docSpis treści
download 
Reklamacja Transkrypt
Spis treści
SPIS TREŚCI Spis treści I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI Wstęp ............................................................................... Porady ogólne ............................................................... Filozofia zdrowia i terminologia .............................. Smaki .............................................................................. Diagnoza z języka ........................................................ Autodiagnoza ................................................................ • Klimat wewnętrzny ...................................................... • 1. Gorąca konstytucja ................................................ • 2. Zimna konstytucja .................................................. • 3. Konstytucja niedoborowa ....................................... • 4. Nadmiar śluzu i wilgoci ......................................... • Piramida zintegrowanego odżywiania ....................... Emocje a odżywianie ................................................... • Dokonywanie wyboru ................................................. Etapy rozwoju choroby ............................................... Powrót do zdrowia ....................................................... Odmładzanie ciała i umysłu ..................................... Wzmacnianie energii odżywczej QI ......................... Ciąża i małe dziecko ................................................... Dziecko w wieku przedszkolnym i szkolnym ........ Młodzież ......................................................................... Dorośli i osoby starsze ............................................... • Monodiety .................................................................... Zakończenie ................................................................... 9 13 17 31 39 45 45 46 50 54 58 62 65 69 73 77 81 89 103 121 133 147 154 161 L i t e r a t u r a ................................................................... 165 7 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 7 2010-09-08, 10:18 SPIS TREŚCI 8 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 8 2010-09-08, 10:18 SPIS TREŚCI I WSTĘP J edzenie dla mnie to coś więcej niż tylko spożywanie posiłków; to trochę tak, jak podlewanie kwiatów w ogródku. Ze względu na przynależność do różnych gatunków trzeba dostosować się do zróżnicowanych wymogów w zakresie pielęgnacji oraz uwzględnić rodzaj odpowiedniej gleby. Dbając o rośliny, śledzę ich rozwój, podziwiam piękno i czuję się szczęśliwa. Podobnego uczucia doświadczam, kiedy zjadam odżywczy, wzmacniający ciało i ducha posiłek. Kiedyś lubiłam słodkie potrawy mączne, nabiał i słodycze. Przyczyną była depresja, a skutkiem alergia. Potrzebowałam kilku lat psychoterapii, by zmienić nastawienie do życia i w konsekwencji preferencje żywieniowe. Teraz potrafię cieszyć się życiem i zazwyczaj wybieram pożywienie, które służy mojemu zdrowiu. Dowiedziałam się, że za upodobaniem stoi zawsze uzależnienie uwarunkowanego umysłu. Wybór jest możliwy dopiero wtedy, kiedy decydujemy się na zmiany i porzucamy automatyczne zachowania. Tradycyjna medycyna chińska w dużej mierze skupia się na profilaktyce prozdrowotnej, między innymi określa działanie termiczne produktów i przyporządkowuje je do tzw. pięciu elementów. Dietetyka oparta o ten system stanowi doskonałe narzędzie i daje możliwość tworzenia określonego „klimatu wewnętrznego” w sferze psychicznej i fizycznej. 