
TOMKOWICE
X
w/w obszarem
X
37
WIEŚNICA
X
X
siedliska
38
WIEŚNICA
X
w/w obszarem
X
39
ŻELAZÓW
historyczny
układ
ruralistyczny
X
X
40
ŻÓŁKIEWKA
historyczny
układ
ruralistyczny
X
siedliska
41
ŻÓŁKIEWKA
X
w/w obszarem
X
2
średniowiecznego miasta, w tym ochrony
archeologicznej średniowiecznych budowli i
szlaków
7
obszar obserwacji archeologicznej historycznych
przedmieść średniowiecznego miasta, obszar
ochrony archeologicznej historycznych szlaków i
plant miejskich
historyczny
układ
urbanistycznyośrodek miejski
wpisany do
rejestru
zabytków pod
numerem 417
decyzją z dnia
12.02.1957 r.
historyczny
układ
urbanistycznyprzedmieścia z
XVIII, XIX w.i
początków XX
w. wraz z
zabudową
poprzemysłową
42
STRZEGOM
43
STRZEGOM
44
STRZEGOM
obszar wzgórza
bazaltowego
3
obszar obserwacji archeologicznej archiwalnego
grodziska z podgrodziem
45
STRZEGOM
układ
przestrzenny
Grabiny
2
obszar obserwacji archeologicznej miejscowości
średniowiecznej
46
STRZEGOM
X
32 w granicach miasta, poza
w/w obszarami
X
33
Źródło: Dolnośląski Rejestr Zabytków, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 2013
Gmina Strzegom w perspektywie działań krotko – i długoterminowych w sposób szczególny pragnie realizować
tereny zieleni urządzonej wraz z infrastrukturą towarzyszącą, jako element zagospodarowania obiektów
rekreacji, sportu i wypoczynku w terenach w przybrzeżnych i w sąsiedztwie kompleksów leśnych.
Zieleń przydrożna, rosnąca w pasie drogowym wszystkich kategorii dróg, poza aktualnie prowadzoną – w miarę
potrzeb i dostępnych środków - bieżącą pielęgnacją, wymaga częściowej wymiany składu gatunkowego drzew
oraz nowych nasadzeń.
Zadania Gminy w perspektywie krotko – i długoterminowej w zakresie wzbogacenia terenów zieleni urządzonej
winny stanowić kontynuację dotychczasowych działań własnych oraz koordynowanych przez Powiat Świdnicki,
Nadleśnictwa Jawor i Świdnica.
Z uwagi na to, iż tereny zdegradowane wymagające rekultywacji trwale zostały wpisane w krajobraz gminy,
zaleca się ich zagospodarowanie w kierunku przyrodniczym, z uwzględnieniem gatunków zgodnych z
siedliskiem oraz reintrodukcji gatunków szczególnie związanych z siedliskami wodnymi i podmokłymi.
3.1.6. Identyfikacja potrzeb
Wdrożenie sieci obszarów i obiektów chronionych na mocy przepisów ustawy o ochronie przyrody, zachowanie
ciągłości lokalnych ponadlokalnych „korytarzy” i „węzłów” ekologicznych (kompleksy leśne, zabytkowe
założenia zieleni parkowej i inne elementy krajobrazu kulturowego), ustalenie spójnej koncepcji
zagospodarowania przeobrażonych i zdegradowanych terenów poeksploatacyjnych, wyznaczenie obszarów dla
rozwoju funkcji rekreacyjno – wypoczynkowych nadleśnictw: Świdnica i Jawor – to główne wskaźniki
osiągnięcia stanu docelowego w dziedzinie ochrony przyrody i krajobrazu.
Do celów długoterminowych zaliczono następujące działania:

dostosowanie terenów leśnych do pełnienia funkcji rekreacyjno – wypoczynkowej w granicach Obszaru
Chronionego Krajobrazu „Góra Krzyżowa”, tworzenie innych terenów zieleni urządzonej (skwery,
zieleńce); zagospodarowanie zielenią otoczenia gminnych obiektów użyteczności publicznej oraz
rewitalizacja wybranych cennych zespołów i założeń zieleni w obiektach zabytkowych do celów
rekreacyjno – wypoczynkowych,

program rekultywacji o kierunku wodno-leśnym na terenach zdegradowanych przemysłem
wydobywczym,

wspieranie proekologicznych działań lokalnych nadleśnictw: Jawor i Świdnica – w realizacji obecnie
obowiązujących planów urządzania lasu oraz „ programów ochrony przyrody”.

zachowanie różnorodności biologicznej ekstensywnie użytkowanych agrocenoz, kompleksów stawów –
wdrażanie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych na obszarach wiejskich w ramach Planu Rozwoju
Obszarów Wiejskich: 2007 – 2013, promocja agroturystyki, kwalifikowanych form rekreacji
(wędkarstwo), turystyki pieszej, rowerowej, ukierunkowanej na aktywny odbiór walorów
przyrodniczych i krajobrazowo – kulturowych (ścieżki przyrodniczo – dydaktyczne; punkty
atrakcyjnych stanowisk rośli i siedlisk zwierząt),

kontynuacja prac pielęgnacyjno-konserwatorskich na obiektach przyrodniczych - pomnikach przyrody
ożywionej i potencjalnych pomnikach przyrody - drzewach o wymiarach pomnikowych,

wsparcie działań organizacji ekologicznych, instytucji naukowych w zakresie ochrony czynnej
wybranych gatunków fauny i flory (m.in. akcje edukacyjne w szkołach, promujące np. ideę „opiekunów
przyrody”).
Dla osiągnięcia stanu docelowego w zakresie ochrony przyrody niezbędne staje się również stałe podnoszenie
świadomości ekologicznej społeczności lokalnej: dzieci, młodzieży i dorosłych poprzez programy zintegrowanej
edukacji ekologicznej, polegającej na łączeniu edukacji z konkursami, zabawami i ochroną przyrody. Działania
te powinny być koordynowanej przez lokalne organizacje i stowarzyszenia lub własną aktywność gminy
Strzegom w tym zakresie.
34
3.1.7.
Cel
Cele i zadania środowiskowe do roku 2018 i do roku 2021
Cele długoterminowe do roku 2021
Cel
OPK.1.1
OPK.1
Ochrona walorów i zasobów
przyrodniczych z uwzględnieniem bioi georóżnorodności oraz krajobrazu
OPK.1.2
OPK.1.3
Cele krótkoterminowe do roku
2018
Pogłębianie i udostępnianie
wiedzy o zasobach
przyrodniczych
Stworzenie prawno –
organizacyjnych narzędzi dla
ochrony przyrody
Zachowanie lub odtworzenie
właściwej struktury i stanu
ekosystemu i siedlisk
Jednostka odpowiedzialna i
współpracująca
Zadanie
Przedsięwzięcie
OPK.1.1.1
Promocja własnych działań i inicjatyw proekologicznych
promujących walory środowiska przyrodniczego o charakterze
cyklicznym
Gmina Strzegom, lokalne
stowarzyszenia, Nadleśnictwa:
Świdnica, Jawor
OPK.1.1.2
Wytyczenie i zagospodarowanie ścieżek przyrodniczo dydaktycznych
Świdnica, Jawor
OPK.1.1.3
Opracowanie aktualnej inwentaryzacji przyrodniczej Gminy
Strzegom
Gmina Strzegom
OPK.1.2.1
Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych i ochronnych w obrębie
drzew, będących pomnikami przyrody, w tym ich ogrodzenie i
oznakowanie, zgodnie z obowiązującymi przepisami
Gmina Strzegom, Powiat Świdnicki
OPK.1.2.2
Wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych przy
uzgadnianiu miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego
OPK.1.2.3
Objęcie ochroną prawną nowe obiekty szczególnie cennych
przyrodniczo
Rada Gminy Strzegom
OPK.1.3.1
Bieżące utrzymywanie zieleni na terenie gminy
Gmina Strzegom
OPK.1.3.2
Przebudowa i częściowa wymiana składu gatunkowego
zadrzewień przydrożnych wzdłuż odcinków dróg, nowe
nasadzenia zieleni wysokiej, prace pielęgnacyjno konserwacyjne zieleni przydrożnej
Gmina Strzegom, Służba Drogowa
Powiatu Świdnickiego, Dolnośląska
Służba Dróg i Kolei, GDDKiA
OPK.1.3.3
Ochrona zabytków Gminy Strzegom
Gmina Strzegom
OPK.1.3.4
„Rewitalizacja obszaru chronionego krajobrazu na terenie
miasta Strzegom (Góra Krzyżowa)”
Gmina Strzegom
35
3.1.8.
L.P.
Harmonogram zadań w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
Nazwa zadania
Termin
rozpoczęcia
planowany
Termin
zakończenia
planowany
Jednostka
odpowiedzialna
Planowane efekty
ekologiczne
Planowane
koszty ogółem
(PLN) tys.
Partnerzy
Źródła finansowania
ZADANIA WŁASNE
OPK.1.1.1
Promocja własnych działań i inicjatyw
proekologicznych promujących walory
środowiska przyrodniczego o
charakterze cyklicznym
2014
2021
Gmina Strzegom
Wzrost świadomości
ekologicznej w zakresie
ochrony przyrody
40
Powiat Świdnicki
budżet gminy,
WFOŚiGW, NFOŚiGW
OPK.1.1.2
Wytyczenie i zagospodarowanie ścieżek
przyrodniczo - dydaktycznych
2014
2021
Gmina Strzegom
ochrony przyrody
40
Powiat Świdnicki
budżet gminy,
WFOŚiGW, NFOŚiGW
OPK.1.1.3
Opracowanie aktualnej inwentaryzacji
przyrodniczej Gminy Strzegom
2014
2021
Gmina Strzegom
ochrony przyrody
50
Powiat Świdnicki,
RDOŚ we Wrocławiu,
Województwo
Dolnośląskie
budżet gminy,
WFOŚiGW, NFOŚiGW
OPK.1.2.1
Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych i
ochronnych w obrębie drzew, będących
pomnikami przyrody, w tym ich
ogrodzenie i oznakowanie, zgodnie z
obowiązującymi przepisami
2014
2018
Gmina Strzegom
Poprawa wizerunku
przyrodniczego gminy
60
właściciele terenów na
których znajdują się
pomniki przyrody
budżet gminy,
WFOŚiGW, NFOŚiGW
OPK.1.2.2
Wzmacnianie roli opracowań
ekofizjograficznych przy uzgadnianiu
miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego
2014
2018
Gmina Strzegom
Poprawa wizerunku
przyrodniczego
krajobrazowego gminy
100
-
budżet gminy,
WFOŚiGW, NFOŚiGW
OPK.1.2.3
Objęcie ochroną prawną nowe obiekty
szczególnie cenno przyrodniczo
2014
2018
Gmina Strzegom
Zachowanie obszarów
cennych przyrodniczo
150
Powiat Świdnicki,
RDOŚ we Wrocławiu,
Województwo
Dolnośląskie
budżet gminy,
WFOŚiGW, NFOŚiGW
OPK.1.3.1
Bieżące utrzymywanie zieleni na terenie
gminy
2014
2018
Gmina Strzegom
Poprawa wizerunku
3 000
tereny zielone
budżet gminy
36
OPK.1.3.3
Ochrona zabytków Gminy Strzegom
2014
2021
Gmina Strzegom
Poprawa wizerunku
przyrodniczego
10 000
-
budżet gminy (eta
koncepcji)
OPK.1.3.4
„Rewitalizacja obszaru chronionego
krajobrazu na terenie miasta Strzegom
(Góra Krzyżowa)”
2017
2019
Gmina Strzegom
Poprawa wizerunku
przyrodniczego
4 000
-
budżet gminy (eta
koncepcji)
b.d.
zadrzewienia
budżet własny
jednostek
ZADANIA KOORDYNOWANE
OPK.1.3.2
Przebudowa i częściowa wymiana
składu gatunkowego zadrzewień
przydrożnych wzdłuż odcinków dróg,
nowe nasadzenia zieleni wysokiej, prace
pielęgnacyjno - konserwacyjne zieleni
przydrożnej
2014
2018
RAZEM ZADANIA WŁASNE
RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE
Gmina Strzegom,
Służba Drogowa
Powiatu
Świdnickiego,
Dolnośląska
Służba Dróg i
Kolei, GDDKiA
Poprawa wizerunku
3440
-
37
3.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Ogólna powierzchnia lasów na terenie gminy Strzegom – wg stanu na dzień: 31.12.2012 r. - wynosi: 1 311,1 ha
(gruntów leśnych, związanych z gospodarką leśną ogółem 1 341,3 ha), co stanowi około 9 % powierzchni
gminy. Lasy państwowe stanowią ok. 1 249,1 ha, w tym: 1 236 ha – w administracji Lasów Państwowych
(Nadleśnictwo Jawor oraz Nadleśnictw Świdnica). Lasy niepaństwowe zajmują powierzchnię ok. 62 ha –
głównie, jako niewielkie rozproszone enklawy, z reguły przylegające do zwartych kompleksów Lasów
Państwowych. Niewielki udział w powierzchni leśnej ma las komunalny, własność Gminy (18,20 ha, w tym 7,90
ha lasów ochronnych).
Rysunek 6 Lasy o obszary leśne na terenie gminy Strzegom
Źródło: www.lasy.gov.pl/mapa
Nadleśnictwo Jawor
Powierzchnia Gminy Strzegom przynależna do Nadleśnictwa Jawor obręb Jawor Leśnictwo Dzierżków wynosi
791,6357 ha, co stanowi 5,47% powierzchni całego Nadleśnictwa.
Aktualny operat urządzeniowy dla lasów Nadleśnictwa Jawor (okres obowiązywania: od 1 stycznia 2008 r. do
31 grudnia 2017 r. określa skład gatunkowy drzewostanów oraz szereg parametrów taksacyjnych drzewostanów
i ich zgodność ze strukturą typów siedliskowych.
Nadleśnictwo Jawor charakteryzuje się dużym udziałem gospodarstwa lasów ochronnych w powierzchni
gruntów leśnych (aż 76%). Drugim pod względem udziału powierzchniowego jest gospodarstwo przerębowozrębowe (12%).
Tabela 6 Zestawienie powierzchni nadleśnictwa Jawor wg. gospodarstw
Gospodarstwo
Powierzchani w ha.
udział w procentach
Lasów Ochronnych
10574,79
76%
Przebudowy
427,9
3%
Specjalne
1266,58
9%
Przerębowo - zrębowe
1706,41
12%
Źródło: Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Jawor obowiązującego od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2017 r.
38
Gospodarkę leśną na obszarze Nadleśnictwa Jawor prowadzono według ogólnych zasad obowiązujących w
Lasach Państwowych. Dominującym sposobem użytkowania rębnego w minionych okresach gospodarczych (do
II rewizji urządzania lasu) był sposób zrębowy. Jedynie w drzewostanach dębowych i bukowych (w rozmiarze
ograniczonym) sposób zrębowo - przerębowy. Trzebieże wykonywano w drzewostanach systematycznie
(zwłaszcza w starszych klasach wieku) przez wszystkie okresy gospodarcze, opierając się początkowo na
podstawie metody prof. Sucheckiego, a później na sposobie selekcyjnym.
W okresie definitywnego urządzania lasu łącznie w obydwu obrębach Jawor i Bolków wykonanie użytkowania
rębnego było przekroczone o 9%. W udziale użytków przedrębnych przekroczenie wynosiło 25%. Ogółem
użytkowanie główne zostało przekroczone o 16%. Planowane prace odnowieniowe zostały wykonane w 99%, co
było związane między innymi z zalesieniem nie planowanych gruntów nieleśnych przydzielonych do zalesienia
(tj. 106 ha).
Inaczej przedstawiają się dane z wykonania zadań I rewizji urządzenia lasu i tak:

w użytkowaniu rębnym plan wykonano w 57%
 w użytkowaniu przedrębnym w 174 %
Łącznie użytkowanie główne wykonano w 109 %.
Należy tu nadmienić, iż duży procent pozyskanej masy przypada na użytki przygodne, a mianowicie:

w użytkach rębnych 9,5%

w użytkach przedrębnych 69,3%
 w ogólnym pozyskaniu 52,2%
Tak duże pozyskanie w użytkach przygodnych świadczyło o pogarszającym się stanie zdrowotnym
drzewostanów. Zaniedbania pielęgnacyjne narastały w drzewostanach młodszych, szczególnie II i III klas wieku.
Na początku w/w okresu gospodarczego użytkowanie rębne prowadzone było rębniami częściowymi (II i III)
przy których stosowany był 20-letni okres odnowienia oraz rębnię zupełną z pięcioletnim nawrotem cięć. Jednak
w ostatnich latach byłego okresu w wyniku pogorszenia się stanu zdrowotnego drzewostanów w większości
stosowana była rębnia zupełna (tzw. sanitarna).
Odnowienie lasu prowadzono głównie sadzeniem, wykorzystując w niewielkim stopniu odnowienia naturalne o
dobrej jakości hodowlanej. Pielęgnację gleby i upraw prowadzono głównie ręcznie, z niewielkim
wykorzystaniem środków chemicznych do niszczenia chwastów.
Dominujące typy siedliskowe to Lwyż św, LMwyż św oraz LG św. Pozostałe typy siedliskowe lasu nie
występują już tak licznie.
W tabeli zamieszczonej poniżej ujęto podstawowe charakterystyki opisujące drzewostany Nadleśnictwa Jawor
na tle wartości odnoszących się do Województwa Dolnośląskiego, RDLP Wrocław i całości PGL „Lasy
Państwowe”. Wskaźniki dla nadleśnictwa wygenerowano na podstawie wyników inwentaryzacji wykonanej w
ramach IV rewizji Planu Urządzania Lasu i są aktualne na 1.01.2008 r. Dane dla województwa, RDLP oraz PGL
„Lasy Państwowe” zaczerpnięto z publikacji GUS „Leśnictwo 2006”.
Tabela 7 Porównanie wybranych cech taksacyjnych nadleśnictwa Jawor
Stan na 01.01.2008
Jednostka
administracyjna
Średni wiek w
latach
Przeciętna zasobność
grubizny bruttow m3/ha
udział % siedlisk
borowych
udział % gatunków
iglastych
obręb
Jawor
79
287
0,4
37,9
Nadleśnictwo
Jawor
79
293
0,2
41,5
RDLP
Wrocław
61
245
39,7
73,6
Województwo
Dolnośląskie
b.d.
241
45,5
73,5
60
234
55,9
77,4
Lasy Państwowe
Źródło: Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Jawor obowiązującego od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2017 r.
W powyższym zestawieniu uwidaczniają się nieznaczne różnice pomiędzy cechami taksacyjnymi drzewostanów
Nadleśnictwa Jawor w porównaniu ze statystykami drzewostanów RDLP Wrocław, Województwa
Dolnośląskiego i PGL Lasy Państwowe. Charakterystyki dla nadleśnictwa wykazują wyższe wartości średniego
wieku i przeciętnej zasobności. Udział siedlisk borowych jest bardzo niewielki w stosunku do PGL LP.
39
Według rzeczywistego udziału gatunków wynika, iż dominującymi gatunkami są Db – 32,94 % ; Św – 28,45 %
Bk – 7,67 %; Brz – 6,87 %, Md – 4,72 %, Jw – 4,55 %, So – 4,23 %%; Js – 3,51 %, Lp – 2,58 %, Ol – 2,11 %,
Gb – 1,02 %, . Pozostałe gatunki zajmują poniżej 1% powierzchni.
Powierzchnia drzewostanów o składzie niezgodnym z siedliskiem wynosi w nadleśnictwie 4375,16 ha tj. 32%
powierzchni. Drzewostany bliskorębne niezgodne ze składem siedliskowym będą przebudowywane w
gospodarstwie przebudowy, natomiast niezgodne drzewostany rębne są przebudowywane w ramach
użytkowania rębnego. Drzewostany młodszych klas wieku będą przebudowywane w ramach trzebieży
przekształceniowej. W ramach tej trzebieży zaplanowano podsadzenia produkcyjne w pododdziałach 43d,f na
powierzchni 0,66 ha. Z wszystkich drzewostanów o składzie niezgodnym z siedliskiem do gospodarstwa
przebudowy w całym nadleśnictwie zaliczono 427,90 ha.
W nadleśnictwie zinwentaryzowano:

drzewostany nasienne wyłączone, o łącznej powierzchni 7,26 ha;

19 drzewostanów nasiennych gospodarczych, o łącznej powierzchni 126,34 ha;

19 rejestrowanych źródeł nasion;
 drzewo mateczne modrzewia europejskiego.
Zadania z zakresu prac hodowlanych – odnowienia, zalesienia, pielęgnowania lasu, melioracji agrotechnicznych
i wodnych zostały ujęte we wskazaniach gospodarczych opisu taksacyjnego sporządzonych dla Nadleśnictwa
Jawor dla poszczególnych obrębów leśnych.
Podstawą sporządzonych planów są:

wskazówki gospodarcze podane w kartach dokumentacji źródłowej opisów taksacyjnych,

zebrane w trakcie prac terenowych,

wykaz gruntów przeznaczonych do odnowienia i zalesienia,

opracowany plan cięć użytków rębnych właściwych,

wykaz gruntów przewidzianych do zalesień, na podstawie formalnego przeznaczenia tych

gruntów do zalesień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub w decyzjach o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
W lasach Nadleśnictwa Jawor obserwujemy nadprezentację drzewostanów V klasy wieku, wynikającą z
przyjętego sposobu zagospodarowania lasu (liczne rębnie częściowe, gniazdowe i stopniowe, długi okres
odnowienia). Należy jednak zaznaczyć, że nadrzędną zasadą w gospodarce leśnej jest zachowanie trwałości lasu,
która to wiąże się między innymi z potrzebą proporcjonalnego udziału wszystkich klas wieku w strukturze
wiekowej drzewostanów. Zdecydowana większość powierzchni leśnych na których zinwentaryzowano
fragmenty cennych zbiorowisk priorytetowych została zaliczona do gospodarstwa specjalnego. Ze względu na
ich charakter, walory przyrodnicze i obowiązujące formy ochrony, nie będą planowane na tych powierzchniach
zabiegi gospodarcze, a jedynie zostaną podjęte czynności mające na celu ochronę i zachowanie istniejącego
stanu.
Powierzchnie obejmujące rezerwaty przyrody istniejące i projektowane są zaliczone do gospodarstwa
specjalnego, a w planowaniu gospodarczym uwzględniono konieczność ich trwałego zachowania.
Nadleśnictwo Świdnica
Aktualna powierzchnia Gminy Strzegom przynależna do Nadleśnictwa Świdnica obręb Świdnica wynosi 458,58
ha, co stanowi 2,72 % powierzchni całego nadleśnictwa.
Aktualny operat urządzeniowy dla lasów Nadleśnictwa Świdnica na lata 2011-2020 określa skład gatunkowy
drzewostanów oraz szereg parametrów taksacyjnych drzewostanów i ich zgodność ze strukturą typów
siedliskowych. Na terenie Nadleśnictwa wyodrębniono 11 typów siedliskowych lasu. Siedliska wyżynne zajmują
42% powierzchni (5 typów siedliskowych) a górskie 58% powierzchni (6 typów siedliskowych).
Minister Środowiska Decyzją BOA – lplo – 196/1756/2001 z dnia 26 lipca 2001 roku uznał 15857 ha
powierzchni leśnej Nadleśnictwa jako lasy ochronne.
Kategorie ochronności z największym udziałem to:

Lasy wodochronne - 15856,76 ha

Lasy położone w granicach miast i w odległości d 10 km - 11285,08 ha
 Glebochronne - 4528,41 ha
W planie urządzania lasu III rewizji wydzielono gospodarstwo specjalne o powierzchni 1089,12 ha oraz
gospodarstwo przerębowo – zrębowe o powierzchni 14819,89 ha.
40
Tabela 8 Przyjęte rodzaje rębni w odniesieniu do poszczególnych typów siedliskowych oraz związany z nimi
okres odnowienia
Lp.
Rodzaj rębni
Typ siedliskowy lasu
Okres odnowienia
okres odnowienia do 20 lat, w przypadku stosowania
rębni stopniowych zalecany okres odnowienia wynosi
30-40 lat
1
LMwyż
II, III
2
Lwyż
II, III
3
Olwyż, OlJwyż, Lłwyż
I, II
okres odnowienia do 20 lat
4
BG, BMG, LMG, LG
II, III
okres odnowienia do 20 lat, w przypadku stosowania
rębni stopniowych zalecany okres odnowienia wynosi
30-40 lat
Źródło: Plan urządzania lasu Nadleśnictwa Świdnica na lata 2011-2020
Rodzaj rębni oraz procent poboru masy został ustalony na gruncie przez taksatorów w zależności od rodzaju
stanu siedliska oraz stanu drzewostanu - witalności drzewostanu panującego i istnienia młodego pokolenia,
dostosowanego do warunków siedliskowych (obecność gatunków głównych i domieszkowych zgodnych z
docelowym składem gatunkowym przyszłych odnowień) lub warunków środowiska zmienionych na skutek
szkodliwego oddziaływania przemysłu.
W obu gospodarstwach projektowane użytkowanie rębne wynika ze stwierdzonych na gruncie potrzeb
hodowlanych.
Tabela 9 Zestawienie zbiorcze wskazań gospodarczych z opisów taksacyjnych w zakresie hodowli lasu.
Zadania gospodarcze
Nadleśnictwo
[ha]
I. Odnowienia i zalesienia, w tym:
1. halizny, płazowiny, zręby zaległe
34,57
2. grunty nieleśne
45,59
II. Odnowienia pod osłoną, w tym:
1. przy rębniach częściowych i stopniowych
2. dolesienia luk i przerzedzeń
RAZEM I + II
1371,79
91,44
1543,39
III. Poprawki i uzupełnienia, w tym:
1. w uprawach i młodnikach
66,45
2. na gruntach proj.do odnowienia i zalesienia
20,06
RAZEM I + II +III
1629,90
IV. Pielegnowanie, w tym:
1. gleby
2197,16
2. upraw (CW)
2435,54
3. młodników (CP)
1202,61
RAZEM IV
5835,31
V Melioracje
1. agrotechniczne
2. wodne
RAZEM V
1609,84
2,00
1611,84
Źródło: Plan urządzania lasu Nadleśnictwa Świdnica na lata 2011-2020
W ostatnim okresie gospodarczym nastąpił wzrost powierzchni nadleśnictwa z tytułu przejęcie przez
nadleśnictwo użytków ekonomicznych przeznaczonych do zalesienia i ich zalesienia. Nastąpił wzrost
41
powierzchni leśnej o 538,68 ha, w powierzchni leśnej zalesionej 541,54 ha Nastąpił wyraźny wzrost miąższości
drzewostanów - zapasu na powierzchni leśnej zalesionej. Wzrost ten wynosi 775892m tj. 19,53%w stosunku do
miąższości wg II rewizji ul. i jest on wynikiem poprawy kondycji drzewostanów, jak również wielkości
pozyskania w drzewostanach rębnych.
Wzrost zasobności na 1ha jest wynikiem procesu kumulacji zapasu w drzewostanach, w wyniku przyjętych
metod określania maksymalnej wielkości etatów użytkowania – etat użytkowania rębnego wg potrzeb
hodowlanych drzewostanów, z uwzględnieniem Zarządzania nr 11 A, etat użytkowania przedrębnego określony
wg stanu drzewostanów z uwzględnieniem, iż jego wielkość nie może przekroczyć 50% wysokości
spodziewanego bieżącego przyrostu miąższości, wg gatunków oraz klas i podklas wieku.
Wzrost wieku drzewostanów, o 4 lat w obr. Świdnica jest wynikiem: sposobu zagospodarowania - stosowania
rębni częściowych i stopniowych co powoduje wydłużenie okresu odnowienia średnio od 30 - 40 lat, znaczny
udział drzewostanów o strukturze KO i KDO. Powierzchnia tych drzewostanów w znaczny sposób rzutuje na
wyliczenie przeciętnego wieku, gdyż do obliczenia przeciętnego wieku przyjmuje się wiek rębności gatunku
panującego, ograniczenie użytkowania rębnego.
Lasy Nadleśnictw: Jawor i Świdnica na terenie gminy Strzegom w przeważającej części ukierunkowuje działania
administracji Lasów Państwowych do dążenia do uzyskania „proekologicznego modelu” gospodarki leśnej, tj.
trwałego zachowania lub odtwarzania naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej gospodarki leśnej.
Praktycznie dotyczy to bieżącej realizacji zapisów planów urządzania lasów nadleśnictw oraz „Programów
ochrony przyrody”, zsynchronizowanych z cyklem 10-letniego okresu obowiązywania ww. planów.
Wszystkie zadania gospodarcze, hodowlane i ochronne powinny być podporządkowane „ochronności” Lasów
Państwowych, natomiast należy dążyć do uzyskania statusu „lasów ochronnych” w lasach niepaństwowych
poprzez stosowne zapisy w operatach urządzeniowych.
Ogólne zasady prowadzenia gospodarki leśnej określa „Polityka leśna państwa” przyjęta przez Radę Ministrów
27 kwietnia 1997 r. zakłada ona prowadzenie zrównoważonej wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, to znaczy
działalności zmierzającej do ukształtowania struktury leśnej i ich wykorzystanie w sposób i tempie
zapewniającym trwałe zachowania ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności, oraz potencjału
retencyjnego, żywotności i zdolności do wypełnienia teraz i w przyszłości wszystkich ważnych ochronnych,
ekologicznych, gospodarczych, produkcyjnych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i
globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów.
W związku z powyższym opracowany został program "Polskiej Polityki Kompleksowej Ochrony Zasobów
Leśnych" a także opracowano kryteria i indykatory trwałego i zrównoważonego rozwoju lasów dostosowane do
specyfiki polskiego leśnictwa. Polityka ta obejmuje trzy główne komponenty: technologiczny, edukacyjny i
badawczy.
Komponent technologiczny obejmuje działania na rzecz ochrony różnorodności biologicznej (ochrony przyrody)
oraz promocji bezpieczniejszych niż dotąd technik prac leśnych.
Komponent edukacyjny uznaje się za priorytetowy, a to z uwagi na potrzebę przygotowania służb leśnych
Lasów Państwowych do podjęcia nowych zadań i przyrodniczego doskonalenia zadań już wykonanych.
Program badawczy miałby za zadanie wspieranie programu bezpiecznych środowiskowo technologii i tworzenia
podstaw prosozologicznego modelu gospodarki leśnej w warunkach niepewności i zmian w środowisku
globalnym.
Podstawowe wytyczne i zasady dotyczące gospodarowania w lasach można ująć w następujących punktach:

zachowanie całej naturalnej zmienności przyrody leśnej i funkcjonowania ekosystemów leśnych w
stanie zbliżonym do naturalnego z uwzględnieniem kierunków ewolucji w przyrodzie;

odtworzenie zbiorowisk zdegradowanych i zniekształconych metodami hodowli i ochrony lasu przy
wykorzystaniu, w miarę możliwości, sukcesji naturalnej;

utrzymanie i wzmocnienie produkcyjnych funkcji lasów (użytkowanie główne i uboczne);

ochrona i zachowanie różnorodności biologicznej oraz bogactwa genetycznego zbiorowisk dziko
żyjących roślin, zwierząt i mikroorganizmów;

utrzymanie i wzmożenie funkcji ochronnych w zagospodarowaniu lasów (zwłaszcza ochrony gleby i
wody);
 utrzymanie zdrowotności i witalności ekosystemów leśnych.
Gospodarka leśna na terenie Nadleśnictwa Jawor i Świdnica powinna uwzględniać powyższe postulaty.
42
3.2.3.
Cel
ZRL.1
Cele długoterminowe
do roku 2021
Ochrona
bioróżnorodności
Cel
ZRL.1.1
Cele krótkoterminowe do
roku 2018
Wdrażanie
proekologicznego modelu
gospodarki leśnej
Zadanie
Zadanie
Jednostka odpowiedzialna
ZRL.1.1.1
Realizacja zadań: gospodarczych, hodowlanych i ochronnych –
zgodnie z planami urządzania lasów państwowych
Nadleśnictwa: Jawor i Świdnica
ZRL.1.1.2
zgodnie z uproszczonymi planami urządzania lasów prywatnych
Nadleśnictwa: Jawor i Świdnica, właściciele lasów
ZRL.1.1.3
Realizacja wytycznych „Programu ochrony przyrody” nadleśnictw
oraz planu ochrony obszaru chronionego krajobrazu„Góra
Krzyżowa” (przebudowa drzewostanów, ochrona cennych
ekosystemów nieleśnych, itp.)
ZRL.1.1.4
Wzmocnienie kontroli gospodarki leśnej na obszarach nowych
nasadzeń i w lasach prywatnych
Powiat Świdnicki, Nadleśnictwa: Jawor i Świdnica,
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
(biuro powiatowe w Świdnicy)
ZRL.1.1.5
Zalesianie terenów o niskich klasach bonitacyjnych gleb i gruntów
porolnych
Gmina Strzegom, Powiat Świdnicki, Nadleśnictwa:
Jawor i Świdnica, Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa (biuro powiatowe w
Świdnicy)
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we
Wrocławiu, RDOŚ we Wrocławiu
43
3.2.4.
L.P.
Harmonogram zadań w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów
Termin
rozpoczęcia
planowany
Nazwa zadania
Termin
zakończenia
planowany
Planowane koszty
ogółem (PLN) tyś.
Partnerzy
ZRL.1.1.1
zgodnie z planami urządzania lasów państwowych
2014
2021
Nadleśnictwa: Jawor i
Świdnica
2000
Regionalna Dyrekcja Lasów
Państwowych we Wrocławiu
ZRL.1.1.2
zgodnie z uproszczonymi planami urządzania lasów prywatnych
2014
2021
Nadleśnictwa, właściciele
lasów
200
ZRL.1.1.3
Realizacja wytycznych „Programu ochrony przyrody” nadleśnictw
oraz planu ochrony obszaru chronionego krajobrazu„Góra
Krzyżowa” (przebudowa drzewostanów, ochrona cennych
ekosystemów nieleśnych, itp.)
2014
2021
Świdnica
1500
Państwowych we Wrocławiu; RDOŚ
we Wrocławiu
2021
Powiat Świdnicki,
Świdnica, Agencja
Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa
b.d.
Gmina Strzegom
b.d.
Powiat Świdnicki, Nadleśnictwa:
Jawor i Świdnica, Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa (biuro powiatowe w
Świdnicy)
ZRL.1.1.4
Zalesianie terenów o niskich klasach bonitacyjnych gleb i gruntów
ZRL.1.1.5
porolnych
2014
2014
2021
właściciele gruntów
3700
44
3.3. Ochrona powierzchni ziemi
Gleby charakteryzują się określonymi właściwościami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi
kształtowanymi pod wpływem działania naturalnych procesów glebotwórczych oraz rolniczej i pozarolniczej
działalności człowieka. Właściwości te znajdują się w stanie określonej równowagi, która może ulegać zmianom
pod wpływem tej działalności. Nieprzemyślana działalność człowieka prowadzić może do całkowitej degradacji
bardzo często niemożliwej do usunięcia.
Gleba jest układem dynamicznym, a związki mineralne znajdujące się w niej ulegają ciągłym przemianom, co
prowadzi do ich zwiększenia lub do ubytków, aż do całkowitego zubożenia gleby. Ubytki związków
mineralnych w glebach powodowane są głównie przez pobieranie składników pokarmowych przez rośliny,
wypłukiwanie rozpuszczalnych składników do głębszych warstw gleby, tworzenia się pod wpływem różnych
czynników związków nierozpuszczalnych, niedostępnych dla roślin.
Urodzajność gleb zależy również od odczynu gleby. Kwaśny odczyn gleby obniża jej żyzność prowadząc do
obniżenia urodzajności. Ze względu na różną reakcję roślin na odczyn gleb, przemiany pH mają znaczenie
wskaźnikowo – porównawcze. Łatwo na tej podstawie określić potrzebę uregulowania odczynu, trudniej jednak
ocenić przyczynę i stopień degradacji gleby. Jedyną metodą, która przynosi rezultaty są pomiary odczynu pH
prowadzone systematycznie w ciągu odpowiednio długiego czasu. Znaczną rolę w procesie zanieczyszczenia i
degradacji środowiska odgrywają metale ciężkie. Zaliczamy do nich pierwiastki, wśród których najczęściej
wymienia się kadm, miedź, nikiel, ołów, cynk. Ich cechą charakterystyczną jest zdolność do ciągłego
nagromadzania się w środowisku, co zwiększa intensywność oddziaływania.
Jako zasadniczy element litosfery gleba jest jednym z najważniejszych komponentów ekosystemów lądowych i
wodnych? Znajomość gleb niezbędna jest w planowaniu właściwego ich wykorzystania dla potrzeb człowieka,
przy założeniu zrównoważonego rozwoju. Jest ona również potrzebna dla racjonalnego użytkowania przestrzeni
produkcyjnej, rejonizacji roślin uprawnych, opracowywania planów gospodarczych, układania płodozmianów i
ustalania sposobu uprawy roli.
W strukturze użytkowania gruntów na terenach wiejskich przeważają tereny rolne (78,2 % powierzchni gminy).
Tereny leśne obejmują 11,0%, tereny zainwestowane 8,9%, w tym przeważają tereny komunikacyjne (drogi –
3,84%), użytki kopalniane (2,16%); tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny przemysłowe oraz usługowe
zajmują mniejszą powierzchnię.
W mieście użytkowanie gruntów przedstawia się następująco: tereny rolne (70,9% powierzchni miasta), tereny
zabudowane i zurbanizowane (23,6%), w tym: tereny mieszkaniowe (6,1 %), tereny komunikacyjne (7,6 %),
użytki kopalniane (3,5%), tereny przemysłowe (2,7 %).
Tabela 10 Użytkowanie terenu w gminie Strzegom (obszar wiejski)
Forma własności
Powierzchnia w ha
Udział procentowy
Powierzchnia ogółem
12 343
100
Użytki rolne w tym:
9 648
78,2
8 073
65,4
1137
9,2
438
3,5
1 362
11,0
1 094
8,9



orne,
łąki i pastwiska,
pozostałe
Lasy i zadrzewiania
Grunty zabudowane i zurbanizowane w tym:







Wody
tereny mieszkaniowe
tereny przemysłowe
inne tereny zabudowane
zurbanizowane tereny niezabudowane
tereny rekreacyjne, wypoczynkowe
tereny komunikacyjne

drogi

tereny kolejowe

inne
użytki kopalniane
97
0,8
80
0,62
55
0,5
2
0,02
37
0,3
556
4,5
475
3,84
73
0,6
8
0,06
267
2,16
53
0,4
45
Tereny różne i nieużytki
186
1,5
Powierzchnia w ha
Udział procentowy
Powierzchnia ogółem
2 050
100
Użytki rolne w tym:
1 454
70,9
1 276
62,2
123
6,0
55
2,7
71
3,5
484
23,6
126
6,1
55
2,7
49
2,4
7
0,3
20
1,0
156
7,6
120
5,8
36
1,8
71
3,5
Wody
8
0,4
Tereny różne i nieużytki
33
1,6
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Strzegom, stan na 30 września 2013 r.
Tabela 11 Użytkowanie terenu w gminie Strzegom (obszar miejski)
Forma własności



orne,
łąki i pastwiska,
pozostałe
Lasy i zadrzewiania
Grunty zabudowane i zurbanizowane w tym:







tereny mieszkaniowe
tereny przemysłowe
inne tereny zabudowane
zurbanizowane tereny niezabudowane
tereny rekreacyjne, wypoczynkowe
tereny komunikacyjne

drogi,

tereny kolejowe
użytki kopalniane
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Strzegom, stan na 30 września 2013 r.
Typy i rodzaje gleb związane są z charakterem i pochodzeniem utworów powierzchniowych. Gleby w okolicach
Strzegomia zalicza się do urodzajnych. Są to gleby, których geneza sięga czasów zlodowacenia, wiejące od
północy wiatry, związane z cofaniem się lodowca naniosły na krawędzie i niższe stoki Sudetów urodzajne gleby
lessowe, które sięgnęły także Zawidowa, Wlenia, Złotoryi, Jawora, Świdnicy i Strzegomia. W środkowej i
wschodniej części Przedgórza Sudeckiego duże obszary pokryły żyzne czarnoziemy. Chociaż warstwa lessów
jest tu cienka to w użytkowaniu ziemi przeważają pola uprawne, a lasów i łąk jest stosunkowo mało. Występują
tu gleby pseudobielicowe w kompleksie pszennym dobrym, które w połączeniu ze specyficznym mikroklimatem
stwarzają korzystne warunki do produkcji rolniczej.
46
Klasa IVa; 8,9%
Klasa II; 9,5%
Klasa IIIb; 18,1%
Klasa IIIa; 59,2%
Rysunek 7 Klasyfikacja istotnych gruntów rolnych na terenie Gminy Strzegom
Źródło: www.strzegom.pl
W strukturze zasiewów zdecydowanie dominują rośliny zbożowe - łączna powierzchnia tych upraw wynosi
14 718,31 ha, ale uprawiane są również rośliny okopowe (ziemniaki, buraki cukrowe), a także oleiste (rzepak),
motylkowe i strączkowe. Prowadzona jest hodowla:

trzody chlewnej – 5 327 szt.,

bydła rzeźnego i mlecznego – 2638 szt.,

koni – 332 szt.,

owiec – 88 szt.,
 kóz – 18 szt.
Według waloryzacji przestrzeni rolniczej IUNG – Puławy, Gmina Strzegom oceniona została na 96 punktów.
W latach 2010-2012 Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy
w Puławach przeprowadził na terenie Polski badania monitoringowe chemizmu gleb ornych. Badania zostały
przeprowadzone m.in. w 20 punktach pomiarowych województwa dolnośląskiego.
47
Rysunek 8 Rozmieszczenie punktów pomiarowo – kontrolnych na terenie województwa dolnośląskiego
Źródło: Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 2010-2012 (raport końcowy), Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa,
Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Przeprowadzone badania wykazały, iż gleby gminy Strzegom charakteryzują się stosunkowo wysokim udziałem
(41-60%) gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych wymagających wapnowania w stopniu koniecznym i potrzebnym
oraz gleb o bardzo niskiej zawartości fosforu. Udział gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartości potasu i magnezu
wynosi 21-40%.
Rysunek 9 Odczyn gleb użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 2008-2011
Źródło: IUNiG.
48
Rysunek 10 Potrzeby wapnowania gleb użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 20082011.
Źródło: IUNiG.
49
Rysunek 11 Zawartość fosforu i potasu w glebach użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach
2008-2011.
Źródło: IUNiG
50
Rysunek 12 Zawartość magnezu w glebach użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 20082011
Źródło: IUNiG
Aktualne akty prawne w Polsce tworzą skuteczne instrumenty pozwalające na ochronę gleb, są to głównie
Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. (tekst jednolity Dz.U.
2007 nr 75 poz. 493), która określa zasady odpowiedzialności za zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę
szkód w środowisku oraz Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2013 r., poz.
1232) która definiuje zasadę ochrony powierzchni ziemi, polegająca między innymi na utrzymaniu jakości gleby
co najmniej na poziomie kryteriów określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002
r. (Dz.U. Nr 165, poz. 1359) w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Równocześnie
oba dokumenty legislacyjne formułują podstawy prawne do egzekwowania obowiązku rekultywacji gleb w
oparciu o wymierne wskaźniki. Przyjęte zasady ochrony środowiska glebowego odpowiadają praktyce
stosowanej w innych krajach europejskich i są zgodne z założeniami tworzonej obecnie Europejskiej Strategii
Ochrony Gleb. Poziomy ochrony gleby i ziemi przyjęte w Rozporządzeniu uzależnione są od sposobu
użytkowania gruntów i pozwalają na zabezpieczenie retencyjnej funkcji gleby, a więc umożliwiają równoczesną
ochronę wód gruntowych.
Stan gleb wywiera bezpośredni wpływ na inne elementy środowiska jak stan wód, przydatność rolniczą,
różnorodność florystyczną i architekturę krajobrazu, a także na zdrowotność jej mieszkańców, dlatego też,
ochrona gruntów jest bardzo istotnym elementem ochrony środowiska.
W ramach pielęgnacji walorów glebowych należy:

kształtować właściwy odczyny gleb. chronić powierzchnię ziemi przed czynnikami erozyjnymi i
powstawaniem osuwisk,
 zwiększyć udział upraw alternatywnych, która podczas spalania wnosi znacznie mniej zanieczyszczeń
gazowych i pyłowych do atmosfery, w związku, z czym ograniczania zanieczyszczenie środowiska.
 przeprowadzać okresowe badania gleb na zawartość metali ciężkich, odczyn pH oraz inne
zanieczyszczenia na całym obszarze gminy, co pozwoli rolnikom dostosować rodzaje upraw, dawki
wapnowania i nawożenia do właściwości gleb,
 promować restrukturyzację rolnictwa z uwzględnieniem kierunku ekologizacji.
Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest jakość gleb. Na
opisywanym terenie gleby są raczej słabe, wymagają wapnowania, nawożenia organicznego, mają niską
zawartość składników pokarmowych (niski wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej – 44). Dlatego ważnym
51
zadaniem w zakresie ochrony ziemi i gleb jest coroczna kontrola stosowanych nawozów i środków ochrony
roślin dokonywana przez samych rolników. Realizacja tego zadania przyczyni się do ograniczenia
zanieczyszczenia, a także niepotrzebnej degradacji środowiska glebowego na terenie gminy.
Cennym działaniem przyczyniającym się do zwiększenia świadomości ekologicznej i rolniczej jest organizacja
spotkań informacyjnych, konferencji, szkoleń i akcji informacyjnych połączonych z praktycznymi zajęciami dla
zainteresowanych produkcją rolną i rolników a także właścicieli gospodarstw predestynujących do
ekologicznych i agroturystycznych. Działania takie są przeprowadzane przez ośrodek Doradztwa Rolniczego
Biuro Powiatowe we Świdnicy oraz Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Zadaniem, które zarówno teraz jak i przyszłości może się przyczynić do poprawy stanu nie tylko gleb, ale i
całego środowiska jest organizacja w szkołach dla dzieci i młodzieży kilku lekcji o tematyce ochrony
środowiska i metodach dbania o jego zasoby i naturalny charakter. Zadanie to będzie realizowane przez Gminę
przy współpracy ze Starostwem Powiatowym.
.
52
3.3.3.
Cel
Cel
OG.1.1.
OG.1
2018
Przywrócenie wartości
biologicznych gleb
Zadanie
OG.1.1.1
Rekultywacja i zagospodarowanie
gruntów zdegradowanych
OG.1.1.2
Promocja i dofinansowanie uczestnictwa
rolników w imprezach branżowych oraz
tworzenia grup producenckich
Gmina Strzegom
OG.1.1.3
Koordynowanie działań dotyczących
upowszechniania zasad Dobrych
Praktyk Rolniczych oraz upraw
ekologicznych
Dolnośląski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego,
Powiatowy Zespół
Doradców w Świdnicy,
Gmina Strzegom,
organizacje ekologiczne
OG.1.2.1
Prowadzenie okresowych badań jakości
gleby wraz z prowadzeniem bazy danych
zawierającej wyniki badań jakości gleby
i ziemi
Powiat Świdnicki
OG1.2.2
Promocja wykorzystania nieużytków na
cele energetyczne
Gmina Strzegom,
Zagospodarowanie terenu w sposób
racjonalny
Racjonalne wykorzystanie zasobów
glebowych
OG.1.2
Zadanie
53
3.3.4.
L.P.
Harmonogram zadań w zakresie ochrony powierzchni ziemi
Termin rozpoczęcia
planowany
Nazwa zadania
Termin zakończenia
planowany
Planowane koszty
Partnerzy
ZADANIA WŁASNE
OG.1.1.2
Promocja uczestnictwa rolników w imprezach
branżowych oraz tworzenia grup
producenckich
2014
2021
Gmina Strzegom
10
Właściciele gospodarstw rolnych,
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa
Rolniczego, ARiMR (biuro
powiatowe w Świdnicy)
OG.1.1.3
Koordynowanie działań dotyczących
upowszechniania zasad Dobrych Praktyk
Rolniczych oraz upraw ekologicznych
2014
2021
Gmina Strzegom,
10
Rolniczego, Powiatowy Zespół
Doradców w Świdnicy, ARiMR
OG1.2.2
Promocja wykorzystania nieużytków na cele
energetyczne
2014
2021
Gmina Strzegom,
15
Rolniczego, Stowarzyszenia
ekologiczne, rolnicy
OG.1.1.1
Rekultywacja i zagospodarowanie gruntów
zdegradowanych
2016
2019
Właściciele
10 000
Gmina Strzegom
OG.1.1.4
Promocja agroturystyki i rolnictwa
ekologicznego
2014
2021
Dolnośląski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego,
właściciele gospodarstw
rolnych
20
Gmina Strzegom
OG1.2.1
Prowadzenie okresowych badań jakości gleby
wraz z prowadzeniem bazy danych
zawierającej wyniki badań jakości gleby i
ziemi
2014
2021
Powiat Świdnicki
45
Doradców w Świdnicy, ARiMR
(biuro powiatowe w Świdnicy
35
65
54
3.4. Ochrona zasobów kopalin
Zasady poszukiwania, dokumentowania oraz korzystania z kopalin regulowane są przepisami ustawy z dnia 9
czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2011 nr 163 poz. 981). W ustawie tej rozstrzygnięto
sprawę własności złóż kopalin oraz uregulowano problem ochrony zasobów poprzez wymóg ujmowania ich
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz obowiązek kompleksowego i racjonalnego
wykorzystania kopalin.
Dla prawidłowego gospodarowania zasobami przyrody (między innymi kopalinami) ustala się w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego szczególne warunki zagospodarowania terenów. Podjęcie
działalności w zakresie wydobywania kopalin jest uzależnione od uzyskania koncesji oraz od odpowiednich
zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Geologicznie obszar Gminy jest położony w północno - zachodniej części Przedgórza Sudeckiego.
Głównym tworzywem budującym są permskie granity biotytowe, barwy jasnoszarej, strukturze średnioziarnistej,
nierzadko gruboziarnistej i nierównoziarnista. W obrębie granitów biotytowych występują trzy niewielkie
wystąpienia trzeciorzędowego bazaltu. Strzegomskie bazalty są skałami masywnymi, zlewnymi o barwie czarnej
lub ciemnoszarej. Na dnie kamieniołomu zalęgają regolity będące glinami zwietrzelinowymi in situ, o
miąższości 2 m, barwy czerwonej z białymi plamami. Piaskowce te powstały z miękkiej gliny piaszczystej, która
na wskutek przegrzania przez lawę wulkaniczną, stała się twarda jak piaskowiec, a jednocześnie krucha.
Miąższość tych utworów nie jest dokładnie znana, jednak raczej nie przekracza 2m. Zachowanie się tak wysoko
tych utworów, było spowodowane przykryciem ich grubą warstwą bazaltu.
Tworzące Wzgórza Strzegomskie granity eksploatowane są w 24 złożach rozmieszczonych wokół Strzegomia
oraz północnej i zachodniej części gminy: Kostrza, Goczałków, Graniczna, Rogoźnica, Wieśnica, Żółkiewka,
Żalazów oraz w południowo – wschodniej części gminy wsi Morawa. W przeszłości eksploatowany był również
bazalt na Górze Krzyżowej – obecnie nieczynny kamieniołom.
Granitom towarzyszą złoża kaolinu będącego produktem wietrzenia granitoidów. Utwory trzeciorzędowe
składają się głównie z: piasków, iłów, mułków i węgla brunatnego. Iły eksploatowane są w kopalni „Stanisław”
w Rusku jako surowiec do produkcji materiałów ogniotrwałych w Jaroszowie. Udokumentowane złoża kaolinu
występują w Godzieszówku, natomiast złoża kruszyw naturalnych (piasek) występują w Międzyrzeczu,
Grochotowie i Rogoźnicy.
Tabela 12 Tereny górnicze ustanowione dla eksploatacji kopalin na terenie gminy Strzegom
Lp.
Nazwa terenu górniczego
Złoża
Decyzja ustanawiająca teren górniczy
Powierzchnia złoża (ha)
1
Andrzej I
Granit
24/95 Ministra Ochrony Środowiska,
Zasobów Leśnych i Leśnictwa
b.d.
2
Andrzej II-2
Granit
13/E/99 Wojewody Dolnośląskiego
b.d.
3
Barcz II
Granit
6/97 Wojewody Wałbrzyskiego
2,58
4
Borów II
Granit
49,73
5
Borów 17
Granit
12,37
6
Borów 49a
Granit
3,36
7
Borów II – kam.49
Granit
1,62
8
Borów Południe
Granit
5/E/2008 Marszałka Województwa
Dolnośląskiego
b.d.
9
Grabina Śląska
Granit
13,41
10
Graniczna
Granit
43,24
11
Graniczna II
Granit
3,26
12
Graniczna III
Granit
1,76
55
13
Grochotów I
Kruszywo naturalne
1/E/04 Starosty Świdnickiego
b.d.
14
Jaroszów I
Glina
b.d.
15
Kostrza - Wanda
Granit
10/E/2003 Wojewody Wałbrzyskiego
2,65
16
Kostrza III
Granit
b.d.
17
Kostrza Jerzy – Wschód
Granit
Dolnośląskiego
b.d.
18
Kostrza - Lubicz
Granit
Dolnośląskiego
b.d.
19
Kostrza – Piekiełko
Granit
GOsm/2331/W/93 Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Leśnych i
Leśnictwa
2,77
20
Morawa III
Granit
Dolnośląskiego
22,02
21
Morów II
Granit
15,42
22
Nowy Goczałków
Granit
b.d.
23
Rogoźnica – Las I
Granit
6,27
24
Rogoźnica IV
Granit
76,16
25
Strzegom - Artur
Granit
Dolnośląskiego
12,65
26
Wieśnica
Granit
b.d.
27
Zbik I-2
Granit
b.d.
28
Zbik II
Granit
b.d.
29
Żółkiewka – Wiatrak I
Granit
29,49
30
Żółkiewka IV
Granit
3/E/3005 Wojewody Dolnośląskiego
11,54
Źródło: Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Strzegom oraz Państwowy Instytut Geologiczny
W ustawie Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232),oraz ustawie o zapobieganiu szkodom w
środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. (Dz. U. 2007 nr 75 poz. 493 z późn. zm. )
a także ustawie Prawo geologiczne i górnicze Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2011 nr 163 poz. 981)
dokonano regulacji dotyczących ochrony zasobów środowiskowych pod względem szkód i odpowiedzialności za
działania naprawcze, a także ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w
związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.
Zapewniono ochronę złóż kopalin, która polega na tym, że podejmujący eksploatację złóż kopaliny lub
prowadzący tę eksploatację jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak
również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić
rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze.
Ze względu na zasobność terenu gminy Strzegom w złoża, wynikają z tego zagrożenia dla powierzchni ziemi
związane ze zmianami ukształtowania terenu. Pojawienie się nowych form w krajobrazie związane jest
z działalnością gospodarczą człowieka w zakresie składowania lub wybierania masy skalnej. Wynikiem są
formy wklęsłe po wydobyciu kruszywa naturalnego.
Użytkownicy złóż powinni prowadzić eksploatację w sposób niezagrażający środowisku, w miarę możliwości
powierzchnię ziemi narażoną na osiadania i deformacje nieciągłe na bieżąco rekultywować, a niecki
obniżeniowe zalewane wodą odwadniać.
56
Gmina Strzegom ustaliła kierunki rekultywacji w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, są to
m.in.:

dla wyrobiska kopalni wraz z ociosami skalnymi jako teren nieprzydatny do rekultywacji,
pozostawienie w stanie poeksploatacyjnym jako element krajobrazu, przewidując jego ogrodzenie,

dla wierzchowiny i skarp nadkładów oraz terenów przyległych kierunek leśny.

dla zakładów przeróbczych w tym osadników technologicznych kierunek rolny.

na terenie zakładu i obiektów przeróbczych dopuszcza się po zakończeniu eksploatacji przeznaczenie
obiektów i terenu pod inna działalność przemysłową.

przedsiębiorca zobowiązany jest do opracowania dokumentacji rekultywacyjnej.

glebę z gruntów zakładów górniczych należy zdejmować sukcesywnie, składując w miejscach
wyznaczonych projektem zagospodarowania złoża. po zakończeniu eksploatacji, wykorzystać ją do
rekultywacji wyrobiska i zwałowiska zewnętrznego.

ustala się obowiązek nasycenia terenu zielenią wysoką izolacyjną poprzez wprowadzenie nasadzeń na
terenach przyległych do zakładów górniczych i wyrobisk oraz poprzez wprowadzanie pasa zieleni
izolacyjnej wzdłuż granic zakładów przeróbczych o szerokości min. 5 m.
57
3.4.3.
Cel
Cel
OZK.1.1
OZK.1
Cele krótkoterminowe do roku 2018
3.4.4.
L.P.
Zadanie
OZK.1.1.1
Właściwe zagospodarowanie terenów
dokumentowych kopalin
OZK.1.1.2
Prawidłowa eksploatacja złóż surowców
mineralnych
OZK1.2.1
Zagospodarowanie i rekultywacja wyrobisk
oraz terenów poeksploatacyjnych
podmioty odpowiedzialne za
rekultywację,
OZK1.2.2
Prowadzenie rekultywacji terenów
górniczych równolegle lub natychmiast po
zakończeniu działalności wydobywczej
rekultywację,
kopalin w granicach udokumentowania
Racjonalne gospodarowanie zasobami
kopalin w zakresie ich rozpoznania,
wydobycia i rekultywacji terenów
poeksploatacyjnych
OZK1.1
Zadanie
Rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych
Gmina Strzegom
podmioty gospodarcze
odpowiedzialne za
eksploatację
Harmonogram zadań w zakresie ochroną zasobów kopalin
Termin rozpoczęcia
planowany
Nazwa zadania
Termin zakończenia
planowany
Planowane koszty
Partnerzy
Gmina Strzegom
10
Powiat Świdnicki, Urząd
Marszałkowski Województwa
Dolnośląskiego
ZADANIA WŁASNE
OZK1.1.1
Właściwe zagospodarowanie terenów
dokumentowych kopalin
2014
2021
OZK1.1.2
Prawidłowa eksploatacja złóż surowców
mineralnych
2014
2021
odpowiedzialne za
eksploatację
b.d
Gmina Strzegom
OZK.1.2.1
Zagospodarowanie i rekultywacja wyrobisk
oraz terenów poeksploatacyjnych
2014
2021
rekultywację,
b.d.
Gmina Strzegom
OZK1.2.2
Prowadzenie rekultywacji terenów
górniczych równolegle lub natychmiast po
zakończeniu działalności wydobywczej
2014
2021
rekultywację,
b.d
Gmina Strzegom
10
-
58
ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII
4.
Dokumentami, które wyznaczają kierunki w opracowywaniu Programów Ochrony Środowiska są:

Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016,

Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska zatwierdzone przez Ministerstwo Środowiska
w grudniu 2002 roku.
Zapisy w obu tych dokumentach sugerują, iż struktura gminnego programu ochrony środowiska powinna
nawiązywać do układu zawartego w Polityce Ekologicznej. Proponuje się umieszczenie w programach zarówno
gminnych jak i powiatowych podrozdziałów:

materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji,

wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych,
 kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy.
Podrozdziały te zostały umieszczone jako jeden z elementów zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody
i energii.
4.1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość
produkcji
Działania przyczyniające się do zmniejszenia materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności powinny
zapewnić wzrost efektywności wykorzystania surowców, wody i energii poprzez zmniejszenie ich zużycia na
jednostkę produktu, jednostkową wartość usługi statystycznego konsumenta bez pogarszania standardu
życiowego ludności i perspektyw rozwojowych gospodarki. Oszczędność dóbr powinna dotyczyć wszystkich
sektorów, ale koncentrować się głównie w sektorze przemysłowym, energetycznym oraz budownictwie i
gospodarce komunalnej.
Działania dla racjonalizowania użytkowania wód powinny objąć wszystkie dziedziny gospodarki korzystające z
zasobów wód przede wszystkim poprzez zastosowanie najlepszych dostępnych technik produkcji przemysłowej i
praktyk rolniczych, aby doprowadzić do zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i do ograniczenia ładunków
odprowadzanych do odbiorników zanieczyszczeń.
Powinno się unikać nieuzasadnionego wykorzystywania wód podziemnych na cele przemysłowe. Zmniejszenie
wodochłonności w działaniach związanych z gospodarką wodno-ściekową realizowane jest przez zmniejszenie
strat wody, poprzez modernizację ujęć, modernizacje sieci wodociągowej oraz edukację ekologiczną.
Racjonalizacja zużycia wody w gospodarstwach domowych powinna polegać przede wszystkim na:

ograniczeniu marnotrawstwa wody,

stosowania wodooszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gospodarstwa domowego,

dalszego rozwoju pomiaru zużycia wody,
 podjęcia działań w celu ograniczenia strat w systemach rozprowadzania wody.
Głównym kierunkiem działań nieinwestycyjnych jest wprowadzenie normatywów zużycia wody, do pozwoleń
zintegrowanych dla wodochłonnych dziedzin produkcji.
W zakresie działań inwestycyjnych zakłada się wprowadzenie zamkniętych obiegów wody w przemyśle,
wodooszczędnych technologii produkcji i przedsięwzięcia modernizacyjne w systemach zaopatrzenia w wodę
ukierunkowane na zmniejszenie strat wody.
Materiałochłonność to wielkość nakładów materiałowych poniesionych na wytworzenie określonych dóbr
użytkowych, wyznaczana przez ilość materiału zużytego na wytworzenie określonej wartości użytkowej.
Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości, a co za tym idzie likwidacji zanieczyszczeń uciążliwości i
zagrożeń u źródła pozwoli na uzyskanie większych korzyści gospodarczych poprzez zmniejszenie nakładów na
produkcję a w konsekwencji poprawę, jakości życia mieszkańców poprzez ograniczenie wykorzystania zasobów
naturalnych i ochrony środowiska.
Bardzo istotnym elementem jest zagospodarowywanie wycofanych z użytkowania substancji i materiałów
niebezpiecznych oraz stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT) zmniejszających materiałochłonność i
odpadowość produkcji i poprawiających efektywność ekonomiczną procesów wytwórczych.
Energochłonność ujmuje się, jako relację wielkości zużycia energii w procesie produkcyjnym w przemyśle czy
gospodarce w odniesieniu do odpowiedniej wielkości produkcji, w której uczestniczy ta energia, czyli inaczej,
jako relację nakładów do efektów. O poziomie energochłonności decydują głównie: struktura gałęziowa
przemysłu, stosowane technologie wytwarzania, ceny energii, jakość produkcji.
59
Działaniom w zakresie zmniejszenia energochłonności powinno towarzyszyć kontynuowanie przedsięwzięć
zmieniających sposób zaspokajania istniejących potrzeb energetycznych. Zmianom powinna podlegać przede
wszystkim struktura wykorzystania nośników energii w kierunku zwiększenia udziału energii elektrycznej w
ogólnym zużyciu energii. Zwiększenie udziału produkcji energii z gazu w miejsce węgla, poprawy, jakości
węgla i innych paliw, a także wzrostu udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej z energetycznych
nośników odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia z biomasy)oraz
pochodzących z odpadów. Dla zmniejszenia energochłonności niezbędna jest wymiana urządzeń o niskiej
sprawności na nowe zużywające mniej energii elektrycznej.
W zakresie zaopatrzenia w wodę temu celowi służą modernizacje: ujęć wody, stacji uzdatniania, pompowni i
hydroforni oraz pośrednio wymiana odcinków sieci wodociągowej znajdujących się w złym stanie technicznym,
która będzie wpływać na zmniejszenie ilości tłoczonej wody.
Realizowane w ramach modernizacji obiektów termomodernizacje, polegające na ociepleniu ścian obiektów
kubaturowych i wymianie stolarki również przyczynia się do zmniejszenia energochłonności przez zmniejszenie
zapotrzebowania na energię cieplną. W zakresie odprowadzenia i oczyszczania ścieków korzystnie wpłynie
budowa kolektora kanalizacyjnego i pompowni sieciowych a także budowa przydomowych oczyszczalni
ścieków na terenach o rozproszonej zabudowie.
4.2. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych
Użytkowanie odnawialnych źródeł energii umożliwia osiągnięcie korzyści ekologicznych, gospodarczych i
społecznych. Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych powinien stać się integralnym elementem
zrównoważonego rozwoju gminy.
Działania w zakresie zrównoważonego rozwoju przynoszącego efekty ekologiczno – energetyczne powinny być
kierowane na produkcję energii „ekologicznie czystej” ze źródeł odnawialnych, to jest wykorzystujących
naturalne źródła, jakimi są energia spiętrzeń wodnych, promieniowania słonecznego, wód geotermalnych,
biomasy i wiatru.
Potencjał energetyczny gminy Strzegom dotyczy odnawialnych źródeł energii wykorzystujących głównie:
energię chemiczną biomasy, energię bezpośredniego promieniowania słonecznego oraz energię wiatru.
Rozważając potencjał energetyczny pod kątem biomasy, należy przede wszystkim skoncentrować się na
biomasie roślinnej (rośliny energetyczne, drewno, słoma, siano itp.), biomasie odpadowej (odpady produkcji
rolnej, przemysłowej, gastronomii itp.) oraz odpadach hodowlanych (w szczególności gnojowicy) i
komunalnych (osady ściekowe).
Wśród roślin energetycznych należy wyróżnić: rzepak, kukurydzę, buraki cukrowe, ziemniaki, drzewiaste
rośliny energetyczne (wierzba krzewiasta oraz topola) oraz pozostałe rośliny energetyczne, takie jak: ślazowiec
pensylwański, topinambur i inne. W przypadku biomasy odpadowej szacowanie potencjału energetycznego jest
niezwykle trudnym zadaniem, zarówno jeśli chodzi o ilość surowca możliwego do pozyskania jak i jego
kaloryczność. Odpadowa biomasa to biomasa ze składowisk odpadów i oczyszczalni ścieków, odpady
gastronomiczne, odpady medyczne, czy też odpady komunalne i przemysłowe. Biomasa pochodzenia
zwierzęcego traktowana jako odpady hodowlane oraz ścieki komunalne traktowane jako odpady komunalne
stanowią popularny surowiec do produkcji biogazu. Szacując potencjał energetyczny obu kategorii należy
zbadać potencjał gospodarstw hodowlanych oraz oczyszczalni ścieków.
60
Rysunek 13 Potencjał i wykorzystanie biomasy na Dolnym Śląsku
Źródło: “Potencjał Dolnego Śląska w zakresie rozwoju alternatywnych źródeł energii”, Dolnośląskie Centrum Zaawansowanych
Technologii 2006
W przypadku biogazowi niezbędnie konieczne jest posiadanie wystarczającej ilości biomasy z własnego
gospodarstwa. Oznacza to, że będzie konieczne co najmniej 1.000 ton rocznie gnojowicy lub roślin
energetycznych. Alternatywą może być zapewnione pozyskanie odpadków z przemysłu przetwórczego (odpady
spożywcze). Należy również dysponować wystarczającą ilością czasu do obsługi biogazowni. Korzystne jest,
jeśli może być wkomponowana istniejąca zabudowa (np. zbiornik na gnojowice) a instalacja będzie pasować do
koncepcji gospodarstwa w dłuższym okresie czasu. Eksploatacja biogazowni niesie ze sobą dodatkowe korzyści
w postaci wykorzystania ciepła na potrzeby gospodarstwa, sprzedaży energii elektrycznej do sieci, sprzedaży
ciepła dla zewnętrznych odbiorców (suszarnia, szklarnia, pływalnia) i kooperacji z innymi operatorami
biogazowni.
Energia bezpośredniego promieniowania słonecznego wykorzystywana jest w kolektorach słonecznych i
panelach fotowoltaicznych do wytwarzania odpowiednio: energii cieplnej (c.o. i c.w.u.) oraz energii
elektrycznej. Wykorzystanie tych instalacji uzależnione jest lokalnego nasłonecznienia terenu (ilości dni
słonecznych w roku), które przekłada się bezpośrednio na ilość energii możliwej do uzyskania na jednostkę
powierzchni w ciągu roku.
61
Rysunek 14 Potencjał i wykorzystanie energii bezpośredniego promieniowania na Dolnym Śląsku.
Technologii 2006
Możliwości rozwoju energetyki wiatrowej na Dolnym Śląsku ocenia się nisko. W skali kraju najkorzystniejsze
warunki obserwuje się na nabrzeżu Morza Bałtyckiego. Dolny Śląsk nie jest według przeprowadzonych badań
odpowiednim do stawiania farm wiatrowych ze względu na średnią roczną prędkość wiatru poniżej 4 [m/s].
Podstawowym warunkiem przy ocenie ekonomicznie uzasadnionego wykorzystania elektrowni wiatrowych jest
właśnie średnioroczna prędkość wiatru. Możliwy do wykorzystania potencjał regionu został przedstawiony na
poniższym rysunku.
62
Rysunek 15 Potencjał i wykorzystanie energii wiatru na Dolnym Śląsku.
Technologii 2006
Na obszarze gminy przewiduje się tereny, na których możliwa jest lokalizacja urządzeń wytwarzających energię
z odnawialnych źródeł o mocy przekraczającej 100 kW oraz ich strefami ochronnymi związanymi z
ograniczeniami w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu.
Lokalizacja urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł wymaga przeprowadzenia pełnego
monitoringu ptaków i nietoperzy, uwzględniającego m.in. miejsca gniazdowania i żerowania ptaków,
inwentaryzację chiropterologiczną oraz trasy przelotów w okresie migracji obu grup zwierząt, którego wyniki
pozwolą rozstrzygnąć kwestię możliwości realizacji farm wiatrowych we wskazanych w studium lokalizacjach.
4.3. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami
suszy
Polska, w porównaniu z innymi krajami europejskimi, jest krajem o małych zasobach wody i dużych wahaniach
rocznego odpływu. Powoduje to występowanie zagrożenia powodziowego oraz pojawianie się okresów suszy
hydrologicznej, jako wyniku głębokiego niedoboru wody gruntowej. Ocieplenie klimatu i prawdopodobnie
związane z tym zjawiskiem częste występowanie anomalii pogodowych powoduje zwiększenie częstotliwości
pojawiania się zjawisk ekstremalnych.
4.3.1. Ochrona przed powodzią
Według Prawa wodnego (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz.145 z późn. zm.) powódź to czasowe pokrycie przez wodę
terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, powstałe na skutek wezbrania wody w ciekach
naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, powodujące zagrożenie dla życia i zdrowia
ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej.
Główne zagrożenie powodziowe jest wywoływane dużą prędkością płynącej wody i jej energią, która powoduje
niszczenia ciężkiej zabudowy koryt (opaski, mury, progi), a także budowli nad korytem rzek, takich jak kładki,
przepusty, mosty i in. Przyczyną podtopień i powodzi są na ogół:
63

bardzo intensywne opady burzowe (określane jako oberwanie chmury), obejmujące najczęściej
niewielkie obszary o dużych nachyleniach zboczy, powodujące gwałtowne i krótkotrwałe (do kilku
godzin) lokalne wezbrania wód,

opady rozlewne tj. trwające kilka dni opady o wysokim natężeniu (od kilkudziesięciu do 100 mm
w ciągu doby), obejmujące większa część zlewni.
Główne zagrożenie powodziowe stanowi rzeka Strzegomka (przepływająca przez południową i centralną część
gminy) i rzeka Pełcznica (przepływająca wzdłuż wschodniej granicy gminy).
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla gminy Strzegom wskazano obszary i tereny
zalewowe:

obszary wymagające ochrony przed zalaniem z uwagi na ich zagospodarowanie, wartość gospodarczą
lub kulturową (p=1%) dla rzeki Strzegomki i Pełcznicy,

obszary służące przepuszczaniu wód powodziowych, zwane dalej „obszarami bezpośredniego
zagrożenia powodzią”(p=1%) dla rzeki Strzegomki i Pełcznicy, zdefiniowane jako tereny między linią
brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę
wału przeciwpowodziowego, a także wyspy i przymuliska oraz strefę przepływów wezbrań
powodziowych określoną w planie zagospodarowania przestrzennego na podstawie studium, o którym
mowa w art. 79 ust. 2 ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r.,

obszary potencjalnego zagrożenia powodzią dla rzeki Strzegomki, zdefiniowane jako tereny narażone
na zalanie w przypadku: przelania się wód przez koronę wału przeciwpowodziowego, zniszczenia lub
uszkodzenia wałów przeciwpowodziowych, zniszczenia lub uszkodzenia budowli piętrzących albo
budowli ochronnych pasa technicznego.
Tabela 13 Charakterystyki meteorologiczne w wieloleciu 1966 - 1995
Rzeka
Wodowskaz
Strzegomka
Łażany
Pśr, r
Pśr, l
ETPr
ETPl
KBWr
KBWl
mm
mm
Mm
mm
mm
mm
590
409
529
374
61
35
Pśr,r, Pśr,l–suma opadów dla roku i półrocza letniego;
ETPr, ETPl–ewapotranspiracji dla roku i półrocza letniego;
KBWr, KBWl–klimatyczny bilans wody dla roku i półrocza letniego.
Źródło: PROGRAM MAŁEJ RETENCJI WODNEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM, 2006
Charakterystyczne przepływy w przekrojach wodowskazowych zamieszczono w tabeli poniżej. Są to wartości
obejmujące okres obserwacji od 1966 do 2003 i obejmują następujące charakterystyki:

SSQ – przepływ średni,

SNQ – średni niski przepływ,

NNQ – najniższy niski przepływ,

SWQ – średnia wielka woda,

WWQ – najwyższa wielka woda.
Tabela 14 Przepływy charakterystyczne rzeki Strzegomki, średnie z lat 1966-2003
Posterunek
wodowskazowy
Rzeka
Łazany
Strzegomka
SSQ
SNQ
NNQ
SWQ
WWQ
m3/s
Data wystąpienia
NNQ
m3/s
m3/s
m3/s
m3/s
Data wystąpienia
WWQ
2,14
0,831
0,360
3,5-7,9 XI 1966
26,8
114
20 VII 1997
Źródło: PROGRAM MAŁEJ RETENCJI WODNEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM, 2006
Gmina Strzegom z racji swego położenia w dolinie rzeki Strzegomka, narażona jest na częste powodzie.
Występują one zwykle w kilku kolejnych latach, a ich zasięg uzależniony jest od intensywności opadów lub
gwałtowności wiosennego ocieplenia. Rzeki na obszarze gminy tracą swój podgórski charakter stając się
nizinnymi o niewielkich spadkach podłużnych. Rzeki są obwałowane na długości około 6 km i posiadają system
wałów przeciwpowodziowych chroniących tereny rolnicze o powierzchni 110 ha. Nie występują tu inne
64
urządzenia zabezpieczające przed powodzią w postaci zbiorników retencyjnych czy polderów. W zlewni poniżej
obszaru gminy znajduję się zbiornik retencji (Dobromierz). Poniżej w tabeli przedstawiono wykaz wód i
urządzeń melioracji wodnych podstawowych, uzyskany z Dolnośląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń
Wodnych we Wrocłąwiu, Oddział w Świdnicy.
Tabela 15 wykaz wód i urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie gminy Strzegom
Lp.
Obręb
Nazwa cieku
Długość na terenie
gminy Strzegom
(m)
Odcinek
uregulowany lub
uszczelniony
1
Bartoszówek
Cicha Woda
865
865
2
Goczałków
Cicha Woda
1450
1185
3
Stawiska
Czarnucha
1355
1355
4
Olszany
Czarnucha
5855
5855
5
Olszany
Olszański Potok
6885
6500
4
Godzieszówek
Parowa
2115
2115
5
Tomkowice
Parowa
3030
3030
6
Rusko
Pielaszkowicki
Potok
1800
1735
7
Strzegom
Rogacz
2125
2125
8
Tomkowice
Rogacz
125
125
9
Granica
Rogacz
1610
1610
10
Tomkowice
Rogacz
1525
1525
11
Morawa
Strzegomka – wał
lewy
1275
12
Morawa
Strzegomka – wał
prawy
1275
13
Międzyrzecze
Strzegomka – wał
prawy
975
14
Międzyrzecze
Strzegomka – wał
lewy
975
15
Granica
Strzegomka – wał
lewy
16
Granica
Strzegomka – wał
lewy
75
17
Granica
Strzegomka – wał
prawy
35
18
Olszany
Szymanowski Potok
1845
1845
19
Modlęcin
Szymanowski Potok
2210
2210
20
Rogoźnica
Wierzbiak
2245
2245
21
Goczałków
Wierzbiak
2285
1955
22
Graniczna
Wierzbiak
1355
23
Wieśnica
Wierzbiak
1430
24
Żółkiewka
Wierzbiak
685
RAZEM
45295
36280
Obszar chroniony
wałami 9ha0
110
Źródło: DZMiUW we Wrocławiu, Oddział w Świdnicy
Utrzymanie systemu przeciwpowodziowego wymaga:

systematycznej regulacji cieków wodnych i konserwacji obiektów regulacyjnych

przystosowania obiektów hydrotechnicznych do warunków zagrożenia powodziowego

doskonalenia systemu szybkiego ostrzegania i reagowania w przypadku zagrożenia powodzią
65
Inwestycje w zakresie przeciwdziałania skutkom powodzi wykraczają znacznie poza możliwości gminy,
możliwe jest jednak zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego mieszkańców poprzez działania niezwiązane
bezpośrednio z inwestowaniem w urządzenia przeciwpowodziowe. W zasadzie wszystkie przedsięwzięcia
można podzielić na czynne i bierne. Bardzo często ich rodzaj wymuszony jest własnością. W przypadku ochrony
przeciwpowodziowej jest to również pewnego rodzaju wyróżnikiem, chociaż własność nie czyni tych działań
determinującym.
DZMiUW we Wrocławiu, Oddział w Świdnicy w latach 2011 – 2012 na terenie gminy Strzegom wykonał
konserwację gruntowną obejmującą koszenie porostów, odmulanie, remont umocnień koryt cieków na
obiektach:

Olszański Potok w Olszanach 5,3 km,

Potok Czarnucha w Olszanach 4,0 km,

Potok Wierzbiak w Wieśnicy i Granicznej 7,1 km,

Potok Wierzbiak w Goczałkowie 2,285 km,

Potok Parowa w Godzieszówku 2,5 km,

Wały rzeki Strzegomki w Granicy 3,08 km,
 Wały rzeki Strzegomki w Morawie i Międzyrzeczu 9,0 km.
Ponadto DZMiUW w 2012 roku zawarł umowę na przygotowanie dokumentacji pn.: „Szymanowski Potok –
odbudowa koryta potoku gmina Strzegom i Dobromierz” na długości 5,5 km (Olszany i Modlęcin).
Za działania związane z ochroną przeciwpowodziową odpowiada, zgodnie z ustawą Prawo wodne, dyrektor
regionalnego zarządu gospodarki wodnej (RZGW). Z jego inicjatywy powstaje opracowanie projekt planu
ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym. RZWG są również odpowiedzialne za prowadzenie działań
informacyjnych i koordynację w razie powodzi lub suszy na podległym terenie.
Zasięg działania RZGW we Wrocławiu przedstawiono na poniższym rysunku.
Rysunek 16 Mapa zasięgu działania RZGW we Wrocławiu
Źródło: www.rzgwwroclaw.pl
Ochronę przed powodzią prowadzi się zgodnie z planami ochrony przeciwpowodziowej na obszarze kraju,
planami ochrony przeciwpowodziowej regionu wodnego, a w szczególności przez:

zachowanie i tworzenie wszelkich systemów retencji wód, budowę i rozbudowę zbiorników
retencyjnych, suchych zbiorników przeciwpowodziowych oraz polderów przeciwpowodziowych;

racjonalne retencjonowanie wód oraz użytkowanie budowli przeciwpowodziowych, a także
sterowanie przepływami wód;
66

funkcjonowanie systemu ostrzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi
w atmosferze oraz hydrosferze;

kształtowanie zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych lub terenów zalewowych, budowanie
oraz utrzymywanie wałów przeciwpowodziowych, a także kanałów ulgi.
Dla potrzeb planowania ochrony przed powodzią oraz prowadzenia działań operacyjnych funkcjonuje w RZGW
we Wrocławiu Ośrodek Koordynacyjno-Informacyjny Ochrony Przeciwpowodziowej, który odpowiada m.in. za:

sporządzanie studiów ochrony przed powodzią dla wydzielonych zlewni w regionie wodnym, które w
oparciu o dane geodezyjne, hydrologiczne, inwentaryzację infrastruktury komunikacyjnej i
hydrotechnicznej, ocenę zagrożenia powodziowego uwzględniają przede wszystkim granice zasięgu
wód powodziowych o określonym prawdopodobieństwie występowania, kierunki ochrony biernej i
czynnej przed powodzią, propozycje niezbędnych przedsięwzięć modernizacyjno - inwestycyjnych
wraz z szacunkiem kosztów oraz wytyczne dla planowania przestrzennego;

prowadzenie postępowań administracyjnych dotyczących ograniczania działalności na
obszarach bezpośredniego zagrożenia powodziowego;

koordynację koncepcji i planów z zakresu ochrony przeciwpowodziowej;

koordynację działań operacyjnych na obiektach ochrony przed powodzią;

zgłaszanie wniosków, opiniowanie i uzgadnianie planów, studiów i kierunków

zagospodarowania przestrzennego, projektów decyzji o warunkach i zagospodarowaniu
terenu, decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego w odniesieniu do ochrony przed powodzią;

prowadzenie prac studialnych, wdrożeniowych, ekspertyz i projektów z zakresu ochrony
przed powodzią oraz wyznaczania obszarów zagrożonych powodzią;

prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej dla jednostek samorządowych, rządowych
oraz społeczeństwa
Opracowane przez RZGW w Warszawie mapy terenów zalewowych pozwolą na wprowadzenie rygorów
lokalizacyjnych oraz stworzy podstawy do opracowania programu ochrony przed powodzią terenów narażonych
na podtapianie.
67
Rysunek 17 Obszar zagrożenia powodziowego w zlewniach rzek na terenie powiatu świdnickiego
Źródło: Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP), KZGW
Wstępna ocena ryzyka powodziowego została wykonana przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB
- Centra Modelowania Powodziowego w Gdyni, w Krakowie, w Poznaniu, we Wrocławiu, w konsultacji
z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej. Dla obszarów na terenie gminy Strzegom narażonych na
niebezpieczeństwo powodzi, wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego zostaną wykonane do dnia
22 grudnia 2013 r. dokładne mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego.
RZGW we Wrocławiu w 2012 roku realizował zadanie pn. „Remont zabudowy regulacyjnej rzeki Strzegomki w
km 51+733-53+640 w miejscowości Strzegom” mający na celu:





wykonanie reprofilacji spoin istniejących konstrukcji betonowo – kamiennych,
wykonanie ubezpieczenia brzegowego w postaci narzutu kamiennego,
lokalne prace udrożnieniowe w zakresie usunięcia powstałych namulisk,
wykaszanie porostów twardych ze skarp,
prace wycinkowe drzew i krzaków rosnących w linii brzegowej Strzegomki.
68
4.3.2.
Cel
Cele długoterminowe do
roku 2021
Cel
OPS.1.1
OPS.1
roku 2017
Przygotowywanie oraz
aktualizacja dokumentów
planistycznych i map w
zakresie bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego
Minimalizacja zagrożeń
spowodowanych klęskami
powodzi
OPS.1.2
Przygotowanie i
modernizacja technicznego
zaplecza w zakresie ochrony
przed powodzią i suszą
Zadanie
Zadanie
OPS.1.1.1
Realizacja Programu nawodnień rolniczych województwa
dolnośląskiego
Województwo Dolnośląskie, Gmina
Strzegom
OPS.1.1.2
Wyznaczania i wprowadzania do planów zagospodarowania
przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy i innych
dokumentów planistycznych granic obszarów zagrożenia
powodzią oraz ustaleń planów zarządzania ryzykiem
powodziowym
Gmina Strzegom, RZGW we Wrocławiu
OPS.1.1.3
Przygotowanie planu zarządzania ryzykiem powodziowym
RZGW we Wrocławiu, KZGW
OPS.1.2.1
Poprawa stanu istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej
RZGW we Wrocławiu, DZMiUW we
Wrocławiu, Gmina Strzegom, Powiat
Świdnicki
OPS.1.2.2
Budowa i modernizacja infrastruktury pozwalającej na
zwiększenie retencji wody w sposób techniczny i nietechniczny
RZGW we Wrocławiu, DZMiUW we
Wrocławiu, Gmina Strzegom
OPS.1.2.3
Doskonalenie systemu wczesnego ostrzegania przed
zjawiskami hydrologicznymi oraz meteorologicznymi
Województwo Dolnośląskie, Gmina
Strzegom, Powiat Świdnicki
69
4.3.3.
L.P.
Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed powodzią i suszą
Nazwa zadania
Termin
rozpoczęcia
planowany
Termin
zakończenia
planowany
Planowane
efekty
ekologiczne
Planowane
koszty ogółem
Partnerzy
[PLN] tys.*
ZADANIA WŁASNE
OPS.1.1.2
Wyznaczania i wprowadzania do planów
zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach
zabudowy i innych dokumentów planistycznych granic
obszarów zagrożenia powodzią oraz ustaleń planów
zarządzania ryzykiem powodziowym
2014
2021
Gmina Strzegom
OPS.1.1.3
2014
2021
Gmina Strzegom
OPS.1.2.2.1
Melioracje wodne
2014
2017
Gmina Strzegom
OPS.1.2.2.2
Regulacje, oczyszczanie Strzegomki, udrażnianie i
poprawa urządzeń melioracyjnych
2014
2021
Gmina Strzegom
Ochrona mienia i
mieszkańców
przed
zagrożeniem
powodziowym
koszty
administracyjne
RZGW we Wrocławiu
20
RZGW we Wrocławiu
250
RZGW we
Wrocławiu,
DZMiUW we
Wrocławiu
10 000
OPS.1.1.1
Realizacja Programu nawodnień rolniczych
województwa dolnośląskiego
2014
2017
Województwo Dolnośląskie
Ochrona mienia i
mieszkańców
przed
zagrożeniem
powodziowym
1000
Gmina Strzegom
RZGW we Wrocławiu
Ochrona mienia i
mieszkańców
przed
zagrożeniem
powodziowym
b.d.
KZGW
b.d.
-
b.d.
-
OPS.1.1.3
Przygotowanie planu zarządzania ryzykiem
powodziowym
OPS.1.2.1.2
Wykonanie dokumentacji dla zadania pn.: „Parowa –
odbudowa koryta potoku, gmina Strzegom i Dobromierz”
w miejscowości Tomkowice
2014
2014
DZMiUW we Wrocławiu
Ochrona mienia i
mieszkańców
przed
zagrożeniem
powodziowym
OPS.1.2.1.3
Wykonanie dokumentacji dla zadania pn.: „Szymanowski
Potok – odbudowa koryta potoku – kanał ulgi gmina
Strzegom i Dobromierz”
2014
2014
DZMiUW we Wrocławiu
Ochrona mienia i
mieszkańców
przed
zagrożeniem
2014
2017
70
powodziowym
OPS.1.2.3
2013
2020
Wojewoda Dolnośląski,
Powiat Świdnicki
Ochrona mienia i
mieszkańców
przed
zagrożeniem
powodziowym
b.d.
RZGW Wrocław
270
1 000
71
5.
DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE GMINY STRZEGOM
5.1. Gospodarka wodno – ściekowa
5.1.1.
Charakterystyka i ocena stanu aktualnego
Wody powierzchniowe
wody. Teren całej Gminy Strzegom należy do dorzeczy Bystrzycy i Kaczawy (lewe dopływy Odry - cieki II
rzędu). W obrębie dorzecza Bystrzycy największym ciekiem w Gminie jest Strzegomka (ciek III rzędu), do
której wpływają Pełcznica i Czarnucha (cieki IV rzędu).
Samo miasto Strzegom leży na lewym brzegu Strzegomki, której źródła znajdują się w Górach Wałbrzyskich w
pobliżu wsi Nowe Bogaczewice, na wysokości około 600 m n.p.m., w związku z czym jest to rzeka o wybitnie
górskim i dość niespokojnym charakterze.
Opływająca miasto od strony południowej Strzegomka stanowi ciek raczej okazały, ponieważ powierzchnia jej
dorzecza liczy 611,4 km2, a długość 81,2 km2.
Tabela 16 Wykaz rzek i potoków przepływających przez teren Gminy Strzegom
Lp.
Nazwa rzeki, potoku
1
potok Parowa
2
3
4
5
6
potok Cicha Woda
potok Pielasowicki
potok Wierzbiak
potok Rogacz
potok Szymanówka
7
potok Olszański
8
potok Czarnucha
9
10
rzeka Pełcznica
rzeka Strzegomka
Miejscowości przez które przepływa
Długość w metrach
Godzieszówek
2 500
Kostrza
750
Goczałków Górny
1500
Bartoszówek
875
Rusko
2000
Żółkiewka
600
Wieśnica
1625
Graniczna
1750
Goczałków
2625
Rogoźnica
2000
Tomkowie
2500
Granica
750
Strzegom
1750
Modlęcin
2250
Olszany
2000
Olszany
4500
Olszany
6750
Stawiska
1500
Stanowice
2875
Międzyrzecz
2000
Morawa
1625
Skarżyce
250
Granica
3500
Stawiska
1375
Strzegom
3375
Międzyrzecze
1750
Morawa
2500
Skarżyce
1625
72
Źródło: Program ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom, 2004
Monitoring jakości wód powierzchniowych
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 w sprawie form i sposobu
prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, badania wód
powierzchniowych prowadzone są w ramach 4 rodzajów monitoringu:

diagnostycznego,

operacyjnego,

badawczego,
 obszarów chronionych.
Sposób oceny i klasyfikacji stanu wód powierzchniowych określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9
listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych
norm jakości dla substancji priorytetowych.
Oprócz klasyfikacji stanu jednolitych części wód (jcw), czyli oddzielnych i znaczących elementów wód
powierzchniowych takich jak rzeka, część rzeki, zbiornik zaporowy itp., klasyfikacji jakości wód dokonuje się
też w poszczególnych punktach pomiarowo – kontrolnych (ppk). Na ocenę stanu wód składa się klasyfikacja ich
stanu/potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego.
W 2012 roku na w ramach programu monitoringu wód płynących przeprowadzono badania rzek, które wpływają
na środowisko wodne gminy Strzegom:
 Strzegomka od źródła do zb. Dobromierz,
 Strzegomka, zb. Dobromierz,
 Strzegomka od Pełcznicy do Bystrzycy,
 Czarnucha,
 Pełcznica od źródła do Milikówki.
Badania prowadzono w programie monitoringu diagnostycznego oraz monitoringu operacyjnego, które
umożliwiły dokonanie wstępnych ocen: stanu ekologicznego, stanu chemicznego, stanu fizykochemicznego,
stanu hydromorficznego, oceny przydatności do bytowania ryb oraz oceny podatności na eutrofizację, oceny
eutrofizacji ze źródeł komunalnych.
Klasa elementów
fizykochemicznych
Klasa elementów
hydromorfologicznych
Klasa elementów biologicznych
PPD
I
III
UMIARKOWANY
PPD
I
III
DOBRY
Strzegomka – ujście do
Bystrzycy
SŁABY
PSD
I
IV
PSD
Czarnucha – ujście do
Strzegomki
UMIARKOWANY
PSD
I
II
1
Strzegomka od
źródła do zb.
Dobromierz
PLRW60004134831
2
Strzegomka,
zb.
Dobromierz
PLRW600001348339 Zb. Dobromierz - stan. 1
3
Strzegomka od
Pełcznicy do
Bystrzycy
PLRW600020134899
4
Czarnucha
PLRW600018134849
Strzegomka – poniżej
ujścia Czyżynki
Klasa ze względu na chemizm
StaN / POTENCJAŁ
EKOLOGICZNY
(wg arkusza STAN_ocena jcw
2012)
UMIARKOWANY
Nazwa punku kontrolnopomiarowego
Kod JCW
Nazwa ocenianej jcw
Lp
Tabela 17 Zestawienie klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, stanu fizykochemicznego, stanu
hydromorfologicznego, stanu biologicznego oraz stanu chemicznego rzek – stan na 2012
73
5
Pełcznica od
źródła do
Milikówki
PLRW600041348689
Pełcznica – poniżej
oczyszczalni Ciernie
SŁABY
PPD
I
IV
Źródło: Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych na terenie województwa dolnośląskiego za rok 2012, WIOŚ we Wrocławiu
Analiza wyników badań, jakości wód powierzchniowych w wybranych punktach monitoringowych wskazuje, iż
rzeki przepływające przez teren gminy Strzegom posiadały w 2012 roku wody niezadowalającej jakości (IV
klasa – Strzegomka, Pełcznica). Wpływ na przedstawioną ocenę miały głównie wskaźniki tlenowe, związki
organiczne i biogenne, których głównym źródłem są nawozy spływające z pól uprawnych i ścieki bytowe.
Jakość wód powierzchniowych na terenie gminy Strzegom w porównaniu z ich jakością w roku 2008, uległa
poprawie.
Wody podziemne
Analizując warunki hydrogeologiczne gminy Strzegom należy zauważyć, iż w rejonach wyniosłości Wzgórz
Strzegomskich górny horyzont wód podziemnych przeważnie nie występuje w luźnych osadach i tam pierwszą
strefę wodonośną stanowią wody szczelinowe w litych skałach, występujące na znacznych głębokościach.
Rozpoznanie hydrogeologiczne tego piętra jest bardzo małe. Ogólnie mówiąc można w nim wyróżnić dwa
poziomy wodonośne: ciągły powierzchniowy poziom rumoszowy z nakładającym się udziałem cienkich pokryw
czwartorzędowych oraz poziom głębszy w spękanych i szczelinowatych utworach krystalicznych. Zbiorniki w
utworach starszych od kredowych: Zbiornik Góry Bialskie–Śnieżnik (GZWP 339), Zbiornik Karkonosze (nr 344
aktualnie nie zaliczany do GZWP).
Piętro wodonośne w utworach starszych od kredy i w skałach krystalicznych monitorowane w 2008 r.
obejmowało 7 punktów kontrolno-pomiarowych. Wody tych pięter charakteryzują się występowaniem różnych
typów wód, do których zaliczono: HCO3-SO4-Ca, HCO3-SO4-Ca-Mg, HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg, HCO3-SO4-CaMg- Na, SO4-Ca-Na-Mg, SO4-HCO3-Ca-Na, SO4-HCO3-Cl-Ca-Mg.
Najzasobniejszą strefę wód posiada dolina Strzegomki. Pierwszy poziom wód na przeważającym obszarze
gminy zalega na głębokości 5-20 m, natomiast obszarami o najwyższych wydajnościach typowych otworów
studziennych są okolice pomiędzy Olszanami, Tomkowicami i Stanowicami. Wody podziemne na
analizowanym obszarze to pokłady czwartorzędowe. Wody tego piętra charakteryzują się występowaniem
różnych typów wód, do których zaliczono m.in.: HCO3-Ca-Mg, HCO3-Ca-Mg-Na, HCO3-Cl-SO4-Ca-Na,
HCO3-SO4-Ca, HCO3-SO4-Cl-Ca, HCO3-SO4-Cl-Ca-Na, HCO3-SO4-Ca-Mg, HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg, HCO3SO4-Ca-Mg-Na, HCO3-SO4-Cl-Ca-Na-Mg, SO4-HCO3-Ca-Na, SO4-HCO3-Ca-Mg, SO4-Cl-Ca-Na-Mg.
Monitoring jakości wód podziemnych
Program Państwowego Monitoringu Środowiska dla województwa dolnośląskiego na lata 2010-2012 w zakresie
wód podziemnych realizowany jest przez Oddział Dolnośląski PIG we Wrocławiu. oraz przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. PIG prowadzi monitoring diagnostyczny w punktach
pomiarowych raz w roku, obejmuje wszystkie jednolite części wód podziemnych i operacyjny obejmujący
jednolite części wód zagrożone nie osiągnięciem dobrego stanu.
Każdemu z punktów zostaną przypisane określone zakresy pomiarowe stanowiące wypełnianie wymagań
dyrektyw unijnych, w tym „azotanowej”.
Poza badaniami na poziomie krajowym w województwie dolnośląskim będą wykonywane przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu uzupełniające badania wód podziemnych w zakresie elementów
fizyko-chemicznych. W ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego badania obejmują wody
podziemne Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, wykorzystywane do zapatrzenia ludzi w wodę do picia
oraz zagrożone azotanami pochodzącymi z rolnictwa.
Celem wykonywania badań jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego
zmian oraz sygnalizacja zagrożeń w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny
skuteczności podejmowanych działań ochronnych
Poniższy rysunek przedstawia lokalizację Głównych Zbiorników Wód Podziemnych na terenie województwa
dolnośląskiego
74
Rysunek 18 Regionalizacja hydrogeologiczna wód zwykłych
Źródło: Opracowanie Ekofizjograficzne dla Województwa Dolnośląskiego
Na terenie Gminy nie występuje obecnie żaden punkt krajowego monitoringu jakości wód podziemnych
województwa dolnośląskiego. Najbliższy punkt monitoringowy znajduje się w Świdnicy, jego charakterystykę
przedstawia tabela poniżej.
Tabela 18 Ocena, jakości wód podziemnych w punkcie monitoringu diagnostycznego nr 114 w 2008 i 2012 roku
Numer punktu
L.p.
Nazwa punktu
GZWP
JCWPd
Rodzaj monitoringu
Typ wody
Stratygrafia ujętej
warstwy
Klasa,
jakości
wód w
2008r.
Wskaźniki występujące w II, III i IV
klasie, jakości wód w 2012 roku
II klasa
III klasa
IV klasa
27
1
Świdnica
JCWPd 114
319
MD
HCO3-SO4-CaMg-Na
II
Mn, Fe
Tr
Źródło: Ocena stanu czystości wód podziemnych województwa dolnośląskiego w 2012 R., WIOŚ we Wrocławiu
Analiza wyników badań, jakości wód podziemnych w wybranym punkcie monitoringowym wskazuje, iż wody
w zbiorniku trzecirzedowym na terenie Gminy to wody dobrej jakości (II klasa). W zbiorniku tym dominują
wody HCO3-SO4-Ca-Mg-Na. Wskaźnikami degradującymi wody w tym poziomie były w 2008 roku: mangan i
żelazo, które jednak w sposób nieistotny rzutowały ostatecznie na ich jakość.
Główne źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych
Głównymi zagrożeniami dla wód powierzchniowych i podziemnych prowadzących wody nieodpowiadające
normom są skażenia komunalne i związane z chemicznymi środkami do produkcji rolnej.
Ścieki socjalno-bytowe, pochodzące z zabudowy mieszkaniowej, odprowadzane są często do nieszczelnych
osadników przydomowych bądź też lokalnie budowanymi przez mieszkańców kanałami bezpośrednio do
przydrożnych rowów melioracyjnych lub cieków wodnych. Ścieki te są źródłem zanieczyszczeń wyrażającym
się w związkach takich jak BZT5, ChZT, azot amonowy i fosforany.
75
Dodatkowo istotnym zagrożeniem dla jakości wód są substancje ropopochodne spłukiwane podczas opadów
deszczu z nawierzchni dróg, parkingów czy placów stacji paliw.
Poważne źródło zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych stanowią też związki biogenne
pochodzące z gnojowicy, gnojówki i z soków kiszonkowych, spływające z pól uprawnych w okresach po
nawożeniu gruntów rolnych. Rolnictwo należy do najbardziej znaczących gałęzi aktywności gospodarczej w
Gminie Strzegom, dlatego ochrona wód będzie najistotniejszym problemem ochrony środowiska związana z
intensywną produkcja rolniczą.
5.1.2. Zaopatrzenie w wodę
Źródła zaopatrzenia w wodę Gminy Strzegom
Zaopatrzenie w wodę sołectw Gminy Strzegom realizowane jest głównie za pośrednictwem niżej wymienionych
instytucji i źródeł:

Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. z siedzibą w Strzegomiu (100% udział Gminy) – właściciel i
administrator sieci wodociągowej.

Ujęcie wody podziemnej w Olszanach – zaopatruje w wodę następujące miejscowości: Strzegom,
Olszany, Stanowice, Grochotów, Międzyrzecze, Stawiska, Granica, Modlęcin, Morawa, Wieśnica,
Graniczna, Skarżyce, Tomkowice.

Ujęcie wody podziemnej w Żelazowie – zaopatruje w wodę część mieszkańców następujących sołectw:
Żelazów, Żółkiewka, Kostrza, Rogoźnica, Goczałków, Goczałków Górny, Godzieszówek.

Ujęcie wody podziemnej w Rusku – zaopatruje w wodę część mieszkańców następujących sołectw:
Jaroszów, Rusko, Bartoszówek.

Indywidualne studnie gospodarskie (ujęcia własne wody pitnej).
Charakterystyka ujęcia wody podziemnej ze stacją uzdatniania wody w Olszanach.
Woda surowa pobierana jest ze studni głębinowych (7 szt.) i podawana jest na 4 wieże ociekowe w komorze
napowietrzania. Napowietrzona woda gromadzona jest w zbiorniku reakcji pod wieżami, skąd tłoczona jest na 4
filtry pośpieszne (I stopień filtracji), a następnie na 2 filtry pośpieszne stanowiące II stopień filtracji. Po
przefiltrowaniu woda magazynowana jest w zbiorniku wody czystej skąd tłoczona jest do sieci.
Długość sieci wodociągowej rejonu dystrybucji SUW w Olszanach 120,57 km, w tym:

żeliwo 24,07 km,

stal i inne – 2,29 km,

PVC – 77,93 km,

PE – 16,28 km.
Charakterystyka ujęcia wody podziemnej ze stacją uzdatniania wody w Żelazowie.
Woda surowa pobierana jest ze studni głębinowych (3 szt.) i podawana jest na filtr pośpieszny CULLIGAN,
który wypełniony jest złożem katalitycznym. Do wody surowej, przed filtrem, dozowany jest podchloryn sodu jako utleniacz związków żelaza i manganu oraz wodorotlenek sody w celu korekty pH. Po przefiltrowaniu woda
magazynowana jest w zbiornikach wody czystej skąd tłoczona jest do sieci.
Długość sieci wodociągowej rejonu dystrybucji SUW w Żelazowie 34,40 km, w tym:

PVC – 34,40 km.
Charakterystyka ujęcia wody podziemnej ze stacją uzdatniania wody w Rusku.
Woda surowa pobierana jest ze studni głębinowych (2szt.) i poddawana jest napowietrzaniu, a następnie
dwustopniowej filtracji na 2 filtrach pośpiesznych wypełnionych piaskiem kwarcowym. Po filtracji woda
magazynowana jest w zbiornikach wody czystej, skąd tłoczona jest do sieci.
Długość sieci wodociągowej 17,64 km, w tym:

stal i inne – 2,10 km,

PVC – 14,71 km,

PE – 0,83 km.
76
Podsumowanie
Gmina Strzegom posiada sieć wodociągową o długości 172,61 km. Stopień zwodociągowania wynosi 98%.
Liczba przyłączy wodociągowych w gminie Strzegom wynosi 2991 szt., długość to 43,2 km.
Dla Gminy funkcjonują trzy ujęcia wody ze studni głębinowych: w Olszanach, Żelazowie i w Rusku. Stan
techniczny ujęć wody i sieci wodociągowych klasyfikuje się jako dobry. W rejonie odkrywkowej eksploatacji
surowców mineralnych występuje problem obniżania się zwierciadła wód podziemnych i tworzenia się tzw. leja
depresyjnego mającego wpływ na poziom wody w studniach, co w przypadku Gminy Strzegom wymusiło
budowę wodociągów wiejskich. Zwodociągowane są wszystkie wsie Gminy. Do sieci wodociągowej w mieście
nie jest podłączonych kilkanaście budynków na peryferiach osiedla Graby oraz osiedla Wschód.
Sytuacja w zakresie zwodociągowania gminy jest zróżnicowana. Są wsie, w których jest więcej przyłączy
wodociągowych niż budynków mieszkalnych, są też takie, gdzie przyłączy jest bardzo mało. W 2012 r. na
terenie gminy Strzegom przeprowadzono następujące roboty związane z budową sieci wodociągowych:










Strzegom, ul. Kościuszki długość 170,6 m,
Jaroszów, przyłącza wodociągowe 60,5 m – 2 szt.,
Goczałków, przyłącza wodociągowe 26,75 m – 2 szt.,
Godzieszówek, przyłącza wodociągowe 31 m – 1 szt.,
Kostrza, przyłącza wodociągowe 34,03 m – 2szt.,
Międzyrzecze, przyłącza wodociągowe 33,16 – 1 szt.,
Olszany, przyłącza wodociągowe 9,70 m – 1 szt.,
Rogoźnica, przyłącza wodociągowe 23,80 m – 2 szt
Skarżyce, przyłącze wodociągowe 29,30 m – 1 szt.,
Strzegom, przyłącza wodociągowe 272,00 m – 11 szt.
5.1.3. Odprowadzanie ścieków
Odprowadzanie ścieków z gminy Strzegom realizowane jest za pośrednictwem sieci kanalizacji sanitarnej
Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. z siedzibą w Strzegomiu. Długość sieci kanalizacji sanitarnej na terenie
gminy Strzegom wynosi 98,6 km. Liczba budynków podłączonych do kanalizacji sanitarnej wynosi 2210 szt.
W gminie Strzegom ścieki odprowadzane są na dwie oczyszczalnie ścieków komunalnych w Strzegomiu i
Rusku.
Oczyszczalnia ścieków w Strzegomiu
Oczyszczalnia posiada pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie ścieków do rzeki Strzegomki w łącznej
ilości 6.200 m3/d. Przepustowość rzeczywista oczyszczalni: 4.555 m3/d* w tym:

miasto Strzegom 2.377 m3/d,

Międzyrzecze 16 m3/d,

Morawa 20 m3/d,

Stanowice 59 m3/d,

Graniczna 5 m3/d,

Olszany 28 m3/d,

Tomkowice 11 m3/d,

Granica 3 m3/d,

Modlęcin 0,3 m3/d,
 Jaroszów 44 m3/d.
Ścieki sanitarne doprowadzane są na teren oczyszczalni rurociągiem grawitacyjnym. Oprócz tego do
oczyszczalni dowożone są ścieki z osadników bezodpływowych z posesji nieskanalizowanych. Ścieki dowożone
wozami asenizacyjnymi kierowane są do automatycznej zlewni ścieków dowożonych. Stamtąd są wprowadzane
do kanalizacji oczyszczalni i dalej wraz ze ściekami dopływającymi do oczyszczalni są kierowane do procesów
oczyszczania.
Ścieki są kierowane grawitacyjnie do pompowni głównej, skąd zostają przetłoczone do dwóch sitopiaskowników
Zatrzymane skratki i piasek na sito-piaskownikach gromadzone są w kontenerach i wywożone do utylizacji poza
terenem oczyszczalni. Kolejno ścieki przepływają do osadnika radialnego wstępnego. Po wypływie z osadnika
łączą się z osadem recykulowanym i poprzez komorę rozdziału kierowane są do dwóch równoległych ciągów
reaktorów biologicznych.
77
Każdy z reaktorów posiada wydzieloną strefę defosfatacji, denitryfikacji oraz strefę nitryfikacji. Komora
nitryfikacji wyposażona jest w system napowietrzania drobnopęcherzykowego. W komorach nitryfikacji
zachodzi końcowa redukcja węgla organicznego i utlenienie związków azotu.
Strącanie fosforu, jest wspomagane wskutek symultanicznego dawkowania soli żelaza trójwartościowego (np.
PIX). Ilość czynnych reaktorów zależy od obciążenia oczyszczalni ściekami.
Ścieki oczyszczone z komór biologicznych kierowane są do do dwóch osadników wtórnych. Zgarniany
do centralnie położonego leja osadowego za pomocą zgarniacza osad jest grawitacyjnie odprowadzany
do pompowni recyrkulacyjnej osadu, skąd dalej następuje jego rozdział i część ścieków i osadów jest kierowana
jako osad nadmierny poprzez zbiornik osadu nadmiernego do zagęszczacza mechanicznego, a część jako osad
recyrkulowany jest zawracana do komory rozdziału i z powrotem do reaktorów. Ścieki oczyszczone z osadników
wtórnych odprowadzane są poprzez komory pomiarowe ze zwężką Venturiego (dwie zwężki) oraz istniejący
wylot do odbiornika.
Na kanale odpływowym zabudowano studzienkę, z trójnikiem (odgałęzieniem) do układu poboru wody
technologicznej, w którym zamontowano pompę zanurzalną oraz zespół hydroforowy, podający wodę
technologiczną do węzła obróbki skratek i piasku, zagęszczacza oraz prasy.
Przeróbka osadów odbywa się w następującym ciągu technologicznym: osad wstępny odebrany z osadnika
wstępnego, kierowany jest poprzez pompownię osadu wstępnego do zbiornika osadu zmieszanego. Osad
nadmierny z pompowni recyrkulacyjnej, odbierany jest do zbiornika osadu nadmiernego, a następnie pobierany
przez zagęszczacz mechaniczny i po zagęszczeniu kierowany również do zbiornika osadu zmieszanego. Kolejno
mieszanina obu osadów podawana jest, poprzez obieg grzewczy, do komory fermentacyjnej zamkniętej. W
komorze tej osad poddawany jest fermentacji w temperaturze 35-38 st. C.
Po przefermentowaniu osad wypierany jest (osadem świeżym) do zbiornika osadu przefermentowanego, a
następnie odbierany pompowo na prasę taśmową. Oprócz pompy prasa jest wyposażona w urządzenie do
przygotowania i dawkowania polielektrolitu. Po odwodnieniu osad transportowany jest do mieszarki i mieszany
z wapnem, co pozwala na jego higienizację.
Odwodniony i zhigienizowany osad jest kierowany przenośnikiem do przyczepy, a następnie na znajdujący się
na oczyszczalni plac magazynowy. Kolejno osad jest zagospodarowywany poza terenem oczyszczalni.
Osad musi być partiami przebadany pod kątem spełnienia wymogów obowiązujących przy końcowym
wykorzystaniu osadu.
Ujmowany w komorze fermentacyjnej biogaz, jest odsiarczany w dwukomorowej odsiarczalni, magazynowany
w zbiorniku przeponowym, a następnie wykorzystywany w kotłowni (po podniesieniu ciśnienia wentylatorem
biogazu). Nadmiar biogazu jest wypalany w automatycznej pochodni.
Procesy technologiczne oraz działanie urządzeń oczyszczalni są kontrolowane automatycznie przy pomocy
zainstalowanych urządzeń pomiarowych (tlenomierze, pH – metry, sondy pomiaru poziomu, przepływomierze).
Regulacja większości procesów jest prowadzona w sposób automatyczny przy pomocy komputera.
Oczyszczalnia ścieków w Rusku
W miejscowości Rusko eksploatowana jest mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości
wg pozwolenia 40,0 m³/d. Obciążenie oczyszczalni wynosi 11 m³/d. Obsługuje ona sieć kanalizacyjną o długości
0,7 km, z której korzysta 150 mieszkańców.
Ponadto na terenie gminy znajdują się dwa mniejsze obiekty o znaczeniu lokalnym w Goczałkowie- ścieki z
Zakładu Wytwórni Podkładów Strunobetonowych oraz osiedla mieszkaniowego
Podstawowym działaniem jest likwidacja lub ograniczenie oddziaływania źródeł zanieczyszczenia wód
powierzchniowych – punktowych, obszarowych i liniowych. Głównym czynnikiem zagrażającym czystości wód
jest nieuporządkowana gospodarka ściekowa, stąd też priorytetowym działaniem będą inwestycje z tego zakresu
oraz racjonalizujące użytkowanie wody.
W celu poprawy jakości wód powierzchniowych, konieczna będzie likwidacja niekontrolowanych zrzutów
ścieków bytowych do rzek płynących przez teren gminy. W tym celu należy wykonać szczegółową
inwentaryzację punktów zrzutu ścieków oraz systematycznie ją aktualizować. Następnym, niezwykle ważnym
zadaniem jest inwentaryzacja stanu technicznego zbiorników bezodpływowych (szamb), które obecnie
funkcjonują na terenach nieskanalizowanych. Bardzo często zbiorniki te są nieszczelne i są źródłem
zanieczyszczenia wód. Powinna być prowadzona kontrola stanu technicznego szamb, a po przyłączeniu posesji
do sieci kanalizacyjnej - możliwie szybka ich likwidacja. Należy również propagować budowę przydomowych
oczyszczalni ścieków na terenach, na których obecnie nie przewiduje się budowy sieci kanalizacyjnej.
78
W zakładach przemysłowych należy promować wprowadzanie zamkniętych obiegów wody jako elementu
pozwalającego na ograniczenie zrzutu zanieczyszczonych wód do środowiska, a także zmiany technologii,
poprawę stanu zakładowych sieci wodociągowych, itp.
W rolnictwie głównie należy się skupić na stosowaniu najlepszych dostępnych praktyk rolniczych, co powinno
również doprowadzić do zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i jednocześnie ograniczenia ładunków
zanieczyszczeń odprowadzanych do odbiorników.
Osobnym zagadnieniem jest budowa w gospodarstwach rolnych instalacji do bezpiecznego przechowywania
nawozów naturalnych, tj. zbiorników na gnojowicę i gnojówkę oraz płyt obornikowych. Powyższą kwestię
reguluje ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2007 r., Nr 147, poz. 1033 z późn.
zm.).
W zakresie ochrony wód podziemnych jednym ze sposobów ochrony biernej będzie przestrzeganie zasad
ustalonych dla stref i obszarów ochronnych ujęć wód podziemnych, na których obowiązują zakazy, nakazy
i ograniczenia w zakresie korzystania z wody i użytkowania gruntów. Strefa ochrony bezpośredniej (grupa
bezwzględnie obowiązujących nakazów) ma na celu eliminację zagrożenia powstającego w związku z ujęciem
wody. Ustalenia związane z ochroną wód podziemnych przed zanieczyszczeniem zawarte powinny zostać
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Zadania w gospodarce ściekowej wynikają ze zobowiązań międzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne
w negocjacjach z UE w sprawie wdrażania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisów Prawa Wodnego oraz
aktualnego stanu gospodarki ściekowej. Działania inwestycyjne wyznacza także Krajowy program oczyszczania
ścieków komunalnych. Do końca 2010 r. powinny zostać osiągnięte następujące cele:

wyposażenia aglomeracji o wielkości 15 000 - 100 000 RLM w biologiczne oczyszczalnie ścieków
z podwyższonym usuwaniem miogenów – gmina Strzegom osiągnęła cele,
 wyposażenia zakładów sektora rolno-spożywczego w oczyszczalnie ścieków zapewniające osiągnięcie
wprowadzonych standardów emisji zanieczyszczeń.
Ponadto dla potrzeb wypełnienia pozostałych wymagań dyrektywy 91/271/EWG opracowano: Program
wyposażenia zakładów przemysłu rolno-spożywczego o wielkości 4000 RLM, odprowadzających ścieki
bezpośrednio do wód, w urządzenia zapewniające wymagane przez polskie prawo standardy ochrony wód oraz
Program wyposażenia w oczyszczalnie ścieków aglomeracji < 2 000 RLM, posiadających w dniu przystąpienia
Polski systemy kanalizacji sanitarnej.
W dniu 1 lutego 2011 r. została zatwierdzona przez Radę Ministrów Trzecia Aktualizacja KPOŚK (AKPOŚK
2010). Celem trzeciej Aktualizacji Programu było ustalenie realnych terminów zakończenia inwestycji
w aglomeracjach, które ze względu na opóźnienia inwestycyjne nie zrealizują zaplanowanych zadań do końca
2010 r. Dlatego też, AKPOŚK 2010 swoim zakresem objęło wyłącznie zmiany dotyczące terminów realizacji
inwestycji. Wartości inne niż terminy osiągnięcia efektów ekologicznych pozostały zgodne z dokumentem
AKPOŚK 2009.
Aby zrealizować zapisane cele w KPOŚK niezbędne są działania w zakresie:

