Projekt 8 lutego 2017 r. Uzasadnienie Projektowane rozporządzenie

Projekt 8 lutego 2017 r.
Uzasadnienie
Projektowane rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli stanowi wykonanie upoważnienia zawartego
w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r.
poz. 1379, z późn. zm.). Na podstawie tego przepisu minister właściwy do spraw oświaty
i wychowania, a w stosunku do nauczycieli szkół artystycznych – minister właściwy do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami,
w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli,
wskazując w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do
poszczególnych typów szkół i placówek, warunki uzyskiwania kwalifikacji do nauczania
języków obcych, także poprzez egzaminy znajomości języka i wykaz tych egzaminów oraz
może określić szkoły i wypadki, w których można zatrudnić nauczycieli niemających
wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, uwzględniając
w szczególności potrzeby kształcenia zawodowego.
Konieczność wydania nowego rozporządzenia wynika z potrzeby dostosowania wymagań
kwalifikacyjnych wobec nauczycieli do:
1) zakresu kształcenia nauczycieli realizowanego w systemie szkolnictwa wyższego na
podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia
17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania
zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131),
2) nowego ustroju szkolnego wprowadzanego od roku szkolnego 2017/2018 na mocy ustawy
z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59) i ustawy
z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe
(Dz. U. z 2017 r. poz. 60).
Najistotniejszą zmianą w stosunku do obowiązującego obecnie rozporządzenia jest
dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych wobec nauczycieli do zakresów kształcenia
nauczycieli, realizowanych w trakcie studiów pierwszego i drugiego stopnia, określonych
w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r.
w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela
(Dz. U. poz. 131).
Stosownie do przepisów ww. rozporządzenia kształcenie na studiach pierwszego stopnia
obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i
szkołach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich
– do pracy we wszystkich typach szkół i placówek.
Obowiązujące obecnie rozporządzenie w sprawie kwalifikacji stanowi, że absolwent:
1) studiów pierwszego stopnia ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela
również w gimnazjach i zasadniczych szkołach zawodowych;
Strona 1 z 5
2) zakładu kształcenia nauczycieli – również w placówkach wychowania pozaszkolnego,
placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki
poza miejscem stałego zamieszkania oraz do zajmowania stanowiska wychowawcy
w szkolnych schroniskach młodzieżowych, a w przypadku nauczycieli języków obcych –
również w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.
W projektowanym rozporządzeniu zmieniono wymagania kwalifikacyjne w stosunku do
nauczycieli zatrudnionych w gimnazjach, zasadniczych szkołach zawodowych, placówkach
wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom
w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania oraz szkołach za granicą,
a także w stosunku do wychowawców w szkolnych schroniskach młodzieżowych,
młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych
przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną (§ 3-5 i 16-17 projektu
rozporządzenia). Nauczyciele i wychowawcy zatrudnieni w tych szkołach i placówkach będą
musieli legitymować się dyplomem ukończenia studiów magisterskich, a nie – jak dotąd –
legitymować się dyplomem co najmniej:
1) studiów pierwszego stopnia – w przypadku nauczycieli gimnazjów i zasadniczych szkół
zawodowych,
2) zakładu kształcenia nauczycieli – w przypadku nauczycieli i wychowawców
w przedszkolach i szkołach specjalnych oraz w przypadku wychowawców w szkolnych
schroniskach
młodzieżowych,
młodzieżowych
ośrodkach
wychowawczych
i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych i schroniskach dla
nieletnich
oraz
zakładach
poprawczych
przeznaczonych
dla
nieletnich
z niepełnosprawnością intelektualną.
Przy czym należy podkreślić, że zgodnie z przepisami przejściowymi (§ 29 projektu
rozporządzenia) nauczycielami i wychowawcami w ww. szkołach i placówkach będą mogły
być także osoby, które ukończyły studia pierwszego stopnia rozpoczęte na podstawie
przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia
przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131) oraz spełniają
pozostałe wymagania kwalifikacyjne.
