Historia 68 pułku piechoty sięga początków

Historia 68 pułku piechoty sięga początków
odrodzonego po 123 latach niewoli państwa polskiego. Zorganizowany został w
czasie Powstania Wielkopolskiego w 1919 roku i początkowo nosił nazwę 10 Pułku
Strzelców Wielkopolskich. Pod tą nazwą brał udział w walkach powstańczych w
ramach 3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Nieco później, najpierw ochotnicy, a
potem cała jednostka brała udział wiosną 1919 roku w walkach z Ukraińcami o
Małopolskę Wschodnią. W lutym 1920 roku w wyniku reorganizacji armii i tworzenia
Wojska Polskiego jednostka otrzymała nazwę 68 Pułku Piechoty i weszła w skład 17
Wielkopolskiej Dywizji Piechoty (Gnieźnieńskiej). Pod nową nazwą pułk wziął udział
w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku. W czasie zagrożenia bytu niepodległego
państwa polskiego w lipcu i sierpniu 1920 roku walczył na litewsko-białoruskim
odcinku frontu.
16 sierpnia, kiedy rozpoczynała się Bitwa Warszawska, pułk po krwawej walce z
Rosjanami zdobył Nasielsk. Dzień ten w późniejszych latach był dniem święta
pułkowego.
68 Pułk Piechoty zasłużył się wielce w "wykuwaniu" granic odrodzonego państwa
polskiego. Zasługi te podkreśliło przyznanie oficerom i żołnierzom pułku 17 krzyży
Orderu Virtuti Militari i 99 Krzyży Walecznych. W roku 1921, w czasach pokoju, pułk
otrzymał ostateczną lokalizację we Wrześni.
W latach 30-tych składał się z 3 batalionów, z których trzeci, od 1933 roku,
stacjonował w Jarocinie.
W 1936 roku w czasie zamachu majowego Józefa Piłsudskiego pułk stanął po stronie
rządu. W 1928 roku społeczeństwo powiatów wrzesińskiego, konińskiego, kolskiego i
byłego słupeckiego ufundowało pułkowi sztandar. Jego uroczystego wręczenia
dokonał 28 maja 1928 roku, przybyły specjalnie na tę okazję do Wrześni, Prezydent
RP Ignacy Mościcki.
Przez cały okres międzywojenny oprócz wykonywania zadań wojskowych pułk brał
żywy udział w życiu miasta. Z jego udziałem odbywały się wszystkie uroczystości z
okazji świąt państwowych. Orkiestra pułkowa grała zarówno podczas defilad jak i do
tańca podczas festynów. Instruktorzy z orkiestry uczyli grać innych, np. szkolili
orkiestrę gimnazjalną. Wysoki prestiż wojska polskiego i jego oficerów sprawiał, że
zapraszano ich na wiele uroczystych spotkań.
Czas wielkiej próby nadszedł znów w 1939 roku. Już latem pułk odbywał ćwiczenia,
uwzględniające możliwość ataku niemieckiego. We wrześniu 1939 roku pułk walczył
bohatersko w największej bitwie wojny obronnej Polski - bitwie nad Bzurą. Wraz z
klęską Polski pułk przestał istnieć. Wielu oficerów i żołnierzy zginęło w walce, inni
poszli do niemieckiej niewoli, jeszcze inni walczyli później w konspiracji lub po
przedostaniu się do Europy Zachodniej w Armii Polskiej na Zachodzie. Za bohaterską
postawę w zmaganiach wrześniowych 15 oficerów i żołnierzy zostało
zakwalifikowanych do odznaczenia krzyżem Virtuti Militari, a 60 Krzyżem
Walecznych.
Dziś przechodząc obok pomnika 68 Pułku Piechoty powinniśmy pamiętać o tym
wszystkim, co dla wolnej Polski uczynili jego żołnierze.