Show publication content!

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO
NR 486
PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 24
2007
ANDRZEJ LACHOWICZ
EFEKTYWNO ! STOSOWANIA MA"YCH GIER ORAZ GIER 1 X 1
W SZKOLENIU M"ODOCIANYCH PI"KARZY
Effectiveness of applying small games and 1 x 1 games
in young football players training
S owa kluczowe: sport m odzie!owy, efektywno"# treningu sportowego, pi ka no!na
Key words: youth sport, sport training effectives, football
1. Wst#p
Wspó czesna pi ka no!na rozwija si" w kierunku totalnego pressingu, zaw"!ania pola gry. Coraz cz"#ciej zespo y atakuj$ przeciwnika ju! w momencie
wyprowadzania pi ki przez obro%ców. Dzia ania poszczególnych zawodników,
takie jak podania, przyj"cia, prowadzenia, uderzenia pi ki, s$ wykonywane w coraz bardziej z o!onych warunkach, przy agresywnym kryciu przez przeciwnika. Wi"kszego znaczenia nabiera szybko#& dzia a% techniczno-taktycznych przy
bezpo#rednim kontakcie z przeciwnikiem. Analizy meczów mistrzowskich na
najwy!szym poziomie umiej"tno#ci sportowych dowodz$, !e coraz wi"ksze znaczenie dla osi$gni"cia sukcesu ma skuteczno#& w grze 1 x 1 (jeden przeciwko
jednemu) [9, 15]. W tej sytuacji wa!ne staje si" poszukiwanie form i metod treningowych, które w warunkach zbli!onych do gry w a#ciwej przyczyni$ si" do
podniesienia poziomu wyszkolenia zawodników w zakresie walki 1 x 1. Pomocne w rozwi$zaniu tego problemu wydaje si" zastosowane w szkoleniu m odocianych pi karzy wi"kszej ilo#ci &wicze% w formie ma ych gier.
24
Andrzej Lachowicz
Gry s$ uniwersalnym #rodkiem, który mo!na stosowa& zarówno w szkoleniu
trampkarzy, jak i seniorów, jednak szczególnie przydatne wydaj$ si" by& w szkoleniu m odzie!y. Charakteryzuj$ si" bogactwem ruchowym, wszechstronnie oddziaywaj$ na ustrój. Poprzez sw$ atrakcyjno#& dla &wicz$cych powoduj$ ich wi"ksze
skupienie i zaanga!owanie. Ta forma treningu rozwija warto#ciowe cechy psychoÞzyczne: samodzielno#&, zdyscyplinowanie, kole!e%stwo, spostrzegawczo#&, zdecydowanie i waleczno#&. Dzia anie w zespole w naturalny sposób wymusza wspó prac" pomi"dzy partnerami, kszta tuje „celowe” poruszanie si" po boisku, uczy
opanowania i wyboru najodpowiedniejszego zachowania w sytuacjach trudnych.
Celem bada% by o okre#lenie znaczenia ma ych gier dla podwy!szenia efektywno#ci szkolenia m odocianych pi karzy w wieku jedenastu lat.
