Prawo cywilne 2011/2012

1
Mateusz Popiel
Prawo cywilne 2011/2012
Ćwiczenia
dr Wojciech Kaliński
Mateusz Popiel
2
__________________________________________________________________________________________________________
Prawo cywilne
Ćwiczenia 1 (12.10.11.)




Nieruchomość – nad powierzchnie gruntu (prawo lotnicze), pod (prawo górnicze)
TK: osoba małoletnia poniżej lat 15 niema prawa współdecydowania co do swojego leczenia
Podręczniki:
o Część ogólna – Radwański, albo Wolter, Ignatowicz
o Zobowiązania – Czachórski, albo Radwański – część ogólna i szczegółowa
o Rzeczowe – Ignatowicza
o Rodzinne – Smyczyński
o Spadkowe - Piątkowski
Następne zajęcia:
o Art. 1 – 65 kc
o Zagadnienia wstępne z podręcznika. Nauczyć się: pojęcia dotyczące norm ogólnych, pewnych zasad (zasady
współżycia społecznego, zagadnienie dotyczące obowiązywania norm w przestrzeni i w czasie – np. hipoteka (nowe
i stare przepisy), stosunek cywilnoprawny, pojecie praw podmiotowych, osoby fizyczne i osoby prawne, przedmioty
stosunków cywilnoprawnych (odesłania do ustaw, ale ważne tylko 3 ustawy: prawo lotnicze – kwestie związane z
możliwością ingerencji samolotów w terytorium ziemskie (jak wysoko i w jakich warunkach), prawo górnicze –
prawa do kopalni i możliwości eksploatacji nieruchomości; prawo wodne (kto i na jakich zasadach jest właścicielem
wód)
Prawo cywilne
Ćwiczenia 2 (19.10.11.)


Największe błędy: złe uzasadnienie dobrego rozwiązania kazusu (a liczy się głównie sposób dojścia i uzasadnienie)
Kazus – odwołanie darowizny
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Schemat rozwiązywania kazusu
Zagadnienia znane (co możemy w oparciu o kazus przyjąć że jest faktem)
Problemy
Problem, a przepis
Przesłanki normy (elementy które musimy np. ustalić, żeby przypisać odpowiedzialność)
Subsumcja (zestawienie stanu faktycznego z prawnym)
Wnioski (rozwiązywanie Kazusu).
Umowa cywilnoprawna






Relacje dwustronne (kupno biletu, bułki)
Relacje wielostronne – prawo rzeczowe (własność)
Stosunki cywilnoprawne są jednymi z najczęstszych stosunków prawnych (24/h jesteśmy właścicielami czegoś i inni przez
ten czas nie mogą naruszać naszych praw)
Student – uczelnia > nie jest to czysty stosunek cywilnoprawny – mieszanka elementów (prawa administracyjnego i
elementów cywilnoprawnych)
„Pożycz notatek” > użyczenie
„Zjedzenie marchewki” > powinniśmy zwrócić. Jeżeli doszło do zużycia, lub zniszczenia > roszczenie odszkodowawcze.
Jeżeli coś zabiorę – to żąda się ode mnie zwrotu rzeczy, lub odszkodowania. Roszczenie odszkodowawcze zależy od
charakteru „marchewki” (czy miała charakter powtarzalny, czy nie) > jeżeli była powtarzalna możemy żądać tego samego, a
jeżeli np. charakter sentymentalny, coś niepowtarzalnego (roszczenie odszkodowawcze).
Mateusz Popiel
3



Trzy instytucje nadużywane
(„rak studencki”)
„Bezpodstawne wzbogacenie” – tylko tam, gdy nie mamy innych podstaw prawnych
„Dobra wiara” – dobra wiara w prawie cywilnym ma znaczenie tam, gdzie ustawodawca uznał, że tam ma znaczenie
„Nadużycie prawa podmiotowego”
Kazus 1
Jerzy D. Przeczytał w prasie ogłoszenie o sprzedaży samochodu. Skontaktował się z właścicielem i w jego obecności oglądnął pojazd.
Panowie szybko dobili targu i tego samego dnia zawarli pisemną umowę sprzedaży, na mocy której właściciel sprzedał Jerzemu D.
Przedmiotowy samochód za cenę 100 tys. złotych i zobowiązał się że wyda mu auto za 2 dni po – jak to określono w umowie –
„dokładnym wyczyszczeniu i umyciu pojazdu” oraz usunięciu z niego różnych rzeczy pozostawionych przez właściciela i jego
rodzinę”. W dwa dni po zawarciu umowy Jerzy D. Odbierając samochód ze zdziwieniem stwierdził, że były właściciel przekazuje mu
auto bez systemu DVD a zamiast niego w konsoli przedniej znajdowała się plastikowa półka – schowek oraz z innymi zagłówkami
foteli przednich - bez ekranów LCD. Jednocześnie były właściciel stwierdził że system DVD został przez niego zakupiony później, nie
stanowił oryginalnego wyposażenia pojazdu i w związku z tym nie podlegał sprzedaży wraz z pojazdem. Oceń argumentację zbywcy i
możliwość działania Jerzego D.
Rozwiązanie:
Fakty:
 Zawarta umowa sprzedaży. Przedmiotem był samochód. Właściciel zobowiązał się do wydania przedmiotu. Samochód miał
być oczyszczony z rzeczy pozostawionych przez Jerzego D. Samochód był bez systemu DVD, który był w momencie
zwarcia umowy. Właściciel przywrócił oryginalne elementy
Problem:
1. W jakiej konfiguracji doszło do sprzedaży samochodu.
2. Czy dotychczasowy właściciel miał prawo zatrzymać DVD w świetle zawartej umowy?
3. Czy umowa była ważna? Czy wywołała skutki (rozważania co do DVD mają sens jeżeli czynność prawna wywołała skutki
prawne > kluczowa kwestia)?
 Art. 155 kc - czynności prawne o podwójnym skutku
 Czynności prawne zobowiązujące – zobowiązują do świadczenia (działanie, lub zaniechanie), będą nimi wszystkie umowy.
W ramach umów mogą tylko zobowiązywać: umowa przedwstępna; użyczenie, najem, leasing, dzierżawa.
 Podgrupa w umowach zobowiązujących: nie zawsze jest tak, że zobowiązanie dotyczy jakiejś rzeczy. Prawo rzymskie
opierało się na tym, że przedmiotem stosunku prawnego jest rzecz, ale są zobowiązania które nie będą miały desygnaty w
postaci rzeczy, np. zobowiąże sie do przebiegnięcia 100 metrów w 12 sekund albo, że będą milczeć do końca zajęć – brak
desygnatów w postaci rzeczy. W skrajnym przypadku – przejście własności rzeczy. W większości przypadków zobowiązanie
polega na zachowaniu się (działaniu, lub zaniechaniu – zmieniamy stan faktyczny: przebiegniemy, będziemy siedzieć cicho).
Ale, aby doszło do zobowiązania polegające na przejściu rzeczy konieczne jest jej przekazanie. Użycz mi książkę >


przekazanie książki. Sprzedaj mi książkę > wydanie książki (istota).
Skoro umowa ma wywołać skutek w postaci przejścia prawa własności, to jest wymagana druga czynność prawna
Germaniści - to są dwie czynności prawne. Przychodząc do kiosku robię dwie czynności prawne: zawieram zobowiązanie, a
także zawieram umowę przenoszącą własność. System francuski/romański/między Odrą, a wschodnią granicą RP > umowa o
podwójnym skutku – zawieramy umowę i ta umowa ma dwa skutki: zobowiązujący, oraz drugi skutek w postaci
rozporządzenia. Ten podwójny skutek może nastąpić tylko wtedy, kiedy przedmiotem sprzedaży jest rzecz oznaczona co do
tożsamości. Każda rzecz co do gatunku jest dokładnie oznaczone – moja torba. I tylko wtedy, kiedy dokonujemy sprzedaży
rzeczy gdzie istnieje jeden desygnat. Kodeksy co do gatunku – w księgarni.
Jabłka w tackach i folii – chcemy kupić tackę jabłek. Z punktu widzenia dokonywania zobowiązań zawsze przejdzie
przekształcenie rzeczy w tożsamość. Jestem sprzedawcą jabłek i mam 300 tacek i ktoś przychodzi i chce tackę jabłek >
umowa sprzedaży tacki jabłek („średniej jakości”) > zindywidualizują się w momencie, kiedy sprzedawca nam poda. Na
etapie umowy – rzecz co do gatunku, na etapie realizacji – rzecz co do właściwości.
Mateusz Popiel
4



A.
B.
C.
D.










Umowa może wywołać skutek podwójnie tylko wtedy, kiedy wiemy co to znaczy sprzedaż. Tylko wtedy, kiedy mamy
konkretną rzecz może dojść do sprzedaży (kupuje kodeks, to ta umowa nie może dojść, bo on ma 7 kodeksów, ale jeżeli się
umówimy, że kupimy ten konkretny nowy kodeks).
Art. 155 par. 1 kc – dotyczy rzeczy co do tożsamości w momencie zawierania umowy. Przy rzeczach co do gatunku – art.
155 par. 2 kc > potrzebne jest wydanie rzeczy, skonkretyzowanie rzeczy – muszę z tej partii jabłek wybrać konkretną tackę –
skutek rozporządzający odroczony w czasie.
Podobnie, gdy zawrzemy umowę sprzedaży w momencie, gdy ona nie istnieje. Umowa sprzedaży jest zobowiązującą. Aby
wykonać zobowiązanie sprzedaży rzeczy przyszłej, należy rzecz stworzyć, a potem wydać > niema problemu sprzedania
rzeczy, która w danym momencie nie istnieje.
Rzecz co do gatunku – rozporządzenie późniejsze
Rzecz przyszła – rozporządzenie później
Możemy umownie rozdzielić oba skutki – przejście własności nastąpi później
Czasem samo wydanie nie będzie wywoływało skutku – nieruchomość.
Od tego, czy rzecz jest co do gatunku, czy do tożsamości wszystko zależy. Sam sobie biorę kilo jabłek – mówię, że sam biorę
kilo – rzecz co do gatunku (w zależność od formy dokonywania czynności) .
Nieruchomości gruntowe – część powierzchni ziemskiej. Grunt – rzecz oznaczona co do tożsamości, bo ta konkretna
działka? Racja w 99% przypadków > jest możliwe, że możemy oznaczyć nieruchomości, jako rzecz oznaczona co do gatunku
(np. kupie jedną z trzech działek znajdujących się na tym pagórku, albo kupię jedno z mieszkań o powierzchni od 40 m2 do
50 m2 na trzecim, lub czwartym piętrze od dewelopera > 1% przypadków nieruchomości co do gatunku)
W świetle art. 155 kc umowa sprzedaży wywołuje skutek podwójny
Immanentne cechy umowy o podwójnym skutku
A. Umowa sprzedaży +
B. Rzecz co do tożsamości + Widział samochód i skonkretyzowany w umowie (nowy samochód już różnie – idziemy
do dealera i mówimy, że ma mieć silnik 2.0, czarny, alufelgi itp., a jego może faktycznie jeszcze nawet nie być,
mógł nie zostać wyprodukowany), ale na rynku wtórnym – skonkretyzowany
C. Nie może być zawarty odmienny skutek w umowie
Art. 535 kc - przenieść własność i wydanie rzeczy (skutki niezależne). Art. 155 par. 2 kc (wydanie rzeczy), zatem jeżeli oni
w umowie mówią wyłącznie o przesunięciu wydania rzeczy. Jeżeli w umowie jest napisane, że w umowie przeniesienie
własności nastąpi później, to brak wyraźnego wskazania o wydania rzeczy później, bo nie zostało wyraźnie powiedziane, że
przejście własność powstanie później. Konsekwencją było nabycie własności przez Jerzego w momencie zawarcia umowy.
Moment zawarcia umowy jest adekwatny do tego, aby ustalić co jest jej przedmiotem > wtedy ustalamy, co było jej
przedmiotem > czym jest DVD w rozumieniu prawa cywilnego?
Ktoś może być elementem rzeczy – wystarczy, że dojdzie do trwałego połączenia z inną rzeczą. Nitka – odrębną rzeczą stała
się częścią swetra. To, że coś nie może stanowić odrębnego przedmiotu, nie znaczy, że jest to absolutne niemożliwe, aby coś
się przekształciło w część składową rzeczy
Coś zostało dokupione do samochodu, ale wcale nie znaczy, że nie może być częścią składową. Opona staje się częścią
składową. O tym, czy DVD stało się częścią składową decyduje to, w jaki sposób DVD składało się z LCD w zagłówkach.
LCD były zamontowane w zagłówkach, ale nie wiemy, czy w oryginalnych. W zależności od tego, jaką argumentację
przyjmiemy możemy uznać za część składową, lub nie.
Moim zdaniem należy to oceniać, że wyjął oryginalne zagłówki, gdyż z jego zachowania po zawarciu umowy wynika, że on
chciał przywrócić oryginalny kształt samochodu. Albo jeżeli nie było powiedziane w jakich zagłówkach było zamontowane
LCD > jeżeli w oryginalnych, to zdemontował oryginalna część samochodu i wstawił podróbkę, co jest istotną zmianą
samochodu.
Jeżeli bronimy, że to były nieoryginalne – definicja przynależności (art. 51 kc). Jeżeli wymontujemy silnik – samochód nie
pojedzie, bo silnik jest częścią składową. Jeżeli kupuje samochód z DVD, to zwiększa funkcjonalność – element
stwierdzający, że rzecz potrzebna do korzystania z rzeczy (Zamek w drzwiach, wkładka – częścią składową; klucz –
przynależnością; zamek – przynależność, bo potrzebny do korzystania; paliwo przynależnością). Zamontowanie klamki
podnosi komfort. Samochód bez siedzeń będzie jeździł, ale to nie zmienia faktu, że urządzenia podnoszące komfort podróży,
ale nie są zamontowane w sposób rwały mogą być i będą traktowane, jako przynależności (nawigacja przypinana do szyby,
da się bez niej jeździć – nie jest częścią składową, ale przynależnością > da się jeździć bez, ale posiadanie podnosi komfort
Mateusz Popiel
5





Albo cześć składowa, albo przynależność. Cześć składowa – umowa dotyczyła także DVD
Przynależność – art. 51, 52 kc > umowa sprzedaży samochodu wywołała także skutek > czy to, że usunie rzecz jego, czy to
może oznaczać, że przedmiot sprzedaży nie obejmuje przynależności?
Ogłoszenie „sprzedam auto” > nie było czasu na usunięcie DVD. Rzeczy pozostawione przez właściciela nie odnosiło się do
DVD – nie sposób traktować, jako odrębnego zastrzeżenia. Jerzy D. kupił rzecz wraz z elementem, czyli samochód
wyposażony w DVD i z tego wynikają roszczenia.
A. Rei vindicatio – nabył DVD i ono stało się jego (art. 222 kc)
B. Rękojmia przy sprzedaży – rzecz wydana w stanie niekompletnym
C. O naprawienie szkody z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania
a. Bez wyraźnego zastrzeżenia wiadomym jest, że jest to przedmiotem sprzedaży (kodeks cywilny
sprzedawany z wyrywanymi innymi ustawami > nielogiczne)
Jeżeli wymienił na oryginalne zagłówki > przynależność. Przywrócenie stanu faktycznego – wyciągnę przerobione na
potrzeby LCD i wsadzę oryginalne. Przynależność to rzecz, więc rzecz może być przynależnością.
Wniosek: wszystko po kolei musimy uzasadniać podstawą prawną, przesłankami dlaczego dany stan faktyczny podpada pod
dany przepis. Zależnie od argumentacji można by było uzyskać inne rozwiązania (przynależność, czy część składowa) >
domniemanie niewiedzy na egzaminie (jak nie wykażesz że wiesz, to nie wiesz).
Kazus 2
16 letnia Marzena P. pozostaje w nieformalnym związku z Jakubem W. Jest również matką 3 miesięcznego dziecka którego ojcem jest
Jakub. Od kiedy mając 15 i pół roku związała się z Jakubem – zerwała wszelkie kontakty z rodzicami. Wynajmuje mieszkanie,
zatrudniła się w urzędzie miasta jako sprzątaczka, robi zakupy w pobliskim hipermarkecie. Ponieważ nie zawsze starcza jej pieniędzy
z wypłaty – sprzedała rower, który dostała od dziadka. Oceń skuteczność dokonywanych lub dokonanych przez Marzenę.
Rozwiązanie:
 Stan faktyczny: 16 latka – nieletnia, ograniczona zdolność do czynności prawnych. Niema informacji by zawarła związek
małżeński. Jest matką, zawarła 4 umowy (najem, o pracę, sprzedaży). Niema kontaktu z opiekunem (czyste fakty).
 Problem: Czy ma pełną zdolność do czynności prawnych? Czy może zawierać umowy bez opiekuna prawnego? Jak wygląda
skuteczność dokonanych przez nią czynności prawnych?
 Poziom zdolności – ograniczony > art. 13 kc (wyjątki: zawarcie związku małżeńskiego; ubezwłasnowolnienie całkowite –
przesuwa ją poniżej 13 lat). Ma lat 16 – ograniczona zdolność. Nie uzyskała małżeństwa – niema pełnej zdolności. Brak
informacji dot. ubezwłasnowolnienia, a więc nie została. Ma ograniczoną zdolność.
 Ograniczona zdolność – co to znaczy? Opiekun – ubezwłasnowolnienie całkowite. Podstawowy skutek ograniczenia w
zdolnościach do czynności prawnych, poza określonymi w ustawie, wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego –
zasada. Art. 17 kc - wyjątki:
A. Drobne sprawy bieżące dnia codziennego - art. 20 kc
B. Rozporządzenie zarobkiem nie wymaga zgody – art. 21 kc
C. Art. 22 kc – oddanie osobiście przedmiotów do użytku
D. Kodeks Pracy i zawieranie umów o pracę - może samodzielnie zawrzeć umowę o pracę (opiekun ustawowy może
żądać rozwiązania tej umowy)
 Musimy teraz zakwalifikować te czynności
 Grupa czynności której osoba małoletnia nie może zawierać – art. 19 kc (np. tworzyć testamentu, nawet za zgodą
przedstawiciela)
 Kwalifikacja czynności małoletniej:
o Umowa najmu – art. 659 kc i następne (księga III – zobowiązania), świadczenia stron przewiduje zobowiązanie się
stron do określonych zachowań – umowa najmu umową zobowiązującą. Art. 17 kc > potrzebna zogoda
przedstawiciela ustawowego. Art. 63 kc - zgoda może być przed, po, lub w trakcie. Umowa najmu – zgoda przed, w
trakcie, lub po. Jeżeli nie wiemy, to domniemujemy, że nie było
o W prawie polskim nie mamy umowy kupna-sprzedaży – mamy tylko sprzedaż. Małolat nie musi być
odpowiedzialny – jeżeli kupuje coś > art. 20 kc
Mateusz Popiel
6


„Rozporządzanie zarobkiem” – przeniesienie prawa > interpretacja. Doktryna: „prawo dokonywania czynności w
odniesieniu do zarobku w zakresie co dana osoba już otrzymała – nie pozwala na rozporządzania dotyczącego
rozporządzaniem przyszłego zarobku – mogłaby wynająć na miesiąc, o ile miałaby tyle pieniędzy – wynajem mieszkania nie
mieści się w art. 21 kc. Zarobek pobrany, a nie przyszły byłby wymagany.
Wniosek: bezskuteczność zawieszona. Nieważna, jeżeli przedstawiciel nie potwierdzi. Wiemy, że została zawarta bez zgody,
a nie wiemy, czy ją czasem nie dostanie. Taką czynność można potwierdzić, można przedstawić termin, ale jeżeli
przedstawiciel nie potwierdził, bo nikt go nie zapytał, a sam się nie wypowiedział > Umowa wiąże, ale nie wywołuje
skutków prawnych (bezskuteczność zawieszona).
 Umowa o pracę: umowa zobowiązująca, stanowiąca szczególny rodzaj umowy podpadająca pod prawo pracy. Mieści się w
ogólnej zasadzie art. 17 kc, ale jest wyjątek - umowy o pracę nie wymagają zgody czynności przedstawiciela ustawowego
(gdyby miała mniej, niż 15 lat, to byłaby nieważna, bo nie można zatrudniać osób poniżej 15 roku życia). Wniosek: umowa
o pracę jest ważna.
 Zakupy w supermarkecie – umowa zobowiązująca-rozporządzająco (mieści się w art. 17 kc), ale jest to drobna sprawa
życia codziennego, ale mogą być wyjątki (bo są tam drobne sprawy, ale jest też tam np. drogi telewizor). Drobne bieżące
sprawy życia codziennego, mieszczące się w granicach potrzeb danej osoby i przeciętnego człowieka (jedzenie, picie,
higiena) – w tym zakresie mieszczących się w „drobnych sprawach życia codziennego” – wyjątek i umowy są ważne, ale
jeżeli kupuje coś, co wykracza poza drobne bieżące sprawy, to te czynności mieszczą sie w art. 21 kc, jeżeli rozporządza
swoim majątkiem. Sprzedaż roweru – nie jest zarobkiem (nie zalicza się, jeżeli płaci pieniędzmi za rower).
A. Drobne bieżące sprawy życia codziennego – ważne
B. Rozporządzanie zarobkiem – przekraczają drobne sprawy, ale są finansowane z pensji – ważne
C. Niebędące drobnymi sprawami, a zapłatą pieniądze z roweru > bezskuteczność zawieszona
a. Czy rower mogła sprzedać? Mogła (przesłanki):
i. Dziadek nie jest przedstawicielem ustawowym
ii. Rower – klasyczny przykład przedmiotu oddawanego nie do swobodnego użytku (kieszonkowe –
przedmiot swobodnego użytku). Mając ograniczoną zdolność – nie można przekazać nawet drobnej rzeczy
(czynność bezskuteczna).
Prawo cywilne
Ćwiczenia 3 (26.10.11.)
Kazus 1
Marek za pomocą komputera wszedł za pośrednictwem porównywarki cen www.ceneo.pl do sklepu internetowego a jutro.pl który
zgodnie z informacja zamieszczoną w ceneo oferował najtaniej w sieci interesujący Marka aparat fotograficzny marki Canon 4D za
cenę 3670 zł. Gdy poprzez linki znajdujące się na stronach ceneo Marek wszedł na stronę sklepu okazało się że obok zdjęcia i opisu
aparatu Canon 4D figuruje cena 4200 zł. Złożył jednak zamówienie przenosząc produkt do koszyka i wypełniając wymagane pozycje
formularza. Zapłacił za aparat kartą kredytową. W dwa dni później otrzymał ze sklepu wiadomość, że zamówienie nie zostanie
zrealizowane z powodu braku towaru. Kiedy w odpowiedzi napisał, że domaga się wykonania umowy albo zwrotu pieniędzy z
odsetkami przedstawiciel sklepu oświadczył mu, że pieniądze wpłacił na własne ryzyko, umowa jest nieważna, bo zawarta niezgodnie z
przepisami KC? A wszelkie żądania należy kierować do ceneo. Oceń sytuację prawną Marka.
Rozwiązanie:
 Art. 543 kc (oferta sprzedaży), art. 39 kc (konsekwencje braku umocowania, lub przekroczenia jego zakresu), art. 70 kc
(chwila oraz miejsce zawarcia umowy); art. 169 kc (skuteczne nabycie rzeczy ruchomej od nieuprawnionego)
 Informacja z ceneo o cenie 3670 zł, realizuje pewną procedurę. Czy zawarł umowę sprzedaży? Jeżeli tak, to z kim? Jaki
charakter prawny mają informacje?
 Pełnomocnictwo, a zastępstwo pośrednie
o W przypadku pełnomocnictwa osoba zastępowana musi być jawna. Jeżeli zastępuje anonimową osobę, to nie jest to
pełnomocnictwo
o Zastępstwo pośrednie – dwa stosunki – umowę kontrahent zawiera z zastępstwem pośrednim (nie musi znać
tamtego)
Mateusz Popiel
7

Nie jest do końca prawdą, że ofertę może złożyć osoba, która jest właścicielem, albo jest umocowana do tego (serwisy
sprzedające samochody). Czy to będzie oferta, to zależy.
Art. 71 kc
Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do
zawarcia umowy.



Adresat musi być skonkretyzowany w momencie przyjęcia oferty, a sama oferta może być skierowana do podmiotu
nieoznaczonego > wystawienie rzeczy w sklepie – wystawienie przedmiotu na widok publiczny ofertą sprzedaży (kierowana
do nieskonkretyzowanego adresata).
Przyjęcie oferty musi się sprowadzać do samego „tak”. Oświadczenie o przyjęciu oferty – „tak”.
Może być ofertą tylko to, co może być przez adresata tak odebrane, że wystarczy powiedzieć „tak” i dochodzi do konsensusu
– musi zawierać wszystkie elementy umowy, ale nie musi konkretyzować czynności. Ale jeżeli są jakieś warunki, to musi je
zastrzec, bo jeżeli tego nie zrobi, to dojdzie do czynności innej, niż sprzedawca oczekuje.
Art. 66 kc
§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej stron y albo za pomocą środka
bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w
którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
Art. 66^1 kc
§ 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.
§ 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i
zrozumiały o:
1) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;
2) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;
3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umo wy;
4) metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;
5) językach, w których umowa może być zawarta;
6) kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.




Żeby przyjąć ofertę trzeba przyjść do sklepu i włożyć go do koszyka. Ale jeżeli między ulotką, a towarem jest różnica, to
możemy zawrzeć umowę na podstawie tego, co jest w sklepie.
Nie ma gwarancji zakupu – nie będzie możliwości zakupu. Ceneo – nie będzie to oferta, bo niema mechanizmu zawarcia
oferty. Ceneo nie gwarantuje nabycia – to nie jest gwarancja nabycia towaru – to nie jest oferta. Ceneo i mu podobne serwisy
> mechanizmy uporządkowanego i ograniczonego w swoim zakresie Google. Ceneo nie uczestniczy w dokonywaniu
czynności prawnych: to co jest w ceneo, to co najwyżej reklama, zaproszenie do negocjacji; swoisty portal informacyjny. Nie
jest to nic, co gwarantuje jakiekolwiek skutki cywilnoprawne.
Regulamin sklepu – wynika z ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną: usługa świadczone drogą elektroniczną nie
ma nic związanego z czynnością cywilnoprawną. Podmioty świadczące przez Internet muszą mieć opracowany regulamin i
zasady świadczenia usług. Skoro w sklepie umożliwiono mi wybór konkretnego produktu, za konieczne pieniądze – to jest
przyjęcie oferty.
Marek ma roszczenie do sklepu, a nie do ceneo. Stanowisko sprzedającego jest bezzasadne na 4200 zł, a nie na 3670 zł.
Marek ma roszczenie o wykonanie umowy, może również odstąpić i żądać zwrotu pieniędzy. Dokłada się ofertę do tych
produktów, które są w magazynie.
Kazus 2
Jerzy D. Był jednoosobowym prezesem zarządu Poland sp. z.o.o. 11.09.2011. napisał dwie oferty zakupu po 3 tys. sztuk opraw
szklanych do produkcji żarówek. Jedna z nich adresowana byłą do stałego partnera firmy Poland Huty Szkła w Kędzierzynie a druga
do nieznanej mu jeszcze firmy Pol Szkło S.A. Ofertę w postaci podpisanych faksów zostawił na biurku. Nie dał ich sekretarce, bo przed
wyjściem z pracy zrezygnował z ich wyłania. Pod nieobecność Jerzego D. Następnego dnia o 5.00 sprzątaczka zatrudniona w firmie
zrzuciła odkurzaczem przedmiotowe oferty na podłogę. W mylnym przekonaniu, że są to ważne dokumenty podniosła je i położyła na
biurku sekretarki Jerzego D. Jak o 7.00 sekretarka przyszła do pracy wysłała natychmiast do adresatów znaleziony na biurku faks. Nie
rozmawiała później ze swoim szefem. W tydzień później do firmy Jerzego D. Przyjechały dwa transporty opraw szklanych. Czy Poland
musi za transporty zapłacić?



