Integrowana Ochrona Roślin

Integrowana Ochrona Roślin
Z dniem 1 stycznia 2014 weszło w życie obowiązkowe stosowania przez profesjonalnych
użytkowników zasad Integrowanej Ochrony Roślin.
Integrowana ochrona roślin przez wielu rolników, producentów jest stosowana już od
wielu lat (jednakże tak się nie nazywała): prowadząc prawidłowy płodozmian, stosując
monitoring szkodników np. w rzepaku, wysiewając kwalifikowany materiał siewny, badając
ph gleb i wykonując wapnowanie czyli utrzymując swoje gleby w dobrej kulturze rolnej.
Integrowana ochrona roślin to nic innego jak zwalczanie agrofagów, do których
zaliczamy szkodniki, choroby i chwasty wszystkimi dostępnymi metodami, tak aby móc
zminimalizować stosowanie środków ochrony roślin. Zmianą dodatkową obowiązującą od
1 stycznia 2014 jest narzucony obowiązek udokumentowania wskazującego sposób realizacji
wymagań integrowanej ochrony roślin oraz stosowania pestycydów przed organami
kontrolującymi (PIORIN).
Wychodząc naprzeciw nowym obowiązkom spoczywającym na rolniku pragniemy
pomóc naszym Klientom w przybliżeniu tego tematu i umieszczać na naszej stronie aktualne
informacje i wskazówki dotyczące tego tematu.
Pierwszym zagadnieniem, który chcę poruszyć jest podstawa prawna wprowadzenia
obowiązku integrowanej ochrony roślin i ogólne jej zasady wynikające z przepisów prawa.
Od 1 stycznia 2014 roku wszedł w życie obowiązek stosowania przez wszystkich
profesjonalnych użytkowników zasad integrowanej ochrony roślin. Obowiązek ten wynika z
postanowień art. 14 Dyrektywy 2009/128/WE zgodnie z którą wszystkie kraje członkowskie
Unii Europejskiej są zobowiązane do wdrożenia ogólnych zasad integrowanej ochrony.
W Polsce integrowaną ochronę roślin definiuje Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach
ochrony roślin (Dz. U. poz. 455) gdzie w artykule 2 pkt. 16 czytamy:
,,Integrowana Ochrona Roślin – sposób ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi
polegający na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, w szczególności
metod niechemicznych, w sposób minimalizujący zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz
dla środowiska.” 1
W/w ustawa w artykule 2 pkt. 15 definiuje pojęcie metod niechemicznych i są to ,,metody
ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi inne niż wykorzystujące chemiczne środki
ochrony roślin, w szczególności metody agrotechniczne, fizyczne, mechaniczne lub
biologiczne.”
Szczegółowe wymagania dotyczące integrowanej ochrony roślin zostały przedstawione w
Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. (Dz. U. poz.
505) w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem:
,,Integrowana ochrona roślin obejmuje wszystkie dostępne działania i metody
ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, w tym stosowanie przede wszystkim
działań lub metod niechemicznych, a w szczególności:
1) stosowanie płodozmianu, terminu siewu lub sadzenia, lub obsady roślin, w sposób
ograniczający występowanie organizmów szkodliwych,
2) stosowanie agrotechniki w sposób ograniczający występowanie organizmów szkodliwych,
w tym stosowanie mechanicznej ochrony roślin,
3) wykorzystywanie odmian odpornych lub tolerancyjnych na organizmy szkodliwe oraz
materiału siewnego wytworzonego i poddanego ocenie zgodnie z przepisami o nasiennictwie,
4) stosowanie nawożenia, nawadniania i wapnowania, w sposób ograniczający występowanie
organizmów szkodliwych,
5) przeprowadzanie czyszczenia i dezynfekcji maszyn, opakowań i innych przedmiotów,
zapobiegające występowaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów szkodliwych,
6) ochronę organizmów pożytecznych oraz stwarzanie warunków sprzyjających ich
występowaniu, w szczególności dotyczy to owadów zapylających i naturalnych wrogów
organizmów szkodliwych
– jeżeli stosowanie danego działania lub metody jest możliwe, pozwala na ograniczenie
występowania organizmów szkodliwych lub efektywną ochronę roślin przed tymi
organizmami, stwarza mniejsze zagrożenie dla środowiska niż działania lub metody
chemiczne oraz jest ekonomicznie uzasadnione.
W ramach integrowanej ochrony roślin, przeprowadzając zabiegi chemicznej
ochrony roślin, należy uwzględnić:
1) dobór środków ochrony roślin w taki sposób, aby minimalizować negatywny wpływ
zabiegów ochrony roślin na organizmy niebędące celem zabiegu, w szczególności dotyczy
to owadów zapylających i naturalnych wrogów organizmów szkodliwych;
2) ograniczanie liczby zabiegów i ilości stosowanych środków ochrony roślin do niezbędnego
minimum;
3) przeciwdziałanie powstawaniu odporności organizmów szkodliwych na środki ochrony
roślin poprzez właściwy dobór i przemienne stosowanie tych środków.