rozbudowy i modernizacji istniejących oczyszczalni ścieków,

budowy nowych oczyszczalni ścieków,

modernizacji istniejących i budowy nowych odcinków kanalizacji,

modernizacji istniejących i budowy nowych ujęć i stacji uzdatniania wody,

modernizacji istniejących i budowy nowych odcinków sieci wodociągowej (kolektorów głównych
i sieci rozdzielczych).
Ponadto należy wspierać działania z zakresu uporządkowania i modernizacji gospodarki ściekowej w zakładach
przemysłowych – działania te realizowane będą poprzez budowę urządzeń podczyszczających ścieki przed ich
zrzutem do kanalizacji miejskiej, wprowadzanie zamkniętych obiegów wody, technologiczne wykorzystanie
ścieków oraz wspieranie i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej. Zadanie te będą
finansowane przez podmioty gospodarcze.
Na terenach zurbanizowanych należy dążyć do uporządkowania gospodarki wodami opadowymi,
w szczególności wspierać działania zmierzające do likwidacji dopływów powierzchniowych zanieczyszczeń do
wód z dróg (szczególnie w okresie zimy i jesieni, gdy używa się środków chemicznych do likwidacji śliskości
pośniegowej.
Ograniczenie ilości zanieczyszczeń niesionych w spływach opadowych powinno następować w sposób możliwie
naturalny, najlepiej przez wpuszczenie wód opadowych do kanalizacji ogólnospławnej, a tam gdzie jest to
możliwe do kanalizacji deszczowej zakończonej separatorem lub do sztucznych zbiorników budowanych np.
przy drogach ekspresowych i autostradach. Ograniczenie zanieczyszczeń powinno się odbywać również poprzez
utrzymanie czystości w zlewni, sprzątanie jej ale też nakładanie powszechnych kar za zanieczyszczenia np.
79
jezdni. Bardzo istotne jest, aby wzdłuż ulic sadzona była zieleń, która nie dopuści do wymywania gruntu
z niezagospodarowanych terenów. Separatory substancji ropopochodnych są niezbędne na stacjach
benzynowych, myjniach, przy warsztatach samochodowych i wszędzie tam gdzie mogą wystąpić spływy
deszczu z olejami napędowymi i benzyną.
Rozbudowa istniejącego systemu odprowadzenia wód opadowych powinna uwzględnić następujące zalecenia:

wykorzystanie istniejących rowów melioracyjnych i ich pojemności retencyjnej,

systematyczne czyszczenie rowów melioracyjnych (np. usuwanie odpadów w postaci tzw. „dzikich
składowisk”, koszenie roślinności zarastającej rowy),
 naprawa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, ogólnospławnej i sanitarnej.
Racjonalizacja użytkowania wody będzie realizowana zgodnie z hierarchią ważności wykorzystania wód przez
różnych użytkowników gospodarczych. W pierwszej kolejności realizowane są potrzeby gospodarki komunalnej
(woda pitna), a następnie przemysłu spożywczego wymagającego wody wysokiej jakości, rolnictwa (w celu
nawadniania użytków rolnych i pojenia zwierząt) oraz przemysłu. Użytkownicy wody będą informowani
o możliwościach relatywnego zmniejszania jej zużycia, np. poprzez wprowadzanie zamkniętych obiegów,
zmiany technologii, poprawę stanu sieci wodociągowych (także zakładowych), zakup urządzeń
wodooszczędnych.
W celu ograniczenia strat wody należy systematycznie dokonywać przeglądu i konserwacji sieci wodociągowej,
prowadząc niezbędne remonty i modernizacje poszczególnych odcinków.
80
5.1.5.
Cel
Cel
WŚ.1.1
WŚ.1
Przywrócenie wysokiej jakości wód
powierzchniowych oraz ochrona jakości
wód podziemnych i racjonalizacja ich
wykorzystania
WŚ.1.2
2017
Rozbudowa i modernizacja sieci
kanalizacyjnej i deszczowej
Zaopatrzenie w wodę do
spożycia dobrej jakości wody
oraz ochrona jej ujęć
WŚ.1.3
Ochrona zasobów i racjonalne
wykorzystanie wód
powierzchniowych i
podziemnych
WŚ.1.4
Ograniczenie ilości ścieków
nieoczyszczonych
odprowadzanych do wody lub
ziemi
Zadanie
Przedsięwzięcie
WŚ1.1.1
Budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej na terenie
gminy
Gmina Strzegom, WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
WŚ1.1.2
Rozbudowa istniejącego systemu odwodnienia dróg i placów
w systemie grawitacyjnym oraz uwzględnieniem zastosowania
odpowiednich urządzeń podczyszczających
właściciele nieruchomości
WŚ.1.2.1
Budowa i modernizacja sieci wodociągowej
Strzegomiu
WŚ.1.2.2
Ochrona i monitoring ujęć wody pitnej oraz stacji
uzdatniania, w tym modernizacja
Strzegomiu
WŚ.1.3.1
Organizacja cyklu spotkań z mieszkańcami na temat
racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi na
poziomie gospodarstwa domowego (propagowanie postaw
i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody)
Strzegomiu, Powiat Świdnicki
WŚ.1.4.1
Prowadzenie ewidencji oczyszczalni przydomowych oraz
zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli
technicznej oraz częstotliwości opróżniania
Gmina Strzegom
WŚ.1.4.2
Budowa oczyszczalni przydomowych (dotyczy terenów gminy
na których do roku 2015 nie planuje się budowy sieci
kanalizacji sanitarnej)
Właściciele posesji, Gmina Strzegom
(w formie dotacji celowej)
81
5.1.6.
L.P.
Harmonogram zadań w zakresie gospodarki wodno – ściekowej
Nazwa zadania
Termin
rozpoczęcia
planowany
Termin
zakończenia
planowany
Jednostka
odpowiedzialna
Planowane efekty ekologiczne
Planowane koszty
ogółem
Partnerzy
[PLN] tys.
ZADANIA WŁASNE
WŚ1.1.1.1
WŚ1.1.1.2
Przyłącza kanalizacyjne do świetlic wiejskich w
Goczałkowie, Rogoźnicy, Wieśnicy, Żółkiewce i
Kostrzy
2013
Budowa systemów kanalizacji sanitarnej dla wsi
Bartoszówek, Godzieszówek, Grochotów,
Modlęcin, Skarżyce , Stawiska i Rusko;
2014
2018
Gmina Strzegom
2014
Gmina Strzegom
30
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
18 000
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
Poprawa, jakości wód podziemnych
i powierzchniowych
Budowa odcinka kanalizacji sanitarnej
z przyłączem dla budynku świetlicy
wiejskiej w Rusku.
WŚ.1.1.2.1
Przebudowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej
miasta Strzegom
2014
2018
Gmina Strzegom
Poprawa, jakości wód podziemnych
i powierzchniowych
12 300
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
WŚ.1.2.1.1
Budowa sieci wodociągowej do terenu podstrefy
WSSE
2012
2017
Gmina Strzegom
Poprawa zaopatrzenia ludności w
wodę
850
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
2014
2017
Gmina Strzegom
Poprawa jakości wody przeznaczonej
do spożycia
446,797
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
2014
2017
Gmina Strzegom
do spożycia
182
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
2014
2017
Gmina Strzegom
do spożycia
95,727
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
2014
2017
Gmina Strzegom
do spożycia
226 ,922
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
2014
2017
Gmina Strzegom
do spożycia
223.400
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
WŚ.1.2.1.2
WŚ.1.2.1.3
WŚ.1.2.1.4
WŚ.1.2.1.5
WŚ.1.2.1.1
Budowa sieci wodociągowej w ul. Gronowskiej
Rozbudowa sieci wodociągowej w ul. Rybnej i
ul. Czarnej (nowo wybudowane osiedle)
Rozbudowa sieci wodociągowej w ul. Czarnej.
Wykonanie sieci wodociągowej i sieci
kanalizacyjnej w ul. Osiedle w Goczałkowie,
o długości około 150m – 8 działek pod
budownictwo mieszkaniowe ( właściciele działek
zwracali się z prośbą o rozbudowę sieci wod.kan. od 2009r.
Budowa sieci wodociągowej ul. Wałbrzyska w
Strzegomiu
WŚ.1.2.2.1.
Ochrona i monitoring ujęć wody pitnej oraz
stacji uzdatniania, w tym modernizacja
2014
2017
Gmina Strzegom
do spożycia
40
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
WŚ.1.2.2.2.
Wykonanie systemu monitoringu na sieci
wodociągowej w celu wyeliminowaniu strat
wody pitnej związanych z awarią sieci
wodociągowej
2014
2017
Gmina Strzegom
do spożycia
100
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
82
WŚ.1.2.2.3.
Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania
wody w Olszanach wraz z modernizacją sieci
wodociągowej przesyłowej
2014
2021
Gmina Strzegom
Poprawa zaopatrzenia ludności w
wodę
10 000
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
WŚ.1.3.1
Organizacja cyklu spotkań z mieszkańcami
na temat racjonalnego gospodarowania
zasobami wodnymi na poziomie gospodarstwa
domowego (propagowanie postaw i zachowań
motywujących ludność do oszczędzania wody)
2014
2017
Gmina Strzegom
Ochrona zasobów naturalnych
24
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
WŚ.1.4.1
Prowadzenie ewidencji oczyszczalni
przydomowych oraz zbiorników bezodpływowych
i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz
częstotliwości opróżniania
2014
2017
Gmina Strzegom
Ograniczenie zrzutu nieoczyszczonych
ścieków do wód lub ziemi
koszty administracyjne
WiK Sp. z o.o. w
Strzegomiu
budowa odwodnień
realizowana jest wraz
budową dróg, zadania
wskazano w rozdziale
ochrona powietrza
Gmina Strzegom
b.d.
Gmina Strzegom(w
(formie dotacji celowej)
WŚ1.1.2
Rozbudowa istniejącego systemu odwodnienia
dróg i placów w systemie grawitacyjnym oraz
uwzględnieniem zastosowania odpowiednich
urządzeń podczyszczających
2014
2017
Służba Drogowa
Powiatu Świdnickiego,
Dolnośląska Służba
Dróg i Kolei, GDDKiA
właściciele
nieruchomości
WŚ.1.4.2
Budowa oczyszczalni przydomowych (dotyczy
terenów gminy na których do roku 2015 nie
planuje się budowy sieci kanalizacji sanitarnej)
2014
2017
właściciele posesji
Poprawa, jakości wód
powierzchniowych i podziemnych
Wyeliminowanie skażenie wód
podziemnych i powierzchniowych
ściekami
Wysoka świadomość ekologiczna,
zmniejszenie zużycia wody
4 874
-
83
5.2. Zanieczyszczenie powietrza
Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez:

utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co
najmniej na tych poziomach;

zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one
dotrzymane;

zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów docelowych albo
poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych poziomach.
Na stan powietrza mają wpływ następujące czynniki:

emisja zorganizowana pochodząca ze źródeł punktowych i powierzchniowych oraz niska emisja,

emisja ze środków transportu i komunikacji,
 emisja niezorganizowana.
Zazwyczaj głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja substancji toksycznych pochodzących
z procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w celach energetycznych i technologicznych.
W kolejnych podrozdziałach opisano systemy energetyczne znajdujące się na terenie gminy i określono ich
wpływ na stan powietrza atmosferycznego.
Podstawową masę zanieczyszczeń odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek węgla. Jednak najbardziej
uciążliwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla i pył. W mniejszych
ilościach emitowane są również chlorowodór, różnego rodzaju węglowodory aromatyczne i alifatyczne.
Wraz z pyłem emitowane są również metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze i wielopierścieniowe
węglowodory aromatyczne, a wśród nich benzoalfapiren, uznawany za jedną z bardziej znaczących substancji
kancerogennych. W pyle zawieszonym ze względu na zdolność wnikania do układu oddechowego, wyróżnia się
frakcje o ziarnach: powyżej 10 mikrometrów i pył drobny poniżej 10 mikrometrów (PM10). Ta druga frakcja
jest szczególnie niebezpieczna dla człowieka, gdyż jej cząstki są już zbyt małe, by mogły zostać zatrzymane w
naturalnym procesie filtracji oddechowej.
Przy spalaniu odpadów z produkcji tworzyw sztucznych opartych na polichlorku winylu do atmosfery mogą
dostawać się substancje chlorowcopochodne, a wśród nich dioksyny i furany.
O wystąpieniu zanieczyszczeń powietrza decyduje ich emisja do atmosfery, natomiast o poziomie w znacznym
stopniu występujące warunki meteorologiczne. Przy stałej emisji, zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie
efektem przemieszczania, transformacji i usuwania ich z atmosfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również od
pory roku. I tak:

sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez niską
emisję,

sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skażenia wtórne
powstałe w reakcjach fotochemicznych.
Ocenę stanu powietrza atmosferycznego przeprowadzono w oparciu o dane z 2012 roku pochodzące
z opracowania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu pt.: „Ocena jakości powietrza
na terenie województwie dolnośląskiego w 2012 roku.”.
Ocena przeprowadzona jest w czterech wyodrębnionych strefach na terenie województwa dolnośląskiego.
Klasyfikacja stref wykonywana jest co roku na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu, a jej
wynikiem jest określenie jednej klasy strefy ze względu na ochronę zdrowia i jednej klasy ze względu na
ochronę roślin. Klasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie
najwyższych stężeń na obszarze każdej strefy, następnie określa się klasę wynikową dla danej strefy.
Zaliczenie strefy do określonej klasy wiąże się z koniecznością podjęcia konkretnych działań na rzecz poprawy
jakości powietrza lub utrzymania jego jakości na niezmienionym poziomie.
W tabelach poniżej przedstawiono w skrócie zasady zaliczenia strefy do określonej klasy (A, B, C), które zależy
od stężeń zanieczyszczeń występujących na ich obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami, co do działań
na rzecz poprawy jakości powietrza. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy stanowią wyniki oceny
uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie.
84
Tabela 19 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych
w rocznej ocenie jakości powietrza
Poziom stężeń
Zanieczyszczenie
Wymagane działania
Klasa
Poziom dopuszczalny i poziom krytyczny
<poziom dopuszczalny i poziom
krytyczny
A
utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu
dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej
jakości powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem
C
 określenie obszarów przekroczeń poziomów
dopuszczalnych,
 opracowanie Programu Ochrony Powietrza POP w
celu osiągnięcia odpowiednich poziomów
dopuszczalnych substancji w powietrzu (jeśli POP
nie był uprzednio opracowany),
 kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach
przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu
obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów
dopuszczalnych
dwutlenek siarki
dwutlenek azotu
tlenki azotu
tlenek węgla
>poziom dopuszczalny i poziom
krytyczny
benzen
pył PM10
ołów (PM10)
Poziom dopuszczalny i margines tolerancji
<poziom dopuszczalny
>poziom dopuszczalny
B
 określenie obszarów przekroczeń poziomu
dopuszczalnego,
 określenie przyczyn przekroczenia poziomu
dopuszczalnego substancji w powietrzu, podjęcie
działań w celu zmniejszenia emisji substancji
C
dopuszczalnego oraz poziomu dopuszczalnego
powiększonego o margines tolerancji,
celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego w
wyznaczonym terminie
pył zawieszony PM2.5
dodatkowo dwutlenek
<poziom dopuszczalny z
marginesem tolerancji
A
azotu, benzen i pył
zawieszony PM10 dla
stref, które uzyskały
derogacje
>poziom dopuszczalny z
Poziom docelowy
<poziom docelowy
A
działania niewymagane
C
 dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego
substancji w określonym czasie za pomocą
ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i
technologicznych,
 opracowanie Programu Ochrony Powietrza, w celu
osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w
powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem
określonej substancji
C2
dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego do 2015 r.
Ozon
AOT40
arsen (PM10)
nikiel (PM10)
kadm (PM10)
>poziom docelowy
benzo/a/piren (PM10)
PM2.5
Poziom celu długoterminowego
<poziom celu
długoterminowego
>poziom celu
długoterminowego
D1
D2
dążenie do osiągnięcia poziomu celu
długoterminowego do 2020 r.
Ozon
AOT40
Źródło: Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2012 roku, WIOŚ we Wrocławiu
Ocenę poziomu zanieczyszczeń powietrza w poszczególnych strefach województwa dolnośląskiego wykonano
w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych stacjach pomiarowych, automatycznych i manualnych
oraz stanowiskach pasywnych. Wszystkie stacje pomiarowe funkcjonowały zgodnie z wojewódzkim programem
państwowego monitoringu środowiska.
85
Gmina Strzegom należy do strefy dolnośląskiej, na której zlokalizowano 37 punktów monitoringowych. Na
terenie powiatu świdnickiego znajduję się jeden punkt monitoringu jakości powietrza w Świdnicy – Rynek.
Strefa dolnośląska (PL0204) obejmuję obszar 19 513 km2, na której zamieszkuję 2 062 408 osób.
Rysunek 19 Stałe punkty monitoringowe jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2012 r.
Wyniki klasyfikacji strefy dolnośląskiej uzyskane w 2012 przedstawiają się następująco:
Ze względu na ochronę zdrowia dla zanieczyszczeń takich jak dwutlenek azotu (NO 2), dwutlenek siarki (SO2),
benzen (C6H6), ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), pył PM2,5 strefę zaliczono do klasy A. Oznacza
to, że w obszarze strefy dolnośląskiej poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe oraz poziomy długoterminowe
nie były przekraczane.
Natomiast dla opadu pyłu PM10, tlenku węgla (CO), oraz benz(a)pirenu strefę dolnośląską ze wyglądu na
ochronę zdrowia zaliczono do klasy C (z uwzględnieniem krajowych norm dla uzdrowisk). Oznacza to, że
w strefie przekraczane były poziomy dopuszczone o margines tolerancji.
Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu w okresie zimowym jest niska
emisja, natomiast w okresie letnim emisja pochodząca z różnych źródeł komunikacyjnych. Wysokie stężenie jest
charakterystyczne dla procesów spalania w nieefektywnych kotłach grzewczych. Benzo(a)piren to groźna,
toksyczna i rakotwórcza substancja oddziaływująca negatywnie na rozrodczość, ponadto może powodować
dziedziczne wady genetyczne i upośledzać płodność.
Wtórne zanieczyszczenie pyłu zawieszonego będące również przyczyną pogorszenia się jakości powietrza na
terenie Gminy, najczęściej pochodzi z powierzchni odkrytych, np. dróg, chodników.
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2012 stwierdzono potrzebę opracowywania
programów ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi dla wszystkich 4 stref województwa:

aglomeracja wrocławska (NO2, PM10, benzo(a)piren, PM2.5),
86

m. Legnica (PM10, benzo(a)piren, PM2.5),

m. Wałbrzych (PM10, benzo(a)piren),

strefa dolnośląska (PM10, CO, benzo(a)piren, ozon).
25
20
15
12
9
10
7
6
6
6
6
6
7
6
5
5
0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
średnia
Rysunek 20 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m3)
Źródło: WIOŚ Wrocław.
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych to 5÷12 μg/m3 dla pomiarów ciągłych. Najniższe
stężenia zanotowano w miesiącu sierpniu. Nie odnotowano przekroczeń poziomu dopuszczalnego 20 μg/m 3.
45
40
35
30
25
20
15
10
11
9
7
5
6
5
3
4
4
5
6
6
5
3
0
Rysunek 21 Wyniki pomiarów dwutlenku azotu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m 3)
87
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych NO2 to 3÷11 μg/m3 dla pomiarów ciągłych.
Najniższe stężenia zanotowano w miesiącach maju i sierpniu. Nie odnotowano przekroczeń poziomu
dopuszczalnego 40 μg/m3.
110
99
100
89
90
82
80
84
86
73
72
70
70
59
57
60
57
52
53
50
40
30
20
10
0
Rysunek 22 Wyniki pomiarów ozonu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m 3)
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych ozonu to 52÷99 μg/m3 dla pomiarów ciągłych.
Najniższe stężenia zanotowano w miesiącach listopadzie i grudniu.
45
40
35
30
25
20
15
12
10
10
8
7
6
3
5
4
4
4
VI
VII
VIII
5
6
7
6
0
I
II
III
IV
V
IX
X
XI
XII
średnia
Rysunek 23 Wyniki pomiarów tlenków azotu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m3)
88
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych NO x to 3÷11 μg/m3 dla pomiarów ciągłych.
Najniższe stężenia zanotowano w miesiącach letnich. Nie odnotowano przekroczeń poziomu dopuszczalnego 30
μg/m3.
5.2.2. System gazowniczy
Przez teren gminy przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia Ø150, Ø250 i Ø 300, z których gaz, poprzez stacje
redukcyjno – pomiarowe I i II stopnia dostarczany jest do sieci miejskiej. Natomiast żadna z wsi nie jest
zgazyfikowana. Gospodarstwa domowe zaopatrywane są bezprzewodowo, natomiast Jaroszowskie Zakłady
Materiałów Ogniotrwałych (obecnie JARO S.A.) zaopatrywane są w gaz z kierunku Żarowa.
Miasto zasilane jest gazem ziemnym wysokometanowym GZ-50 SWW 0222-3 wg PN- 87/C960001. Przewiduje
się, że zasilanie wsi w Gminie Strzegom nastąpi w oparciu o system gazociągów istniejących:

gazociąg wysokiego ciśnienia DN 250 Legnica-Olszany,

gazociąg wysokiego ciśnienia DN 300 Radakowice-Lubiechów,

gazociąg wysokiego ciśnienia DN 150 Żarów- Jaroszów.
Tabela 20 Zestawienie danych dotyczących infrastruktury gazowniczej, ilości odbiorców i zużycia gazu
ziemnego w gminie Strzegom*
Wyszczególnienie
2008
2012
długość czynnej sieci ogółem w km
67
71,17
długość czynnej sieci przesyłowej w km
25
28,7
długość czynnej sieci rozdzielczej w km
42
42,7
czynne połączenia gazu do budynków mieszkalnych
1 297
1 361
ilość odbiorców gazu
5 379
5 309
w tym odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem
1 314
1 426
2 656,40
2442,10
1 509
1 505
zużycie gazu w tys. m
3
w tym zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m
3
* dane o ilości odbiorców i zużyciu gazu dotyczą tylko gospodarstw domowych
Źródło: bank danych demograficznych (www.stat.gov.pl)
89
5.2.3. System elektroenergetyczny
Operatorem elektroenergetycznego systemu dystrybucyjnego na terenie Gminy Strzegom jest EnergiaPro S.A.,
Oddział w Wałbrzychu – Rejon Dystrybucji w Strzegomiu.
W granicach miasta Strzegom zlokalizowana jest rozdzielnia 110/20 KV Graby stanowiąca podstawowe
zasilanie dla obszaru Gminy w energię elektryczną. Rozdzielnia wyposażona jest w dwie jednostki
transformatorowe 11/20 KV o mocach 25 MVA każda. Rozdzielnia 110 KV zasilana jest dwoma liniami 110
KV Świebodzice - Jawor.
Wsie zaopatrywane są w energię elektryczną liniami o napięciu 20 KV. W każdej wsi jest co najmniej jedna
stacja transformatorowa od 100 KVA do 250 KVA umożliwiając zasilanie w energię o odpowiednich
parametrach technicznych. Dostępność mocy energii elektrycznej mierzona w kW na 1 mieszkańca jest
najniższa we wsiach: Bartoszówek, Goczałków, Goczałków Górny, Godzieszówek, Jaroszów, Kostrza,
Rogoźnica, Rusko i Stanowice.
Pomimo stosunkowo małej mocy dostępnej w tych miejscowościach w każdej z nich występują jeszcze rezerwy.
Wynika to prawdopodobnie z małej ilości sprzętu posiadanego przez mieszkańców (silniki elektryczne, sprzęt
gospodarstwa domowego itp.). Przeciętnie w gminie zainstalowana moc wynosi 1,01 kW na mieszkańca i jest
wystarczająca.
5.2.4. System ciepłowniczy
Na terenie miasta Strzegom głównym dostawcą energii cieplnej jest Spółdzielnia Mieszkaniowa w
Świebodzicach, Zakład Usług Komunalnych w Strzegomiu. Dostawcy zajmują się dystrybucją ciepła dla
odbiorców podłączonych do systemu ciepłowniczego oraz eksploatacją kotłowni lokalnych tylko na terenie
miasta natomiast pozostałe jednostki osadnicze gminy posiadają własny system grzewczy.
Gospodarka cieplna wsi w gminie Strzegom nie jest oparta na centralnych źródłach zaopatrzenia w ciepło tylko
na różnego rodzajach rozwiązaniach indywidualnych, gdzie przeważają lokalne kotłownie oraz paleniska
indywidualne takie jak piece czy tzw. c.o. etażowe. Placówki użyteczności publicznej zaopatrywane są w ciepło
z lokalnych kotłowni na paliwo stałe lub olej opałowy.
Należy dążyć do stopniowej eliminacji indywidualnych systemów ogrzewania na paliwo stałe na rzecz
systemów korzystających z paliw płynnych: oleju opałowego, czy też gazu propan-butan. Niestety aktualnie na
terenie gminy nie przewiduje się realizacji zbiorczej sieci ciepłowniczej. Nowe inwestycje powinny być
wyposażone w instalacje spełniające normy zawarte w przepisach o ochronie środowiska. Należy zastępować
tradycyjne nośniki energii paliwami gazowymi, olejami lekkimi, ewentualnie koksem lub niskosiarkowym lub
niskopyłowym węglem z dodatkami brykietu drzewnego.
5.2.5. Bilans emisji pyłowej i gazowej w gminie Strzegom
Emisja z emitorów liniowych
Jednym z podstawowych czynników środowiskotwórczych, związanych z komunikacją jest zanieczyszczenie
powietrza występujące w sąsiedztwie dróg. Pojazdy samochodowe poruszające się po drogach, emitują do
atmosfery duże ilości różnorodnych substancji toksycznych, powstających w wyniku spalania paliwa
napędowego, a także na skutek wzajemnego oddziaływania opon i nawierzchni dróg oraz zużywania się
niektórych elementów pojazdu (powstają wtedy zanieczyszczenia w postaci pyłów gumowych, azbestowych,
kamiennych oraz rdzy, sadzy itp.).
Jest to problem narastający, zwłaszcza na terenie miast i centrum gmin. Mimo prowadzonej tam modernizacji
układów komunikacyjnych, wskutek lawinowo narastającej liczby samochodów, płynność ruchu w godzinach
szczytu jest zakłócona. Obecność spalin samochodowych najdotkliwiej odczuwany jest w letnie, słoneczne dni,
ponieważ oprócz toksycznych spalin tworzy się bardzo szkodliwa dla zdrowia, przypowierzchniowa warstwa
ozonu pochodzenia fotochemicznego.
Łączna długość dróg publicznych w gminie Strzegom wynosi ok. 176 km. Drogi, które przebiegają przez teren
gminy to drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie i krajowe. Długość dróg wynosi odpowiednio:
 gminne 53 km,
 powiatowe 81 km,
 drogi wojewódzkie nr 374, 382 i 345 – 24 km,
 droga krajowa nr 5 – 18,110 km
Zarządcami dróg, do właściwości, których należą sprawy z zakresu planowania budowy, modernizacji,
utrzymania i ochrony dróg, są następujące organy:

dróg krajowych – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu,
90

dróg wojewódzkich – Dolnośląska Służba Dróg i Kolei,

dróg powiatowych – Służba Drogowa Powiatu Świdnickiego,
 dróg gminnych – władze Gminy.
Utrzymanie dróg we właściwym stanie technicznym, daje możliwość szybkiego i dogodnego komunikowania
się. Stanowiąc podstawę do podnoszenia atrakcyjności terenu gminy, wymaga ciągłego utrzymywania
wszystkich dróg na odpowiednim poziomie technicznym oraz podnoszenia ich parametrów technicznych i
dostosowywania do standardów europejskich.
Procentowy udział pojazdów na drodze:

dla dróg krajowych wojewódzkich: osobowe 85,8%, dostawcze 10,8%, ciężarowe 1,6%, autobusy
1,7%, motocykle 0,1%,

dla dróg powiatowych i gminnych: osobowe 82,6%, dostawcze 13,3%, ciężarowe 2,6%, autobusy 1,3%,
motocykle 0,2%.
Przyjęte natężenie ruchu dla dróg:

krajowych – 8244 [poj/dobę],

wojewódzkich – 12064 [poj/dobę],

powiatowych - 5988 [poj/dobę],
 gminnych – 724 [poj/dobę].
Na podstawie danych dotyczących natężenia ruchu oraz udziału poszczególnych typu pojazdów, w tym ruchu
(raport „Generalny pomiar ruchu 2010 – Synteza wyników” na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i
Autostrad oraz opracowania Ministerstwa Środowiska „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na
potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza” oszacowano wielkość emisji komunikacyjnej. Wyniki
przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 21 Roczna emisja substancji szkodliwych do atmosfery ze środków transportu na terenie gminy Strzegom
w 2012 roku
Nazwa emitora
Nazwa zanieczyszczenia
tlenek węgla
drogi krajowe
drogi wojewódzkie
drogi powiatowe
Emis.max.
Emisja
Emisja śr.
mg/s
Mg/rok
mg/s
7324,827
230,996
7324,827
benzen
65,943
2,08
65,943
węglowodory alifatyczne
1127,586
35,56
1127,586
węglowodory aromatyczne
338,276
10,668
338,276
tlenki azotu
4460,947
140,68
4460,947
pył ogółem
258,07
8,138
258,07
dwutlenek siarki
348,399
10,987
348,399
tlenek węgla
6511,134
2,05
6511,134
benzen
5,853
184,592
5,853
99,467
31,36
99,467
298,488
9,410
298,488
tlenki azotu
3934,476
124,074
3934,476
pył ogółem
226,55
7,144
226,55
dwutlenek siarki
307,97
9,712
307,97
tlenek węgla
624,9521
19,70849
624,9521
benzen
5,62627
0,17743
5,62627
96,20528
3,03393
96,20528
28,86158
0,91018
28,86158
tlenki azotu
380,6066
12,00281
380,6066
pył ogółem
22,01843
0,69437
22,01843
dwutlenek siarki
29,72533
0,93742
29,72533
91
drogi gminne
tlenek węgla
117,549
3,70702
117,549
benzen
1,05826
0,03337
1,05826
18,09552
0,57066
18,09552
5,42866
0,1712
5,42866
tlenki azotu
71,58937
2,25764
71,58937
pył ogółem
4,14151
0,13061
4,14151
dwutlenek siarki
5,59112
0,17632
5,59112
Źródło: opracowanie własne, do obliczeń użyto Programu OPERAT2000
Emisja z emitorów punktowych
Na ogólne rozmiary emisji punktowej składają się zanieczyszczenia pochodzące ze zlokalizowanych na terenie
gminy Strzegom emitorów przemysłowych i komunalnych, a powstające głównie w wyniku energetycznego
spalania paliw oraz stosowanych technologii przemysłowych. Niemniej jednak nadal znaczącym źródłem
zanieczyszczeń atmosfery w tym rejonie są zakłady produkcyjne zlokalizowane w sąsiednich powiatach.
450
412
400
350
300
250
250
200
157
153
132
150
91
87
100
43
50
67
65
34
64
55
33
74
49
33
43
63
26
0
2008
2009
ogółem (bez dwutlenku węgla)
2010
dwutlenek siarki
2011
tlenki azotu
2012
tlenek węgla
Rysunek 24 Emisja zanieczyszczeń ze źródeł punktowych na terenie gminy Strzegom 2008 – 2012
Źródło: dane z Banku Danych Lokalnych, 2012
W 2012 roku na terenie gminy Strzegom emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wyniosła 22 120 Mg, w
tym dwutlenek węgla 21 988 Mg. Pozostałe zanieczyszczenia przedstawiono na rysunku powyżej. Najwięcej
emitowanych do powietrza jest tlenku węgla (47%), następnie dwutlenek siarki (37%) oraz tlenki azotu (19,6%).
W porównaniu do roku 2008 emisja wszystkich zanieczyszczeń zmniejszyła się o 67%, dla poszczególnych
zanieczyszczeń wygląda to następująco.
92
11%
28%
68%
ogółem (bez dwutlenku węgla)
dwutlenek siarki
tlenki azotu
40%
tlenek węgla
dwutlenek węgla
53%
Rysunek 25 Redukcja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w porównaniu do roku 2008 (%)
Źródło: dane z Banku Danych Lokalnych, 2012
Przeprowadzona analiza stanu zanieczyszczenia powietrza wykazała, że na terenie gminy Strzegom w celu
zmniejszenia emisji i imisji wskazane są działania dążące do poprawy czystości atmosfery. W związku
z zaostrzeniem się przepisów ochrony środowiska oraz w interesie mieszkańców działania te należałoby
przeprowadzić w następujących kierunkach poprzez wdrożenie niżej wymienionych celów:

systematyczna poprawa jakości powietrza na obszarze gminy,


opracowanie lub aktualizacja planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz
jego sukcesywne wdrażanie,
 opracowanie i wdrożenie strategii zmniejszania stężenia pyłów drobnych PM10 oraz ozonu
przyziemnego w powietrzu,
 zwiększenie świadomości społeczności lokalnej w zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza,
w tym oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii.
wspieranie i promocja ekologicznych nośników energii,





wymiana konwencjonalnie opalanych pieców węglem na ogrzewania gazowe lub inne przyjazne
środowisku nośniki energii zarówno w obiektach publicznych, jak mieszkaniach prywatnych
(przystąpienie do realizacji i opracowania Planu gospodarki niskoemisyjnej),
wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
wspieranie i promowanie korzystania z materiałów energooszczędnych w budownictwie przez
mieszkańców,
kontynuowanie prac termomodernizacyjnych na terenie gminy,
intensyfikację działań związanych z modernizacją dróg.
93
5.2.7.
Cel
Cele długoterminowe do roku
2021
Cele i zadania środowiskowe do roku 2017 i do roku 2021`
Cel
OA.1.1
OA.1
Cele krótkoterminowe do roku 2017
Spełnienie standardów, jakości powietrza
poprzez ograniczenie emisji z procesów spalania
paliw, ograniczenie niskiej emisji, zmniejszenie
zapotrzebowania na energię oraz wykorzystanie
odnawialnych źródeł odnawialnych
Kontynuacja działań związanych z
poprawą jakości powietrza oraz
ograniczanie zużycia energii i
wzrost wykorzystania
odnawialnych źródeł
OA.1.2
OA.1.3
Przedsięwzięcie
Zadanie
OA.1.1.1
Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej
Gmina Strzegom
OA.1.1.2
Kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania
przepisów prawa (np. standardów emisyjnych) i warunków
decyzji administracyjnych w zakresie wprowadzania gazów i
pyłów do powietrza
WIOŚ we Wrocławiu,
WSSE we Wrocławiu
OA.1.1.3
Preferowanie zmian paliwa na bardziej ekologiczne
("czystsze"), tj. olej opałowy, gaz lub ogrzewanie elektryczne.
Gmina Strzegom,
mieszkańcy, przedsiębiorcy
OA.1.1.4
Wdrażanie zapisów Uchwały Nr III/44/10 Sejmiku
Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 grudnia 2010r. w
sprawie "Naprawczych programów ochrony powietrza dla stref
na terenie województwa dolnośląskiego, w których zostały
przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w
powietrzu".
Województwo
Dolnośląskie, Powiat
Świdnicki, Gmina
Strzegom
OA.1.1.5
Opracowanie Planu gospodarki niskoemisyjnej
Gmina Strzegom,
NFOŚiGW
OA.1.2.1
Modernizacja układu drogowego
Gmina Strzegom, Służba
Drogowa Powiatu
Świdnickiego, DSDiK we
Wrocławiu, GDDKiA
OA.1.2.2
Budowa ścieżek rowerowych na terenie miasta Strzegomia
Gmina Strzegom,
OA.1.3.1
Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii
oraz technologii zwiększających efektywne wykorzystanie
energii i zmniejszających materiałochłonność gospodarki
Gmina Strzegom, Powiat
Świdnicki, organizacje
ekologiczne, mieszkańcy
OA.1.3.2
Wspieranie działań edukacji szkolnej np.: prowadzenie działań
z zakresu edukacji ekologicznej zakresie ochrony powietrza dla
młodzieży na terenach cennych przyrodniczo
Gmina Strzegom
Poprawa jakości powietrza poprzez poprawienie
warunków na drogach
Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców
w zakresie ochrony powietrza
94
5.2.8.
L.P.
Harmonogram zadań w zakresie ochrony powietrza
Nazwa zadania
Termin
rozpoczęcia
planowany
Termin
zakończenia
planowany
Planowane koszty
ogółem
Partnerzy
[PLN] tys.
ZAFDANIA WŁASNE
OA.1.1.1.1
Termomodernizacja budynków mieszkalnych
2014
2019
Gmina Strzegom
3 000
OA.1.1.1.2
Termomodernizacja placówek oświatowych - PSP Nr 2,4,Gimnazjum Nr 1,
2, PP nr 2, ZSP w Jaroszowie
2015
2016
Gmina Strzegom
4 800
2015
2016
Gmina Strzegom
800
2016
2019
Gmina Strzegom
3 000
OA.1.1.1.3
OA.1.1.1.3
Instalacja systemu klimatyzacyjnego w pomieszczeniach Urzędu Miejskiego
w Strzegomiu
Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków strażnic OSP w
Olszanach, Rogoźnicy, Stanowicach i Tomkowicach wraz z wymianą
wyposażenia tych obiektów na energooszczędne w zakresie związanym m.in.
z: ociepleniem obiektu, wymianą okien, drzwi zewnętrznych
OA.1.2.1.1
Przebudowa drogi gminnej nr 110799D- ul. Szarych Szeregów w
Strzegomiu
2013
2014
Gmina Strzegom
3 807,8
OA.1.2.1.2
Przebudowa drogi gminnej ul. Koszarowej w Strzegomiu wraz z budową
drobnej infrastruktury przestrzeni publicznej na terenach powojskowych
2013
2014
Gmina Strzegom
85
OA.1.2.1.3
Przebudowa dróg gminnych wraz z infrastrukturą towarzyszącą
prowadzących do terenów powojskowych- ul. Armii Krajowej i Wesołej w
Strzegomiu
2013
2014
Gmina Strzegom
765
OA.1.2.1.4
Budowa obwodnicy Strzegomia oraz systemu łączników drogowych
łączących tereny kopalniane z siecią dróg krajowych i wojewódzkich
(Graniczna, Tomkowice-Strzegom, Godzieszówek-Strzegom
2014
2021
Gmina Strzegom
60 000
OA.1.2.2
2016
2019
Gmina Strzegom
1 500
OA.1.3.1
Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz
technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii i
zmniejszających materiałochłonność gospodarki
2014
2021
Gmina Strzegom
OA.1.3.2
Wspieranie działań edukacji szkolnej np.: prowadzenie działań z zakresu
edukacji ekologicznej zakresie ochrony powietrza dla młodzieży na terenach
2014
50
2021
Gmina Strzegom
95
Projekt posiada część
pozwoleń/uzgodnień
cennych przyrodniczo
OA.1.1.5
2014
2017
Gmina Strzegom
35
85% dofinansowanie z
NFOŚiGW
OA.1.2.1.3
Budowa zatok autobusowych w miejscowości Granica w ciągu DK5 od km
396+380 do km 396+450
2016
2016
GDDKiA we Wrocławiu
b.d.
OA.1.2.1.4
Budowa chodnika w miejscowości Modlęcin w ciągu DK5 od km 398+200
do km 398+600
2016
2016
b.d.
OA.1.2.1.5
Remont obejścia Strzegomia w ciągu DK5 od km 389+410
2015
2015
b.d.
OA.1.2.1.6
Przebudowa drogi powiatowej nr 2922D Granica - Tomkowice
2013
2014
Służba Drogowa Powiatu
Świdnickiego
515
OA.1.2.1.7
Dotacja na przebudowę drogi gminnej nr 110799D – ulicy Szarych
Szeregów w Strzegomiu
2013
2014
Powiat Świdnicki
10
OA.1.2.1.8
Budowa zatoki autobusowej przy ul. Świdnickiej w Strzegomiu
2013
2014
DSDiK we Wrocławiu
b.d.
Systematyczne prowadzenie kontroli podmiotów dotyczącej przestrzegania
zasad ochrony środowiska
2014
2017
WIOŚ
80
WSSE
OA.1.1.3
Preferowanie zmian paliwa na bardziej ekologiczne ("czystsze"), tj. olej
opałowy, gaz lub ogrzewanie elektryczne.
2014
2017
mieszkańcy, przedsiębiorcy
b.d.
Gmina Strzegom
OA.1.1.4
Wdrażanie zapisów Uchwały Nr III/44/10 Sejmiku Województwa
Dolnośląskiego z dnia 28 grudnia 2010r. w sprawie "Naprawczych
programów ochrony powietrza dla stref na terenie województwa
dolnośląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i
docelowe substancji w powietrzu".
2014
2017
Województwo Dolnośląskie
OA.1.1.2
Środki własne
przedsiębiorstw
energetycznych:
4 742,8
605
96
dotacja Gminy
Strzegom 1,2 mln
Powiat Świdnicki,
Gmina Strzegom
5.3. Gospodarowanie odpadami
Na terenie gminy Strzegom w 2012 r. masa odpadów komunalnych odebranych (kod 20 03 01) wynosiła
 z obszarów miejskich 4 739 Mg, w tym poddanych składowaniu (D5) 776,1 Mg,
 z obszarów wiejskich 3 111,4 Mg, w tym poddanych składowaniu 314,2.
Masa odpadów poddanych przetwarzaniu wynosiła w 2012 r. 6 760,2 Mg, w tym:
 z obszarów miejskich 3 962,9 Mg,
 z obszarów wiejskich 2797,2 Mg.
Łączna masa odpadów komunalnych selektywnie odebranych ulegających biodegradacji wynosi 98,9 Mg.
1600
1405,5
1400
1200
951
1000
800
600
400
274,1
78,6
97,9
200
0,23
1,8
0
Rysunek 26 Masa odpadów komunalnych (bez 20 03 01) odebranych z obszaru gminy Strzegom
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminy Strzegom
W gminie Strzegom występują różne systemy zbierania odpadów komunalnych. Podstawę indywidualizacji
postępowania w poszczególnych gminach i miastach stanowią sposoby zbiórki odpadów, gwarantujące ich
sprawny przewóz od wytwórcy do miejsca przetworzenia lub unieszkodliwienia.
We wszystkich sołectwach prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. Dominującym systemem
w zabudowie jednorodzinnej jest segregacja prowadzona „u źródła” poprzez gromadzenie poszczególnych
odpadów (szkło, tworzywa sztuczne, papier i tektura, metale) w odpowiednio oznakowanych workach i
pojemnikach. Zbierane są również selektywnie takie odpady jak:

odpady wielkogabarytowe – nie wymagają specjalnych urządzeń do zbierania. W określonych
harmonogramem dniach są wystawiane przed domem lub na miejsce wyznaczone do tego celu przez
zarządcę nieruchomości, z którego odbierane są przez uprawniony podmiot,

odpady biodegradowalne – poza zbieraniem w indywidualnych kompostownikach z przeznaczeniem do
wykorzystania w przydomowych ogrodach, zbierane są również w wyznaczonych kontenerach (głównie
z obiektów i terenów gminnych),
97

baterie i akumulatory – odbierane są w punktach handlowych, w placówkach oświatowych i innych
miejscach użyteczności publicznej zbierane w specjalistycznych pojemnikach

zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny – okresowo zbierany z miejsc wyznaczonych
w poszczególnych sołectwach,
 przeterminowane leki zbierane są do pojemników ustawionych w aptekach.
Sektor usług związanych ze zbiórką i transportem odpadów komunalnych w 2012 roku był wystarczająco
rozwinięty, aby zapewnić konkurencyjność w tej dziedzinie i możliwość wyboru przez poszczególne podmioty
oraz mieszkańców firmy, z którą zawierają umowę. Częstotliwość wywozu odpadów, do tej pory określana była
w gminnych przepisach porządkowych, dostosowana jest do lokalnej specyfiki i występujących uwarunkowań.
W 2012 r. gmina Strzegom osiągnęła poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji kierowanych do składowania – 18,3%. Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia
frakcji papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła wyniósł 14,9% w 2012 r.
W celu umożliwienia wejścia w życie unijnych zobowiązań odnoszących się do gospodarki odpadami
komunalnymi Ministerstwo Środowiska przygotowało ustawę z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 897, z późń.
zm.). Przepisy znowelizowanej ustawy weszły w życie 1 stycznia 2012 roku (z wyjątkami), jednakże nowy
system gospodarowania odpadami ma funkcjonować w pełni od 1 lipca 2013 roku. Do kluczowych zmian, jakie
wprowadza ww. ustawa zalicza się m.in. obowiązek przejęcia od właścicieli nieruchomości prac w zakresie
odbierania odpadów komunalnych przez gminę, tryb wyboru przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne
oraz wprowadzenie obowiązku budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami
regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych jako zadania własnego gminy
W celu dostosowania się do nowych przepisów gmina Strzegom podjęła stosowane uchwały oraz przyjęła stawki
na odbiór odpadów:


w sprawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Strzegom (92/12)
w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami
komunalnymi (93/12),
 w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia
wysokości tej opłaty (94/12),
 w sprawie określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi
składanej przez właścicieli nieruchomości (95/12),
 w sprawie określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania
odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów (96/12),
 zmieniająca uchwałę nr 94/12 Rady Miejskiej w Strzegomiu z dnia 4 grudnia 2012 r. w sprawie wyboru
metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia wysokości tej opłaty
(30/13),
 zmieniająca uchwałę Nr 92/12 Rady Miejskiej w Strzegomiu z dnia 4 grudnia 2012 r. w sprawie
Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Strzegom (31/13),
określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej
przez właścicieli nieruchomości (41/13),
określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi
(50/13),
Rada Miejska przyjęła opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi pobieraną przez Gminę Strzegom od
właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy i stanowi iloczyn sumy mieszkańców
zamieszkujących daną nieruchomość oraz stawki:


21,00 zł miesięcznie za odpady niesegrowane,
Odpady segregowane:
 12,00 zł miesięcznie 1-4 osób,
 7 zł zł miesięcznie 5-7 osób,
 5 zł miesięcznie powyżej 7 osób.
Kolejnym etapem jest rozpisanie przetargów i wyłonienie firmy, która będzie zajmowała się odbiorem odpadów.
Aktualnie przetarg jest rozstrzygnięty. Na terenie gminy Strzegom usługi odbioru odpadów realizować będzie
Zakład Usług Komunalnych w Strzegomiu Sp. z o.o. ul. Aleja Wojska Polskiego 75, 58-150 Strzegom.
Gospodarka odpadami w gminy Strzegom jest oparta na zasadach Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami
przyjętego przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego uchwałą Nr XXIV/616/12 z dnia 27 czerwca 2012 r.,
98
którego celem jest określenie systemu gospodarki odpadami zgodnego z Krajowym planem gospodarki
odpadami 2014 oraz wymaganiami aktualnie obowiązujących przepisów prawa. Dokument zawiera uzasadnienie
oraz podsumowanie, o którym mowa w art. 43 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235). Dokument jest zgodny z aktualnymi przepisami prawa oraz z KPGO
2014 i przedstawia podział województwa na sześć regionów gospodarowania odpadami.
Główne cele strategiczne wynikające z KPGO 2014 to:

uniezależnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju,

zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego
z wymaganiami ochrony środowiska,

zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów,

wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,
 utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami (BDO)
KPGO formułuje również dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup odpadów. W przypadku
odpadów komunalnych są to:

objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych 100% mieszkańców, najpóźniej do 2015 r.,

objęcie 100% mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów, najpóźniej do 2015 r.,

zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania,
aby nie było składowanych:


 w 2013 r. więcej niż 50%,
 w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,
zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do poziomu maks. 60% wytworzonych
odpadów do końca 2014 r.,
przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich
jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów
innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich
masy do 2020 roku.
99
Rysunek 27 Mapa województwa dolnośląskiego z podziałem na regiony gospodarki odpadami komunalnymi
Źródło: Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego 2012
100
Rysunek 28 Mapa regionu północno - centralnego
Źródło: Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego 2012
Według WPGO gmina Strzegom należy do regionu północno - centralnego, dla którego regionalnymi
instalacjami są:

Instalacje regionalne do obsługi regionu
 Instalacje do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów:
 Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta ul. Długa 49 53-633 Wrocław - Kompostownia
odpadów zielonych,

 Przedsiębiorstwo Rodzinne Merta&Merta ul. Jerzmanowska 4-6 54-519 Wrocław Urządzenie do kompostowania typu komposter,
 CHEMEKO - SYSTEM Sp. z o.o. Zakład Utylizacji, Recyklingu, Przerobu i
Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych i Przemysłowych ul. Jerzmanowska 4-6
54-519 Wrocław - Płyta stabilizacji biologicznej,
Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne
CHEMEKO - SYSTEM Sp. z o.o. Zakład Utylizacji, Recyklingu, Przerobu i
Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych i Przemysłowych ul. Jerzmanowska 4-6 54-519
Wrocław
Głównymi celami w zakresie gospodarki odpadami na terenie gminy Strzegom jest: doskonalenie systemu
selektywnej zbiórki odpadów komunalnych oraz redukcja strumienia odpadów komunalnych zmieszanych
kierowanych na składowisko. Wzięto pod uwagę konieczność:
101

doskonalenie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, w oparciu o zbieranie selektywne
z wykorzystaniem systemu workowego,

wydzielanie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych,

wydzielania odpadów budowlano - remontowych ze strumienia odpadów komunalnych,

wydzielanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych,

odzysk i unieszkodliwianie odpadów ulegających biodegradacji wydzielonych ze strumienia
odpadów komunalnych,

doskonalenie systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych,

doskonalenie gminnych punktów zbierania odpadów niebezpiecznych,

udziału gminy w rozbudowie niezbędnej infrastruktury technicznej niezbędnej dla wdrażania regionu
zachodniego.
Odpady komunalne wytwarzane w obszarze gminy Strzegom są od 1 lipca 2013 r. zbierane selektywnie z
wydzieleniem:

papieru, szkła tworzyw sztucznych, metali i opakowań szklanych,

odpadów kuchennych ulegających biodegradacji,

odpadów zielonych z ogrodów i parków, odpadów ulegających biodegradacji z targowisk,

odpadów wielkogabarytowych,

odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych,

przeterminowanych leków,

zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,

zużytych baterii i akumulatorów,
 pozostałych odpadów niebezpiecznych (typu oleje odpadowe, chemikalia, itp.).
Ważnym elementem jest świadomość ekologiczna społeczeństwa, biorącego aktywny udział w procesie
zagospodarowania odpadów. Edukacja ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie
aktywnej i odpowiedzialnej postawy mieszkańców w sferze konsumpcji, a także postępowania z odpadami. W
zakresie gospodarki odpadami świadomość ekologiczna społeczeństwa jest nadal niewystarczająca, dlatego też
konieczne jest przeprowadzanie edukacji ekologicznej. Stosuje się dwa rodzaje edukacji ekologicznej:

formalną obejmującą kształcenie dzieci i młodzieży oraz dorosłych na wszystkich szczeblach
kształcenia,

nieformalną, która stanowi uzupełnienie edukacji formalnej i jest organizowana wspólnie
z organizacjami o profilu ekologicznym. Edukacja nieformalna odbywa się poprzez organizowanie
imprez, konkursów, wycieczek.
Celem edukacji jest wykształcenie wśród wszystkich grup społecznych odpowiedzialnych i świadomych
zachowań w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami, poprzez:

realizację polityki edukacyjnej i informacyjnej na temat selektywnej zbiórki odpadów i przez to
prowadzenie ekologicznego sposobu życia we własnym domu,

świadome dokonywanie zakupów (minimalizacja wpływu reklam),

przekonywanie do kupowania rzeczy trwałych,

wybieranie towarów bezodpadowych oraz posiadających opakowanie łatwo ulegające całkowitej
degradacji lub nadające się do utylizacji,

rozpowszechnienie wiedzy dotyczącej możliwości powtórnego wykorzystania odpadów (recykling)
oraz wynikających z tego korzyści ekonomicznych,
 wskazywanie konkretnych działań poprawiających efektywność gospodarki odpadami.
Właściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkańców przyczyni się do zwiększenia efektywności
prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów, co zapewni pozyskanie surowców wtórnych, zmniejszenie ilości
odpadów trafiających na składowiska oraz zmniejszenie szkodliwości tych odpadów.
Gospodarowanie odpadami komunalnymi według nowych przepisów podlega rocznemu obowiązkowi
sprawozdawczości, zarówno na poziomie gminnym, jak i wojewódzkim. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta
w terminie do 31 marca przedkładają Marszałkowi Województwa i Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony
Środowiska, a Marszałek Województwa do 15 lipca za poprzedni rok kalendarzowy Ministrowi Środowiska
sprawozdania, zawierające:
102

informacje o masie poszczególnych rodzajów odebranych z obszaru sprawozdawczego odpadów
komunalnych oraz sposobie ich zagospodarowania, wraz ze wskazaniem instalacji, do której zostały
przekazane odebrane od właścicieli nieruchomości zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz
pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania,

informacje o masie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji: przekazanych do składowania na
składowisku odpadów, nieprzekazanych do składowania na składowisku odpadów i sposobie ich
zagospodarowania,

właścicieli nieruchomości, od których zostały odebrane odpady komunalne,

informacje o osiągniętych poziomach recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku
innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
przekazywanych do składowania,

informacje o ilości i rodzaju nieczystości ciekłych odebranych z obszaru, z którego jest przedkładana
informacja.
Dodatkowo sprawozdania gminne wskazują liczbę właścicieli nieruchomości, którzy zbierają odpady komunalne
w sposób niezgodny z regulaminem. System sprawozdawczości opiera się również na wskaźnikach, które
zostały dobrane w sposób umożliwiający pozyskanie danych oraz sprawne prowadzenie monitoringu
planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych, a także przeprowadzenie analizy stanu gospodarki odpadami w
województwie.
103
5.3.3.
Cel
Cele długoterminowe do roku
2021
Cel
GO.1.1
GO.1
Racjonalna gospodarka
odpadami
roku 2017
Zmniejszenie ilości
odpadów kierowanych na
składowiska odpadów, w
tym zmniejszenie masy
składowanych odpadów
do max. 60%
wytworzonych odpadów
Zadanie
Zadanie
GO.1.1.1
Zorganizowanie systemu zbierania, sortowania i odzysku
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
Gmina Strzegom, przedsiębiorstwa komunalne
GO.1.1.2
Zwiększenie udziału odzysku odpadów, w szczególności
recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw
sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku
energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony
środowiska
GO.1.1.3
Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej
dotyczącej konieczności właściwego postępowania z
odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpiecznymi.
Propagowanie stosowania nowoczesnych technologii
skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.
Powiat Świdnicki, Gmina Strzegom,
przedsiębiorstwa komunalne
GO.1.2
Tworzenie regionalnych
systemów gospodarki
odpadami
GO.1.2.1
Wyznaczenie i budowa regionalnych zakładów gospodarki
odpadami
GO.1.3
Dostosowanie składowisk
odpadów do standardów
UE
GO.1.3.1
Kontrola sprawdzająca dostosowanie składowisk odpadów
innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są
składowane odpady komunalne do standardów UE
WIOŚ we Wrocławiu
GO.1.4.1
Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach
występowania wyrobów zawierających azbest
GO.1.4.2
Przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu
i wyrobów zawierających azbest
GO.1.4.3
Usuwanie wyrobów zawierających azbest
GO.1.5.1
Minimalizacja oddziaływania na środowisko osadów
ściekowych poprzez prawidłowe ich zagospodarowanie
GO.1.4
GO.1.5
Usunięcie i
unieszkodliwienie do 2032
r. wszystkich wyrobów
zawierających azbest
Właściwe
zagospodarowanie
komunalnych osadów
ściekowych
104
5.3.4.
Lp.
Harmonogram zadań w zakresie gospodarki odpadami
Nazwa zadania
Termin
rozpoczęcia
planowany
Termin
zakończenia
planowany
Planowane koszty
ogółem
Jednostka
odpowiedzialna
Planowane efekty
ekologiczne
Gmina Strzegom
Poprawa
czystości
środowiska
b.d.
Gmina Strzegom
Zwiększenie
odpadów
poddawanych
przetwarzaniu
b.d
b.d
Powiat Świdnicki,
ZUK w Strzegomiu
Partnerzy
[PLN] tys.
ZADANIA WŁASNE
GO.1.1.1
Zorganizowanie systemu zbierania, sortowania i odzysku odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji
GO.1.1.2
Zwiększenie udziału odzysku odpadów, w szczególności recyklingu w
odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury,
jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony
środowiska
GO.1.1.3
Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej dotyczącej
konieczności właściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi i
innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie stosowania nowoczesnych
technologii skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.
2014
2021
Gmina Strzegom
Redukcja masy
odpadów i
ograniczenie ich
uciążliwości dla
środowiska
GO.1.2.1
Wyznaczenie i budowa regionalnych zakładów gospodarki odpadami
2014
2021
Gmina Strzegom
Zmniejszenie
odpadów
składowanych
bd
GO.1.4.1
Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania
wyrobów zawierających azbest
Gmina Strzegom
Poprawa
gospodarki
odpadami
zawierającymi
azbest
bd
GO.1.4.2
Przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów
Gmina Strzegom
Poprawa
gospodarki
odpadami
zawierającymi
azbest
50
Ministerstwo
Gospodarki, WFOŚiGW
we Wrocławiu
500
Ministerstwo
Gospodarki, WFOŚiGW
we Wrocławiu
bd
2014
2014
2014
2014
2021
2021
2021
2021
GO.1.4.3
Kompleksowa poprawa gospodarowania azbestem
2014
2019
Gmina Strzegom
Poprawa
gospodarki
odpadami
zawierającymi
azbest
GO.1.5.1
Minimalizacja oddziaływania na środowisko osadów ściekowych poprzez
prawidłowe ich zagospodarowanie
2014
2021
Gmina Strzegom
Poprawa
czystości
środowiska
105
Powiat Świdnicki
Redukcja masy
odpadów i
ograniczenie ich
uciążliwości dla
środowiska
30
2021
Powiat Świdnicki
Poprawa
czystości
środowiska
50
2021
Wojewódzki Inspektor
Ochrony Środowiska we
Wrocławiu
Kontrola jakości
gospodarki
odpadami
bd
GO.1.1.5
konieczności właściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi i
innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie stosowania nowoczesnych
technologii skutkującym zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.
2014
2021
GO.1.4.2
Przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów
2014
GO.1.3.1
Kontrola sprawdzająca dostosowanie składowisk odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne
do standardów UE
2014
130
80
106
5.4. Oddziaływanie hałasu
Głównymi źródłami hałasu na terenie gminy Strzegom są:

ruch drogowy,

działalność przemysłowa,
 ruch kolejowy.
Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska,
w szczególności poprzez:
 utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie;
 zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Jeżeli na terenach przeznaczonych do działalności produkcyjnej, składowania i magazynowania znajduje się
zabudowa mieszkaniowa, szpitale, domy opieki społecznej lub budynki związane ze stałym albo czasowym
pobytem dzieci i młodzieży, ochrona przed hałasem polega na stosowaniu rozwiązań technicznych
zapewniających właściwe warunki akustyczne w budynkach. Można to osiągnąć przez stosowanie rozwiązań
technicznych i organizacyjnych zapobiegających powstawaniu lub przenikaniu hałasu do środowiska, a także
środków zmniejszających poziom hałasu lub poprzez eliminację czynności powodujących hałas.
Zgodnie z przepisami Prawa ochrony środowiska (art. 180) prowadzący instalację nie ma obowiązku uzyskania
decyzji określającej poziom hałasu. Decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu wydaje organ ochrony
środowiska z urzędu w przypadku stwierdzenia na podstawie pomiarów, że poza zakładem, w wyniku jego
działalności, przekroczone są dopuszczalne poziomy hałasu.
5.4.1. Hałas przemysłowy
Istotnym źródłem hałasu na terenie gminy Strzegom są duże i małe przedsiębiorstwa, szczególnie te
nieposiadające żadnych zabezpieczeń akustycznych.
Punktowe źródła emisji tzw. hałasu przemysłowego, związanego głównie z działalnością wydobywczą,
produkcyjną lub przetwórczą podmiotów gospodarczych takie jak :