Sporządza dwie oferty. Czy doszło do złożenia ofert? Czy doszło do przyjęcia?
Czynność prawna – co najmniej jedno oświadczenie woli. Negocjacje – dwustronne zawarcie umowy. Jeżeli tą samą umowę
zawrzemy w drodze negocjacji - dwustronna czynność prawna. A jeżeli w formie „złożenie – oferta” - dwie jednostronne.
Małoletni może zawrzeć umowę w drodze negocjacji, ale nie mógłby złożyć ofertę (bo była by to oferta jednostronna).
Mateusz Popiel
8





Pogląd prof. B. Gawlika: oferta i jej przyjęcie należy analizować łącznie i traktować, jako czynność prawną dwustronną
(analizujemy w sytuacji zawarcia umowy)
Analizujemy tylko kwestie złożenia oferty – czy doszło do czynności prawnej i złożenia oświadczenia woli. Z punktu
widzenia świata firma otrzymał przyjęcie oferty prezesa > przejaw woli jest czytelny i jasny. Wola tej osoby jest niezgodna z
przejawem > art. 56 kc. Co jeżeli przejaw woli?
Teoria zaufania - to co robimy jest tym, co chcielibyśmy robić. Z uwagi na ochronę interesów osób, do których są
kierowane oświadczenia woli – dajemy prymat oświadczeniu woli nad wolą wewnętrzną. Ja, jako adresat, osoba
uczestnicząca – mam prawo przyjąć, że oświadczenie woli jest zgodne z wolą wewnętrzną. Jeżeli rozmawiam z kimś, a jest
on pijany – mam prawo przyjąć, że to co, mówi nie odpowiada świadomości. Jeśli jest niespójność, decydującym dla osób
trzecich jest przejaw. Chyba, że są podstawy aby przyjąć, że ten przejaw nie odpowiada woli wewnętrznej.
Teoria zaufania wskazuje na to, że powinniśmy przejąć, że ktoś np. nie chce nam sprzedać drugiego tego samego kodeksu.
Teoria zaufania – nie mają podstaw, aby mieć wątpliwość, że przejaw woli jest niezgodny z wolą wewnętrzna, czy mógł
spowodować wątpliwość.
Oferta skuteczna: złożona przez osobę odpowiednią (prezes jednoosobowy zarządu – reprezentuje spółkę, jako
jednoosobowy organ ma prawo składać oświadczenia wiążące spółkę).
Art. 68^2 kc
Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, br ak niezwłocznej
odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.
Art. 43^1 kc
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą
lub zawodową.



Nie wiadomo w jakiej formule jest prowadzona działalność gospodarcza Huty Szkła.
Wyrok SN z 5.12.2003 sygn. 4 CK 286/2002:
o Czynność rutynowa, automatycznie wykonywana między nimi. Milczenie przyjęciem oferty, kiedy się ustali, albo
wynika to z treści.
o Milczenie oświadczeniem woli, kiedy jest obowiązek reagowania, a ktoś nie reaguje (tutaj milczenie jest
przyjęciem oferty i ustawodawca nakazuje działać, jeżeli nie chcemy przyjąć)
Firma musi zapłacić
Prawo cywilne
Ćwiczenia 4 (2.11.11.)
Kazus 1
Marek S. ma 17 lat i nie jest żonaty. Kiedy był jeszcze 5-letnim dzieckiem, dziadek postanowił podarować mu mieszkanie, stanowiące
odrębną nieruchomość lokalową. Zamiast Marka, do notariusza wraz z dziadkiem poszli rodzice Marka, którzy za niego przyjęli
darowiznę dziadka. Jak Marek miał 10 lat rodzice Marka rozwiedli się. Marek mieszka z matką, ale władza rodzicielska przysługuje
obydwojgu rodzicom. Ojciec Marka zarabia bardzo dobrze, matce – znacznie gorzej. Rodzice Marka postanowili sprzedać jego
mieszkanie, a pieniądze ze sprzedaży miała zatrzymać matka Marka. Marek nie godzi się na takie rozwiązanie, czemu dał wyraz na
posiedzeniu sądu opiekuńczego, który orzekał w sprawie wyrażenia rodzicom zgody na zbycie mieszkania należącego do Marka. Mimo
protestów Marka Sąd zezwolił matce Marka na zbycie nieruchomości w imieniu dziecka, za cenę nie niższą niż 500 tys zł, na rzecz
nabywcy wybranego przez matkę Marka. Matka wskazała ojca Marka i przekonała syna, by ten sprzedał lokal ojcu. Tak też się stało –
w umowie w formie aktu notarialnego Marek za zgodą matki, działającej na podstawie upoważnienia sądu opiekuńczego sprzedał
lokal ojcu za cenę 500 tys. zł. Po zawarciu umowy ojciec postanowił wycofać się z transakcji i oświadczył, że sprzedaż jest nieważna,
albowiem Marek nie był właścicielem lokalu w chwili jego zbycia, albowiem rodzice Marka przyjęli darowiznę od dziadka bez zgody
sądu opiekuńczego. Rozstrzygnij, czyją własność stanowi obecnie lokal?
Rozwiązanie:
 Błędy: Kazusu nie rozwiązujemy w punktach. To ma być płynny wywód, a nie hasła. Unikanie sztywnego trzymania się
schematu (bo od razu widać, że nie ma się pojęcia co to jest subsumcja).
 Treść: KRO (uzasadnienie w oparciu o przepisy). Nikt nie dostrzegł kwestii, że w kazusie była mowa o zapadłego orzeczenia
sądu rodzinnego i była mowa o:
A. Zgodzie dla matki na dokonanie czynności. A w transakcji to syn sprzedał, a nie matka (osoba ograniczona) > zgoda
była dla matki na dokonanie czynności.
B. Reprezentacja małoletniego i dokonywania czynności pomiędzy małoletnim, a jednym z rodziców (rodzice nie
mogą reprezentować dziecka w czynnościach pomiędzy rodzicami, a dzieckiem)
Mateusz Popiel
9

Fakty:













Wywód i sposób uzasadnienia całej argumentacji: przyjmowanie spraw na wiarę zupełnie tego nie uzasadniając. Wykazać
dlaczego pojawia się problem zgody, a nie tylko krótkie stwierdzenie.
W ramach stanu faktycznego dwie czynności
A. Kiedy Marek S. miał 5 lat i wtedy otrzymał w drodze darowizny nieruchomość lokalową (w tej transakcji
występowali reprezentujący go rodzice).
B. 12 lat później w związku ze złą sytuacją rodziny po rozwodzie matka uzyskała zgodę na sprzedaż za kwotę nie
niższą niż 5 tys. zł – sąd wyraził zgodę. Sprzedaż przez Marka. Potem Marek chciał się wycofać powołując się na
brak zgody.
Czy umowa wywołała skutki prawne (jako że marek działał samodzielnie bez zgody rodziców)? Czy zgoda sądu
opiekuńczego, wobec sprzeciwu Marka, jest skuteczna?
Skuteczność samej umowy sprzedaży w świetle:
A. Kupujący jest przedstawiciel ustawowy Marka
B. Zgoda sądu została wyrażona na dokonanie czynności przez matkę Marka
Problem ważności czynności prawnej w kontekście braku własności po stronie Marka
Argument ojca bezpodstawny
Czy umowa darowizny skutecznie zawarta? Art. 12 kc (brak zdolności) > wyciągamy wnioski z treści przepisu > nie może
samodzielnie dokonywać czynności prawnych, a wyłącznie za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego.
Skoro umowa darowizny zawarta pomiędzy Markiem, a dziadkiem – reprezentacja prawidłowa. W formie aktu notarialnego
– nieruchomość lokalowa. Do skutecznego przeniesienia własności potrzebna forma aktu notarialnego – art. 156 kc
(przyczynowość umowy przenoszącej własność) i art. 158 kc (forma przeniesienia własności nieruchomości).
Art. 101 par. 3 kro (zarząd majątkiem dziecka) – rodzice nie mogą bez zgody sądu opiekuńczego wykonywać czynności
powyżej normalnego zarządu. Czy nabycie darowizny jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd – powołać orzeczenie
SN i uzasadnić dlaczego się zgadzamy? Darowizna skuteczna
Problem sprzeciwu Marka wobec dokonania czynności. Sąd opiekuńczy nie jest związany stanowiskiem małoletniego – mógł
wydać zgodę na dokonanie czynności przez matkę nawet wtedy, kiedy małoletni się nie zgadzał, jeżeli sąd uważa, że sąd to
leży w jego interesie. Nie wynika z treści kazusu, że orzeczenie nie jest prawomocne, że było jakiekolwiek zaskarżenie.
Dopóki nie jest zaskarżone – jest wykonalne.
Kro: rozróżnienie kiedy przedstawiciel ustawowy dokonuje czynności prawnej i kiedy wyraża zgodę – dwie różne sytuacje.
Sąd opiekuńczy wydał decyzję wadliwie – wyraził zgodę na zgodę matki. Doktryna dopuszcza taką formę działania przez
przedstawicieli – jeżeli matka dostała zgodę na sprzedaż nieruchomości syna – zgoda sądu na jej samodzielne dokonanie
czynności w imieniu, to tak samo może wyrazić zgodę na sprzedaż (ad maior ad simile)
Problem reprezentacji: Art. 98 par 2 kro (reprezentacja dziecka) – zakaz reprezentacji rozumiany szeroko. Oświadczenie
matki wyrażające zgodę oznacza, że jej zgoda nie wywołuje skutków prawnych, gdyż jej oświadczenie nie mieści się w
granicach kompetencji tej osoby – nie powoduje nieważności tej osoby.
Oświadczenie Marka – skuteczne i ważne, a matki nieważna – czynność prawna kulejąca, a nie nieważna.
Kazus 2
Mariusz N. oraz Piotr K. są członkami dwuosobowego zarządu firmy Vikers S.A. W dniu 14.09.2003 r. Mariusz N. podpisał ważną
przez dwa tygodnie ofertę najmu lokalu biurowego o powierzchni 350 m2 za 56 tys. zł miesięcznie na okres 5 lat. Znajdującego się
biurowcu stanowiącego własność firmy Więckowski i partnerzy S.J. Dopiero dwa dni później tą samą ofertę podpisał Piotr K. (Vikers
jest reprezentowane dwuosobowo). A sekretarka zaniosła ofertę Andrzejowi J. – jednemu ze wspólników Więckowski i partnerzy.
29.09.2003. Andrzej J. odpowiedział mailowo, że ofertę przyjmuje, akceptuje wszystkie jej warunki z tym, że powierzchnia lokalu
wynosi 352 m2, gdyż tyle wyszło przy okazji ostatnich pomiarów. Odpowiedzi nie doczekał jednak Piotr K., który zmarł nagle
20.09.2003. 1.10.2003. Vikers zajęła nowe biuro. 5 dni później Mariusz N. Otrzymał pismo od prezesa zarządu firmy Dom Sp.z.o.o.
(zarząd jednoosobowy), w którym prezes Dom nakazuje jak najszybsze wyprowadzenie Vikers z zajmowanych biur albowiem:
1. Dom Sp.z.o.o. kupiła od firmy Więckowski i partnerzy w dniu 5.10.03.
2. Umowa najmu Vikers jest nieważna z uwagi na okoliczności i sposób jej zawarcia, brak zachowania formy umowy,
niewłaściwą reprezentacje Więckowski i partnerzy, a ponadto z uwagi na fakt, że umowa w ogóle nie została skutecznie
zawarta.
3. Nawet gdyby umowa najmu była ważna, to przedmiotowe pismo należy traktować jako wypowiedzenie najmu.
a. Jak przedstawia się sytuacja firmy Vikers?
Rozwiązanie:
 Czy mamy do czynienia z ofertą, a jeśli tak, to kiedy ona zaistniała? Jeśli to była oferta, to jak długo wiązała? Czy Andrzej J.
był uprawniony do przyjęcia oferty? Jakie skutki wywołało zastrzeżenie dotyczące zmiany powierzchni? Czy dochodzi do
zawarcia umowy najmu? Jeśli tak, to w jakiej formie jest ona zawarta? Jakie skutki wywołuje nabycie nieruchomości przez
Mateusz Popiel
10

spółkę Dom? Czy w świetle tego pisma firma Dom może skutecznie domagać się opuszczenia lokalu? Jakie są skutki
wywołuje śmierć Piotra dla skuteczności czynności?
Najpierw podpisuje jeden członek zarządu, a potem drugi – art. 38 kc
Art. 38 kc
Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.










Potrzebne współdziałanie w Vikersie obu osób – pisemnie i ustnie. Oświadczenie woli skuteczne dopiero wtedy, kiedy cały
organ (dwie osoby) złoży to oświadczenie. Różnica czasowa nie stanowi przesłanki nieważności (trudno, żeby podpisali w
tym samym momencie).
Oświadczenie woli – art. 61 par. 1 kc (chwila złożenia oświadczenia woli) – tak złożona oferta wywołuje skutek z chwilą
kiedy dociera do adresata (do firmy Więckowski i partnerzy).
Art. 66 par. 2 kc – oferent oznaczył termin wiązania oferty – od 16.11.03.
Wyjątkowe przypadki stosowania analogii z innych dziedzin prawa (nie ważne co pisze np. w kpa – 14 dni)!
Wykładnia oświadczenia woli – treść oferty jest niejednoznaczna. Termin 2 tygodni od momentu, gdy obu podpisało – wiąże
przez 2 tygodnie, a więc datą związania jest dzień 30.09.2003.
Czy odpowiedź Andrzeja J. jest w terminie? Jest, bo złożył 29.09.
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie nie traci znaczenia, jeżeli zmarł nadawca. Przyjęcie oferty skierowane
do spółki. A to, że organ się zmienił, niema znaczenia (nie ważne, że zmarł jeden składnik – liczy się „organ” – pewien twór
teoretyczny – on się zmienił, ale dalej istnieje).
352 metry – czy zmiana jest istotna? I czy to są przedsiębiorcy (Vikers poszukuje lokal biurowy – w związku z prowadzoną
działalnością). Art. 68 kc (nowa oferta) i art 68^1 (odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień między
przedsiębiorcami).
16.09.2003 – Nie było przepisu na który się powołujemy > 23.09.2003r. (art. 68^2 kc – z września 2003 r.) - pisemna
oferta pod rygorem nieważności – musi być wyraźnie wskazana reguła nieważności.
Ustawa wprowadzająca dane przepisy – art. 8 roboty budowlane wg starych przepisów. Zasada: reguły, które stanęły u
podstaw przepisów wprowadzających kodeks cywilny - przyjęło się w doktrynie i orzecznictwie nie zawiera własnych
przepisów międzyczasowych – w drodze analogii należy używać zasady wprowadzające kc
Art. XL. Treść praw rzeczowych, których powstanie po chwili wejścia w życie kodeksu cywilnego nie jest możliwe, lecz które
pozostają nadal w mocy, podlega przepisom dotychczasowym. To samo dotyczy przeniesienia, obciążenia, zmiany treści lub
pierwszeństwa oraz zniesienia takich praw.





Dla umowy – przepisy nowe. Dla oświadczenia woli składającego ofertę – stare. Dla przyjęcia oferty stosujemy art. 68^2 kc uznajemy, że oferta została złożona. Doszło do umowy najmu.
Problem reprezentacji: KSH – każdy może reprezentować spółkę, ma prawo do wystosowania oświadczenia o przyjęciu
oferty.
Art. 78 par. 1 (pisemna forma czynności prawnej) – własnoręczny podpis, par. 2 – podpis elektroniczny. W tym przypadku
dwóch członków zarządu złożyło swoje podpisy pod treścią oferty. Przyjmujemy że podpisu elektronicznego nie było –
zatem mail spełnia wymogi formy ustnej (!) Umowa zawarta w formie ustnej, gdyż nie doszło do wymiany dokumentów
przez strony – 78 par. 1 zd. 2 kc. Skoro jedno z oświadczeń nie spełnia tych wymagań – nie została dochowana forma
pisemna – umowa zostaje zawarta w formie ustnej.
Jakie to rodzi skutki? Umowa najmu nieruchomości na czas dłuższy, niż rok powinna być zawarta na piśmie, a gdy tego brak
– na czas nieoznaczony > forma ad rem – inny skutek, niż wynikający z części ogólnej kc. Umowę traktujemy, jako zawartą
na czas nieokreślony – szczególny skutek.
Zarzuty spółki „DOM” . Art. 29 ksh – każdy wspólnik ma prawo spółkę reprezentować – art. 678 kc.
Art. 678 kc
§ 1. W razie zbycia rzecz najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wyp owiedzieć najem z zachowaniem
ustawowych terminów wypowiedzenia.
§ 2. Powyższe uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przysługuje nabywcy, jeżeli umowa najmu była zawarta na czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej i z
datą pewną, a rzecz została najemcy wydana.


Rzecz sprzedana, przedmiot najmu (rzecz: budynek, w którym znajduje się lokal biurowy > jest przedmiotem najmu).
Przesłanki szczegółowe: nie mógłby wypowiedzieć, gdy najem oznaczony i umowa oznaczona z datą pewną: a tu umowa na
czas nieoznaczona (forma – lex specialis). Z treści umowy co prawda wynika, że została zawarta na okres 5 lat, ale
niezachowanie formy powoduje skutek ad eventum – traktowana, jako zawarta na czas nieokreślony – nie zajdzie wyjątek.
Podsumowując: firma Dom mogła wypowiedzieć, ale po upływie ustawowego terminu wypowiedzenia najmu
Mateusz Popiel
11
1.
2.
3.
4.
5.



Problematyka daty pewnej:
Nadanie statutu
Przez organ jednostki samorządu terytorialnego – potwierdzenie w osobnym dokumencie
Śmierć jednej z osób
Adnotacja w jakimkolwiek dokumencie urzędowym
Jakakolwiek adnotacja na dokumencie zawierającym oświadczenie woli
Problem: czy konsensus zawarcia umowy obejmuje konsensus co do jej formy? Status daty pewnej może być nadany
dokumentowi, który nie spełnia tego wymagania. Dokumenty, który mają mieć status daty pewnej mogą istnieć, jako
skuteczne oświadczenia – przed nadaniem jej tej cechy. Napiszemy testament – forma pisemna. Jak umrzemy – dokument
przekształca się w datę pewną. Wszystkie takie oświadczenia od momentu śmierci?
Jeżeli zawrzemy z kimś umowę w formie pisemnej. Czy można prosić notariusza o nadanie daty? Skutek taki, że dokument
uzyska status daty pewnej. Jakie to pociąga za sobą skutki? Umowa najmu – art. 675 par. 2 kc (obowiązek zwrotu rzeczy).
Teorie:
1. Aby nadać dokumentowi status daty pewnej – musi być zgoda stron co do statusu formy. Notariuszowi nie wolno
nadać daty pewnej, jeżeli druga strona nie chce zmiany statusu tej czynności prawnej (nie chce, aby ten skutek
został wywołany).
2. Aby uzyskać status daty pewnej, przy czynnościach dwustronnych – ten status musi być nadany w stosunku do
obydwu oświadczeń woli. Odnosi się tylko do tej strony – notariusz może to zrobić dla jednej strony, ale odniesie to
skutek w odniesieniu tylko dla tej strony. Nie może tego zawrzeć w adnotacji, że wywołuje skutek także dla drugiej
strony, tylko dla tej która tego żąda.
Prawo cywilne
Ćwiczenia 5 (9.11.11.)
Kazus nr 2a – „na myślenie”
2) Ukończyłeś/aś studia j jesteś zatrudniony/a w charakterze prawnika w firmie Topex S.A. Któregoś dnia przychodzi do Ciebie szef
działu klientów korporacyjnych i mówi, że Wasza firma złożyła ofertę w przetargu nieograniczonym zorganizowanym przez Polskie
sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. , w którym jedynym kryterium była cena. Mimo jednak, że oferta Waszej firmy była najtańsza
(1.100.000 zł) a pozostałe 2 oferty wynosiły odpowiednio 1.200.000 i 1.290.000 zł), to zamawiający bezprawnie wybrał ofertę nr 2 za
1.200.000 zł Pytanie szefa działu klientów korporacyjnych brzmi: Co w tej sytuacji można coś zrobić?Jak powinna brzmieć Twoja
odpowiedź?
Rozwiązanie:
 Należało wejść na stronę tego podmiotu i sprawdzić regulamin.
Kazus 2
1)Andrzej S wszedł do hipermarketu „C” w okresie przedświątecznych promocji. Przepychając się przez tłum udało mu się włożyć do
koszyka jeden z ostatnich promocyjnych telewizorów, po cenie 2.100 zł za sztukę – zgodnie z informacją zamieszczona na telwizorze.
Następnie kontynuował zakupy w hipermarkecie. Po
około godzinie 2 osobników w grantowych dresach usiłowało wykorzystać chwilę jego nieuwagi i wyjąć mu z koszyka telewizor
twierdząc, że skoro telewizor nadal jest a terenie sklepu i za niego Andrzej S nie zapłacił, to każdy może sobie wziąć ten telewizor i go
kupić przy kasie. Gdy jednak Andrzej S zaczął używał sformułowań prawniczych wykazując swój tytuł własności do telewizora,
dresiarze odpuścili. Chodząc po sklepie przez ok 2 h, Andrzej włożył do koszyka jeszcze bochenek chleba oraz książkę. Z nabycia
produktów ostatecznie jednak zrezygnował i podłożył chleb i książkę w dziale z zabawkami, Całe zdarzenie obserwował jednak
zatrudniony w sklepie ochroniarz, którzy dopadł Andrzeja przy kasie i zażądał, by ten zapłacił za chleb i książkę, argumentując, że
„towar dotknięty należy do macanta”. Przy kasie Andrzeja S czekała jeszcze jedna niespodzianka – kasjerka oświadczyła, że
promocja na jego telewizor skończyła się 5 min temu co wynika z ulotek, jakie były rozprowadzane przez sklep wśród okolicznych
domów.
1. Czy stanowisko dresiarzy było słuszne?
2. Czy Andrzej powinien zapłacić za chleb i książkę?
3. Czy Andrzej powinien zapłacić za telewizor promocyjną cenę?
Rozwiązanie:
 Jak dochodzi do zawarcia umowy z hipermarketem? Art. 69 kc (dojście umowy do skutku mimo braku przyjęcia oferty). W
przypadku wszelkiej działalności gospodarczej kluczem art. 69 kc – nikt nie oczekuje oświadczenia woli o przyjęciu oferty.
Zwyczaj uzasadnia zastosowanie art. 69 kc
 Skoro doszło do nabycia własności w momencie włożenia do koszyka – ochrona z tytułu prawa własności. Jak wtedy
interpretować odłożenie na półkę/nie na półkę? Kluczem stwierdzenie jakiego typu był chleb? Jeżeli niepakowany to nie
może go odłożyć.
Mateusz Popiel
12


Jeżeli uznamy, że do zawarcia umowy dochodzi przy kasie, a bułki dotknął i odłożył na inne miejsce > delikt.
Oferta wiążą przez okres w normalnym okresie czynności można ją przyjąć – ok. 2 godziny. Normalny czas zakupów w
supermarkecie > związanie po stronie sklepu, a nie nabywcy. Nie mamy bezpośrednio tytułu do rzeczy kiedy mamy rzecz w
koszyku – ochrona posesoryjna/posiadania zakładając, że jest to posiadanie.
Kazus
Jerzy S. przeczytał w gazecie ogłoszenie o sprzedaży XVII wiecznego sekretarzyka. Niezwłocznie udał się pod wskazany w ogłoszeniu
adres. Pod wskazanym adresem mieścił się sklep z antykami. Po wejściu do sklepu Jerzy S. zobaczył sekretarzyk odpowiadający
opisowi znajdującemu się w gazecie. Po krótkich negocjacjach dobił targu z właścicielem sklepu i nabył sekretarzyk za dosyć wysoką
cenę. Kiedy miesiąc później Jerzego S. odwiedził w domu znajomy rzeczoznawca okazało się że sekretarzyk nie jest autentykiem lecz
bardzo ciekawą i rzadką XIX wieczną kopią. Czy i jakie roszczenia, bądź uprawnienia przysługują Jerzemu S. i względem kogo?
Rozwiązanie:
 Art. 70^5 kc (przesłanki unieważnienia umowy zawartej w drodze aukcji, lub przetargu.
 Art. 146 Prawa zamówień publicznych (unieważnienie umowy)
 Art. 71 kc (zaproszenie do zawarcia umowy). Cztery przesłanki – wątpliwości co do rzeczywistego stanu. Spełniona trzecia
przesłanka z art. 71 kc, więc powinniśmy to traktować, jako zaproszenie do zawarcia umowy, a nie jako ofertę.
 Przedmiotem – sekretarzyk. Kupiony za wysoką cenę w wyniku negocjacji.
 Czy to, że to jest replika uprawnia go do skorzystania z uprawnień prawno-kształtujących?
 Błąd:
o Błąd co do czynności; błąd co treści; błąd istotny; wywołany przez drugą stronę
o Jaka jest dokładnie treść zawartej umowy? Treść umowy musimy wyinterpretować na podstawie faktów.
o Art. 65 kc (wykładnia oświadczenia woli) – okoliczności założenia, zasady współżycia społecznego, ustalone
zwyczaje.
o Błąd co do motywu, ewentualnie czy tam niema podstępu? (Wtedy odpada istotność)
o Przepisy konsumenckie: sprzedawca nie dał kupującemu pełnych informacji
Kazus
Jadwiga G. Udała się na bazar celem zakupu maszyny do pisania. Wkrótce upatrzyła sobie dobrze zachowany egzemplarz. Jedyną
jego wadą było to, że na przyciskach klawiszy oznaczenia liter i cyfr były całkowicie wytarte i nieczytelne. Sprzedawca mówiący z
rosyjskim akcentem oświadczył jednak, że w oferowanej cenie zapewnia naklejki z literami i cyframi do naklejania na klawisze. Trzeba
tylko przetestować, który klawisz odpowiada której literze. Po przyjściu do domu Jadwiga przystąpiła do naklejania klawiszy. Wtedy
ze zdziwieniem stwierdziła, że maszyna posługuje się alfabetem rosyjskim. Czy i jakie roszczenia bądź uprawnienia przysługują
Jadwidze? Od czego zależy odpowiedź na to pytanie?
Rozwiązanie:
 Przedmiotem umowy maszyna do pisania ze stwierdzoną wadą. Kluczem – kwestia naklejek. Może chciała maszynę piszącą
po polsku, ale w żaden sposób tego nie wypowiedziała/objawiła.
Prawo cywilne
Ćwiczenia 6 (16.11.11.)