2. Materia$ i metody bada%
Materia badawczy stanowili jedenastoletni ch opcy specjalizuj$cy si" w grze
w pi k" no!n$ w Uczniowskim Klubie Sportowym „Cisowa” Gdynia. Badaniom
poddani zostali zawodnicy w dwóch odr"bnych grupach szkoleniowych. Obydwa
zespo y w trakcie trwania eksperymentu wyst"powa y w Pomorskiej Lidze Juniorów. Pierwszy z nich – Cisowa 2 stanowi grup" eksperymentaln$ (n = 18), drugi
za# – Cisowa 1 to grupa porównawcza (n = 18). Obydwie grupy by y szkolone
jednocze#nie, w identycznych warunkach i z tak$ sam$ cz"stotliwo#ci$ zaj"&, czyli
cztery treningi tygodniowo po 90 minut. Zaj"cia prowadzili trenerzy pi ki no!nej II
klasy. Przez pierwsze dwa lata szkolenia w obydwu grupach przeprowadzono nauczanie podstawowe [1, 5, 19, 20], natomiast w okresie od wrze#nia 2005 do maja
2006 r. wprowadzono ró!nice w formie treningu, stosowanej w odniesieniu do obydwu zespo ów. Grupa porównawcza (Cisowa 1) w omawianym kilkumiesi"cznym
okresie by a szkolona w sposób „tradycyjny”, czyli przy u!yciu ró!norakich form
i metod treningowych, w proporcjach dobranych na podstawie dost"pnej literatury
[1, 5, 11, 16, 19, 20]. W tym samym czasie grupa eksperymentalna (Cisowa 2) zosta a poddana szkoleniu pi karskiemu, którego podstaw" stanowi y ma e gry oraz
gry 1 x 1. Tre#ci zawarte w planie szkoleniowym przygotowanym dla tego zespo u
zosta y tak dobrane, aby poszczególne cele treningowe w zakresie doskonalenia
techniki, taktyki oraz kszta towania poszczególnych zdolno#ci motorycznych by y
realizowane poprzez ma e gry [1–4, 6, 9, 12, 13, 17, 21]. W efekcie cz"#& g ówna
zdecydowanej wi"kszo#ci przeprowadzonych jednostek treningowych sk ada a si"
w ca o#ci lub w przewa!aj$cej cz"#ci z ma ych gier oraz gier 1 x 1.
25
Efektywno"# stosowania ma ych gier oraz gier 1 x 1...
W celu zdiagnozowania ró!nic w wyszkoleniu pi karskim obserwowanych
grup obydwa zespo y rozegra y pomi"dzy sob$ trzy mecze pi karskie przed rozpocz"ciem eksperymentu (jesie% 2005) oraz trzy spotkania po jego zako%czeniu
(wiosna 2006). Nast"pnie przeprowadzono analiz" wszystkich meczów zapisanych na ta#mach audiowizualnych. Dane o grze nanoszono na arkusze obserwacyjne. Pos u!ono si" metod$ A. Szwarca (14).
3. Wyniki bada%
Obserwowane zdarzenia techniczno-taktyczne poszczególnych zespo ów
z trzech jesiennych meczów zosta y zsumowane i potraktowane jako jedna ca o#&
(jesie% 2005 – pocz$tek). Podobn$ zasad" zastosowano w przypadku spotka%
wiosennych (wiosna 2006 – koniec). Post$piono tak w celu uzyskania wi"kszej
ilo#ci obserwowanych zdarze%, które w wy!szym stopniu odzwierciedlaj$ poziom umiej"tno#ci pi karskich badanych zespo ów. Rozegranie trzech spotka%
zamiast jednego zmniejsza ponadto ryzyko przypadkowo#ci w badanych sytuacjach (np. dyspozycja dnia graj$cych).
Poszczególne dzia ania techniczno-taktyczne notowano w cz"#ci A, arkusza
a nast"pnie zsumowano je w cz"#ci B (tabela 1).
Analiza wyników uzyskanych w meczach jesiennych pozwala okre#li& wyj#ciowy poziom umiej"tno#ci pi karskich obydwu dru!yn w momencie rozpocz"cia eksperymentu. Na tej podstawie stwierdzono przewag" zespo u C1 nad C2
w wi"kszo#ci obserwowanych elementów. Jesienny cykl spotka% kontrolnych zako%czy si" wynikiem 5:2 na korzy#& dru!yny C1. Zespó ten odda ponad dwukrotnie wi"cej strza ów na bramk" przeciwnika ni! dru!yna C2 (rys. 1).