9 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 9 2010-09-08, 10:18 ODŻYWIANIE Z MIŁOŚCIĄ – ŚWIADOMY WYBÓR Możemy dosłownie osuszać lub nawilżać, ochładzać lub ogrzewać nasze ciała, stosując odpowiednie składniki diety. Książka ta powstała z myślą o osobach, które dojrzały do zmian prowadzących ku zdrowiu. Powstała dla osób, które są gotowe podważyć istniejące przekonania i własne nawyki żywieniowe oraz dostosować dietę do indywidualnych potrzeb organizmu. Bardzo istotne jest to, że musimy dokonać autodiagnozy, określić własną konstytucję, aby przyjmowane pożywienie stało się w dłuższej perspektywie odżywcze, a nie toksyczne. Ponieważ zdrowa dieta, według medycyny chińskiej, to taka, która pozwala zachować w ciele równowagę pomiędzy suchością a nawilżaniem, nadmiarem a niedoborem itd. Łatwo wyobrazić sobie, jakie skutki powstają przy nadużywaniu produktów ogrzewających (Yang), gdy doprowadzimy do tzw. nadmiaru ognia, bo to wynika z jego natury – wysusza i zagęszcza płyny ciała, tworząc zbędne masy i nagromadzenia w tkankach. Kieruje się w górę i często powoduje szereg negatywnych reakcji w górnej części ciała. Przy nadmiarze produktów nawilżających (Yin) powstaje w ciele tzw. nadmiar wilgoci. Ta z kolei, zgodnie ze swoją naturą, kieruje się w dół, tworzy zastoje, które na początku spowalniają metabolizm, a po pewnym czasie powodują nadmierną fermentację, bardzo niekorzystną dla układu pokarmowego i całego organizmu. Sugeruję osobom o konstytucji zimnej pożywienie o naturze ogrzewającej i odwrotnie. Nie ulegajmy reklamom, np. typu: „jogurty są dobre na trawienie”. One są dobre dla osób o gorącej konstytucji, ale dla osób wychłodzonych i zaśluzowanych są niewskazane, bowiem ich naturą jest ochładzanie i nawilżanie. Kiedy mówimy o jogurcie w perspektywie zdrowia, to mamy na myśli jogurt naturalny przygotowany z nieprzetworzonego mleka. Moim celem jest zainteresować te osoby, które nie chcą studiować w całości filozofii i metod zdrowego odżywiania w oparciu o medycynę chińską. Ta książka daje możliwość zapoznania się z tematem. 10 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 10 2010-09-08, 10:18 I WSTĘP Podstawowe informacje na temat własnej konstytucji umożliwią odnalezienie zaleceń i potraw, które pomagają w profilaktyce zdrowia, wzmacniają siłę ciała, ożywiają ducha. Najważniejsze jest to, że możemy stać się bardziej świadomi i uważni, docenić życie jako bezcenny dar, który posiadamy, a siebie samych jako istoty godne troski i zainteresowania. Produkty i zioła proponowane w przepisach należą do europejskiej kultury albo są powszechnie znane i stosowane. W tradycyjnej medycynie chińskiej stosuje się większe ilości ziół, a napary bądź wywary są bardzo esencjonalne, dzięki temu można poczuć ich działanie w bardziej wyrazisty sposób. Proponowane mieszanki sporządzone są z ziół o bezpiecznym działaniu, a proporcje bardzo uśrednione. Propozycja napisania tej książki była dla mnie dużym wyróżnieniem, ale też stała się wielkim wyzwaniem. Na rynku wydawniczym istnieje już wiele doskonałych pozycji napisanych przez wybitnych autorów. Myślę, że ten mały poradnik umożliwi niejednej osobie pogłębienie wiedzy w zakresie odżywiania, a przede wszystkim zdobycie większej świadomości o własnej konstytucji. Być może stanie się to impulsem do zmian w swoich upodobaniach i w kuchni. 11 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 11 2010-09-08, 10:18 ODŻYWIANIE Z MIŁOŚCIĄ – ŚWIADOMY WYBÓR 12 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 12 2010-09-08, 10:18 I WSTĘP II PORADY OGÓLNE B ardzo dobrze jest mieć w domu młynek do rozdrabniania ziół i blender do rozdrabniania produktów i potraw. Zioła zmielone (np. nasiona kminku, kopru włoskiego, korzeń lubczyka, goździki, suszona skórka mandarynki, owoc jałowca) są bardziej esencjonalne, można ich mniej używać i będą doskonale aromatyzować potrawy. Jeżeli stosujemy nasiona niezmielone (np. dynię, słonecznik, sezam, len) bardzo często ich właściwości nie są wykorzystane, bowiem prawie w całości przechodzą przez przewód