Analogiczne zmiany w zakresie wymaganego poziomu wykształcenia odnoszą się do
wymagań kwalifikacyjnych wobec nauczycieli języków obcych (§ 12 projektu
rozporządzenia), nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i szkołach specjalnych
(§ 15 projektu rozporządzenia), nauczycieli-pedagogów, nauczycieli-logopedów, nauczycielidoradców zawodowych, nauczycieli-terapeutów pedagogicznych i nauczycieliwychowawców w świetlicach szkolnych i internatach (§ 19-22 i 24 projektu rozporządzenia).
W przypadku nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz nauczycieli
praktycznej nauki zawodu nie sformułowano wymogu posiadania wykształcenia na poziomie
studiów magisterskich. Rozporządzenie dostosowuje ponadto wymagania kwalifikacyjne
wobec nauczycieli do nowej struktury szkolnictwa.
Strona 2 z 5
Ustrój szkolny obecnego systemu oświaty obejmuje:





6-letnią szkołę podstawową,
3-letnie gimnazjum,
3-letnie liceum ogólnokształcące,
4-letnie technikum,
3-letnią zasadniczą szkołę zawodową.
Docelowa struktura szkolnictwa, wprowadzana od roku szkolnego 2017/2018, będzie
obejmować:


8-letnią szkołę podstawową,
szkoły ponadpodstawowe, tj.:
 4-letnie liceum ogólnokształcące,
 5-letnie technikum,
 3-letnią branżową szkołę I stopnia,
 3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy,
 2-letnią branżową szkołę II stopnia,
 szkołę policealną.
W stosunku do nauczycieli 8-letnich szkół podstawowych, 3-letnich szkołach specjalnych
przysposabiających do pracy, 4-letnich liceów ogólnokształcących, 5-letnich techników,
szkół policealnych będą miały zastosowanie takie same przepisy, jakie zostały określone dla
nauczycieli zatrudnionych w obecnie funkcjonujących szkołach podstawowych, liceach
ogólnokształcących, technikach, szkołach specjalnych i szkołach policealnych.
W stosunku do nauczycieli zatrudnionych w branżowych szkołach I i II stopnia stosować się
będą takie same przepisy, jakie zostały określone dla nauczycieli zatrudnionych odpowiednio
w zasadniczych szkołach zawodowych i 5-letnich technikach.
Analogicznie, jak w przypadku nauczycieli zasadniczych szkół zawodowych, nauczycielami
w szkołach branżowych I stopnia będą mogły być także osoby, które ukończyły studia
pierwszego stopnia rozpoczęte na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia
w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r.
w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela
(Dz. U. poz. 131) oraz spełniają pozostałe wymagania kwalifikacyjne (§ 29 projektu
rozporządzenia).
Rozporządzenie ma na celu ponadto:
1) wprowadzenie zmian dotyczących wymagań kwalifikacyjnych do:
 nauczania religii (§ 8 projektu rozporządzenia),
 prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, innych niż obowiązkowe zajęcia
wychowania fizycznego, rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów oraz
zajęć sportowych obejmujących szkolenie sportowe w szkołach sportowych,
oddziałach sportowych w szkołach ogólnodostępnych, oddziałach mistrzostwa
Strona 3 z 5
sportowego w szkołach ogólnodostępnych oraz szkołach mistrzostwa sportowego
(§ 9 projektu rozporządzenia),
 zajmowania stanowiska nauczyciela lub prowadzenia zajęć w placówkach kształcenia
ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego i ośrodkach dokształcania i
doskonalenia zawodowego(§ 10 projektu rozporządzenia),
 nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych,
z uwzględnieniem możliwości kształcenia nauczycieli wychowania przedszkolnego
i edukacji wczesnoszkolnej w zakresie dwóch specjalności, w tym w zakresie języka
obcego (§ 12 projektu rozporządzenia),
 nauczania lub prowadzenia w szkołach, przedszkolach, grupach lub oddziałach zajęć
umożliwiających uczniom należącym do mniejszości narodowych, mniejszości
etnicznych lub społeczności posługujących się językiem regionalnym podtrzymywanie
ich poczucia tożsamości narodowej, etnicznej lub językowej (§ 14 projektu
rozporządzenia),
przez dostosowanie ich do aktualnych przepisów,
2) określenie kwalifikacji do:
 zajmowania stanowiska nauczyciela-bibliotekarza w szkołach za granicą (§ 5 projektu
rozporządzenia),
 nauczania języków obcych przez nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji
wczesnoszkolnej po ukończeniu studiów magisterskich na kierunku pedagogika
w zakresie nauczania języka obcego w przedszkolach i klasach I-III szkół
podstawowych, a także przez nauczycieli wychowania przedszkolnego lub edukacji
wczesnoszkolnej, którzy posiadają wymagane świadectwo znajomości języka obcego
i ukończyli studia wyższe filologiczne z przygotowaniem pedagogicznym
(§ 12 projektu rozporządzenia),
 zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach wchodzących w skład
młodzieżowych
ośrodków
wychowawczych
i nauczyciela-wychowawcy
w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, przeznaczonych dla nieletnich
z niepełnosprawnością intelektualną (§ 16 projektu rozporządzenia),
 zajmowania stanowiska nauczyciela i nauczyciela-wychowawcy w zakładach
poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną
(§ 17 projektu rozporządzenia),
 zajmowania stanowiska nauczyciela-psychologa, nauczyciela-pedagoga i nauczycielalogopedy w przedszkolach (§ 18-20 projektu rozporządzenia),
 zajmowania stanowiska nauczyciela-terapeuty pedagogicznego (§ 22 projektu
rozporządzenia),
 prowadzenia zajęć rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych lub socjoterapeutycznych
w przedszkolach, szkołach i placówkach ogólnodostępnych (§ 23 projektu
rozporządzenia),
3) wprowadzenie uzupełnienia do załącznika do rozporządzenia określającego wykaz
świadectw potwierdzających wymaganą od nauczycieli znajomość języka obcego.
Uporządkowano ponadto terminologię zawartą w słowniczku (§ 2 projektu rozporządzenia)
Strona 4 z 5
przez:
1) doprecyzowanie terminu „nauczyciel”,
2) dostosowanie definicji „studiów pierwszego stopnia” i „studiów drugiego stopnia” do
terminologii wynikającej z przepisów ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym,
3) dodanie definicji: „przedszkola”,
4) dodanie i doprecyzowanie terminologii wynikającej z nowego ustroju szkolnego,
5) zastąpienie terminów „oligofrenopedagogika” i „upośledzenie umysłowe” określeniem
„niepełnosprawność intelektualna”,
6) wskazanie, że ilekroć w przepisach jest mowa o studiach magisterskich, studiach
pierwszego stopnia, studiach wyższych, studiach podyplomowych, zakładzie kształcenia
nauczycieli lub kursie kwalifikacyjnym w zakresie nadającym kwalifikacje do pracy
z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną – należy przez to rozumieć
także studia magisterskie, studia pierwszego stopnia, studia wyższe, studia podyplomowe
lub kurs kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki lub zakład kształcenia
nauczycieli w specjalności oligofrenopedagogika.
Zmiany wymagań kwalifikacyjnych nie dotyczą:
1) nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie
mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych
przepisów,
2) osób, które ukończyły studia pierwszego stopnia rozpoczęte na podstawie przepisów
obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia
przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131) oraz spełniają
pozostałe wymagania kwalifikacyjne.
Rozporządzenie zostanie udostępnione w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa
Edukacji Narodowej, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. poz. 1414, z późn. zm.), oraz w Biuletynie Informacji
Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny zgodnie
z § 52 ust. 1 Uchwały Rady Ministrów Nr 190 z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin
pracy Rady Ministrów (M. P. z 2016 r. poz. 1006, z późn. zm.).
Rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego sytemu
notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039, z późn. zm.), w związku z tym nie
podlega notyfikacji.
Przedmiot regulacji rozporządzenia nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.
Rozporządzenie wejdzie w życie 1 września 2017 r.
Strona 5 z 5