45
40
ilo!" strza#ów
35
30
25
strza#y niecelne
20
strza#y celne
15
10
5
0
C1 pocz tek
C2 pocz tek
C1 koniec
C2 koniec
Rys. 1. Skuteczno#& strza ów do bramki grupy eksperymentalnej i porównawczej na pocz$tku i po zako%czeniu eksperymentu
Andrzej Lachowicz
26
Tabela 1
Zestawienie ilo#ci dzia a% techniczno-taktycznych grupy eksperymentalnej
i porównawczej na pocz$tku i po zako%czeniu eksperymentu
–48
–50
–3
99
144
23
–60
96
24
31
0
34
50
138
100
0
0
74
60
81
80
67
85
11
127
49
153
200
[C2/C1 × 100)]
110
31
0
–31
200
Stosunek C2 do C1 koniec
[C2/C1 × 100)]
Stosunek C2 do C1 pocz$tek
–15
49
wyprze- w grze
dzenie 1 x 1
Zmiana w %
gr. eksperymentalna
(C2 koniec)
46
wybicie
Straty pi ki
[(C2 koniec – C2 pocz$tek)/(C2 pocz$tek × 100)]
gr. eksperymentalna
(C2 – pocz$tek)
54
gr porównawcza
(C1 – koniec)
–39
gr. porównawcza
(C1 – pocz$tek)
30
42
4
9
9
0
0
175
109
62
189
129
68
10
41
33
20
2
0
3
pi ki
Dryblingi Odebranie
przeciwnikowi
182
100
–28
200
–12
–27
–17
93
111
9,7
11
86
–6
18
0
0
0
31
4
13
9
0
0
76
45
59
155
100
65
4
55
21
18
4
2
6
32
4
13
3
1
33
198
149
75
98
61
62
9
22
35
17
0
0
0
Ilo#& strza ów z gry
Jako#& dzia a%
techniczno-taktycznych
11
2
18
3
0
0
147
90
61
78
41
53
10
28
17
26
4
0
2
razem
celnych
%
razem
Ilo#& strza ów ze
sta ych fragmentów
celnych
gry
%
razem
Ilo#& poda% w sytuacelnych
cjach atwych
%
razem
Ilo#& poda% w sytuacelnych
cjach trudnych
%
sytuacje atwe
przyj"cie
sytuacje trudne
drybling
prowadzenie
faul atakuj$cego
spalony
inne
Rodzaj dzia a%
techniczno-taktycznych
Zmiana w %
Ilo#& dzia a%
techniczno-taktycznych
[(C1 koniec – C1 pocz$tek)/(C1 pocz$tek × 100)]
Arkusz obserwacyjny – cz"#& B
74
100
144
100
43
41
95
82
78
96
40
134
64
90
200
200
153
oddanie
47
57
21
60
46
–23
128
81
przerwanie akcji
44
63
43
64
97
52
145
154
wej#cie w posiadanie
61
109
79
66
97
47
108
89
57
54
–5
20
36
80
35
67
23
33
43
51
72
18
265
218
wygrane 1 x 1
w atakowaniu
przegrane 1 x 1
w bronieniu
Efektywno"# stosowania ma ych gier oraz gier 1 x 1...
27
250
ilo!" poda#
200
150
podania niecelne
podania celne
100
50
dn
o
tru
cj
tu
a
C
2
ko
n
ie
c
sy
sy
tu
ac
j
e
e
tru
dn
e
tru
dn
e
e
C
1
ko
ni
ec
.s
yt
ua
cj
po
cz
C
2
C
1
po
cz
.s
sy
yt
ua
cj
e
je
tu
ac
e
tru
dn
e
at
w
e
at
w
e
cj
ie
c
ko
n
C
2
ko
ni
e
c
sy
tu
a
yt
ua
.s
po
cz
C
1
C
1
C
2
po
cz
.s
yt
ua
c
cj
je
e
at
w
at
w
e
e
0
Rys. 2. Skuteczno#& poda% pi ki grupy eksperymentalnej i porównawczej na pocz$tku
i po zako%czeniu eksperymentu
Z danych zawartych w tabeli 1 wynika, !e zespó C1 podawa pi k" cz"#ciej
ni! zespó C2. Odpowiednio 198 i 147 razy w sytuacjach atwych oraz 98 i 78 w sytuacjach trudnych (rys. 2). Odsetek poda% celnych wyniós w sytuacjach atwych
75% – zespó C1 i 61% – zespó C2. W sytuacjach trudnych odpowiednio 61%
i 53%. Obydwa zespo y zanotowa y podobn$ ilo#& strat pi ki w sytuacjach bezpo#redniego kontaktu z przeciwnikiem: zespó C1 83 straty, natomiast C2 – 87.