pokarmowy. Niewiele osób żuje każdy kęs pokarmowy ok. trzydzieści razy. Nasiona spożywane na surowo oraz jako dodatek do ugotowanych potraw powinny być uprażone wcześniej przez pięć minut w piekarniku w temperaturze 150°C w celu lepszego ich trawienia oraz z powodu zanieczyszczeń bakteryjnych. Zmielone nasiona i przyprawy przechowujemy w ciemnym miejscu przez około tydzień ze względu na dużą zawartość tłuszczów i szybkie ich jełczenie. Przyprawy aromatyczne po zmieleniu i zamknięciu mogą być przechowywane przez około miesiąc. Zboża, kasze oraz strączkowe mogą być ciężkostrawne dla osób o konstytucji niedoborowej, zimnej lub z nadmiarem śluzu (wyjaśnienie w rozdziale VI), a więc dla większości z nas. Są jednak tak wartościowe, że nie można z nich zrezygnować, ale lepiej będzie spożywać z tych produktów potrawy dłużej gotowane lub w razie potrzeby po ugotowaniu zmiksowane, zwłaszcza dla rekonwalescentów i osób 13 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 13 2010-09-08, 10:18 ODŻYWIANIE Z MIŁOŚCIĄ – ŚWIADOMY WYBÓR z chorobami układu pokarmowego. Skupiona w nasionach energia Qi w czasie gotowania przechodzi do wywaru i zamienia się w aspekt Yang, który ogrzewa ciało i wzmacnia metabolizm. Nasiona strączkowe (z wyjątkiem soczewicy) moczymy w ciepłej wodzie przez dobę do momentu wypuszczenia małego kiełka. Jeżeli często spożywamy soczewicę, moczymy ją około dwóch godzin (ze względu na dużą zawartość puryn). Do gotowania używamy mielonego kminku i szczypty wodorostów (dostępnych w sklepach ze zdrową żywnością). Pszenicę i orkisz moczymy dwanaście godzin z dodatkiem paru kropel octu winnego lub cytryny przed ich gotowaniem. Po namoczeniu nasion wodę wylewamy. W kuchni używamy tylko oliwy z pierwszego tłoczenia na zimno, do gotowania i duszenia dodajemy ją pod koniec gotowania, do krótkiego smażenia – ok. trzech minut – może to być również olej sezamowy. Po usmażeniu kotletów lub placków przecieramy patelnię ręcznikiem papierowym i dodajemy czystą łyżkę oliwy do następnych. W zdrowej kuchni nie używamy olejów rafinowanych i margaryny. Przygotowując tzw. dresingi, czyli sosy do sałat i surówek, używamy dowolnego oleju typu extra virgine – nierafinowanego – i octu balsamicznego lub winnego z dodatkiem aromatycznych ziół świeżych lub suszonych (bazylia, kolendra, koperek, tymianek itd.). Bardzo dobre i odżywcze będzie masło sklarowane (rozpuszczone w rondelku, gotowane na małym ogniu pięć minut i przelane przez sitko). Nie polecam długotrwałego smażenia czegokolwiek (zwłaszcza mięsa), ponieważ takie pożywienie jest ciężkostrawne i przyczynia się do powstawania złego cholesterolu, a wytworzone produkty uboczne mają działanie rakotwórcze. Mając na względzie modę na picie dużej ilości zimnej wody, warto pamiętać o tym, że woda jest tylko rozpuszczalnikiem dla minerałów, które odżywiają i nawilżają tkanki, a przewód pokarmowy nie jest rurą, 14 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 14 2010-09-08, 10:18 II PORADY OGÓLNE którą można przepłukać dużą ilością wody*. Pijmy tylko tyle, ile potrzebujemy. Zimna woda ochładza przewód pokarmowy i rozcieńcza soki trawienne; do trawienia potrzebujemy temperatury 36,6°C. Używając zbyt dużo i zbyt często zimnej wody możemy rozregulować pracę żołądka i doprowadzić do nadkwasoty. * Diolosa Claude, Wykłady, 1997–2010. 