Test z części ogólnej
Kazus (z umową przedwstępna):
Rozwiązanie:
 Problem w jaki sposób jest składane oświadczenie woli w formie aktu notarialnego? Kiedy dochodzi do złożenia takiego
oświadczenia? Należy sięgnąć do doktryny.
 Odpis aktu notarialnego równoważny oryginałowi. Oryginał aktu nie może opuścić kancelarii notarialnej – co najwyżej
wypis.
 Doktryna: do złożenia oświadczenia woli w formie aktu notarialnego dochodzi w momencie złożenia oświadczenia woli
przed notariuszem, nie jest potrzebne dotarcie oświadczenia woli do adresata (Wyjątek od zasady – wyjątek od teorii
doręczenia).
 Nie błąd, lecz brak konsensusu. Skoro niema oryginału i nie możemy rozstrzygnąć jaka była treść oświadczenia, to poprzez
odpis aktu należy interpretować treść oryginalną.
Mateusz Popiel
13
Wola wewnętrzna nie zgadza się z przejawem woli. Oświadczenie woli adresata oferty – wykreślenie art. 80 kc
(forma oświadczenia woli osoby niemogącej czytać). Stan prawny z art. 79 (osoba nie może pisać, ale może czytać)
i art. 80 > przepisy się wzajemnie wykluczają. Obie ułomności > art. 80 kc – akt notarialny
Nasz stan faktyczny – niedochowanie formy.
Orzeczenie SN z 1979 – zachowanie formy aktu notarialnego nie oznaczało skonstruowania szczególnego rodzaju formy
jeżeli chodzi o rygor. Art. 158 kc (forma przeniesienia własności nieruchomości).
Konsekwencje niezachowania formy oświadczenia woli w formie aktu notarialnego – skutki niezachowania dla umowy
pisemnej. Umowa przedwstępna która zawarli – podobnie przy darowiźnie, ustanowieniu służebności. O formie decyduje
forma mniej rygorystyczna – forma ustna.
Stan faktyczny 2010/2011 – uchylono art. 80 kc > sięgnięcie do uzasadnienia nowelizacji, stenogramy prac nad ustawą strona Sejmu RP (sięgamy do uzasadnienia projektu ustawy). Nie jest to luka w prawie, ale po prostu ustawodawca tego nie
reguluje. Ta osoba powinna złożyć oświadczenie woli w formie jak wszyscy – skutek taki sam jak wszyscy > brak formy
pisemnej – podpisał się ktoś inny – nie zachowanie formy pisemnej.
Niema czegoś takiego jak „forma notarialna” (zbiorcza nazwa czynności dokonywana przez notariusza) – mówimy o formie
czynności prawnej, a nie o „formie notarialnej”.
o





Kazus
Mateusz S. miał rachunek w banku i kartę kredytową. Korzystał z niej bardzo często i często tez nie spłacał jej w terminie. Szybko
urosły mu na karcie spore zaległości. Ostatnią transakcję wykonał w maju 2010 roku. Po czym karta uszkodziła się i stała się
bezużyteczna. W lipcu 2011 roku bank wypowiedział Mateuszowi umowę o kartę kredytową i zażądał spłaty zaległości Mateusz
odmówił, więc sprawa trafiła do sądu. W sądzie Mateusz podniósł, że nie spłaci karty z powodu przedawnienia roszczenia banku a
ponadto stwierdził, że bank się z nim nie kontaktował przez 3 lata, a teraz nagle domaga się zapłaty wraz z odsetkami, które znacząco
urosły co jego zdaniem jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i stanowi nadużycie prawa. W odpowiedzi bank podniósł, że
zgodnie z regulaminem kart kredytowych bank może domagać się zapłaty całości zaległości od momentu wypowiedzenia umowy. A
zatem przedawnienie nie nastąpiło. W kwestii nadużycia prawa prawnik banku podniósł, że bank dysponuje nagraniami z okresu 2008
– 2011, gdy co 2 / 3 miesiące pracownik banku dzwonił do Mateusza w sprawie spłaty zadłużenia, a ten obiecywał spłatę czego nie
uczynił. Rozstrzygnij spór.
Rozwiązanie:
 Dodatkowe informacje – ustawa z 12.09.2009 o elektronicznych instrumentach płatniczych.
Art. 2 pkt. 4
Elektroniczny instrument płatniczy – każdy instrument płatniczy, w tym z dostępem do środków pieniężnych na odległość, umożliwiający posiadaczowi dokonywanie
operacji przy użyciu informatycznych nośników danych lub elektroniczną identyfikację posiadacza niezbędną do dokonania operacji, w szczególności kartę płatniczą
lub instrument pieniądza elektronicznego.
Art. 6
Roszczenia z tytułu umowy o elektroniczny instrument płatniczy przedawniają się z upływem dwóch lat.






Korzystamy z karty - okres zamyka się na okres miesiąca (koniec miesiąca – 31.01). Potem okres na spłatę (termin na spłatę)
maksymalnie od początku okresu rozliczeniowego (poczęta miesiąca – styczeń) > 54 dni
Obligatoryjnie musimy spłacić część > spłata minimalna (coś, co musimy spłacić na dany dzień). Zaczynają liczyć odsetki,
jeżeli nie spłacimy minimalnej kwoty (% od łącznej kwoty) – bank automatycznie udziela kredytu oprocentowanego na
pewną kwotę i wpadamy w umowę kredytową.
Gdy nie spłacimy kwoty minimalnej > przeterminowana płatność, odsetki za opóźnienie, a pozostała część idzie w kredyt
1. Kwota minimalna
2. Kwota druga – pozostałą część – przemianowywana w kredyt
W każdej umowie kredytowej działa schemat. Niema podstawy prawnej zastosowanie art. 455 kc (termin spełnienia
świadczenia). Termin spełnienia świadczenia jest określony. Nie trzeba było wezwania. Wymagalność – nie jest jeden
moment wymagalności wszystkich świadczeń. Jest wielość świadczeń, wielość okresów rozliczeniowych (okresy
miesięczne) – wymagalność roszczeń jest co miesiąc.
Rozumienie pojęcia wymagalności świadczeń. Powinniśmy spłacić kartę kredytową po końcu okresu wymagalności. Odsetki
– po okresie kredytowania. Bank może domagać się zapłaty. Finansowe konsekwencje niespłacenia karty kredytowej. Termin
wymagalności – termin, od którego można żądać od dłużnika zapłaty.
Wyrok SN Izba cywilna 17.12.2008. I CSK 243/2008
Gdyby pozwany wpłacał tylko kwoty minimalne takie zachowanie należałoby uznać za zgodne z umową. Wcześniej kwota
powodowa (bank) nie mógł żądać spełnienia świadczenia. Inaczej należy ocenić sytuację, w której naruszono zobowiązanie –
ponad kwoty minimalne (przy uwzględnieniu art. 120 par. 1 kc) – bieg terminu rozpoczyna się od terminu, kiedy roszczenie
stałoby się wymagalne.
Mateusz Popiel
14











Jeżeli klient spłaca kwoty minimalne – reszta przechodzi w umowę kredytową i wymagalność tego roszczenia jest
regulowana umową kredytową, Jeżeli klient nie płaci kwoty minimalnej – niezgodne z umową. Art. 120 kc (początek biegu
terminu przedawnienia) – terminem wymagalności. Pozostałe – najwcześniejszy możliwy moment – nie spłacenie kwoty
minimalnej.
Odpowiedź – Co miesiąc (prawidłowa jeżeli nie spłaca się kwoty minimalnej). Jeżeli się spłaca kwotę minimalną – miesiąc
plus okres kredytowania.
Ze stanu faktycznego nie wiemy, czy dłużnik spłaca kwoty minimalne. Stąd nie wiemy czy wymagalność jest co miesiąc.
Niezasadne żądanie rachunku banku. Wypowiedzenie umowy – bank może żądać wszystkiego.
Przedawnienie – roszczenie jest niezaskarżalne. Nie jest tak, że roszczenie jest niezaskarżalne > roszczenie jest zaskarżalne,
tylko muszę się liczyć z tym, że moje roszczenie będzie obalone zarzutem przedawnienia > Mogę dochodzić, jeżeli drugi nie
powie nic o przedawnieniu. Zarzutu przedawnienia nie bierze sąd z urzędu – jest to zarzut.
Wypowiedzenie umowy przez bank niczego nie zmienia. W maju 2008 następuje wymagalność ostatniej kwoty minimalnej,
oraz wymagalność pozostałej części (jeżeli spłacał kwoty minimalne należy dodać kwotę kredytowania). Każdy z okresów
rozliczeniowych co do kwoty minimalnej jest wymagany co miesiąc (2 letnie okresy przedawnienia), jeżeli kwoty minimalne
spłacał – od momentu zaprzestania kredytowania dłużnika – również w cyklach comiesięcznych.
Na koniec okresu przedawnienia – różnica 30 dni pomiędzy wymagalnością części wymaganych świadczeń.
Jak interpretować zachowanie banku, który od 2008 – 2011 dzwoni do faceta? Czy może to być uznanie roszczenia?
Uznanie:
A. Właściwe - ja oświadczam, że uznaje roszczenie ze skutkami przerwania terminu przedawnienia.
B. Niewłaściwe - moje oświadczenie nie jest nakierunkowane na termin przedawnienia. Dopuszcza się w naszym
systemie prawnym. Dopuszczalne w naszym kazusie niewłaściwe uznanie.
Uznanie może wywołać skutek wyłącznie w odniesieniu do takich roszczeń, w stosunku do których termin przedawnienia
jeszcze nie upłynął – może wywołać skutek prawny w odniesieniu wyłącznie do tych, w stosunku do których nie minął
termin przedawnienia. Oświadczenie Mateusza można uznać za uznanie długu niewłaściwie, ale w stosunku tylko do tych, do
których nie nadszedł.
Niema niewłaściwego zrzeczenia się roszczenia – musze to zrobić ze świadomością, że to robię. Jeżeli nie działam w
zamiarze zrzeczenia – nie może stanowić podstawy zrzeczenia się możliwości podnoszenia przedawnienia.
Stan faktyczny: Mateusz zobowiązuje się spłacić, ale nie zrzeka się możliwości z użycia zarzutu przedawnienia. Ani jedno,
ani drugie stanowisko nie jest poprawne do końca. Bank może domagać się takich roszczeń, których termin przedawnienia
nie został przerwany. Ale jeżeli co 2, lub 3 miesiące bank dzwonił – roszczenia, które nie były przedawnione – nie
przedawniły się dalej od chwili pierwszego telefonu. Przedawniły się roszczenia wymagalne dalej, niż 2 lata, a pozostałe nie,
bo co 2, lub 3 miesiące były uznawane roszczenia telefonicznie.
Kazus 2
Jan s. jako członek zarządu spółki filar sp.z.o.o. Zajmującej się handlem węglem i podobnymi materiałami wysłał do stałego partnera
handlowego spółki filar zamówienie na zakup 30 ton koksu. Na podstawie otrzymanego faksem zamówienia, partner handlowy
przygotował transport i po trzech dniach koks był na placu spółki filar. Okazało się jednak że Jan S. wysłał zamówienie niepotrzebnie,
bo spółka dysponowała wystarczającymi zapasami. Po miesiącu domagania się płatności partner handlowy skierował sprawę do
sądu. W odpowiedzi na pozew radca prawny spółki filar podniósł że zgodnie z zasadami określonymi w KRS spółka Filar musi być
reprezentowana dwuosobowo (dwóch członków zarządu). A wiec zamówienie nie było skuteczne, a ponadto było to zamówienie, a nie
żadna umowa. Prawnik partnera handlowego podniósł że drugi członek partnera handlowego Filar sp. z o.o. w rozmowie z jego
klientem w trzy tygodnie po transakcji powiedział, że Jan S. strzelił głupstwo z tym zamówieniem, ale trudno – stało się”. Zatem
transakcja zdanie prawnika jest ważna. Rozstrzygnij spór.
Rozwiązanie:
 Art. 97 kc (domniemanie umocowania), art. 96 (źródła umocowania)
 Fakty: Jednostronnie wysłane zamówienie do stałego partnera handlowego. Wysłał zamówienie dot. 30 ton koksu – gdzie
działalność firmy to handel węglem. Zamówienie okazało się niepotrzebne.
 Jaki charakter prawny miało zamówienie? Czy było skuteczne?
____________________________________________________________________________________________________________
Prawo cywilne
Ćwiczenia 7 (23.11.11.)



Cegła może stanowić rzecz, ruchomość, część składową.
Nie ma płodów prawa
Nieruchomość stanowi: grunt lokalny, samodzielny lokal mieszkalny
Mateusz Popiel
15

Choroba osoby składającej oświadczenie woli może skutkować:
o Nieważnością czynności prawnej
o Koniecznością potwierdzania czynności prawnej przez osobę trzecią
o Podstawą ubezwłasnowolnienia takiej osoby

Merlin – regulamin
o Na końcu - postanowienia końcowe. Regulamin jest sprzeczny wewnętrznie.
o Nie trzeba nic więcej do zawarcia umowy, niż samo złożenie zamówienia. Każda wykonana dodatkowo czynność
sprawia, że umowa jest zawarta nie przez zamówienie i tę czynność, ale przez początek całej aktywności danego
klienta, polegającej na samym złożeniu zamówienia
o Złożenie zamówienia = zawarcie umowy
Kazus (dot. umowy sprzedaży)
Rozwiązanie:
 Orzeczenia do art. 86 kc (podstęp) - coś, co wystąpiło po roku 2001
 Skutki dla umowy ukrytej, jeżeli umowa pozorna jest zawarta w formie aktu notarialnego
 Orzeczenie z 2009 r., w którym SN podsumował wszystkie koncepcje i poglądy w tej materii od 1955 r.
 Czynność pozorna nie może udostępniać formy umowie ukrytej. Umowa przedwstępna jest w tym przypadku ważna
 Nie było roszczenia nabywcy z umowy przedwstępnej
Pozorność jest bardzo ważna i zawsze pojawia się na którymś z terminów egzaminu
Zadanie
A zobowiązuje się zapłacić B tyle dolarów amerykańskich, ile w dniu płatności warte będzie 100 PLN zgodnie ze średnim kursem
dolara amerykańskiego opublikowanym pod koniec dnia na oficjalnej stronie internetowej NBP ostatniego dnia miesiąca,
poprzedzającego miesiąc, w którym ma nastąpić realizacja zobowiązania.







Waloryzacja świadczenia - urealnienie jego wartości. Waloryzacja - zastępuję świadczenie w pieniądzu świadczeniem w
innym mierniku (innej walucie, kruszcach, mięsie, zbożu itp.)
Nie ma jednolitego kursu złota; jest cena skupu i cena sprzedaży. Jest to cena zmienna w ciągu dnia - więc trzeba to podawać
bardzo precyzyjnie.
Kurs dnia NBP - obowiązuje dzisiaj, czyli od ok. 11.45 - 12.15 tego dnia, bo do tych godzin jest kurs z dnia poprzedniego.
Jeśli napiszemy kurs, jaki był opublikowany na stronie NBP w dniu 23 XI 2011 r. - były wtedy 2 kursy, do 11.45 z dnia
poprzedniego i po niej - ten właściwy, który nas interesuje.
Weryfikacja klauzul waloryzacyjnych - po ich sporządzeniu powinno się poprosić o sprawdzenie, przeliczenie tego przez
kogoś innego, żeby sprawdzić, czy liczy to tak, jak my sobie wymyśliliśmy
Upadek klauzuli waloryzacyjnej (np. klauzula waloryzacyjna była oparta o euro, a strefa euro upadło i już nie funkcjonuje
jako waluta) - nie zawsze może być rebus sic stantibus (art. 357^1 kc i inne), ale pomaga nam art. 58 par. 3 kc (nieważność
czynności prawnej)
"W dniu zapłaty" - w dniu, w którym Ci daję pieniądze - póki nie zapłacę, nie wiadomo jaki kurs waluty przyjąć, a nie mogę
pozwać o 300 euro, tylko o równowartość. Ta klauzula nie działa, bo nie daje mechanizmu przeliczenia wartości waluty
Wskaźnik wzrostu cen
o Np. towarów konsumpcyjnych (inflacja dla osoby fizycznej), wzrostu wynagrodzeń
o Np. na potrzeby waloryzacji rent, emerytur, świadczeń ZUS-owskich
o Też można je wykorzystać w klauzuli waloryzacyjnej
o Wskaźniki są różnie liczone (np. miesiąc do miesiąca, kwartalnie, rocznie). Wskaźnik roczny: cena koszyka
zakupów 1 I i 31 XII tego samego roku.
Kazus
Wiktor P. zawarł z Piotrem K. umowę, na mocy której Piotr zobowiązał się sprzedać Wiktorowi 18 m kw. hiszpańskiej terakoty o
nazwie Vanessa. Umowa stanowiła, że dostawa płytek ma nastąpić 11 lipca 2011 r. pod warunkiem, że Wiktor do 23 czerwca 2011 r.
złoży Piotrowi zamówienie na przedmiotowe płytki. Płytki Vanessa są bowiem wykonywane wyłącznie na indywidualne zamówienie, a
hiszpański producent płytek nigdy nie uruchamia produkcji bez otrzymania zamówienia finalnego odbiorcy. Wiktor przesłał Piotrowi
zamówienie 22 VI, ale nie zauważył w nim literówki. Zamiast Vanessa napisał Vaness. Piotr nie czytając zamówienia przesłał je dalej
do Hiszpanii. Pech chciał, że Vaness i Vanessa to 2 różne linie płytek, więc producent wyprodukował linię Vaness i wysłał ją Piotrowi,
a ten Wiktorowi. Gdy Wiktor zobaczył inne płytki, powołał się na zapis par. 10 umowy z Piotrem, zgodnie z którym w razie
niedotrzymania terminu dostawy, Wiktorowi należy się kara umowna w kwocie 10000 zł.
W odpowiedzi na wezwanie Piotr oświadczył, że całą winę ponosi Wiktor, a Piotr wykonał należycie umowę. Z kolei firma
16
Mateusz Popiel
ubezpieczeniowa Piotra, która wystawiła Piotrowi polisę OC z tytułu prowadzonej działalności zapłaciła Wiktorowi 10 zł podnosząc,
że 99% winy ponosi Wiktor, co uzasadnia zmniejszenie kary.
W odpowiedzi Wiktor skierował do sądu pozew o zapłatę przeciwko Piotrowi podnosząc, że cena terakoty Vanessa wzrosła o 50 %,
firma ubezpieczeniowa nie jest stroną w tej sprawie, więc jej 10 zł traktuje jako świadczenie na cel społeczny i przekaże je biednym, a
Piotr ma zapłacić 10000 zł kary. Oceń zasadność żądań obu stron.
Rozwiązanie:
 Warunkiem dotrzymania terminu jest
o Dostawa nastąpi do dnia takiego, a takiego, jeśli nastąpi w danym terminie zamówienie
o Jeśli to zamówienie w takim terminie nie nastąpi - nie będzie dostawy w takim terminie, tylko później
o Jest to warunek do otrzymania parametrów świadczenia
 Różnica między czynnością prawną pod warunkiem, a świadczeniem pod warunkiem
Opisanie stanu faktycznego.
 Ważne, że płytki są wykonywane przez producenta, nie przez dostawcę i tylko na zamówienie. W zamówieniu przysłanym
przez Wiktora pojawiła się literówka, Piotr nie przeczytał zamówienia i wysłał go do Hiszpanii. Z Hiszpanii przysłano inne
płytki, niż te, które chciał Wiktor, bo owa literówka wpłynęła na zmianę nazwy, a ta nowa nazwa okazała się być nazwą
zupełnie innej linii płytek.
 Czy mamy tu do czynienia z niedotrzymaniem terminu? Czy Wiktor przyczynił się do niedotrzymania terminu? Czy firma
ubezpieczeniowa ma tu podstawy do jakiegokolwiek świadczenia, a jeżeli tak, to na ile jej twierdzenie o 99 % i wypłacie 1 %
jest zasadne?
 Wiktor przesłał zamówienie do Piotra, a ten skierował to zamówienie do Hiszpanii. Mogły to być 2 różne umowy, skoro była
literówka i przez nią powstało zamówienie na zupełnie inną linię płytek.
 Wola i wola wewnętrzna - są niezbędne do zawarcia umowy. Teoria przejawu woli - chodzi o ochronę interesów kontrahenta.
Czy Piotr K. znał wolę Wiktora? Znał, bo umówili się. Jaki cel, jaki charakter prawny miało mieć zamówienie w kontekście
zawartej umowy? Tylko termin jest w naszym stanie prawnym uzależniony od zamówienia. Nie jest to warunek w
rozumieniu części ogólnej prawa cywilnego. Tylko termin spełnienia świadczenia jest uzależniony od pewnego zdarzenia
 Na dzień 23 czerwca Piotr i Wiktor są umówieni co do 18 m2 płytek Vanessy. Gdyby do tego dnia nie przyszło zamówienie dostawa nie musi nastąpić 11 lipca, tylko stosujemy art. 455 kc: "świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po
wezwaniu dłużnika do wykonania".
 Złożenie zamówienia w dniu 22 VI było "w terminie". Czy z zachowania Piotra i Wiktora można było uznać, że byli oni
zgodni co tego, że chcą zamówić inne płytki, niż Vanessa, co było ustalone? Nie można uznać, że istniała tu jakakolwiek
wola równoległa
 Piotr nie jest posłańcem między Wiktorem, a hiszpańską Firmą. Wiktor zawarł umowę z Piotrem. Mamy 2 stosunki
prawne: między Wiktorem, a Piotrem i między Piotrem, a firmą hiszpańska. Nie możemy zatem powiedzieć, że wszystko jest
winą Wiktora, bo dostarczył zamówienie z literówką, bo Piotr miał je w ręce, nie przejrzał go, nie przeczytał, nie sprawdził,
tylko od razu bezmyślnie wysłał do producenta hiszpańskiego. Wiktor - ewidentna pomyłka przy wyrażeniu woli. Gdyby
Piotr zobaczył literówkę przy sprawdzaniu zamówienia i mimo to, przesłał je do Hiszpanii, wtedy byłaby inna sytuacja.
 Czy można tu mówić o błędzie? Jaka byłaby wtedy konsekwencja, gdyby uznać to za błąd? Upadłaby treść czynności
prawnej.
 Zawiadomienia
o Typowe oświadczenia wiedzy
o Nie dotyczące stricte wiedzy, podobne do oświadczenia woli, chcę, żebyś mi spełnił zamówienie do 11 lipca, ale nie
jest to podstawa do świadczenia, bo nie jest to oświadczenie woli
 W naszym stanie faktycznym jest ten drugi rodzaj zawiadomienia, więc nie ma błędu
 Czy z punktu widzenia relacji Piotr producent jest to naruszenie umowy? Nie stwierdzimy tego, bo nie znamy treści tej
umowy. Nie jest nam to potrzebne.
 Czy zamówienie zmieniło treść umowy? Nie, nie ma woli zmiany umowy, bo żaden z nich nie chciał tego zmienić.
 Musimy rozstrzygnąć, czy w sytuacji, w której Piotr dostarcza inne płytki, niż te, które były przedmiotem umowy, jest to
niewykonanie umowy? Wcześniej: czy możemy powiedzieć, że zamówienie Wiktora przez to, że mówi o Vaness, a nie o
Vanessie, wywołało skutek prawny?
 Zamówienie zostało przysłane. Fakty, a skutki. Dług to powinność zrobienia czegoś, pojawia się wtedy, gdy spełnione
zostają przesłanki długu. Odpowiedzialność pojawia się wtedy, gdy spełnione są jej przesłanki. Podstawowa zasada
odpowiedzialności – wina.
 Nie doszło do spełnienia świadczenia – fakt. Trzeba ustalić przyczyny. Bezspornym faktem jest, że w naszym stanie
faktycznym miało miejsce niewykonanie umowy, bo umowa mówiła o Vanessie. Bohater kazusu nie wykonał zobowiązania,
bo terakota jest inna, niż miała być. Kara jest należna, jeżeli nie dotrzyma się terminu. Pytanie: czy fakt niedostarczenia w
terminie właściwego przedmiotu (tu: terakoty) można traktować, jako podstawę niewywiązania się z umowy z powodu
niedotrzymania terminu dostawy? Tak.
Mateusz Popiel
17


Czy można obarczyć za to odpowiedzialnością Piotra? Czy jest winny dlatego, że wysłał zamówienie, nie przeczytawszy go?
Zamówienie odbiorcy miało uruchomić produkcję. Zamówienie od Wiktora do Piotra było zamówieniem, tylko z błędem.
Czy można Wiktorowi zarzucić przyczynienie się do realizacji błędnego zamówienia? Nie można całości odpowiedzialności
przerzucić na Piotra, bo Wiktor też nie przeczytał tego, co wysłał. 99% jest to typowy przejaw przegięcia
ubezpieczeniowego. Obaj panowie nie dopełnili swoich obowiązków.
 Co wobec tego z karą? Art. 362 kc (przyczynianie się poszkodowanego)
 Kara umowna jest niezależna od wysokości szkody. Płaci się ją niezależnie od tego, czy szkoda jest i jaka jest jej
wysokość.
 Wyrok SN z 16 IV 2010 r. IV CSK 494/204
 Przepis art. 362 kc nie może znaleźć zastosowania do kary umownej
 Art. 484 kc - zastrzeżenie wysokości kary umownej
 Czy Wiktor ma rację, że świadczenie ubezpieczyciela zostaje przeznaczone na biednych? Art. 356 par. 2 kc w przypadku
zobowiązania pieniężnego wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od jakiejkolwiek osoby. Stanowisko Wiktora
jest bezzasadne.
____________________________________________________________________________________________________________
Prawo cywilne
Ćwiczenia 8 (30.11.11.)


