Anna Grabowska: Zakaz pracy w święto łamią głównie małe sklepy

Anna Grabowska: Zakaz pracy w święto łamią
głównie małe sklepy
Wyniki kontroli przeprowadzonych w 2015 r. w placówkach handlowych przez Państwową
Inspekcję Pracy wskazują, że wzmożonym nadzorem powinny być objęte przede wszystkim
małe sklepy. To w nich głównie nie jest przestrzegany zakaz pracy w święta.
Zgodnie z art. 151 (9a) kodeksu pracy, praca w święto w placówkach handlowych jest niezadowolona,
także jeżeli święto przypada w niedzielę. Za pracę w niedzielę i święto uważa się przy tym pracę
wykonywaną między godziną 6.00 rano danego dnia, a 6.00 rano w dniu następnym, chyba że u
danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Oznacza to, według wyjaśnień PIP, że
pracodawca ma prawo do odmiennego określenia w regulacjach wewnętrznych - takich jak
regulamin pracy czy układ zbiorowy pracy - godzin rozpoczęcia i zakończenia święta.
Osobnym zagadnieniem pozostaje definicja pojęcia „placówka handlowa”. Ponieważ ustawodawca jej
nie zdefiniował, powszechnie uznaje się, że placówką taką jest podmiot, którego podstawowym
przedmiotem działalności jest handel: detaliczny lub hurtowy, a podmiot ten nabywa towary w celu
ich sprzedaży.
Co istotne art. 151 (9a) kodeksu pracy nie przewiduje żadnych wyjątków, ani nie uzależnia zakazu
pracy w niedzielę od rodzaju wykonywanych prac.
Natomiast Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej opracowało w 2007 r. pismo
(DPR-079-578/JS/MF/07), z którego wynika, że przepis zakazujący pracy w święto w placówkach
handlowych nie oznacza zakazu możliwości otwarta takiej placówki w dniu świątecznym.
„Nie ma bowiem przeszkód prawnych, aby w placówkach handlowych otwartych w święta, pracę
wykonywali ich właściciele lub inne osoby pracujące na podstawie umów cywilnych” - napisał resort.
Jednocześnie jednak zauważył, że biorąc pod uwagę zapisy art. 22 par. 1(1) i par. 1(2) kodeksu pracy,
obowiązuje zakaz wykonywania pracy w ramach umowy cywilnoprawnej, „jeżeli jest ona świadczona
w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy”. Oznacza to, że wykonywanie pracy przez
osoby nie pozostające z właścicielem placówki handlowej w stosunku pracy jest dopuszczalne, ale
tylko przy założeniu, że łączący je stosunek prawny nie ma cech charakterystycznych dla umowy o
pracę.
Jeszcze jedną kwestią istotną przy analizie zakaz handlu w święta jest pojęcie tzw. wyższej
użyteczności publicznej.
Już w 2007 r. PIP wyjaśniała, że stacje benzynowe czy apteki są placówkami wyższej użyteczności
publicznej i jako takich zakaz handlu w święto ich nie dotyczy. PIP zaznaczała przy tym, że przepisy
prawa są w tym zakresie nieprecyzyjne, ale stosowana przez ministerstwo pracy interpretacja
rozszerzająca nie ma uzasadnienia. Zakaz pracy w święto dotyczy bowiem jedynie placówek
handlowych innych niż te pełniące funkcje wyższej użyteczności publicznej i nie obejmuje też ich
pracowników.
Anna Grabowska
Cały artykuł w najnowszym numerze "TS" (33/2016) - do kupienia również w wersji cyfrowej TUTAJ