15 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 15 2010-09-08, 10:18 ODŻYWIANIE Z MIŁOŚCIĄ – ŚWIADOMY WYBÓR 16 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 16 2010-09-08, 10:18 III FILOZOFIA ZDROWIA I TERMINOLOGIA III FILOZOFIA ZDROWIA I TERMINOLOGIA P ostaram się w wielkim skrócie przybliżyć i wyjaśnić podstawowe terminy używane w dietetyce według tradycyjnej medycyny chińskiej. Wszystkie sytuacje i procesy w mikro- i makrokosmosie można wyjaśnić i opisać w oparciu o dwa przeciwstawne pojęcia Yin i Yang. Zdrowie to zachowanie dynamicznej równowagi pomiędzy tymi dwoma aspektami. Przenikają się wzajemnie na wielu różnych płaszczyznach w każdym przejawie życia. Gdzie kończy się jedno, tam zaczyna się drugie. Jak wdech i wydech, jak wzrastanie, dojrzewanie i umieranie. Aspekt Yin – materia, minerały, to, czego można dotknąć i co zobaczyć, zimno, ciemność, kurczenie się, tworzenie struktury, pasywne. Aspekt Yang – czynność, duchowość, to, co nieuchwytne i niewidoczne, ciepło, jasność, procesy przemiany, rozszerzanie się we wszystkich kierunkach, zwłaszcza do góry, aktywne. Qi – przenikająca wszystko energia życia, która płynie, porusza i ożywia. Potencjał zawierający twórczą informację życiową. Yin Je – cenne płyny ciała, w tym krew. Jing – substancja przedurodzeniowa lub pourodzeniowa konstytucja organizmu. 17 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 17 2010-09-08, 10:18 ODŻYWIANIE Z MIŁOŚCIĄ – ŚWIADOMY WYBÓR REGENERACJA DWÓCH KORZENI ORGANIZMU Korzeń Yang Qi Energia np. 1 godzina lub 2 lata Yang aspekt ciepła np. 3 lata Korzeń Yin Yin Je krew np. 3 miesiące Yin Jing np. 5 lub 7 lat Krążenie Qi można odblokować często już po godzinie terapii poprzez uwolnienie emocji. Jeśli jednak Qi jest zablokowane z powodu nadmiaru śluzu i wilgoci w tkankach, to regeneracja zajmie nawet dwa lata. Przez zastosowanie w diecie ogrzewających ziół i przypraw można ogrzać organizm, ale musimy uważać, by ich nie nadużywać. Jeżeli zmienimy pożywienie na bardziej odżywcze, bogate w mikroi makroelementy, wzmocnimy płyny ciała i krew. Aby wzmocnić Yin narządów, tkanek i kości, trzeba uzbroić się w cierpliwość, potrzeba też dużo czasu, aby je wyleczyć. Pomiędzy krwią i Qi istnieje ważna zależność: krew odżywia Qi – Qi porusza krew. ZASADA YIN – YANG Każdy narząd posiada strukturę materialną – Yin – i w każdym zachodzą procesy życiowe uwalniające energię – Yang. W obrębie tych dwóch elementów działają dwie zasady: 1) KIEDY JEDEN Z ASPEKTÓW MALEJE, DRUGI SIĘ ZWIĘKSZA 2) KIEDY JEDEN Z ASPEKTÓW SIĘ ZWIĘKSZA, DRUGI MALEJE 18 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 18 2010-09-08, 10:18 III FILOZOFIA ZDROWIA I TERMINOLOGIA Zasada nr 1 dotyczy stanów niedoborowych, gdy niedobór jednego z elementów jest przyczyną zakłócenia równowagi; wówczas w terapii stosujemy jego wzmacnianie, a drugi kontrolujemy. Zasada nr 2 dotyczy stanów nadmiarowych, gdy nadmiar jednego z elementów jest przyczyną zaburzenia równowagi; wówczas w terapii stosujemy jego eliminację, a drugi delikatnie wzmacniamy. Jeżeli usuwamy przyczynę dysharmonii, wówczas procesy życiowe powracają do równowagi w naturalny, swobodny sposób. 12345678901234 Przykład 1. 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 YIN YANG 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 Przy niedoborze Yin żołądka (słaba śluzówka) pojawiają się objawy zapalenia – w terapii wzmacniamy Yin. W tym celu stosujemy zioła regenerujące, ochładzające i powlekające – to również uspokoi i zmniejszy aspekt Yang. Zakazane są produkty wzmacniające Yang w żołądku, a więc smaki ostry, kwaśny i słony. Przykład 2. 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 YIN YANG 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 12345678901234 Przy nadmiarze zimna i wilgoci (za dużo zjedzonych lodów), gdy nadmiar Yin zmniejszy ogień trawienny – Yang – może pojawić się biegunka. W terapii eliminujemy wszelkie pożywienie schładzające. Stosujemy posiłki gotowane z dodatkiem aromatycznych ziół o ciepłej naturze. Jeżeli chodzi o nadmiar Yin, określenie to zawsze będzie dotyczyć nadmiaru zimna, wilgoci lub zbędnych nagromadzeń, ponieważ zdrowa tkanka ma zawsze właściwy poziom Yin. 19 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 