Klauzule abuzywne są dozwolone wtedy, gdy są uzgodnione indywidualnie
Odstępne – odstępujący, odstępnym uprawnieniem prawo kształtujące. Kara umowna nakładana na tego wobec kogo
następuje do odstąpienia (przeciwny biegun) – związane z okolicznościami, z którymi do niego nastąpiło. Zasadnicza różnica
w tym, kto jest płatnikiem świadczenia
o Kara umowna – ten, kto jest winien
o Odstępne – ten, kto wykonuje prawo kształtujące
Kazus 8
Jan T. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Pewnego dnia zjawił się u niego przedstawiciel telewizji kablowej S.
Przekonał Jana do zawarcia z telewizją kablową S umów na świadczenie usług. Jedną z umów Jan T. zawarł jako osoba prywatna,
jedną „wziął” na firmę. W formularzach umów zawartych przez Jana znalazła się adnotacja, że w sprawach nieuregulowanych
stosuje się postanowienia Ogólnych Warunków Umów zawieranych przez telewizję kablową S. Jan T. nie dostał jednak tych
warunków od przedstawiciela, a na zadane w tej sprawie pytanie otrzymał odpowiedź, że treść warunków można znaleźć i pobrać ze
strony internetowej telewizji kablowej S. W końcu Jan nie zapoznał się z tymi warunkami.
3 miesiące później otrzymał 2 identyczne informacje od telewizji kablowej S. o podwyżce miesięcznego abonamentu określonego w
OWU z kwoty 100 zł do 150 zł miesięcznie. Ponadto w OWU wprowadzono zastrzeżenie, że telewizja kablowa S. nie odpowiada za
szkody moralne spowodowane oglądaniem programów telewizyjnych nieodpowiednich dla wieku widza. DO informacji załączono
jednolity tekst zmienionych OWU.
Jan T. uznał, że skoro nie przeczytał pierwotnych warunków, to tym samym także nowe go nie dotyczą i nie wiążą.
Czy Jan T. ma rację w przypadku obydwu umów? Jeśli nie – to czy może coś uczynić, by tak właśnie było?
Rozwiązanie:
 Podstawą akceptacja regulaminu. Zalecenia unijne i amerykańskie – samo udostępnienie zaczyna być niewystarczającym.
„Model konsumenta debila” – musi być poinformowany, że taką możliwość ma.
 Różne sposoby akceptacji muszą wynikać z konkretnego prawa – w przypadku Internetu trudność w określeniu właściwości
prawa > brak jednolitych reguł na świecie.
 Art. 384 par. 4 kc (wzorzec umowy) – to nie jest wyłącznie kwestia, że jeżeli ktoś swój wzorzec ma w postaci pliku, to od
razu stosujemy art. 384. par. 4 – przemyślana na okoliczności transakcji internetowych (niema bezpośredniego kontaktu z
żywym człowiekiem po drugiej stronie)
 Ustawa o zawieraniu umów poza lokalem przedsiębiorstwa
o Model A: przychodzi przedstawiciel firmy do domu
o Model B: umowy na odległość – np. przez telefon
o Odwrotny schemat działania – konsument nie ma potrzeby zawarcia umowy, ale jest atakowany przez sprzedawcę konsument może do 10 dni odstąpić od umowy w ciągu 10 dni bez konsekwencji – implementowana dyrektywa
unijna.
 To, że w postaci pliku nie oznacza, że mamy do czynienia z umową zawieraną drogą elektroniczną – umowy zawierane na
papierze i wzorzec powinien mieć taką samą formę – formę pisemną i wtedy stosujemy ogólne zasady. Art. 384 par. 4 kc – w
takich sytuacjach, gdy droga elektroniczna prowadzi nas do zawarcia umowy > portale społecznościowe itp.
 Różnice, jako konsument i jako przedsiębiorca – art. 384par. 2
 Co jest wzorcem umownym?
Mateusz Popiel
18
Jednostronnie narzucone, lub sformułowane przez jeden z podmiotów ogólne warunki umów – formularz. Wzorzec
– to, co jedna ze stron narzuca drugiej. Wzorce > bank.
Klauzule abuzywne nie wiążą konsumenta, chyba że zostały z nim indywidualnie uzgodnione > kontrola abstrakcyjna
wyłączona. Brak wzorca nie oznacza, że ma się możliwość negocjacji.
Regulacja (art. 384 kc) – stosowanie wzorców daje przewagę temu, kto je stosuje:
o Ułatwia stanowisko nie-negocjowalności
o Problem wziął się z banków – od zawsze stosowały wzorce i je zmieniały
o Art. 384 nie precyzuje w jaki sposób należy poinformować o zmianie treści wzorca
Umowa nie jest zwykła umową dnia życia codziennego – „drobne bieżące sprawy życia codziennego”
o Zobowiązuje na dłuższy czas – stosunek o charakterze ciągłym. Czy kwota jest drobna? Decyzja na dłuższy czas –
nie są to decyzje stricte powtarzalne.
Wzorzec zwyczajowo przyjęty > zastosowanie wynika z pewnych regulacji o charakterze administracyjnym –
przedsiębiorstwa energetyczne, ubezpieczyciele > specjalne reżimy nadzoru nad tego typu branżą.
Wynik posiadania wzorców nie wynika z przepisów, lecz z przyjętej praktyki
Klauzule abuzywne > znaczne podwyższenie świadczenia, klauzula wyłączenie odpowiedzialności za szkody na osobie
Przedsiębiorca, a konsument (art. 22^1 kc i art. 43^1kc)
o







Art. 384 kc
§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą str onę, jeżeli został jej doręczony
przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością
dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawiera nych w drobnych, bieżących
sprawach życia codziennego.

Nie został mu doręczony, jako konsumentowi. Odstąpienie z mocą wsteczną, wypowiedzenie na przyszłość.
Art. 384^1 kc
Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże drugą stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona
nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia






Stanowisko Jana T. zasadne. On w tym momencie otrzymuje wzorzec – przedsiębiorca wydał nowy wzorzec, wcześniej nie
był związany niczym. Tutaj uzyskał wzorzec i on zostaje mu doręczony w chwili obowiązywania umowy. Skoro nie
wypowiada umowy w najbliższym możliwym terminie – doręczono mu nowy wzorzec.
Art. 384^1 kc
A. Nikt nie stosował wzorca i zaczyna go stosować.
B. Zmiana wzorca już istniejącego
Wprowadzili mu wzorzec w trakcie trwania umowy – przesłanki doręczenia wzorca od tego momentu chyba, że wypowie
umowę.
Nie jest to klauzula abuzywna – prosto sformułowane świadczenie. „Szkody na widzu” - Nie można zwolnić
odpowiedzialność dostawcy – jeżeli jest dostarczana nieprawidłowa treść – to ma możliwość je odciąć. Rola pośrednika jest
większa/provider’a:
o Ona dobiera programy, tworzy pakiety
o Klauzule abuzywne mają charakter generalny
o Wyłączenie odpowiedzialności za szkody moralne – klauzula abuzywna
Osoba publiczna – duża słabsza ochrona prywatności. Orzecznictwo: osoba publiczna nie korzysta z pełni praw ochrony do
prywatności
To jest klauzula abuzywna: wyłączenie odpowiedzialności za szkody moralne (#1887 z rejestru klauzul niedozwolonych)
Kazus 9
Andrzej B. zawarł z Biurem Podróży umowę o świadczenie usług turystycznych, w której znalazło się po pierwsze stwierdzenie, że
Rezygnacja z imprezy, na którą wystawione już zostało potwierdzenie rezerwacji/dokumenty podróży, dokonuje się na następujących
warunkach: - Przy rezygnacji najpóźniej na 40 dni przed zaplanowaną datą wyjazdu biuro podróży pobiera opłatę w wysokości 20%
ceny imprezy jednak nie więcej niż faktycznie podniesione koszty, - Przy rezygnacji - mniej niż 40 dni przed terminem wyjazdu, ale nie
później niż 22 dni przed tym terminem - biuro podróży ma prawo zatrzymać 50% ceny imprezy jednak nie więcej niż faktycznie
poniesione koszty, - Przy rezygnacji między 21 a 8 dniem przed terminem wyjazdu biuro podróży ma prawo zatrzymać 80% ceny
imprezy jednak nie więcej niż faktycznie poniesione koszty, - Przy rezygnacji na 7 dni i mniej przed datą wyjazdu, biuro podróży ma
prawo zatrzymać 90% ceny imprezy jednak nie więcej niż faktycznie poniesione koszty.”
Na 30 dni przed wyjazdem, Andrzej postanowił zrezygnować z wyjazdu gdyż sytuacja w Egipcie, do którego miał pojechać, stawała się
niebezpieczna. Ponieważ biuro zwróciło mu zaledwie 50% wpłaconych kwot domaga się zwrotu pozostałej części kosztów imprezy,
gdyż jego zdaniem zatrzymanie pieniędzy było niezgodne z prawem. Biuro broni się podnosząc, że w umowie znajdował się zapis, iż
Mateusz Popiel
19
podpisując umowę i akceptując jej postanowienia, Andrzej podpisał indywidualnie wynegocjowaną umowę. Z resztą – jak wykazało
buro – to Andrzej wybrał miejsce wyjazdu, termin, hotel w którym miał przebywać, ilość osób, z którymi pojedzie oraz 5 z 6-ściu
opcjonalnych wycieczek dodatkowych, a biuro musi od 50 do 60% kosztów świadczeń z których Andrzej zrezygnował i tak zapłacić
kontrahentom z Egiptu, wiec te 50% kwoty imprezy zatrzymanej od Andrzeja to po prostu odszkodowanie.
Rozwiązanie:
 Odstępne – płatne w chwili odstąpienia. Warunkiem skuteczności jest zapłata odstępnego. O odstępnym mówimy wtedy,
kiedy spełnione są dwie przesłanki:
o Wykonanie świadczenia
o Odstąpienie
 Została zawarta umowa. AB zapłacił i chce od umowy odstąpić. Jaki skutek ma rezygnacja z wyjazdu? Wypowiada, czy
odstępuje?
o Wypowiedzenie na przyszłość
o Odstąpienie – wstecz. Odstępne – specyficzna klauzula, bardzo rzadko spotykana w praktyce (raczej wyjątek nie
zasada)
Art. 395 kc
§ 1. Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Pr awo to wykonywa się przez
oświadczenie złożone drugiej stronie.
§ 2. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie nie zmienionym, chyba że zmiana
była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.














Art. 395 kc – odstąpienie – także po wykonaniu możliwe, a jeżeli zwrot nie jest możliwy – należy się stosowne świadczenie
Problem z robotami budowlanymi – nieprawidłowo wykonany most. Nie każda umowa nadaje się do wypowiedzenia i nie
każda do odstąpienia
Umowa o charakterze ciągłym, lub trwałym – właściwy sposób rozwiązywania jest wypowiedzenie
Jeżeli jakaś umowa może być rozwiązana w drodze wypowiedzenia, to raczej nie może być rozwiązana w trybie odstąpienia
Orzecznictwo Sądu Najwyższego: koncepcja jednolitości dzieła – dzieło jest całością samą w sobie i nie może być
elementem jego oceny > konstrukcja odstąpienia (jeżeli odstępujesz od całości, to musisz od całości i nie możesz od
poszczególnych elementów). SA Białystok:
o Kodeks Cywilny – 1964 r. > koncepcja sanacyjnego odstąpienia (odstąpienie karą za niewykonywania umowy).
o Obecne trendy – inaczej podchodzi się do koncepcji odstąpienia – służyć ma ono wierzycielowi w momencie nie
dawania wierzycielowi gwarancji zawarcia umowy
o SN dopuścił klauzule o częściowym odstąpieniu o dzieło – dopuszczalne jest konstrukcja podziału dzieł na części.
Dopuścił odstąpienia od części przy jednoczesnym braku odstąpienia od części, która już została wykonana
W kodeksie cywilnym uregulowany przypadek świadczenia w części – dostawy realizowane w części. Normalne odstąpienie
niweczy umowę od samego początku, a przy świadczeniach w częściach – to wierzyciel może odstąpić w odniesieniu do
części, albo co do których jest niedotrzymanie terminu albo co do tych mających być świadczone w przyszłości
Umowne prawo odstąpienia co do jednej jak i drugiej umowy
Kazus - umowa mieszana: elementy umowy o dzieło, jak i umowy usługowej. Wypowiedzenie i odstąpienie nie musi się
różnić jeżeli chodzi o zwrot świadczenia
Mamy tu do czynienia z wypowiedzeniem: element dziełowy o usługę turystyczną określa pewne elementy znalezienia się w
pewnych punktach, ale od strony normatywnej element usługowy – możliwość odbycia podróży, ale nie można
zagwarantować, że nie wystąpią działania wojenne
Rozważanie indywidualnych postanowień, tylko przy klauzulach abuzywnych – wyłączenie abuzywnych klauzul w
przypadku indywidualnego zastosowania. To, że on negocjował szczegóły oznacza, ze te kwestie nie byłyby abuzywne,
gdyby ta teoretyczna okoliczność zaistniała. Biuro podróży nie wykazało, aby klauzula o zatrzymaniu byłą przedmiotem
negocjacji. Jest konsumentem – osobą fizyczną zawartą umowę – i ma do czynienia z przedsiębiorcą
Orzeczenie Sądu Najwyższego: zamieszczenie w umowie stwierdzenia, iż jest ono przedmiotem indywidualnych negocjacji
nie stanowi, iż jest ono indywidualną kwestią umowy – nie wyklucza abuzywności. Na potrzeby procesu musiałbym
wykazać, że klauzule nie miały miejsca. Nie była indywidualnie negocjowana (umowa). Niedozwolona klauzula
konsumencka #2352
Straty biura – mogą dochodzić na normalnych zasadach odpowiedzialności – art. 746 kc (wypowiedzenie zlecenia przez
zleceniodawcę)
Strona UOKiK – różnego rodzaju klauzule abuzywne (Paradoks - nic nie wolno)
Praktyka: bukują terminy na miejscu niezależnie od wyprzedaży wycieczek – nie oznacza w przypadku rezygnacji, że
ponoszą stratę – jeśli nie sprzedadzą wycieczki. W branży turystycznej przyjmuje się, że są to klauzule abuzywne.
Prawo cywilne
Ćwiczenia 9 (7.12.11.)
20
Mateusz Popiel
Kazus
Jan S. jako członek zarządu Spółki Filar sp. z o.o. zajmującej się handlem węglem i podobnymi materiałami, wysłał do stałego
partnera handlowego spółki Filar zamówienie na zakup 30 ton koksu. Na podstawie otrzymanego faksem zamówienia partner
handlowy przygotował transport i po 3 dniach koks był na placu spółki Filar. Okazało się jednak, że Jan S. wysłał zamówienie
niepotrzebnie, bo spółka dysponowała wystarczającymi zapasami. Po miesiącu domagania się płatności partner handlowy skierował
sprawę do sądu. W odpowiedzi na pozew radca prawny spółki Filar podniósł, że zgodnie z zasadami reprezentacji w KRS spółka Filar
musi być reprezentowana 2 osobowo (2 członków zarządu), a więc zamówienie nie było skuteczne, a ponadto było to tylko
zamówienie, a nie żadna umowa. Prawnik partnera handlowego podniósł, że drugi członek zarządu Filar sp.zo.o. z rozmowie z jego
klientem w 3 tygodnie po transakcji powiedział, że Jan S. strzelił głupstwo z tym zamówieniem, ale trudno – stało się. Zatem
transakcja zdaniem prawnika jest ważna. Rozstrzygnij spór.
Rozwiązanie:
Kwestia reprezentacji i skuteczności oświadczenia woli. Nieważność – oświadczenia woli niema. Czy jest ważne oświadczenie woli i
czy jest ważnie złożone? „Trudno stało się” – nie jest to oświadczenie woli, ale stwierdzenie pewnego faktu. Art. 39 i art. 103 kc. Art.
104 kc – czynności prawne jednostronne i rzekomy pełnomocnik – nieważność. Ale dopuszcza potwierdzenie. Aby zastosować art.
103 kc należy rozważyć dlaczego on może być zastosowany. Dominujący pogląd doktryny – art. 39 – lex specialis – nieważność
czynności prawnej dokonanej przez osobę bez umocowania – zamówienie nie mogło wywołać skutków prawnych. Zawarciem umowy
nie było wysłanie formularza zamówienia.
Kazus 2
Piotr S. postanowił kupić mieszkanie od Władysława G. Ustnie omówił z nim wszystkie warunki umowy i ustalił termin spotkania u
notariusza, celem podpisania aktu notarialnego. W umówionym terminie i notariusza zamiast Piotra S. stawił się jego 15 letni syn
Mariusz S, posiadający pełnomocnictwo do reprezentowania swojego ojca przy nabyciu nieruchomości, udzielone w formie aktu
notarialnego. Widząc 15 latka Władysław G. zaczął krzyczeć, ze takie postępowania jest niepoważne i on z dziećmi umów nie będzie
zawierał. Również notariusz zaczął mieć wątpliwości, czy Mariusz może reprezentować ojca. Atmosfera zrobiła się „gęsta” i
Mateuszowi ze strachu trzęsły się ręce. Bał się odezwać, mimo że – jak mu się wydawało, warunki aktu notarialnego odbiegały od
znanych mu ustaleń dotyczących warunków umowy, uzgodnionych między ojcem a Władysławem G. Potulnie kiwał tylko głową
słuchając czytanego aktu, a następnie go podpisał.
Kiedy Piotr przeczytał odpis aktu notarialnego, mocno się zdziwił. Okazało się bowiem, że akt zawiera inny harmonogram płatności
niż ustalił on z Władysławem G (korzystniejszy dla Władysława G) oraz przewiduje późniejszy termin wydania Piotrowi lokalu niż
panowie ustalili. Jednak Mariusz nie znał warunków tych ustnych ustaleń. Z kolei tam gdzie Mariusz myślał, że akt notarialny jest
sprzeczny z wcześniejszymi ustaleniami, okazało się, że były to albo bezpodstawne przypuszczenia Mateusza albo efekt błędnej
interpretacji słów ojca w zakresie uzgodnionych warunków umowy. Nie zmienia to jednak faktu, że Piotr S uważa, że Władysław G
zachował się niegrzecznie i chciałby albo doprowadzić do nieważności transakcji albo – jeśli opcja nr 1 się nie uda – w maksymalny
sposób zgodny z prawem utrudnić życie Władysławowi G
Jakie możliwości działania mają Piotr i Mariusz S. ?
Rozwiązanie:
Ustna umowa przedwstępna zawarta pomiędzy dwoma bohaterami. Jedna ze stron ustanawia 15 letniego syna do notariusza. Jakie
skutki wywołuje fakt, że pełnomocnik boi się? Co oznacza sytuacja u notariusza – można zarówno wybronić, że mamy wady
oświadczenia woli, jak i że nie mamy tu do czynienia z wadami oświadczenia woli? To nie jest groźba bezprawna, a co najwyżej coś
niegrzecznego. Nie ma błędu co do treści czynności prawnej – sądzi, że ojciec inaczej się umówił, niż jest to w treści co do zawieranej
umowy. On w błędzie co do tego, co ojciec zrobił – a tu nie ma wątpliwości jaka jest jej treść, ale jakie były uzgodnienia między jego
ojcem, a osoby dokonującej.
Kazus 11
Firma A zawarła w firmą B umowę o współpracy na mocy której A miała wyremontować lokal wynajmowany przez firmę B od
właściciela lokalu – firmy C. A obawiała się, że B może jej nie zapłacić, więc B nakłoniła C, by ten zagwarantował płatność na rzecz
A za wykonane prace, gdyż w razie czego C mógł pokryć swoje roszczenia względem B z czynszu najmu a poza tym na sutek remontu
wzrastała wartość lokalu C. A wykonała prace remontowe i zażądała zapłaty od B, a później od C. B nie zapłaciła. Także i C odmówił
zapłaty podnosząc, że B zaprzestał płacenia czynszu. Po 2,5 roku A nie mogąc doczekać się zapłaty, przelała swoją wierzytelność o
zapłatę od B na bank. Kiedy bank na podstawie cesji wystąpił do B i C o zapłatę, Ci powołali się na te same argumenty co poprzednio
plus dodatkowo na zarzut przedawnienia?
Oceń aktualny stan prawny.
Rozwiązanie:
Czy jest solidarność dłużników? Jaka to jest czynność prawna? Czy cesja ma wpływ na przedawnienie? Jak wygląda kwestia
powoływania się na przedawnienie C?
 Nie wiadomo, czy jest to lokal mieszkalny.
 Umowa na rzecz osoby trzeciej.
 Z punktu widzenia świadczeń umowy dzielimy na:
Mateusz Popiel
21




A. Dwustronnie zobowiązujące (wzajemna – dwustronna)
B. Jednostronnie zobowiązujące
Każda umowa wzajemna jest dwustronnie zobowiązująca, ale nie odwrotnie. Tytuł prawny do tego, aby A dawał C. A
świadczy C, bo ma causę. Z umowy między A i B, człowiek C wywodzi swoje roszczenia. Jeżeli zaniesiemy cudzą rzecz do
pralni, to tylko nas i pralnie wiąże stosunek prawny, a nie właściciela rzeczy.
Konstrukcja kumulatywnego przystąpienia do długu.
Art. 518 kc – można zająć miejsce wierzyciela, model regresowy nieuregulowany w przypadkach szczególnych.
Przy cesji się nie zmieniło – wstępuje się w uprawnienia i prawa wierzyciela.
Art. 393 kc
§ 3. Dłużnik może podnieść zarzuty z umowy także przeciwko osobie trzeciej.

Także wobec wierzyciela, bo normalnie tego nie można robić.
Kazus 12
Marek K postanowił kupić mieszkanie. Zawarł więc z deweloperem pisemną umowę „rezerwacyjną”, w której strony zobowiązały się
do zawarcia do dnia 10.10.2011 r. przedwstępnej umowy sprzedaży konkretnego lokalu za 300 tys. zł w formie aktu notarialnego?
Jednocześnie na poczet przyszłej umowy Marek K miał w ciągu 3 dni od daty zawarcia umowy rezerwacyjnej, wpłacić deweloperowi
kwotę 10.000 zł tytułem zadatku; przelewem na rachunek bankowy dewelopera. Marek wpłacił wymaganą kwotę ale 10.10.2011 nie
przystąpił do umowy w formie aktu notarialnego. W tej sytuacji deweloper zatrzymał kwotę 10.000 zł i odstąpił od umowy
rezerwacyjnej. Czy zasadnie?
Rozwiązanie:
 Wyrok SN z 28.10.2010 II CKS 219/2010
 Teza dobrze oddaje głębie. Sprzeczna z naturą stosunku prawnego.
 Czy wynajmujący może być podnajmującym? Zadatek?
 Wykonanie świadczenia z umowy rezerwacyjnej – świadczenie podwójnej treść – zwrócenie zadatku.
 Orzeczenie SA w Krakowie: żadne przelewy bankowe i płatności po zawarciu umowy.
 W praktyce opisuje się skutki: jakie skutki ma wywołać wręczenie tej kwoty po 3 dniach.
 Teza SA w Krakowie – musimy to uregulować umownie analogiczne rozwiązanie, opisując poszczególne czynności.
 Mamy do czynienia z zaliczką, a nie zadatkiem.
Prawo cywilne
Ćwiczenia 10 (14.12.11.)
Kazus nr 6
Studenci Marek i Grzegorz postanowi wynająć mieszkanie na okres jednego roku studiów. Przeczytali ogłoszenie w gazecie
zawierające informacje o wolnym lokalu dla studentów i wysokości czynszu (500 zł od osoby + koszt mediów wg wskazań liczników).
Udali się pod wskazany adres. Wynajmującego nie było, ale mieszkanie pokazał im syn 16 letni właściciela lokalu. Uzgodnili z nim, że
biorą lokal na podanych w głoszeniu warunkach na 10 miesięcy i od razu pozostali w lokalu. Przez 4 miesiące korzystali z lokalu. W
czwartym miesiącu Marek poznał dziewczynę i wyprowadził się do jej mieszkania. W tej sytuacji Grzegorz zażądał od właściciela
obniżenia czynszu o połowę, bo korzysta z lokalu sam. Właściciel nie zgodził się. Grzegorz odparł, że w tej sytuacji nie będzie płacił
żadnego czynszu, bo przecież nie doszło do podpisania żadnej umowy najmu. W odpowiedzi właściciel zażądał od Grzegorza 1000 zł
miesięcznego czynszu + opłaty za media zużyte w poprzednim miesiącu przez Marka i Grzegorza.
Która ze stron ma rację? Odpowiedź uzasadnij.
Rozwiązanie:
 Informacje o wolnym lokalu dla studentów, o wysokości czynszu i zasad jego liczenia. Z treści ogłoszenia nie wynika okres
na jaki ma być zawarta umowa. 10 miesięcy pojawia się przy oświadczeniu studentów. Można jednak argumentować, że jest
to oferta. Jeżeli ogłoszenie stanowi ofertę, to rola syna sprowadza się do roli pełnomocnika (osobie, do której stosuje się
przepisy o pełnomocnictwie), ale uprawnienia pełnomocnika są dużo szersze (nie tylko składa oświadczenie woli, ale i
odbiera oświadczenie woli do mnie skierowane). Ojciec potwierdził czynność, poprzez nie przeszkadzaniu studentom w
mieszkaniu – dorozumianie.
 Jeżeli byśmy przyjęli, ze mieliśmy do czynienia z negocjacjami: syn rzekomym pełnomocnikiem.
 Sama umowa zawarta w formie ustnej jest ważna i skuteczna co najwyżej jest ograniczona ochrona lokalu na wypadek
sprzedaży. Ustnie – skutecznie, wiążąco.
 Zasady odpowiedzialności współ-najemców za zapłatę czynszu – 688^1 kc - nie ma podstawy prawnej.
 „solidarność powietrzna” – stosujemy solidarność bez podstawy prawnej („z powietrza zakładamy, że jest solidarność”) – art.
369 kc (solidarność musi wynikać, ale z przepisu ustawy, albo z czynności prawnej)
Mateusz Popiel
22