Analiza ilo#ci wygranych i przegranych dryblingów wskazuje na przewag"
zespo u C1 nad C2. Liczba wygranych pojedynków 1 x 1 to odpowiednio 53 i 20,
a przegrane 23 i 61 (rys. 3).
80
70
ilo!" zdarze#
60
50
gr. porównawcza – C1
40
gr. eksperymentalna – C2
30
20
10
0
wygrane 1 x 1
w ataku pocz.
wygrane 1 x 1
w ataku koniec
przegrane
1x 1w
obronie pocz.
przegrane
1x 1w
obronie koniec
Rys. 3. Liczba dryblingów (wygrane 1 x 1 w atakowaniu i przegane 1 x 1 w bronieniu)
Andrzej Lachowicz
28
Ilo#& dzia a% obronnych w sytuacjach 1 x 1 nie wskazuje na znacz$ce ró!nice w tym elemencie pomi"dzy obydwoma grupami, podobnie jak w przypadku dzia a% przez wyprzedzenie. Odebranie pi ki przez wybijanie cz"#ciej, bo 64
razy, stosowali zawodnicy zespo u C2 ni! C1– 44 razy (rys. 4).
W efekcie analizy wiosennego cyklu spotka% pomi"dzy badanymi zespoami uzyskano wyniki ró!ni$ce si" na korzy#& zespo u C2 w stosunku do bada%
jesiennych. Wynik spotka% to 6:6. Zespó C1 odda $cznie 51, strza ów na bramk", natomiast C2 40 strza ów. Oznacza to wzrost odpowiednio o 31% i 182%
w stosunku do bada% na pocz$tku eksperymentu.
120
100
ilo!" zdarze#
80
gr. porównawcza – C1
60
gr. eksperymentalna – C2
40
20
ci
e
ko
ni
cz
$t
po
j%
e
ze
pr
ci
j%
ze
ec
ek
c
ik
cj
pr
rw
ze
an
on
z$
oc
ak
ip
cj
ie
ak
pr
rw
pr
ze
ie
te
k
ec
ni
e
ni
ra
ie
an
cz
po
e
eb
od
ni
ra
eb
od
ko
$t
ec
ni
ek
ko
$t
e
cz
po
yb
ic
i
w
e
yb
ic
i
w
ek
0
Rys. 4. Liczba dzia a% obronnych w sytuacjach 1 x 1 (przerwanie akcji i odebranie pi ki
przeciwnikowi) oraz dzia a% przez wyprzedzenie przeciwnika (przerwanie akcji
i wej#cie w posiadanie pi ki) grupy eksperymentalnej i porównawczej na pocz$tku i po zako%czeniu eksperymentu
W czasie obserwowanych meczów zawodnicy zespo u C1 cz"#ciej wykonywali podania do partnerów ni! zawodnicy zespo u C2, odpowiednio 175 i 76
razy w sytuacjach atwych oraz 189 i 155 w sytuacjach trudnych. Wida& tu spadek ilo#ci poda% w sytuacjach atwych u obydwu zespo ów oraz wzrost ilo#ci
poda% w sytuacjach trudnych. Prawdopodobnie zmiana ta jest wynikiem lepszej
gry obronnej obydwu zespo ów w trakcie spotka% wiosennych. Zawodnicy grali
w tym czasie bardziej agresywnie w obronie, „krócej” kryli rywali, pozostawiaj$c im mniej swobody, przez co zmniejszy a si" ilo#& dzia a% w sytuacjach a-
Efektywno"# stosowania ma ych gier oraz gier 1 x 1...