PLAST-MET II Dudek Jacek , Strzegom Górnicza 2A (kontrolna interwencyjna),

Grabinex Sp z o. o. , Strzegom Kopalniana 13 (kontrola planowana),

Kamieniarstwo, Tomasz Błaszkiewicz, Strzegom Legnicka 64 (kontrolna interwencyjna),

Przedsiębiorstwo Budownictwa Drogowego Sp. z o.o., Kopalnia Granitu "Rogoźnica II" w Rogoźnicy
(kontrola planowana),

Kamieniarstwo Irena Gnitecka , Strzegom Żelazowo 19 (kontrolna interwencyjna),

Pylkus Zakład Kamieniarski S.C. K.J. Pylak Strzegom ul. Żółkiewka 64 (kontrolna interwencyjna),

P.P.H.U. "KAMBUD" S.C., Z. Ciok, mgr inż. D. Wojtanek Marcinowice ul. Okrężna 23, zakład
Żółkiewka 64 (kontrolna interwencyjna),

Kamieniarstwo Zenon Kiszkiel Strzegom ul. Wojska Polskiego 46 (kontrolna interwencyjna, mandat,
kara biegnąca),

LIMA SA Strzegom ul. Kościuszki 14A, Sklep Strzegom ul. Rynek 28-29 (kontrolna interwencyjna),

Biuro Projektów "EL-JOT" S.C. Zakład produkcji kostki granitowej Strzegom ul. Brzegowa 43
(kontrolna interwencyjna),

PROEL Sp. z o.o. Zakład produkcji kostki granitowej Strzegom ul. Brzegowa 43 (kontrolna
interwencyjna),

Wrocławskie Kopalnie Surowców Mineralnych SA Kopalnia Graniczna (kontrolna interwencyjna),

P.P.H.U. Mietex Bogusława Pietras Rogoźnica ul.Świdnicka 12a (kontrolna interwencyjna),

Colas Kruszywa Sp. z o. o. Kopalnia Granitu "Rogoźnica II" Rogoźnica (kontrolna problemowa),

Przedsiębior. Prod. - Handl. - Usługowe "TED-ROB" SC Kaliciński & Lema Kopalnia Granitu "Barcz
I" Strzegom ul. Niepodległości (kontrolna problemowa),

P.H.U. "KAMJAN" Teresa Kopciuch, Strzegom ul. Międzyrzecze 41 (kontrolna problemowa),

M & F International Trading Sp. z o. o., Kostrza ul.Kościuszki 57 (kontrolna problemowa),

GT&FCorporation - Polska - Rekultywacja Sp. z o. o., Kostrza, ul. Kościuszki 57 (kontrolna
problemowa),
107

Przerób Kamienia Budowlanego Tomasz Chomycz, Strzegom ul. Międzyrzecze 1 (kontrolna
problemowa),

Berger Surowce Sp. z o.o., Kopalnia "Wieśnica", Rogoźnica (kontrolna interwencyjna),

Skalimex - Borów SA Zakład Wydobycia i Przerobu Granitu, Kostrza ul. Borowska 6 (kontrolna
problemowa),

Przeds. Wydob. Przer.i Sprzed. Kamienia Budowl. "Kwarc" Sp. z o. o., Kostrza ul. Kopernika 27
(kontrolna problemowa),

Kamieniarstwo Irena Gnitecka, Żelazowo 19 (kontrolna interwencyjna),

Kamieniarstwo "PAKAL" Krystian Prucnel, Goczałków ul. Strzegomska 18 (kontrolna interwencyjna),

Centrum Granitu Obróbka i Handel Kamieniem Arkadiusz Gnitecki Zakład w Żelazowie (kontrolna
interwencyjna),

Wyroby z Kamienia, Transport, Montaż. Bogdan August Zakład Kamieniarski 58-150 Stawiska 3
 PPHU K&N Granit, Bartoszówek 32, 58-120 Jaroszów (kontrolna problemowa),
Większość uciążliwości powodowanych emisją hałasu wynika z niewłaściwej lokalizacji przedsiębiorstw, z
których działalnością nierozłącznie jest związana emisja hałasu z zakładów kamieniarskich i przemysłem
wydobywczym. W związku z tym bardzo ważnym zaleceniem dla gminy jest lokowanie działalności
uciążliwych w miejscach zapisanych w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego o
przeznaczeniu na działalność produkcyjną i przemysłową.
5.4.2. Hałas komunikacyjny
Układ drogowy stanowi o rozwoju danego regionu i powiązaniach z innymi ośrodkami. Przez teren gminy
przebiega droga krajowa nr 5, drogi wojewódzkie nr 345, 374, 382. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe
i drogi gminne.
Rysunek 29 Układ drogowy Gminy Strzegom i okolic
Źródło: Dolnośląska Służba Dróg i Kolei, 2010
W Gminie Strzegom istnieje łącznie 175 km dróg, w tym 17 km dróg krajowych, 24 km dróg wojewódzkich,
powiatowych jest 81 km, natomiast dróg gminnych 53 km. Układ linii autobusowych komunikacji lokalnej i
PPKS, jak i komunikacja samochodowa indywidualna, stanowią podstawowe systemy transportowe przewozów
pasażerskich na terenie Gminy. Część dróg cechują niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni.
108
Do priorytetowych działań w zakresie budowy infrastruktury drogowej mającej bezpośredni wpływ na
zmniejszenie hałasu drogowego jest budowa obwodnicy Miasta Strzegom. Inwestycja obejmuje swym zakresem
budowę obwodnicy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 374 i drogi krajowej nr 5 w powiecie świdnickim,
województwie dolnośląskim. Całkowita długość obwodnicy będzie wynosić ok. 11,2 km. Głównym celem
inwestycji jest wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miasta oraz zwiększenie przepustowości układu
drogowego w obrębie Strzegomia. Planowana inwestycja zapewni lepsze skomunikowanie z drogą krajową
DK5 (Świecie – Poznań – Wrocław – Lubawka) zarówno mieszkańców miasta jak i pozostałych uczestników
ruchu drogowego dojeżdżających do drogi krajowej drogą wojewódzką DW374 (Jawor – Świebodzice),
przyczyni się również do poprawy bezpieczeństwa ruchu w samym centrum miasta, jak i wpłynie na obniżenie
emisji hałasu.
Główne ciągi transportowe, które stanowią drogi wojewódzkie oraz drogi powiatowe przebiegają przez
wszystkie dzielnice i sołectwa tworząc połączenia komunikacyjne między nimi oraz między terenem gminy a
ościennymi miastami. Tereny sołectw charakteryzuje sieć drogowa typowa dla obszarów wiejskich, gdzie
większość zabudowy zlokalizowana jest przy głównych ciągach komunikacyjnych a lokalna-niewielka, choć
znacznie wydłużona sieć dróg gminnych: zbiorczych, lokalnych i dojazdowych jest uzupełnieniem w/w
infrastruktury drogowej.
W latach 2011- 2013 GDDKiA we Wrocławiu wykonała mapy akustyczne dla drogi krajowej nr 4 na odcinku
Kostomłoty – Strzegom. Pomiary hałasu wykonano metodą bezpośrednich pomiarów ciągłych w ograniczonym
czasie 24 h.
Tabela 22 Zestawienie odcinków dróg położonych w graniach gminy Strzegom wraz z kilometrażem, długością
oraz powierzchnia obszaru objętego opracowaniem
Nr drogi
ID odcinka
Nazwa odcinka
gmina
długość odcinka
Powierzchnia obszaru
analizy
5
DS._3_0287_5
Węzeł Kostomłoty
Strzegom
7,331
11,730
5
DS._3_0288_5
Jaroszów – Strzegom
Strzegom
0,024
0,038
5
DS._3_0288_5
Jaroszów - Strzegom
Strzegom
3,202
5,123
5
DS._3_0288_5
Strzegom
0,375
0,600
5
DS._3_0288_5
Strzegom
0,940
1,504
Źródło: Mapa akustyczna dróg krajowych na terenie województwa dolnośląskiego, GDDKiA
109
Rysunek 30 Lokalizacja analizowanych odcinków dróg krajowych na terenie powiatu świdnickiego
0,12
0,11
0,102
0,1
0,08
0,069
0,058
0,06
0,04
0,053
0,037
0,034
0,019
0,02
0,009
0,003
0
0
0
0
0
0
55-60 dB
60-65 dB
65-70 dB
70-75 dB
> 75 dB
Powierzchnia obszarów eksponowanych w danym zakresie [km2]
Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tys.]
Liczba eksponowanych mieszkańców w danym zakresie [tys.]
Rysunek 31 Poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik LDWN – gmina Strzegom
110
0,079
0,08
0,07
0,06
0,057
0,06
0,046
0,05
0,04
0,03
0,019
0,022
0,02
0,007
0,01
0
0
0,002
0
0
0
0
0
0
55-60 dB
60-65 dB
65-70 dB
70-75 dB
> 75 dB
Rysunek 32 Poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik LN – gmina Strzegom
Jak wynika z wykresów powyżej, poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik L DWN oraz LN
oddziaływają w zakresie od 55 do75 dB. Najbardziej narażone na hałas w badanych obszarze zagrożone są
powierzchnie około 0,11 km2, w których wyniki wskazywały na poziom hałasu w zakresie 55-60 dB. Podobnie
wyniki wyglądają w przypadku liczby lokali mieszkalnych oraz mieszkańców narażonych na hałas w zakresie
55-60 dB. Na uwagę zasługuję fakt, iż brak jest oddziaływań hałasu komunikacyjnego w zakresie >75 dB.
Rosnąca liczba samochodów na drogach wewnętrznych i tranzytowych bez wątpienia powoduje pogorszenie
klimatu akustycznego wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Na obszarach bezpośrednio sąsiadujących z ciągami
komunikacyjnymi obserwuje się zanikanie tzw. „ciszy nocnej”.
W związku z tym bardzo ważnym elementem działań w tym przypadku jest właściwe planowanie przestrzenne,
które powinno polegać przede wszystkim na zakazie lokalizacji budynków podlegających ochronie akustycznej
na terenach, które znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym wartości
dopuszczalne. Działania te powinny być skoordynowane i finansowane przede wszystkim ze środków Zarządcy
drogi – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Zarządu Dróg Wojewódzkich jak i jednostek
samorządów terytorialnych oraz organizacji pozarządowych, których statut określa prowadzenie działań
edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska.
Program Państwowego Monitoringu Środowiska w ramach sieci regionalnej (wojewódzkiej) przewiduje badania
hałasu emitowanego z dróg krajowych i wojewódzkich oraz linii kolejowych – w miejscach o szczególnym
zagrożeniu (węzły drogowe, drogi tranzytowe przebiegające w pobliżu zabudowy mieszkaniowej).
Problem zagrożenia emisją hałasu powinien być istotnym elementem planowania przestrzennego
w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Przeciwdziałanie hałasowi komunikacyjnemu jest działaniem długookresowym rozłożonym na lata. Typowym
sposobem ochrony przed hałasem jest stosowanie ekranów akustycznych.
5.4.3. Hałas kolejowy
Hałas kolejowy w całej Polsce kształtuje się na porównywalnym poziomie. W porze nocnej hałas pochodzący od
linii kolejowych przewyższa dopuszczalne granice. Emisja hałasu do środowiska zależy od wielu czynników
takich jak rodzaj taboru kolejowego, stan taboru kolejowego, prędkości przejazdu składów kolejowych oraz
samego położenia torowiska tzn. czy jest to nasyp, wąwóz, teren płaski.
111
Przez teren Gminy Strzegom przebiegają pierwszorzędne linie kolejowe:

nr 137, Legnica – Katowice – długość linii 14 km,

nr 302, Malczyce – Bolków(obecnie nieczynna) – długość 5km.
Rysunek 33 Układ sieci kolejowych w obszarze gminy Strzegom
Źródło: www.pkp.pl
Na w/w liniach kolejowych prowadzony jest ruch pasażerski i towarowy. Linia 137 pozostaje czynna,
eksploatowane w stanie technicznym dobrym. Ilość pociągów na linii 137 wynosi 30 pociągów na dobę: 12
osobowych i 18 towarowych. Natomiast linia 302 – stan techniczny niedostateczny, zawieszony ruch pociągów.
Najbardziej odczuwalny jest w sąsiedztwie torowisk. Ze względu reorganizacje kolejnictwa liczba pociągów jest
ograniczana z roku na rok. Wobec tego hałas pochodzący z transportu kolejowego też powinien być
redukowany. Jednak nie bez znaczenia jest w tym przypadku stan techniczny taboru kolejowego. Zła kondycja
finansowa PKP nie pozwala na bieżące konserwacje torów, stad powstający hałas jest bardziej uciążliwy, choć
występuje rzadziej. Rozwiązaniem byłoby zastosowanie nowoczesnych zestawów kołowych i hamulcowych jak
też nowe rozwiązania torowiska ograniczające hałas i drgania. Brak badań klimatu akustycznego wzdłuż linii
kolejowych nie daje obiektywnej oceny natężenia hałasu. Poprawa dotychczasowych warunków akustycznych
jest możliwa poprzez modernizacje i właściwe utrzymanie torowisk oraz taboru kolejowego.
Hałas jest elementem tzw. stresu miejskiego, wpływającym, na jakość życia ludności, zwłaszcza na obszarach
zurbanizowanych. Poprawa jakości środowiska na tych obszarach musi obejmować, oprócz szeregu działań
wyszczególnionych w paragrafach dotyczących jakości powietrza i jakości wód, działania ukierunkowane na
ochronę przed hałasem, zwłaszcza pochodzącym ze środków transportu.
Realizacja celu krótkoterminowego, którym jest zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców
i środowiska poprzez jego obniżenie do poziomu obowiązujących standardów winna być poprzedzona
dokładnym rozpoznaniem klimatu akustycznego.
W pierwszej kolejności, rozpoznaniem klimatu akustycznego należy objąć obszar, gdzie skala zagrożenia
hałasem jest największa ze względu na stopień urbanizacji i istniejącą sieć dróg oraz główne ciągi
komunikacyjne (drogi krajowe). Zarządzający drogą lub linią kolejową zaliczonymi do obiektów, których
eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach sporządza co pięć
112
lat mapę akustyczną terenu, (mapy takie zostały opracowane w 2011 i 2012 roku) na którym eksploatacja
obiektu może powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
Przedsiębiorstwa, zakłady i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na obszarze gminy Strzegom
kształtują klimat akustyczny w swoim otoczeniu. Na analizowanym obszarze działalność prowadzi wiele
średnich i mniejszych przedsiębiorstw i to one stanowią źródło niekontrolowanej emisji hałasu. Natomiast
większe przedsiębiorstwa posiadają uregulowany stan prawny i czynią starania w kierunku zmniejszenia lub
całkowitego wyeliminowania uciążliwości związanych z ich działalnością.
Działanie zakładów nie powinno powodować przekroczeń standardów, jakości środowiska i dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku poza teren, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny. Dotyczy to
również obszaru ograniczonego użytkowania, jeżeli został utworzony w związku z funkcjonowaniem zakładu.
Jeżeli akustyczne oddziaływanie będące wynikiem prowadzenia zakładu występuje na terenach, dla których nie
zostały ustawowo ustalone dopuszczalne poziomy hałasu lub na terenach, dla których nie można określić
dopuszczalnego poziomu hałasu poprzez przyjęcie wartości dopuszczalnych dla rodzaju terenu o zbliżonym
przeznaczeniu – wówczas nie podejmuje się działań przewidzianych ustawą na rzecz kształtowania klimatu
akustycznego tych terenów.
Za przekroczenie poziomów hałasu określonych w decyzji na emitowanie hałasu do środowiska
i obowiązujących decyzjach o dopuszczalnym poziomie hałasu przenikającego do środowiska – Wojewódzki
Inspektor Ochrony Środowiska wymierza, w drodze decyzji administracyjnej kary pieniężne. Ponadto na
podmiocie prowadzącym działalność gospodarczą spoczywa odpowiedzialność za ochronę środowiska
polegająca na podjęciu niezbędnych działań naprawczych.
Cele krótkoterminowe (do 2017 roku) i główne działania w zakresie ochrony przed hałasem to:

ustalenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wydzielonych terenów pod
realizację zorganizowanej działalności inwestycyjnej, zakładów mogących być potencjalnymi źródłami
hałasu do środowiska, co umożliwi lokalizację zakładów produkcyjnych i przemysłowych, z dala od
terenów mieszkaniowych i turystycznych,

niedopuszczanie do realizacji inwestycji, które mogą być źródłem dużej emisji hałasu do środowiska ze
względu na rodzaj prowadzonej działalności lub technologie produkcji.

ograniczenie emisji hałasu poprzez inwestycje dot. infrastruktury drogowej:
 budowa obwodnic,
 poprawa nawierzchni dróg,
 optymalizacja płynności ruchu,
 wprowadzanie systemów pasów zieleni izolacyjnej.
Istotnym elementem dla gminy Strzegom będzie kontynuacja wprowadzania do Miejscowych Planów
Zagospodarowania Przestrzennego gmin zapisów poświęconych ochronie przed hałasem.
113
5.4.5.
Cel
do roku 2020
Cel
Cele krótkoterminowe
do roku 2016
Zadanie
OH.1
przekroczeń normatywnych
hałasu komunikacyjnego i
przemysłowego
Podniesienie komfortu
akustycznego
mieszkańców
OH.1.2
Kontrola poziomu hałasu
pochodząca od obiektów
przemysłowych oraz
monitoring poziomu hałasu
pochodzącego od środków
komunikacji
OH.1.1.1
Realizacja zadań przewidzianych dla poprawy infrastruktury drogowej
oraz organizacji ruchu w celu obniżenia emisji hałasu komunikacyjnego
GDDKiA, Dolnośląska Służba Dróg i
Kolei, Służba Dróg Powiatu
Świdnickiego, Gmina Strzegom
OH.1.1.2
Wprowadzanie pasów zieleni przy drogach, zieleni niskiej i wysokiej do
wnętrz osiedlowych, instalowanie ekranów akustycznych przy trasach o
największym natężeniu ruchu
OH.1.1.3
Działania modernizacyjne, m.in. stosowanie dźwiękochłonnych elewacji
budynków, stosowanie stolarki okiennej na okna o podwyższonym
wskaźniku izolacyjności akustycznej właściwej (Rw>30dB) w budynkach
narażonych na ponadnormatywny hałas i nowobudowanych obiektach
OH.1.1.4
Edukacja ekologiczna w zakresie zapobiegania nadmiernej emisji hałasu
w gminie
OH.1.1.5
Dostosowanie przedsiębiorstw do obowiązujących standardów emisji
hałasu do środowiska
Przedsiębiorstwa
OH.1.2.1
Kontrola przestrzegania przez zakłady przemysłowe poziomów hałasu
określonych w decyzjach administracyjnych
WIOŚ we Wrocławiu Delegatura w
Jeleniej Górze
OH.1.2.2
Wyznaczanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
obszarów chronionych przed hałasem
OH.1.2.3
Dalszy, systematyczny monitoring poziomu hałasu w tym zwiększenie
liczby punktów oraz doskonalenie metod pomiarów
Ograniczenie występowania
OH.1.1
Zadanie
114
Gmina Strzegom
Wałbrzychu
5.4.6.
L.P.
Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed hałasem
Termin
rozpoczęcia
planowany
Nazwa zadania
Termin
zakończenia
planowany
Planowane koszty
ogółem (PLN)
tyś.
Partnerzy
ZADANIA WŁASNE
OH.1.1.1
Realizacja zadań przewidzianych dla poprawy infrastruktury
drogowej oraz organizacji ruchu w celu obniżenia emisji
hałasu komunikacyjnego
2014
2020
Gmina Strzegom
Koszty zostały
ujęte w rozdziale
dotyczącym
ochrony
powietrza
OH.1.1.2
Wprowadzanie pasów zieleni przy drogach, zieleni niskiej i
wysokiej do wnętrz osiedlowych, instalowanie ekranów
akustycznych przy trasach o największym natężeniu ruchu
2014
2017
Gmina Strzegom
65
OH.1.1.3
Działania modernizacyjne, m.in. stosowanie
dźwiękochłonnych elewacji budynków, stosowanie stolarki
okiennej na okna o podwyższonym wskaźniku izolacyjności
akustycznej właściwej (Rw>30dB) w budynkach narażonych
na ponadnormatywny hałas i nowobudowanych obiektach
2014
2017
Gmina Strzegom
40
OH.1.1.4
Edukacja ekologiczna w zakresie zapobiegania nadmiernej
emisji hałasu w gminie
2014
2017
Gmina Strzegom
25
Monitoring hałasu i zapylenia związanego z przemysłem
wydobywczym na terenie miasta i gminy Strzegom
2014
2016
Gmina Strzegom
1 000
OH.1.2.1.1
Dostosowanie przedsiębiorstw do obowiązujących
standardów emisji hałasu do środowiska
2014
2017
Podmioty gospodarcze oddziałujące na
klimat akustycznych na terenie Gminy
b.d.
Gmina Strzegom
OH.1.2.1.2
Kontrola przestrzegania przez zakłady przemysłowe
poziomów hałasu określonych w decyzjach administracyjnych
2014
2017
Wałbrzychu
koszty
administracyjne
Gmina Strzegom
OH.1.1.1
2020
GDDKiA, Dolnośląska Służba Dróg i Kolei,
Służba Dróg Powiatu Świdnickiego
Koszty zostały
ujęte w rozdziale
dotyczącym
ochrony
powietrza
Gmina Strzegom
OH.1.1.5
2014
130
0
115
5.5. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
Pola elektromagnetyczne (PEM) ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232) definiuje jako
pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz.
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez:

utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych
poziomach;

zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych, co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one
dotrzymane.
Minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określa, w
drodze rozporządzenia, dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposoby
sprawdzania dotrzymania tych poziomów.
W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 nr
192 poz. 1883) są ustalone zróżnicowane poziomy pól elektromagnetycznych dla:

terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową - do 50Hz
 miejsc dostępnych dla ludności – do 300Hz
Według ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232) prowadzący instalację oraz użytkownik
urządzenia emitującego pola elektromagnetyczne, które są:

stacjami elektroenergetycznymi lub napowietrznymi
znamionowym nie niższym niż 110 kV,
liniami
elektroenergetycznymi
o napięciu

instalacjami radiokomunikacyjnymi, radionawigacyjnymi lub radiolokacyjnymi, emitującymi pola
elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż
15 W, emitującymi pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz,
są obowiązani do wykonania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Pomiary te
wykonywane są:

bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania instalacji lub urządzenia,
 każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urządzenia.
Wyniki pomiarów przekazuje się Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska i Państwowemu
Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska prowadzi okresowe
badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, a także aktualizowany corocznie rejestr
zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku, z wyszczególnieniem przekroczeń dotyczących:

terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową;
 miejsc dostępnych dla ludności.
Zgodnie z przepisem art. 135 ustawy Prawo ochrony środowiska, jeżeli z postępowania w sprawie oceny
oddziaływania na środowisko, z analizy porealizacyjnej albo z przeglądu ekologicznego wynika, że mimo
zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być zachowane
standardy ochrony środowiska to dla instalacji urządzeń radiokomunikacyjnych oraz linii elektroenergetycznych
tworzy się obszar ograniczonego użytkowania.
Do kompetencji Starosty należy sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie
środowiska, natomiast Rada Miejska ustanawia w razie potrzeby obszary ograniczonego użytkowania.
Do kompetencji wójtów, burmistrzów należy preferowanie i kontrolowanie zgodności lokalizacji nowych
instalacji emitujących promieniowanie elektromagnetyczne z Miejscowymi Planami Zagospodarowania
Przestrzennego.
5.5.1. Charakterystyka stanu aktualnego
Źródła pola elektromagnetycznego można podzielić na naturalne występujące w przyrodzie oraz sztuczne, które
powstają wraz z rozwojem przemysłu, w tym telekomunikacji. Głównymi instalacjami emitującymi pola
elektromagnetyczne są:

linie przesyłowe wysokiego, średniego i niskiego napięcia oraz stacje transformatorowe,

instalacje radiokomunikacyjne, takie jak:


stacje bazowe telefonii komórkowej,
stacje radiowe i telewizyjne.
116
Przebieg i rodzaj linii elektroenergetycznych przez teren gminy Strzegom determinowany jest rozmieszczeniem
krajowych źródeł energii elektrycznej. Przez obszar gminy przebiegają sieci elektroenergetyczne średniego,
niskiego i wysokiego napięcia. Największe znaczenie z punktu widzenia zdrowia i życia mieszkańców gminy
mają sieci wysokiego napięcia.
Corocznie sieć energetyczna jest rozbudowywana, dobudowywane są nowe odcinki sieci napowietrznej linii
energetycznej i stacje transformatorowe, zarówno wysokiego jak i niskiego napięcia. Wynika to z ciągłego
rozwoju terenów miejskich i wiejskich oraz związanej z tym potrzeby mieszkańców do posiadania dostępu do
nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej.
Na obszarze gminy Strzegom źródłem elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego są następujące
urządzenia: anteny nadawcze stacji bazowych telefonii komórkowej, przekaźniki radiowe i telewizyjne oraz
urządzenia radionawigacyjne i radiolokacyjne. Większość tych urządzeń ulokowanych jest na terenach
prywatnych lub na dachach budynków użyteczności publicznej (szkoła, kościół).
Badania przeprowadzone w 2010 i 2011 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu
wykazały, że w żadnym z 105 przebadanych punktów kontrolno-pomiarowych na terenie Dolnego Śląska nie
stwierdzono przekroczeń poziomów dopuszczalnych pól elektromagnetycznych. Dwa pomiary przeprowadzone
zostały w gminie Strzegom.
Tabela 23 Wykaz punktów pomiarowych oraz średnie arytmetyczne zmierzonych wartości skutecznych natężeń
pól elektrycznych w tych punktach w gminie Strzegom
Lp.
1
Lokalizacja punktu
pomiarowego
Strzegom
Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych
promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu 3 MHz- 3000 MHz
[V/m]
2010 r.
2011 r.
0,56
0,45
Źródło: Badania poziomów pól elektromagnetycznych wybranych punktach województwa dolnośląskiego w roku 2010 i 2011, WIOŚ we
Wrocławiu
Brak przekroczeń natężenia pól elektromagnetycznych na terenie gminy Strzegom. W 33 punktach na terenie
całego Dolnego Śląska poziom pól nie przekraczał 0,1 V/m (przy 7,0 V/m wartości dopuszczalnej). Najwyższe
wartości odnotowano w:
 Legnicy przy ul. Sosnkowskiego 1,08 V/m (15,4% wartości dopuszczalnej),
 Zgorzelcu przy ul. Armii Krajowej 1,03 V/m (14,7% wartości dopuszczalnej),
 Lubinie przy ul. Kalinowej 0,83 V/m (11,9% wartości dopuszczalnej),
 Legnicy przy ul. Grunwaldzkiej 0,7 V/m (co stanowi 10,0% wartości dopuszczalnej).
Podkreślić należy, że w otoczeniu stacji bazowych telefonii komórkowych pole elektromagnetyczne o
wartościach granicznych występują nie dalej niż kilkadziesiąt metrów od samych anten i to na wysokości ich
zainstalowania. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, znajdujących się w miastach, pola o
wartościach wyższych od dopuszczalnych nie występują dalej niż 25 metrów od anten na wysokości
zainstalowania tych anten.
Głównym celem w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym jest monitoring
występujących pól elektromagnetycznych w środowisku. Dysponując wynikami przeprowadzonych pomiarów
poziom pól elektromagnetycznych będzie możliwa reakcja na ewentualne przekroczenia (np. zmiana anten na
mniej emisyjne).
W celu ograniczenia oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi, powinno się przestrzegać następujących
zasad:

unikać lokalizacji nowych budynków mieszkalnych w bliskim sąsiedztwie linii elektroenergetycznych lub
stacji transformatorowych wysokiego napięcia;

wprowadzać w nowoprojektowanych i remontowanych układach energetycznych nowe materiały
i technologie wykonawstwa.
W związku z rozwojem systemu usług telekomunikacyjnych na terenie województwa potencjalnie wzrośnie
oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego pochodzącego z tego źródła. Dla potrzeb rozwoju sieci
telekomunikacyjnych należy uwzględniać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego miejsca
dla urządzeń teletechnicznej kanalizacji kablowej.
117
Natomiast w związku z intensywnym rozwojem budownictwa mieszkalnego, wzrastać będzie gęstość linii
energetycznych. Linie energetyczne o napięciu 110 kV i wyższych, nie powinny być lokalizowane
w sąsiedztwie terenów mieszkalnych.
Podstawowym elementem ochrony przed polami elektromagnetycznymi jest informacja o występujących
poziomach pól. Zniesiony został obowiązek posiadania pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych,
jednak nałożono obowiązek wykonania pomiarów natężenia pól elektromagnetycznych na prowadzących
instalacje i użytkowników urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne. Pomiary należy przeprowadzać
bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania instalacji lub urządzenia i każdorazowo w przypadku zmiany
warunków pracy urządzenia.
Zadania na poziomie gminy obejmują kontrolę przestrzegania zapisów prawa oraz w razie potrzeby
ustanowienie obszarów ograniczonego użytkowania
Zadania na poziomie gminy obejmują:

preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania niejonizującego,

opracowywanie przyszłych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zagrożeń
promieniowaniem niejonizującym.
118
5.5.3.
Cel
Minimalizacja oddziaływania
promieniowania elektromagnetycznego
PR.1
5.5.4.
L.P.
Cel
PR.1.1
2017
Minimalizacja emisji
promieniowania niejonizującego
do środowiska
Zadanie
Zadanie
PR.1.1.1
Gromadzenie i analiza danych nt. instalacji
emitujących pola elektromagnetyczne wymagających
zgłoszeń
WIOŚ we Wrocławiu, Gmina
Strzegom, właściciele i
operatorzy anten
PR.1.1.2
Prowadzenie cyklicznych kontrolnych badań
poziomów promieniowania na obszarach o
zwiększonym stopniu ryzyka.
Uwzględnienie w planach zagospodarowania
przestrzennego zagadnienia dotyczące pól
elektromagnetycznych
Gmina Strzegom
PR.1.1.3
Gmina Strzegom
PR.1.1.4
Preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł
promieniowania niejonizującego oraz w razie
potrzeby wyznaczenie stref ograniczonego
użytkowania w zakresie ochrony przed
promieniowaniem elektromagnetycznym
WIOŚ we Wrocławiu
Harmonogram zadań w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Nazwa zadania
Termin rozpoczęcia
planowany
Termin zakończenia
planowany
Planowane koszty
Partnerzy
Właściciele stacji
przekaźnikowych telefonii
komórkowych
ZADANIA WŁASNE
PR.1.1.3
Uwzględnieniu w planach zagospodarowania
przestrzennego zagadnienia dotyczące pól
elektromagnetycznych (w trakcie zmian
planów)
2014
2017
Gmina Strzegom
koszty
administracyjne
PR.1.1.4
Preferowanie mało konfliktowych lokalizacji
źródeł promieniowania niejonizującego oraz
w razie potrzeby wyznaczenie stref
ograniczonego użytkowania w zakresie
ochrony przed promieniowaniem
elektromagnetycznym
2014
2017
Gmina Strzegom
koszty
administracyjne
PR.1.1.1
Gromadzenie i analiza danych nt. instalacji
emitujących pola elektromagnetyczne
wymagających zgłoszeń
2014
2017
WIOŚ, użytkownicy urządzeń
emitujących pole
elektromagnetyczne
100
Gmina Strzegom
PR.1.1.2
Prowadzenie cyklicznych kontrolnych badań
2014
2017
WIOŚ we Wrocławiu
50
Gmina Strzegom
119
poziomów promieniowania na obszarach o
zwiększonym stopniu ryzyka
0
150
120
6.
DOSTĘP DO INFORMACJI, EDUKACJA EKOLOGICZNA, UDZIAŁ
SPOŁECZEŃSTWA
Według ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz.
1235); organy administracji są obowiązane udostępniać każdemu informacje o środowisku i jego ochronie
znajdujące się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone.
Udostępnieniu podlegają:

projekty: polityki ekologicznej państwa, wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony
środowiska, programów ochrony powietrza, programów ochrony środowiska przed hałasem,
zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych – przed ich skierowaniem do postępowania z udziałem
społeczeństwa,

polityki, strategie, plany lub programy,

prognozy oddziaływania na środowisko,

decyzje wydawane dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz dla
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, które nie są bezpośrednio
związane z ochroną tego obszaru lub nie wynikają z tej ochrony,

raporty o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,

analizy porealizacyjne,

opracowania ekofizjograficzne, mapy akustyczne,

wnioski o wydanie pozwolenia oraz pozwolenia,

przeglądy ekologiczne,

rejestry substancji niebezpiecznych,

raporty o bezpieczeństwie,

zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze,

decyzje o wymiarze, odroczeniu terminu płatności, zmniejszeniu i umorzeniu opłat za korzystanie ze
środowiska lub administracyjnych kar pieniężnych i wiele innych.
Wśród opracowań, stanowiących dokumenty jawne, które powinny zostać udostępnione przez organ gminy
znajduje się również projekt Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami, a także same już
zatwierdzone opracowania. W ramach współuczestnictwa społeczeństwa i niektórych grup społecznych w
tworzeniu niniejszego opracowania będzie ono poddawane konsultacjom społecznym. Władze Gminy Strzegom
udostępnią projekty POŚ do publicznej wiadomości poprzez umożliwienie wglądu do dokumentów na stronie
internetowej oraz w siedzibie Urzędu Gminy, możliwe będą również wszelkiego rodzaju konsultacje i udział
społeczeństwa. Działania te zostaną poprzedzone informacjami i ogłoszeniami zamieszczonymi na tablicy
ogłoszeń w Urzędzie Gminy, na stronie internetowej oraz w gazetce gminnej. Narzędzia takie usprawniają
współpracę i budowanie partnerstwa. Ważną rolę również odgrywa budowanie powiązań między samorządami a
społeczeństwem, gdzie podstawą są komunikacje społeczne, systemy konsultacji i debat publicznych oraz
wprowadzanie mechanizmów budowania świadomości. Zainteresowane osoby będą miały możliwość wpływu
na ostateczny kształt opracowań, zostanie stworzone narzędzie dające możliwość zrozumienia niejasnych
kwestii zamieszczonych w dokumentacji. Wynikiem tak szerokich działań z użyciem wielu narzędzi
komunikacji interpersonalnej będzie stworzenie dokumentacji w formie satysfakcjonującej zarówno dla władz
gminy jak i społeczeństwa.
W zakresie edukacji ekologicznej najważniejszym celem, który należy osiągnąć jest wykształcenie świadomości
ekologicznej i przekonanie ludzi o konieczności myślenia i działania według zasad ekorozwoju. Jest to cel
dalekosiężny, wykraczający poza horyzont 2016 roku, do którego można się zbliżać poprzez stopniowe
podnoszenie świadomości ekologicznej. Ustawa Prawo Ochrony narzuca obowiązek uwzględniania
problematyki ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w programach nauczania wszystkich typów szkół,
a także kursów prowadzących do uzyskania kwalifikacji zawodowych.
W środkach masowego przekazu w publikacjach i audycjach również istnieje obowiązek popularyzacji ochrony
środowiska i kształtowania pozytywnego stosunku do przyrody. Organy administracji, instytucje koordynujące
oraz kierujące działalnością naukową i naukowo-badawczą, a także szkoły wyższe, placówki naukowe i
naukowo-badawcze, obejmujące swym zakresem działania dziedziny nauki lub dyscypliny naukowe wiążące się
z ochroną środowiska, są obowiązane uwzględniać w ustalanych programach oraz w swej działalności badania
dotyczące zagadnień ochrony środowiska i badania te rozwijać.
121
Jednym z istotnych elementów "programu ochrony środowiska" jest stworzenie w społeczności lokalnej
odpowiedniego poziomu świadomości ekologicznej.
Realizacja edukacji ekologicznej przez jednostki współpracujące z Gminą Strzegom:

Projekt edukacji ekologicznej „Las przyjacielem człowieka” (objęto 700 osób) – Stowarzyszenie „Mała
Szkoła” w Rogoźnicy.

Realizacja zadania z zakresu edukacji ekologicznej pn. „Atmosfera oceanem życia” (objęto 1.172
osoby) – Powiat Świdnicki; Projekt realizowany w Zespole Szkół Ogólnokształcących im. Stefana
Żeromskiego w Strzegomiu.
Programy o charakterze ekologicznym realizowane przez Gminę Strzegom:

„Bez edukacji nie ma segregacji” (objęto 3.920 osób);

„Walcz z hałasem, szanuj ciszę – znajdziesz przyjazną niszę" (objęto 1.000 osób);

„Woda źródłem życia" (objęto 500 osób);

„Chrońmy wodę źródło życia" (objęto 1.400 osób);

„Wielkie składowisko w mojej małej miejscowości” (objęto 600 osób);

„Szukaj zysku w odzysku” (objęto 1.000 osób);

Realizacja projektu edukacji ekologicznej dla uczniów klas I-VI i przedszkola pn. „Zwierzęta i rośliny
dla potomności ocalimy” (objęto 400 osób) – Gmina Strzegom;

„Jeśli odpady z głową sortujesz, to przyrodę ratujesz” (500 osób);

„Dobrze gdy las otacza nas” (400 osób);

"Choć przedszkolak jest nieduży to przyrodzie wie jak służyć” (400 osób);

„Dzieci środowisku, środowisko dzieciom” (3.500 osób);

Projekt edukacji ekologicznej dla uczniów klas I-VI i przedszkola pn. „Zwierzęta i rośliny dla
potomności ocalimy” (400 osób);

Program o charakterze ekologicznym pn. "Ekologiczne pogotowie wyjdzie Ci na zdrowie” (1.000 osób)
realizowany przez Gminę Strzegom;

Projekt o charakterze ekologicznym pt. "Woda korzeniem życia” (4.500 osób) realizowany przez
Gminę Strzegom.
Należy również zwrócić uwagę na działalność edukacyjną Nadleśnictwa Jawor. Jest to bogata i urozmaicona
oferta spotkań z dziećmi i młodzieżą. Zajęcia odbywają się w szkołach, a także w formie lekcji terenowych.
W trakcie wycieczek dzieci i młodzież oprócz bliskiego kontaktu z naturą mają możliwość głębszego zapoznania
się z problematyką gospodarki leśnej i związanych z nią prac. Istnieje również możliwość realizowania tematów
zaproponowanych przez nauczycieli. Pracownicy prowadzący zajęcia to osoby o szerokiej wiedzy przyrodniczoleśnej co jest gwarantem ciekawych i pouczających zajęć. Po każdej lekcji plenerowej Nadleśnictwo zaprasza
uczestników na wspólne ognisko połączone z pieczeniem kiełbasek na obiektach stanowiących zaplecze
turystyczne jednostki.
Ubiegłe lata były owocnym okresem współpracy ze szkołami z okolic Jaworu. Przejawiało się to wieloma
spotkaniami i wspólnymi inicjatywami. W niedalekiej przyszłości powstanie w Nadleśnictwie Jawor izba
edukacyjna co wzbogaci ofertę edukacyjną naszej jednostki.
Innym ważnym zadaniem z zakresu edukacji ekologicznej, w powiązaniu z promocją cennych terenów pod
względem krajobrazu kulturowego i przyrodniczego jest tworzenie ścieżek i tras rowerowych, turystycznych, w
oparciu o zachowany, czytelny układ historycznej sieci drożnej – z obiektami zabytkowymi oraz punktami i
panoramami widokowymi.
Czynnikami, które decydują o sukcesie realizowanej akcji edukacji ekologicznej są rzetelna informacja oraz
umiejętność komunikowania się ze społeczeństwem.
W zakresie wszystkich aspektów ochrony środowiska potrzebne są działania edukacyjne zarówno dla dzieci,
młodzieży jak i dla dorosłej części społeczeństwa. Z tego powodu zadania w zakresie edukacji ekologicznej
zamieszczone zostały w niniejszym dokumencie, w każdym dziale gospodarki środowiskowej.
122
UWARUNKOWANIA FINANSOWE REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ
7.1.Wprowadzenie
7.
W zasadzie każdy dokument planistyczny zawiera zbiór zadań, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia
założonych celów. Praktyka konstruowania programów pokazuje, że nie ma większych problemów ze
zdefiniowaniem i umieszczeniem w czasie niezbędnych. Natomiast w większości przypadków otwarta pozostaje
kwestia pokrycia wydatków związanych z ich wdrożeniem. Przyczyną tego może być:

ograniczoności własnych zasobów finansowych inwestora,

konieczności działania w wielu obszarach, nie tylko związanych z tematyką programu,

trudnościami i konsekwencjami pozyskiwania zewnętrznych funduszy dostępnych na rynku finansowym,
 złożonością pozyskiwania preferencyjnych form finansowania.
W przypadku sektora komunalnego można mówić jeszcze o obciążeniu finansowym związanym
z zadłużeniem przeznaczanym na inwestycje, które co prawda są istotne z punktu widzenia społeczności
lokalnej, niemniej jednak często cechują się niską rentownością lub wręcz jej brakiem.
Dlatego też umiejscowienie określonych działań w otoczeniu finansowym jest niezmiernie ważne dla
skutecznego osiągania przyjętych priorytetów. Niniejszy rozdział jest próbą takiego właśnie podejścia – jego
celem jest przede wszystkim:

określenie niezbędnych środków, które należy skierować na realizację zadań z zakresu ochrony
środowiska,

ocena zasobów własnych i zdolności do zaciągania zobowiązań w kontekście planowanych
przedsięwzięć,

ocena możliwości współfinansowania przedsięwzięć środkami preferencyjnymi,
 zbadanie wpływu wydatków programowych na sytuację finansową budżetu Gminy.
Należy podkreślić pewną „niedoskonałość” dokonywania analizy uwarunkowań finansowych realizacji zadań
przewidzianych programem na obecnym etapie. Wynika ona w szczególności z :

wyłącznie szacunkowego wskazania wartości zadań – precyzyjne określenie niezbędnych nakładów
wymaga z reguły przygotowania stosownej dokumentacji projektowej i kosztorysowej,

długiego horyzontu czasowego wdrażania grupy zadań objętych programem, co przykładowo zwiększa
wpływ ryzyka niestabilności zasad pozyskania środków preferencyjnych.
„Program ochrony środowiska dla Gminy Strzegom” obejmuje zadania własne, tj. leżące w kompetencji
samorządu lokalnego, zadania koordynowane, za które odpowiadają inne podmioty. Niemniej jednak analiza
uwarunkowań finansowych realizacji programu koncentrować się będzie na zadaniach własnych.
Powodem tego jest:

konieczność dokonania oceny sytuacji finansowej wielu podmiotów, co w praktyce jest mocno
utrudnione lub wręcz niemożliwe,

brak bezpośredniego wpływu założeń programu ochrony środowiska na decyzje gospodarcze,
inwestycyjne i finansowe innych niż jednostka samorządu terytorialnego podmiotów – program jest w
zasadzie wyznacznikiem pożądanych z punktu widzenia środowiskowego działań a nie „nakazem
administracyjnym”,

możliwość samodzielnego zaplanowania kwestii finansowych przez poszczególne podmioty
zainteresowane realizacją danego działania (zbędne staje się przygotowywanie analiz dla wszystkich
jednostek).
Metodologia analizy opisana zostanie w kolejnych podpunktach rozdziału.
Ocena możliwości preferencyjnego finansowania zadań wynikających z programu ochrony
środowiska
Przedsięwzięcia, które zostały zdefiniowane w programie, prowadzą do poprawy stanu środowiska naturalnego.
Różnice między nimi dotyczą w zasadzie jednostek wdrażających, charakteru przedsięwzięcia i oczywiście
kosztów realizacji. Ponieważ kwestia ochrony środowiska naturalnego jest jedną z kluczowych dziedzin polityki
krajowej i Unii Europejskiej, to podmioty dokonujące odpowiednich działań w tej sferze mogą ubiegać się o ich
wsparcie finansowe ze środków zewnętrznych na preferencyjnych (w stosunku do rynkowych) zasadach. Jest to
szczególnie ważne w sytuacji ograniczonych możliwości budżetowych jednostek samorządu terytorialnego, jak
również znacznych kosztów pozyskania klasycznych kredytów bankowych.
7.1.1.
123
Preferencyjne źródła finansowani a przedsięwzięć środowiskowych wynikają z szeregu programów (np.
finansowanych środkami UE) bądź związane są z polityką instytucji ochrony środowiska. Generalnie źródła te
można podzielić na dwie umowne grupy: środki krajowe i środki zagraniczne.
W dalszej części opisane zostaną najistotniejsze metody finansowania przedsięwzięć w zakresie ochrony
środowiska. Tym niemniej przedstawione informacje ograniczać się będą do zagadnień ogólnych a ich główną
rolą będzie wskazanie miejsc i źródeł, w których można uzyskać stosowną pomoc organizacyjną. Wynika to
z następujących przesłanek:

oficjalne serwisy internetowe programów wsparcia oraz instytucji ochrony środowiska są najbardziej
wyczerpującym źródłem informacji oraz bazą kluczowych dokumentów aplikacyjnych,

proces wdrażania programów wsparcia cechuje się pewną „zmiennością zasad”, co przy horyzoncie
czasowym przedmiotowego programu jest sprawą ważną; bieżące śledzenie informacji dotyczących
kwestii dofinansowania przedsięwzięć pozwala na uniknięcie błędów wynikających z dokonanych przez
instytucje zarządzające „zmian” czy „aktualizacji”,

w momencie przygotowywania aktualizacji programu ochrony środowiska stopniowemu ukończeniu
ulega wdrażanie programów operacyjnych wspieranych środkami UE w okresie programowania 20072013, przy czym nieznane są szczegółowe zasady pomocowe dla beneficjentów w nowym,
przypadającym na lata 2014-2020, horyzoncie programowym,

wojewódzkie fundusze ochrony środowiska bazują na corocznie uchwalanych zasadach dofinansowania,
co obarcza ryzykiem błędu wszelkie prognozy długoterminowe,

okresowo powstają szczególne formy dofinansowania (np. „System Zielonych Inwestycji” wdrażany
przez NFOŚiGW), co nakazuje bieżące i systematyczne śledzenie dostępnych (zwykle drogą internetową)
danych.
Podsumowując, bieżące i systematyczne śledzenie oficjalnych serwisów informacyjnych (dostępnych przede
wszystkim na stronach internetowych) programów i instytucji ochrony środowiska wydatnie zwiększa
skuteczność wyboru źródła dofinansowania, jak również ułatwia późniejszy proces aplikacyjny.
7.1.2. Środki pochodzące ze źródeł krajowych
Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232),
system
finansowania
ochrony
środowiska
oparty
jest
na
działalności
narodowego
i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Fundusze te mają za zadanie wspieranie
realizacji inwestycji ekologicznych, a także działań nieinwestycyjnych (edukacja ekologiczna, opracowania
naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska).
NFOŚiGW
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo przedsięwzięcia
podejmowane dla poprawy jakości środowiska w Polsce, traktując jako priorytetowe te zadania, których
realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej. Celem działalności
NFOŚiGW jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim
i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. NFOŚiGW stosuje
następujące formy dofinansowania:

oprocentowane pożyczki;

dotacje;

przekazywanie środków jednostkom budżetowym;

dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów bankowych i pożyczek;

nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, niezwiązaną
z wykonywaniem obowiązków pracowników administracji rządowej i samorządowej;

udostępnianie środków finansowych bankom z przeznaczeniem na udzielanie kredytów na wskazane
przez Narodowy Fundusz programy i przedsięwzięcia;

poręczanie spłaty kredytów oraz zwrotu środków przyznanych przez rządy państw obcych i organizacje
międzynarodowe, przeznaczonych na realizację zadań ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Dofinansowanie NFOŚiGW może być również formą pokrycia wkładu własnego w sytuacji realizacji inwestycji
ze środków UE.
Do obszarów wsparcia NFOŚiGW należą:
124

inwestycje wodno- ściekowe,

gospodarka wodna,

gospodarka odpadami,

górnictwo i geotermia,

odnawialne źródła energii i efektywność energetyczna,

ochrona przyrody,

edukacja ekologiczna,
 badania i programy między dziedzinowe.
Zasadniczo Fundusz wspiera projekty środkami krajowymi w formie pożyczki preferencyjnej, nieumarzanej,
o oprocentowaniu oscylującym na poziomie stopy WIBOR 3M + 50 punktów bazowych, lub też dopłatami do
oprocentowania kredytów bankowych, które nie przekracza 300 pkt. bazowych w skali roku (punkt bazowy to
1/100 części punktu procentowego). Do ważniejszych obszarów wsparcia, gdzie potencjalni beneficjenci mogą
uzyskać jednak wsparcie w formie bardziej korzystnej, tj. dotacji, są m.in.:

Program 1.4. Dofinansowanie przydomowych oczyszczalni ścieków oraz podłączeń budynków do
zbiorczego systemu kanalizacyjnego – udział dotacji wynosi do 45% kosztów kwalifikowanych (istnieje
możliwość uzupełnienia dofinansowania pożyczką preferencyjną),

Program 3.2. Zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów komunalnych – dotacja do 50% kosztów
kwalifikowanych (możliwość połączenia z pożyczką preferencyjną),

Program 3.3. Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne; Część 2. Usuwanie wyrobów
zawierających azbest – dotacja udzielana za pośrednictwem wojewódzkich funduszy ochrony
środowiska

Program 4.4. Przeciwdziałanie osuwiskom ziemi i likwidowanie ich skutków dla środowiska – dotacja
do 100% kosztów kwalifikowanych

Program 5.3. System zielonych inwestycji GIS 6 ; Część 1. Zarządzanie energią w budynkach
użyteczności publicznej – dotacja do 50% kosztów kwalifikowanych, pożyczka do 60% kosztów
kwalifikowanych

Programy szczególne dotyczące ochrony powietrza, takie jak: „LEMUR” – budowa energooszczędnych
budynków użyteczności publicznej”, „KAWKA” – likwidacja/modernizacja systemów grzewczych
(program realizowany przy współudziale WFOŚiGW), „SOWA” – energooszczędne oświetlenie
uliczne, „GAZLA” – działania w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń w transporcie. 7
Oprócz udzielania dofinansowania ze środków krajowych, NFOŚiGW pełni rolę instytucji zarządzającej dla
szeregu programów zagranicznych – głównie Unii Europejskiej, ale nie tylko.
Oficjalny serwis internetowy: www.nfosigw.gov.pl
WFOŚiGW we Wrocławiu
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu wspiera przedsięwzięcia
wynikające z ustawy Prawo ochrony środowiska w następujących formach:

udzielanie oprocentowanych pożyczek, w tym pożyczek przeznaczonych na zachowanie płynności
finansowej przedsięwzięć współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej;

udzielanie dotacji, w tym:
o dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych,
o dokonywanie częściowych spłat kapitału kredytów bankowych;

nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, niezwiązaną
z wykonywaniem obowiązków pracowników administracji rządowej i samorządowej;
 dofinansowanie zadań państwowych jednostek budżetowych.
Fundusz udziela głównie pożyczek preferencyjnych – mogą one dotyczyć finansowania do 100% kosztów
kwalifikowanych netto. Udzielając pożyczek Fundusz stosuje preferencyjne oprocentowanie wg zmiennej stopy
procentowej określonej w umowie, ustalanej w odniesieniu do stopy redyskonta weksli – ogłaszanej przez NBP,
System zielonych inwestycji (GIS – Green Investment Scheme) jest pochodną mechanizmu handlu uprawnieniami do emisji. Idea i cel GIS
sprowadzają się do stworzenia i wzmacniania proekologicznego efektu wynikającego ze zbywania nadwyżek jednostek AAU.
7
Programy mają charakter konkursowy. Wyjątek stanowi „LEMUR”, dla którego przewidziano nabór ciągły od 06.05.2013 r.
6
125
w wysokości 0,6 stopy redyskonta weksli, lecz nie mniej niż 4% rocznie a dla pożyczek płatniczych 0,8 stopy
redyskonta weksli, lecz nie mniej niż 5% rocznie. Pożyczki mogą podlegać umorzeniu na poziomie:

45% kwoty wykorzystanej pożyczki na zadania związane z ochroną wód, dla których umowa została
podpisana po 1.01.2008r. (po spłacie minimum 55% wykorzystanej pożyczki), a dla umów podpisanych
do 31.12.2007r. 40% kwoty uzyskanej pożyczki (po spłacie minimum 60% wykorzystanej pożyczki),

40% kwoty wykorzystanej pożyczki w przypadku realizacji zadań dotyczących odnawialnych źródeł
energii (po spłacie minimum 60% wykorzystanej pożyczki),

35% kwoty wykorzystanej pożyczki w przypadku realizacji pozostałych zadań inwestycyjnych
i nieinwestycyjnych (po spłacie minimum 65% wykorzystanej pożyczki)
Warunkiem uzyskania umorzenia są:

ukończenie zadania w terminie ustalonym w umowie,
 osiągnięcie zakładanych i określonych w umowie rzeczowych i ekologicznych efektów zadania.
Jednostki samorządu terytorialnego mogą liczyć na uzyskanie dotacji na:

likwidację nadzwyczajnych zagrożeń środowiska lub likwidację skutków klęsk ekologicznych – do 40%
kosztów kwalifikowanych,

likwidację niskiej emisji, budowę odnawialnych źródeł energii i termomodernizację, które realizowane są
w szkołach, przedszkolach i w domach pomocy społecznej – do 40% kosztów kwalifikowanych,

na działalność związaną z profilaktyką zdrowotną dzieci na obszarach szczególnej ochrony środowiska,
na których występują przekroczenia norm zanieczyszczeń – do 25% kosztów kwalifikowanych,

na zadania związane z utrzymaniem form ochrony przyrody oraz na zadrzewianie, zakrzewianie
i urządzanie terenów zielonych – do 40% kosztów kwalifikowanych,

na zadania nieinwestycyjne (w tym na edukację ekologiczną) – do 40% kosztów kwalifikowanych,

na zadania nieinwestycyjne związane z ochroną środowiska wynikające z działalności statutowej
jednostek samorządowych szczebla wojewódzkiego – do 100% kosztów kwalifikowanych oraz na
zadania inwestycyjne – do 65% kosztów kwalifikowanych,

na realizację sieci wodociągowej, pod warunkiem, że została zrealizowana sieć kanalizacyjna na terenach
położonych w bezpośrednim sąsiedztwie zbiorników (tzw. osłona zbiorników) - do 40% kosztów
kwalifikowanych.
Oprócz zasad ogólnych, WFOŚiGW dofinansowuje przedsięwzięcia stosując konkursową procedurę aplikacyjną.
Na dzień 31 lipca 2013 r. działalność WFOŚiGW we Wrocławiu obejmuję następujące otwarte programy:
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ORAZ POWIETRZA





Ograniczenie zanieczyszczeń z niskiej emisji poprzez montaż kotłów na biomasę,
Racjonalizacja zużycia i poszanowanie energii elektrycznej,
Racjonalizacja zużycia i poszanowanie energii cieplnej, w tym termomodernizacja,
Wspieranie zadań w zakresie ograniczenia emisji pyłowych i gazowych w transporcie,
Modernizacja systemów cieplnych o niskiej sprawności i złym stanie technicznym, produkcja ciepła
w kogeracji,
 Ograniczanie zanieczyszczeń z niskiej emisji,
 Budowa i rozbudowa instalacji w ramach WPGO,
 Tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych ,
 Usuwanie i unieszkodliwianie azbestu na terenie województwa dolnośląskiego,
 Wspieranie przedsięwzięć związanych z odzyskiem surowców wtórnych oraz gospodarczym
wykorzystaniem odpadów ,
 Zamykanie i rekultywacja składowisk ,
 Ograniczenie zanieczyszczeń z niskiej emisji poprzez montaż kotłów na biomasę.
OCHRONA WÓD I GOSPODARKI WODNEJ






Realizacja obiektów służących małej retencji wodnej,
Program dofinansowania zadań z zakresu ochrony wód,
Program dofinansowania zadań z zakresu gospodarki wodnej,
Dofinansowanie podłączeń budynków do zbiorczej sieci kanalizacyjnej,
Program budowy przydomowych oczyszczalni ścieków dla jednostek samorządu terytorialnego ,
Program wsparcia zadań związanych z działaniami na rzecz modernizacji i odbudowy urządzeń
wodnych i obiektów melioracji podstawowej i szczegółowej, zapewniających ochronę terenów
zurbanizowanych przed nadmiarem wód podsiąkowych i opadowych,
126
 Zakup sprzętu do utrzymywania urządzeń służących zabezpieczeniu p. powodziowemu .
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
 Zakup i montaż kolektorów słonecznych dla JST ,
 Projekty z zakresu odnawialnych źródeł energii,
ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM ŚRODOWISKA I POWAŻNYM AWARIOM ORAZ USUWANIA ICH
SKUTKÓW


Zakup specjalnych samochodów pożarniczych ,
Zakup podnośników hydraulicznych i innych pojazdów specjalnych służących zapobieganiu lub
likwidacji skutków żywiołów oraz poważnych awarii przemysłowych.
Oficjalny serwis internetowy: www.wfos.wroclaw.pl
7.1.3. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych
Jednym z najważniejszych źródeł finansowania przedsięwzięć w ochronę środowiska w Polsce, w okresie
programowym na lata 2007-2013 jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Na
realizację POIiŚ zostało przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze środków Unii Europejskiej pochodzi 27 848,3
mln euro. Program obejmie wsparciem takie dziedziny jak: transport, środowisko, energetykę, kulturę
i dziedzictwo kulturowe, szkolnictwo wyższe, a także ochronę zdrowia. W zakresie ochrony środowiska
przewidziano dofinansowanie dla dużych inwestycji komunalnych, inwestycji ekologicznych
w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody i bezpieczeństwa ekologicznego, a także edukacji
ekologicznej. Wsparcie z Programu otrzymają zarówno samorządy i przedsiębiorcy, jak również m.in.
organizacje pozarządowe, Parki Narodowe i Lasy Państwowe.
Środowiskowe priorytety w POIiŚ to:

Oś priorytetowa 1 - Gospodarka wodno-ściekowa (zredukowanie ilości zanieczyszczeń
odprowadzanych ze ściekami do wód i ziemi oraz zapewnienie odpowiedniej jakości wody pitnej).