Stosunki obligacyjne – 3 modele sytuacji dłużników:
o Jeden dłużnik (podmiot równa się strona)
o Stosunek wielopodmiotowy (umowa spółki, relacje spółdzielcze)
o Sytuacja pośrednia – kilka podmiotów kreuje stosunek wielopodmiotowy
Relacja dłużnik wierzyciel – relacja „on-on”. Jeżeli po jednej ze stron dojdzie do zwielokrotnienia podmiotów – na jakiej
zasadzie może żądać i jak oni między sobą się rozliczają – sytuacja w kazusie – dwie osoby tworzą relacje dłużnik –
najemca.
A. Podzielność świadczenia - każdy odpowiada za swoje zobowiązanie
B. Niepodzielność – odpowiedzialność solidarna
C. Jak dłużnik solidarny (quasi solidarność)
Art. 380 par. 2 kc (odpowiedzialność dłużników – regres)
Jeżeli solidarność – odpowiedzialność za cały czynsz, najwyżej regres do Marka. Z mediami tak samo – zarówno za zapłatę
czynszów jak i mediów – 380 par. 2 kc. Klasyczny regres co do solidarności.
Kazus
Waldemar G. prowadzący sklep komputerowy, zawarł z Piotrem J. umowę sprzedaży drukarki m-ki HP Laser Jet 2498. Drukarka
miała być wydana Piotrowi za 7 dni, gdyż tyle czasu Waldemar G. potrzebował na ściągnięcie drukarki z hurtowni. Zawierając
umowę nie wiedział jednak, że tydzień wcześniej HP wstrzymało produkcję tego modelu i zaczęło wycofywać go z rynku z powodu
częstych usterek podajnika do papieru. W to miejsce HP wypuściło model HP Laser Jet 2500, o identycznych parametrach lecz z
innym podajnikiem. W efekcie hurtownia nie miała już starego modelu.
O problemach HP wiedział natomiast Jan, który chciał kupić właśnie ten model, gdyż założył się z kolegą, że będzie skuteczniejszy od
systemu dystrybucji HP i zdoła nabyć drukarkę mimo decyzji producenta. Kiedy dowiedział, że Waldemar G. nie ma oferowanego
modelu, zażądał zwrotu pieniędzy (ceny sprzedaży) oraz równowartości kwoty zakładu (1000 zł), które przegrał z kolegą. Waldemar G
stwierdził, że Jan:
1) Powinien wziąć model 2500, bo jest to damo co 2489
2) Dopuścił się wobec niego podstępu, a zatem umowa jest nieważna;
3) Zachodzi pierwotna niemożliwość świadczenia, a zatem i z tego powodu umowa jest nieważna.
Rozwiązanie:
 Czy stanowisko Waldemara jest zasadne? Czy nabywca miał prawo wziąć nowy model? Została zawarta umowa sprzedaży,
umowa ta przewidywała wydanie towaru za tydzień. Przedmiotem umowy było zobowiązanie rzeczy oznaczonej co do
gatunku – konkretny model drukarki HP.
 Czy mamy do czynienia z niemożliwością świadczenia? Nie. Generalnie drukarki trafiają do producenta. Nie ma obiektywnej
niemożliwości świadczenia.
 Zawinione niewykonania zobowiązania
 Niewykonanie zobowiązania niezawinione przez dłużnika - jest skuteczne zobowiązanie – to jest w kazusie.
Kazus 14
Jan B. wykonywał prace budowlane w budynku stanowiącym własność Spółdzielni Mieszkaniowej J. Umowę na wykonanie tych robót
zawarł z generalnym wykonawcą przedmiotowego budynku – firmą remontowo - budowlaną X Sp. z o.o. Jan wykonał umówione prace
tynkarskie i wystawił fakturę firmie X na 50.000 zł Firma X odmówiła zapłaty podnosząc, że tynki są krzywe, mają różną grubość i że
takich prac spółka nie odbierze. Jan twierdzi, że wszystkie te rzekome „usterki” są spowodowane krzywizna ścian, których Jan nie
stawiał. Wobec przedłużającego się sporu, Jan pozwał X sp. z .o. oraz SM J. solidarnie o zapłatę kwoty 50.000 zł zraz z odsetkami z
tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Wiadomym jest, że ani X sp. z o.o. nie zapłaciła Janowi, SM J. nie zapłaciła X sp.o.o. a gotowe
mieszkania zostały sprzedane przez SM J. członkom spółdzielni.
Przygotuj argumentację ze strony Jana, X sp. z o.o. oraz SM J
B – argumentacja za X (bronić się przed argumentami Jana i żeby X nie musiał zapłacić)
Art. 637, art. 634, art. 656
Rozwiązanie (trzy punkty widzenia):
A.
a. Bezpodstawne wzbogacenie.
b. Solidarność w zakresie robót budowlanych – ale inwestor musi wyrazić zgodę z podwykonawców.
c. Wady, w istocie nie miały charakteru wad.
d. Ewidentnie wynika z kazusu, że są roboty budowlane. Nie wynika, że to były prace remontowe. Nie stosujemy art.
406 kc do odsetek. Od kiedy są odsetki liczone? Odsetki się nie należą.
e. Modyfikacja kolejności roszczeń? Odpowiedzialność subsydiarna musi wynikać z przepisów prawa.
B.
a. Dobrym argumentem powołanie się na przepis o nie zawiadomieniu – inne okoliczności na niewykonanie. Brak
zawiadomienia nie uzasadnia powołania się na wady, jeżeli ich nie ma. Niekoniecznie jest wada. Należałoby się
zapytać, czy ściany są krzywe?
Mateusz Popiel
23
b. Nie można argumentować albo tak, albo tak – trzeba przyjąć konkretną koncepcję. Nie należy mówić, że to jest to,
lub to.
c. Błędem powołanie się na Art. 656 kc i Art. 637 kc – nieprzydatne, bo nie ma roszczenia, niepotrzebnie
przechodzenie na rękojmie i spóźniony argument.
C.




a. Jaki to jest tytuł umowy? 647^1 kc – gdzie jest nasza zgodę na bycie podwykonawcą?
b. To są roboty budowlane w kontekście stanu faktycznego.
c. Ewidentnie bezpodstawne wzbogacenie. Nie ma trzyszczeblowej relacji.
Rewelacje obligacyjne kluczem do zasadności argumentacji Jana. Istnienie regulacji obligacyjnych wyklucza bezpodstawne
wzbogacenie.
Zadaniem od X może być tylko i wyłącznie treść umowy i stosunek obligacyjny.
Ponieważ pomiędzy spółdzielnią, a Janą nie ma stosunku obligacyjnego – można stosować przepisy o bezpodstawnym
wzbogaceniu.
Miedzy spółdzielnią, a X – In solidum - już by Jan nie mógł się domagać zapłaty od X, a odpowiedzialność spółdzielni
różnicą
Prawo cywilne
Ćwiczenia 10 (21.12.11.)
Nieobecny
Kazus 14
Łukasz J. jest właścicielem samodzielnego lokalu mieszkalnego w budynku, w którym znajduje się 10 innych mieszkań. Od 1,5 roku
nie płaci opłat na poczet zarządu nieruchomością wspólną. Wspólnota mieszkaniowa i jej zarząd od dłuższego czasu bezskutecznie
dopominają się o zapłatę. W końcu zarząd wspólnoty stwierdził, że zamiast żmudnie dochodzić należności w sądzie, co wygeneruje
kolejne koszty, zmuszą Łukasza do zapłaty w inny sposób. Wystąpili z projektem uchwały wspólnoty mieszkaniowej aby odciąć w
zimie ogrzewanie w lokalu Łukasza. Poza Łukaszem, wszyscy pozostali członkowie wspólnoty głosowali za uchwałą a na jej
podstawie zarząd odciął ogrzewanie. W tej sytuacji Łukasz musiał kupić 4 dmuchawy grzewcze elektryczne za łączna kwotę 9.000,00
zł a koszt ogrzewania wzrósł w stosunku do poprzedniego roku o 12.000,00 zł. Czy w tej sytuacji Łukasz może domagać się jakiegoś
odszkodowania, skoro do tej pory nie zapłacił swoich należności wobec wspólnoty?
Kazus 15.
Jacek oddał swój samochodów do warsztatu, którego właścicielem jest Piotr. Tego samego dnia odebrał auto po przeglądzie i
wymianie hamulców tylnej osi. Kiedy jechał ulicą musiał gwałtownie zahamować. Okazało się jednak, że auto zachowało się dziwn ie
i w ocenie Jacka droga hamowania wydłużyła się w stosunku do dotychczasowych zasad. W efekcie Jacek potrącił dwoje pieszych
znajdujących się na przejściu dla pieszych. Biegli powołani przez policję ustalili, że:
1) Jacek jechał za szybko, o ok. 20 km / h
2) Samochód był niesprawny – działały w niej tylko hamulce tylnej osi, a przedniej nie;
3) Gdyby Jacek jechał prawidłowo i sprawnym samochodem, miałby szanse ocalić zdrowie pieszego numer 2, który przechodził przez
jezdnię dalej od samochodu Jacka iż pieszy nr 1 – w tych „normalnych” okolicznościach Jacek miałby szanse zatrzymać pojazd;
4) Pieszy numer 1 i tak zostałby potrącony, nawet gdyby Jacek jechał prawidłowo i sprawnym samochodem – obydwaj piesi wtargnęli
bowiem na jednię przed jadącym pojazdem, wychodząc na przejście z za autobusu, który stał na przystanku; jedyna różnica byłaby
taka, że Jacek uderzyłby w pieszego nr 1 z 50% mniejszą siłą.
5) Jacek zgłosił się do warsztatu w celu dokonania przeglądu gwarancyjnego pojazdu po przejechaniu 20.000 km. Nie wiedział o
stanie systemu hamulcowego. Sam właściciel warsztatu stwierdził problemy z tylnymi hamulcami i nie zauważył problemów z
hamulcami osi przedniej (choć w zakresie przeglądu po 20 000 km mieści się sprawdzenie całego układu hamulcowego, ale warsztat
nie dysponuje wynikami testów na tzw. hamowni – nie wiadomo czy zaginęły, czy też właściciel nie przeprowadził stosownych
testów, ale prawidłowo wykonane testy powinny wykryć nieprawidłowości przednich hamulców).
6) Jacek nie dysponuje paragonem za prace w warsztacie (zgubił go) i w związku z tym właściciel odmawia jakichkolwiek rozmów z
Jackiem nt swojej odpowiedzialności.
Oceń, kto i w jakim zakresie oraz na jakiej podstawie odpowiada za wypadek oraz uszkodzenia pojazdu Jacka. Jakie znaczenie ma
brak rachunku za naprawę i wyników testów z hamowni?
Mateusz Popiel
24
Kazus 16
Mateusz W prowadzi działalność gospodarczą. W 2008 r. kupił do biura meble i otrzymał od sprzedawcy fakturę VAT. W 2011 r.
Mateusz miał kontrole z UKS, która zakwestionowała odliczenie podatku VAT i podatku dochodowego od zakupionych mebli,
albowiem okazało się, że faktura na meble tak wyblakła, że jest całkowicie nieczytelna. Mateusz zwrócił się do sprzedawcę o wydanie
kopii faktury. Ten odmówił, gdyż nie chciało mu się sięgać do archiwum. UKS naliczył Mateuszowi 10000,00 zł kary i odmówił
uwzględnienia odliczeń podatkowych na 34.000,00 zł. Co w tej sytuacji może zrobić Mateusz?
Prawo cywilne
Ćwiczenia 11 (4.01.12.)
Kazus 17.
„A” kierując samochodem stanowiącym własność swojej żony, jadąc z nadmierną prędkością, wpadł jednym kołem w
niezabezpieczoną dziurę w jezdni i tracąc panowanie nad kierownicą zjechał na przeciwległy pas jezdni, uderzając w zaparkowany
nieprawidłowo na poboczu drogi walec drogowy. Walec był wykorzystywany przez przedsiębiorstwo robót drogowych „R. Sp.z o.o.”,
ale stanowił własności firmy „J. S.A.”, podwykonawcy „R. Sp.z o.o.” Walec pozostawił w niedozwolonym miejscu „B” będący w
praktyce pracownikiem „J. S.A.”, ale formalnoprawnie prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą pond nazwą „B. usługi
budowlane” (tzw. samo zatrudnienie). Zdarzenie miało miejsce na drodze gminnej należącej do gminy „Z”, przy czym za remonty i
utrzymanie dróg odpowiadało przedsiębiorstwo „M. Sp.z o.o.”, które wygrało przetarg.
Biegli ustali 3 równorzędne przyczyny wypadku: nadmierną prędkość, dziurę w jedni oraz nieprawidłowo zaparkowany walec.
Szkody są następujące: uszkodzony samochód osobowy oraz walec; 1 dzień przestoju firmy „R. Sp.z o.o.” z powodu braku walca
(koszty własne firmy + odszkodowanie dla inwestora z powodu niedotrzymania terminu), koszty wynajęcia od innej firmy zastępczego
walca oraz obrażenia, jakim uległ „A” oraz jego żona i syn, którzy jechali także tym samochodem.
Kto i na jakiej podstawie prawnej i w jakim zakresie odpowiada za wymienione szkody?
Rozwiązanie:
Kiedy odpowiedzialność z artykułu 436 KC?
Solidarność polega na byciu po jednej strony barykady stosunku cywilnoprawnego – nie może być solidarności jeżeli są
przeciwstawne interesy.
Art. 436 kc
§ 1. Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunika cji poruszanego za pomocą sił
przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemn ie żądać naprawienia
poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z
grzeczności.



Generalnie posiadacz pojazdu odpowiada na zasadzie ryzyka (436 par. 1 kc)
Art. 415 kc ogólna zasada odpowiedzialności - zasada winy
o Art. 436 par. 1 kc (wyjątek) > zasada ryzyka
 Art. 436 par. 2 kc (wyjątek) > zasada winy
Sięgamy do art. 435 kc (odpowiedzialność na zasadzie ryzyka)
Art. 435.
§ 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi
odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej
albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.





Odpowiedzialność za szkody:
o Na osobie
o Na mieniu
o Przez ruch pojazdu mechanicznego
Nie należą do środków komunikacji walce, czołgi, opancerzone pojazdy, pojazdy niezarejestrowane
o Pojazdy mechaniczne: balon, motocykl, kombajn, traktor, samochód osobowy, ciężarówka, autobus
o Nie–pojazd mechaniczny: żaglówka, narciarz (siła mięsni, lub siła nieprzetworzonej przyrody-wiatr), kajaki,
rowery wodne, łodzie wiosłowe
Odpowiedzialność z art. 436 kc – odpowiedzialność z dowolnego przypadku
Czym inna przyczyna odpowiedzialności, a czym inna przyczyna wypadku
Próba definiowania pojęcia ruchu – sprawdzenie, czy są spełnione przesłanki z art. 436 kc
o Kluczem jest ruch. Pojazd jest w ruchu od momentu uruchomienia pojazdu do momentu zakończenia podróży
 Krótkotrwała przerwa – dalej pojazd jest w ruchu
 Nocleg i zatrzymanie się – pośredni cel podróży
Mateusz Popiel
25
Ruch – bardzo istotna ustawa – Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych… z 22.V.2003 r. – zawieranie
obowiązkowych ubezpieczeń w ogóle. Reguluje obowiązkowe OC komunikacyjne (art. 34 – definiuje zakres
odszkodowania za wyrządzoną szkodę)
Art. 436 c reguluje tylko odpowiedzialność posiadacza
Kto to jest posiadacz pojazdu? Posiadaczem samoistnym jest właściciel, oraz ten, kto zachowuje się jak właściciel
(decyduje całkowicie o wykorzystaniu pojazdu)
Art. 337 kc (równoczesność posiadania samoistnego i zależnego)
Posiadacz samoistny traci posiadanie, gdy ktoś inny zachowuje się jak posiadacz samoistny – sytuacja złodzieja
Własność:
o Korzystanie
o Rozporządzanie
o





Art. 338 kc
Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.













Prekarium – korzystanie z grzeczności, nie łączy się z wykonywaniem z pewnych uprawnień i obowiązków.
Dzierżenie – art. 338 kc
Posiadanie (podstawowe elementy):
o Corpus – stan faktyczny posiadający na tym, że rzec jest w moim faktycznym posiadaniu
 Corpus + chęć posiadania za kogoś innego (dzierżenie)
o Animus – chęć posiadania rzeczy (jako własnej – przy posiadaniu samoistnym)
Jeżeli pojazd mechaniczny w dzierżeniu, albo w prekarium – odpowiada posiadacz samoistny. Ale jeżeli pojazd jest w
posiadaniu zależnym – odpowiada posiadacz zależny. Elementem decydującym jest to, kto decyduje gdzie ten pojazd jeździ
Art. 35 i 19 powyższej ustawy o ubezpieczeniach
Jeżeli nie ma ruchu – nie ma odpowiedzialność z art. 436 kc
Wychodzimy z odpowiedzialności posiadacza na rzecz konkretnej osoby
Art. 436 kc – wyjątek przy zderzeniu odnosi się do posiadacz v. posiadacz
Wypadek
o A- samochód; B – jego właściciel; C – II samochód, D – właściciel II samochodu
o Możliwe relacje:
 A v. B
 A v. D
 C v. B
 C v. D
 C v. A
 B v. D i wszystko powyższe w lustrzanym odbiciu
Posiadacz odpowiada wobec wszystkich, którzy ponieśli szkodę. Ale jeżeli sprawcą jest B – wyłączna wina osoby trzeciej, za
którą A nie ponosi odpowiedzialności – przesłanka egzogeracyjna
Kolejna kwestia – wina osób nieponoszących winę
o Np. dziecko wbiega pod koła pojazdu [poniżej 13 lat nie ponosi winy –art. 426 (odpowiedzialność małolata)]
o Sądy: jest stworzona koncepcja przyczynienia się poszkodowanego (volenti non fit iniuria) - bazuje na zasadzie
wzajemności. Przyczynienie się może dojść do 99% winy. Możemy skorzystać z instytucji miarkowania
odszkodowania.
Inne rozwiązania – zaimplementowania konstrukcji przyczynienia się do odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Wbrew art.
435 kc
Przewożeni z grzeczności – C1 (relacja tylko z A), D1 (relacja tylko z B)
Prawo cywilne
Ćwiczenia 12 (11.01.12.)
Kazus 17.
„A” kierując samochodem stanowiącym własność swojej żony, jadąc z nadmierną prędkością, wpadł jednym kołem w
niezabezpieczoną dziurę w jezdni i tracąc panowanie nad kierownicą zjechał na przeciwległy pas jezdni, uderzając w zaparkowany
nieprawidłowo na poboczu drogi walec drogowy. Walec był wykorzystywany przez przedsiębiorstwo robót drogowych „R. Sp.z o.o.”,
ale stanowił własności firmy „J. S.A.”, podwykonawcy „R. Sp.z o.o.” Walec pozostawił w niedozwolonym miejscu „B” będący w
praktyce pracownikiem „J. S.A.”, ale formalnoprawnie prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą pond nazwą „B. usługi
budowlane” (tzw. samo zatrudnienie). Zdarzenie miało miejsce na drodze gminnej należącej do gminy „Z”, przy czym za remonty i
utrzymanie dróg odpowiadało przedsiębiorstwo „M. Sp.z o.o.”, które wygrało przetarg.
26
Mateusz Popiel
Biegli ustali 3 równorzędne przyczyny wypadku: nadmierną prędkość, dziurę w jedni oraz nieprawidłowo zaparkowany walec.
Szkody są następujące: uszkodzony samochód osobowy oraz walec; 1 dzień przestoju firmy „R. Sp.z o.o.” z powodu braku walca
(koszty własne firmy + odszkodowanie dla inwestora z powodu niedotrzymania terminu), koszty wynajęcia od innej firmy zastępczego
walca oraz obrażenia, jakim uległ „A” oraz jego żona i syn, którzy jechali także tym samochodem.
Kto i na jakiej podstawie prawnej i w jakim zakresie odpowiada za wymienione szkody?
Rozwiązanie:
 Odpowiedzialność także za niewykonanie zobowiązań
 Posiadanie samoistne?
o Corpus i animus – teoretyczne przesłanki posiadania samoistnego. Posiadanie nie musi być jednoosobowe.
o Czy on nie jest posiadaczem zależnym? Czy jego zachowaniu możemy przypisać cechy najemcy, dzierżawcy, czy
innego podmiotu mającego stosunek prawny?
o Stan faktyczny nie wskazuje stosunku prawnego – nie mamy żadnej informacji, która mogłaby nam identyfikować
rodzaj stosunku > nie jesteśmy w stanie zakwalifikować
o Prowadzenie pojazdu – wspólny interes rodziny > wskazuje to na dzierżenie (mamy corpus i zachowanie się jego)
 Żona właścicielem i posiadaczem samoistnym
 Odpowiedzialności:
o Ż > firma R. > na podstawie 436 par. 1 kc (przesłanki: prędkość, dziura, walec)
 Droga – Z
 Remonty – M
 Zasada winy - Musimy wykazać wyjątek, że nie ma odpowiedzialności na zasadach ogólnych
 Szkoda, bezprawność działania, lub zaniechanie, związek przyczynowy
 Gmina – podmiot władzy publicznej
 Art. 417 par. 1 kc
 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – agencja – osoba prawna i osoba prawna
 Odpowiada się za niebezpieczeństwa na swojej posesji/ własności – obowiązek zabezpieczenia spoczywa
na właścicielu. Decyduje akceptacja wpuszczenia na terytorium – odpowiedzialność idzie dalej i rodzaju
niebezpieczeństwa. Środki adekwatne do ochrony mienia
 Zaniechanie – gmina nie stwierdziła wystąpienie dziury i nie zabezpieczyła.
 Kto dopuścił się uchybienia – należy zbadać umowę i zakres odpowiedzialności
 W przetargu – prawo zamówień publicznych – oświadczenia potwierdzające, że wykonawca spełnia
wymagania i ma odpowiednie narzędzia
 Na podstawie art. 429 kc nie odpowiada w zakresie zlecenia
 Prawidłowe utrzymanie drogi – oznaczanie niebezpieczeństw
 Problem dowodowy – art. 6 – rozkład ciężaru dowodu – dowodzi ten, kto na pewną kwestię się powołuje.
 Częściowo jest okoliczność egzogeracyjna i częściowo nie jest
 Odpowiedzialność:
 Gmina za brak kontroli (417 par 1 kc)
 Przedsiębiorstwo: brak utrzymania i naprawienia na podstawie art. 429 kc w zw. z art. 430 kc
o Ż>J
o Ż>A
o Ż>D
o Nie ma relacji J, a M
o B
 Odpowiedzialność z art. 415 lc
 Firma odpowiada na podstawie art. 430 przy odpowiedzialności z art. 120 Kodeksu Pracy
o Odpowiedzialność R
 Art. 435 kc z przesłanką egzogeracyjną – art. 429 kc
 R nie ponosi odpowiedzialność za J – przesłanka egzogeracyjna z art. 430 kc
o Walec – J i B
o Nadmierna prędkość mąż
o Współmałżonkowie nie są osobami trzecimi
Prawo cywilne
Ćwiczenia 14 (25.01.12.)
Kazus 15
27
Mateusz Popiel
Do Mariusza T zadzwonił pracownik banku, w którym Mariusz posiada rachunek bankowy w pytaniem, czy Mariusz zgadza się na
zwrot kwot 3200 zł bezpodstawnie wpłaconej na jego konto przez wydawnictwo, z którym Mariusz T. sporadycznie współpracował.
Okazało się, że pracownik wydawnictwa przygotowując przelewy dla autorów, w jednym przypadku nie zmienił numeru rachunku i
zamiast innemu autorowi wysłał jego honorarium Mariuszowi. Mariusz od pewnego czasu oczekiwał na honorarium, z tym że zwykle
dostawał on po ok 2000 zł a nie 3200 zł Z drugiej strony Mariusz prowadzi remont mieszkania i powodu stałego ruchu na rachunku w
ogóle nie zauważył, że dostał jakikolwiek przelew z wydawnictwa, a pieniądze przeznaczył na zakup fliz.
Czy Mariusz ma obowiązek wrócić pieniądze?
Rozwiązanie
Analiza wad oświadczenia woli może dotyczyć tylko takich sytuacji, w których mamy do czynienia z co najmniej jednym
oświadczeniem woli. Przy umowie przedwstępnej wykonanie umowy zawsze będzie polegać na wykonaniu umowy. Wady
oświadczenia woli będziemy analizować w przypadku umów codziennych [umowy sprzedaży – czynność faktyczna (wydanie rzeczy)]
i czynności prawnej (przeniesienie własności). Zapłata polega na przesunięciu środków majątkowych z A na B – przechodzi własność.
Czynność kauzalna, rozporządzająca (zawiera co najmniej jedno oświadczenie woli. Zapłata jest czynnością prawną. Pieniądze, to nie
jest rzecz oznaczona co do tożsamości. Czy można mówić, że jest on wzbogacony skoro wydał pieniądze – interpretacja art. 409 kc.
Formalne wzbogacenie od strony wydawnictwa oznacza wpływ od wydawnictwa 3000 zł. Art. 406 kc.
Nie można opierać się na samych tezach bez przeanalizowanie całego orzeczenia.
Kazus 16
Marek S stara się o przyjęcie na studia w prywatnym Uniwersytecie Kształcenia Pechowców. Zgodnie z zasadami rekrutacji, przez
egzaminem wstępnym wpłacił: kwoty 500 zł tytułem wpisowego na UKP, 5600 zł opłaty za I semestr oraz 250 opłaty za egzamin.
Marek przystąpił do egzaminu i nie zdał. Zwrócił się wiec do władz uczelni o zwrot płatności. UKP odmówił powołując się na fakt, że
wynika egzaminu wskazuje, ze Marek jest typowym pechowcem więc idealnie pasuje do zasad uczelni, a zatem nie dostanie ani grosza.
Czy stanowisko uczelni jest zasadne?
Rozwiązanie:
Różnica między bezpodstawnym wzbogaceniem, a nienależnym świadczeniem. Facet spełnił świadczenie wiedząc, że nie ma
stosunku prawnego. Czy był przymus? Nie. Zastrzeżenie zwrotu wynika ze zwyczaju przyjętego w określonych stosunkach.
Zastrzegamy, że oczekujemy zwrotu nadwyżki.
Kazus 19.
Jerzy P. ma wobec Jana K kilka długów – winien on Data wystawienia
Termin płatności
zapłacić Janowi następujące należności : Nr Faktury
3/2010
01.02.2010
15.02.2010
4/2010
02.02.2010
10.02.2010
8/2010
09.02.2010
12.02.2010
11/2010
09.02.2010
12.02.2010
Ostatnio Jan otrzymał 3 przelewy bankowe od Jerzego, opisane w następujący sposób:
1) 15 zł – spłata kwoty głównej z faktury 4/2010;
2) 199 zł – faktura 8/2010
3) 34 zł – odsetki
W jaki sposób Jan powinien zaliczyć otrzymane wpłaty?
Kwota płatności
554 zł
245 zł
171 zł
876 zł
Rozwiązanie:
Mogą być sytuacje, że istnieje zobowiązanie pieniężne, ale nie będąc cywilnoprawnym i nie podlega przedawnieniu. Nie ma odsetek
od odsetek (ale jest wyjątek: można doliczyć do kwoty głównej odsetki). Jako wierzyciel mam prawo w pierwszej kolejności
należności przeznaczyć na stratę odsetek, a jak mi coś zostanie, to mogę przeznaczyć na poczet kwoty głównej. Ma związane ręce w
zakresie który dług, ale ma wybór między odsetkami, a kwotą główną. O wymagalności decyduje termin płatności, lub termin
wezwania do zapłaty. Zaliczamy na najdalej wymagalne, czyli na odsetki, a jak coś zostaje, to na dług/kwotę główną najdawniej
wymagalną. Przepis pozwala mu zaliczyć najkorzystniej dla siebie. Może się okazać, że najstarsze zobowiązanie nie będzie
najbardziej wymagalne.
Kazus 20.
Władysław P sprzedał Grzegorzowi J. swój samochód. W krótkiej umowie panowie stwierdzili jedynie, że zawierają umowę sprzedaży
samochodu (tu następował jego dokładny opis) za określoną w umowie cenę, która zostanie zapłacona w ciągu 2 dni od transakcji, a
trzeciego dnia samochód ma zostać wydany Grzegorzowi. Umowa zawierała dodatkowo klauzule pozwalającą Władysławowi odstąpić
od umowy w ciągu 5 dni od transakcji jeśli Grzegorz spóźni się z zapłata lub odbiorem auta. Drugiego dnia od zawarcia umowy
Grzegorz wieczorem poprzez stronę www. połączył się z bankiem i wysłał przelew Władysławowi na kwotę równa cenie sprzedaży. W
komputerze pojawiło się okienko z informacją, że przelew został zapisany do późniejszej realizacji. Bank Grzegorza wysłał przelew do
28
Mateusz Popiel
banku Władysława następnego dnia, a bank Władysława dopiero 4 dnia od transakcji zaksięgował pieniądze na koncie Władysława. 4
dnia Grzegorz zadzwonił do Władysława z awanturą, że dnia poprzedniego czekał u siebie w domu cały dzień na samochód, ale
Władysław mu nie dostarczył. Władysław ripostował, że cały dzień czekał zarówno na pieniądze jak i na Grzegorza, ale skoro ten nie
odebrał auta, to w tej sytuacji on odstępuje od umowy. Czy odstąpienie jest skuteczne?
Rozwiązanie:
Czy prawo odstąpienia z art. 395 kc, czy z art. 392 kc? Umowa sprzedaży ważna, gdyż umówili się co do konkretnego przedmiotu i co
do konkretnej ceny. Art. 492 kc kreuje uprawnienie bezpośrednio, a art. 395 kc kreuje tylko możliwość umieszczenia klauzuli (jak nie
ma zapisu, to nie ma umownego prawa odstąpienia), a art. 492 kc zarówno kiedy jest regulacja w umowie, jak i wtedy, kiedy jej nie
ma. Do bycia w zwłoce nie trzeba wezwania.
Czym się różni zwłoka od opóźnienia? W kontekście charakteru opóźnienie jest niezawinione, a zwłoki są zawinione. Zwłoka to
kwalifikowana postać opóźnienia. Zasadnicze uregulowanie w kodeksie dotyczy zwłoki. Opóźnienie tylko i wyłącznie wtedy, kiedy
strony to wyraźnie postanowiły. Przy zobowiązaniu niepieniężnym co do zasady odpowiedzialność za zwłokę – art. 471 kc w zw. z
art. 476 kc (zakres odpowiedzialności za zwłokę dłużnika). Ale art. 481 kc. - skoro strony nie określiły wyraźnie czy słowo „spóźni”
oznacza opóźnienie, czy zwłokę. Wykładamy treść umowy zgodnie z umową. Musimy się oprzeć na pewnych powszechnych
zasadach. Odstąpienie zastrzegane na wypadek zawinionego, więc mamy tu do czynienia ze zwłoką. Czy mamy modyfikację z art.
492 kc, czy umowne odstąpienie z art. 395 kc? Więcej argumentów przemawia, że jest to umowne prawa odstąpienia
 W przypadku art. 492 kc nie ma ograniczenia terminowego do wykonania uprawnienia do odstąpienia
 Art. 493 kc
 Liczy się rachunek wierzyciela. Spełnienia świadczenia pieniężnego następuje w momencie zaksięgowania pieniędzy na
rachunku wierzyciela. Spełnienie świadczenia, kiedy wierzyciel może dysponować pieniędzmi
 Był w zwłoce i zapłacił z dwudniową zwłokę. Umowa wiąże do momentu jej wygaśnięcia. Odstąpienie nie może być
dorozumiane – musi być złożone oświadczenie woli.
 Odbiór auta – to Grzegorz miał przyjść. Zgodnie z kc odebrać auto ma Grzegorz od Władysława. Forma pisemna dla celów
dowodowych (art. 77 KC).
 Może odstąpić z powodu braku odbioru auta, a nie z powodu nie zapłaty gdyż na 5 dzień zapłata nastąpiła.
 Na 29.02 – Rzeszówka startujemy z Rzeszówka i kończymy zobowiązania.
Prawo cywilne
Ćwiczenia 15 (7.03.12.)
Kazus 23
Jan B. prowadził jednoosobową działalność gospodarczą w postaci zakładu remontowo-budowlanego, wykonywał wewnętrzne tynki
gipsowe w budynku stanowiącym właśność spółdzielni mieszkaniowej S. Pracownicy Jana B. używali do tych robót gipsu tynkarskiego
i roztwór gruntującego nr 1, których producentem była Gipsar Sp.z o.o., a Jan B. kupował te materiały w składzie budowalnym
RemBud S.A. Na opakowaniach gipsu nie było wówczas instrukcji jego stosowania, natomiast dostępne były ulotki informacyjne i
wytyczne stosowania wewnętrznych wypraw z gipsu tynkarskiego, z których wynikało że roztwór gruntujący nr 1 nie powinien być
stosowany jako podkład na powierzchniach płaskich (na takich kładł tynki zakład Jana B), lecz na powierzchniach porowatych. Na
powierzchniach gładkich należało stosować roztwór gruntujący nr 2, co pracownicy Jana B zbagatelizowali.
3 miesiące po wykonaniu tynków, w nocy na Władysława S – członka spółdzielni i mieszkańca jednego z lokali spółdzielczych, spadł
duży płat tynku, niszcząc mu ubranie.
W tej sytuacji Władysław S pozwał spółdzielnię i Jana B na podstawie przepisów o produkcie niebezpiecznym. To samo uczynił Jan B
w stosunku do Gipsaru Sp.z o.o. i RemBudu S.A., podnosząc, że przyczyną wypadku był brak właściwej instrukcji na gipsie, a gips
tynkarski i środek gruntujący nr 1 są produktami niebezpiecznymi, albowiem ich łączne użycie doprowadziło do oderwania się tynku
od sufitu, co mogło spowodować szkody na osobach.
Które z powództw ma szanse na powodzenie? Kto i na jakiej podstawie odpowiada za powstałą szkodę?
Rozwiązanie:
 Czy mamy do czynienia z produktem niebezpiecznym i czy mamy inne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej?
 Przesłanki (art. 449^1 kc):
o Szkoda + ubrudzone ubranie, zerwany tynk (prawo własności / spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – prawo
zbliżone do własności, prawo typu lokatorskiego – prawo o charakterze obligacyjnym). Szkoda, gdy majątek się
zmniejsza. Dwie szkody: zniszczone ubranie (Władysła), konieczność wykonania prac ponownych
(poszkodowanym zleceniodawca robót)
o Działalność gospodarcza
o Produkt niebezpieczny + 449 ^ 1 KC Produkt niebezpieczny, gdy zgodny z użyciem powoduje szkodę.
o Związek przyczynowy
Mateusz Popiel
29