29
twych, a wzros a w trudnych. Zespó C1 podawa pi k" znacznie cz"#ciej, jednak
odsetek poda% celnych jest w obydwu przypadkach podobny: 62% i 59% w sytuacjach atwych oraz 68% i 65% w sytuacjach trudnych. Obydwie dru!yny zanotowa y wzrost ilo#ci strat pi ki, jednak podobnie jak jesieni$ w obu przypadkach
ilo#& ta by a prawie identyczna. Zespó C1 wygra wiosn$ nieznacznie mniejsz$
ilo#& pojedynków 1 x 1 w atakowaniu ni! jesieni$, czyli 54. Ten sam wska'nik
w przypadku C2 wzrós do 36. Przegrane pojedynki 1 x 1 to odpowiednio 33 i 72.
Nast$pi spadek ilo#ci zastosowanych wybi& pi ki w obronie w obu zespo ach.
Zespó C2 zanotowa nieznaczny ich spadek – do 46, natomiast zawodnicy C1
stosowali ten element znacznie rzadziej ni! jesieni$, bo tylko 30 razy. Ilo#& pi ek
odebranych przez wyprzedzenie to dla zespo ów C1 i C2 odpowiednio 57 i 46.
Zarówno jeden jak i drugi zespó zanotowa natomiast wzrost ilo#ci przerwanych
akcji przeciwnika przez wyprzedzenie – odpowiednio dla obydwu dru!yn 63 i 97
razy – oraz przez odbiór pi ki w wyniku wyprzedzenia – 109 i 97.
4. Wnioski
Okre#laj$c poziom wyj#ciowy obydwu zespo ów, stwierdzono przewag"
grupy porównawczej nad eksperymentaln$ w wi"kszo#ci obserwowanych elementów umiej"tno#ci pi karskich. Porównanie wyników uzyskanych na pocz$tku
i po zako%czeniu eksperymentu wykaza o:
1) wyra'ny wzrost skuteczno#ci grupy eksperymentalnej w stosunku do grupy
porównawczej w zakresie nast"puj$cych dzia a% techniczno-taktycznych:
! zdobyte bramki,
! strza y na bramk" przeciwnika,
! wygrane pojedynki 1 x 1 w atakowaniu;
2) spadek skuteczno#ci grupy eksperymentalnej w porównaniu z grup$
porównawcz$ w zakresie nast"puj$cych dzia a% obronnych:
! odbioru pi ki przeciwnikowi w sytuacjach 1 x 1,
! przej"cia pi ki wskutek wyprzedzenia przeciwnika.
Na podstawie uzyskanych wyników nale!y stwierdzi&, !e w nast"pstwie kilkumiesi"cznego szkolenia z wykorzystaniem ma ych gier oraz gry 1 x 1 grupa
eksperymentalna odnotowa a popraw" w stosunku do grupy porównawczej, wyra'nie „doganiaj$c” rywali w zakresie niektórych dzia a% ofensywnych, w tym
przede wszystkim w atakowaniu 1 x 1, jednocze#nie nieznacznie trac$c na umiej"tno#ciach obronnych.
30
Andrzej Lachowicz
BIBLIOGRAFIA
[1] Bergier J.: Pi ka no!na dzieci i m odzie!y. AWF, Warszawa 1990.
[2] Domaradzki J.: „Ma e gry” jako "rodek treningowy kszta towania wytrzyma o"ci
u pi karzy. „Trener” 2006, nr 3, s. 6–11.
[3] Giese M.: Kompleksowy sposób nauczania i doskonalenia wybranych elementów
taktyki. „Trener” 1997, nr 1, s. 11–15.
[4] Giese M.: Ró!ne formy gier jako element kszta towania umiej$tno"ci pi karskich.