19 2010-09-08, 10:18 ODŻYWIANIE Z MIŁOŚCIĄ – ŚWIADOMY WYBÓR ZASADA „SIOSTRA – BRAT” Narządy wewnętrzne zostały połączone w pary. W każdej znajduje się narząd o dominującej naturze Yin (o bardziej zwartej budowie, miąższowy) i narząd bardziej dynamiczny, o naturze Yang (tzw. pusty, w budowie podobny do rury lub pojemnika), gdzie dominują procesy przemiany. Narządy Yin Narządy Yang wątroba serce śledziona, trzustka płuca nerki pęcherzyk żółciowy jelito cienkie żołądek jelito grube pęcherz moczowy Jeżeli w jednym z narządów z pary powstanie niedobór Yin, w drugim pojawi się nadmiar Yang i odwrotnie, podobnie jak w zasadzie Yin – Yang. ZASADA ZWIĄZKU BLIŹNIACZEGO – SZEŚĆ WARSTW ORGANIZMU warstwa I warstwa II warstwa III warstwa IV warstwa V warstwa VI – jelito cienkie – pęcherz moczowy – żołądek – jelito grube – pęcherzyk żółciowy – potrójny ogrzewacz – śledziona – płuca – serce – nerki – wątroba – osierdzie Stan, w którym znajduje się jeden z narządów, dotyczy też „bliźniaka”, drugiego narządu z pary. Na przykład nadmiar wilgoci i gorąca w żołądku jest informacją, że to samo dotyczy jelita grubego. 20 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 20 2010-09-08, 10:18 III FILOZOFIA ZDROWIA I TERMINOLOGIA Pierwsza warstwa jest warstwą najbardziej powierzchowną i najłatwiej jest poradzić sobie z infekcją czy innymi zaburzeniami na tym poziomie. Im choroba wniknie głębiej w ciało, tym trudniejsza staje się terapia. FUNKCJA POTRÓJNEGO OGRZEWACZA głowa powietrze płuca ręce Górny ogrzewacz (serce i płuca) przepona pożywienie napoje Środkowy ogrzewacz woreczek żółciowy żołądek (śledziona, żołądek, wątroba i woreczek śledziona żółciowy) nerki Dolny ogrzewacz (nerki, pęcherz moczowy, system moczowo-płciowy i patologiczna wątroba) Jing Ten rysunek w obrazowy sposób ilustruje i ułatwia zrozumienie działania potrójnego ogrzewacza. Ciepło z nerek i pęcherzyka żółciowego ułatwia transformację pożywienia na poziomie żołądka. Przy pomocy funkcji śledziony i wątroby subtelna część pozyskanej energii unosi się do góry jak para wodna, a cięższe frakcje schodzą niżej celem dalszej przemiany. 21 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 21 2010-09-08, 10:18 ODŻYWIANIE Z MIŁOŚCIĄ – ŚWIADOMY WYBÓR Na poziomie trzeciego ogrzewacza para skrapla się (płyny Yin Ye) i, podobnie jak deszcz na ziemię, spada w dół do nerek. W płucach energia z pożywienia łączy się z energią z powietrza i powstaje właściwa energia odżywcza Qi. Część tej energii kieruje się na powierzchnię ciała i tworzy tam warstwę ochronną (Wei Qi), a część kieruje się do nerek, zasilając Jing pourodzeniową. Następnie krąży w meridianach przez wszystkie narządy zgodnie z tzw. zegarem narządów. ZEGAR NARZĄDÓW Każdy organ ma dwugodzinny czas, w którym znajduje się w maksimum energetycznym (na rysunku) i taki sam czas po drugiej stronie zegara – obrót o 180°, gdy jest w swoim minimum energetycznym. Na przykład serce ma maksymalny poziom energii w godz. 11–13, a minimalny od 23 do 1 w nocy. 22 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 22 2010-09-08, 10:18 III FILOZOFIA ZDROWIA I TERMINOLOGIA Zegar narządów wskazuje nam, w których godzinach najlepiej usuwać nadmiary (czas maksimum), a w których wzmacniać niedobory (czas minimum). Tak więc dobry czas na wypróżnienie to czas od 5 do 7, a dobry czas na śniadanie od 7 do 9. Wtedy na pewno trawienie będzie najbardziej efektywne. Zjedzenie obfitej kolacji pomiędzy godz. 19 a 21 w czasie minimum żołądka lub pomiędzy 21 a 23 w czasie minimum śledziony sprawi, że rano będziemy ogólnie ociężali, może pojawić się ból w okolicach nerek i podkrążone oczy. Możemy również odczuwać przepełnienie w żołądku i brak apetytu. CYKL ODŻYWCZY PIĘCIU ELEMENTÓW 23 Odzywianie-z-miloscia_s1-168_druk.p65 23 2010-09-08, 10:18