Dwa poglądy na rodzaj odpowiedzialności:
o Niezależny charakter: zbliżony do deliktowej. Niezależny rodzaj odpowiedzialności
Podobnie jak rękojmia za wady fizyczne.
Odpowiedzialność deliktowa za ubranie i kontraktowa za tynk. Problem zbiegu odpowiedzialności – zbieg
odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej
o Kontraktowa – dwa modele. Nienależyte wykonanie zobowiązania. Domniemanie winy. Skutek odszkodowanie
 Odpowiedzialność kontraktowa
 Art. 471 kc (nienależyte wykonanie, termin – 2 lata)
o Wina
o Domniemanie winy – „chyba że”
 Odpowiedzialność odszkodowawcza - Art. 361 par. 1 kc
 Rękojmia za wady. Art. 637 kc, art. 638 kc > art. 556 kc (terminy – rok)
 Ryzyko
 Usunięcie wad
Kiedy odpowiedzialność kontraktowa prowadzi do deliktu?
Tu zajdzie także niezależnie odpowiedzialność deliktowa.
Art. 430 kc i art. 415 kc. Kiedy tylko art. 430kc, a kiedy tylko art. 415 kc, a kiedy oba łącznie?
o Art. 430 kc – do pracowników (odpowiedzialność moja za pracowników. Jeżeli tylko pracownicy zawalili, to art.
430 kc). Jeżeli ja (Jan B.) zawaliłem – art. 415 kc. Jeżeli i ja i oni – i art. 430 i art. 415 kc.
o Art. 120 Kodeksu pracy – pracownik nie odpowiada za szkody wyrządzone przy wykonywaniu obowiązków
pracowniczych. Wyjątek: pracownik wyrządził szkodę z winy umyślnej to art. 120 kp go nie chroni, albo brak
stosunku pracy (zatrudnienie na podstawie innego stosunku – umowa o dzieło)
o Art. 430 kc – zasada ryzyka, a przesłanką pierwotną wina tego, za kogo odpowiadam. Odszkodowanie – art. 361 kc.

Delikt, a kontrakt
o Z punktu widzenia ciężaru dowodu w stosunku do szkody i tu i tu trzeba wykazać szkodę i jej wysokość.
o Cechą wspólną odpowiedzialności deliktowe j i kontraktowej
 Wykazać szkodę
 Wykazać związek przyczynowy
 Wykazać sprawcę
o Różnice
 Przy wykazywaniu winy (przy kontraktowej domniemanie winy, a przy deliktowej to my wykazujemy
winę) – od strony dowodowej odpowiedzialność deliktowa trudniejsza.
 Różne terminy przedawnienia (delikty 3-10 lat), kontraktowa – szczególne/różne terminy, dla
poszczególnych rodzajów
 Kiedy niewykonanie zobowiązania będzie deliktem?
Odp. Za powstałą szkodę odpowiada Jan B. Odpowiada z odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej.
Kazus 24 (Egzamin – prof. Zoll)
13.10.2010 r. Jerzy S. kupił w sklepie należącym do sieci TV AGD Sp. z o.o. telewizor m-ki Samsung model KWO2345 za cenę 4250 zł
Stan telewizora sprawdził w sklepie – telewizor został uruchomiony przez sprzedawcę, oglądnięty i oceniony przez Jerzego S. i był bez
zarzutu. Jerzy S. zapłacił cała cenę w sklepie i dodatkowo postanowił skorzystać z możliwości transportu telewizora, proponowanego
w sklepie. W sklepie ze sprzedawcą uzgodnił więc termin i warunki transportu i w omówionym terminie (26.10.2010) oczekiwał
dostawy. Kiedy rozpakował otrzymany telewizor okazało się, że ma on pęknięta matrycę. 20.12.2010 udał się więc do sklepu i zażądał
nowego telewizora. Sprzedawca odmówił i stwierdził, że sklep korzysta z „usług” profesjonalnego przewoźnika, firmy Transport TV
AGD Sp. z o.o. i to Jerzy S. za pośrednictwem sklepu zlecił przewoźnikowi transport. Zdaniem sprzedawcy Jerzy S. powinien więc
dochodzić roszczeń od firmy transportowej. Jerzy S. 5.09.2011 zażądał więc nowego telewizora od firmy Transport TV AGD Sp. z o.o.
Ta odmówiła stwierdzając, że może najwyżej zapłacić odszkodowanie za uszkodzoną matrycę, o ile Jerzy S. udowodni, że uszkodzenie
powstało w trakcie transportu. W końcu Jerzy S. udał się do prawnika, który w jego imieniu wniósł 15.11.2011 r. pozew solidarnie pko Transport TV AGD Sp. z o.o. i TV AGD Sp. z o.o. o wymianę telewizora na nowy. W odpowiedzi na pozew TV AGD Sp. z o.o.
oprócz innych zarzutów podniosła, że wymiana telewizora jest niemożliwa, gdyż nie są już produkowane. Oceń stan prawny.
Rozwiązanie
 Art. 548 kc
 Bezzasadne powoływanie się na art. 544 kc, bo:
o Miejsce sprzedaży: umowa sprzedaży + umowa transportu
 Umowa sprzedaży i transportu, czy tylko umowa sprzedaży (a transport w tej umowie)?
 Zasada wynikająca z kc – dług rzeczowy jest długiem odbiorczym (w braku wyraźnego umówienia się)
Mateusz Popiel
30



Normalna specyfika działalności sklepów AGD jest taka, że handel odbywa się na terenie sklepu. Musiałoby być wyraźnie w
treści umowy zastrzeżone, że sklep stosuje inną umowę. Możliwa sytuacje, że w sklepie nie zawieram umów – mam katalogi
czy z magazynu > model, gdzie z definicji działa transport (więc tu umowa sprzedaży zawierająca umowę transportu). Ale w
przypadku większości sklepów ja mam wybór, czy ja chce wziąć transport, że sklepu, czy chce wziąć inny transport. A więc
model umowa sprzedaży + umowa transportu. Towar wydany w sklepie, więc odpowiedzialność sprzedawcy kończy się w
momencie wydania przewoźnikowi.
Jeżeli mamy odpowiedzialność przewoźnika, jak w powyższym kazusie. Problem, że tu jest odpowiedzialność
odszkodowawcza i co do zasady odpowiedzialność pieniężną (art. 788 kc)
Art. 554 kc – przedawnienie roszczeń z tytułu sprzedaży
Kazus 25
Piotr P. jest właścicielem samodzielnego lokalu mieszkalnego położonego na II piętrze budynku mieszkalnego. Od dłuższego czasu ma
problem z psem sąsiadów, który systematycznie obsikuje mu drzwi. Pewnego dnia wracając do domu zauważył po raz kolejny psa
sąsiada „na gorącym uczynku”. Złapał więc psa, umieścił go na swoim balkonie i sąsiadowi oświadczył, że odzyska on psa jak zapłaci
za zniszczone drzwi. Czy stanowiska Piotra P. jest zasadne? Komu i jakie roszczenia oraz na jakiej podstawie prawnej przysługują w
zaistniałej sytuacji?
Rozwiązanie:
Piotr jest właścicielem mieszkania, a nie klatki schodowe. Grunt to grunt – przepis szczególny nie może być interpretowany
rozszerzająco. Art. 432 dotyczy stosunków wiejskich.
Art. 461 KC
Roszczenie do naprawienie właściciela psa o wymycie drzwi. Nie mam prawa do zatrzymania psa. Nie mogę skorzystać z art. 432, bo
piesek nie wtargnął na grunt. Odpowiedzialność psa do Piotra do właściciela z art. 431. A właściciela do Piotra z art. 415 KC.
Prawo cywilne
Ćwiczenia 16 (14.03.12.)
Kazus 30
Spółka Industria Sp. z o.o. zawarła z Markiem S – prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą zawarła umowę na
wykonanie , wybudowanie budynku mieszkalnego. W umowie znalazł się zapis, zgodnie z którym jeżeli wykonawca nie będzie
dotrzymywał terminów prowadzenia prac zgodnie z załączonym do umowy harmonogramem, to Industria Sp.z o.o. będzie mogła
odstąpić od umowy i w takiej sytuacji strony sporządzą protokół zaawansowania prac, na podstawie którego zostanie rozliczone
wynagrodzenie za faktycznie wykonane prace, z uwzględnieniem kar należnych z tytułu zwłoki.
Ponieważ Marek S. cały czas nie dotrzymywał terminów, Industria w piątym miesiącu prac, po wykonaniu przez Marka ok 30%
inwestycji zdecydowała się odstąpić od umowy w odniesieniu do prac niewykonanych do dnia odstąpienia (składając stosowne
oświadczenie Markowi) i zażądała sporządzenia protokołu zaawansowania prac. Marek odmówił i stwierdził, że nie ma możliwości by
Industria Sp. z o.o. mogła kontynuować inwestycję z innym wykonawcą i w związku z powyższym zamierza zburzyć wszystko co
wybudował, albowiem to częściowe odstąpienie nie ma podstaw prawnych, albo niech Industria Sp. z o.o. cofnie oświadczenie o
wypowiedzeniu umowy. Która ze stron ma rację?
Rozwiązanie:
Jest to umowa na roboty budowlane. Art. 656 kc – odsyła do umowy o dzieło (art. 636, 637, 637, 644 kc). A art. 491 kc – Zwłoka,
kiedy doszło do przekroczenia terminu wykonania zobowiązania – termin końcowy nie zostaje dotrzymany. Art. 491 mówi o jednym
terminie końcowym, świadczeniu niepodzielnym (może być spełnione jednorazowo). Konsekwencje – wyznaczenie terminu, jeśli
chce uzyskać przesłankę do odstąpienia, to wyznaczam nowy termin. Odstąpienie ma charakter sankcji
Art. 492 kc – modyfikuje rozwiązania art. 491 kc. Jak do tego ma się art. 635 kc? Nijak, bo to jest przed-czas, nie nadszedł jeszcze
czas wykonania zobowiązania, jeszcze nie ma zwłoki. Art. 635 kc pozwala reagować już na etapie przed-zwłoki i to go odróżnia od
art. 491 kc i art. 492 kc – działa on przy opóźnieniu, a nie przy zwłoce. Do terminu – art. 635 kc, a po terminie - art. 644 kc –
możliwość odstąpienia od umowy w każdej chwili, ale trzeba zapłacić wynagrodzenie (nawet takie wynagrodzenie za coś, czego nie
zrobiłem). Obie koncepcje można bronić:
A. 635 także po terminie
B. 635 tylko do terminu



Granica podzielności i niepodzielności świadczenia.
Wyrok z 14.03.2002 r. CKN 821/2000 – świadczenie z umowy o dzieło jest świadczeniem niepodzielnym
Art. 654 kc – wyraźny obowiązek przyjmowania robót częściami
Mateusz Popiel
31








Orzeczenie z 4.??.2009 III CSK 337/2008: podzielny charakter dzieł może wynikać również z zapisów umownych, które
pośrednio wskazują na ten charakter. Wprowadzenie zapisu, że można od umowy odstąpić częściowo. Sposób rozliczania
praw w sytuacji odstąpienia > Wprowadzenia art. 492 kc.
Nie ma stanowiska, które mówi, że działo ma charakter umowny. Orzecznictwo dopuszcza umowne zastrzeżenie, a także
wywnioskowanie podzielnego charakteru działa z różnych przesłanek umownych > inne relacje - art. 635 kc - lex specialis
wobec 491 par. 1 kc
Możliwość stosowania art. 491 par. 2 kc – albo odstępujemy od części, albo do świadczeń przyszłych – nie można
selektywnie odstąpić od świadczeń.
W naszym kazusie jesteśmy w trakcie realizacji harmonogramu – sięgamy do art. 635 kc w zw z art. 654 kc
Musimy rozstrzygnąć, czy odstąpienie może być wobec całości, czy powinniśmy odstępować od części, jak to mówi art. 491
par. 2 kc
Protokół zaawansowania prac – zakładano płacenie za prace już wykonaną
Tylko art. 395 kc obowiązuje umowne prawo odstąpienia – wymaga terminu końcowego odstąpienia.
Należało uznać, że stanowisko inwestora było poprawne ze względu na podzielność dzieła wynikającego z zapisów umowy.
Kazus 31
Janusz M zawarł z przedsiębiorstwem Trans umowę na dostawę 300 kg soli do posypywanie chodnika w okresie zimowym. Termin
dostawy soli został w umowie określony na 30 sierpnia 2011 r, z zastrzeżeniem, że w wypadku niedotrzymania tego terminu Janusz M
będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Kiedy 30 sierpnia nie nastąpiła dostawa, Janusz M. natychmiast wysłał do Trans pismo
z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy. W odpowiedzi firma Trans podniosła iż:
- zawarte w umowie umowę prawo odstąpienia było nieważne, z uwagi na brak spełnionych przesłanek odstąpienia z art. 395 k.c.
- odstąpienie na podstawie przepisów k.c. było nieskuteczne, na skutek braku wyznaczenia dodatkowego terminu dostawy.
Janusz M. obstaje przy swoim i twierdzi, że dodatkowego terminu nie musiał wyznaczać, bo już był on wyznaczony w umowie, a
ponadto że było oczywistym, że dostawa po 30.08 nie ma dla niego żadnego znaczenia.
Która ze stron ma rację?
Rozwiązanie:
Jest to sprzedaż/zakup od firmy trans. Do przeniesienia własności konieczne przeniesienie posiadania. Art. 155 – w tym przypadku
jest konieczne przeniesienie posiadania. Czy to jest umowne czy ustawowe prawo odstąpienia. 492 do 395?
Ustawowe prawo odstąpienia (przesłanki): umowa wzajemna, zwłoka
491 – wyznaczenie dodatkowego terminu, a 395 – to zależy.
Art. 492 zd. 1 – możliwość niewyznaczania terminu – należy wprowadzić w umowie zapis umożliwiający stronom taką możliwość
(zastrzeżenie), bez zastrzeżenia odstąpienie możliwe, kiedy po terminie świadczenie nie ma znaczenia.
Jeśli byłoby to umowne prawo odtopienia – częściowa nieważność umowy – art. 58 par. 3, sięgamy do ogólnych zasad kc
Albo to nie jest umowne, tylko opisane ustawowe z art. 491 kc.
Kluczem pytanie o zakres i prawo odstąpienia. Ustawowe prawo odstąpienia z art. 492. Termin na wykonanie uprawnienia prawno
kształtującego będzie wynikał z jego właściwości. Interpretacja art. 492 zd. 1 kc – nie wystarcza ścisłe oznaczenie terminu spełnienia
świadczenia, samo zastrzeżenia możliwości odstąpienia to nie jest wystarczający zapis, istotne jest dodanie, że to odstąpienie
przysługuje bez wyznaczenia terminu dodatkowego.
Przyjmując dominujący pogląd literatury – nie jest spełniona przesłanka art. 492 zd. 1 kc
Jest to prawo ustawowe, nie jest to prawo umowne i powinien być wyznaczony dodatkowy termin.
Prawo cywilne
Zobowiązania. Ćwiczenia (21.03.12.)







Charakter prawny zwolnienia z długu? Umowa, podobnie jak darowizna. Jest spór, czy to jest czynność kauzalna, czy
abstrakcyjna? Druga grupa uważa, że jest to czynność kauzalna. Nie ma dominującego poglądu, aczkolwiek większość
opowiada się za kauzalnością. Czy ten spór ma charakter teoretyczny, czy coś za tym stoi, którą koncepcję przyjmiemy?
Umowa zobowiązująca-rozporządzająca, a causa?
Czynność prawna kauzalna – dwie umowy, dwie czynności?
o Jedna umowa
o Podwójny skutek
Zwolnienie z długu w przypadku czynności abstrakcyjnej?
Umowa o zwolnienie z długu nie podpada pod kwalifikację, jako czynności odpłatnej, ani nieodpłatnej.
Jeżeli ona będzie odpłatna, to czy jest wzajemna?
Pożyczka nie jest umową wzajemną, a odpłatne zwolnienie z długu będzie wzajemne.
Mateusz Popiel
32

Czym się różni zwolnienie z długu od zrzeczenia się roszczenia? Co to jest roszczenie? Roszczenie jest to możliwość żądania
czegoś od kogoś w drodze jednostronnej czynności prawnej. Zrzekam się możliwości spełnienia świadczenia. Zobowiązanie
zostaje. Czy to oznacza, że wierzyciel ma obowiązek przyjąć świadczenie jeżeli ja się zrzekłem? Zobowiązania naturalne od
nienaturalnych różnią się brakiem obowiązkowego dochodzenia.
Kazus 33
A i B zawarli w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży samodzielnego lokalu mieszkalnego. W jednym z postanowień zastrzeżono,
że cena sprzedaży „nie może zostać uiszczona w drodze potrącenia”. Kiedy nadszedł termin płatności ceny za mieszkanie, nabywca
lokalu B złożył A oświadczenie, iż potrąca wierzytelność A z tytułu zapłaty ceny z własną wierzytelnością, jaka przysługuje mu
względem A z tytułu zwrotu pożyczki, po tym jak A zawarł z pisemną C umowę przejęcia długu, jaki C miała względem B właśnie z
tytułu zwrotu pożyczki – w wyniku czego dług z tytułu zapłaty ceny umarza się do wysokości różnicy między ceną a kwotą pożyczki
wraz z odsetkami.
W odpowiedzi A oświadczył, że:
1) Umowa sprzedaży wykluczała dopuszczalność potrącenia;
2) Niedopuszczalne jest potrącenie wierzytelności, które wynikają z czynności prawnych dokonanych w różnych formach;
3) W przypadku przejęcia długu, potrącenie jest wykluczone, albowiem nabyty dług nie jest długiem nabywcy lecz zbywcy, a zatem nie
ma przesłanki wzajemności wymaganej przy potrąceniu.
4) Odsetek nie można potrącić
5) Nie można potrącić wierzytelności o różnej wysokości.
Rozwiązanie:
Czy wierzytelności są wymagalne? Czy można je potrącić? Czy ich charakter dopuszcza potrącenie?
Art. 498 kc – czy względem siebie, czy są wzajemne, czy są wymagalne?
 Wzajemność – potrącają się wierzytelności a nie długi. A długi wygasają na skutek wykonania. Dlaczego w sytuacji kiedy
dochodzi do przejęcia długu jest spełniona przesłanka wzajemności?
o Przejęcie ługu powoduje zmianę dłużnika i utożsamienie długu z nową osobą dłużnika. Wstąpienie w miejsce
dłużnika powoduje, że dług A staje się moim długiem.
o Art. 524 kc (zarzuty przejmującego dług)
o Art. 525 kc – zabezpieczenia
o Kluczem do odpowiedzi na pytanie, czy tu jest spełniona przesłanka jest wykazanie, że nastąpiła zmiana wierzyciela
i dług nabyty przez A („pisemna umowa przejęcia długu”). Więc trzeba przyjąć, że doszło do przejęcia długu.
Możliwość potrącenia wykazana.
 Świadczenia tego samego rodzaju
o Obydwa są pieniężne – jednorodzajowe.
o Art. 499 zd. 2 kc (oświadczenie o potrąceniu)
 Wymagalność
o Obie wierzytelności są wymagalne
o Wymagalność wierzytelności przesłanką ustawową, a nie zarzutową
o To nie jest tak, że obie wierzytelności muszą być wymagalne, wymagalna musi być wierzytelność należąca się
osobie, która żąda spełnienia wierzytelności
o Generalna konstrukcja jest taka, że termin jest zastrzeżony na korzyść dłużnika
o Jeżeli w danej wierzytelności termin został zastrzeżony na korzyść wierzyciela, to trzeba się zastanowić, czy
wierzytelność jest już wymagalna
 Mówimy o potrąceniu ustawowym, a oprócz tego istnieje potrącenie umowne, które nie jest obarczone tymi rygorami. Bo
ustawodawca chroni sytuację.
 Umowę pożyczki możemy dochodzić przed sądem. Zarzuty szczegółowe.
 Można potrącać wierzytelności różnej wysokości – art. 498 par. 2 kc
 Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, od której oświadczenie stało się możliwe… - oświadczenie od potrącenia jest
wsteczne.
 Kluczem jest to, jakie to są odsetki i za jaki okres. W dużym stopniu będzie to zależało od tego, jak wynagrodzenie zostało
opisane w umowie. Odsetki z tytułu opóźnienia – czy w momencie kiedy potrącenie stało się możliwe, możliwe było
opóźnienie? Gdy w pierwszym wymagalnym momencie – odsetki wygasają.
o Odpowiedzialność za szkodę z tytułu niedotrzymania terminu odpada
 Różne formy czynności – nie ma znaczenia źródło wierzytelności z tym, że muszą mieć charakter cywilnoprawny (z
podatków nie można potrącać)
 Czy można wyłączyć potrącenie? To są przepisy względnie obowiązujące i można potrącenia wyłączyć, z zastrzeżeniem, że
w przypadku spełnieniu przesłanki z wzorców, to byłyby to klauzule abuzywne.
Mateusz Popiel
33