Oś priorytetowa 2 - Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi (zmniejszenie presji na
powierzchnię ziemi - zmniejszenie udziału odpadów komunalnych składowanych i rekultywację
terenów zdegradowanych).

Oś priorytetowa 3 - Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska (ograniczenie
ryzyka zagrożeń ekologicznych poprzez inwestycje i system monitorowania).

Oś priorytetowa 4 - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska
(ograniczanie negatywnego wpływu istniejącej działalności przemysłowej na środowisko
i dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów prawa wspólnotowego).

Oś priorytetowa 5 - Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych (ograniczenie degradacji
środowiska naturalnego oraz strat zasobów różnorodności biologicznej, w tym działania z zakresu
edukacji ekologicznej).

Oś priorytetowa 10 - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku (poprawa bezpieczeństwa
energetycznego państwa w zakresie oddziaływania sektora energetycznego na środowisko; wsparcie
będzie udzielane na podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i użytkowania
energii, w tym wzrost wykorzystania energii odnawialnej i biopaliw).
Wsparcie na realizację zadań środowiskowych w ramach PO IiŚ sięga 85%. W obecnej jednak fazie realizacji
program ten traci na znaczeniu w tym sensie, że główne (tj. na najdroższe inwestycje infrastrukturalne, leżące w
sferze zainteresowania samorządu gminnego) zostały zakończone. Realne zatem wsparcie będzie musiało
wynikać z kolejnego, zapewne zbliżonego programu operacyjnego w perspektywie lat 2014-2020.
Informacje w zakresie „środowiskowych” osi priorytetowych PO IiŚ można uzyskać na stronach
instytucji pośredniczących, tj. NFOŚiGW oraz WFOŚiGW we Wrocławiu. Oficjalną stroną
internetową programu jest www.pois.gov.pl
W dniu 10 czerwca 2011 r. podpisano tzw. Memorandum of Understanding dotyczące Norweskiego
Mechanizmu Finansowego, natomiast 17 czerwca 2011 r. Memorandum of Understanding dotyczące
Mechanizmu Finansowego EOG. Na mocy tych umów Polska otrzyma drugą pulę środków w wysokości 578
mln euro. Zawarcie dwustronnych umów międzynarodowych było konsekwencją podpisanych 28 lipca 2010 r.
porozumień pomiędzy Unią Europejską a państwami-darczyńcami w sprawie uruchomienia nowej perspektywy
finansowej Mechanizmów na lata 2009-2014. Państwami-Beneficjentami będzie dwanaście nowych krajów
127
członkowskich Unii Europejskiej oraz Portugalia, Grecja i Hiszpania. Łączna kwota wsparcia wynosi 1,788 mld
euro, z czego dla Polski przeznaczono 32 proc.
Głównymi celami Mechanizmów Finansowych - podobnie jak w przypadku poprzedniej edycji – jest
przyczynianie się do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru
Gospodarczego oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwembeneficjentem.
W sumie, alokacja dla Polski wynosi 578 mln euro, w tym koszty zarządzania darczyńców i strony polskiej.
Generalnie okres przyznawania dofinansowania upłynie 30 kwietnia 2014 r., natomiast okres kwalifikowalności
wydatków w ramach wyłonionych projektów zakończy się 30 kwietnia 2016 r.
Wnioskodawcami mogą być podmioty prywatne czy też publiczne, komercyjne bądź niekomercyjne, oraz
organizacje pozarządowe ustanowione jako podmiot prawny w Polsce, jak również organizacje międzyrządowe
działające w Polsce. Szczegółowe zasady kwalifikowalności zostaną określone w programach operacyjnych dla
poszczególnych obszarów wsparcia. Ich publikacja planowana jest w IV kwartale 2012 r.
Nowa perspektywa będzie się opierała na tzw. podejściu programowym. Ustanowionych zostanie 19 programów
zorientowanych na osiąganie założonych celów, rezultatów i wyników. Każdy program będzie zarządzany przez
Operatora (np. Ministerstwo Ochrony Środowiska). Programy będą zatwierdzane przez Darczyńców. Jeśli
chodzi o wybór projektów, złożonych przez beneficjentów ostatecznych, to ocena będzie dokonywana na
poziomie programu.
W przypadku nowej perspektywy strona darczyńców położyła duży nacisk na wzmocnienie współpracy
dwustronnej pomiędzy Państwami-Darczyńcami i Państwami-Beneficjentami. Jednym z narzędzi zacieśniania
współpracy będzie partnerstwo na poziomie programu i na poziomie projektu. Większość programów będzie
wdrażana przez polskich operatorów we współpracy z partnerami z krajów darczyńców. Partnerzy będą mieli
wpływ na kształt programu i jego wdrażanie. Współpraca dwustronna będzie również możliwa poprzez
nawiązywanie partnerstwa na poziomie projektów. Poza tym, w ramach niektórych obszarów, jak np. badania
naukowe, partnerstwo będzie obligatoryjne.
Generalnie minimalna wartość dofinansowania została ustanowiona na 170 tys. euro.
Ponadto, w ramach niektórych programów przewidziano możliwość ustanowienia Funduszu małych grantów,
gdzie minimalna wartość dofinansowania może wynosić od 5 tys. euro do 250 tys. euro.
Zakres wsparcia w ramach nowej perspektywy będzie bardzo szeroki. Największe środki zostaną przeznaczone
na wsparcie rozwoju i stosowania technologii wychwytywania i składowania CO2 (CCS). Na drugim miejscu
pod względem wartości środków znalazła się ochrona środowiska, na którą przeznaczono 110 mln euro, z czego
75 mln euro zostanie przeznaczone na wsparcie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii.
Wsparcie otrzymają też działania na rzecz różnorodności biologicznej i ekosystemów, a także przedsięwzięcia
służące wzmocnieniu monitoringu środowiska i działań kontrolnych.
Oficjalny serwis internetowy: www.eog.gov.pl
Działania środowiskowe wdrażane będą przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej: www.nfosigw.gov.pl
Na ukończeniu jest wdrażanie programów operacyjnych związanych z alokacją środków Unii Europejskiej
w okresie programowania 2007-2013 w tym sensie, iż zasadnicze konkursy na najważniejsze (czyt. najdroższe)
działania infrastrukturalne w dziedzinie ochrony środowiska zostały zakończone (aczkolwiek oczywiście trwa
wydatkowanie środków, które potrwa do 2015 r.).
Powstanie realnych możliwości ubiegania się o środki UE w latach 2014-2020 wymaga szeregu działań
organizacyjnych, których uwieńczeniem będzie przedstawienie konkretnych procedur wdrażania.
Na obecnym etapie ważnym jest bieżące monitorowanie kluczowych serwerów internetowych instytucji
publicznych i finansowych, w szczególności oficjalnej strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Dolnośląskiego.
7.1.4. Nakłady na realizację zadań Programu i proponowane źródła ich finansowania
W ramach każdego z analizowanych kierunków ochrony środowiska oszacowano wartość nakładów
finansowych związanych z realizacją zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Odpowiednie zestawienia
(harmonogramy) dla tych przedsięwzięć, oprócz parametrów „cenowo-terminowych”, wskazują
podmiot/podmioty odpowiedzialne za wdrożenie – a zatem i finansowanie konkretnych działań. Ogólnie rzecz
128
ujmując, można wydzielić trzy grupy przedsięwzięć – wg kryterium odpowiedzialności za pokrycie środków
finansowych:

zadania finansowane bezpośrednio ze środków będących w dyspozycji gminy (środków budżetowych),

zadania finansowane przez osoby prywatne, podmioty komercyjne, różnego rodzaju organizacje i inne
podmioty instytucjonalne,
Dokonany podział stanowi odzwierciedlenie kryterium odpowiedzialności za realizację przedsięwzięcia, tj.
zadań własnych, zadań koordynowanych.
Obecnie zestawione zostaną łączne wartości wydatków inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w ramach
kierunków ochrony środowiska – z uwzględnieniem kryterium odpowiedzialności za pokrycie środków
finansowych.
Tabela 24 Zbiorcze zestawienie wydatków na realizację przedsięwzięć w poszczególnych kierunkach ochrony
środowiska
Zadania własne
Zadania koordynowane
OGÓŁEM
Wyszczególnienie
Wartość
Udział
[tys. PLN]
Wartość
Udział
[tys. PLN]
Wartość
Udział
[tys. PLN]
Ochrona przyrody i krajobrazu
3 440,00
25,24%
0,00
0,00%
3 440,00
17,89%
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
0,00
0,00%
3 700,00
66,07%
3 700,00
19,24%
Ochrona powierzchni ziemi
35,00
0,26%
65,00
1,16%
100,00
0,52%
Gospodarowanie zasobami geologicznymi
10,00
0,07%
0,00%
10,00
0,052%
Kształtowanie zasobów wodnych
270,00
1,98%
1 000,00
17,86%
1 270,00
6,60%
Gospodarka wodno-ściekowa
4 874,00
35,76%
0,00
0,00%
4 874,00
25,34%
Ochrona powietrza
4 742,00
34,79%
605,00
10,80%
5 347,00
27,80%
Gospodarowanie odpadami
130,00
0,95%
80,00
1,43%
210,00
1,09%
Ochrona przed hałasem
130,00
0,95%
0,00
0,00%
130,00
0,68%
0,00%
150,00
2,68%
150,00
0,78%
100,00%
5 600,00
100,00%
19 231,00
100,00%
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
OGÓŁEM
13 631,00
Przedstawione zestawienie wskazuje, że o ile koszty zadań własnych i zadań koordynowanych rozkładają się
względem siebie w miarę równomiernie, o tyle wydatki gminne w tym względzie wyraźnie dominują (zadania
własne stanowią ok. 60% wartości zadań gminnych). Pomimo zatem faktu, iż to od gminy Strzegom zależeć
będzie tak naprawdę tempo i zakres zmian na rzecz ochrony środowiska, to jednak gmina– jako samodzielna
jednostka samorządu terytorialnego – pozostaje bez możliwości szerszego wpływu na wdrożenie większości
zaplanowanych rozwiązań. Głównym narzędziem stymulowania odpowiednich postaw wśród gmin będą zachęty
ekonomiczne (np. dofinansowanie działań w zakresie edukacji ekologicznej bądź programów związanych
z odnawialnymi źródłami energii) a nie nakazy czy zakazy administracyjne.
Drugą istotną kwestią jest to, iż istnieją obszary (kierunki) ochrony środowiska, które są zdecydowanie bardziej
„kapitałochłonne” niż inne. Zatem sposób ich finansowania może zależeć od możliwości ich odpowiedniego
zgrupowania.
8. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO
Instrumentami wspomagającymi realizację Programu Ochrony Środowiska są elementy polityki ekologicznej
oraz zasady zarządzania środowiskiem. Wynikają one z obowiązków i kompetencji organów gminy.
Narzędziem, które koordynuje i spina w jedną całość działań związanych z ochroną środowiska jest Program
Ochrony Środowiska. Zapisy w nim zawarte przyczyniają się do zacieśniania współpracy sołectw należących do
gminy, instytucji i organizacji działających na jej terenie. Wszystkie te działania przyczyniają się do większej
skuteczności i efektywności wdrażania zapisów zawartych w Programie. Z tej przyczyny procedura wdrażania i
realizacji Programu powinna zostać jasno i czytelnie przedstawiona tak, by instytucje i organizacje działające w
129
szeroko pojętej ochronie środowiska miały możliwość weryfikacji realizacji zestawionych w Programie celów i
zadań środowiskowych.
Kolejnym cennym narzędziem do realizacji Programu jest pozyskanie źródeł finansowania. Aby zapewnić
sprawne funkcjonowanie zarządzania trzeba pamiętać o zasadzie zrównoważonego rozwoju i zapewnieniu
sprawnych rozwiązań organizacyjnych, związanych nie tylko z ochroną środowiska. Niezbędne jest by w
procesie wdrażania Programu Ochrony Środowiska wzięły udział przedsiębiorstwa i instytucje różnych profili
gospodarki oraz różnych sfer życia społecznego, wynikiem czego możliwa będzie realizacja Programu, a także
zachowanie ładu gospodarczego, społecznego i ekologicznego.
8.1.Instrumenty polityki ochrony środowiska
Instrumentarium służące realizacji polityki ochrony środowiska wynika z szeregu ustaw, wśród których
najważniejsze to:

prawo ochrony środowiska,

prawo wodne,

o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,

o ochronie przyrody,

o odpadach,

prawo geologiczne i górnicze,
 prawo budowlane.
Wśród instrumentów zarządzania ochroną środowiska można wyróżnić instrumenty o charakterze;

prawnym – wszystkie uwarunkowania prawne i ustalenia wynikające z przepisów szeroko pojętej
ochrony środowiska

finansowym – zarządzanie projektami i inwestycjami związane jest z dostępnością i zaangażowaniem
środków finansowych,

instrumenty prawno - administracyjne - (np. Polityka Ekologiczna Państwa, wojewódzkie,
powiatowe i gminne programy ochrony środowiska),

społecznym – uwarunkowania związane mieszkańcami i ich akceptacją czy sprzeciwami dotyczącymi
poszczególnych inwestycji w zakresie ochrony środowiska,

instrumenty o charakterze strukturalnym - (systemy zintegrowanego zarządzania środowiskiem,
monitoring środowiska, system statystyki, społeczna partycypacja, działania edukacyjne, narzędzia
polityki technicznej i naukowej, konwencje, umowy i porozumienia międzynarodowe).
8.2.System Zarządzania Środowiskowego na obszarze gminy Strzegom
System Zarządzania Środowiskowego umożliwia systematyczną kontrolę i ocenę oddziaływania organizacji na
środowisko oraz podejmowanie działań dla poprawy stanu środowiska.
Wprowadzenie Systemu Zarządzania Środowiskowego w Gminie polegało na:
1. Wyznaczeniu właściwej Polityki Środowiskowej
Polityka Środowiskowa organizacji jest fundamentem Systemu Zarządzania Środowiskowego, która stanowi
ramy do ustalania i przeglądu celów i zadań środowiskowych. Kierownictwo organizacji jest odpowiedzialne za
wdrażanie polityki.
Polityka środowiskowa Gminy uwzględnia:
•
misję organizacji,
•
wymagania zainteresowanych stron oraz komunikowanie się z nimi,
•
ciągłe doskonalenie,
•
zapobieganie zanieczyszczeniom,
•
specyficzne warunki lokalne i regionalne,
•
zgodność z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska oraz z innymi wymaganiami prawnymi, które
dotyczą organizacji,
•
koordynację z istniejącą polityką (np. Polityka jakości),
•
udostępnienie polityki publicznie.
130
2. Zidentyfikowaniu aspektów środowiskowych związanych z działalnością i usługami gminy,
Wskaźniki oceny efektywności działalności środowiskowej mogą być, np.: efektywność wykorzystania
materiałów i energii, procent powtórnie wykorzystanych odpadów (np. makulatury).
3. Wyznaczeniu celów i zadań środowiskowych w oparciu o znaczące aspekty środowiskowe i Politykę
Środowiskową,
Po ustaleniu celów i zadań organizacja określa dla nich mierzalne wskaźniki. Wskaźniki te mogą być podstawą
do oceny efektów działalności środowiskowej.
Organizacja ustanawia i utrzymuje udokumentowane cele i zadania środowiskowe dla każdej służby oraz na
odpowiednim szczeblu wewnątrz organizacji.
4. Opracowaniu Programu Zarządzania Środowiskowego.
Program Zarządzania Środowiskowego przydziela odpowiedzialnością realizację wyznaczonych celów i zadań
środowiskowych konkretnym osobom lub odpowiedniemu szczeblowi organizacji, określa środki i terminy, w
których cele i zadania środowiskowe są realizowane.
8.3.Monitoring środowiska
Bardzo istotnym elementem prawnym ochrony środowiska jest monitoring, czyli pomiar stanu środowiska.
Działania monitorujące stan środowiska przeprowadzane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska
przez między innymi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska czy Inspekcję Ochrony Roślin i
Nasiennictwa. Monitoring prowadzony jest zarówno, jako badania, jakości środowiska, jak też w odniesieniu do
ilości zasobów środowiskowych.
Ważnym uzupełnieniem monitoringu środowiska są pomiary ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do
środowiska, np. wielkości emisji pyłów i gazów do atmosfery, ilości i składu ścieków odprowadzanych do wód,
nagromadzenia i charakterystyki odpadów. Wyniki monitoringu pozwalają na dokonanie oceny wpływu
działalności człowieka na poszczególne komponenty środowiska
Kompetencje
Ustawy określają narzędzia prawne wykorzystywane dla realizacji zadań w dziedzinie ochrony środowiska, jak
również nakładają na organy administracji samorządowej obowiązki w tym zakresie. Organami ochrony
środowiska w myśl art. 376 ustawy Prawo ochrony środowiska są:
•
wójt, burmistrz lub prezydent miasta,
•
starosta,
•
sejmik województwa,
•
marszałek województwa,
•
wojewoda,
•
minister właściwy do spraw środowiska.
8.4.Struktura zarządzania Programem
Struktura zarządzania środowiskiem określona w aktualizacji programu ochrony środowiska będzie kontynuacją
tej przedstawionej Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom i wdrażanej już od 2004 roku. W
dalszym ciągu nadrzędnym celem będzie powiązanie wdrażania programu w połączeniu z zarządzaniem
środowiskiem na obszarze Gminy. Jest to jeden z kluczowych celów postawionych przed zarządzającymi
programem.
Zarządzanie środowiskiem opiera się na podstawowych zasadach polityki ekologicznej.
Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa
zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego.
Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne, tworzenie
regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania w
najważniejszych obszarach ochrony środowiska. Stąd celami realizacyjnymi Polityki ekologicznej są:

wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,

ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,

zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii,
131

dalsza poprawa, jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkańców
Polski,
 ochrona klimatu.
System zarządzania realizujący cele ekologiczne powinien opierać działania na następujących zasadach polityki
ekologicznej:

zasada prewencji (zapobiegania przyszłym problemom) i oszczędnego korzystania z zasobów
naturalnych,

zasada likwidacji aktualnych problemów i zasada "zanieczyszczający płaci",

zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi odpowiedzialność grup zadaniowych,

zasada regionalizmu,

zasada subsydiarności (pomocniczości),

zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej,
 zasada uspołecznienia polityki ochrony środowiska,
Na przestrzeni lat zasady te stały się powszechnie akceptowane i stosowane nie tylko w krajach lepiej
rozwiniętych, ale i w Polsce. Jednocześnie podtrzymuje się założenia wynikające z istoty koncepcji
zrównoważonego rozwoju:

nieodnawialne zasoby środowiska powinny być wykorzystywane w takim zakresie, w jakim istnieje
możliwość ich substytucyjnego kompensowania zasobami odnawialnymi,

odnawialne zasoby środowiska powinny być wykorzystywane tylko w zakresie nie przekraczającym
stopnia ich odnawialności,

chłonność środowiska nie powinna być w żadnym zakresie przekroczona,
 różnorodność biologiczna środowiska nie powinna maleć.
Zarządzanie środowiskiem nadal odbywa się poprzez zarządzanie nim na każdym szczeblu: lokalnym,
regionalnym i krajowym.
W Gminie zarządzanie dotyczy działań własnych (podejmowanych przez gminę), a także jednostek
organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze
środowiska.
Podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska kierują się głównie efektami ekonomicznymi i zasadami
konkurencji rynkowej, a od niedawna liczą się także z głosami opinii społecznej. Na tym szczeblu zarządzanie
środowiskiem odbywa się przez:

dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa,

porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń,

modernizację technologii,

eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska

instalowanie urządzeń ochrony środowiska,
 stałą kontrolę emisji zanieczyszczeń.
Instytucje działające w ramach administracji odpowiedzialnych za wykonywanie i egzekwowanie prawa mają
głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska przez racjonalne planowanie przestrzenne,
kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, porządkowanie działalności związanej z
gospodarczym korzystaniem ze środowiska.
Zarządy województw, powiatów i gmin sporządzają programy ochrony środowiska w celu realizacji polityki
ekologicznej państwa, ale także w celu dokonania szczegółowych i spiętych w jedną całość zapisów dotyczących
planowanych przedsięwzięć do realizacji na danym terenie w krótkiej i długiej perspektywie czasowej. Dzięki
tym zapisom niejednokrotnie możliwe jest pozyskanie dofinansowania na realizację przedmiotowych inwestycji.
Dokumenty dotyczące zagospodarowania przestrzennego sporządza się na wszystkich szczeblach, ale nie
wszystkie mają jednakową moc prawną i rolę w całym systemie. Z punktu widzenia prawnego najmocniejszą
pozycję w omawianej strukturze ma gmina, gdyż tylko miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
uchwalane przez gminy, mają rangę obowiązującego powszechnie przepisu prawa.
Powiaty opiniują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, dzięki czemu mają wpływa na ostateczny
kształt tej dokumentacji.
Samorząd określa również strategię rozwoju gminy, na którą składa się m.in. racjonalne korzystanie z zasobów
przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Ustawowy
132
jest również obowiązek uchwalenia gminnego programu ochrony środowiska, sporządzania raportów i
aktualizacji. Gminy maja ustawowy obowiązek opracowania i uchwalania Programów ochrony środowiska ich
aktualizacji w czteroletnich cyklach a także wykonywania raportów z ich realizacji w dwuletnich cyklach.
Programy gminne są powiązane z programami wyższych szczebli, opracowania gminne są spójne z powiatowym
i wojewódzkim. Raporty wykonywane, co 2 lata przyczyniają się do kontroli stanu wdrożenia i realizacji
programów. Każda inwestycja oddziałująca na środowisko musi być zlokalizowana na terenie, opisanym w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nadającym się pod daną działalność.
Oznacza to w uproszczeniu, że wszelkie programy, plany i strategie formułowane na różnych szczeblach mają
tylko wtedy szansę realizacji, jeśli znajdą odzwierciedlenie w konkretnym miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego.
9. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY
STRZEGOM
Zarządzanie środowiskiem na poziomie gminy związane jest z potrzebą oddzielenia zarządzania Programem
Ochrony Środowiska i wydzielenia go, jako odrębnego niezbędnego celu do realizacji. W procesie wdrażania
zapisów Programu będą uczestniczyć nie tylko jednostki bezpośrednio zaangażowane w opracowanie, procedury
opiniowana, przyjmowania i uchwalania opracowania.
Będą to również podmioty uczestniczące w zarządzaniu programem, czyli jednostki administracji samorządowej,
jednostki udzielające dofinansowania oraz spółki komunalne. Ważną rolę we wdrażaniu Programu mają
wszystkie podmioty realizujące zadania zapisane w Programie, zarówno te własne, czyli Gmina Strzegom, jak i
koordynowane, do których zaliczamy zakłady przemysłowe i produkcyjne, Nadleśnictwa Jawor i Świdnica,
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
Wojewódzki Zarząd Dróg, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.
W każdej fazie wdrażania programu uczestniczą mieszkańcy, którzy bezpośrednio wykorzystują produkty
wynikające z realizacji postanowień programu. (np. sieć kanalizacji sanitarnej, zmodernizowana droga czy akcja
ekologiczna).
Warunkiem prawidłowego wdrożenia programu jest stosowanie zasad:

współdziałania,

wzajemnej wymiany informacji,
 otwartości i przejrzystości w stosunku do współuczestniczących w realizacji program.
Ze względu na wiele obowiązków i zadań pojawiających się na każdym etapie wdrażania programu zasadne jest
określenie możliwości rozłożenia środków i obowiązków na poszczególnych wykonawców programu.
Dzięki partnerstwie i współdziałaniu jednostek zaangażowanych w Program zostaną pozyskane środki finansowe
i osiągnięte zamierzone efekty. Często duże znaczenie ma wykorzystanie doświadczeń sąsiednich jednostek
administracyjnych, które wcześniej wdrażały na swoim obszarze Program. Partnerstwo w połączeniu z wymianą
doświadczeń może stać się początkiem współpracy na szczeblu nie tylko lokalnym, ale także regionalnym.
Podstawową zasadą w realizacji zapisów Programu Ochrony Środowiska jest prawidłowe i właściwe
wykonywanie zadań własnych przez poszczególne jednostki świadome własnej roli we wdrażaniu i
odpowiedzialne za swoje uczestnictwo w Programie. Wojewoda dysponuje narzędziem prawnym
umożliwiającym ograniczania korzystania ze środowiska. Natomiast w dyspozycji Zarządu Województwa
znajdują się instrumenty finansowe na realizację zadań programu (poprzez WFOSiGW we Wrocławiu)
Instytucje związane z ochrona środowiska, między innymi takie jak Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska, Inspektor Sanitarny przedkładają Radzie Gminy sprawozdania roczne. Okresowo odbywają się
posiedzenia komisji tematycznych, na których prezentowane są sprawozdania z działalności w zakresie ochrony
środowiska, leśnictwa, edukacji, inwestycji czy promocji na terenie gminy.
Ponadto Gmina współdziała z instytucjami administracji specjalnej w dyspozycji, których znajdują się
instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontrolują respektowanie prawa, prowadzą monitoring stanu
środowiska (Inspektor Sanitarny, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska), prowadzą monitoring wód
(Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej).
Cenna jest stała kontrola i bieżący nadzór procesu wdrażania aktualizacji programu, zapoznawania się z
okresowymi raportami nt. wykonania zadań i uzyskanych efektów ekologicznych. Ponadto ważnym jest
uzyskanie porozumienia i płaszczyzny współpracy pomiędzy instytucjami i mieszkańcami na drodze do
osiągania celów Programu. Przedstawiciele różnych grup zawodowych, instytucji i społeczeństwa
zaangażowanych w realizację Programu będą mieli różne poglądy nt. realizacji celów Programu i konkretnych
przedsięwzięć. Istnieje zatem potrzeba stworzenia obiektywnych warunków uzgadniania współpracy w realizacji
133
zadań programu i udziału we wdrażaniu Programu. Wypracowane wspólnej strategii działania i procedur w
realizacji programu przyczynia się do wzajemnej zgodnej, z obustronnymi korzyściami współpracy pomiędzy
partnerami różnych szczebli decyzyjnych i środowisk odpowiedzialnych za ostateczny wizerunek obszaru.
Dzięki tym działaniom etap planowania i zarządzania programem staje się jasny i zrozumiały na tyle, że pewne
działania stając się rutyną, powodują samoistne powtarzanie się dobrych rozwiązań wytwarzając mechanizmy
samoregulacji. Jak już wspomniano wcześniej, odbiorcą Programu są mieszkańcy gminy, którzy subiektywnie
oceniają efekty wdrożonych przedsięwzięć.
9.1.Monitoring polityki środowiskowej
Wdrażanie aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom będzie podlegało regularnej ocenie
w zakresie określenia stopnia wykonania przedsięwzięć, określenia stopnia realizacji przyjętych celów, oceny
rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, analizy przyczyn tych rozbieżności.
Rada Gminy Strzegom będzie oceniała, co dwa lata stopień wdrożenia Programu, natomiast na bieżąco będzie
kontrolowany postęp w zakresie wykonania przedsięwzięć zdefiniowanych w programie. Pod koniec 2014 roku
nastąpi ocena realizacji przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2013 - 2014. Wyniki oceny będą
stanowiły wkład dla nowej listy przedsięwzięć, obejmujących okres 2014 - 2017. Ten cykl będzie się powtarzał,
co każde dwa lata, co zapewni ciągły nadzór nad wykonaniem Programu.
W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych (określonych w tym
dokumencie dla okresu do 2021 roku). Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich
realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie "Prawo ochrony środowiska",
a dotyczących okresu, na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie
realizacji programu ochrony środowiska
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Programu jest dobry system sprawozdawczości, oparty na
wskaźnikach stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej.
Do najistotniejszych wskaźników wdrażania programu dla Gminy Strzegom można zaliczyć m.in.:

Jakość wód powierzchniowych; udział wód pozaklasowych,

Jakość wód podziemnych; udział wód o bardzo dobrej i dobrej jakości (klasa Ia i Ib),

Udział ścieków komunalnych nieoczyszczonych,

Stosunek długości sieci kanalizacyjnej do sieci wodociągowej,

Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych / 1 mieszkańca w roku,

Udział odpadów komunalnych składowanych na wysypiskach,

Udział odpadów przemysłowych składowanych na składowiskach,

Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów objętych sprawozdawczością GUS,

Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych do powietrza z zakładów objętych sprawozdawczością GUS
(bez CO2),

Udział terenów zieleni publicznej w stosunku do całkowitej powierzchni,

Wskaźnik lesistości (lub pow. leśna w ha/1 mieszk.),

Powierzchnia terenów objętych ochroną prawną,

Powierzchnia terenów zdegradowanych,

Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska,

Ilość zużytych nawozów sztucznych i mineralnych/1ha użytków rolnych,

Ilość zużytej wody/1 mieszkańca,

Ilość zarejestrowanych pojazdów samochodowych,

Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska wg oceny jakościowej,

Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców,
 Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno-informacyjnych.
Określenie powyższych wskaźników wymaga posiadania odpowiednich informacji pochodzących z monitoringu
środowiska oraz z badań społecznych. W oparciu o analizę powyższych wskaźników będzie możliwa ocena
efektywności realizacji „Programu ochrony środowiska” a w oparciu o ocenę kolejna aktualizacja programu.
Najważniejsze działania w ramach wdrażania Aktualizacji Programu ochrony Środowiska to:

koordynacja,
134

weryfikacja celów ekologicznych,
 współpraca z różnymi jednostkami.
Niezbędna jest również edukacja i komunikacja ze społeczeństwem (w tym system informacji o środowisku),
systemy zarządzania środowiskiem, monitoring stanu środowiska. Dla każdego zagadnienia wskazano, w
poszczególnych rozdziałach niniejszego opracowania, instytucje uczestniczące w realizacji wyszczególnionych
działań.
Tabela 25 Wskaźniki monitoringu PPOŚ
Wskaźnik
Jednostka miary
Zmiana (wzrost,
spadek, bez zmian)
długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej
km

połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
szt

woda dostarczona gospodarstwom domowym
dam3

ludność korzystająca z sieci wodociągowej
osoba

długość czynnej sieci kanalizacyjnej
km

połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
szt

ścieki odprowadzone
dam3

ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
osoba

odbiorcy gazu
gosp.dom.

odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem
gosp.dom.

zużycie gazu w tys. m3
tys.m3

zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m3
tys.m3

ludność korzystająca z sieci gazowej
osoba

odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu
szt

zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu
MWh

zmieszane odpady komunalne zebrane w ciągu roku
Mg/r

odpady z gospodarstw domowych przypadające na 1 mieszkańca
%

ogółem
GJ

budynki mieszkalne
GJ

urzędy i instytucje
GJ

kotłownie ogółem
ob.

długość sieci cieplnej przesyłowej
km

długość sieci cieplnej przyłączy do budynków i innych obiektów
km

emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych
Mg/r

Źródło: opracowano na podstawie danych z Banku Danych Regionalnych, GUS 2013
10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Przedmiotem niniejszego opracowania jest zaktualizowanie wykonanej w 2010 roku dokumentacji pn.:
"Program Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom”.
Zakresem opracowania objęto:

cele ekologiczne;



135
Szczegółowy zakres, sposób oraz forma sporządzania Gminnego Programu Ochrony Środowiska (POŚ) została
przyjęta tak by była zgodna z przyjętymi 21 grudnia 2002 roku przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznymi do
sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”. Wytyczne „…mają
charakter ramowy i mogą być wykorzystane, jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu programów ochrony
środowiska”.
Aktualizacja „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat
2017-2021” opracowana została z uwzględnieniem układu strukturalnego „Wytycznych...” i zawiera wszystkie
wyszczególnione w Polityce ekologicznej elementy. Są to głównie:




Program ochrony środowiska dla zawiera takie elementy jak:

OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO
o Ochrona przyrody i krajobrazu,
o Ochrona i zrównoważony rozwój lasów,
o Ochrona powierzchni ziemi,
o Ochrona zasobów kopalin,
o Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji,
o Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych,
o Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy,
 ŚRODOWISKO
I
ZDROWIE.
DALSZA
POPRAWA
JAKOŚCI
o Jakość wód,
o Zanieczyszczenie powietrza,
o Gospodarka odpadami,
o Poważne awarie,
o Oddziaływanie hałasu,
o Oddziaływanie pól elektromagnetycznych.
Struktura Aktualizacji Programu obejmuje:
ŚRODOWISKA

Omówienie kierunków ochrony środowiska w gminie w odniesieniu do racjonalnego użytkowania
zasobów naturalnych, w tym racjonalnego użytkowania lasów i zasobów przyrodniczych, gospodarki
wodnej, gospodarki odpadami, ochrony gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony
przed szkodliwym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych z podaniem ich stanu aktualnego.
 Ocenę stanu umożliwia identyfikację potrzeb w tym zakresie. Stan docelowy zostanie osiągnięty po
zrealizowaniu zaproponowanych zadań przez gminę Strzegom, a także instytucji i podmiotów
działających na analizowanym terenie.
Dowodów osiągania stanu docelowego dostarczać będzie ocena efektów działalności środowiskowej,
dokonywana okresowo (według ustawy, co 2 lata) w formie Raportu z Realizacji Programu Ochrony
Środowiska.
własnych - gminnych, czyli finansowanych w większości ze środków własnych i koordynowanych, czyli takie,
które realizowane są na terenie gminy Strzegom, ale nie koniecznie ze środków będących we władaniu gminy.
działające na obszarze gminy czy mieszkańców.
oraz planowane szacunkowe koszty przedsięwzięć, a także jednostkami pełniącymi funkcję partnerujących w
realizacji tych zadań. Harmonogramy pomagają w realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych Gminy.
Aktualizacja programu to przede wszystkim przedstawienie zadań, które zostaną zrealizowane w najbliższych 8
latach w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego gminy i tworzenia podstaw do zrównoważonego
rozwoju społeczno-gospodarczego. Planowane nakłady na realizację zadań własnych gminy w latach 2014-2021
136
na ochronę środowiska szacuje się na około 9 mln zł. Największe środki planowane są na zadania gmin
związanych z gospodarką wodno - ściekową (4,5 mln).
Aktualizacja Programu zawiera omówienie uwarunkowań finansowych gminy Strzegom. Na podstawie
budżetów gminy z ostatnich lat i planu budżetu na rok 2013 i szacunkowych kosztów zaproponowanych zadań
nakreślono ogólną sytuację finansową Gminy, przeprowadzono prognozę budżetową oraz przeanalizowano
możliwości Gminy w zakresie realizacji najważniejszych zadań. Analiza ta pokazuje jak duże powinno być
zaangażowanie środków finansowych pochodzących z zewnątrz na realizację zaplanowanych działań. Zostały
przedstawione potencjalne i możliwe do pozyskania źródła bezzwrotnego, a także preferencyjnego i
komercyjnego dofinansowania.
Dzięki wyznaczeniu i identyfikacji problemów możliwe jest określenie celów, do jakich należy dążyć w ciągu
najbliższych 8 lat wdrażania programu.
Najważniejszymi problemami ekologicznymi na terenie gminy Strzegom są:

niska emisja,

zły stan dróg na terenie gminy,

nieuporządkowana gospodarka wodno-ściekowa,
 niska świadomość ekologiczna mieszkańców.
Przeprowadzona analiza stanu zanieczyszczenia powietrza wykazała, że na terenie gminy Strzegom w celu
zmniejszenia emisji i imisji wskazane są działania dążące do poprawy czystości atmosfery.
Gmina we własnym zakresie przeprowadza działania w budynkach komunalnych, polegające na zmniejszeniu
zapotrzebowania na energię i paliwa. Są to głównie działania polegające na wymianie stolarki okiennej i
drzwiowej, dociepleniu dachów, ścian zewnętrznych, a także wymiana instalacji i źródła ciepła. Gmina także w
miarę możliwości finansowych starają się modernizować budynki komunalne w celu ograniczenia strat ciepła
oraz ograniczenie ilości spalanych paliw. W celu zmniejszenie zanieczyszczeń liniowych planuje się
kontynuacje działań związanych z modernizacją dróg.
W celu poprawy jakości wód powierzchniowych, niezbędna jest likwidacja niekontrolowanych zrzutów ścieków
bytowych do rzek płynących przez teren gminy, niezwykle ważnym w tym zakresie zadaniem jest
inwentaryzacja stanu technicznego zbiorników bezodpływowych (szamb), które obecnie funkcjonują na terenach
nieskanalizowanych. Bardzo często zbiorniki te są nieszczelne i są źródłem zanieczyszczenia wód.
W niektórych zakładach przemysłowych wprowadzane są technologie ograniczające ilość zużywanej wody. W
innych powinno się promować wprowadzanie zamkniętych obiegów wody, jako elementu pozwalającego na
ograniczenie zrzutu zanieczyszczonych wód do środowiska, a także zmiany technologii, poprawę stanu
zakładowych sieci wodociągowych, itp.
W rolnictwie należy się skupić na stosowaniu najlepszych dostępnych praktyk rolniczych, co powinno
doprowadzić ograniczenia ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do odbiorników.
W tym celu należy prowadzić działania w kierunku:

rozbudowy i modernizacji istniejących oczyszczalni ścieków,

budowy przydomowych oczyszczalni ścieków,

modernizacji istniejących i budowy nowych odcinków kanalizacji,

modernizacji istniejących i budowy nowych ujęć i stacji uzdatniania wody,

modernizacji istniejących i budowy nowych odcinków sieci wodociągowej (kolektorów głównych i sieci
rozdzielczych).
W ramach programu planuje się, że w ciągu 8 najbliższych lat na terenie gminy Strzegom zostaną zrealizowane
także z udziałem środków finansowych unijnych zadania o wartości ponad 13 mln złotych, będą to przede
wszystkim przebudowy, modernizacje i remonty dróg. Na ten cel planuje się przeznaczyć około połowę tych
środków tj. 5 mln złotych. Nie bez znaczenia są także inwestycje w zakresie sieci kanalizacyjnej
i wodociągowej. Na ten cel w najbliższych latach gmina planuję przeznaczyć około 22% wszystkich wydatków
opisanych w niniejszym opracowaniu, jest to ponad 20 mln złotych.
W zakresie ochrony gleb użytkowanych rolniczo ważnym celem do realizacji jest racjonalne gospodarowanie
zasobami glebowymi i ich ochrona przed degradacją. Cel ten osiągnąć można przez właściwą gospodarkę rolną
dostosowaną do panujących warunków glebowych i ukształtowania terenu.
Lokalizacja złóż kopalin jest trwałym elementem obrazu przestrzennego każdego regionu, w związku z tym
obiekty te powinny stanowić repery dla sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego. Podejmując
eksploatację należy mieć na uwadze, iż kopaliny są szczególnym zasobem przyrodniczym, który jest
137
nieodnawialny, a jego występowanie jest związane z określonym miejscem. Zatem ochrona udokumentowanych
złóż kopalin, jak i stwierdzonych obszarów perspektywicznych ich wystąpień jest szczególnie ważna.
Zadaniem przyczyniającym się do ograniczenia zanieczyszczenia gleb nawozami mineralnymi jest coroczna
kontrola stosowanych nawozów i środków ochrony roślin dokonywana przez samych rolników. Badanie
poziomu pH i zawartości metali ciężkich daje możliwość porównania wyników i określenia, w jakim kierunku
zmierza stan środowiska.
Na terenie gminy Strzegom występują obszary, na których hałas przenikający do środowiska kształtuje klimat
akustyczny. Są to głównie centra miast, istotnym źródłem hałasu są drogi wojewódzkie, a także krajowe
przebiegające przez obszar gminy.
Bardzo ważnym elementem i celem krótkoterminowym w zakresie ochrony przed hałasem jest:

ustalenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wydzielonych terenów pod
realizację zorganizowanej działalności inwestycyjnej, zakładów mogących być potencjalnymi źródłami
hałasu do środowiska, co umożliwi lokalizację zakładów produkcyjnych i przemysłowych, z dala od
terenów mieszkaniowych i turystycznych,

niedopuszczanie do realizacji inwestycji, które mogą być źródłem dużej emisji hałasu do środowiska ze
względu na rodzaj prowadzonej działalności lub technologie produkcji.
 ograniczenie emisji hałasu poprzez inwestycje dot. infrastruktury drogowej
Dla ochrony całości dziedzictwa przyrodniczego gminy oraz kształtowania systemu terenów zieleni należy
podjąć następujące zadania:

Współpraca z samorządami gminnymi w zakresie wdrażania obszarów i obiektów chronionych
istniejących i projektowanych na mocy przepisów ustawy o ochronie przyrody, w tym obszarów na styku
sąsiadujących gmin, bądź gmin powiatu i powiatów sąsiednich;

Prowadzenie ewidencji indywidualnych form ochrony przyrody (we współdziałaniu z Wojewódzkim
Konserwatorem Przyrody);

Udział w tworzeniu „dynamicznego i nowoczesnego modelu” ekosystemowej i siedliskowej ochrony
środowiska przyrodniczego poprzez zachowanie ciągłości „węzłów”, „korytarzy” i „łączników”
ekologicznych, zwłaszcza w obrębie równoleżnikowego systemu dolin cieków wodnych oraz
kompleksów leśnych,

Koordynacja i dalszy rozwój sieci tras i ścieżek rowerowych,

Wsparcie organizacyjne rekultywacji i rewitalizacji przeobrażonych i zdegradowanych terenów
poeksploatacyjnych,

Poszukiwanie w miarę bezkolizyjnego współistnienia priorytetowych inwestycji gospodarczych dla
gminy Strzegom z wykazanymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi terenów przyległych.
Lasy Nadleśnictw na terenie gminy w przeważającej części wchodzą w obszary chronione, co ukierunkowuje
działania administracji Lasów Państwowych do dążenia do uzyskania „proekologicznego modelu” gospodarki
leśnej, tj. trwałego zachowania lub odtwarzania naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej gospodarki
leśnej. Praktycznie dotyczy to bieżącej realizacji zapisów planów urządzania lasów nadleśnictw oraz
„Programów ochrony przyrody”, zsynchronizowanych z cyklem 10-letniego okresu obowiązywania planów.
Renaturalizacja lasów na terenie gminy powinna wiązać się z dostosowaniem składu gatunkowego
wprowadzanych drzewostanów do charakteru siedlisk.
Właściwa współpraca nadleśnictw z różnymi podmiotami gospodarczymi zainteresowanymi
zagospodarowaniem i użytkowaniem turystycznym lasów, wymaga, a w przyszłości w coraz większym stopniu
wymagać będzie, systematycznej koordynacji działań. Działania te winny być oparte przede wszystkim na
promocji walorów turystycznych regionu.
Priorytetem podstawowym gospodarki leśnej, niezmiennym dla lasów w powiecie, jest utrzymanie ciągłości
i trwałości lasu oraz wdrażanie wielofunkcyjnego modelu gospodarki leśnej. Koszty, które należy ponieść na
zapewnienie realizacji tego priorytetu, będą różne, a zależeć będą w głównej mierze od uwarunkowań
przyrodniczych, aktualnego stanu lasu oraz prognozowania i ograniczania skutków zagrożenia.
Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, biorącego aktywny udział w procesie dbania
o środowisko to cenne i długoterminowe zadanie, które niejednokrotnie trzeba prowadzić na bieżąco
i nieustająco. Edukacja ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie aktywnej
i odpowiedzialnej postawy mieszkańców gminy Strzegom w sferze konsumpcji, a także ochrony powietrza,
gospodarki wodnej oraz postępowania z odpadami.
Właściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkańców przyczyni się do zwiększenia efektywności
prowadzonych działań na rzecz ekologizacji, co zapewni ograniczenia niskiej emisji, zmniejszenie ładunku
138
zrzutu ścieków surowych do rzek i potoków a także pozyskanie większej surowców wtórnych, zmniejszenie
ilości odpadów trafiających na składowisko.
Realizacja zadań zaproponowanych w niniejszej aktualizacji przyczyni się do zwiększenia atrakcyjności gminy,
polepszenia warunków życia i zdrowia mieszkańców, inwestowania przez przedsiębiorców a także poprawy
jakości walorów środowiskowych i skuteczniejszej ochrony terenów prawnie chronionych oraz tych o walorach
rekreacyjno -wypoczynkowych.
139
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PROJEKTU
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZEGOM NA
LATA 2014-2017 Z PERSPEKTYWĄ
NA LATA 2018-2021
ZLECENIODAWCA:
GMINA STRZEGOM
Rynek 38, 58-150 Strzegom
tel. 74 85-60-599, fax. 74 85-60-516
e-mail: [email protected] , www.strzegom.pl
ZLECENIOBIORCA:
EKO – TEAM Sebastian Kulikowski
ul. Poniatowskiego 20/14, 59-900 Zgorzelec
tel. 0691 015 026, fax. 75 613 81 34
e-mail: [email protected], www.ekoteam.com.pl
STRZEGOM, PAŹDZIERNIK 2013
Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata
2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021
AUTOR OPRACOWANIA:
Sebastian Kulikowski
Osoby i instytucje współpracujące przy opracowaniu niniejszego dokumentu:
Urząd Miasta i Gminy Strzegom,
Starostwo Powiatowe w Świdnicy,
Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. ul. Wesoła 7, 58-150 Strzegom,
Zakład Usług Komunalnych Al. Woj. Pol. 75, 58-150 Strzegom,
Nadleśnictwo Jawor ul. Myśliborska 3, 59-400 Jawor,
Nadleśnictwo Świdnica ul. Sikorskiego 11 58-100 Świdnica,
Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu,
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu,
Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu,
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu,
Polskie Linie Kolejowe S.A. w Warszawie,
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu,
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Biuro Powiatowe Świdnicy,
Zdjęcia na okładce: www.strzegom.pl
2
SPIS TREŚCI
WSTĘP......................................................................................................................................................................... 5
1. METODYKA SPORZĄDZENIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ........................ 5
2. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH AKTUALIZACJI „PROGRAMU
OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZEGOM” I O POWIĄZANIACH Z INNYMI
DOKUMENTAMI O CHARAKTERZE STRATEGICZNYM .............................................................................. 6
2.1 POWIAZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DOKUMENTAMI, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I
PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA
DOKUMENTU ................................................................................................................................................ 15
2.1.1
Prawodawstwo Unii Europejskiej ................................................................................................. 15
2.1.2
Dokumenty szczebla krajowego i wojewódzkiego ......................................................................... 15
3. STAN ŚRODOWISKA ....................................................................................................................................... 21
3.1 OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ PROBLEMÓW W TYM ZAKRESIE21
3.1.1
Położenie fizycznogeograficzne, geomorfologia ........................................................................... 21
3.1.2
Warunki klimatyczne ..................................................................................................................... 23
3.1.3
Hydrografia ................................................................................................................................... 23
3.1.4
Budowa geologiczna, hydrologia i warunki glebowe .................................................................... 23
3.1.5
Warunki przyrodniczo – krajobrazowe ......................................................................................... 24
4. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM
ODDZIAŁYWANIEM ............................................................................................................................................. 29
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ................................................................................................................. 29
WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE ................................................................................................... 34
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI................................................................................................................ 36
HAŁAS ..................................................................................................................................................... 40
PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE ........................................................................................................... 45
5 OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA POTENCJALNYCH ZMIAN W PRZYPADKU BRAKU
REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ....................................................................................... 47
6. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO ........................................................................................................................................................ 53
6.1
PODSUMOWANIE PRZEWIDYWANYCH ODDZIAŁYWAŃ NA POSZCZEGÓLNE ASPEKTY ................................ 68
7. PRZEDSTAWIENIE ROZWIĄZAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE
LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO,
MOGĄCYCH BYĆ WYNIKIEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ............................. 72
8. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM
DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA
OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU, W TYM TAKŻE WSKAZANIE NAPOTKANYCH
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKU TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ
WIEDZY .................................................................................................................................................................... 73
9. INFORMACJE O PRZEWIDYWANYCH METODACH ANALIZY REALIZACJI
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ................................................................................................................ 74
10. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO .... 75
11. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ......................................... 76
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1 Lokalizacja gminy Strzegom na tle powiatu świdnickiego ......................................................................... 21
Rysunek 2 Układ komunikacyjny na terenie Gminy Strzegom .................................................................................... 22
Rysunek 3 Podział geobotaniczny obszaru gminy Strzegom ....................................................................................... 26
Rysunek 4 Powierzchniowy obszar chroniony na terenie gminy Strzegom – OchK „Góra Krzyżowa” ..................... 27
Rysunek 5 Stałe punkty monitoringowe jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2012 r. .......... 31
Rysunek 6 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m 3) .............................................. 32
3
Rysunek 7 Wyniki pomiarów dwutlenku azotu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m3) .............................................. 32
Rysunek 8 Wyniki pomiarów ozonu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m 3)............................................................... 33
Rysunek 9 Wyniki pomiarów tlenków azotu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m3) .................................................. 33
Rysunek 10 Regionalizacja hydrogeologiczna wód zwykłych ..................................................................................... 35
Rysunek 11 Klasyfikacja istotnych gruntów rolnych na terenie Gminy Strzegom ...................................................... 36
Rysunek 12 Rozmieszczenie punktów pomiarowo – kontrolnych na terenie województwa dolnośląskiego ................ 37
Rysunek 13 Odczyn gleb użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 2008-2011 ....................... 38
Rysunek 14 Potrzeby wapnowania gleb użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 2008-2011.38
2008-2011. .................................................................................................................................................................. 39
Rysunek 16 Zawartość magnezu w glebach użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 20082011 ............................................................................................................................................................................ 40
Rysunek 17 Układ drogowy Gminy Strzegom i okolic................................................................................................. 41
Rysunek 18 Lokalizacja analizowanych odcinków dróg krajowych na terenie powiatu świdnickiego ....................... 43
Rysunek 19 Poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik LDWN – gmina Strzegom ................................ 43
Rysunek 20 Poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik LN – gmina Strzegom .................................... 44
Rysunek 21 Układ sieci kolejowych w obszarze gminy Strzegom ............................................................................... 45
SPIS TABEL
Tabela 1 Kluczowe zadania (projekty) zapisane w projekcie aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” ...................................................................... 8
Tabela 2 Powierzchnia gruntów Gminy Strzegom ...................................................................................................... 21
Tabela 3 Przynależność terytorialna Gminy Strzegom ............................................................................................... 24
Tabela 4 Pomniki przyrody na terenie gminy Strzegom .............................................................................................. 27
Tabela 5 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w
rocznej ocenie jakości powietrza................................................................................................................................. 29
hydromorfologicznego, stanu biologicznego oraz stanu chemicznego rzek – stan na 2012 ...................................... 34
Tabela 7 Ocena, jakości wód podziemnych w punkcie monitoringu diagnostycznego nr 114 w 2008 i 2012 roku .... 36
Tabela 8 Zestawienie odcinków dróg położonych w graniach gminy Strzegom wraz z kilometrażem, długością oraz
powierzchnia obszaru objętego opracowaniem .......................................................................................................... 42
Tabela 9 Wykaz punktów pomiarowych oraz średnie arytmetyczne zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól
elektrycznych w tych punktach w gminie Strzegom ..................................................................................................... 46
Tabela 10 Przewidywane negatywne i pozytywne skutki braku realizacji postanowień aktualizacji „Programu…” 49
Tabela 11 Matryca oddziaływania na środowisko – przewidywane oddziaływania na środowisko ........................... 55
Tabela 12 Przewidywane znaczące oddziaływania związane z realizacją ustaleń aktualizacji „Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy Strzegom” na Obszary Natura 2000 ..................................................................................... 69
Środowiska dla Gminy Strzegom” na różnorodność biologiczną, zwierzęta i rośliny .............................................. 69
Środowiska dla Gminy Strzegom” na ludzi ................................................................................................................ 69
Środowiska dla Gminy Strzegom” na powierzchnię ziemi i krajobraz ..................................................................... 70
Środowiska dla Gminy Strzegom” na klimat ............................................................................................................. 70
Środowiska dla Gminy Strzegom” na zasoby naturalne ............................................................................................ 70
Tabela 18 Przewidywane znaczące oddziaływania związane z realizacją „Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy Strzegom” na zabytki. ..................................................................................................................................... 70
Tabela 19 Przewidywane znaczące oddziaływania związane z realizacją ustaleń „Programu Ochrony Środowiska
dla Gminy Strzegom” na dobra materialne. .............................................................................................................. 70
Tabela 20 Ocena stanu środowiska gminy wskazuję następujące problemy występujące w poszczególnych sektorach
środowiska .................................................................................................................................................................. 76
4
WSTĘP
Podstawą wykonania niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji „Programu
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” (zwanej w dalszej części opracowania Prognozą…) są przepisy
ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235).
Artykuł ten nakłada na organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów
obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji
tych dokumentów. Związane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy
2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy
Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” przygotowana została przez EKO-TEAM
Sebastian Kulikowski ze Zgorzelca.
1.
METODYKA SPORZĄDZENIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Metodyka opracowania jak również treść Prognozy oddziaływania na środowisko aktualizacji „Programu
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” zostały
bezpośrednio podporządkowane zapisom wynikającym z Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235). Zgodnie z art. 51 ust. 2 przywołanego aktu prawnego,
prognoza oddziaływania na środowisko (…) powinna:
a) zawierać informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach
z innymi dokumentami,
b) określać, analizować i oceniać istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w
przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu,
c) określać, analizować i oceniać stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem,
d) określać, analizować i oceniać istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych,
e) określać, analizować i oceniać cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym
albo krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i
inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
f) określać, analizować i oceniać przewidywane znaczarce oddziaływania na środowisko oraz zabytki, w
tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe,
średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe,
g) przedstawiać rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacje przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego
dokumentu,
h) przedstawiać rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z
uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, w tym także
wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej
wiedzy,
i) zawierać informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
j) zawierać informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień projektowanego
dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
k) zawierać informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
l) zawierać streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym
Treść prognozy oddziaływania na środowisko została także podporządkowana uzgodnieniu zakresu i stopnia
szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko Dolnośląskiego
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego oraz zakresowi i stopniowi szczegółowości prognozy
uzgodnionemu przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
Do przeprowadzenia wymienionych powyżej prac wykorzystano materiały i dokumenty zebrane samodzielnie
przez Wykonawcę, są to także dokumenty będące punktem wyjścia dla aktualizacji „Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021”.
5
2. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH AKTUALIZACJI „PROGRAMU
OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZEGOM” I O POWIĄZANIACH Z INNYMI
DOKUMENTAMI O CHARAKTERZE STRATEGICZNYM
Program ochrony środowiska dla gminy Strzegom został opracowany zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232), jako narzędzie prowadzenia polityki ekologicznej w gminie.
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom sporządzony został w 2010 roku jako realizacja ustawy z
dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013, poz. 1232), która w Dziale III „Polityka
ekologiczna oraz Programy Ochrony Środowiska” art. 17 wprowadza obowiązek opracowania programów
ochrony środowiska na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Była to realizacja ustawy Prawo Ochrony Środowiska, która w Dziale III „Polityka ekologiczna oraz Programy
Ochrony Środowiska” art. 17, wprowadza obowiązek opracowania programów ochrony środowiska na szczeblu
krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
W ramach niniejszej umowy została opracowana trzecia aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Gminy
Strzegom obejmująca lata 2014-2017 oraz uwzględniająca perspektywę lat 2018-2021.
Ustawa – Prawo ochrony środowiska nie określa sztywnych ram programu ochrony środowiska, zwraca
natomiast uwagę (art. 17 pkt 1), by opracowanie uwzględniało pewne elementy określone w art. 14 wynikające
również z polityki ekologicznej państwa. Są to:

cele ekologiczne;



Szczegółowy zakres, sposób oraz forma sporządzania Gminnego Programu Ochrony Środowiska (POŚ) jest
zgodna z przyjętymi 21 grudnia 2002 roku przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznymi do sporządzania
programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”. Wytyczne „…mają charakter ramowy i
mogą być wykorzystane, jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu programów ochrony środowiska”.
Program ochrony środowiska dla Gminy Strzegom opracowany został z uwzględnieniem układu strukturalnego
„Wytycznych...” i zawiera wszystkie wyszczególnione w Polityce ekologicznej elementy. Są to głównie:




Niniejszy Program ochrony środowiska dla gminy Strzegom opracowano ze względu na to, iż została
zaktualizowana Polityka ekologiczna oraz wprowadzone zostały zmiany w polskim i unijnym prawodawstwie.
Przesłanką do opracowania aktualizacji są także zmiany, jakie zaszły w środowisku, które powodują, iż
poprzedni dokument stał się niezgodny ze stanem faktycznym. W niniejszym opracowaniu autorzy starali się
dokonać porównania stanu środowiska z roku 2010 z obecnym według informacji z 2013 roku (natomiast jeśli
brakowało takich informacji posłużono się danymi z 2011 oraz 2012 roku).
Nawiązując do układu i zawartości Polityki ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku
2016 niniejsze opracowanie zawiera takie elementy jak:
 OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO
 Ochrona przyrody i krajobrazu,
 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów,
 Ochrona powierzchni ziemi,
 Ochrona zasobów kopalin,



Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji,
Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych,
Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy,
6
 ŚRODOWISKO
I
ZDROWIE.
DALSZA
POPRAWA
JAKOŚCI
ŚRODOWISKA
 Jakość wód,
 Zanieczyszczenie powietrza,
 Poważne awarie,
 Oddziaływanie hałasu,
 Gospodarka odpadami,
 Oddziaływanie pól elektromagnetycznych,
Struktura Programu ochrony środowiska obejmuje:

omówienie kierunków ochrony środowiska w gminie Strzegom w odniesieniu do racjonalnego
użytkowania zasobów naturalnych, w tym racjonalnego użytkowania lasów i zasobów przyrodniczych,
gospodarki wodnej, ochrony gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed szkodliwym
oddziaływaniem pól elektromagnetycznych z podaniem ich stanu aktualnego,

ocenę stanu wyjściowego i stanu docelowego, umożliwiając tym samym identyfikację potrzeb w tym
zakresie. Stan docelowy zostanie osiągnięty po zrealizowaniu zaproponowanych zadań stanowiących
zadania gminy, a także instytucji i podmiotów działających na analizowanym terenie.
Całość działań proekologicznych zamykają wnioski, w których wyspecyfikowane zostały najważniejsze
informacje i uwagi odnośnie zadań i potrzeb gminy.
własnych - gminnych, czyli finansowanych w większości ze środków własnych. Zadań koordynowanych, czyli
takich, które realizowane są na terenie gminy Strzegom, ale nie koniecznie ze środków finansowych gminy.
działające na obszarze gminy lub mieszkańców.
oraz planowane szacunkowe koszty przedsięwzięć. Pomagają one w realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych
Gminy.
Niniejszy „Program…” zawiera także omówienie uwarunkowań finansowych. Na podstawie budżetu Gminy z
ostatnich lat i planu budżetu na rok 2013, wieloletniej prognozy finansowej, a także szacunkowych kosztów
zaproponowanych zadań, nakreślono ogólną sytuację finansową, przeprowadzono prognozę budżetową oraz
przeanalizowano możliwości Gminy w zakresie realizacji najważniejszych zadań. Analiza ta pokazuje jak duże
powinno być zaangażowanie środków finansowych pochodzących z zewnątrz na realizację zaplanowanych
działań. W tej części aktualizacji zostały także przedstawione potencjalne i możliwe do pozyskania źródła
bezzwrotnego, a także preferencyjnego i komercyjnego dofinansowania.
7
Tabela 1 Kluczowe zadania (projekty) zapisane w projekcie aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 20182021”
OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU
Cel
Cel
OPK.1.1
OPK.1
Ochrona walorów i zasobów
przyrodniczych z uwzględnieniem bioi georóżnorodności oraz krajobrazu
OPK.1.2
OPK.1.3
2018
Pogłębianie i udostępnianie
wiedzy o zasobach
przyrodniczych
Stworzenie prawno –
organizacyjnych narzędzi dla
ochrony przyrody
Zachowanie lub odtworzenie
właściwej struktury i stanu
ekosystemu i siedlisk
Zadanie
Przedsięwzięcie
Jednostka odpowiedzialna i
współpracująca
OPK.1.1.1
Promocja własnych działań i inicjatyw proekologicznych
promujących walory środowiska przyrodniczego o
charakterze cyklicznym
Świdnica, Jawor
OPK.1.1.2
Wytyczenie i zagospodarowanie ścieżek przyrodniczo dydaktycznych
Świdnica, Jawor
OPK.1.1.3
Opracowanie aktualnej inwentaryzacji przyrodniczej Gminy
Strzegom
Gmina Strzegom
OPK.1.2.1
Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych i ochronnych w
obrębie drzew, będących pomnikami przyrody, w tym ich
ogrodzenie i oznakowanie, zgodnie z obowiązującymi
przepisami
OPK.1.2.2
Wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych przy
uzgadnianiu miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego
OPK.1.2.3
Objęcie ochroną prawną nowe obiekty szczególnie cennych
przyrodniczo
Rada Gminy Strzegom
OPK.1.3.1
Bieżące utrzymywanie zieleni na terenie gminy
Gmina Strzegom
OPK.1.3.2
Przebudowa i częściowa wymiana składu gatunkowego
zadrzewień przydrożnych wzdłuż odcinków dróg, nowe
nasadzenia zieleni wysokiej, prace pielęgnacyjno konserwacyjne zieleni przydrożnej
OCHRONA O ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW
Cel
ZRL.1
Ochrona bioróżnorodności
Cel
ZRL.1.1
2018
Zadanie
Zadanie
ZRL.1.1.1
Realizacja zadań: gospodarczych, hodowlanych i ochronnych
– zgodnie z planami urządzania lasów państwowych
ZRL.1.1.2
Realizacja zadań: gospodarczych, hodowlanych i ochronnych
– zgodnie z uproszczonymi planami urządzania lasów
prywatnych
Nadleśnictwa: Jawor i Świdnica,
właściciele lasów
Wdrażanie proekologicznego
modelu gospodarki leśnej
8
ZRL.1.1.3
Realizacja wytycznych „Programu ochrony przyrody”
nadleśnictw oraz planu ochrony obszaru chronionego
krajobrazu„Góra Krzyżowa” (przebudowa drzewostanów,
ochrona cennych ekosystemów nieleśnych, itp.)
Państwowych we Wrocławiu, RDOŚ
we Wrocławiu
ZRL.1.1.4
Powiat Świdnicki, Nadleśnictwa:
Jawor i Świdnica, Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa (biuro powiatowe w
Świdnicy)
ZRL.1.1.5
Zalesianie terenów o niskich klasach bonitacyjnych gleb i
gruntów porolnych
Gmina Strzegom, Powiat Świdnicki,
Nadleśnictwa: Jawor i Świdnica,
Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa (biuro
powiatowe w Świdnicy)
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI
Cel
Cel
OG.1.1.
OG.1
2018
Przywrócenie wartości
biologicznych gleb
Zadanie
OG.1.1.1
Rekultywacja i zagospodarowanie gruntów zdegradowanych
OG.1.1.2
Promocja i dofinansowanie uczestnictwa rolników w
imprezach branżowych oraz tworzenia grup producenckich
Gmina Strzegom
OG.1.1.3
Koordynowanie działań dotyczących upowszechniania zasad
Dobrych Praktyk Rolniczych oraz upraw ekologicznych
Doradców w Świdnicy, Gmina
Strzegom, organizacje ekologiczne
OG.1.2.1
Prowadzenie okresowych badań jakości gleby wraz z
prowadzeniem bazy danych zawierającej wyniki badań jakości
gleby i ziemi
Powiat Świdnicki
OG1.2.2
Promocja wykorzystania nieużytków na cele energetyczne
Gmina Strzegom, organizacje
ekologiczne
Zagospodarowanie terenu w
sposób racjonalny
glebowych
OG.1.2
Zadanie
OCHRONA ZASOBÓW
Cel
OZK.1
Racjonalne gospodarowanie
zasobami kopalin w zakresie ich
rozpoznania, wydobycia i rekultywacji
terenów poeksploatacyjnych
Cel
OZK.1.1
2018
Racjonalne wykorzystanie
zasobów kopalin w granicach
udokumentowania
Zadanie
Zadanie
OZK.1.1.1
Właściwe zagospodarowanie terenów dokumentowych kopalin
Gmina Strzegom
OZK.1.1.2
Prawidłowa eksploatacja złóż surowców mineralnych
9
odpowiedzialne za eksploatację
OZK1.1
OZK1.2.1
Zagospodarowanie i rekultywacja wyrobisk oraz terenów
poeksploatacyjnych
rekultywację,
OZK1.2.2
Prowadzenie rekultywacji terenów górniczych równolegle lub
natychmiast po zakończeniu działalności wydobywczej
rekultywację,
Rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych
OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY
Cel
Cel
OPS.1.1
OPS.1
2017
Przygotowywanie oraz
aktualizacja dokumentów
planistycznych i map w
zakresie bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego
Minimalizacja zagrożeń
spowodowanych klęskami powodzi
OPS.1.2
Przygotowanie i modernizacja
technicznego zaplecza w
zakresie ochrony przed
powodzią i suszą
Zadanie
Zadanie
OPS.1.1.
1
Realizacja Programu nawodnień rolniczych województwa
dolnośląskiego
Województwo Dolnośląskie,
Gmina Strzegom
OPS.1.1.
2
Wyznaczania i wprowadzania do planów zagospodarowania
przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy i innych
dokumentów planistycznych granic obszarów zagrożenia
powodzią oraz ustaleń planów zarządzania ryzykiem
powodziowym
Gmina Strzegom, RZGW we
Wrocławiu
OPS.1.1.
3
Przygotowanie planu zarządzania ryzykiem powodziowym
RZGW we Wrocławiu, KZGW
OPS.1.2.
1
Poprawa stanu istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej
RZGW we Wrocławiu, DZMiUW
we Wrocławiu, Gmina Strzegom,
Powiat Świdnicki
OPS.1.2.
2
Budowa i modernizacja infrastruktury pozwalającej na
zwiększenie retencji wody w sposób techniczny i nietechniczny
RZGW we Wrocławiu, DZMiUW
we Wrocławiu, Gmina Strzegom
OPS.1.2.
3
Doskonalenie systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami
hydrologicznymi oraz meteorologicznymi
Świdnicki
GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA
Cel
WŚ.1
Przywrócenie wysokiej jakości wód
powierzchniowych oraz ochrona
jakości wód podziemnych i
racjonalizacja ich wykorzystania
Cel
WŚ.1.1
2017
Rozbudowa i modernizacja
sieci kanalizacyjnej i
deszczowej
Zadanie
Przedsięwzięcie
WŚ1.1.1
Budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej na terenie gminy
Strzegomiu
WŚ1.1.2
Rozbudowa istniejącego systemu odwodnienia dróg i placów w
systemie grawitacyjnym oraz uwzględnieniem zastosowania
odpowiednich urządzeń podczyszczających
Powiatu Świdnickiego,
Dolnośląska Służba Dróg i Kolei,
GDDKiA właściciele
nieruchomości
10
WŚ.1.2
Zaopatrzenie w wodę do
spożycia dobrej jakości wody
oraz ochrona jej ujęć
WŚ.1.3
Ochrona zasobów i racjonalne
wykorzystanie wód
powierzchniowych i
podziemnych
WŚ.1.4
Ograniczenie ilości ścieków
nieoczyszczonych
odprowadzanych do wody lub
ziemi
WŚ.1.2.1
Budowa i modernizacja sieci wodociągowej
Strzegomiu
WŚ.1.2.2
Ochrona i monitoring ujęć wody pitnej oraz stacji uzdatniania,
w tym modernizacja
Strzegomiu
WŚ.1.3.1
Organizacja cyklu spotkań z mieszkańcami na temat
racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi na poziomie
gospodarstwa domowego (propagowanie postaw i zachowań
motywujących ludność do oszczędzania wody)
Strzegomiu, Powiat Świdnicki
WŚ.1.4.1
Prowadzenie ewidencji oczyszczalni przydomowych oraz
zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli
technicznej oraz częstotliwości opróżniania
Gmina Strzegom
WŚ.1.4.2
Budowa oczyszczalni przydomowych (dotyczy terenów gminy na
których do roku 2015 nie planuje się budowy sieci kanalizacji
sanitarnej)
Właściciele posesji, Gmina
Strzegom (w formie dotacji
celowej)
OCHRONA POWIETRZA
Cel
OA.1
Kontynuacja działań związanych z
poprawą jakości powietrza oraz
ograniczanie zużycia energii i wzrost
wykorzystania odnawialnych źródeł
Cel
OA.1.1
2017
Spełnienie standardów, jakości
powietrza poprzez ograniczenie
emisji z procesów spalania
paliw, ograniczenie niskiej
emisji, zmniejszenie
zapotrzebowania na energię
oraz wykorzystanie
odnawialnych źródeł
odnawialnych
Zadanie
Przedsięwzięcie
OA.1.1.1
Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej
Gmina Strzegom
OA.1.1.2
Kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania
przepisów prawa (np. standardów emisyjnych) i warunków
decyzji administracyjnych w zakresie wprowadzania gazów i
pyłów do powietrza
WIOŚ we Wrocławiu, WSSE we
Wrocławiu
OA.1.1.3
Preferowanie zmian paliwa na bardziej ekologiczne ("czystsze"),
tj. olej opałowy, gaz lub ogrzewanie elektryczne.
Gmina Strzegom, mieszkańcy,
przedsiębiorcy
OA.1.1.4
Wdrażanie zapisów Uchwały Nr III/44/10 Sejmiku Województwa
Dolnośląskiego z dnia 28 grudnia 2010r. w sprawie
"Naprawczych programów ochrony powietrza dla stref na
terenie województwa dolnośląskiego, w których zostały
przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w
powietrzu".
Powiat Świdnicki, Gmina
Strzegom
OA.1.1.5
Gmina Strzegom, NFOŚiGW
11
OA.1.2
OA.1.3
Poprawa jakości powietrza
poprzez poprawienie warunków
na drogach
ekologicznej mieszkańców w
zakresie ochrony powietrza
OA.1.2.1
Modernizacja układu drogowego
Powiatu Świdnickiego, DSDiK we
Wrocławiu, GDDKiA
OA.1.2.2
Gmina Strzegom,
OA.1.3.1
Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii
oraz technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii
i zmniejszających materiałochłonność gospodarki
Świdnicki, organizacje
ekologiczne, mieszkańcy
OA.1.3.2
Wspieranie działań edukacji szkolnej np.: prowadzenie działań z
zakresu edukacji ekologicznej zakresie ochrony powietrza dla
młodzieży na terenach cennych przyrodniczo
Gmina Strzegom
GOSPODARKA ODPADAMI
Cel
Cel
GO.1.1
GO.1
Racjonalna gospodarka odpadami
2017
Zmniejszenie ilości odpadów
kierowanych na składowiska
odpadów, w tym zmniejszenie
masy składowanych odpadów
do max. 60% wytworzonych
odpadów
Zadanie
Zadanie
GO.1.1.1
Zorganizowanie systemu zbierania, sortowania i odzysku
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
Gmina Strzegom,
GO.1.1.2
Zwiększenie udziału odzysku odpadów, w szczególności
recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych
oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów
zgodnego z wymogami ochrony środowiska
Gmina Strzegom,
GO.1.1.3
konieczności właściwego postępowania z odpadami
niebezpiecznymi i innymi niż niebezpiecznymi. Propagowanie
stosowania nowoczesnych technologii skutkującym
zmniejszeniem ilości wytworzonych odpadów.
Strzegom, przedsiębiorstwa
komunalne
GO.1.2
Tworzenie regionalnych
systemów gospodarki
odpadami
GO.1.2.1
Wyznaczenie i budowa regionalnych zakładów gospodarki
odpadami
Gmina Strzegom,
GO.1.3
Dostosowanie składowisk
odpadów do standardów UE
GO.1.3.1
Kontrola sprawdzająca dostosowanie składowisk odpadów
innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane
odpady komunalne do standardów UE
WIOŚ we Wrocławiu
GO.1.4.1
Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach
występowania wyrobów zawierających azbest
Gmina Strzegom,
GO.1.4.2
Przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i
wyrobów zawierających azbest
komunalne
GO.1.4.3
Usuwanie wyrobów zawierających azbest
GO.1.4
Usunięcie i unieszkodliwienie
do 2032 r. wszystkich wyrobów
12
komunalne
GO.1.5
Właściwe zagospodarowanie
komunalnych osadów
ściekowych
GO.1.5.1
Minimalizacja oddziaływania na środowisko osadów ściekowych
poprzez prawidłowe ich zagospodarowanie
komunalne
OCHRONA PRZED HAŁASEM
Cel
do roku 2020
Cel
Cele krótkoterminowe
do roku 2016
Zadanie
OH.1
przekroczeń normatywnych
hałasu komunikacyjnego i
przemysłowego
Podniesienie komfortu akustycznego
mieszkańców
OH.1.2
Kontrola poziomu hałasu
pochodząca od obiektów
przemysłowych oraz
monitoring poziomu hałasu
pochodzącego od środków
komunikacji
OH.1.1.1
OH.1.1.2
Wprowadzanie pasów zieleni przy drogach, zieleni niskiej i
wysokiej do wnętrz osiedlowych, instalowanie ekranów
akustycznych przy trasach o największym natężeniu ruchu
OH.1.1.3
Działania modernizacyjne, m.in. stosowanie dźwiękochłonnych
elewacji budynków, stosowanie stolarki okiennej na okna o
podwyższonym wskaźniku izolacyjności akustycznej właściwej
(Rw>30dB) w budynkach narażonych na ponadnormatywny
hałas i nowobudowanych obiektach
OH.1.1.4
Edukacja ekologiczna w zakresie zapobiegania nadmiernej
emisji hałasu w gminie
OH.1.1.5
Dostosowanie przedsiębiorstw do obowiązujących standardów
emisji hałasu do środowiska
Przedsiębiorstwa
OH.1.2.1
Kontrola przestrzegania przez zakłady przemysłowe poziomów
hałasu określonych w decyzjach administracyjnych
Jeleniej Górze
OH.1.2.2
Wyznaczanie w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego obszarów chronionych przed hałasem
OH.1.2.3
Dalszy, systematyczny monitoring poziomu hałasu w tym
zwiększenie liczby punktów oraz doskonalenie metod pomiarów
Ograniczenie występowania
OH.1.1
Zadanie
13
Gmina Strzegom
Wałbrzychu
OCHRONA PRZED PROMIWNIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM
Cel
PR.1
Minimalizacja oddziaływania
promieniowania
elektromagnetycznego
Cel
PR.1.1
2017
Minimalizacja emisji
promieniowania
niejonizującego do środowiska
Zadanie
Zadanie
PR.1.1.1
Gromadzenie i analiza danych nt. instalacji emitujących pola
elektromagnetyczne wymagających zgłoszeń
WIOŚ we Wrocławiu, Gmina
Strzegom, właściciele i operatorzy
anten
PR.1.1.2
Prowadzenie cyklicznych kontrolnych badań poziomów
promieniowania na obszarach o zwiększonym stopniu ryzyka.
PR.1.1.3
Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego
zagadnienia dotyczące pól elektromagnetycznych
Gmina Strzegom
Gmina Strzegom
PR.1.1.4
Preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł
promieniowania niejonizującego oraz w razie potrzeby
wyznaczenie stref ograniczonego użytkowania w zakresie
ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym
14
WIOŚ we Wrocławiu
POWIAZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DOKUMENTAMI, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE
CELE I PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS
OPRACOWYWANIA DOKUMENTU
Analizując cele sformułowane w aktualizacji „Programu…” oprócz analizy ich wpływu na środowisko, należy
dokonać odniesienia tych celów do kierunków działań określonych w dokumentach nadrzędnych oraz
określonych na szczeblu regionu. Od komplementarności i zharmonizowania tych celów w znacznym stopniu
zależy możliwość osiągnięcia sukcesu polityki ekologicznej Gminy.
2.1
2.1.1
Prawodawstwo Unii Europejskiej
Podpisując Traktat Akcesyjny Polska zgodziła się na respektowanie prawa wspólnotowego zgodnie z przyjętymi
w Unii Europejskiej zasadami, a więc z pierwszeństwem przed prawem krajowym oraz z uwzględnieniem
bezpośredniego obowiązywania wspólnotowych rozporządzeń.
Ze względu na to, iż w odniesieniu do zagadnień dotyczących ochrony środowiska na szczeblu wspólnotowym
nie funkcjonuje jeden nadrzędny akt prawny, który regulowałby te kwestie, prognozie oddziaływania na
środowisko aktualizacji „Programu…” uwzględniono między innymi przepisy sprecyzowane w następujących
dyrektywach:
a) dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa
(Dz.U.UE.L.79.103.1 z późn. zm.),
b) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny
wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko
(Dz.U.UE.L.85.175.40 z późn. zm.),
c) dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
dzikiej fauny i flory (Dz.U.UE.L.92.206.7 z późn. zm.),
d) dyrektywy Rady 96/62/WE z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością
otaczającego powietrza (Dz.U.UE.L.96.296.55 z późn. zm.),
e) dyrektywa Rady 1999/30/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. odnosząca się do wartości dopuszczalnych dla
dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu oraz pyłu i ołowiu w otaczającym powietrzu
(Dz.U.UE.L.99.163.41 z późn. zm.),
f) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny
wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.U.UE.L.01.197.30),
g) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/80/WE z dnia 23 października 2001 r. w sprawie
ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego
spalania (Dz.U.UE.L.01.309.1),
h) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/3/WE z dnia 12 lutego 2002 r. odnosząca się do
ozonu w otaczającym powietrzu (Dz.U.UE.L.02.67.14),
i) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do
oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz.U.UE.L.02.189.12),
j) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział
społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska
oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości
dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz.U.UE.L.03.156.17).
2.1.2
Dokumenty szczebla krajowego i wojewódzkiego
Zadania i projekty zamieszczone aktualizacji „Programu…”, w odniesieniu do poszczególnych celów
długoterminowych zostały tak sformułowane, by w sposób bezpośredni nawiązywać do wymogów i wytycznych
zawartych w szeregu dokumentów strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym oraz wojewódzkim,
obejmujących swoją tematyką szeroko rozumiane kwestie ochrony środowiska m.in. w kontekście planowania
gospodarczego, przestrzennego i społecznego.
Wspólną cechą wszystkich scharakteryzowanych poniżej dokumentów, (która to w sposób bezpośredni została
przeniesiona do aktualizacji „Programu…”), jest dążenie do stworzenia warunków niezbędnych do realizacji
ochrony środowiska oraz wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju.
2.1.2.1 Polityka ekologiczna państwa
15
Politykę Ekologiczną Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, należy traktować jako
wypełnienie obowiązku aktualizacji „Polityki ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007-2010", a więc odniesienia jej celów i niezbędnych działań do aktualnej sytuacji
społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska. Potrzeba tej aktualizacji wynikała też z uzyskania przez Polskę
członkostwa w Unii Europejskiej. Stwarza to, z jednej strony, szansę szybkiego rozwiązania wielu problemów
ochrony środowiska i poprawy jakości życia mieszkańców, przykładowo poprzez możliwość korzystania ze
środków finansowych UE, z drugiej strony oznacza konieczność spełnienia wymagań wynikających z Traktatu
Akcesyjnego oraz osiągania celów wspólnotowej polityki ekologicznej.
Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa
zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego.
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju,
która uzyskała prawo obywatelstwa wśród społeczeństw świata w wyniku Konferencji Narodów Zjednoczonych
w Rio de Janeiro w 1992 r. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych,
ekonomicznych i ekologicznych.
Zapisy zawarte w Polityce ekologicznej państwa zostały uwzględnione w celach i zadaniach przewidzianych do
realizacji w aktualizacji „Programu…”.
2.1.2.1
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku
Jednym z zadań ustawowo nałożonych na samorząd województwa jest programowanie rozwoju regionalnego, w
którym kluczowy dokument stanowi strategia, pozwalająca na określenie kierunków działań województwa oraz
stanowić punkt odniesienia dla sektorowych dokumentów programowych a także determinować procesy
rozwojowe regionu.
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku została uchwalona przez Sejmik Województwa
Dolnośląskiego w dniu 30 listopada 2005 roku.
Celem Strategii… - zgodnie z zapisami w niej zawartymi - jest wskazanie niezbędnych dla obszaru
województwa dolnośląskiego kierunków rozwoju gospodarczego i infrastrukturalnego. Dokument ten 1 ma
stanowić także narzędzie do poprawy warunków życia mieszkańców Dolnego Śląska, m.in. poprzez zwiększanie
ich zaangażowania w realizację zadań publicznych, a tym samym zwiększanie poczucia odpowiedzialności za
harmonijny rozwój regionu.
Charakteryzowany dokument wyznacza perspektywę rozwoju do 2020 roku i w swojej konstrukcji uwzględnia
następujące elementy:
• syntezę diagnozy społeczno – gospodarczej regionu;
• analizę SWOT – bilans strategiczny regionu;
• opis systemu wdrażania i ewaluacji Strategii;
• opis systemu monitorowania realizacji Strategii;
• charakterystykę instrumentów finansowych i prawnych służących realizacji Strategii.
W kontekście uwarunkowań prawnych oraz przeprowadzonej analizy SWOT, na układ zamierzeń rozwojowych
przyjętych w Strategii składają się:
• wizja regionu;
• cel nadrzędny;
• priorytety i działania sformułowane w odniesieniu do celów sfery gospodarczej, przestrzennej i
społecznej.
Bilans strategiczny regionu – wizja regionu sformułowana w Strategii…: Dolny Śląsk europejskim regionem
węzłowym.
CEL NADRZĘDNY: Podniesienie poziomu życia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawa
konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju.
CEL „GOSPODARCZY”: Zbudowanie konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki Dolnego Śląska.
Priorytet 1: Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Dolnego Śląska.
Priorytet 2: Budowa gospodarki opartej na wiedzy (GOW).
Priorytet 3: Wspieranie aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku.
1
POSWD, s. 11
16
CEL „PRZESTRZENNY”: Zwiększenie spójności przestrzennej i infrastrukturalnej regionu oraz jego integracja
z europejskimi obszarami wzrostu.
Strategia… w ramach tak określonego celu zakłada stymulowanie i umacnianie integracji przestrzennej oraz
infrastrukturalnej Dolnego Śląska z Polską i Unią Europejską, a także wewnątrz regionu oraz aktywną ochronę
wartości przyrodniczych i kulturowych oraz kształtowanie środowiska przyrodniczego Dolnego Śląska w
oparciu o zasady ekorozwoju.
Priorytet 1: Poprawa spójności przestrzennej regionu.
Priorytet 2: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich.
Priorytet 3: Poprawa ładu przestrzennego, harmonijności struktur przestrzennych.
Priorytet 4: Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa i gospodarki.
Priorytet 5: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego regionu.
CEL „SPOŁECZNY”: Rozwijanie solidarności społecznej oraz postaw obywatelskich twórczych i otwartych na
świat.
Priorytet 1: Integracja społeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.
Priorytet 2: Umacnianie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój kultury.
Priorytet 3: Poprawa jakości i efektywności systemu edukacji i badań naukowych.
Priorytet 4: Stałe podnoszenie stanu bezpieczeństwa i zdrowia mieszkańców województwa.
Priorytet 5: Aktywna polityka rynku pracy oraz wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich.
2.1.2.3 Program ochron środowiska województwa dolnośląskiego
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232) w art. 17 obliguje
organ wykonawczy województwa do sporządzenia i uchwalenia wojewódzkiego programu ochrony środowiska
obejmującego okres czterech lat oraz uwzględniającego działania na kolejne cztery lata. W kontekście
obowiązujących przepisów opracowany dokument ma stanowić podstawę planowania strategicznego w zakresie
Polityki ekologicznej państwa oraz przenosić jej cele na poziom województwa przy jednoczesnym
uwzględnieniu regionalnych problemów ekologicznych.
Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008 – 2011 z
uwzględnieniem lat 2012-2015 (zwany dalej Programem oraz WPOŚ) jest aktualizacją dokumentu
programowego i wytycza cele, kierunki działań oraz zadania z zakresu ochrony środowiska na terenie
województwa dolnośląskiego.
Naczelną zasadą przyjętą w Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego jest
zasada zrównoważonego rozwoju, umożliwiająca harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny wraz z ochroną
walorów środowiskowych. Oznacza ona taki rozwój społeczno - gospodarczy, w którym w celu równoważenia
szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli – zarówno współczesnego, jak i
przyszłych pokoleń – następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z
zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych.
W związku z powyższym CEL NADRZĘDNY Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska brzmi
następująco:
Dążenie do osiągnięcia zrównoważonego i trwałego rozwoju Województwa Dolnośląskiego poprzez poprawę
stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój
infrastruktury ochrony środowiska.
Wobec powyższego sformułowano następujące cele Programu w zakresie poprawy jakości środowiska i
bezpieczeństwa ekologicznego:
1. Ocena zasobów wodnych i ich jakości;
CEL STRATEGICZNY - Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona jakości i ilości wód
podziemnych wraz z racjonalizacją ich wykorzystania.

Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych pod względem
jakościowym określonych przez Dyrektywę 2000/60/WE (Ramową Dyrektywę Wodną) poprzez ich
ochronę przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, przemysłowych i rolniczych.

Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych ze źródeł komunalnych,
przemysłowych i rolniczych,
17

Rozwój i modernizacja infrastruktury techniczno-inżynieryjnej w zakresie wodociągów i kanalizacji,

Zaspakajanie potrzeb mieszkańców w zakresie dostarczania odpowiedniej jakości i ilości wody pitnej,
 Zwiększenie retencji zlewni, w szczególności cieków o dużym zagrożeniu powodziowym.
2. Jakość powietrza atmosferycznego;
CEL STRATEGICZNY - Trwała poprawa jakości powietrza atmosferycznego.

Utrzymanie wartości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza co najmniej na poziomie
określonym prawem lub poniżej tego poziomu.

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł komunalnych, szczególnie tzw.
niskiej emisji,

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł przemysłowych,

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł komunikacyjnych,
 Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń zanieczyszczeń powietrza.
3. Hałas;
CEL STRATEGICZNY - Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców województwa
 Poprawa klimatu akustycznego na obszarach, gdzie zostały przekroczone wartości normatywne.

Ograniczenie występowania przekroczeń normatywnych hałasu komunikacyjnego,

Ograniczanie występowania przekroczeń normatywnych hałasu przemysłowego,
 Kontrola poziomu hałasu, zwłaszcza pochodzenia komunikacyjnego.
4. Promieniowanie elektromagnetyczne;
CEL STRATEGICZNY - Ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.

Utrzymywanie natężenia promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego poniżej poziomów
dopuszczalnych lub co najwyżej na tym samym poziomie.

Ograniczanie oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego,
 Kontrola poziomu promieniowania elektromagnetycznego.
5. Poważne awarie i zagrożenia naturalne;
CEL STRATEGICZNY - Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym i zagrożeniom naturalnym oraz
eliminacja i minimalizacja skutków w razie ich wystąpienia

Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń środowiska spowodowanych przez potencjalne źródła awarii
przemysłowych i zagrożeń naturalnych dla ochrony ludności przed ich skutkami.

Zapobieganie poważnym awariom i innym zagrożeniom, mogącym mieć wpływ na środowisko oraz
zdrowie i życie mieszkańców,

Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego w aspekcie ochrony środowiska, oraz rozwój
monitoringu zagrożeń środowiska,

Zapewnienie bezpiecznego transportu materiałów niebezpiecznych,
 Podniesienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
6. Ochrona przyrody i krajobrazu;
CEL STRATEGICZNY - Zintegrowana, trwale zrównoważona ochrona zasobów przyrody prowadzona w
ramach racjonalnej polityki przestrzennej

Ukształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów podlegających ochronie prawnej oraz
pozostałych terenów zieleni.
18

Ochrona, rozwój oraz uporządkowanie systemu obszarów zielonych, w tym systemu obszarów prawnie
chronionych,

Ochrona i zwiększanie powierzchni terenów zielonych, w tym obszarów leśnych przy zachowaniu
dotychczas istniejących obszarów,
 Prowadzenie racjonalnej polityki przestrzennej uwzględniającej wartości przyrodnicze.
7. Ochrona gleb;
CEL STRATEGICZNY - Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych zarówno pod względem ekologicznym
jak i ekonomicznym.
 Ochrona gleb przed degradacją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych.

Rekultywacja terenów zdegradowanych,

Ochrona gleb użytkowanych rolniczo,
 Kontynuacja monitoringu środowiska glebowego w województwie.
8. Ochrona zasobów kopalin;
CEL STRATEGICZNY - Ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystanie, zahamowanie
nielegalnego wydobycia kopalin oraz rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.

Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin w zakresie ich rozpoznania, wydobycia i rekultywacji
terenów poeksploatacyjnych.

Minimalizacja presji wywieranej na środowisko w procesie wykorzystania kopalin,

Maksymalne wykorzystanie zasobów kopalin w granicach udokumentowania,

Ochrona złóż nieeksploatowanych poprzez uwzględnienie ich w planach zagospodarowania
przestrzennego,
 Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM
1. System transportowy;
CEL STRATEGICZNY - Rozwój i modernizacja systemu transportowego z uwzględnieniem rozwiązań
zmniejszających lub eliminujących negatywny wpływ transportu na środowisko.
 Dążenie do eliminacji zanieczyszczeń środowiska z systemu transportowego.

Poprawienie organizacji ruchu,
 Wprowadzenie koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego.
2. Przemysł i energetyka zawodowa;
CEL STRATEGICZNY - Ograniczenie oddziaływania przemysłu i energetyki na środowisko.
1. Dążenie do ograniczenia negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko poprzez
wdrożenie prośrodowiskowych wzorców i modelu produkcji oraz zasad planowania przestrzennego i
obowiązujących przepisów prawnych.
 Wdrożenie zarządzania środowiskowego.
3. Budownictwo i gospodarka komunalna;
CEL STRATEGICZNY - Podniesienie jakości życia mieszkańców i zachowanie ładu przestrzennego.
 Poprawa jakości stanu środowiska.
19

Poprawa jakości powietrza atmosferycznego,

Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
 Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców.
4. Rolnictwo;
CEL STRATEGICZNY - Rozwój rolnictwa zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju.

Dalszy rozwój rolnictwa zapewniającego zachowanie walorów środowiska i różnorodności
biologicznej.

Ograniczenie stosowania nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin,
 Racjonalne gospodarowanie glebami.
5. Turystyka i rekreacja;
CEL STRATEGICZNY - Aktywizacja działań na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska w
sektorze turystyki rekreacji.
 Rozwój turystyki i rekreacji zgodnie z zasadami ochrony środowiska.

Wspieranie rozwoju turystyki regionalnej,
 Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko rozwoju turystycznego.
6. Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska;
CEL STRATEGICZNY - Rozwój świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju.
 Kształtowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych.

Rozwój produkcji towarów proekologicznych,
 Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska.
7. Edukacja ekologiczna;
CEL STRATEGICZNY - Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa województwa, kształtowanie postaw
proekologicznych jego mieszkańców oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Cel ten wpisuje się
w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej.

Dalsze kształtowanie prawidłowych wzorców zachowań wszystkich grup społeczeństwa w odniesieniu
do konkretnych sektorów środowiska w ramach podejmowanych inicjatyw z zakresu edukacji
ekologicznej.
Cele krótkoterminowe do roku 2011 :

Kontynuacja oraz rozwój edukacji na temat ochrony środowiska w przedszkolach, szkolnictwie
wszystkich szczebli oraz dla ogółu mieszkańców województwa,

Rozwój oraz wspieranie finansowe i merytoryczne różnorodnych form działań z zakresu edukacji
ekologicznej,

Zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji na temat stanu środowiska i działań na rzecz jego
ochrony,

Rozwijanie międzyregionalnej współpracy w zakresie edukacji ekologicznej.
20
3.
STAN ŚRODOWISKA
3.1
Określenie, analiza i ocena istniejącego stanu środowiska oraz problemów w tym zakresie
Analiza stanu środowiska gminy Strzegom dokonana została w szeregu obowiązujących dokumentów
dotyczących rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego gminy, m.in. w „Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021”.
W związku z tym niniejsza Prognoza omawia jedynie wybrane zagadnienia dotyczące środowiska
przyrodniczego mające ewidentny wpływ na cele i zadania zapisane w aktualizacji „Programu…”.
Duży nacisk położono w szczególności na problemy i zagrożenia środowiska przyrodniczego, kulturowego i
zdrowia ludzi. Do przeprowadzenia analizy zostały wykorzystane dane przekazane przez Gminę Strzegom oraz
zgromadzone samodzielnie przez Wykonawcę dane będące w posiadaniu GIOŚ i WIOŚ, w tym również
przygotowane w ostatnich latach opracowania, raporty i analizy.
3.1.1
Położenie fizycznogeograficzne, geomorfologia
Gmina Strzegom położona jest w powiecie świdnickim w województwie dolnośląskim. Gmina graniczy od
zachodu z Gminą Dobromierz, od południa z Gminą Świebodzice, od południowego wschodu z Gminą
Jaworzyna Śląska i Żarów oraz z Gminą Mściwojów z Powiatu Jaworskiego i Gminą Udanin z Powiatu
Średzkiego.
Rysunek 1 Lokalizacja gminy Strzegom na tle powiatu świdnickiego
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza
W skład Gminy wchodzą następujące sołectwa: Bartoszówek, Goczałków, Goczałków Górny, Godzieszówek,
Granica, Graniczna, Gruchotów, Jaroszów, Kostrza, Międzyrzecze, Modlęcin, Morawa, Olszany, Rogoźnica,
Rusko, Skarżyce, Stanowice, Stawiska, Strzegom, Tomkowie, Wieśnica, Żelazów, Żółkiewka.
Tabela 2 Powierzchnia gruntów Gminy Strzegom
Lp.
Sołectwo
Powierzchnia w ha
Procentowy udział
1
Bartoszówek
432
3%
2
Goczałków
649
5%
3
Goczałków Górny
619
5%
4
Godzieszówek
255
2%
5
Granica
377
3%
6
Graniczna
468
4%
7
Grochotów
402
3%
21
8
Jaroszów
1503
12%
9
Kostrza
513
4%
10
Międzyrzecze
310
3%
11
Modlęcin
464
4%
12
Morawa
493
4%
13
Olszany
1494
12%
14
Rogoźnica
826
7%
15
Rusko
714
6%
16
Skarżyce
126
1%
17
Stanowice
793
6%
18
Stawiska
127
1%
19
Tomkowice
600
5%
20
Wieśnica
179
1%
21
Żelazów
441
4%
22
Żółkiewka
550
4%
Suma
12 335
100 %
Źródło: dane z Urzędu Miasta i Gminy Strzegom, 2013
Dogodny układ dróg zapewnia gminie połączenie z następującymi miejscowościami: Wrocław, Jelenia Góra (
przez teren miasta przebiega m. in. droga krajowa Nr 5) Jawor, Legnica, Świebodzice, Wałbrzych, Świdnica,
Jaworzyna Śląska, Żarów. Strzegom położony jest w pobliżu węzła kolejowego w Jaworzynie Śląskiej, skąd jest
połączenie w kierunku: Wrocławia, Warszawy, Białegostoku, Krakowa, Jeleniej Góry oraz innych miast.
Bezpośrednie połączenie kolejowe posiada Strzegom z Jaworzyną Śląską, Legnicą, Dzierżoniowem,
Katowicami, Kamieńcem Ząbkowickim, Nysą.
Rysunek 2 Układ komunikacyjny na terenie Gminy Strzegom
Źródło: www.strzegom.pl, 2010
Gmina Strzegom łączy w sobie typowo miejski charakter z obszarami rolniczymi sołectwami o dużych walorach
przyrodniczych i rekreacyjnych. Strzegom posiada typowo miejską zabudowę obejmującą osiedla
mieszkaniowe, zakłady przemysłowe oraz duże placówki handlowo-usługowe.
22
Z jednej strony potencjał gospodarczy i spore rezerwy inwestycyjne, z drugiej - przyjazne dla człowieka
środowisko.
3.1.2
Warunki klimatyczne
Klimat okolic Strzegomia kształtuje się odmiennie niż na pozostałych obszarach Dolnego Śląska. Można
zaryzykować stwierdzenie, iż panuje tam szczególny mikroklimat obejmujący zwłaszcza Górę Krzyżową, którą
porasta niespotykana w tej strefie ciepłolubna roślinność. Klimat w szczególności kształtują południowozachodnie masy powietrza z kierunku Gór Sowich i Karkonoszy, oraz charakterystyczny dla Sudetów i Dolnego
Śląska wiatr, zwany fenem. Na północną stronę Sudetów przedostaje się on jako prąd suchy i bardzo ciepły.
Cechą charakterystyczną całego dorzecza Odry jest przewaga występujących deszczy letnich (ich udział w
ogólnej ilości opadów waha się od 55 do 70%). Spowodowane jest to przez masy wilgotnego powietrza
przechodzącego przez Bramę Morawską na Przedgórze Sudeckie. Przyczyną tak dużych opadów są również
masywy Przedgórza Sudeckiego, w tym Wzgórz Strzegomskich i otaczających miasto od północnego wschodu
Wzgórz Jaroszowskich, tworzące dodatkową barierę dla przenikania zimnych i wilgotnych prądów z północnego
zachodu. Na miesiące letnie przypada 67,2% ogólnej sumy rocznych opadów, co stanowi wartość wyższą od
przeciętnej dla Dolnego Śląska. W ciągu roku spada na omawianym obszarze około 600 mm wody. Daty skrajne
okresu deszczowego to 19 kwietnia i 15 września. Wspominany już mikroklimat Strzegomia ma także korzystny
wpływ na produkcję rolniczą.
3.1.3
Hydrografia
Wody powierzchniowe
wody. Teren całej Gminy Strzegom należy do dorzeczy Bystrzycy i Kaczawy (lewe dopływy Odry - cieki II
rzędu). W obrębie dorzecza Bystrzycy największym ciekiem w Gminie jest Strzegomka (ciek III rzędu), do
której wpływają Pełcznica i Czarnucha (cieki IV rzędu).
Samo miasto Strzegom leży na lewym brzegu Strzegomki, której źródła znajdują się w Górach Wałbrzyskich w
pobliżu wsi Nowe Bogaczewice, na wysokości około 600 m n.p.m., w związku z czym jest to rzeka o wybitnie
górskim i dość niespokojnym charakterze.
Opływająca miasto od strony południowej Strzegomka stanowi ciek raczej okazały, ponieważ powierzchnia jej
dorzecza liczy 611,4 km2, a długość 81,2 km2.
3.1.4
Budowa geologiczna, hydrologia i warunki glebowe
Kształtowanie się rzeźby powierzchni Przedgórza Sudeckiego, na którym położona jest gmina Strzegom, jak i
samych Sudetów sięgnęło przełomu dolnego i górnego karbonu, okresu węglowego ery paleozoicznej. W tym
czasie nastąpiły ogromne intruzje magmy, dzięki którym pojawiły się łupliwe granity, m.in. Karkonoszy, Ślęży,
Strzelina i Strzegomia. Oprócz granitów i bazaltów charakterystyczne skały tego terenu to kwarc, glinka
porcelanowa, kaolin oraz zbliżony do granitu sjenit. Potężne ruchy skorupy ziemskiej w rejonie sudeckim
spowodowały także gromadzenie się ogromnych zwałów gruzu skalnego nanoszonego przez górskie rzeki, który
z kolei przytaczały pierwotną roślinność i lasy. Dało to początek największemu bogactwu ziemi wałbrzyskiej węglowemu zagłębiu.
Wzgórza Strzegomskie zbudowane są ze skał krystalicznych i metamorficznych oraz młodopaleozoicznej
intruzji granitowej. Największe powierzchnie, zwłaszcza w północnej części Gminy stanowią granity
strzegomskie, wciskające się między utwory starsze - gnejsy, zmetamorfizowane łupki ilaste, zielone łupki i
fyllity.
Obniżenie Podsudeckie wypełnione jest osadami trzeciorzędowymi i plejstoceńskimi stadiału Odry. Osady
trzeciorzędowe to przeważnie iły i piaski, natomiast czwartorzędowe to mady i piaski rzeczne, piaski i żwiry glin
zwałowych oraz lessy.
Większą część powierzchni gminy Strzegom zajmują utwory czwartorzędowe występujące w południowej i
wschodniej części obszaru. Pochodzą one ze zlodowacenia bałtyckiego i środkowo – polskiego. Zalicza się tu
piaski i żwiry moren czołowych, gliny zwałowe oraz piaski i żwiry fluwioglacjalne. W dolinach rzecznych
występują osady eluwialne w postaci stożków napływowych zbudowanych ze żwirów, piasków i mułów.
Na obszarze gminy Strzegom występują złoża granitów, kruszyw naturalnych oraz surowców ilastych. Granit
występuje w 24 złożach rozmieszczonych wokół Strzegomia oraz w północnej i zachodniej części Gminy w
sołectwach: Kostrza, Goczałków, Graniczna, Rogoźnica, Wieśnica, Żółkiewka, Żelazów, Morawa. Jego zasoby
według bilansu zasobów sięgają 881 mln. ton.
23
Kruszywo naturalne (piasek) występuje w Międzyrzeczu, Grochotowie i Rogoźnicy. Jego zasoby sięgaj 3,3 mln.
ton. Eksploatowane złoże glin ogniotrwałych o zasobach 34,9 mln. ton znajduje się w Rusku - Jaroszowie. Na
terenie Godzieszówka położone jest złoże kaolinu „Kazimierz" o zasobach 36 755 tys. ton2.
Największe znaczenie gospodarcze dla Gminy ma jednak granit, którego eksploatacja zapewnia miejsca pracy
zarówno przy wydobyciu jak i w przerobie. Jako złoże towarzyszące surowcom ilastym występuje węgiel
brunatny, jednak e nie jest on eksploatowany a jedynie zwałowany wraz z wydobywanym nadkładem. W
okolicach Góry Krzyżowej występuje bazalt, którego złoże równie nie jest eksploatowane.
Analizując warunki hydrogeologiczne gminy Strzegom należy zauważyć, iż w rejonach wyniosłości Wzgórz
Strzegomskich górny horyzont wód podziemnych przeważnie nie występuje w luźnych osadach i tam pierwszą
strefę wodonośną stanowią wody szczelinowe w litych skałach, występujące na znacznych głębokościach.
Rozpoznanie hydrogeologiczne tego piętra jest bardzo małe. Ogólnie mówiąc można w nim wyróżnić dwa
poziomy wodonośne: ciągły powierzchniowy poziom rumoszowy z nakładającym się udziałem cienkich pokryw
czwartorzędowych oraz poziom głębszy w spękanych i szczelinowatych utworach krystalicznych. Zbiorniki w
utworach starszych od kredowych: Zbiornik Góry Bialskie–Śnieżnik (GZWP 339), Zbiornik Karkonosze (nr 344
aktualnie nie zaliczany do GZWP).
Piętro wodonośne w utworach starszych od kredy i w skałach krystalicznych monitorowane w 2008 r.
obejmowało 7 punktów kontrolno-pomiarowych. Wody tych pięter charakteryzują się występowaniem różnych
typów wód, do których zaliczono: HCO3-SO4-Ca, HCO3-SO4-Ca-Mg, HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg, HCO3-SO4-CaMg- Na, SO4-Ca-Na-Mg, SO4-HCO3-Ca-Na, SO4-HCO3-Cl-Ca-Mg.
Najzasobniejszą strefę wód posiada dolina Strzegomki. Pierwszy poziom wód na przeważającym obszarze
gminy zalega na głębokości 5-20 m, natomiast obszarami o najwyższych wydajnościach typowych otworów
studziennych są okolice pomiędzy Olszanami, Tomkowicami i Stanowicami. Wody podziemne na
analizowanym obszarze to pokłady czwartorzędowe. Wody tego piętra charakteryzują się występowaniem
różnych typów wód, do których zaliczono m.in.: HCO3-Ca-Mg, HCO3-Ca-Mg-Na, HCO3-Cl-SO4-Ca-Na,
HCO3-SO4-Ca, HCO3-SO4-Cl-Ca, HCO3-SO4-Cl-Ca-Na, HCO3-SO4-Ca-Mg, HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg, HCO3SO4-Ca-Mg-Na, HCO3-SO4-Cl-Ca-Na-Mg, SO4-HCO3-Ca-Na, SO4-HCO3-Ca-Mg, SO4-Cl-Ca-Na-Mg.
3.1.5
Warunki przyrodniczo – krajobrazowe
Charakterystyczny krajobraz Gminy Strzegom, położony jest w przeważającej części na obszarze Wzgórz
Strzegomskich, stanowiącej część Przedgórza Sudeckiego. W krajobrazie Wzgórz Strzegomskich dominują
wzgórza porośnięte lasami, na których często można spotkać wychodnie skalne, które okazały się odporniejsze
na warunki zewnętrzne niż reszta skał. Wśród Wzgórz Strzegomskich najwyższym szczytem jest położona w
kompleksie lasów mieszanych Góra Krzyżowa mająca wysokość 354 m. n.p.m. Charakterystyczne, zwłaszcza w
południowej części, są liczne kamieniołomy, w których wydobywa się granit, bazalt i kaoliny.
wody. Teren całej gminy Strzegom należy do dorzeczy Bystrzycy i Kaczawy (lewe dopływy Odry - cieki II
rzędu). W obrębie dorzecza Bystrzycy największym ciekiem w gminie jest Strzegomka (ciek III rzędu), do której
wpływają Pełcznica i Czarnucha (cieki IV rzędu).
Uzupełnieniem ww. dominujących form krajobrazu naturalnego i kulturowego są tereny upraw rolnych z
rozdrobnioną zabudową zagrodową i mieszkaniową jednorodzinną oraz mozaiką zadrzewień śródpolnych i
przywodnych.
Przynależność terytorialna Gminy Strzegom do geobotanicznych krain i okręgów oraz regionalizacja
przyrodniczo – leśna przedstawiono w tabeli poniżej.
Tabela 3 Przynależność terytorialna Gminy Strzegom
Podział geobotaniczny3
2
3
Prowincja
Niżowa-Wyżynna, Środkowoeuropejska
Dział
A-
Bałtycki
Poddział
A3 -
Pas Kotlin Podgórskich
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2009
Szata roślinna Polski - W. Szafer, K. Zarzycki, 1972
24
11 -
Kotlina Śląska
c-
Przedgórze Sudeckie
Kraina
V-
Śląska
Dzielnica
V.3 -
Przedgórza Sudeckiego i Płaskowyżu
Głubczyckiego
Mezoregion
V.3.a -
V.3.a -
Prowincja
33
Masyw Czeski
Podprowincja
332
Sudety
Makroregion
332.1
Mezoregion
332.11
Kraina
Okręg
Rejonizacja przyrodniczo - leśna
4
Region
Podział fizyczno – geograficzny
5
Ogółem na tym obszarze stwierdzono obecność ok. 321 gatunków roślin naczyniowych, reprezentujących
następujące typy siedlisk:
4
5

Murawowe i naskalne – rozwija się na starych, zniszczonych murach, dobrze nasłonecznionych lecz o
znacznej wilgotności,

Dywanowe – zasiedla wydeptywane, zacienione drogi śródleśne,

Okrajkowe nitrofilne – jest to zbiorowisko ciepłolubnych, umiarkowanie nitrofilnych chwastów
ruderalnych,

Okrajkowe termofilne – towarzyszy najczęściej ciepłolubnym dąbrowom na Górze Jerzego i na
niewielkiej powierzchni wzdłuż brzegu zarośli nad wyrobiskiem Szerokiej Góry,

Zaroślowe – należące do dynamicznego kręgu ciepłolubnych dąbrów, reprezentowane przez zarośla
ligustru pospolitego i tarniny,

Leśne,
Rejonizacja przyrodniczo – leśna, Trampler, 1990
Mezoregiony Polski – J. Kondracki, 1994
25
Rysunek 3 Podział geobotaniczny obszaru gminy Strzegom
Źródło: Matuszkiewicz J.M., 1994, 42.5. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne 1:2 500 000. 1. Krajobrazy roślinne, 2. Regiony
geobotaniczne (w:) Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, IGiPZ PAN, Główny Geodeta Kraju, Warszawa
Spośród form ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej, wymienionych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody (Dz.U. z 2013 r., poz. 627), do chwili obecnej na terenie gminy Strzegom utworzono:




Obszar Chronionego Krajobrazu „Góra Krzyżowa” – powierzchnia 150 ha, utworzony w 1981 r. celem
ochrony wartościowych terenów krajobrazowych o różnych ekosystemach, jak również korytarze
ekologiczne. Szczególnej ochronie podlegają zbiorowiska roślinne objęte ochroną prawną:

bluszcz pospolity,

barwinek pospolity,

rojnik pospolity,

naparstnica zwyczajna,

lilia złotogłów,
rzadkie i zagrożone: mannia fragrans, rogownica drobna, rogownica drobnokwiatowa, irga zwyczajna,
ligustr pospolity, złocień baldachogroniasty, peręcówka orzęsiona,
inne: przytulia pachnąca, gajowiec żółty, szczyr trwały, miodunka ćma, konwalia majowa, możylinek
trójnerwowy, przylaszczka pospolita, zawilec gajowy,
drzewostan: dąb, buk, modrzew, grab, klon, lipa, jesion, świerk, sosna.
26
Rysunek 4 Powierzchniowy obszar chroniony na terenie gminy Strzegom – OchK „Góra Krzyżowa”
Źródło: www.geoserwis.gov.pl
Na terenie gminy Strzegom, nie utworzono, jak również nie zaproponowano żadnego obszaru NATURA 2000 –
w oparciu o Dyrektywę Siedliskową, jak też Dyrektywę Ptasią.
Tabela 4 Pomniki przyrody na terenie gminy Strzegom
Opis pomnika
Lokalizacja
Obowiązująca podstawa prawna wraz z
oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu
prawnego
Lipa drobnolistna (Tilia cordata)
Strzegom, Aleja Wojska Polskiego przy
Straży Pożarnej
Klon jawor (Acer pseudoplatanus)
Strzegom, w parku 50 m od ul. Parkowej
Klon srebrzysty (Acer saccharinum)
Strzegom, w parku przy ul. Kasztelańskiej
Dąb szypułkowy (Quer cusrobur)
Parkowej
27
Klon pospolity (Acer platanodes)
Parkowej
Parkowej
Parkowej
Topola biała (Populus alba)
Strzegom Gimnazjum Nr 1, przy ul.
Brzegowej 1
tulipisfera)
tulipisfera)
Goczałków Górny obok zabytkowego
pałacu
Żelazów, park pałcowy
Bartoszówek park pałacowy
Cis pospolity (Taxus baccata), forma
trzypniowa
Strzegom park miejski ul. Krótka
Aleja wielogatunkowa - Platan klonolistny
(Platanus x acerifolia) - 7 szt., Klon
zwyczajny (Acer platanoides) - 2 szt., Klon
jawor (Acer pseudoplatanus) - 3 szt.
Strzegom od wiaduktu kolejowego przy ul.
Świnickiej do pomnika wojennego przy ul.
Kasztelańskiej (PKS)
Źródło: Rejestr pomników przyrody, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
28
4.
4.1
ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM
ODDZIAŁYWANIEM
Powietrze atmosferyczne
Ocenę stanu powietrza atmosferycznego przeprowadzono w oparciu o dane z 2012 roku pochodzące
z opracowania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu pt.: „Ocena jakości powietrza
na terenie województwie dolnośląskiego w 2012 roku.”.
Ocena przeprowadzona jest w czterech wyodrębnionych strefach na terenie województwa dolnośląskiego.
Klasyfikacja stref wykonywana jest co roku na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu, a jej
wynikiem jest określenie jednej klasy strefy ze względu na ochronę zdrowia i jednej klasy ze względu na
ochronę roślin. Klasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie
najwyższych stężeń na obszarze każdej strefy, następnie określa się klasę wynikową dla danej strefy.
Zaliczenie strefy do określonej klasy wiąże się z koniecznością podjęcia konkretnych działań na rzecz poprawy
jakości powietrza lub utrzymania jego jakości na niezmienionym poziomie.
W tabelach poniżej przedstawiono w skrócie zasady zaliczenia strefy do określonej klasy (A, B, C), które zależy
od stężeń zanieczyszczeń występujących na ich obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami, co do działań
na rzecz poprawy jakości powietrza. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy stanowią wyniki oceny
uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie.
Tabela 5 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych
w rocznej ocenie jakości powietrza
Poziom stężeń
Zanieczyszczenie
Wymagane działania
Klasa
Poziom dopuszczalny i poziom krytyczny
<poziom dopuszczalny i poziom
krytyczny
A
C
 określenie obszarów przekroczeń poziomów
dopuszczalnych,
celu osiągnięcia odpowiednich poziomów
dopuszczalnych substancji w powietrzu (jeśli POP
nie był uprzednio opracowany),
 kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach
przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu
obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów
dopuszczalnych
dwutlenek siarki
dwutlenek azotu
tlenki azotu
tlenek węgla
>poziom dopuszczalny i poziom
krytyczny
benzen
pył PM10
ołów (PM10)
Poziom dopuszczalny i margines tolerancji
<poziom dopuszczalny
>poziom dopuszczalny
B
dopuszczalnego,
 określenie przyczyn przekroczenia poziomu
dopuszczalnego substancji w powietrzu, podjęcie
działań w celu zmniejszenia emisji substancji
C
dopuszczalnego oraz poziomu dopuszczalnego
powiększonego o margines tolerancji,
celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego w
wyznaczonym terminie
pył zawieszony PM2.5
dodatkowo dwutlenek
<poziom dopuszczalny z
A
azotu, benzen i pył
zawieszony PM10 dla
stref, które uzyskały
derogacje
>poziom dopuszczalny z
Poziom docelowy
<poziom docelowy
Ozon
A
AOT40
29
Poziom stężeń
Klasa
Wymagane działania
benzo/a/piren (PM10)
C
 dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego
substancji w określonym czasie za pomocą
ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i
technologicznych,
 opracowanie Programu Ochrony Powietrza, w celu
osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w
powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem
określonej substancji
PM2.5
C2
dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego do 2015 r.
Zanieczyszczenie
arsen (PM10)
nikiel (PM10)
kadm (PM10)
>poziom docelowy
Poziom celu długoterminowego
<poziom celu
długoterminowego
>poziom celu
długoterminowego
D1
D2
dążenie do osiągnięcia poziomu celu
długoterminowego do 2020 r.
Ozon
AOT40
Ocenę poziomu zanieczyszczeń powietrza w poszczególnych strefach województwa dolnośląskiego wykonano
w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych stacjach pomiarowych, automatycznych i manualnych
oraz stanowiskach pasywnych. Wszystkie stacje pomiarowe funkcjonowały zgodnie z wojewódzkim programem
państwowego monitoringu środowiska.
Gmina Strzegom należy do strefy dolnośląskiej, na której zlokalizowano 37 punktów monitoringowych. Na
terenie powiatu świdnickiego znajduję się jeden punkt monitoringu jakości powietrza w Świdnicy – Rynek.
Strefa dolnośląska (PL0204) obejmuję obszar 19 513 km2, na której zamieszkuję 2 062 408 osób.
30
Rysunek 5 Stałe punkty monitoringowe jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2012 r.
Wyniki klasyfikacji strefy dolnośląskiej uzyskane w 2012 przedstawiają się następująco:
Ze względu na ochronę zdrowia dla zanieczyszczeń takich jak dwutlenek azotu (NO 2), dwutlenek siarki (SO2),
benzen (C6H6), ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), pył PM2,5 strefę zaliczono do klasy A. Oznacza
to, że w obszarze strefy dolnośląskiej poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe oraz poziomy długoterminowe
nie były przekraczane.
Natomiast dla opadu pyłu PM10, tlenku węgla (CO), oraz benz(a)pirenu strefę dolnośląską ze wyglądu na
ochronę zdrowia zaliczono do klasy C (z uwzględnieniem krajowych norm dla uzdrowisk). Oznacza to, że
w strefie przekraczane były poziomy dopuszczone o margines tolerancji.
Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu w okresie zimowym jest niska
emisja, natomiast w okresie letnim emisja pochodząca z różnych źródeł komunikacyjnych. Wysokie stężenie jest
charakterystyczne dla procesów spalania w nieefektywnych kotłach grzewczych. Benzo(a)piren to groźna,
toksyczna i rakotwórcza substancja oddziaływująca negatywnie na rozrodczość, ponadto może powodować
dziedziczne wady genetyczne i upośledzać płodność.
Wtórne zanieczyszczenie pyłu zawieszonego będące również przyczyną pogorszenia się jakości powietrza na
terenie Gminy, najczęściej pochodzi z powierzchni odkrytych, np. dróg, chodników.
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2012 stwierdzono potrzebę opracowywania
programów ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi dla wszystkich 4 stref województwa:

aglomeracja wrocławska (NO2, PM10, benzo(a)piren, PM2.5),

m. Legnica (PM10, benzo(a)piren, PM2.5),

m. Wałbrzych (PM10, benzo(a)piren),

strefa dolnośląska (PM10, CO, benzo(a)piren, ozon).
31
25
20
15
12
9
10
7
6
6
6
6
6
7
6
5
5
0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
średnia
Rysunek 6 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m3)
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych to 5÷12 μg/m3 dla pomiarów ciągłych. Najniższe
stężenia zanotowano w miesiącu sierpniu. Nie odnotowano przekroczeń poziomu dopuszczalnego 20 μg/m3.
45
40
35
30
25
20
15
10
11
9
7
5
6
5
3
4
4
5
6
6
5
3
0
Rysunek 7 Wyniki pomiarów dwutlenku azotu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m 3)
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych NO2 to 3÷11 μg/m3 dla pomiarów ciągłych.
Najniższe stężenia zanotowano w miesiącach maju i sierpniu. Nie odnotowano przekroczeń poziomu
dopuszczalnego 40 μg/m3.
32
110
99
100
89
90
82
80
84
86
73
72
70
70
59
57
60
57
52
53
50
40
30
20
10
0
Rysunek 8 Wyniki pomiarów ozonu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m 3)
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych ozonu to 52÷99 μg/m3 dla pomiarów ciągłych.
Najniższe stężenia zanotowano w miesiącach listopadzie i grudniu.
45
40
35
30
25
20
15
12
10
10
8
7
6
3
5
4
4
4
VI
VII
VIII
5
6
7
6
0
I
II
III
IV
V
IX
X
XI
XII
średnia
Rysunek 9 Wyniki pomiarów tlenków azotu ze stacji w Świdnicy w 2012 r. (µg/m3)
Zakres zarejestrowanych w 2012 r. stężeń średniorocznych NO x to 3÷11 μg/m3 dla pomiarów ciągłych.
Najniższe stężenia zanotowano w miesiącach letnich. Nie odnotowano przekroczeń poziomu dopuszczalnego 30
μg/m3.
33
4.2
Wody powierzchniowe i podziemne
Jakość wód powierzchniowych
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 w sprawie form i sposobu
prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, badania wód
powierzchniowych prowadzone są w ramach 4 rodzajów monitoringu:

diagnostycznego,

operacyjnego,

badawczego,
 obszarów chronionych.
Sposób oceny i klasyfikacji stanu wód powierzchniowych określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9
listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych
norm jakości dla substancji priorytetowych.
Oprócz klasyfikacji stanu jednolitych części wód (jcw), czyli oddzielnych i znaczących elementów wód
powierzchniowych takich jak rzeka, część rzeki, zbiornik zaporowy itp., klasyfikacji jakości wód dokonuje się
też w poszczególnych punktach pomiarowo – kontrolnych (ppk). Na ocenę stanu wód składa się klasyfikacja ich
stanu/potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego.
W 2012 roku na w ramach programu monitoringu wód płynących przeprowadzono badania rzek, które wpływają
na środowisko wodne gminy Strzegom:
 Strzegomka od źródła do zb. Dobromierz,
 Strzegomka, zb. Dobromierz,
 Strzegomka od Pełcznicy do Bystrzycy,
 Czarnucha,
 Pełcznica od źródła do Milikówki.
Badania prowadzono w programie monitoringu diagnostycznego oraz monitoringu operacyjnego, które
umożliwiły dokonanie wstępnych ocen: stanu ekologicznego, stanu chemicznego, stanu fizykochemicznego,
stanu hydromorficznego, oceny przydatności do bytowania ryb oraz oceny podatności na eutrofizację, oceny
eutrofizacji ze źródeł komunalnych.
Klasa elementów
fizykochemicznych
Klasa elementów
hydromorfologicznych
Klasa elementów biologicznych
PPD
I
III
UMIARKOWANY
PPD
I
III
DOBRY
Strzegomka – ujście do
Bystrzycy
SŁABY
PSD
I
IV
PSD
Czarnucha – ujście do
Strzegomki
UMIARKOWANY
PSD
I
II
1
Strzegomka od
źródła do zb.
Dobromierz
PLRW60004134831
2
Strzegomka,
zb.
Dobromierz
PLRW600001348339 Zb. Dobromierz - stan. 1
3
Strzegomka od
Pełcznicy do
Bystrzycy
PLRW600020134899
4
Czarnucha
PLRW600018134849
Strzegomka – poniżej
ujścia Czyżynki
34
Klasa ze względu na chemizm
StaN / POTENCJAŁ
EKOLOGICZNY
(wg arkusza STAN_ocena jcw
2012)
UMIARKOWANY
Nazwa punku kontrolnopomiarowego
Kod JCW
Nazwa ocenianej jcw
Lp
hydromorfologicznego, stanu biologicznego oraz stanu chemicznego rzek – stan na 2012
5
Pełcznica od
źródła do
Milikówki
PLRW600041348689
Pełcznica – poniżej
oczyszczalni Ciernie
SŁABY
PPD
I
IV
Źródło: Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych na terenie województwa dolnośląskiego za rok 2012, WIOŚ we Wrocławiu
Analiza wyników badań, jakości wód powierzchniowych w wybranych punktach monitoringowych wskazuje, iż
rzeki przepływające przez teren gminy Strzegom posiadały w 2012 roku wody niezadowalającej jakości (IV
klasa – Strzegomka, Pełcznica). Wpływ na przedstawioną ocenę miały głównie wskaźniki tlenowe, związki
organiczne i biogenne, których głównym źródłem są nawozy spływające z pól uprawnych i ścieki bytowe.
Jakość wód powierzchniowych na terenie gminy Strzegom w porównaniu z ich jakością w roku 2008, uległa
poprawie.
Jakość wód podziemnych
Program Państwowego Monitoringu Środowiska dla województwa dolnośląskiego na lata 2010-2012 w zakresie
wód podziemnych realizowany jest przez Oddział Dolnośląski PIG we Wrocławiu. oraz przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. PIG prowadzi monitoring diagnostyczny w punktach
pomiarowych raz w roku, obejmuje wszystkie jednolite części wód podziemnych i operacyjny obejmujący
jednolite części wód zagrożone nie osiągnięciem dobrego stanu.
Każdemu z punktów zostaną przypisane określone zakresy pomiarowe stanowiące wypełnianie wymagań
dyrektyw unijnych, w tym „azotanowej”.
Poza badaniami na poziomie krajowym w województwie dolnośląskim będą wykonywane przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu uzupełniające badania wód podziemnych w zakresie elementów
fizyko-chemicznych. W ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego badania obejmują wody
podziemne Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, wykorzystywane do zapatrzenia ludzi w wodę do picia
oraz zagrożone azotanami pochodzącymi z rolnictwa.
Celem wykonywania badań jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego
zmian oraz sygnalizacja zagrożeń w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny
skuteczności podejmowanych działań ochronnych
Poniższy rysunek przedstawia lokalizację Głównych Zbiorników Wód Podziemnych na terenie województwa
dolnośląskiego
Rysunek 10 Regionalizacja hydrogeologiczna wód zwykłych
35
Źródło: Opracowanie Ekofizjograficzne dla Województwa Dolnośląskiego
Na terenie Gminy nie występuje obecnie żaden punkt krajowego monitoringu jakości wód podziemnych
województwa dolnośląskiego. Najbliższy punkt monitoringowy znajduje się w Świdnicy, jego charakterystykę
przedstawia tabela poniżej.
Tabela 7 Ocena, jakości wód podziemnych w punkcie monitoringu diagnostycznego nr 114 w 2008 i 2012 roku
Numer punktu
L.p.
JCWPd
Nazwa punktu
GZWP
Rodzaj monitoringu
Typ wody
Stratygrafia ujętej
warstwy
Klasa,
jakości
wód w
2008r.
Wskaźniki występujące w II, III i IV
klasie, jakości wód w 2012 roku
II klasa
III klasa
IV klasa
27
1
Świdnica
JCWPd 114
319
MD
HCO3-SO4-CaMg-Na
II
Mn, Fe
Tr
Źródło: Ocena stanu czystości wód podziemnych województwa dolnośląskiego w 2012 R., WIOŚ we Wrocławiu
Analiza wyników badań, jakości wód podziemnych w wybranym punkcie monitoringowym wskazuje, iż wody
w zbiorniku trzecirzedowym na terenie Gminy to wody dobrej jakości (II klasa). W zbiorniku tym dominują
wody HCO3-SO4-Ca-Mg-Na. Wskaźnikami degradującymi wody w tym poziomie były w 2008 roku: mangan i
żelazo, które jednak w sposób nieistotny rzutowały ostatecznie na ich jakość.
4.3
Ochrona powierzchni ziemi
Typy i rodzaje gleb związane są z charakterem i pochodzeniem utworów powierzchniowych. Gleby w okolicach
Strzegomia zalicza się do urodzajnych. Są to gleby, których geneza sięga czasów zlodowacenia, wiejące od
północy wiatry, związane z cofaniem się lodowca naniosły na krawędzie i niższe stoki Sudetów urodzajne gleby
lessowe, które sięgnęły także Zawidowa, Wlenia, Złotoryi, Jawora, Świdnicy i Strzegomia. W środkowej i
wschodniej części Przedgórza Sudeckiego duże obszary pokryły żyzne czarnoziemy. Chociaż warstwa lessów
jest tu cienka to w użytkowaniu ziemi przeważają pola uprawne, a lasów i łąk jest stosunkowo mało. Występują
tu gleby pseudobielicowe w kompleksie pszennym dobrym, które w połączeniu ze specyficznym mikroklimatem
stwarzają korzystne warunki do produkcji rolniczej.
Klasa II; 9,5%
Klasa IVa; 8,9%
Klasa IIIb; 18,1%
Klasa IIIa; 59,2%
Rysunek 11 Klasyfikacja istotnych gruntów rolnych na terenie Gminy Strzegom
36
Źródło: www.strzegom.pl
W strukturze zasiewów zdecydowanie dominują rośliny zbożowe - łączna powierzchnia tych upraw wynosi
14 718,31 ha, ale uprawiane są również rośliny okopowe (ziemniaki, buraki cukrowe), a także oleiste (rzepak),
motylkowe i strączkowe. Prowadzona jest hodowla:

trzody chlewnej – 5 327 szt.,

bydła rzeźnego i mlecznego – 2638 szt.,

koni – 332 szt.,

owiec – 88 szt.,
 kóz – 18 szt.
Według waloryzacji przestrzeni rolniczej IUNG – Puławy, Gmina Strzegom oceniona została na 96 punktów.
W latach 2010-2012 Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy
w Puławach przeprowadził na terenie Polski badania monitoringowe chemizmu gleb ornych. Badania zostały
przeprowadzone m.in. w 20 punktach pomiarowych województwa dolnośląskiego.
Rysunek 12 Rozmieszczenie punktów pomiarowo – kontrolnych na terenie województwa dolnośląskiego
Źródło: Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 2010-2012 (raport końcowy), Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa,
Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Przeprowadzone badania wykazały, iż gleby gminy Strzegom charakteryzują się stosunkowo wysokim udziałem
(41-60%) gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych wymagających wapnowania w stopniu koniecznym i potrzebnym
oraz gleb o bardzo niskiej zawartości fosforu. Udział gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartości potasu i magnezu
wynosi 21-40%.
37
Rysunek 13 Odczyn gleb użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 2008-2011
Źródło: IUNiG.
Rysunek 14 Potrzeby wapnowania gleb użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 20082011.
Źródło: IUNiG.
38
2008-2011.
Źródło: IUNiG
39
Rysunek 16 Zawartość magnezu w glebach użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach 20082011
Źródło: IUNiG
Hałas
4.4
Istotnym źródłem hałasu na terenie gminy Strzegom są duże i małe przedsiębiorstwa, szczególnie te
nieposiadające żadnych zabezpieczeń akustycznych.
Punktowe źródła emisji tzw. hałasu przemysłowego, związanego głównie z działalnością wydobywczą,
produkcyjną lub przetwórczą podmiotów gospodarczych takie jak :

PLAST-MET II Dudek Jacek , Strzegom Górnicza 2A (kontrolna interwencyjna),

Grabinex Sp z o. o. , Strzegom Kopalniana 13 (kontrola planowana),

Kamieniarstwo, Tomasz Błaszkiewicz, Strzegom Legnicka 64 (kontrolna interwencyjna),

Przedsiębiorstwo Budownictwa Drogowego Sp. z o.o., Kopalnia Granitu "Rogoźnica II" w Rogoźnicy
(kontrola planowana),

Kamieniarstwo Irena Gnitecka , Strzegom Żelazowo 19 (kontrolna interwencyjna),

Pylkus Zakład Kamieniarski S.C. K.J. Pylak Strzegom ul. Żółkiewka 64 (kontrolna interwencyjna),

P.P.H.U. "KAMBUD" S.C., Z. Ciok, mgr inż. D. Wojtanek Marcinowice ul. Okrężna 23, zakład
Żółkiewka 64 (kontrolna interwencyjna),

Kamieniarstwo Zenon Kiszkiel Strzegom ul. Wojska Polskiego 46 (kontrolna interwencyjna, mandat,
kara biegnąca),

LIMA SA Strzegom ul. Kościuszki 14A, Sklep Strzegom ul. Rynek 28-29 (kontrolna interwencyjna),

Biuro Projektów "EL-JOT" S.C. Zakład produkcji kostki granitowej Strzegom ul. Brzegowa 43

PROEL Sp. z o.o. Zakład produkcji kostki granitowej Strzegom ul. Brzegowa 43 (kontrolna
interwencyjna),

Wrocławskie Kopalnie Surowców Mineralnych SA Kopalnia Graniczna (kontrolna interwencyjna),

P.P.H.U. Mietex Bogusława Pietras Rogoźnica ul.Świdnicka 12a (kontrolna interwencyjna),

Colas Kruszywa Sp. z o. o. Kopalnia Granitu "Rogoźnica II" Rogoźnica (kontrolna problemowa),
40

Przedsiębior. Prod. - Handl. - Usługowe "TED-ROB" SC Kaliciński & Lema Kopalnia Granitu "Barcz
I" Strzegom ul. Niepodległości (kontrolna problemowa),

P.H.U. "KAMJAN" Teresa Kopciuch, Strzegom ul. Międzyrzecze 41 (kontrolna problemowa),

M & F International Trading Sp. z o. o., Kostrza ul.Kościuszki 57 (kontrolna problemowa),

GT&FCorporation - Polska - Rekultywacja Sp. z o. o., Kostrza, ul. Kościuszki 57 (kontrolna
problemowa),

Przerób Kamienia Budowlanego Tomasz Chomycz, Strzegom ul. Międzyrzecze 1 (kontrolna
problemowa),

Berger Surowce Sp. z o.o., Kopalnia "Wieśnica", Rogoźnica (kontrolna interwencyjna),

Skalimex - Borów SA Zakład Wydobycia i Przerobu Granitu, Kostrza ul. Borowska 6 (kontrolna
problemowa),

Przeds. Wydob. Przer.i Sprzed. Kamienia Budowl. "Kwarc" Sp. z o. o., Kostrza ul. Kopernika 27
(kontrolna problemowa),

Kamieniarstwo Irena Gnitecka, Żelazowo 19 (kontrolna interwencyjna),

Kamieniarstwo "PAKAL" Krystian Prucnel, Goczałków ul. Strzegomska 18 (kontrolna interwencyjna),

Centrum Granitu Obróbka i Handel Kamieniem Arkadiusz Gnitecki Zakład w Żelazowie (kontrolna
interwencyjna),

Wyroby z Kamienia, Transport, Montaż. Bogdan August Zakład Kamieniarski 58-150 Stawiska 3
 PPHU K&N Granit, Bartoszówek 32, 58-120 Jaroszów (kontrolna problemowa),
Większość uciążliwości powodowanych emisją hałasu wynika z niewłaściwej lokalizacji przedsiębiorstw, z
których działalnością nierozłącznie jest związana emisja hałasu z zakładów kamieniarskich i przemysłem
wydobywczym. W związku z tym bardzo ważnym zaleceniem dla gminy jest lokowanie działalności
uciążliwych w miejscach zapisanych w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego o
przeznaczeniu na działalność produkcyjną i przemysłową.
Układ drogowy stanowi o rozwoju danego regionu i powiązaniach z innymi ośrodkami. Przez teren gminy
przebiega droga krajowa nr 5, drogi wojewódzkie nr 345, 374, 382. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe
i drogi gminne.
Rysunek 17 Układ drogowy Gminy Strzegom i okolic
Źródło: Dolnośląska Służba Dróg i Kolei, 2010
41
W Gminie Strzegom istnieje łącznie 175 km dróg, w tym 17 km dróg krajowych, 24 km dróg wojewódzkich,
powiatowych jest 81 km, natomiast dróg gminnych 53 km. Układ linii autobusowych komunikacji lokalnej i
PPKS, jak i komunikacja samochodowa indywidualna, stanowią podstawowe systemy transportowe przewozów
pasażerskich na terenie Gminy. Część dróg cechują niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni.
Do priorytetowych działań w zakresie budowy infrastruktury drogowej mającej bezpośredni wpływ na
zmniejszenie hałasu drogowego jest budowa obwodnicy Miasta Strzegom. Inwestycja obejmuje swym zakresem
budowę obwodnicy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 374 i drogi krajowej nr 5 w powiecie świdnickim,
województwie dolnośląskim. Całkowita długość obwodnicy będzie wynosić ok. 11,2 km. Głównym celem
inwestycji jest wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miasta oraz zwiększenie przepustowości układu
drogowego w obrębie Strzegomia. Planowana inwestycja zapewni lepsze skomunikowanie z drogą krajową
DK5 (Świecie – Poznań – Wrocław – Lubawka) zarówno mieszkańców miasta jak i pozostałych uczestników
ruchu drogowego dojeżdżających do drogi krajowej drogą wojewódzką DW374 (Jawor – Świebodzice),
przyczyni się również do poprawy bezpieczeństwa ruchu w samym centrum miasta, jak i wpłynie na obniżenie
emisji hałasu.
Główne ciągi transportowe, które stanowią drogi wojewódzkie oraz drogi powiatowe przebiegają przez
wszystkie dzielnice i sołectwa tworząc połączenia komunikacyjne między nimi oraz między terenem gminy a
ościennymi miastami. Tereny sołectw charakteryzuje sieć drogowa typowa dla obszarów wiejskich, gdzie
większość zabudowy zlokalizowana jest przy głównych ciągach komunikacyjnych a lokalna-niewielka, choć
znacznie wydłużona sieć dróg gminnych: zbiorczych, lokalnych i dojazdowych jest uzupełnieniem w/w
infrastruktury drogowej.
W latach 2011- 2013 GDDKiA we Wrocławiu wykonała mapy akustyczne dla drogi krajowej nr 4 na odcinku
Kostomłoty – Strzegom. Pomiary hałasu wykonano metodą bezpośrednich pomiarów ciągłych w ograniczonym
czasie 24 h.
Tabela 8 Zestawienie odcinków dróg położonych w graniach gminy Strzegom wraz z kilometrażem, długością
oraz powierzchnia obszaru objętego opracowaniem
Nr drogi
ID odcinka
Nazwa odcinka
gmina
długość odcinka
Powierzchnia obszaru
analizy
5
DS._3_0287_5
Węzeł Kostomłoty
Strzegom
7,331
11,730
5
DS._3_0288_5
Jaroszów – Strzegom
Strzegom
0,024
0,038
5
DS._3_0288_5
Strzegom
3,202
5,123
5
DS._3_0288_5
Strzegom
0,375
0,600
5
DS._3_0288_5
Strzegom
0,940
1,504
42
Rysunek 18 Lokalizacja analizowanych odcinków dróg krajowych na terenie powiatu świdnickiego
0,12
0,11
0,102
0,1
0,08
0,069
0,058
0,06
0,04
0,053
0,037
0,034
0,019
0,02
0,009
0,003
0
0
0
0
0
0
55-60 dB
60-65 dB
65-70 dB
70-75 dB
> 75 dB
Rysunek 19 Poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik LDWN – gmina Strzegom
43
0,079
0,08
0,07
0,06
0,057
0,06
0,046
0,05
0,04
0,03
0,019
0,022
0,02
0,007
0,01
0
0
0,002
0
0
0
0
0
0
55-60 dB
60-65 dB
65-70 dB
70-75 dB
> 75 dB
Rysunek 20 Poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik LN – gmina Strzegom
Jak wynika z wykresów powyżej, poziomy dźwięku w środowisku określone przez wskaźnik LDWN oraz LN
oddziaływają w zakresie od 55 do75 dB. Najbardziej narażone na hałas w badanych obszarze zagrożone są
powierzchnie około 0,11 km2, w których wyniki wskazywały na poziom hałasu w zakresie 55-60 dB. Podobnie
wyniki wyglądają w przypadku liczby lokali mieszkalnych oraz mieszkańców narażonych na hałas w zakresie
55-60 dB. Na uwagę zasługuję fakt, iż brak jest oddziaływań hałasu komunikacyjnego w zakresie >75 dB.
Rosnąca liczba samochodów na drogach wewnętrznych i tranzytowych bez wątpienia powoduje pogorszenie
klimatu akustycznego wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Na obszarach bezpośrednio sąsiadujących z ciągami
komunikacyjnymi obserwuje się zanikanie tzw. „ciszy nocnej”.
W związku z tym bardzo ważnym elementem działań w tym przypadku jest właściwe planowanie przestrzenne,
które powinno polegać przede wszystkim na zakazie lokalizacji budynków podlegających ochronie akustycznej
na terenach, które znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym wartości
dopuszczalne. Działania te powinny być skoordynowane i finansowane przede wszystkim ze środków Zarządcy
drogi – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Zarządu Dróg Wojewódzkich jak i jednostek
samorządów terytorialnych oraz organizacji pozarządowych, których statut określa prowadzenie działań
edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska.
Program Państwowego Monitoringu Środowiska w ramach sieci regionalnej (wojewódzkiej) przewiduje badania
hałasu emitowanego z dróg krajowych i wojewódzkich oraz linii kolejowych – w miejscach o szczególnym
zagrożeniu (węzły drogowe, drogi tranzytowe przebiegające w pobliżu zabudowy mieszkaniowej).
Problem zagrożenia emisją hałasu powinien być istotnym elementem planowania przestrzennego
w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Przeciwdziałanie hałasowi komunikacyjnemu jest działaniem długookresowym rozłożonym na lata. Typowym
sposobem ochrony przed hałasem jest stosowanie ekranów akustycznych.
Hałas kolejowy w całej Polsce kształtuje się na porównywalnym poziomie. W porze nocnej hałas pochodzący od
linii kolejowych przewyższa dopuszczalne granice. Emisja hałasu do środowiska zależy od wielu czynników
takich jak rodzaj taboru kolejowego, stan taboru kolejowego, prędkości przejazdu składów kolejowych oraz
samego położenia torowiska tzn. czy jest to nasyp, wąwóz, teren płaski.
Przez teren Gminy Strzegom przebiegają pierwszorzędne linie kolejowe:

nr 137, Legnica – Katowice – długość linii 14 km,

nr 302, Malczyce – Bolków(obecnie nieczynna) – długość 5km.
44
Rysunek 21 Układ sieci kolejowych w obszarze gminy Strzegom
Źródło: www.pkp.pl
Na w/w liniach kolejowych prowadzony jest ruch pasażerski i towarowy. Linia 137 pozostaje czynna,
eksploatowane w stanie technicznym dobrym. Ilość pociągów na linii 137 wynosi 30 pociągów na dobę: 12
osobowych i 18 towarowych. Natomiast linia 302 – stan techniczny niedostateczny, zawieszony ruch pociągów.
Najbardziej odczuwalny jest w sąsiedztwie torowisk. Ze względu reorganizacje kolejnictwa liczba pociągów jest
ograniczana z roku na rok. Wobec tego hałas pochodzący z transportu kolejowego też powinien być
redukowany. Jednak nie bez znaczenia jest w tym przypadku stan techniczny taboru kolejowego. Zła kondycja
finansowa PKP nie pozwala na bieżące konserwacje torów, stad powstający hałas jest bardziej uciążliwy, choć
występuje rzadziej. Rozwiązaniem byłoby zastosowanie nowoczesnych zestawów kołowych i hamulcowych jak
też nowe rozwiązania torowiska ograniczające hałas i drgania. Brak badań klimatu akustycznego wzdłuż linii
kolejowych nie daje obiektywnej oceny natężenia hałasu. Poprawa dotychczasowych warunków akustycznych
jest możliwa poprzez modernizacje i właściwe utrzymanie torowisk oraz taboru kolejowego.
4.5
Promieniowanie niejonizujące
Źródła pola elektromagnetycznego można podzielić na naturalne występujące w przyrodzie oraz sztuczne, które
powstają wraz z rozwojem przemysłu, w tym telekomunikacji. Głównymi instalacjami emitującymi pola
elektromagnetyczne są:

linie przesyłowe wysokiego, średniego i niskiego napięcia oraz stacje transformatorowe,

instalacje radiokomunikacyjne, takie jak:
 stacje bazowe telefonii komórkowej,
 stacje radiowe i telewizyjne.
Przebieg i rodzaj linii elektroenergetycznych przez teren gminy Strzegom determinowany jest rozmieszczeniem
krajowych źródeł energii elektrycznej. Przez obszar gminy przebiegają sieci elektroenergetyczne średniego,
niskiego i wysokiego napięcia. Największe znaczenie z punktu widzenia zdrowia i życia mieszkańców gminy
mają sieci wysokiego napięcia.
Corocznie sieć energetyczna jest rozbudowywana, dobudowywane są nowe odcinki sieci napowietrznej linii
energetycznej i stacje transformatorowe, zarówno wysokiego jak i niskiego napięcia. Wynika to z ciągłego
rozwoju terenów miejskich i wiejskich oraz związanej z tym potrzeby mieszkańców do posiadania dostępu do
nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej.
45
Na obszarze gminy Strzegom źródłem elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego są następujące
urządzenia: anteny nadawcze stacji bazowych telefonii komórkowej, przekaźniki radiowe i telewizyjne oraz
urządzenia radionawigacyjne i radiolokacyjne. Większość tych urządzeń ulokowanych jest na terenach
prywatnych lub na dachach budynków użyteczności publicznej (szkoła, kościół).
Badania przeprowadzone w 2010 i 2011 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu
wykazały, że w żadnym z 105 przebadanych punktów kontrolno-pomiarowych na terenie Dolnego Śląska nie
stwierdzono przekroczeń poziomów dopuszczalnych pól elektromagnetycznych. Dwa pomiary przeprowadzone
zostały w gminie Strzegom.
Tabela 9 Wykaz punktów pomiarowych oraz średnie arytmetyczne zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól
elektrycznych w tych punktach w gminie Strzegom
Lp.
1
Lokalizacja punktu
pomiarowego
Strzegom
Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych
promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu 3 MHz- 3000 MHz
[V/m]
2010 r.
2011 r.
0,56
0,45
Źródło: Badania poziomów pól elektromagnetycznych wybranych punktach województwa dolnośląskiego w roku 2010 i 2011, WIOŚ we
Wrocławiu
Brak przekroczeń natężenia pól elektromagnetycznych na terenie gminy Strzegom. W 33 punktach na terenie
całego Dolnego Śląska poziom pól nie przekraczał 0,1 V/m (przy 7,0 V/m wartości dopuszczalnej). Najwyższe
wartości odnotowano w:
 Legnicy przy ul. Sosnkowskiego 1,08 V/m (15,4% wartości dopuszczalnej),
 Zgorzelcu przy ul. Armii Krajowej 1,03 V/m (14,7% wartości dopuszczalnej),
 Lubinie przy ul. Kalinowej 0,83 V/m (11,9% wartości dopuszczalnej),
 Legnicy przy ul. Grunwaldzkiej 0,7 V/m (co stanowi 10,0% wartości dopuszczalnej).
Podkreślić należy, że w otoczeniu stacji bazowych telefonii komórkowych pole elektromagnetyczne o
wartościach granicznych występują nie dalej niż kilkadziesiąt metrów od samych anten i to na wysokości ich
zainstalowania. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, znajdujących się w miastach, pola o
wartościach wyższych od dopuszczalnych nie występują dalej niż 25 metrów od anten na wysokości
zainstalowania tych anten.
46
OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA POTENCJALNYCH ZMIAN W PRZYPADKU BRAKU
REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
5
Istotnym elementem określenia, analizy i oceny potencjalnych negatywnych oddziaływań na poszczególne
aspekty środowiskowe, jest tzw. „opcja zerowa”, czyli prognoza w jakim kierunku zmieniałoby się środowisko
w przypadku braku realizacji planowanych zadań.
Często mylnie przyjmuje się, że niepodejmowanie działań, ma charakter prośrodowiskowy. Tymczasem są
sytuacje, gdy planowane działania pozwalają na porządkowanie struktur i procesów, a osiągane efekty
pośrednio niosą korzyści także środowiskowe.
Przewiduje się, że brak realizacji postanowień aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy
Strzegom” spowodowałby następujące skutki:
pozytywne dla środowiska i mieszkańców


Ograniczenie ryzyka zanieczyszczenia wód i gleb oraz
czasowych uciążliwości akustycznych w czasie prac
polegających na budowie sieci kanalizacyjnej czy
remontach dróg,
Zmniejszenie zagrożenia spowodowanego intensyfikacją
wykorzystania walorów przyrodniczych polegającego na
penetracji terenów cennych przyrodniczo, w tym
obszarów Natura 2000.
negatywne dla środowiska i mieszkańców

Brak zainteresowania gminy i jej walorami przyrodniczymi z
powodu braku informacji turystycznej,

Brak jednoznacznych i aktualnych badań gleb,

Brak działań zmierzających do ochrony lasu co wiąże się z
narażeniem na pożary, zagrożeniem upraw leśnych zwierzyną
leśną oraz zwiększeniem ryzyka pojawienia się dużej populacji
szkodników,

Wzrost niekorzystnych oddziaływań wynikających z
intensywnego ruchu komunikacyjnego,

Zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych
ściekami z powodu słabo rozwiniętej infrastruktury sieci
kanalizacji sanitarnej i przydomowych oczyszczalni ścieków,

Brak realizacji obowiązujących przepisów o utrzymaniu
czystości i porządku,

Pogorszenie się stanu powietrza z powodu coraz większego
zużycia paliw nieekologicznych, co wiąże się z brakiem działań
termomodernizacyjnych,

Zwiększenie emisji zanieczyszczeń i poziomu hałasu z powodu
braku modernizacji i remontów dróg,

Niskie wykorzystanie energii odnawialnej w bilansie
energetycznym, co powoduje zwiększenie zanieczyszczeń
powietrza,

Brak lub niski poziom edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży,
a także dorosłej części społeczeństwa gminy.
Analiza powyższych skutków braku realizacji aktualizacji „Programu…” prowadzi do wniosku, iż
niezrealizowanie dokumentu wywołać może zarówno skutki pozytywne jak i negatywne. Niemniej na
dwanaście głównych i ogólnie sformułowanych skutków wymienionych powyżej, jedynie tylko dwa są
pozytywne. Należy podkreślić, iż najważniejsze i najgłębsze skutki mogą wystąpić w sferze ekologicznej. Brak
realizacji zaproponowanych działań odnoszących się bezpośrednio do walorów ekologicznych gminy Strzegom
(budowa sieci kanalizacji, modernizacja sieci wodociągowej, termomodernizacje budynków, modernizacji dróg)
może doprowadzić do ogólnego pogorszenia się stanu środowiska przyrodniczego.
Istotne są jednak postawy społeczne i realizowana w całym okresie programowania szeroko pojęta edukacja
ekologiczna mająca na celu stałe podnoszenie świadomości zarówno dzieci i dorosłych. Wynika to z faktu, iż
wśród społeczeństw gorzej wykształconych powszechnie akceptowane są postawy antyekologiczne (dewastacja
zasobów przyrody, brak oszczędzania wody, segregacji odpadów), a brak perspektyw na polepszenie lub zmianę
sytuacji będzie tylko pogłębiać patologiczne zachowania.
Można przypuszczać jednak, iż zaniechanie realizacji działań związanych z rozbudową sieci wodociągowej oraz
rozbudową sieci kanalizacyjnej, przebudową i modernizacjami układu komunikacyjnego gminy Strzegom, a
także z termomodernizacją budynków spowoduje brak dodatkowych emisji zanieczyszczeń do środowiska, a
tym samym pogorszenia jego jakości.
Działania negatywne występować będą głównie w czasie realizacji inwestycji, będą to oddziaływania
krótkookresowe i nie długofalowe, nie pozostawiające po sobie długotrwałych efektów. Po zrealizowaniu
47
inwestycji oddziaływanie będą pozytywne w postaci braku zrzutu nieoczyszczonych ścieków do rowów i
potoków, zmniejszeniem zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w skutek płynniejszego ruchu pojazdów
samochodowych. Z drugiej strony istotnym jest poprawa dostępności komunikacyjnej regionu oraz ochrony
środowiska, co będzie warunkować rozwój gospodarczy.
Reasumując, należy stwierdzić, iż korzystnym z punktu widzenia środowiska przyrodniczego i zdrowia ludzi
jest wariant doprowadzenia do realizacji celów krótko i długoterminowych zapisanych w aktualizacji
„Programu...”.
Presja społeczna na zagospodarowywanie coraz to nowych terenów, w tym atrakcyjnych przyrodniczo oraz
ogólna sytuacja społeczno-gospodarcza panująca w Polsce nie pozwoli na uniknięcie konfliktowych aspektów
rozwoju poszczególnych sfer życia. Należy zatem wcześniej opracować takie plany działań, które umożliwią
rozwój gminy Strzegom przy jednoczesnym zachowaniu równowagi ekologicznej.
Istotnym elementem jest także wyznaczenie dogodnych lokalizacji planowanych inwestycji zarówno pod
względem środowiskowym, przyrodniczym i społecznym, co ma ogromne znaczenie przede wszystkim dla
działań związanych z budową nowych dróg, oczyszczalni ścieków, budową sieci kanalizacji sanitarnej i
wodociągowej. Na etapie opracowywania niniejszej prognozy nie ma możliwości oceny oddziaływania na
środowisko wszystkich inwestycji ze względu to iż zadania realizowane w latach 2015-2020 nie maja
konkretnych planów realizacyjnych i lokalizacyjnych, będzie to możliwe po ustaleniu zakresów inwestycji i ich
szczegółowych lokalizacji. Nie zmienia to faktu iż inwestycje te muszą być zgodnie z aktualnie obowiązującymi
Planami Zagospodarowania Przestrzennego poszczególnych gmin na terenie których realizowane będą
inwestycje.
Na aktualnym etapie istnieje możliwość oceny możliwych oddziaływań dla inwestycji, które mają konkretne
plany realizacyjne wraz konkretnymi lokalizacjami i opracowanymi dokumentacjami.
48
Tabela 10 Przewidywane negatywne i pozytywne skutki braku realizacji postanowień aktualizacji „Programu…”
Elementy środowiska
Cele zapisane z projekcie
„Programu…”
Skutki o charakterze pozytywnym
Ochrona przyrody ze szczególnym
uwzględnieniem obszarów NATURA
2000.
Brak informowania społeczeństwa o ekologicznych walorach florystyczno – faunistycznych
gminy, w wyniku czego nastąpi wzrost zachowań patologicznych społeczeństwa
polegających na grabieżach, dewastacjach, zaśmiecaniu terenów przyrodniczych i leśnych.
Ochrona powierzchni ziemi i
zasobów kopalin.
Różnorodność
biologiczna
Ochrona i zrównoważony rozwój
lasów.
Gospodarka wodno – ściekowa
ochrona przed powodzią i suszą.
Skutki o charakterze negatywnym
Zmniejszenie zagrożenia spowodowanego
intensyfikacją wykorzystania walorów
przyrodniczych polegającego na penetracji terenów
cennych przyrodniczo, w tym obszarów zaliczonych
do sieci Natura 2000.
Brak restytucji rzadkich gatunków roślin i zwierząt następstwem czego będzie ubożenie
fauny i flory.
Ubożenie roślinności z powodu zanieczyszczenia wód i gleby ściekami nieoczyszczonymi
oraz z powodu zanieczyszczenia powietrza.
Zanieczyszczenie terenów odpadami co spowoduje zagrożenia dla roślinności i dla wolno
żyjących zwierząt.
Ochrona powietrza.
Odnawialne źródła energii.
Zagrożenie dla ludności spowodowane brakiem działań przeciwpowodziowych.
Edukacja ekologiczna.
2000.
Słaba informacja turystyczna o regionie.
Słaba informacja o powiecie i jego walorach przyrodniczych, inwestycyjnych, a także
edukacyjnych.
Ochrona powierzchni ziemi i
zasobów kopalin.
Ludzie
Ochrona i zrównoważony rozwój
lasów.
Brak informacji o możliwych zagrożeniach budowlanych (osuwiskowych).
Czasowe uciążliwości związane z hałasem w trakcie
realizacji prac związanych z budową kanalizacji
sanitarnej czy remontami dróg.
Degradacja lasów objawiająca się m.in. nielegalnym gromadzeniem śmieci.
Niska jakość dróg, słaby dostęp do sieci kanalizacji sanitarnej.
Utrudnienie dostępu do edukacji ekologicznej i kształtowaniu pozytywnych postaw wobec
środowiska przyrodniczego.
Zwierzęta i rośliny
Zmniejszenie zagrożenia związanego z niszczeniem
siedlisk w trakcie działań związanych z budową
sieci kanalizacyjnej, wodociągowej czy drogowej.
49
Brak edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży nt. walorów florystycznych i
faunistycznych gminy.
Brak informacji i edukacji turystycznej w regionie.
Ochrona powietrza.
Brak nowych terenów zieleni miejskiej/gminnej podnoszącej jakość życia mieszkańców, w
tym zieleni izolacyjnej.
Ochrona przed hałasem.
Słaba jakość dróg w powiecie, utrudniona komunikacja regionalna i wewnątrz gminna.
Mały dostęp mieszkańców do sieci kanalizacji sanitarnej.
Wzrost ilości ścieków nieoczyszczonych odprowadzanych bezpośrednio do rzek i gleby
będący wynikiem zmniejszonego tempa rozwoju infrastruktury ochrony środowiska, w tym
szczególnie kanalizacji sanitarnej.
Wody, zasoby naturalne
Ochrona powietrza. Odnawialne
źródła energii.
Zmniejszenie zagrożenia powstającego w trakcie
działań związanych z budową sieci kanalizacyjnej,
wodociągowej czy drogowej
Niska jakość wód i zanieczyszczenie gleb na terenie gminy z powodu zanieczyszczenia
odpadami nielegalnie lokowanymi
w rowach i zagajnikach.
Niska jakość infrastruktury komunikacyjnej w regionie.
Zwiększenie ilości spalania niskiej jakości paliw.
Powietrze
źródła energii.
Brak dodatkowych zanieczyszczeń powietrza i wody
powstających w wyniku zwiększonej ilości turystów.
2000.
Niezwiększające się zanieczyszczenie powietrza w
wyniku pojawiającej się w sezonie większej ilości
pojazdów
Brak zmiany krajobrazu w wyniku inwestycji
polegających na budowie nowych odcinków dróg.
Gospodarka wodno – ściekowa.
Ochrona powietrza.
Klimat
Odnawialne źródła energii.
Wzrost emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych spowodowany niską jakością dróg i długim
czasem podróży
Brak dostatecznych działań edukacyjnych będących przyczyną degradacji terenów
atrakcyjnych przyrodniczo objawiająca się m.in. nielegalnym gromadzeniem śmieci.
źródła energii.
Powierzchnia ziemi,
krajobraz
Wzrost emisji zanieczyszczeń powietrza spowodowany brakiem działań zmierzających do
likwidacji lub ograniczenia źródeł emisji, w tym zwłaszcza dotyczy to zagadnień tzw. niskiej
emisji oraz z powodu braku działań termomodernizacyjnych.
Wzrost ilości ścieków nieczyszczonych odprowadzanych bezpośrednio do rzek i gleby
będący wynikiem zmniejszającego się tempa rozwoju infrastruktury ochrony środowiska, w
tym szczególnie kanalizacji sanitarnej.
Wzrost zanieczyszczenia powietrza spowodowany przedłużającym się czasem podróży, co
wpłynie na ubożenie roślinności a tym samym zmianę krajobrazu
Zmniejszona antropopresja przy braku rozwoju
turystyki.
Zwiększenie świadomości społeczeństwa w temacie ochrony klimatu.
Pogorszenie warunków życia z powodu zanieczyszczenia powietrza.
Brak zwiększenia ruchu samochodowego nie
przyczyni się do zwiększenia zagrożenia dla stanu
50
Pogarszanie się warunków, zwłaszcza w okresie letnim, spowodowane większym ruchem
Zabytki
Dobra materialne
powietrza
komunikacyjnym, co
w konsekwencji przyczyni się do pogorszenia stanu zdrowia mieszkańców.
Brak rozwoju turystycznego przyczyni się do niższej
presji na zabytki i ich niszczenie (brak dodatkowych
ilości odpadów, dodatkowego ruchu
komunikacyjnego).
Brak promocji turystycznej gminy.
Brak rozwoju turystycznego przyczyni się do
lepszego zachowania dziedzictwa kulturalnego
(brak dodatkowych ilości odpadów, dodatkowego
ruchu komunikacyjnego).
51
Brak świadomości dotyczącej dbałości o dziedzictwo gminy
Ubożenie dóbr w wyniku braku ich promocji, a także edukacji w tym zakresie.
Realizacja celów zapisanych w aktualizacji „Programu...” wraz z uwzględnieniem uwag zapisanych na końcu
niniejszej Prognozy doprowadzi do ogólnej poprawy stanu środowiska przyrodniczego i zdrowia mieszkańców
gminy Strzegom.
Wśród aspektów niosących zagrożenia wystąpienia sytuacji niekorzystnych z punktu widzenia oddziaływań na
środowisko, można zaliczyć przede wszystkim działania inwestycyjne takie jak budowa sieci kanalizacji
sanitarnej, budowa sieci wodociągowej czy budowa nowych i modernizacja istniejących dróg, co może
przyczynić się czasowo w trakcie realizacji w/w inwestycji do zwiększonej presji na środowisko. Planowanie
tego rodzaju inwestycji poprzedzone jest zawsze ustaleniem zgodności tych działań z Planami
Zagospodarowania Przestrzennego poszczególnych gmin na terenie których zaplanowane są te inwestycje.
Dlatego realizacja inwestycji, której funkcjonowanie niosłoby ze sobą negatywny wpływ w długiej
perspektywie czasowej będzie poprzedzona szerokimi konsultacjami i uzgodnieniami z organizacjami
ekologicznymi, a także jednostkami nadzorującymi w celu wyboru lokalizacji i sposobu realizacji, które nie
przyczynią się do zagrożenia dla terenów cennych przyrodniczo.
W aktualizacji „Programu…” nie zaplanowano działań, które mogłyby w sposób długotrwały, nieodwracalny
negatywnie oddziaływać na środowisko.
W wyniku realizacji zdecydowanej większości zadań zaproponowanych z projekcie aktualizacji „Programu…”
podkreśla się realne bardzo wysokie korzyści przede wszystkim ekologiczne, a także poza-przyrodnicze społeczne i gospodarcze.
52
6.
OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH
ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO
Ocenie możliwych oddziaływana na środowisko poddano zadania inwestycyjne jak i nieinwestycyjne ujęte do
realizacji w ramach poszczególnych celów w Programie Ochrony Środowiska. Stopień i zakres oddziaływania
zależeć będzie przede wszystkim od lokalizacji danego przedsięwzięcia, czy będzie ono realizowane na terenach
zurbanizowanych, przekształconych antropogenicznie czy obszarach użytkowanych rolniczo lub też na
obszarach cennych przyrodniczo i chronionych, gdzie negatywny zakres oddziaływania może być największy.
Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem w
odniesieniu do zadań inwestycyjnych zaplanowanych w Programie… przy braku informacji o sposobie i
dokładnych miejscach realizacji poszczególnych przedsięwzięć jest bardzo trudne. Biorąc jednak pod uwagę, że
większość z zamierzeń inwestycyjnych przewidywanych do realizacji w ramach Programu wymagać będzie
przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (zgodnie z przepisami ustawy z
dnia 3 października o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232) w odniesieniu do
konkretnych warunków środowiskowych przyjęto, że na tym etapie wystarczające będzie omówienie typowych
oddziaływań i ich potencjalnych skutków środowiskowych. W niektórych przypadkach oddziaływanie, w
zależności od aspektu jaki się rozważa, może mieć jednocześnie negatywny lub pozytywny wpływ na dany
element środowiska.
Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe będzie określenie potencjalnych niekorzystnych skutków
środowiskowych związanych z realizacja poszczególnych zadań. Ponadto ocenę te dokona się przede wszystkim
pod katem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji inwestycji, zakładając, że uciążliwości
występujące w fazie budowy z reguły maja charakter przejściowy.
Jak wynika z przeprowadzonej powyżej analizy wariantów (wariant podstawowy oraz wariant 0), odstąpienie od
realizacji zawartych w dokumencie rozwiązań w efekcie końcowym byłoby znacznie gorsze niż wystąpienie
ewentualnych znaczących oddziaływań.
Mając powyższe na uwadze, poniżej, w odniesieniu do zadań (sformułowanych w odniesieniu do
poszczególnych segmentów środowiska) wymienionych w Programie…, scharakteryzowano jedynie typowe
oddziaływania i ich ewentualne skutki dla środowiska związane z realizacją tychże zadań.
Z analizy wyłączono cele i zadania o charakterze systemowym, jako że ich realizacja w sposób bezpośredni
wpisuje się w realizację zadań dotyczących poszczególnych sektorów środowiska przyrodniczego.
Poniżej przedstawiono matrycę oddziaływania działań i zadań wyznaczonych w Programie na poszczególne
elementy środowiska. Przyjęto następujące oznaczenia oddziaływań:

bezpośrednie - B,

pośrednie - P,

krótkoterminowe - K,

długoterminowe - D,

stałe - S

chwilowe – C

skumulowane - Sk

pozytywne + i warunkowo pozytywne (+)

negatywne – i warunkowo negatywne (-)
 brak oddziaływania – 0
Dla określenia skutków realizacji danego przedsięwzięcia/zamierzenia przyjęto następującą skalę oceny:
 Wzmacniające – zadanie służy bezpośrednio osiąganiu celów ochrony środowiska. Oczekiwane
znaczące zmniejszenie oddziaływań
 Korzystne – zadanie istotnie zwiększa szansę lub tempo osiągania celów ochrony środowiska.
Oczekiwane mierzalne zmniejszenie oddziaływań
 Potencjalnie korzystne – korzyści środowiskowe spodziewane w wyniku realizacji danego projektu
przeważają w sposób jednoznaczny nad ewentualnymi skutkami negatywnymi, jednak ich osiągnięcie
nie jest zagwarantowane i wymaga spełnienia dodatkowych warunków. Prawdopodobne niewielkie
zmniejszenie oddziaływań
 Neutralne – nie można zidentyfikować istotnych (znaczących) oddziaływań na środowisko (ani
pozytywnych, ani negatywnych). Wpływ na środowisko jest pomijalny
53
 Potencjalnie negatywne – koszty/negatywne skutki środowiskowe równoważą lub przewyższają
możliwe pozytywy w osiąganiu celów środowiskowych – możliwe jest, przynajmniej częściowe
wyeliminowanie negatywnych skutków, pod warunkiem odpowiedniej realizacji celu/działania. Ryzyko
okresowego, lokalnego zwiększenia negatywnego oddziaływań
 Niekorzystne/hamujące – realizacja projektu niesie ze sobą niemożliwe do uniknięcia koszty
środowiskowe, przeważające ewentualne (o ile występują) pozytywy w tym zakresie. Prawdopodobne
mierzalne zwiększenie oddziaływań
 Ryzyko konfliktu – realizacja projektu niesie ze sobą niemożliwe do uniknięcia konflikty z wymogami
ochrony środowiska praktycznie wykluczając możliwość ich osiągnięcia. Bardzo prawdopodobny,
znaczący wzrost natężenia oddziaływań
54
Tabela 11 Matryca oddziaływania na środowisko – przewidywane oddziaływania na środowisko
Komponenty środowiska przyrodniczego
Zadanie
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
CEL STRATEGICZNY: Zachowanie i ochrona walorów przyrodniczych
OPK.1.1.2
Wytyczenie i
zagospodarowanie ścieżek
przyrodniczo dydaktycznych
wzmacniające
BDS(+)
BDS(+)
0
BDS(+)
BDS(+)
BDS(+)
0
BDS(+)
BDS(+)
BDS(+)
BDS(+)
0
OPK.1.2.1
Wykonywanie zabiegów
ochrony czynnej
wybranych gatunków
fauny, flory, zbiorowisk
roślinnych; idea
włączenia szkół, jako
społecznych opiekunów
nad pomnikami przyrody
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
BDS+
0
0
BDS+
BDS+
BDS+
0
0
OPK.1.3.1
Bieżące utrzymywanie
zieleni na terenie gminy
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
BDS+
0
0
BDS+
BDS+
BDS+
0
0
OPK.1.3.2
Przebudowa i częściowa
wymiana składu
gatunkowego zadrzewień
przydrożnych wzdłuż
odcinków dróg, nowe
nasadzenia zieleni
wysokiej, prace
pielęgnacyjno konserwacyjne zieleni
przydrożnej
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
BDS+
0
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
OPK.1.3.4
„Rewitalizacja obszaru
chronionego krajobrazu
na terenie miasta
Strzegom (Góra
Krzyżowa)”
potencjalne
korzystne
0
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
55
Zadanie
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
CEL STRATEGICZNY: Zwiększenie lesistości
ZRL.1.1.1
Realizacja zadań:
gospodarczych,
hodowlanych i
ochronnych – zgodnie z
planami urządzania lasów
państwowych
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
BDS+
BDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
ZRL.1.1.2
Realizacja zadań:
gospodarczych,
hodowlanych i
ochronnych – zgodnie z
uproszczonymi planami
urządzania lasów
prywatnych
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
BDS+
BDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
ZRL.1.1.5
Realizacja wytycznych
„Programu ochrony
przyrody” nadleśnictw
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
BDS+
BDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
ZRL.1.1.4
Zalesianie terenów o
niskich klasach
bonitacyjnych gleb i
gruntów porolnych
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
BDS+
BDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
PDS+
BDS+
BDS+
PDS+
0
PDS+
CEL STRATEGICZNY; Ochrona powierzchni ziemi
OG.1.1.1
Rekultywacja i
zagospodarowanie
gruntów
wzmacniające
0
0
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
CEL STRATEGICZNY: Ochrona zasobów złóż przez oszczędne i zrównoważone gospodarowanie
56
Zadanie
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
OZK1.1.2
Prawidłowa eksploatacja
złóż surowców
mineralnych
wzmacniające
0
0
0
0
0
PDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
OZK.1.2.1
Zagospodarowanie i
rekultywacja wyrobisk
oraz terenów
poeksploatacyjnych
wzmacniające
0
0
0
0
0
PDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
OZK1.2.2
Prowadzenie rekultywacji
terenów górniczych
równolegle lub
natychmiast po
zakończeniu działalności
wydobywczej
wzmacniające
0
0
0
0
0
PDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
CEL STRATEGICZNY: Minimalizacja zagrożeń spowodowanych klęskami powodzi
OPS.1.1.2
Wyznaczania i
wprowadzania do planów
zagospodarowania
przestrzennego, decyzji o
warunkach zabudowy i
innych dokumentów
planistycznych granic
obszarów zagrożenia
powodzią oraz ustaleń
planów zarządzania
ryzykiem powodziowym
potencjalnie
korzystne
BDS+/-
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
OPS.1.1.3
Doskonalenie systemu
wczesnego ostrzegania
przed zjawiskami
hydrologicznymi oraz
meteorologicznymi
potencjalnie
korzystne
BDS+/-
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
Melioracje wodne
potencjalnie
korzystne
BDS+/-
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
OPS.1.2.2.1
57
Zadanie
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
OPS.1.1.1
Realizacja Programu
nawodnień rolniczych
województwa
dolnośląskiego
potencjalnie
korzystne
BDS+/-
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
OPS.1.1.3
Przygotowanie planu
zarządzania ryzykiem
powodziowym
potencjalnie
korzystne
BDS+/-
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
OPS.1.2.1.2
Wykonanie dokumentacji
dla zadania pn.: „Parowa
– odbudowa koryta
potoku, gmina Strzegom i
Dobromierz” w
miejscowości Tomkowice
potencjalnie
korzystne
BDS+/-
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
OPS.1.2.1.3
Wykonanie dokumentacji
dla zadania pn.:
„Szymanowski Potok –
odbudowa koryta potoku
– kanał ulgi gmina
Strzegom i Dobromierz”
potencjalnie
korzystne
BDS+/-
BDS+/-
BDS+
BDS+/-
BDS+/-
BDS+/-
0
BDS+
BDS+
BDS+/-
BDS+
0
CEL: Ochrona zasobów i poprawa stanu wód podziemnych oraz powierzchniowych
WŚ1.1.1
Budowa i modernizacja
kanalizacji sanitarnej na
terenie gminy
korzystne
0
0
PDS+
BDS+/-
BDS+/-
PDS+
0
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
0
WŚ1.1.2
Rozbudowa istniejącego
systemu odwodnienia
dróg i placów w systemie
grawitacyjnym oraz
uwzględnieniem
zastosowania
odpowiednich urządzeń
podczyszczających
korzystne
0
0
PDS+
BDS+/-
BDS+/-
PDS+
0
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
0
58
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Zadanie
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
WŚ.1.2.1
Budowa i modernizacja
sieci wodociągowej
wzmacniające
0
0
PDS+
0
0
PDS+
0
0
0
PDS+
0
0
WŚ.1.2.2
Ochrona i monitoring
ujęć wody pitnej oraz
stacji uzdatniania, w tym
modernizacja
wzmacniające
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
0
PDS+
PDS+
PDS+
0
0
WŚ.1.4.2
Budowa oczyszczalni
przydomowych (dotyczy
terenów gminy na których
do roku 2015 nie planuje
się budowy sieci
kanalizacji sanitarnej)
wzmacniające
0
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
0
PDS+
PDS+
PDS+
0
0
CEL STRATEGICZNY: Spełnienie norm jakości powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza
Termomodernizacja
gminnych i powiatowych
obiektów użyteczności
publicznej
wzmacniające
0
BDS+/-
PDS+
BDS+/-
PDS+
0
PDS+
0
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
OA.1.2.1
Modernizacja układu
drogowego
korzystne
0
0
PDS+
BDS+/-
BDS+/-
0
PDS+
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
0
OA.1.2.2
Budowa ścieżek
rowerowych na terenie
miasta Strzegomia
korzystne
0
0
PDS+
BDS+/-
BDS+/-
0
PDS+
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
0
PDS+
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
PDS+
OA.1.1.1
CEL STRATEGICZNY: Racjonalna gospodarka odpadami
GO.1.1.1
Zorganizowanie systemu
zbierania, sortowania i
odzysku odpadów
komunalnych ulegających
wzmacniające
0
BDS+/-
PDS+
BDS+/-
59
PDS+
0
Zadanie
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
biodegradacji
GO.1.1.2
Zwiększenie udziału
odzysku odpadów, w
szczególności recyklingu
w odniesieniu do szkła,
metali, tworzyw
sztucznych oraz papieru i
tektury, jak również
odzysku energii z
odpadów zgodnego z
wymogami ochrony
środowiska
wzmacniające
0
BDS+/-
PDS+
BDS+/-
PDS+
0
PDS+
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
PDS+
GO.1.2.1
Wyznaczenie i budowa
regionalnych zakładów
gospodarki odpadami
wzmacniające
0
BDS+/-
PDS+
BDS+/-
PDS+/-
0
PDS+
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
PDS+
GO.1.4.3
Kompleksowa poprawa
gospodarowania azbestem
wzmacniające
0
0
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
0
PDS+
PDS+
GO.1.5.1
Minimalizacja
oddziaływania na
środowisko osadów
ściekowych poprzez
prawidłowe ich
zagospodarowanie
wzmacniające
0
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
PDS+
0
PDS+
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
CEL STARTEGICZNY: Podniesienie komfortu akustycznego mieszkańców gminy
OH.1.1.1
Realizacja zadań
przewidzianych dla
poprawy infrastruktury
drogowej oraz organizacji
ruchu w celu obniżenia
wzmacniające
BDS+
BDS+
0
BDS+
60
BDS+
0
PDS+
Zadanie
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
emisji hałasu
komunikacyjnego
OH.1.1.2
Wprowadzanie pasów
zieleni przy drogach,
zieleni niskiej i wysokiej
do wnętrz osiedlowych,
instalowanie ekranów
akustycznych przy trasach
o największym natężeniu
ruchu
wzmacniające
BDS+
BDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
OH.1.2.2
Wyznaczanie w
miejscowych planach
zagospodarowania
przestrzennego obszarów
chronionych przed
hałasem
korzystne
0
BDS+/
PDS+
BDS+/-
BDS+/-
0
PDS+
BDS+/-
PDS+
PDS+
0
PDS+
CEL STRATEGICZNY: Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego
PR.1.1.3
Uwzględnieniu w planach
zagospodarowania
przestrzennego
zagadnienia dotyczące pól
elektromagnetycznych
(w trakcie zmian planów)
wzmacniające
BDS+
BDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
PR.1.1.4
Preferowanie mało
konfliktowych lokalizacji
źródeł promieniowania
niejonizującego oraz w
razie potrzeby
wyznaczenie stref
ograniczonego
użytkowania w zakresie
ochrony przed
promieniowaniem
wzmacniające
BDS+
BDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
BDS+
BDS+
BDS+
0
PDS+
61
Zadanie
Ocena zadania
pod względem
potencjalnego
oddziaływania
na środowisko
Natura2000
Różnorodność
biol.
Ludzie
Zwierzęta
elektromagnetycznym
62
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Zasoby
naturalne
Zabytki i
dobra
materialne
Klimat
Z oceny oddziaływania wpływu planowanych zadań wynika, że w większości przypadków zamierzenia
Programu będą mieć pozytywny wpływ na poszczególne komponenty środowiska lub nie będą mieć
identyfikowalnego (znaczącego) wpływu.
Należy podkreślić, że ostateczne skutki środowiskowe podejmowanych działań będą zależne m.in. od lokalnej
chłonności środowiska lub od występowania w rejonie realizacji przedsięwzięcia tzw. obszarów wrażliwych. Na
etapie budowy realizacja prawie wszystkich zadań może pojawić się oddziaływanie na środowisko, jednak nie
powinno to być oddziaływanie znaczące. Ponadto, jest ono krótkotrwałe i chwilowe.
Bezpośrednie, potencjalne oddziaływania na środowisko jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji zadań
Programu:

nieodwracalne przekształcenia terenów w przypadku realizacji nowych inwestycji drogowy
pozostałych komunikacyjnych;

nieodwracalne przekształcenia terenów nieużytków rolnych w wyniku zalesień;

nieodwracalne przekształcenia terenu i krajobrazu w wyniku prac na urządzeniach melioracji wodnej
oraz budowy elektrowni wiatrowej;

zagrożenie dla gatunków chronionych w wyniku prac termomodernizacyjnych;

przerwanie powiązań ekologicznych;

lokalne pogorszenie podstawowych wskaźników zanieczyszczenia powietrza (w przypadku inwestycji
drogowych);

lokalne podwyższenie poziomu hałasu (praktycznie wszystkie typy przedsięwzięć przewidzianych do
realizacji z wyłączeniem działań na rzecz ochrony przyrody);

uciążliwości związane z emisją substancji złowonnych (odorów) i aerozoli mikrobiologicznych
(przydomowe oczyszczalnie ścieków);

wzrost ilości odpadów (realizacja inwestycji budowlanych);
i
 wzrost ilości ścieków opadowych (drogi, kanalizacje wód opadowych na nowych terenach).
W kategorii oddziaływań pośrednich wskazano przede wszystkim:

wzrost intensywności gospodarowania i zmiany zagospodarowania terenu w rejonie inwestycji
drogowych;

wzrost intensywności ruchu i związanych z tym emisji na modernizowanych drogach;

wzrost presji urbanizacyjnej na terenach zabudowy mieszkaniowej po uzbrojeniu ich w sieć
kanalizacyjno-wodociągową.
Z przeprowadzonej w Prognozie analizy wynika, że ze względu na rodzaj, skalę oraz zasięg przestrzenny
oddziaływań szczególnie znaczące skutki środowiskowe generowane będą w wyniku realizacji projektów
zaplanowanych w ramach:

budowy i modernizacji dróg oraz infrastruktury związanej z komunikacją;

budowy zbiorników retencyjnych

inwestycji związanych z pracami melioracyjnymi,

budowy i rozbudowy inwestycji związanych z gospodarką wodno – ściekową;
 inwestycji związanych z budową i modernizacją źródeł ciepła i energii.
Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z obowiązującym prawem realizacja przedsięwzięć, dla których
wymagane jest uzyskanie decyzji środowiskowej, zawiera uwarunkowania, które gwarantują, że w sytuacji
stwierdzenia znaczącego negatywnego oddziaływania, w ocenie odpowiadającej szczegółowości projektu
budowlanego każdego z wymienionych zadań, wskazane zostaną szczegółowe rozwiązania mające na celu
zapobieganie i ograniczenie tych oddziaływań.
Poniżej przedstawiono charakterystykę ww. oddziaływań na środowisko.
DROGI
W odniesieniu do budowy i modernizacji dróg oraz infrastruktury komunikacyjnej zidentyfikowano możliwe do
wystąpienia potencjalne negatywne oddziaływania o charakterze lokalnym, związane z etapem ich realizacji oraz
późniejszej eksploatacji (czyli ruchem pojazdów):

zaburzenie stosunków wodnych wskutek osuszenia gruntu;
63

przekształcenia powierzchni ziemi, zajmowanie powierzchni, niszczenie struktury gleby;

przekształcenie krajobrazu;

pogorszenie jakości powietrza (emisja substancji gazowych i pyłów w wyniku spalania paliw, ścierania
opon, ścieranie nawierzchni dróg, okładzin hamulcowych, pylenie wtórne z nawierzchni drogi);

pogorszenie klimatu akustycznego (emisja hałasu związana z pracą maszyn budowlanych,
a w okresie eksploatacji - pracą układów napędowych, toczeniem opon po nawierzchni);

generowanie odpadów (remonty dróg, zmiotki uliczne, odpady z koszy postojowych, odpady ze zdarzeń
losowych i wypadków);

generowanie ścieków (wody opadowe i roztopowe z powierzchni dróg);

zanieczyszczenie gleb i gruntów związkami metali ciężkich i substancjami ropopochodnymi;

zakwaszanie gleb i gruntów związkami siarki i azotu;

zasalanie gleb i gruntów środkami zimowego utrzymania dróg;

zagrożenie dla różnorodności biologicznej w wyniku realizacji projektów drogowych, które dotyczy:

zmian cech siedlisk/biotopów, spowodowanych np. odwodnieniem, zanieczyszczeniem gleby;

przekształcenia struktury krajobrazu i likwidacja siedlisk/ekosystemów na skutek zmiany
sposobu użytkowania ziemi;

fragmentacji siedlisk;
 tworzenia barier na trasa korytarzy ekologicznych.
Dość specyficznym zagrożeniem jest zmiana warunków mikroklimatycznych, a także zmiana związana
z pojawianiem się sztucznych źródeł światła (czego efektem jest także wzrost śmiertelności gatunków
latających, zwłaszcza owadów).
Pojęcie „oddziaływania na środowisko” obejmuje także oddziaływanie na zdrowie ludzi; inwestycje drogowe
mogą dotyczyć tego aspektu nie tylko poprzez zmianę parametrów jakości środowiska (głównie ze względu na
hałas i zanieczyszczenie powietrza), ale także poprzez poprawę poziomu bezpieczeństwa komunikacyjnego.
Oddziaływanie na środowisko nowych dróg (lub dróg o istotnie zmienionych parametrach) może rozciągać się w
pasie o szerokości rzędu kilkudziesięciu metrów, zazwyczaj ogranicza się jednak do pasa przyległego do drogi.
Pośrednie oddziaływanie inwestycji drogowych może być większe: nowa droga (a nawet same plany inwestycji
drogowej) może stanowić argument przy wyborze lokalizacji innej inwestycji.
Działania związane z modernizacją dróg mogą spowodować wzrost średniej prędkości ruchu pojazdów na
danym odcinku i z tego tytułu generować większy hałas. Poprawa parametrów drogi może również zwiększyć
ruch na niej (nie tylko przepustowość, ale również wzrost obciążenia wynikający z wyboru lepszej jakościowo
lub/i czasowo trasy), a przez to zwiększyć presję akustyczną na przyległe tereny i na powietrze atmosferyczne.
Generalnie jednak poprawa płynności ruchu skutkuje zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń, aczkolwiek wpływ
prędkości ruchu samochodów na wielkość emisji jest różny w odniesieniu do poszczególnych typów pojazdów,
typów silników, itp.).
Pozytywnym oddziaływaniem jest odciążenie dróg istniejących (w przypadku budowy nowych dróg).
KANALIZACJA I WODOCIĄGI
Negatywne oddziaływania na środowisko podziemnych sieci przesyłowych związane są praktycznie wyłącznie z
etapem ich budowy (z wyjątkiem sytuacji awaryjnych). Dotyczy to w szczególności zaburzenia stosunków
wodnych oraz przekształcenie powierzchni ziemi.
REKULTYWACJA TERENÓW
Eksploatacja surowców mineralnych powoduje degradację środowiska, która objawia się m.in.
zanieczyszczeniem gleb, powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, obniżeniem poziomu wód
podziemnych, jak również występowaniem dużych, przestrzennych zmian powierzchni terenu.
Z tego powodu wydobycie kopalin wymaga stworzenia warunków racjonalnego ich zagospodarowania, zgodnie
z maksymalną ochroną walorów krajobrazowych, a następnie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych, z
przeznaczeniem m.in. na cele rekreacyjne.
Projekty związane z rekultywacją terenów zdegradowanych mają zdecydowanie pozytywny efekt ekologiczny.
Negatywne oddziaływania są możliwe (tak jak w przypadku innych inwestycji) głównie na etapie wykonywania.
64
W efekcie powinny poprawić się warunki funkcjonowania siedlisk przyrodniczych i gatunków na terenach
objętych działaniami.
AWARIE
Potencjalne awarie, jakie mogą wystąpić podczas budowy, eksploatacji lub likwidacji obiektów opisywanych w
Programie to:
 pożary;
 zanieczyszczenie gruntów i wód podziemnych substancjami ropopochodnymi pochodzącymi
z eksploatowanych pojazdów mechanicznych oraz składowanych olejów i smarów przeznaczonych do
bieżącej konserwacji urządzeń,
 awaria urządzeń pomiarowych.
Sytuacje tego typu są praktycznie nie do przewidzenia. Zapobieganiu tego typu awariom służy prawidłowa
budowa i eksploatacja obiektów i instalacji oraz przestrzeganie wymagań zawartych w instrukcji eksploatacji i
decyzji środowiskowej. W przypadku wystąpienia takiej awarii może nastąpić zanieczyszczenie środowiska
gruntowo – wodnego w rozmiarach trudnych do oszacowania.
Oceniając skumulowane niekorzystne skutki realizacji i eksploatacji poszczególnych działań, to
z najpoważniejszymi oddziaływaniami należy liczyć się w przypadku rozwoju sieci drogowej. Jednakże
realizacja poszczególnych przedsięwzięć, w tym zakresie podlegać będą z zgodnie z obowiązującym prawem
uzyskania decyzji środowiskowej, zawierającej uwarunkowania, które zagwarantują, że w sytuacji stwierdzenia
znaczącego negatywnego oddziaływania, wskazane zostaną szczegółowe rozwiązania mające na celu
zapobieganie i ograniczenie tych oddziaływań.
Dla planowanych zadań inwestycyjnych zgodnie z przepisami prawnymi w obszarze ochrony środowiska
wymagane będzie przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko oraz wykonanie „Raportów
o oddziaływaniu na środowisko”. W ramach tych opracowań będzie również przeprowadzona analiza
potencjalnego oddziaływania tych przedsięwzięć na obszary chronione zlokalizowane w granicach gminy.
Wstępnie, na obecnym etapie planowania przedsięwzięć można stwierdzić, iż obszary chronione zlokalizowane
w granicach gminy nie kolidują z planowanymi lokalizacjami obiektów oraz położone w takiej odległości, że
wpływ planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych nie jest możliwy. Projektowane przedsięwzięcia w żadnym
elemencie nie będą miały wpływu na strukturę obszarów chronionych. Inwestycje nie naruszą siedlisk
przyrodniczych i nie wpłyną znacząco na gatunki zamieszczone w załącznikach do dyrektywy siedliskowej i
ptasiej. Tereny, na których zlokalizowane zostaną przedsięwzięcia nie przecinają obszarów chronionych oraz
Natura 2000, mogą jedynie w niewielkim stopniu zwiększyć ruch na drogach w pobliżu obszarów. Potencjalne
kolizje zwierząt z pojazdami nie mogą mieć znaczącego oddziaływania. Ruch obecnie jest znaczny, a
przedsięwzięcia nie wprowadzą pod tym względem istotnych zmian. Dotyczy to również barier w migracji
zwierząt, jakie stwarzają obecnie drogi.
PRACE TERMOMODERNIZACYJNE
Ze względu na fakt, iż na terenie gminy Strzegom planuję prace termomodernizacyjne w placówkach
oświatowych należy podjąć się oceny oddziaływania na środowisko, a w szczególności na gatunki chronione
ptaków i nietoperzy.
W związku z planowanymi pracami termomodernizacyjnymi i innymi pracami budowlanymi budynków
mieszkalnych należy pamiętać, o zakazach obowiązujących w odniesieniu do zwierząt chronionych
wynikających z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2013 r., poz. 627) i ustawy z
dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2013 r., poz. 856). Szczegółową listę chronionych
gatunków zwierząt przedstawiają załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12
października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. Nr 237, poz. 1419).
Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, iż wszystkie gatunki ptaków zasiedlające budynki: pustułkę i
jerzyka, gołębia miejskiego oraz wszystkie gatunki ptaków z rzędu wróblowe,
w tym min. jaskółkę dymówkę, jaskółkę oknówkę, kawkę, kopciuszka, mazurka i wróbla, sikory, szpaki itp.., są
objęte ochroną gatunkową. Należy pamiętać, iż nie tylko chronione gatunki ptaków korzystają z budynków,
bardzo często są one również zasiedlane przez chronione ssaki, głównie nietoperze oraz kunę kamionkę. Przed
rozpoczęciem prac remontowych lub termomodernizacyjnych zarządca budynku powinien zlecić
doświadczonemu ornitologowi inwentaryzację przyrodniczą w zakresie występowania ptaków gatunków
chronionych, w celu uniknięcia nieumyślnego zniszczenia schronień tych gatunków podczas prac budowlanych.
W sytuacji, gdy zniszczenie schronień ptaków gatunków chronionych podczas prac budowlanych jest konieczne,
65
należy zwrócić się do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach o wydanie stosownego
zezwolenia.
Sporządzenie opinii ornitologicznej powinno być niezbędne w przypadku planowanych przedsięwzięć o
charakterze budowlanym: remontów, modernizacji (typu: termomodernizacja, ocieplanie lub remont
powierzchni strychowych w tym wymiana dachu oraz remont przestrzeni wentylacyjnej stropodachów, wymiana
orynnowania, remont ciągów kominowych i wentylacyjnych, kratowanie otworów prowadzących na
stropodachy, tynkowanie elewacji zewnętrznych itp.) prowadzonych w budynkach w okresie od 1 marca do 15
października. Aby zniwelować konflikty między człowiekiem a ptakami zmuszonymi mieszkać w domach z
betonu należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

Przed rozpoczęciem prac budowlanych zasięgnąć rady specjalisty ornitologa, który określi miejsca, w
których gnieżdżą się ptaki, wskaże miejsca wymagające zamurowania i te niekonfliktowe, które można
pozostawić ptakom do dyspozycji. Należy pamiętać o tym, że różne gatunki ptaków rozpoczynają lęgi
w różnych terminach, dlatego najlepiej by było przeprowadzać ocenę w roku poprzedzającym remont.
Takie podejście wyeliminuje ewentualne niewykrycie np. w kwietniu gniazd jerzyków, które przylatują
dopiero w maju.
 Jeśli prace będą wykonywane w sezonie lęgowym – odpowiednio wcześnie zabezpieczyć otwory tak,
aby ptaki nie mogły założyć tam gniazd.
 Zadbać, aby w odnowionych budynkach pozostały w miejscach niekonfliktowych otwory dostępne dla
ptaków, zaś czynne przewody kominowe i wentylacja mieszkań zostały zabezpieczone odpowiednio
wcześnie przed kawkami.
 W miejscach gdzie gołębie są szczególnie uciążliwe można zastosować zabezpieczenia także przeciwko
nim, warto jednak tam gdzie to możliwe pozostawić im dostęp do miejsc, w których mogą zakładać
gniazda.
 Jeśli to możliwe stosować tacki lub półki pod jaskółczymi gniazdami – można je systematycznie
czyścić, a po sezonie usunąć.
 Wieszać budki lęgowe dla gatunków, które mieszkały w budynku przed remontem, i straciły miejsca
lęgowe. Jednak zazwyczaj budki tylko w małym stopniu rekompensują straty powodowane przez
remonty. Z tego względu, w niektórych zachodnich miastach prowadzi się już specjalne programy
ochrony ptaków gnieżdżących się w budynkach polegające na tworzeniu dla nich specjalnych miejsc
gniazdowych w konstrukcji domów.
 Zgodnie z opinią Ministerstwa Środowiska oraz Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ )
zatykanie otworów stropodachów, nawet poza sezonem lęgowym, jest niszczeniem siedlisk gatunku
objętego ochroną ścisłą (jerzyk Apus apus). Zgodnie z art. 52 ust. 1 pkt. 4 ustawy o ochronie przyrody
(Dz. U. z 2013 r., poz. 627) uszczegółowionym zapisem paragrafu 6 pkt. 4 rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych
ochroną (Dz.U. z 2013 r., poz. 856) wprowadzono zakaz niszczenia siedlisk zwierząt dziko żyjących.
Stropodachy zaś stanowią podstawowe siedlisko jerzyka w Polsce, dlatego jakiekolwiek zamykanie
stropodachów można uznać za niszczenie siedlisk tego gatunku.
Zamykanie otwórów wentylacyjnych stropodachów nie jest wymagane przez prawo budowlane. Prawo
budowlane wymaga kratowania przewodów będących częścią systemu wentylacji lub klimatyzacji budynku (
typu wentylacji mieszkań i innych użytkowanych pomieszczeń), a otwory stropodachu nie należą do tych
kategorii. Jest to korzystne dla bezpieczeństwa ludzi i ptaków, ponieważ zakratowanie przewodów kominowych
uniemożliwia ptakom wpadnięcie do nich (co może się skończyć śmiercią) lub zatkanie ich gniazdem.
W świetle powyżej przedstawionej opinii Ministerstwa Środowiska oraz przytoczonych przepisów prawa
zakratowanie czy inny sposób zatkania otworów wentylacyjnych stropodachów jest równoznaczne z
niszczeniem siedlisk gatunku pozostającego pod ścisłą ochroną. Niszczenie
siedlisk gatunków ściśle chronionych jest w Polsce niezgodne z prawem. Dlatego zgodnie z prawem otwory
stropodachu nie mogą być zakratowane bez zgody Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska nawet po sezonie
lęgowym.
Siedliska takie jak szczeliny elewacji nie mogą być oczywiście zachowane w remontowanym budynku. Inwestor
niszcząc te siedliska w czasie remontu jest zobligowany do kompensacji przyrodniczej, którą powinna mu
wyznaczyć RDOŚ.
Na ewentualne zakratowanie otworów stropodachu zgodę musi wydać RDOŚ. Oczywiście nie ma możliwości
uzyskania zgody na zakratowanie otworów wentylacyjnych stropodachu, w którym aktualnie gniazdują ptaki.
Jeśli ptaki gniazdują w stropodachu, to zakratowanie otwórów może mieć
miejsce dopiero po opuszczeniu przez nie stropodachu.
66
W przypadku, gdy zachodzi obawa, że w trakcie remontu będą płoszone ptaki gniazdujące w budynku, inwestor
powinien się zwrócić do GDOŚ o zgodę na płoszenie. RDOŚ wydaje zgodę na niszczenie siedlisk, a GDOŚ na
płoszenie ptaków.
Niezależnie od tego, czy dany gatunek ptaka podlega ochronie gatunkowej, czy nie, okratowanie otworów
wentylacyjnych stropodachu w którym gniazdują ptaki i niedopuszczenie dorosłych ptaków do piskląt
znajdujących się w gnieździe, jest zabiciem zwierząt ze szczególnym okrucieństwem, gdyż tak należy ocenić
świadome skazanie piskląt na śmierć głodową. To samo dotyczy strącania gniazd jaskółek w okresie lęgowym
czy wyrzucania gniazd z pisklętami z budynku oraz niszczenia lęgów i zamurowywania ptaków gniazdujących
w szczelinach elewacji. Zgodnie z art. 35, ust. 1 Ustawy o ochronie zwierząt, każde nieuzasadnione lub
niehumanitarne zabicie zwierzęcia jest przestępstwem, a jeżeli nastąpiło ze szczególnym okrucieństwem przestępstwem kwalifikowanym z art. 35 ust. 2 tej ustawy, a sprawca może podlegać karze pozbawienia
wolności do lat 2.
W stosunku do ptaków objętych ochroną ścisłą i częściową – wyszczególnionych w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną – dodatkowo zastosowanie
znajdują wszystkie zakazy określone w art. 52 ust. 1 Ustawy o ochronie przyrody, w tym zakaz zabijania,
umyślnego płoszenia i niepokojenia oraz umyślnego niszczenia ich gniazd, jaj i postaci młodocianych.
Kratowanie i inne zamykanie otworów prowadzących do stropodachów budynków, w których gnieżdżą się ptaki,
a tym samym niedopuszczenie dorosłego ptaka do gniazda, w którym już zostały złożone jaja, jest równoznaczne
z niszczeniem jaj, czyli jest wykroczeniem z art. 127, ust. 2 Ustawy o ochronie przyrody.
Od zakazów określonych w art. 52, ust. 1 Ustawy o ochronie przyrody stosują się odstępstwa z art. 52, ust. 2
tejże ustawy, w tym „dopuszczenie usuwania od 16 października do końca lutego gniazd ptasich z obiektów
budowlanych i terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne".
Nieprzestrzeganie bądź naruszenie któregokolwiek z zakazów lub ograniczeń obowiązujących w stosunku do
ptaków objętych ochroną gatunkową, w tym niszczenie ich gniazd w okresie lęgowym, skutkuje – w myśl art.
127 Ustawy o ochronie przyrody - karą grzywny lub aresztu. Najsurowsze kary za przestępstwa wobec ptaków w
budynkach wynikają z przepisów Kodeksu karnego i ustawy o ochronie zwierząt.
MELIORACJE WODNE
Realizacja inwestycji wymagać będzie korzystania ze sprzętu budowlanego co może spowodować: podwyższony
poziom hałasu, zwiększenie emisji pyłów i spalin z eksploatacji sprzętu mechanicznego, możliwość skażenia
wód i gleb substancjami ropopochodnymi w przypadku rozlania paliwa, stałe lub czasowe naruszenie
istniejących warunków wodnych dla wód podziemnych. Prace ziemne i zasadnicze prace budowlane związane z
odbudową koryta mają charakter czasowy i uciążliwości występujące podczas ich trwania są powszechne, będą
krótkotrwałe i przemijające.
Wpływ hałasu
Podczas realizacji przedmiotowej inwestycji wystąpią okresowe uciążliwości związane z emisją hałasu i
wibracjami pochodzącymi z maszyn i urządzeń pracujących w trakcie prowadzenia robót czyli: sprzęt
(spycharki, koparki), wiertnice oraz ruch środków transportowych dowożących elementy prefabrykowane do
budowy przepustów. Pomimo mocy akustycznej maszyn budowlanych – koparki ca 90 [dB], spycharka ca 90
[dB], samochody ciężarowe ca 70 [dB], nie przewiduje się przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu 55 dB
poza granicą działek, na których będą one prowadzone w 10 godzinnym okresie referencyjnym. W związku z
powyższym nie przewiduje się stosowania zabezpieczeń akustycznych z uwagi na brak możliwości
jednoznacznego określenia położenia źródeł hałasu. W trakcie realizacji roboty budowlane będą prowadzone
wyłącznie w porze dziennej (na wydłużonej zmianie). Należy przy tym zastosować wszelkie możliwe środki
zapobiegające zakłóceniom klimatu akustycznego poprzez odpowiednią organizację i technologię prac,
zastosowanie sprzętu budowlanego minimalizującego uciążliwości hałasowe w strefach ochrony akustycznej.
Wpływ emisji do powietrza
Prowadzenie przedmiotowych prac przyczyni się do wystąpienia okresowych uciążliwości związanych z emisją
niezorganizowaną zanieczyszczeń atmosferycznych. Powyższe uciążliwości spowodowane będą przede
wszystkim pracą urządzeń o napędzie spalinowym oraz rozładunkiem materiałów budowlanych itp. Wystąpią
one głównie w miejscu prowadzenia prac, w szczególności dojdzie do podwyższonej emisji związków
powstających ze spalania paliw m.in. tlenku węgla (CO), tlenku azotu (NO 2), tlenku siarki (SO2), oraz pyłów
pochodzących z prowadzonych prac budowlanych. W/w uciążliwości będą miały charakter okresowy i
przemijający, jednakże zostaną podjęte wszelkie niezbędne i możliwe do wykonania działania minimalizujące
emisję niezorganizowaną zanieczyszczeń do powietrza. Ogółem spaliny od pracującego sprzętu to ca 500
[l/dobę] spalonego ON
67
Wpływ na wody powierzchniowe
Zachodzi konieczność dokładnej kontroli stanu technicznego zastosowanego sprzętu – koparek, spycharek.
Sprzęt musi być technicznie sprawny by nie dopuścić do wycieków paliwa i olejów co może spowodować
zanieczyszczenie wody w korycie rzecznym.
Wpływ na powierzchnię ziemi
W czasie prowadzenia robót budowlanych istnieje możliwość wystąpienia krótkotrwałych, okresowych
niewielkich rozlewów substancji niebezpiecznych znajdujących się na miejscu budowy. W przypadku
zaistnienia awarii, gdy wystąpi prawdopodobieństwo skażenia gruntu substancjami ropopochodnymi należy
bezwzględnie zlecić usunięcie skażonej warstwy ziemi wyspecjalizowanemu przedsiębiorstwu a teren
przywrócić do stanu pierwotnego.
Prace prowadzone będą wyłącznie w przyległym pasie istniejącej trasy rzeki. Odpady powstające w czasie
budowy to przede wszystkim:
 Gleba i ziemia
 Odpady materiałów budowlanych.
Odpady materiałów budowlanych będą gromadzone selektywnie w podstawionym na placu budowy kontenerze i
przekazywane do unieszkodliwienia uprawnionym podmiotom. Zapewnie właściwego gospodarowania
odpadami tj. w warunkach zabezpieczających przed przedostaniem się do środowiska substancji szkodliwych
oraz zapewnie ich sprawnego odbioru lub ponownego wykorzystania, zabezpieczy grunt przed
zanieczyszczeniem.
Wpływ na roślinność
Zaburzenia powierzchniowych poziomów gleb oraz wprowadzenie nowego substratu, obcego w stosunku do
występujących tu gleb organicznych i aluwialnych, spowoduje w pierwszych kilku latach bardzo liczne
pojawienie się na terenie objętym budową nieswoistych dla flory obszarów chronionych składników flory, w
tym wielu an tropofitów (geograficznie obcych gatunków roślin). Natężenie skutków synantropizacji tego terenu
będzie stopniowo malało w miarę spontanicznego procesu unaturalniania się pokrywy roślinnej.
Wpływ na siedliska
Generalnie na całym odcinku rzeki w granicach Obszaru Natura 2000 jak i w obrębie rezerwatu należy się
spodziewać zakłóceń spowodowanych pracą koparki, czasowym zniszczeniem siedlisk zajmowanych pod
odkładany na lądzie muł, zmętnieniem wody.
Przebudowa koryta rzek spowoduje zniszczenie zróżnicowanych siedlisk ukształtowanych w wyniku procesów
naturalnej sukcesji, ograniczając na dłuższy czas (>10 lat) ekologiczne „korytarzowe” funkcje rzeki i jej
otoczenia.
Wpływ inwestycji na środowisko – faza eksploatacji.
Po wykonaniu inwestycji, w fazie eksploatacji, nie będzie oddziaływania inwestycji na środowisko .
6.1
Podsumowanie przewidywanych oddziaływań na poszczególne aspekty
Reasumując powyższe rozważania należy stwierdzić, że generalnie realizacja zaproponowanych w projekcie
aktualizacji „Programu…” celów i zadań wpłynie korzystnie na stan poszczególnych segmentów środowiska
przyrodniczego i w efekcie końcowym przyczyni się do poprawy ich jakości. Nie oznacza to jednak, że w trakcie
realizacji dokumentu nie wystąpią czasowo negatywne oddziaływania na środowisko o różnym natężeniu.
Należy jednak pamiętać, że mają one charakter przejściowy a ich ewentualne negatywne wpływy są
rekompensowane wskutek osiągnięcia wymiernego efektu ekologicznego i społecznego.
Z najbardziej niekorzystnymi skutkami środowiskowymi związane będą przede wszystkim inwestycje z zakresu
infrastruktury techniczno – inżynieryjnej, których negatywne oddziaływanie będzie dotyczyć zarówno fazy
budowy jak i eksploatacji. Dotyczy to przede wszystkim przedsięwzięć realizowanych w sektorze wód (m.in.
budowa wodociągów i kanalizacji, budowa, rozbudowa, modernizacja oczyszczalni ścieków, modernizacja
stopni wodnych) oraz powietrza atmosferycznego i hałasu (rozbudowa i modernizacja sieci drogowej).
Należy w tym miejscu podkreślić, że o ile ujemne skutki środowiskowe występujące w fazie realizacji inwestycji
raczej nie będą miały trwałego charakteru, o tyle w fazie eksploatacji tych inwestycji należy spodziewać się
trwałych zmian w środowisku dotyczących:
1.
przekształceń krajobrazu (drogi, oczyszczalnie ścieków, obiekty hydrotechniczne),
2.
wpływu na jakość powietrza i klimat akustyczny (rozbudowa infrastruktury drogowej),
3.
zmiany warunków hydrologicznych oraz hydrogeologicznych (budowa kanalizacji, budowa dróg,),
68
4.
przerwania ciągłości struktur przyrodniczych oraz zmiany szlaków migracji zwierząt (budowa dróg).
Odrębną kwestę stanowią inwestycje budzące konflikty społeczne, co jest związane z realizacją działań na
obszarach chronionych. Nie ulega wątpliwości, że mogą one wystąpić w trakcie realizacji dokumentu, co z kolei
będzie wiązało się z koniecznością podjęcia decyzji obejmującej:
 zmianę realizacji projektowanego przedsięwzięcia,
 wykonanie działań kompensacyjnych,
 lub całkowitą rezygnację z inwestycji.
Wybór jednego z rozwiązań będzie uzależniony od szeregu czynników spośród których największe znaczenie
będzie miał aspekt środowiskowy i społeczny. Dodatkową kwestią dotyczącą jednak już wszystkich zadań
inwestycyjnych będzie przeprowadzenie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, odpowiednich procedur i
opracowanie stosownych dokumentów uwzględniających ewentualny wpływ inwestycji na środowisko.
Ostatecznie należy jednak podkreślić, że realizacja projektu aktualizacji „Programu… z całą pewnością będzie
wpływać na zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko głównie poprzez:
1.
racjonalną gospodarkę wodną powodującą ograniczenie strat w zasobach wodnych
2.
poprawę jakości wód powierzchniowych i podziemnych, w tym m.in. poprzez efektywniejsze i wydajniejsze
oczyszczanie ścieków komunalnych
3.
poprawę jakości powietrza atmosferycznego wskutek ograniczania emisji gazowych i pyłowych pochodzących z
sektora gospodarczego, ale również związanych z tzw. niską emisją
4.
wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Strzegom
Tabela 12 Przewidywane znaczące oddziaływania związane z realizacją ustaleń aktualizacji „Programu
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” na Obszary Natura 2000
Wyszczególnienie
1.
działania inwestycyjne polegające na budowie infrastruktury ochrony środowiska takiej jak sieć kanalizacji sanitarnej czy
budowa i modernizacja dróg nie przyczyni się do długofalowych negatywnych oddziaływań na środowisko. Na etapie realizacji
inwestycji wystąpią krótkotrwałe oddziaływania, które należy w miarę możliwości minimalizować,
2.
pośrednie efekty celów rozwoju są w kontekście oddziaływania na Naturę 2000 trudne do zdefiniowania – prawdopodobnie ich
wpływ będzie minimalny, ale jego charakter – pozytywny.
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” na różnorodność biologiczną, zwierzęta i rośliny
Wyszczególnienie
1.
wszelkie działania inwestycyjne wiążące się z przekształceniami przestrzeni wpływają na analizowane zagadnienia – wiążą się ze
zmianą charakteru użytkowania terenu, zmianą charakteru powierzchni biologicznie czynnej, z podziałami terenu i osłabianiem
jego odporności na antropopresję, z tworzeniem barier przestrzennych, z wyparciem pewnych gatunków i/lub wprowadzaniem w
ich miejsce nowych, z wprowadzaniem nowego charakteru roślinności w związku z urządzaniem terenów zielonych, zieleni
ozdobnej, zieleni izolacyjnej, itp. Zdecydowana większość opisanych zmian ma charakter negatywny, ale nie jest to regułą i
każdorazowo indywidualna ocena poszczególnych przedsięwzięć, może być odmienna,
2.
aktualizacja „Programu…” przewiduje szereg działań o charakterze informacyjnym i edukacyjnym. Zadania o takim
charakterze wiążą się zawsze także z poprawą świadomości ekologicznej ludności i podejmowaniu działań na rzecz ochrony
środowiska. W tym aspekcie ustalenia aktualizacji „Programu…” należy uznać za wpływające pośrednio i w długim okresie, w
sposób pozytywny na bioróżnorodność, świat zwierząt i świat roślin.
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” na ludzi
Wyszczególnienie
1.
poprawą warunków zamieszkania (w tym stan przestrzeni publicznych, jakość infrastruktury technicznej, dostępność
infrastruktury społecznej),
2.
poprawą świadomości ekologicznej (w tym oszczędzanie wody i prądu, dbałość o ład i porządek),
69
3.
poprawę warunków codziennego życia (optymalizacja sieci drogowej, zwiększony dostęp do sieci kanalizacji sanitarnej),
4.
Zwiększenie możliwości spędzania wolnego czasu (nowe trasy rowerowe, ścieżki dydaktyczne).
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” na powierzchnię ziemi i krajobraz
Wyszczególnienie
w znacznej mierze działania zawarte w aktualizacji „Programu…” dotyczą przestrzennie obszarów już zagospodarowanych,
pełniących określone funkcje, a realizacja zapisów aktualizacji „Programu…” ma za zadanie ich uzupełnienie. W związku z tym
oddziaływanie negatywne na powierzchnię ziemi i krajobraz jest w większym stopniu pozytywne niż negatywne.
1.
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” na klimat
Wyszczególnienie
1.
rozwój ruchu komunikacyjnego na terenach cennych przyrodniczo nie przyczyni się do zmniejszenia globalnej presji na zmiany
klimatyczne, jednak udrażnianie ruchu samochodowego zmniejszy negatywne oddziaływanie,
2.
nie przewiduje się znaczących oddziaływań w zakresie rozwoju turystyki, który ma mieć łagodny charakter uwzględniający
walory przyrodnicze.
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” na zasoby naturalne
Wyszczególnienie
1.
aktualizacja „Programu…” zawiera szereg zapisów dotyczących budowy i modernizacji infrastruktury technicznej, w tym
infrastruktury ochrony środowiska (kanalizacji), co w znacznym stopniu ogranicza oddziaływanie negatywne poszczególnych
celów na zasoby naturalne, jakimi są złoża wód podziemnych wykorzystywanych jako woda pitna dla mieszkańców gminy.
2.
część zasobów naturalnych znajdujących się na terenie gminy jest chroniona w sposób naturalny oraz poprzez działający system
prawny to oddziaływanie realizacji poszczególnych celów na zasoby naturalne jest stosunkowo niewielkie i zazwyczaj nie będzie
miało istotnego wpływu na te zasoby.
Tabela 18 Przewidywane znaczące oddziaływania związane z realizacją „Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy Strzegom” na zabytki.
Wyszczególnienie
1.
rozwój turystyki i działania informacyjne mogą przyczynić się do zwiększenia liczby wypoczywających i odwiedzających gminę
Strzegom turystów. Może to mieć negatywne skutki w postaci zwiększonego ruchu samochodowego, zwiększonej ilości odpadów
pozostawionych przez turystów, a także większego hałasu spowodowanego zwiększeniem się ilości atrakcji dla turystów (bary,
dyskoteki).
2.
Oddziaływanie to ma także pozytywny efekt zwiększa się przedsiębiorczość mieszkańców, a tym samym zamożność. W wyniku
tego z pewnością będą realizowane prace renowacyjne na zabytkowych obiektach, w związku z tym będzie to trwałe i korzystne
oddziaływanie mające wpływ na podniesienie atrakcyjności gminy.
Tabela 19 Przewidywane znaczące oddziaływania związane z realizacją ustaleń „Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy Strzegom” na dobra materialne.
Wyszczególnienie
1.
aktualizacja „Programu…” nie zawiera ustaleń, które prowadziłyby do dających się przewidzieć istotnych strat w zakresie
wartości i jakości dóbr materialnych,
2.
realizacja ustaleń aktualizacji „Programu …” będzie się wiązała z poprawą jakości i wartości przestrzeni publicznych
(estetyzacja, modernizacja, remonty, termomodernizacje budynków, realizacja nowych lub poprawa stanu istniejących terenów
zieleni),
3.
realizacja ustaleń aktualizacji „Programu …” będzie się wiązała z poprawą sytuacji materialnej mieszkańców, co będzie
70
sprzyjać konsumpcji i poprawie standardu zamieszkania
W zdecydowanej większości oceniono, iż realizacja zamierzonych celów nie wpłynie w sposób zauważalny na
analizowane zagadnienie. Tak duża liczba ocen pozytywnych wynika w dużej mierze ze specyfiki planowanych
zamierzeń rozwojowych – spośród około 10 celów głównych, tylko 3 w sposób ewidentny i inwazyjny
wkraczają w środowisko przyrodnicze i są osadzone w konkretnej przestrzeni, która może pełnić funkcje
ekologiczne.
Chodzi tu przede wszystkim o budowę sieci kanalizacji, modernizację dróg, a także działania
przeciwpowodziowe. Wszystkie te działania przyczyniać się będą do oddziaływania negatywnego tylko w tracie
realizacji inwestycji.
Lokalizacja każdej z inwestycji ma niebagatelne znaczenie, gdyż nieprawidłowa lokalizacja drogi czy
oczyszczalni ścieków będzie negatywnie oddziaływać także po zakończeniu realizacji inwestycji. Tylko
właściwa lokalizacja inwestycji będzie minimalizować ryzyko negatywnych oddziaływań. Na etapie
opracowania niniejszej prognozy nie ma jednak sprecyzowanych planów dotyczących lokalizacji wszystkich
planowanych w ramach „Programu…” inwestycji, związku z tym aby maksymalnie ograniczyć ryzyko
negatywnego oddziaływania należy prawidłowo dobrać lokalizację tych działań w zgodzie z Lokalnymi i
Wojewódzkim Planem Zagospodarowania Przestrzennego, aktami prawnymi i opiniami i wytycznymi organów
nadzorujących inwestycje ekologiczne.
Trzy cele (edukacja ekologiczna i ochrona przed promieniowaniem oraz poważne awarie) spośród dziesięciu
analizowanych mają natomiast typowy charakter projektów miękkich – związanych z informowaniem o
walorach gminy, podnoszeniem edukacji ekologicznej, prowadzeniem badań jakości środowiska w celu
zapobiegania poważnym awariom, oraz minimalizacji promieniowania elektromagnetycznego, a więc nie mają
bezpośredniego (a nawet istotnego pośredniego) wpływu na przestrzeń i środowisko.
W niektórych przypadkach nie było możliwe wydanie jednoznacznej oceny. Dosyć częste są sytuacje, gdy cel
ma bardzo złożony charakter i poszczególne działania w ramach tego celu mogą w różny sposób oddziaływać.
W niektórych przypadkach działanie może być ocenione dopiero w momencie wyznaczenia szczegółowej
lokalizacji inwestycji gdyż dopiero lokalizacja zadania różnicuje, czy ocena oddziaływania będzie pozytywna,
czy negatywna.
W takich przypadkach postawiono ocenę „N” czyli określono iż realizacja celu może spowodować zarówno
pozytywne, jak i negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zagadnienia, niemiej jednak
określenie ewentualnych oddziaływań na etapie opracowania niniejszej prognozy nie jest znane.
W sytuacjach kiedy oddziaływanie może być negatywne (w sytuacji niewłaściwej lokalizacji) lub czasowo
odwracalnie negatywne ( w czasie realizacji inwestycji), a po zrealizowaniu inwestycji ulokowanej prawidłowo
oddziaływanie będzie zdecydowanie pozytywne podstawiono ocena +/- czyli określono że inwestycja może
przynieść skutki negatywne w czasie realizacji inwestycji oraz pozytywne po jej zakończeniu.
Pozostałe cele będą miały zdecydowany charakter pro środowiskowy, wynika, to z istoty i założeń
analizowanego projektu aktualizacji „Programu…”.
Z założenia Program Ochrony Środowiska nastawiony jest na ochronę wszelkich zasobów środowiskowych,
czasem w wyniku realizacji któregoś z zadań skutki czasowe są negatywne, niemniej jednak w końcowym
efekcie wszystkie oddziaływania długofalowe będą pozytywne.
71
PRZEDSTAWIENIE ROZWIĄZAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE,
OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH
ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ WYNIKIEM REALIZACJI
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
7.
Do przedsięwzięć realizowanych w ramach „Programu…”, które mogą negatywnie oddziaływać na środowisko
należą przede wszystkim na etapie budowy inwestycje w zakresie infrastruktury komunalnej: wodociągi,
kanalizacja, oczyszczalnie ścieków, sieć gazowa, a także w fazie realizacji i eksploatacji drogi, zbiorniki
retencyjne, urządzenia hydrotechniczne i przeciwpowodziowe. Negatywne oddziaływanie tych inwestycji na
środowisko można ograniczyć do racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemyślany wybór lokalizacji,
ponieważ skala wywoływanych przez nie przekształceń środowiska zależeć będzie w znacznym stopniu od
lokalnych uwarunkowań. Ponadto prawidłowy projekt, uwzględniający potrzeby ochrony środowiska zarówno
na etapie budowy jaki i w fazie eksploatacji inwestycji pozwoli także ograniczyć te oddziaływania.
Do ogólnych działań ograniczających oddziaływanie należą:

w czasie realizacji inwestycji prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy, w tym
zwłaszcza w miejscach styku z ekosystemami szczególnie wrażliwymi na zmiany warunków
siedliskowych;

stosowanie odpowiednich technologii, materiałów i rozwiązań konstrukcyjnych;

dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu zwierząt,
 maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu.
Przy realizacji koncepcji modernizacji infrastruktury przeciwpowodziowej należy tak planować zakres prac
budowlanych, aby w możliwie najwyższym stopniu zapewnić ochronę gleb, siedlisk, naturalnego ukształtowania
terenu i stosunków wodnych. Dla eliminacji ujemnych dla środowiska skutków realizacji zadań należy na etapie
opracowywania koncepcji budowy, przewidzieć wykonanie systemów regulujących stosunki wodne na
obszarach przyległych. Aby zapobiec eutrofizacji zbiornika należy w obrębie zlewni zbiornika zapewnić budowę
kanalizacji i oczyszczalni ścieków co ograniczy spływ substancji biogennych z pól.
Realizacja infrastruktury transportu drogowego nie może zagrażać trwałości układów przyrodniczych i ciągłości
funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Realizując inwestycje drogowe należy ograniczać presje na tereny
wrażliwe, unikać tworzenia barier dla funkcjonowania przyrody. Istotne jest zachowanie drożności korytarzy
ekologicznych oraz utrzymanie głównych szlaków migracji zwierząt. Zapewnienie przepustów lub kładek dla
zwierząt w poprzek drogi, pozwoli utrzymać te szlaki migracyjne. Aby ograniczyć oddziaływanie drogi jako
źródła emisji hałasu i spalin należy w projekcie uwzględnić możliwość budowy ekranów akustycznych oraz
takie rozwiązania, które poprawią płynność ruchu np. wydzielenie pasa awaryjnego, wydzielenie pasów do
skrętu w rejonie skrzyżowań, budowa zatok w rejonie przystanków komunikacji, budowa przestrzeni
parkingowych, odpowiednia geometria łuków, budowa skrzyżowań wielopoziomowych. Ponadto nasadzenia
wzdłuż drogi mogą ograniczyć rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń.
W przypadku gdy całkowite uniknięcie danego oddziaływania jest niemożliwe i istnieje niebezpieczeństwo
nieodwracalnego zniszczenia szczególnie cennych elementów przyrody, konieczne jest podjęcie odpowiednio
wcześniej działań kompensacyjnych. Należy m.in. zapewnić odtworzenie zniszczonych siedlisk w miejscach
zastępczych, sztuczne zasilanie osłabionych populacji; tworzenie alternatywnych połączeń przyrodniczych i
różnorodnych tras migracji zwierząt.
Mając na uwadze duży zasięg oraz w większości przypadków nieodwracalny charakter przekształceń środowiska
podczas realizacji analizowanych inwestycji, zaleca się dokładne rozważanie lokalizacji inwestycji a także
zastosowanie przyjaznych dla środowiska oraz wysokiej klasy rozwiązań technicznych.
72
8.
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH
W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ
OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU, W TYM TAKŻE
WSKAZANIE NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKU
TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY
Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach projektu aktualizacji „Programu…” ma
pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie w tym zakresie rozwiązań alternatywnych nie ma
uzasadnienia. Ponadto brak jest możliwości precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla wskazanych
działań.
Skutki środowiskowe podejmowanych działań silnie zależą od lokalnej chłonności środowiska lub od
występowania w rejonie realizacji przedsięwzięcia tzw. obszarów wrażliwych, dlatego przy budowie nowych
dróg, sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, a także oczyszczalni ścieków należy, rozważać warianty alternatywne
tak, aby wybrać ten, który w najmniejszym stopniu będzie negatywnie oddziaływać na środowisko. Jako
warianty alternatywne przedsięwzięcia można rozważać: warianty lokalizacji, warianty konstrukcyjne i
technologiczne, warianty organizacyjne czy wariant niezrealizowania inwestycji tzw. wariant „0”.
Wariant „0” nie oznacza, że nic się nie zmieni, ponieważ brak realizacji inwestycji może także powodować
konsekwencje środowiskowe, co opisano szczegółowo w rozdziale 5.
W przypadku pozostałych zaproponowanych działań, wpływających korzystnie na środowisko, zaproponowanie
rozwiązań alternatywnych jest nieuzasadnione.
W trakcie opracowywania niniejszej prognozy nie natrafiono na trudności wynikające z niedostatku techniki lub
luk we współczesnej wiedzy.
73
9.
INFORMACJE O PRZEWIDYWANYCH METODACH ANALIZY REALIZACJI
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Aby w przyszłości istniała możliwość obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i projektów proponowanych
w ramach projektu aktualizacji „Programu…” konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych
niezbędnych do realizacji tych działań.
Monitoring ten, ze względu na częstotliwość gromadzenia, a w szczególności udostępniania danych powinien
być prowadzony w cyklu rocznym, a sprawozdania z jego realizacji, łącznie ze sprawozdaniami z postępów
wykonania, powinny być udostępniane, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 3 października 2008 roku o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235), co najmniej w cyklu dwuletnim. Monitoring
ten obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej można określić jako:

monitoring ilościowy,
 monitoring jakościowy.
Ujęcie ilościowe obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do wszystkich elementów
środowiska da się przypisać wskaźniki, jak i również dostępne dane są zbyt ubogie, aby dokonać prognozy
ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaźników w przyszłości
wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, nakładów w okresach poprzednich
i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iż cześć zaplanowanych nakładów w poprzednim okresie nie
została zrealizowana), oraz wymogi UE.
Prognoza optymistyczna powstała przy założeniu, że wszystkie wymogi UE w ochrony przyrody i środowiska
zostaną spełnione oraz zostanie wydatkowanych 100% nakładów zaplanowanych na realizację postanowień
projektu aktualizacji „Programu…”.
Prognoza realistyczna uwzględnia dotychczasowe tempo zmian wskaźników oraz środków jakie poniesiono na
realizację postanowień dotychczasowej wersji „Programu…”.
Prognoza pesymistyczna powstała przy założeniu, że nie uda się wydatkować 100% zaplanowanych nakładów
na realizację postanowień projektu aktualizacji „Programu…”, a dotychczasowe tempo zmian wskaźników
zostanie osłabione.
Dla elementów projektu aktualizacji „Programu…”, dla których nie można prognozować określonych
wskaźników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościowa, która stanowi jednocześnie uzupełnienie do
oceny ilościowej. Listę tę można ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze nowe wskaźniki dotyczące
wykonania postanowień projektu aktualizacji „Programu…”.
Wskazane byłoby także podanie, które wskaźniki służą do monitorowania poszczególnych celów projektu
aktualizacji „Programu…”.
74
10. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA
ŚRODOWISKO
Obowiązek rozważania możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko zadań i przedsięwzięć
planowanych w projekcie aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017
z perspektywą na lata 2018-2021” wynika z Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście
transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 roku.
W konwencji jako oddziaływanie transgraniczne określono jakiekolwiek oddziaływanie, niemające wyłącznie
charakteru globalnego, na terenie podlegającym jurysdykcji strony, spowodowane planowaną działalnością,
której fizyczna przyczyna jest w całości lub częściowo położona na terenie podlegającym jurysdykcji innej
strony. W załączniku 1 i załączniku 3 ww. konwencji określono działalności i dodatkowe kryteria, które
wskazują na możliwość wystąpienia transgranicznego oddziaływania. Specjalnej analizie powinny podlegać
inwestycje zlokalizowane blisko granic, a także te realizowane dalej, ale ze względu na rozmiar przedsięwzięcia
mogące powodować znaczące emisje lub zmiany w środowisku.
Zaproponowane w ramach projektu aktualizacji „Programu…” działania w zakresie dziesięciu celów w zakresie
różnych dziedzin środowiskowych nie rodzą żadnych konsekwencji dla ewentualnych skutków środowiskowych,
których charakter mógłby posiadać znaczenie transgraniczne. Skala przedsięwzięć zaproponowanych do
realizacji w ramach projektu aktualizacji „Programu…” ma charakter gminny i ewentualne negatywne
oddziaływanie tych przedsięwzięć będzie miało zasięg lokalny.
Na etapie opracowywania niniejszej prognozy według stanu wiedzy na chwilę obecną stwierdzono, że realizacja
projektu aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom” nie wskazuje na możliwość
negatywnego stałego transgranicznego oddziaływania na środowisko, mogącego objąć terytorium innych
państw.
75
11. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Podstawą wykonania niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji „Programu
Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” były przepisy
ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz.1235).
Nadrzędnym celem przedmiotowego dokumentu była analiza potencjalnych skutków, zarówno pozytywnych jak
i negatywnych, jakie mogą wystąpić w środowisku w związku z realizacją zadań sformułowanych w projekcie
aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014-2017 z perspektywą na lata
2018-2021”. Należy w tym miejscu zaznaczyć także, że przedmiotem analizy w aspekcie oddziaływań
negatywnych było nie tylko wskazanie możliwości ich wystąpienia, ale również sformułowanie zaleceń
mających na celu ich ograniczenie bądź wręcz zapobieżenie im.
W kontekście powyższego punktem wyjścia dla opracowania niniejszej „Prognozy…” była analiza stanu
aktualnego środowiska przyrodniczego na obszarze gminy Strzegom oraz wskazanie najważniejszych
problemów w tym zakresie.
Analizy stanu aktualnego dokonano w oparciu o informacje uzyskane od Wojewódzkiego Inspektora Ochrony
Środowiska, Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Regionalnych), na podstawie danych uzyskanych
z Gminy. Rokiem bazowym dla prowadzonych analiz był rok 2013 oraz, w przypadku braku wiarygodnych
informacji, korzystano także z danych za rok 2010-2012.
Tabela 20 Ocena stanu środowiska gminy wskazuję następujące problemy występujące w poszczególnych
sektorach środowiska
Powietrze atmosferyczne
pogorszenie jakości powietrza ze
względu na pył zawieszony oraz
benzo(alfa)piren przy szlakach
komunikacyjnych,
oddziaływanie emisji z zakładów
przemysłowych, ciepłowni elektrowni
zlokalizowanych w pobliżu punktów
pomiarowych
oddziaływanie emisji związanych z
indywidualnym ogrzewaniem budynków
brak obszarowych programów
ograniczenia niskiej emisji na terenie
gmin należących do gminy Strzegom
niski udział energii odnawialnej
w ogólnym bilansie energetycznym
Wody powierzchniowe i podziemne
Hałas
nieuporządkowana gospodarka wodnościekowa na części obszarów wiejskich,
niski stopień oczyszczania ścieków,
niekontrolowanych zrzutów ścieków
bytowych do rzek płynących przez teren
gminy,
pogarszanie się jakości wód podziemnych
w płytkich poziomach wodonośnych w
obrębie terenów zurbanizowanych,
brak racjonalnego gospodarowania wodą
w gospodarce komunalnej oraz brak
racjonalizacji gospodarki wodnej w
sektorze przemysłowym oraz
wodochłonność procesów produkcyjnych,
ciągły wzrost natężenia ruchu
samochodowego i powolny rozwój
infrastruktury drogowej w stosunku do
przybywającej liczby samochodów,
postępujący proces degradacji obszarów
„cichych”,
nieuwzględnianie w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego
uwarunkowań związanych z ochroną przed
hałasem
brak uporządkowanej gospodarki wodami
opadowymi, w szczególności na terenach
wiejskich
Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków
środowiskowych związanych z realizacja poszczególnych zadań. Ponadto oceny tej dokonano przede wszystkim
pod katem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji, zakładając, że uciążliwości występujące w fazie
budowy z reguły mają charakter przejściowy.
76
Pozytywne oddziaływania zadań wskazanych w aktualizacji „Programu…” na środowisko zdecydowanie
przeważają nad negatywnymi.
Negatywne krótkoterminowe oddziaływania na zasoby środowiska
mogą być związane z faza realizacji inwestycji.
Negatywne potencjalne oddziaływanie mogą mieć przedsięwzięcia
w trakcie realizacji zadań:

Przebudowa i modernizacja dróg na terenie gminy,

Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków,

Rozbudowa sieci wodociągów, kanalizacji i budowa
lokalnych oczyszczalni ścieków.
Jako ewentualne długoterminowe oddziaływania zidentyfikowano
m.in.:

nieodwracalne przekształcenia terenów (np. inwestycje
drogowe),

nieodwracalne zmiany w krajobrazie (np. inwestycje
drogowe),

pogorszenie jakości powietrza (w przypadku budowy nowych
dróg, napływ turystów),

podwyższenie poziomu hałasu (np. inwestycje drogowe,
napływ turystów),

przerwanie szlaków migracji (np. inwestycje drogowe).
Realizacja żadnego z proponowanych priorytetów nie pociągnie za sobą stałego negatywnego transgranicznego
oddziaływania na środowisko.
Negatywne oddziaływanie na środowisko ww. przedsięwzięć można w pierwszej kolejności minimalizować
poprzez wybór najbardziej racjonalnej ich lokalizacji zapewniającej zarówno wymierny efekt ekologiczny jaki
społeczno – ekonomiczny, czyli innymi słowy – równowagę przyrodniczą.
Warunkiem wyboru najbardziej optymalnej lokalizacji jest analiza przepisów prawnych z zakresu ochrony
zasobów przyrodniczych, dokumentów strategicznych oraz aktów prawa miejscowego (Miejscowy Plan
Zagospodarowania Przestrzennego, Wojewódzki Plan Zagospodarowania Przestrzennego).
Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć ma pozytywny wpływ na środowisko proponowanie
rozwiązań alternatywnych innych niż lokalizacyjne nie ma uzasadnienia.
W przypadku gdy projekty inwestycyjne nie zostaną wdrożone prowadzić to będzie do pogłębiania się
problemów w zakresie stanu jakości wód powierzchniowych i podziemnych, jakości powietrza, stanu dróg
poziomu edukacji ekologicznej, co negatywnie wpływać będzie na komfort życia i zdrowie mieszkańców.
Przeprowadzona analiza i ocena wszystkich celów zapisanych z projekcie aktualizacji „Programu…” pozwala
na stwierdzenie, iż generalnie realizacja zapisów i postanowień projektu analizowanego dokumentu doprowadzi
do:
1. wzrostu poziomu wiedzy ekologicznej mieszkańców gminy,
2. większego dostępu do informacji turystycznej,
3. podniesienia poziomu wiedzy o możliwościach budowlanych na terenie gminy (zagrożenia
osuwiskowe),
4. zwiększenia świadomości o stanie środowiska (badania, gleb, wykonanie map akustycznych, badania
poziomu promieniowania elektromagnetycznego),
5. zwiększenia powierzchni terenów z zielenią urządzoną – także wzdłuż dróg,
6. poprawy skuteczności ochrony przeciwpowodziowej w celu ochrony mieszkańców i ich mienia,
7. zwiększenia dostępności do dobrej jakości wody do picia ze względu na rozbudowę sieci
wodociągowej,
8. zmniejszenia zagrożenia dla wód i gleby z powodu ograniczenia zrzutu do rzek i potoków surowych
ścieków,
9. poprawy jakości środowiska, zachowania różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa przyrodniczokulturowego,
10. ograniczanie zużywania zasobów środowiskowych,
11. poprawy warunków zdrowia, życia i pracy mieszkańców gminy oraz turystów wypoczywających na
jego terenie.
77
Materiały i opracowania wykorzystane przy opracowaniu niniejszej „Prognozy oddziaływania na
środowisko postanowień projektu aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Strzegom na lata
2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021”:































Analiza stanu zdrowotnego lasu w RDLP Wrocław w roku 2009 i prognoza na 2010,
Bank danych regionalnych www.stat.gov.pl.,
Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej,
Narodowa Strategia Spójności 2007-2013,
Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2012,
Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref Województwa Dolnośląskiego
za 2012 rok,
Ocena stanu czystości rzek na terenie województwa dolnośląskiego w 2012,
Ocena stanu czystości wód podziemnych na terenie województwa dolnośląskiego w 2012,
Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb w województwie dolnośląskim w 2010,
Klimat akustyczny w wybranych punktach województwa dolnośląskiego w roku 2009,
Opracowanie Ekofizjograficzne dla Województwa Dolnośląskiego; Zarząd Województwa
Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu; Wrocław, listopad 2005,
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010,
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016,
Program Edukacji Ekologicznej dla Dolnego Śląska,
Program małej retencji wodnej w województwie dolnośląskim,
Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego,
Program ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego
Program rozwoju infrastruktury transportowej i komunikacyjnej dla województwa dolnośląskiego
Raport o stanie środowiska województwa dolnośląskiego w 2012,
Raport o stanie lasów, 2010
Program wodno – środowiskowy kraju,
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry,
Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP), KZGW,
Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych, (AKPOŚK 2010),
Plan gospodarki odpadami dla Gminy Strzegom ,
Program ochrony środowiska dla Gminy Strzegom,
Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013;
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku,
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Strzegom
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami Województwa Dolnośląskiego 2012 .
78

Program ochrony środowiska dla Gminy Strzegom na lata 2014

Transkrypt

Podobne dokumenty

quickpark - Real2B Development

Katalog 2016 do druku — kopia

Po wielkim święcie!

najlepsza gmina