Trener 1995, nr 5, s. 6–10.
[5] Kapera R., (ledziewski D.: Pi ka no!na. UniÞkacja procesu szkolenia dzieci
i m odzie!y. PZPN, Warszawa 1997.
[6] Maranda P.: Poprzez ma e gry i zabawy do doskonalenia wytrzyma o"ci. „Trener”
1992, nr 1, s. 10–12.
[7] Naglak Z.: Nauczanie i uczenie si$ wielopodmiotowej gry z pi k%. Kszta cenie gracza
na wst$pnym etapie. AWF, Wroc aw 2005.
[8] Naglak Z.: Teoria zespo owej gry sportowej. Kszta cenie gracza. AWF, Wroc aw
2001.
[9] Paluszek K., Nosal J.: Gra 1 x 1 w nauczaniu i doskonaleniu dzia a& wyst$puj%cych
podczas gry w pi k$ no!n%. Trener 1999, nr 2, s. 6–11.
[10] Paluszek K., PanÞl R.: Diagnozowanie dzia a& sportowców w grach symulacyjnych.
AWF, Wroc aw 1994.
[11] PanÞl R., )muda W.: Nauczanie gry w pi k$ no!n%. Sportex, AWF, Wroc aw 1996.
[12] Stu a A.: Gry i zabawy ruchowe w nauczaniu i treningu pi karskim. „Sport Wyczynowy” 1995, nr 9–10, s. 55–59.
[13] Stu a A., Stronczy%ski W.: Gry i zabawy ruchowe w szkoleniu pi karskim. AWF,
Pozna% 1995.
[14] Szwarc A.: Metody oceny techniczno-taktycznych dzia a& pi karzy no!nych. AWFiS,
Gda%sk 2003.
[15] Szwarc A.: Poszukiwania wyznaczników skutecznej gry w pi k$ no!n% na podstawie
obserwacji gry najlepszych dru!yn europejskich. „Wychowanie Fizyczne i Sport”
2004, t. 48, s. 53–58.
[16] SzyngieraW., Bibrzycki K.: Pi ka no!na dzieci i m odzie!y. AWF, Katowice 1994.
[17] Talaga J.: Atlas #wicze& pi karskich, t. II. Taktyka. Ypsylon, Warszawa 2000.
[18] Talaga J.: Atlas #wicze& pi karskich t. I. Technika. Ypsylon, Warszawa 1999.
[19] Talaga J.: Technika pi ki no!nej. COS, Warszawa 1996.
Efektywno"# stosowania ma ych gier oraz gier 1 x 1...
31
[20] Talaga J. Trening pi ki no!nej. COS, ZDK, Warszawa 1997.
[21] )ura C.: Wybrane gry i zabawy w kszta towaniu techniki i taktyki. „Trener” 1991,
nr 2, s. 2–7.
EFFECTIVENESS OF APPLYING SMALL GAMES AND 1 X 1 GAMES
IN YOUNG FOOTBALL PLAYERS TRAINING
Summary
The aim of the research was to deÞne the signiÞcance of small games to improve
training effectiveness of eleven-year-old football players.
The research group consisted of boys at the age of eleven playing football in the
Students’ Sports Club “Cisowa” Gdynia. The experiment was based on diversiÞed training that has been carried out in two football teams for eight months. The comparative
group was given a “traditional” training, while the experimental group was given a training based on small games and 1 x 1 games. The audio-visual recordings of the matches
between both teams were analysed at the beginning of the experiment and after it. Particular actions, both technical and tactical were marked on A. Szwarc sheets [14]. The
obtained results show signiÞcant improvement in the effectiveness of the experimental
group in such technical and tactical elements as goals number, direct shots and won 1 x 1
competition. At the same time a slight decrease of some defense skills has been observed
in the experimental group.
Applying football training that is based on small games may be an important factor
in preparing young contestants to play in pressure situations such as direct contact with
their opponents.
Translation: Pawe Ci$szczyk