Art. 65 kc – badamy zgodny cel i zamiar stron – potrącenie nieskuteczne z uwagi na wyłączenia potrącenia w umowie
sprzedaży
Kazus 34
A zaciągnął kredyt w Banku na kwotę 100.000 zł, za który poręczył B. Wkrótce A zaprzestał spłacania rat kredytu, co doprowadziło
najpierw do żądania przez Bank zapłaty od A, a następnie od B, a gdy żadnej z nich nie zapłacił – do wytoczenia powództwa p-ko A i
B. W toku procesu A dowiedział, że B ma w tym samym Banku przyznany kredyt na 25.000 euro, którego bank jeszcze nie wypłacił.
Złożył więc oświadczenie o potrąceniu wierzytelności banku z wierzytelnością poręczyciela względem tego banku z tytułu drugiej
umowy kredytowej uznając, że w razie sporu ma większe szanse w procesie z B niż z bankiem.
Czy A ma rację?
Rozwiązanie
Nie są względem siebie wierzycielem i dłużnikiem.
Art. 881 kc – „jak współdłużnik solidarny”, ale nie jest to solidarność – jest to solidarność niewłaściwa.
Czy jako współdłużnik solidarny mogę potrącać wierzytelność wynikającą z długu solidarnego? Każdy z dłużników może potrącić.
Art. 518 kc – wstąpienie w prawa zastąpionego wierzyciela. A może przedstawić wspólne zobowiązanie. Poręczyciel mógłby potrącić,
ale to jest B. Bank może potrącić w stosunku do B, ale nie ma nic do tego A.
Kazus 35
A – prowadzący przedsiębiorstwo handlowo – produkcyjne, sprzedał w 2 stycznia 2009 r. przedsiębiorstwu B 30 ton węgla opałowego
za cenę 100 zł za tonę. Ponieważ B nie płaciło, w końcu lutego 2010 r. A wezwał B do próby ugodowej przed sądem rejonowym w K.
Do żadnej ugody nie doszło, a z informacji uzyskanych w trakcie posiedzenia wynikało, że sytuacja majątkowo – ekonomiczna B jest
tragiczna i zapewne zaraz ogłosi upadłość. W tej sytuacji A zdecydował się zrezygnować z procesu, by nie ponosić dalszych kosztów.
Rozwiązanie
Wymagalność po wezwaniu – art. 455 kc (termin spełnienia świadczenia), art. 120 kc (początek biegu terminu przedawnienia).
Przedawnienie zaczyna się od 2.01.2009 r.
Art. 554 kc - roszczenia sprzedawcy - termin 2 letni – nie ważne kto jest nabywcą (producent, przedsiębiorca). Jeżeli sprzedającym
przedsiębiorca i kupującym przedsiębiorca – terminy 2 i 3 lata – np. art. 222 kc (roszczenie windykacyjne o sprzedaż nieruchomości).
Przedawnienie powinno nastąpić 2.01.2011 w naszym kazusie.
Czy wezwanie do próby ugodowej jest wezwaniem do ustalenia?
Wezwanie skutecznie przerywa bieg terminu przedawnienia. Od przerwania biegnie nam na nowo – 2 lata.
Miesiąc przed przedawnieniem jest nabycie długu.
Na początku lutego można było potrącić. Wierzytelności z art. 505 kc nie mogą być potracone wbrew woli wierzyciela (I CR481/67).
Cywil
Ćwiczenia 18 (28.03.12.)
Kazus 26
Firma S. sp. z o.o. wykonywała prace instalacyjne w zakresie instalacji elektrycznych w budynku należącym do W. sp. z o.o. Wykonane
prace zgłosiła do odbioru, ale W. sp. z o.o. w przewidzianym umową czasie nie przystąpiła do odbioru. Tak wiec na podstawie
zapisów umowy S. sp. z o.o. wystawiła tzw. jednostronny protokół odbioru, a na jego podstawie – fakturę za wykonane prace. Wtedy
okazało się, że prace zostały wykonane z naruszeniem podstawowych zasad sztuki, elektryka nie działa a same przewody są
poprowadzone i podłączone tak, że zagrażają użytkownikom. W. sp. z o.o. odpowiedziała, że uwagi należało zgłaszać w terminach
wynikających z umowy i obecnie po podpisaniu jednostronnego protokołu odbioru nie ma podstaw do kwestionowania jakości prac.
Czy W. sp. z o.o. ma obowiązek zapłacić za wykonane prace?
Rozwiązanie
Należy uzasadnić jaka forma umowy to jest. To czy coś jest umową o dzieło, czy umową o świadczenie usług nie przesądza rodzaju
umowy (umowa o dzieło). Nie oczekiwania determinują, czy to jest dzieło, czy zlecenie, ale to, za co się ponosi odpowiedzialność.
Nie chodzi o to, że się oczekuje konkretnego rezultatu z punktu widzenia wierzyciela. Odpowiadamy na pytanie, czy wykonawca
ponosi odpowiedzialność za osiągnięcie określonego rezultatu. Jeżeli tak, to mamy do czynienia z grupą umów o dzieło. A jeżeli
wykonawca ponosi odpowiedzialność za staranne działanie – to wtedy mamy do czynienia z umową o świadczenie usług. Drugi
problem polegał na tym, czy to są roboty budowlane, czy umowa o dzieło > w tym wypadku umowa o dziełu > roboty budowlane
wiążą się z budową/rozbudową. Tu były tylko prace instalacyjne. Musimy rozróżnić oddanie i odbiór dzieła – wyrok SN rozróżniający
te dwa elementy. Problem protokołu – czym jest protokół odbioru? Oświadczenie o zgodności umowy z treścią zobowiązania –
34
Mateusz Popiel
pokwitowanie wierzyciela stwierdzające odbiór zobowiązania. Jakie jest znaczenie pokwitowania? Przenosi ciężar dowodu.
Konsekwencją wystawienia protokołu jednostronnego jest przeniesienie ciężaru dowodu.
Jak ocenić fakt, że wierzyciel nie przystąpiło odbioru – mamy do czynienia ze zwłoką wierzyciela. Nie oznacza to, że skoro
wierzyciel nie przystąpił do odbioru, to że musi zapłacić. Nie pokwitowanie tworzy stosunek obligacyjny – są to tylko dowody.
Należało powiedzieć, że nie jest zasadne żądanie zapłaty.
Odpowiedzialność – ponieważ nie nastąpił odbiór – jesteśmy an etapie realizacji dzieła, więc albo zasady ogólne, albo usunięcie wad.
Kazus 1
Janusz zawarł z Piotrem umowę sprzedaży samochodu, na mocy której Piotr miał mu zapłacić cenę w wysokości określonej w
następujący sposób: a) kwota 100.000 zł płatna w terminie 7 dni od daty sprzedaży oraz b) kwota 50.000 płatna pod warunkiem, że
nabyty od Janusza samochód uzyska co najmniej 5 miejsce w klasie WRC w najbliższym samochodowym rajdzie polski – płatna w
ciągu 14 dni od ogłoszenia oficjalnych wyników rajdu polski. Wszelkie spory mogące wyniknąć z przedmiotowej umowy strony
poddały rozstrzygnięciu sądu polubownego (zapis na sąd polubowny).
5 dni po zawarciu umowy Piotr zatelefonował do Janusza i powiedział mu, że umowa sprzedaży jest źle spisana, albowiem kwota
oznaczona punktem a) winna wynosić 10, a nie 100 tys. i jest to oczywista omyłka, albowiem nie o takich pieniądzach przed transakcją
rozmawiali. Janusz zajął odmienne stanowisko i zaprzeczył słowom Piotra, a następnie zawarł ze Stanisławem umowę na mocy której
sprzedał temu ostatniemu przysługującą mu wierzytelność wobec Piotra z tytułu zapłaty ceny. Zdając sobie sprawę z wątpliwości,
przelew obejmował w zakresie kwoty a) jedynie 10 tys. zł i całość ceny b).
W miesiąc po przelewie, Piotr złożył Stanisławowi oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych jego oświadczenia o zawarciu
umowy sprzedaży samochodu. W odpowiedzi Stanisław stwierdził, że nie rozumie o co chodzi i że Piotr chyba sobie pomylił go z
Januszem. Po odpowiedzi Piotr wysłał do Janusza pismo, w którym oświadczył, że wobec bezskuteczności przelewu spowodowanej:
1. Brakiem zbycia całości wierzytelności
2. Niepoinformowania Stanisława o wątpliwościach dot. wierzytelności z pkt. a);
3. Niedopuszczalnością zbycia wierzytelności przyszłej w zakresie pkt. b);
4. Zakazem zbywania wierzytelności z umów wzajemnych w uwagi na więź obydwu świadczeń
5. Faktem, że ziszczenia się warunku z pkt. b) po przelewie i brakiem rozporządzenia wierzytelnością b) na rzecz Stanisława
Uchyla się od skutków prawnych jego oświadczenia o zawarciu umowy sprzedaży samochodu. Janusz nie zareagował na pismo,
natomiast Stanisław złożył p-ko Piotrowi pozew o zapłatę do Sądu Rejonowego w K.
Rozwiązanie
 Art. 155 par. 1 kc – umowa co do przedmiotu co do tożsamości, a nie ma wyłączeń powodujących inny skutek.
 Warunek – zdarzenie przyszłe i niepewne. Warunek o charakterze mieszanym – elementy obiektywne niezależne od stron.
Nie jest to warunek potestatywny (spełnienie całkowicie zależy od woli stron). Podstawy nie do końca określają cenę.
Sposób rozbicia ceny jest ważny – sposób określenie wysokości ceny, który dzieli się na część stałą i część warunkową.
 Zbycie wierzytelności – ad probationem pisemna. Czy telefon Piotra miał jakiś skutek – nie, tylko informacyjne.
 Przelew wierzytelności i jego skuteczności? Przepis mówi o zbyciu wierzytelności. Przedmiotem przelewu nie jest
świadczenie, ale prawo do świadczenia/przelewu. Czy prawo do świadczenia może być przedmiotem zbycia w części?
Świadczenie – określone działanie, lub zaniechanie dłużnika + przedmiot. Po drugiej stronie jest wierzytelność, prawo do
świadczenia. Świadczenie pójdzie za prawem. Czy część wierzytelności mogę przekazać Y, a część X? Doktryna dopuszcza
taki podział, o ile świadczenie, które jest odpowiednikiem tej wierzytelności ma charakter podzielny. Może się okazać, że
spełnienie świadczenia nie będzie możliwe przy podziale wierzytelności. Można przelać na więcej, niż jeden podmiot, ale
dłużnik powinien świadczyć do rąk obu wierzycieli. Skoro mogę zmienić wierzyciela z A na B, to może to być wierzyciel
wielopodmiotowy. Wielość wierzycieli – mogę podzielić istniejącą wierzytelność. Dwóch wierzycieli, tylko wtedy, gdy
świadczenie będzie podzielne.
 Dłużnik, wierzyciel – strony stosunku prawnego. Połączenie pewnych praw i obowiązków wykonanych z czynności prawnej.
 Dłużnika (sprzedający) i wierzyciel (kupujący), a potem relacja zwrotna jeśli chodzi o zapłatę ceny. Strona = podmiot. Może
być kilka stron stosunku prawnego. Jeżeli jeden z podmiotów jest w złej wierze – to cała strona jest w złej wierze – „czarna
owca niszczy stado”. Kiedy powstają dwie strony stosunku – każdy odpowiada sam za siebie.
 W wyniku zbycia doszło do wielostronności, bo świadczenie jest podzielne (niepodzielne – wielopodmiotowość i jedna
strona).
 Pkt. 2 – niepoinformowanie Stanisława > to nie jest podstawa do tego, aby uznać przelew za bezskuteczny.
 Wierzytelność? Wierzytelność warunkowa jest rzeczą przyszłą. Wierzytelność warunkowa – traktowana jak wierzytelność
przyszła.
 Pkt. 5 – czy potrzebne jest dodatkowe rozporządzenie w stosunku do wierzytelności przyszłej? Art. 510 kc – jest samodzielną
normą. W przypadku przelewu ustawodawca nie rozbił tej wierzytelności. W przypadku zbycia wierzytelności przyszłej
druga czynność rozporządzająca nie jest konieczna – wystarczy się powołać na samą konstrukcję odroczonego prawa.
 Czy wolno zbyć wierzytelność z umowy wzajemnej? Problem wzajemności, to problem świadczeń, a nie długu. Wolno nam
rozdzielić podmiot, który jest dłużnikiem i podmiot, który jest wierzycielem.
Mateusz Popiel
35


Czy kiedy doszło do przelewu wierzytelności kontrahent może się uchylić od swojego oświadczenia, a jeżeli tak, to komu
należy złożyć oświadczenie woli o uchyleniu się? Jeśli mógłbym się uchylić, to wobec kogo? Cesja wierzytelności co do
zasady nie powoduje zmiany podmiotu, z którym została zawarta umowa, a zatem ewentualne wykonywanie uprawnień
prawo-kształtujących powinno być wykonywane wobec zbywcy. Wyjątki od tego: w ślad za przelaną wierzytelnością trafiają
uprawnienia prawno-kształtujące, które wiążą się z nabywaną wierzytelnością. Część doktryny twierdzi, że nabywca
uzyskuje uprawnienie do uchylenia się od oświadczenia woli dokonanego przez zbywcę. Prawo do uchylenia nie przysługuje
zbywcy, a nabywcy wierzytelności. Jeśli chodzi o wykonywanie uprawnień prawno kształtujących – to dominujący pogląd
jest taki, że powinno się je wykonywać względem nabywcy, a nie zbywcy – wstępując w wierzytelność nabywca staje się
uprawniony do świadczenia, które ma otrzymać. Prawidłowe uprawnienie prawno-kształtujące idzie do nabywcy –
argumentacja Stanisława była poprawna.
Czy są przesłanki do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli? Cena nie jest wysoka na tej klasy auto
Prawo cywilne
Ćwiczenia 19 (4.04.12.)
Kazus 36
A jest winien B kwotę 10.000 zł z tytułu pożyczki, za którą to kwotę poręczył C. Ponieważ A ma problemy z płynnością finansową A i B
ustalili, że zamiast pieniędzy B jest gotów przyjąć w rozliczeniu samochód należący do A. A i B zawarli umowę przeniesienia
własności samochodu i A dał B kluczyki. Okazało się jednak, ze stan techniczny auta jest znacznie gorszy, niż to zapewniał A, a na
dodatek znajomy prawnik B stwierdził, że sama umowa przenosząca własność samochodu jest nieważna. W tej sytuacji B oświadczył
A, żeby sobie zabrał z powrotem auto i jak do jutra nie odda pieniędzy, to A zażąda zapłaty od C.
Czy stanowisko B jest zasadne?
Rozwiązanie:
 Z jaką instytucja mamy do czynienia w sytuacji samochodu? Nowacja, czy datio in solutum? Nie jest to nowacja.
o Nowacja – nowy stosunek prawny oparty o stary, gdzie wolą stron dochodzi do zaciągnięcia nowego zobowiązania,
kosztem starego zobowiązania.
o Datio in solutum (art. 453 kc): ustalają, że B przyjmie w rozliczeniu samochód – zmieni się świadczenie. Zawierają
umowę przenoszącą własność pojazdu. Jaki wpływ na skutki prawne umowy ma fakt, że przedmiot świadczenia,
który zmienił się jest wadliwy? W przypadku wadliwości świadczenia datio in solutum zarzuty z rękojmi
podnoszone są do drugiego świadczenia, które jest wykonywane.
o Jak zinterpretować oświadczenia B mówiący, żeby dał auto i potrącił to z pożyczki?
 Odstąpienie od datio in solutum
o A. Stosunek prawny przestaje istnieć.
o B. Odstąpienie w razie wadliwości świadczenia powoduje przywrócenie pierwotnego stosunku prawnego. (pogląd
dominujący).
 W dalszym ciągu przywraca nam się wygasłe poręczenie.
 Czy A mógł żądać, aby pieniądze były świadczone następnego dnia?







Actio paulina (art. 527 kc), a art. 59 kc?
Art. 59 kc nastawiony na realne wykonanie zobowiązania.
Stosunkowo podobne przesłanki.
Z art. 59 kc korzystamy, kiedy przysługuje nam roszczenie do rzeczy, lub prawa, które było przedmiotem rozporządzenia na
podstawie umowy. Ta osoba zawarła umowę z kimś innym. Korzystam z art. 59 kc, bo ubezskuteczniłam czynność
Actio Pauliana - Instytucja, która pozwala mi zabezpieczyć, lub ograniczyć w skutkach działania zmniejszające jego masę
majątkową. Z reguły są to roszczenia pieniężne. Dłużnik to umniejsza po to, aby uniemożliwić mi zaspokojenie.
Zaspokojenie z majątku – action paulina
Konkretne świadczenie – art. 59 kc
Actio paulina (art. 527 kc) - przesłanki
1. Dokonanie czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela.
a. Albo dłużnik staje się niewypłacalny
b. Albo dłużnik staje się mniej wypłacalny
2. Działanie ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
3. Osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową
4. Osoba trzecia wie, lub mogła się dowiedzieć o pokrzywdzeniu wierzycieli.
a. Osoba w bliskich stosunkach
b. Przedsiębiorca w stałych stosunkach gospodarczych
Mateusz Popiel
36




Pewne uproszczenia faktyczne ułatwiające wierzycielowi wykazanie action pauliana.
II. Darowizna, art. 529 kc – darowizna – bezpłatna korzyść po stronie obdarowanego. Eliminowana jest przesłanka 4. I
uzyskujemy domniemanie działanie ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
III. Bezpłatna korzyść
o Każda darowizna wiąże się z bezpłatną korzyścią, ale nie każda korzyść bezpłatna wiąże się z darowizną.
IV. Wierzyciele przyszli. Art. 530 kc – pokrzywdzenie przyszłych wierzycieli.
Kazus 1
Andrzej pozostawał w związku małżeńskim z Marią. Między małżonkami obowiązywała wspólność ustawowa małżeńska. Prowadzi
również działalność gospodarczą i ma w związku z tym problemy finansowe. Informacje o możliwym bankructwie Andrzeja krążą już
po jego rodzinnej miejscowości od dłuższego czasu. Andrzej często korzysta z usług miejscowego lombardu, albowiem wszystkie
lokalne banki odmówiły mu kilkakrotnie kredytu. W związku z tym rozwiódł się z żoną z winy Marii, wykorzystując jako pretekst jej
romans. Po rozwodzie małżonkowie podzielili majątek wspólny w ten sposób, że całość majątku przypadła Marii. Andrzej nie domaga
się również alimentów od byłej zony, mimo iż miałby do tego podstawy. Zawarł również ze swoim bratem przedwstępną umowę
darowizny swojego mieszkania. Jednocześnie wynajął od byłej zony samochód, który przypadł jej przy podziale majątku wspólnego,
dzięki czemu może pod postacią czynszu przekazywać zonie część swoich zarobków.
Aktualnie Andrzej ma 6 istotnych wierzycieli, z czego dwóch solidarnych. Jeden z nich wytoczył powództwo p-ko Andrzejowi o uznanie
dokonanych przez niego wszystkich opisanych czynności (włącznie z rozwodem) za bezskuteczne. Spotkał się jednak z zarzutem ze
strony Andrzeja, że jako jeden z wierzycieli i to na dodatek solidarnych, nie może samodzielnie wytoczyć takiego powództwa. Oceń
argumenty i zasadność powództwa.
Rozwiązanie
 Czynności: rozwód, podział majątku, alimenty, darowizna mieszkania, najem samochodu.
 Czy jeden z wierzycieli może samodzielnie wytoczyć powództwo?
 Rozwód – na podział majątku nie ma znaczenia wina rozkładu pożycia. Uznanie za bezskuteczną czynności z actio paulina?
Wyłącznie dla mnie tworzy się fikcje prawną, że dana czynność nie wywołała skutków prawnych. Nie można żądać
unieważnienia rozwodu. Nie jest to czynność prawna, ale zdarzenie prawne. Więc nie możemy tego zaskarżyć. Możemy
skarżyć umowny podział majątku, ale nie ustawowy.
 Umowa o podział majątku – czy może być zaskarżona? Wyrok SN z 28.04.2004 r. III CK 469/02 – dopuszczono, aby ta
umowa o podział majątku była przedmiotem actio pauliana. Przesłanki
o Umowa zawarta z umową bliską - 23.04.2008 r. IV CKS 460/2008 – O tym, czy istniały podstawy zastosowania
domniemania z art. 527 par. 3 kc rozstrzyga każdorazowo ocena okoliczności faktycznych. Kontakty są poprawne.
Jest osobą pozostającą w bliskich stosunkach, więc domniemujemy także, że działa z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Bo podział majątku był z pokrzywdzeniem wierzycieli, gdyż zazwyczaj podział majątku jest po połowie.
o Działanie ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli – ma świadomość faktu, że takie składniki, które powinny
mu przypaść, poprzez ich przeniesienie na żonę przestają być możliwym elementem egzekucji.
o Osiągnięcie korzyści przez osobę trzecią – była żona uzyskuje większą partycypację we majątku wspólnym, niż by
to uzyskała zgodnie z ustawą.
o A w związku z tym, że mamy do czynienia z osobą blisko mamy domniemanie, że osoba wiedziała o
pokrzywdzeniu wierzycieli.
 Niedomaganie się alimentów – Nie można w żaden sposób zaskarżyć, bo musi być czynność prawna, a nie żądanie
alimentów nie jest żadna czynnością prawna.
 Darowizna (przedwstępna umowa darowizny) – tworzy wyłącznie stosunek obligacyjny, więc nie ma tutaj mowy o
korzyści. Do korzyści dojdzie po zrealizowaniu roszczenia – można zaskarżyć dopiero umowę darowizny.
 Najem – jest umową, czynnością prawną, utrudnia egzekucje. Generalnie możemy. Przesłanki
o Nie można z definicji umów odpłatnych kwalifikować, jako zmierzających do pokrzywdzenia wierzyciela.
Kluczem jest pytanie, czy zawarcie tej umowy, jest pokrzywdzeniem wierzyciela. Pewne czynności stanowią. Na
pewno jest pokrzywdzenie wierzycieli poprzez zmniejszenie jego wierzycieli.
o Działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
o Osoba trzecia uzyskuje korzyć – żona otrzymuje czynsz
o Domniemanie istnienia czwartej przesłanki – osoba bliska mogła wiedzieć o pokrzywdzeniu wierzycieli.


Czy jeden z wierzycieli solidarnych może samodzielnie wytoczyć powództwo? Może. Art. 367 par. 2 kc przy solidarności.
Powództwo z actio pauliana wytacza się przeciwko osobie trzeciej, a nie przeciwko dłużnikowi.
Kazus 2
Marek poszedł do hipermarketu po zakupy. Z półki wziął chleb za 1 zł, herbatę za 96 zł oraz ściągnął z manekina stojącego na
wystawie szalik za 25 zł (takie wywieszki znajdowały się przy towarach). Przy kasie Marek dowiedział się, że:
Mateusz Popiel
37
Ten chleb, który zabrał jest po 2,20 zł, a nie po 1 zł, gdyż zapewne jeden z klientów położył go na złym miejscu, co jak
powiedziała kasjerka, często się zdarza, ale jakby przyjrzał się dokładnie, to chleb za 1 zł jest bardziej puszysty i lżejszy niż
wzięty przez Marka.
2. Herbata kosztuje 99 zł, a nie 96 zł (w systemie informatycznym sklepu jest prawidłowa cena, a na półce była stara), a
ponadto do tej ceny należy doliczyć podatek VAT w wysokości 8%, gdyż podana jest cena netto (bez VAT)
3. Szalika nie można kupić, gdyż na wystawie znajduje się w rogu tabliczka z napisem „ekspozycja” i znajdujące się na niej
towary mogą zostać zakupione dopiero po zmianie wystawy;
Oceń sytuację prawną Marka i argumenty hipermarketu.
1.
Rozwiązanie:
 To jest sprzedaż konsumencką – bo mamy przedsiębiorcę.
 Sprzedaż konsumencka, kiedy po jednej stronie jest przedsiębiorca, a po drugiej konsument. Relacja przedsiębiorca –
konsument. Trzeba wykazać, że ktoś, kto jest przedsiębiorcą prowadzi hipermarket. Hipermarket jest potoczną nazwą sklepu.
 Art. 43^1 kc – hipermarket nazwą sklepu, a jest prowadzony przez kogoś, kto jest osobą fizyczną. Ten, kto go prowadzi,
prowadzi działalność gospodarczą, a ten, kto go prowadzi jest osobą fizyczną. Jako działalność trwała, jest to działalność
gospodarcza. Ten, kto prowadzi hipermarket jest co do zasady przedsiębiorcą. Sprzedaż konsumencka – tylko rzecz ruchoma.
Przesłanki:
o Towar konsumpcyjny – rzecz ruchoma +
o Przedsiębiorca +
o Konsument +
 Art. 2 Ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.
 Chleb – nie kwestionują ceny chleba.
 Art. 543 kc – działania faktyczne po stronie sprzedawcy i nadaje im znaczenie prawne
 Teoria zaufania działa wtedy, gdy konsument nie mógł rozróżnić.
 Nie można uznać za ofertę coś, co nie zrobił sklep – osoba trzecia zmieniająca cenę nie jest sklepem i nie ma kompetencji do
skutecznej zmiany.
 Treść oferty, która została stworzono przypadkowo przez innego klienta, to nie jest oferta sklepu. Jeżeli ten fakt jest możliwy
do wykazania (a jest), to sklep może twierdzić, że oferta została sformułowana w inny sposób, niż to pozornie wynikało.
Więc prawidłową treść oferty powiedziała pani przy kasie. Do momentu skasowania mamy do czynienia z dyssensem –
myślał, że jest inna cena, brak zgodnych oświadczeń. Prawidłową treść oferty poznaje przy kasie.
 Kwestia inkorporacji kartki do treści umowy „nie podlega zwrotowi” > zastrzeżenia nie wiążą. Nie jest to skuteczna
inkorporacja wzorca. Dodatkowe uprawnienia do zwrotu to dobra wola sklepu.
o A) Klauzula abuzywna
o B) W ten sposób nie można inkorporować wzorca do treści umowy.
 Dotknięty chleb – delikt. Czy biorąc chleb, który chciałem kupić, powinienem się liczyć z tym, że cena przy kasie będzie
inna? Czy są spełnione przesłanki deliktowe? Czy można mu postawić zarzut winy? Niedbalstwa? Kwestia argumentacji.
 Niezgodność ceny herbaty? Ustawa o cenach – domniemujemy, ze jest to cena z VATem.
 Cena podana jest taka jak przy towarze, ale jest to oświadczenie ceny sklepu > ofertę złożyli taką, jaka jest w sklepie.
 Szalik – skoro była informacja o ekspozycji, to jest to wyłączenie sprzedaży. Art. 543 kc – kartki o „ekspozycji” wyłączają
jego stosowanie. „Ekspozycja” świadczy o braku woli zawarcia umowy.