Podjęcie działań lub metod ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi powinno
być poprzedzone monitororwaniem występowania tych organizmów i uwzględniać
aktualną wiedzę z zakresu ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, w tym, jeżeli
jest to uzasadnione, z uwzględnieniem:
1) progów ekonomicznej szkodliwości organizmów szkodliwych wskazujących, kiedy
wykonanie chemicznych zabiegów ochrony roślin jest ekonomicznie uzasadnione, lub
2) wskazań wynikających z opracowań naukowych umożliwiających określenie optymalnych
terminów wykonania chemicznych zabiegów ochrony roślin, w szczególności w oparciu
o dane meteorologiczne oraz znajomość biologii organizmów szkodliwych (programów
wspomagania decyzji w ochronie roślin), lub
3) informacji uzyskanych od osób świadczących usługi doradcze dotyczące metod ochrony
roślin w zakresie realizacji wymagań integrowanej ochrony roślin oraz stosowania
środków ochrony roślin.
Ocenę skuteczności podejmowanych działań i metod ochrony roślin przeprowadza
się w szczególności na podstawie prowadzonej dokumentacji, o której mowa w art. 67
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21
października 2009 r. …”2
Znając treść podstawowych przepisów prawnych postaram się dla Państwa objaśnić
niektóre pojęcia pomagające zrozumieć treść rozporządzenia.
Co rozumiemy przez pojęcie organizmów szkodliwych. I znów musimy sięgnąć do ustawy
z dnia 8 marca o środkach ochrony roślin, która z definicją organizmów szkodliwych odsyła
nas do przepisów unijnych. Zgodnie z artykułem 3 pkt. 7 Rozporządzenia (WE) 1107/2009
z dnia 21 października 2009 r. definiuje jako:
,,organizmy szkodliwe oznaczają wszelkie gatunki, szczepy lub biotypy należące do
królestwa zwierząt lub królestwa roślin lub czynniki patogeniczne szkodliwe dla roślin lub
produktów roślinnych;3
Inaczej mówiąc organizmy szkodliwe, agrofagi to choroby, szkodniki i chwasty, które
utrudniają nam rolnikom, ogrodnikom, sadownikom uzyskanie prawidłowego, zdrowego
o wysokich parametrach jakościowych plonu. Zwalczanie agrofagów czy też obniżanie ich
szkodliwości poprzez zmniejszanie ich występowania, liczebności w okresach największego
zagrożenia dla rośliny uprawnej różnymi metodami: agrotechnicznymi, mechanicznymi,
biologicznymi, fizycznymi, również chemicznymi czyli uzasadnione stosowanie pestycydów
to esencja integrowanej ochrony.
Ważnym elementem nowym i uważam, że na wstępie rozważań wartym wyjaśnienia
jest pojęcia, które pojawia się w rozporządzeniu - progi ekonomicznej szkodliwości
organizmów szkodliwych. Próg ekonomicznej szkodliwości to takie nasilenie agrofagów, przy
którym wartość spodziewanej straty w plonie jest wyższa od łącznych kosztów zabiegów.
Poniższa tabelka przedstawia przykładowe progi szkodliwości w rzepaku.
Agrofag
Próg ekonomicznej szkodliwości
Chwasty
Jednoliścienne
10-15% pokrycia gleby
Rumian polny
3 szt./m2
Przytulia czepna
1 szt./m2
Choroby
Sucha zgnilizna kapustnych
10-20% roślin porażonych
Czerń krzyżowych
10-30% roślin porażonych
Szara pleśń
10-30% roślin porażonych
Szkodniki
Chowacz podobnik
4 chrząszcze na 25 roślinach
Gnatarz rzepakowiec
1 gąsienica na 1 roślinie
Mszyca kapuściana
2 kolonie na 1m2 brzegu pola
Źródło: Grzegorz Pruszyński IOR-PIB4
Wartości progu szkodliwości należy traktować jako pomoc przy podejmowaniu decyzji o ich
zwalczaniu. Wartości progów szkodliwości, które znajdziemy w opracowaniach naukowych
często się różnią, ponieważ szkodliwość danego agrofaga uzależniona jest od fazy
rozwojowej rośliny uprawnej, warunków klimatycznych, odporności odmian itp. i może ulec
zmianie. Jednakże zgodnie z nowymi wymogami w dokumentacji, którą rolnik będzie musiał
wypełnić pojawi się zapis o przyczynę stosowania pestycydu czyli jakiego agrofaga
zwalczaliśmy danym zabiegiem, czy nastąpiło przekroczenie progu jego szkodliwości, czyli
zagrożenia dla rośliny uprawnej.
Myślę, że na początek naszych spotkań z integrowaną ochroną roślin wystarczy.
W kolejnych artykułach postaram się przybliżyć zagadnienia metod integrowanej ochrony
w odniesieniu do poszczególnych agrofagów: chorób, szkodników i chwastów.
Pragnę podkreślić, że temat integrowanej ochrony roślin nie jest taki trudny jak mogłoby się
wydawać. Należy ten temat ,,rozebrać” na czynniki pierwsze i wówczas okaże się, że ,,Ja’’
w swoim gospodarstwie już od lat stosuję zasady integrowanej ochrony roślin.
1
Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin,
Rozporzadzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań
integrowanej ochrony roślin
3
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (we) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące
wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin …
4
Integrowana Ochrona Roślin, Grzegorz Pruszyński, IOR-PIB w Poznaniu
2