Kazus z samochodem – do domu. Następne zajęcia: dodatkowe przepisy o sprzedaży, rękojmia, sprzedaż konsumencka. (na
każdym egzaminie przynajmniej jeden kazus).
____________________________________________________________________________________________________________
Prawo rzeczowe
Ćwiczenia 15 (7.03.12.)
Kazus 27
Jadwiga G szła drogą publiczną. Przechodząc obok posesji swojej sąsiadki Katarzyny Z. zauważyła leżące na drodze jabłka, które
opadły z drzewa należącego do Katarzyny Z. Podniosła je więc i zabrała ze sobą. Przy okazji zerwała również kilka jabłek,
przechodzących przez płot. Czy miała do tego prawo? Jak różniłaby się jej sytuacja, gdyby nie zrobiła tego na drodze lecz na swojej
działce? Jakie roszczenia przysługują Katarzynie w obydwu sytuacjach?
Rozwiązanie
 Art. 148 kc (owoce, jako pożytki gruntu sąsiedniego)
Mateusz Popiel
38








Pożytki naturalne przypadają uprawnionemu. Jabłka są częścią składową drzewa.
Jabłko – część składowa. Nie można być częścią składową części składowej. Jabłko jest częścią składową gruntu. Drzewo też
jest częścią składową gruntu - Art. 48 kc. Dopóki nie spadnie jest przedmiotem własności właściciela gruntu. Kiedy kobieta
zerwała – dopuściła sie deliktu, bezpodstawne wzbogacenie, naruszenie własności. Zmieniło się posiadanie. Jabłko jest
pożytkiem, czyli rzeczą ruchomą – przekształcenie części składowej w rzecz, objęcie rzeczy w posiadanie. Jest to pożytek.
Art. 55 kc
Kobieta na skutek zagarnięcia mienia wywołała:
o Przekształcenie części składowej w rzecz
o Rzecz stała się pożytkiem
o Kobieta nabywa posiadanie bezprawne w złej wierze
Jabłka, które spadły na drogę.
o Jeśli część składowa się odłącza, to jest pożytkiem. Nie ważne w jaki sposób dochodzi do odłączenia. Odłączony
płód jest własnością właściciela rzeczy. Art. 148 kc wyjątkiem – „jego”
o Art. 150 kc (usunięcie przechodzących korzeni) – procedura przekształcania części ruchomej w rzecz
o Art. 148 kc – czyją jest własnością tak powstały pożytek
o Nie ma własności części składowej, jest tylko własność rzeczy. Żeby mogła powstać własność jabłka, to musimy
przekształcić część składową rzeczy
o Jeżeli dochodzi do oderwania, na mocy art. 53 kc jabłko stanowi pożytek naturalny, a na mocy art. 55 kc pożytek
przypada właścicielowi rzeczy, od której płód się odłączył
o Celowe – działanie człowieka, niecelowe - jabłka opadają
o Pożytek własnością właściciela rzeczy. W pewnych przypadkach to, kto odłącza może mieć znaczenie. Przy
dzierżawie ma znaczenie, kto oderwie. Jeżeli dzierżawca – to jemu przysługuje.
o Jabłko, które spadło, jeżeli spadło na mój grunt – ogólna zasada (art. 55 kc – nalezne pozytki)
 Spada na cudzy prywatny grunt sąsiedni – art. 148 kc – „jego pożytek” > grunt sąsiedni. Szczególna
regulacja, polegająca na tym, że opadły owoc jest pożytkiem gruntu sąsiedniego. Jabłko spadłe na grunt
sąsiedni jest pożytkiem gruntu sąsiedniego.
 Na drogę – właściciela drzewa/ rzecz niczyja
 Cudzą rzecz
o Art. 148 kc wprowadza wyjątek od zasady. Jeśli jabłko spada na grunt prywatny, to staje się on własnością
właściciela gruntu. Na drodze – własność właściciela grunt, na którym znajduje się drzewo
Art. 180 kc – przesłanka zamiaru porzucenia rzeczy
Nabycie rzeczy niczyjej – animus i corpus (i wola i faktyczne władztwo) – art. 181 kc, pierwotne nabycie w stosunku do
rzeczy
Nieruchomość nie może być porzucona
Jakie roszczenia przysługują
o Do jabłek zerwanych
o Do jabłek podniesionych
o Art. 222 kc – podstawa roszczenia do wydanej rzeczy. Jak zjadła – bezpodstawne wzbogacenie. Albo art. 222 kc,
albo bezpodstawne wzbogacenie. W razie sprzedaży – art. 59 kc.
Prawo rzeczowe
Ćwiczenia 16 (14.03.12.)
Kazus 100
Jan i Stefan zawarli w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży na mocy której Jan sprzedał Stefanowi nieruchomość gruntowa pod
warunkiem, ze Stefan jako cudzoziemiec uzyska zezwolenie MSWIA na nabycie nieruchomosci. W 10 dni po zawarciu przedmiotowej
umowy Stefan uzyskał stosowne zezwolenie. Sąd wieczysto-księgowy odmówił wpisu Stefana jako właściciela podnosząc, ze umowa
sprzedaży jako warunkowa była nieważna. Stefan udał się czym prędzej do notariusza, którzy sporządził akt. Ten jednak twierdzi, ze
konieczne jest zawarcie drugiej umowy przynoszącej własność i na tej podstawie uzyskanie wpisu do ksiąg, gdyż bez tego Stefan nie
będzie mógł w przyszłości zbyt dalej nieruchomości i nie stanie się jej właścicielem.
Mateusz Popiel
39
Rozstrzygnij, kto ma racje.
Rozwiązanie:











Art. 157 kc (skutki zastrzeżenia warunku i terminu), art. 58 par. 3 kc (nieważność czynności prawnej)
Czy to jest warunek, a jeśli tak, to jaki? Czy i w jakim zakresie ta umowa jest ważna? Jakie są skutki uzyskania zezwolenia,
jakie to uzyskuje konsekwencje prawne? Czy potrzebujemy kolejną umowę? Jakie ma znaczenie wpis do księgi wieczystej?
Co to jest warunek prawny i czym się różni od warunku zwykłego?
o Conditio iuris – wynika z prawa, zdarzenie przyszłe niepewne. Skutki z mocy prawa
 Na jaką okoliczność jest warunek (kiedy ma działać) – warunek stron
 Zawieszający, lub rozwiązujący
o Warunek umowny – wola stron
 Na jaką okoliczność jest warunek – wola stron
 Zawieszający, lub rozwiązujący
o To czy warunek się zastrzeże, czy nie, to on istnieje z mocy prawa
Aby umowa wywołał skutki prawne, nabywca musi uzyskać zezwolenie.
Art. 157 kc mówi tylko o warunku umownym, a nie dotyczy przepisów szczególnych. Więc na mocy art. 157 kc nie ma tutaj
skutku nieważności czynność rozporządzającej. Nie ma znaczenia, czy warunkowość tej transakcji jest wpisana do umowy,
czy nie
Sprzedaż:
o Zobowiązanie/umowa zobowiązująca – ważna, skuteczna
o Rozporządzenie – ważne, ale nieskuteczne. Blokuje go conditio iuris. Jeżeli byłby to warunek umowny, byłoby
nieważne i nieskuteczne.
 Ważność – może być czynność ważna, ale nieskuteczna
 Skuteczność
Nieskuteczność – nie wywołało skutku prawnego. Czynność rozporządzającego wiąże, ale nie wywołuje skutków prawnych.
Jak nie dostanie zezwolenia – art. 471 kc
o Zawiniony – odpowiedzialność odszkodowawcza
o Niezawiniony – brak odpowiedzialności
Nie doszło do przejścia własności. Mogłoby dojść, gdyby były spełnione przesłanki nabycia od nieuprawnionego
Jeżeli uzyska zezwolenie – nastąpił skutek rozporządzający i przeszła własność
Co do notariusza – w przypadku nieruchomości gruntowej wpis do księgi nie jest konstytutywny. Nie ma konstytutywnego
wpisu – więc stanowisko notariusza jest błędne. Wpisy do ksiąg wieczystych są objęte domniemaniem prawdziwości wpisu.
Podstawą będzie umowa i zezwoleniem MSWiA do obalenia wpisu w księdze.
Prawo rzeczowe
Ćwiczenia 17 (21.03.12.)
Kazus 104
A kupił od B nieruchomość. W księdze wieczystej dla nabywanej nieruchomości, której A nie analizował przed zakupem,
wpisana była służebność przejazdu i przechodu na rzecz właściciela sąsiedniej nieruchomości C, roszczenie D o
przeniesienie własności tej nieruchomości na podstawie umowy przedwstępnej zawartej z B, prawo najmu na rzecz E
lokalu X znajdującego się na nieruchomości. Przed zawarciem umowy sprzedaży, B poinformował A , ze na
nieruchomości ciąża jeszcze użytkowanie na rzecz F oraz hipoteka na rzecz H.
Jaki jest status prawny nieruchomości po jej nabyciu przez A i jakie znaczenie (skutek) wywołują dokonane wpisy, jeżeli A
nie wiedział o ich istnieniu?
Rozwiązanie:
 Niewiedza nie ma znaczenia – art. 2 UoKWiH. Nie można zasłaniać się nieznajomością księgi wieczystej.
 Nabył nieruchomość
Mateusz Popiel
40






























Działy w księdze wieczystej:
o I - oznaczenie nieruchomości
o II – prawa związane (prawo własności użytkowanie wieczyste)
o III - obciążenia i ograniczenia
o IV – hipoteka
Zasadą, że prawa rzeczowe przechodzą wraz z nieruchomością. W drodze wyjątku może z jakichś powodów prawo rzeczowe
nie przechodzić.
Skoro wiedział, nie ma podstawy aby zastosować, a więc kupił tak, jaki jest rzeczywisty stan.
Przeniesienie nieruchomości na podstawie art. 19 UoKWiH.
Art. 16 ust. 2 pkt. 2 – może być ujawnione roszczenie o przeniesienie własności.
Stosujemy art. 64 kc dlatego, że skutkiem zawarcia umowy przedwstępnej jest zobowiązanie do zawarcia umowy
przyrzeczonej.
Doktryna: umowę przedwstępną można zawrzeć do następnych umów: zobowiązujących oraz do zobowiązująco
rozporządzających ewentualnie do czysto rozporządzających (nie-kauzalnych – koncepcja umów ograniczonych praw
rzeczowych). Art. 59 kc nie można stosować do umowy przedwstępnej, bo taką umowę można zawrzeć, ale to jest problem
wykonania. Nie ma podstawy do stosowania art. 59 kc – można wykonać zobowiązanie przedwstępne zawierając umowę
sprzedaży.
Mamy roszczenie o przeniesienie własności z umowy przedwstępnej w kazusie, więc co zostało zawarte w księdze?
Wiemy, że jest zawarta umowa przedwstępna i czy tak można było dokonać roszczenia?
Prof. Drozd „Wpis nie sanuje braku podstawy wpisu” – zasada ta oznacza, iż jeżeli wpis nie został dokonany bez
podstawy prawnej to z faktu, że został dokonany nie może doznać uzdrowienia – sam z siebie wpis nie może sanować –
z faktu, że wpis został dokonany nie możemy znaleźć podstawy jego dokonania. Tylko domniemujemy, że został
dokonany prawidłowo, ale może być dokonany bezpodstawnie.
Czy wolno było dokonać wpis?
Co to jest wpis – treść postanowienia sądu.
Art. 16 UoKWiH – katalog przykładowy. Jest to traktowane, jako skuteczne roszczenie o zawarcie umowy sprzedaży na
podstawie art. 16 ust. 1 UoKWiH
Jakie znaczenie nadaje wpis do księgi? Nie ma zastosowania art. 59 kc – możemy ubezskutecznić dokonaną względem nas
czynność prawną i realizować względem nas roszczenia tak, jakby czynność nie została dokonana.
Art. 16 – roszczenie po wpisie ma rozszerzoną skuteczność. Mogę domagać się od C dokonania czynności. Wpisanie
przekształca prawo z ius ad personam w ius ad rem.
Dotyczy to każdej umowy po ujawnieniu roszczenia.
Art. 29 UoKWiH – wsteczna moc wpisu. Wyznacza to moment.
Wyłączenie rękojmi wiary ksiąg wieczystych – art. 8
Dzkw – Dziennik Księgi Wieczystej – wzmianka o wniosku
Dzkw wpisuje się do odpowiedniego działu
Art. 8 – rękojmie wyłącza wzmianka o wniosku i literalnie tak brzmi przepis. Rękojmia wyjątkiem, a nie zasadą
Wpis ma charakter konstytutywny.
Czy niewyodrębniony lokal jest rzeczą przyszłą – tak, bo brakuje nam jednego – konstytutywnego wpisu. Czynność prawna
dotknięta bezskutecznością zawieszoną. Dla stron jest to czynność zamknięta, nie mogą podejmować działań, które byłyby
sprzeczne. Czy nabywca lokalu może go zbyć po dokonaniu czynności prawnej, a przed wnioskiem o wpis?
Orzecznictwo i praktyka: zbywanie niewyodrębnionych lokali możliwe od momentu złożenia wniosku.
Jeżeli wpis zostanie dokonany do księgi – to lokal jest istniejący, ale jeżeli nie zostanie dokonany, to lokalu nie ma.
Art. 19
Z punktu widzenia A, D nadal może realizować prawo wobec niego.
Wpisanie roszczenia do księgi wieczystej z tytułu najmu nie oznacza, że on wstąpi w to miejsce, ale taki następca prawny nie
może wypowiedzieć najmu zawartego na czas oznaczony.
F może korzystać zgodnie z prawem użytkowania. A wiedział istnieniu tego prawa, więc nie może powoływać się na
rękojmie
Art. 68 UoKWiH
Mateusz Popiel
41


Nie można wpisać, bo doprowadzamy do sytuacji, gdy roszczenie jest wpisywane na nieruchomości osoby, która nie
ustanowiła ograniczonego prawa rzeczowego
Hipoteka nie powstanie.
Kazus 105
A kupił nieruchomość od B. W tym samym czasie sąsiad B sprzedał swoja nieruchomość C. Kiedyś miesiąc później A wprowadził się
do nabytego domu zobaczył, ze C przejeżdża przez fragment jego działki. Kiedy zwrócił uwagę C na jego zachowanie, ten
odpowiedział, ze jak kupował nieruchomość od sąsiada B też o niczym nie wiedział, ale po zakupie dowiedział się od okolicznych
mieszkańców, że przez działkę A przebiega nieujawniona w księgach słuszność przejazdu na rzecz właścicieli działki C i na tej
podstawie on i jego najemca będą korzystali z działki A.
W odpowiedzi A stwierdził, że ostatecznie C może i ma służebność, ale jego najemca na pewno jej nie ma, więc nie ma możliwości, by
najemca korzystał z działki A.
Kto ma racje?





Ujemne konsekwencje wiary publicznej ksiąg wieczysty. Negatywne działanie rękojmi ksiąg wieczystych.
Służebności nie ma, bo to jest zwykła służebność, a nie służebność drogi koniecznej. Rękojmia działa zawsze na korzyść
tego, kto się na nią powołuje – nie może działać na rzec C, bo działałaby na niekorzyść.
Nie można doprowadzić do reaktywacji, bo nie ma wpisu.
Służebność wygasa przez niewykonywanie przez lat 10.
C nie ma służebności, bo nie ma podstawy.
Kazus
Jest nieruchomość należąca do A. Jest wpisana do księgi wieczystej. O 8 godzinie (21.03.) – u notariusza 1 A sprzedaje B. O godzinie
9.00 u notariusza drugiego sprzedaję tą samą nieruchomość C. O 10.30 u trzeciego notariusza A sprzedaje D. B nie sprawdzał księgi.
C sprawdził księgę wieczystą 20 marca. D sprawdza on-line. Kto jest właścicielem nieruchomości? Co kto komu może?
Rozwiązanie:
 Przy lokalu konstytutywny przy ustanowieniu, a później już nie.
 Notariusz ma obowiązek wnieść wniosek o wpisanie do księgi w ciągu trzech dni.
 Kluczem do rozwiązania jest to, czy jest wpis deklaratoryjny, czy konstytutywny?
 Przeniesienie własności nieruchomości – z punktu widzenia co jest przedmiotem, to miałoby znaczenie przy użytkowaniu
wieczystym. Lokal, czy nieruchomość gruntowa – wpis deklaratoryjny
 Wpis o godzinie 8.00 – doszło do wywołania skutków prawnych, a więc doszło do przejścia własności na B. Rękojmia
działa w razie niezgodności.
 Działa art. 2 KW i stan prawny był zgodny – bo rzeczywistym właścicielem był A.
 O 8.00 umowa wywołuje skutek prawny i sytuacja niezgodności księgi ze stanem prawnym – właścicielem B, a w księdze
wieczystej figuruje A i jest niezgodność. Dopiero, gdy do sądu trafiłby wniosek, to nastąpiłoby wyłączenie rękojmi.
 O godzinie 9.00 C działa już w warunkach rękojmi (bo od godziny w księgach jest A). C kupuje od A w warunkach rękojmi
i kupuje od nieuprawnionego – nabywa własność (następuje wyzucie z prawa B). Wywołuje skutek od razu. Właścicielem w
tym momencie stał się C
 O 10.30 zadziała ten sam mechanizm. W księdze jest A, ale zmienia się rzeczywistość prawna. Zostaje dokonana kolejna
czynność prawna w postaci sprzedaży na rzecz D. Jest niezgodność pomiędzy stanem faktycznym, a stanem w księdze. W
rzeczywistości stanie się D. Kolejność złożenia wniosków nie ma znaczenia.
 C oz roszczeniami – art. 471 kc ? ( B do A i C do A mają roszczenia)
Prawo rzeczowe
Ćwiczenia 18 (28.03.12)
Kazus 1
42
Mateusz Popiel
Marek jest żonaty z Janiną. Między nimi obowiązuje wspólność ustawowa małżeńska. Marek i Janina postanowili kupić
nieruchomość, stanowiącą przedmiot współwłasności Jana i Piotra. Pierwszy na sprzedaż zdecydował się Jan, od którego
małżonkowie postanowili zakupić ½ udziału za ich wspólnie zarobione pieniądze. Później na zbycie udziału zdecydował się Piotr.
Ponieważ Marek i Janina nie mieli już wystarczająco pieniędzy uzgodnili, że Marek pokryje tę część ceny ze spadku, jaki dostał po
rodzicach.
U notariusza cała czwórka zawarła 1 akt notarialny na mocy którego Marek i Janina kupili od Piotra i Jana całą nieruchomość za
cenę 300.000 zł, z czego cena za udział Jana i Piotra wynosiła po 150 tys zł. Akt zawierał dokładny opis źródeł pochodzenia pieniędzy,
Po zawarciu umowy okazało się, że Piotr jest częściowo ubezwłasnowolniony, a jego kurator odmawia potwierdzenia czynności. Jaki
jest stan prawny nieruchomości?
Rozwiązanie
 Współwłasność – udział jest ułamkiem, cząstką prawa. Jeżeli chodzi o rozporządzanie – dwie możliwości nabycia pełnego
prawa własności
A. Nabywam te uprawnienia, które przysługuję tym współwłaścicielom (tyle czynności prawnych, ile części).
Treść art. 198 kc. Dla każdej transakcji oddzielnie oceniamy ważność, skuteczność itp. Art. 198 kc doznaje
ograniczenia – przy spadku - art. 1036 kc. I. Zawieram umowę ze wszystkimi i od nich kupuje.
B. Jedna strona stosunku prawnego, ale wielopodmiotowa, co oznacza, że aby przeszło do przeniesienia to tylu
współwłaścicieli, ilu ich jest musi złożyć zgodne oświadczenia woli. Jeżeli jedna z czynności będzie wadliwa,
to cała czynność będzie wadliwa, nie dojdzie do skutku. Wtedy, gdyby A jest ubezwłasnowolniony, to wcale
nie doszłoby do transakcji. Zgoda – art. 63 kc
C. Z jednym współwłaścicielem, a pozostali wyrażają zgodę. Jeżeli uchybienie dotyczy zgody, to konsekwencją
jest brak zgody. Kiedy nie można zgody konwalidować – kiedy poprzednio ktoś mu wyznaczył termin do
wyznaczenia zgody i on nie wyraził zgody skutecznie – zgody nie ma.
 Ad A. – Cena za poszczególne udziały
 Ad. B. – Solidarność za zapłatę ceny (dłużników). Wierzytelność o zapłatę ceny jest podzielna. Solidarnie odpowiadają za
zapłatę.
 Małżonkowie byli gotowi do zakupu nawet udziału – w braku wyraźnego określenia.
 Więcej argumentów za modelem A. Brak zdolności Piotra – nabędą tylko połowę z majątku wspólnego
 Dwie koncepcje
I.
Jeżeli małżonkowie używają kwoty z majątku wspólnego i poszczególnych małżonków: cała nieruchomość jest w
majątku wspólnym, ale małżonkowi przysługuje regres
II.
Ponieważ nabycie przedmiotu z majątku wspólnego następuje ex lege, w związku z tym proporcjonalnie do
zaangażowania środków należy to klasyfikować, jako udziały. Mamy współwłasność, gdzie jeden element to jest
małżonka w części, a drugi wspólny.
____________________________________________________________________________________________________________
Prawo rzeczowe
Ćwiczenia 19 (4.04.12.)
Kazus 106
W 1961 r. Janusz S. nabył nieruchomość składającą się z działki nr 43 od oszusta, który posługiwał się fałszywymi dokumentami
wystawionymi na nazwisko osoby, która wpisana była jako właściciel w zbiorze dokumentów prowadzonym dla działki nr 43. W 1982
r. Janusz S., przy okazji ustanawiania służebności czerpania wody ze studni na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości
sąsiedniej oznaczonej jako działka nr 24, założył księgę wieczystą dla działki nr 43, wpisał się do niej jako właściciel, po czym
sprzedał nieruchomość na współwłasność Adamowi M i Józefowi R. Temu ostatniemu, przed nabyciem nieruchomości, opowiedział
swoją starą historię z oszustem. Adam M. i Józef R znieśli współwłasność poprzez podział działki nr 43 w ten sposób, że Adam M. stał
się wyłącznym właścicielem działki nr 43/1 (na tej działce znajduje się studnia), a Józef R. – działki 43/2. Ponieważ historia o oszuście
stała się głośna w okolicy, gmina, która znała dokładnie losy działki 43 od 1961 r., zainteresowana nabyciem obydwu podzielonych
działek, ostatecznie zrezygnowała na nabycia działki od Józefa R, obawiając się o jego tytuł prawny do nieruchomości. Tym samym
gmina kupiła tylko działkę nr 43/1 od wpisanego do księgi wieczystej Adama M., wpisała się jako właściciel do księgi wieczystej, na
następnie na nieruchomości tej ustanowiła użytkowanie wieczyste na rzecz Krystiana W.
1. Kto jest aktualnie właścicielem działek nr 43/1 i 43/2?
2. Czy użytkowanie wieczyste istnieje?
43
Mateusz Popiel
3. Co stało się ze służebnością i jeśli nie wygasła – którą nieruchomość obciąża?
Rozwiązanie
 Początek zdarzenia w kazusie – 1951 r.
 Sięgnąć do przepisów prawo rzeczowe - dekret z 1946 r. i do przepisów wprowadzających kodeks cywilny.
 Janusz nie nabył własności nieruchomości, bo nabył od osoby niebędącej właścicielem.
 Rękojmia chroni sytuacje, gdy to co jest wpisane w księdze jest inne, niż w rzeczywistości.
 Czy mamy tutaj do czynienia ze złą, czy dobrą wiarą? Nie wiemy tego do końca. Ponieważ nie wiemy, kiedy to się zdarzyło
opieramy się na momencie dokonania czynności. Mamy domniemania dobrej wiary. Przyjmujemy dobrą wiarę i
przyjmujemy 10 lat od roku 1965.
o Albo: skoro wiedział, że kupował od osoby posługującej się sfałszowanym dokumentem, to można przyjąć, że był w
złej wierze. Prowadzi to do wniosku, że 20 lat liczymy do roku 1985 r. Niezależnie od dobrej, czy złej wiary
należało przyjąć konkretny termin zasiedzenia.
o Okres posiadania poprzednika doliczamy do okresu posiadania.
 Na udziale użytkowanie wieczyste ustanowić można.
 Służebność – czy był uprawniony, czy nie?
Kazus 1
Adam i Tomek zawarli w formie aktu notarialnego umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego, na mocy której
Adam – jako właściciel nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem, ustanowił na rzecz Tomka odrębną własność lokalu
składającego się z dwóch pokoi, kuchni, łazienki, toalety oraz balkonu i piwnicy. Wykonana przez architekta inwentaryzacja lokalu nie
do końca pokrywała się z jego rzeczywistym stanem – w rzeczywistości do lokalu wejście prowadziło przez inna, niewyodrębnioną
izbę, a do toalety nie było wejścia od lokalu, lecz z korytarza klatki schodowej. Projekt uwzględniał natomiast konieczne przebudowy,
do wykonania których Adam już przystąpił. Dla Tomka nie stanowiło to problemu, albowiem nie planował przebudowy, do wykonania
których Adam już przystąpił. Dla Tomka nie stanowiło to problemu, albowiem nie planował zamieszkać w lokalu, lecz po wykonaniu
remontu sprzedać go z zyskiem nabywcy. Na podstawie inwentaryzacji architektonicznej Adam uzyskał zaświadczenie o
samodzielności lokalu i inwentaryzacja ta stanowiła załącznik do aktu.
Wkrótce po złożeniu do Sądu wieczysto-księgowego wniosku o wpis lokalu do KW, Adam zbył ¾ udziału w współwłasności swojej
nieruchomości gruntowej na rzecz Marii. Maria zaraz po sporządzeniu aktu zbycia udziału, wniosła do Sądu wieczysto-księgowego o
wpisanie jej jako współwłaścicielki lokalu Tomka oraz o nieuwzględnienie wniosku o ustanowienie lokalu w zakresie balkonu, który
jej zdaniem stanowi część nieruchomości wspólnej, a nie lokalu. Pierwszy wniosek wzburzył Adama, który jednoznacznie oświadczył,
że chciał zbyć Marii udział we współwłasności, ale bez prawa do lokalu Tomka i jeśli sąd zmieniłby wpis, to on odstępuje od umowy z
Marią. Niespodziewanie sąd odmówił wpisu Marii jako współwłaścicielki nieruchomości gruntowej podnosząc, że z chwilą
wyodrębnienia pierwszego lokalu nieruchomość ta stałą się elementem nieruchomości wspólnej, która nie może być zbyta bez
wyodrębnienia własności kolejnego lokalu, jako prawo związane. Następnie sąd założył nową księgę dla lokalu Tomka i oddalił
wniosek Marii w sprawie balkonu. Wszystkie decyzje sądu zaskarżyła Maria. W międzyczasie Tomek po założeniu księgi sprzedał
wyodrębniony lokal Robertowi. Ten nie wiedząc nic wcześniej o działaniach Marii, w pierwszym piśmie skierowanym do sądu po tym,
jak już dowiedział sie o sporze z Marią, zasłonił się rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych.
Oceń stan prawny nieruchomości
Rozwiązanie
 Czy można zbyć współwłasność nieruchomości po złożeniu wniosku o zbycie lokalu? Co było przedmiotem transakcji?
 Balkon – balkon jest pomieszczeniem przynależnym do lokalu (starsze orzecznictwo), a nowsze mówi, że jest to
pomieszczenie pomocnicze.
 Balkony (dwie grupy)
o Wyłączna własność lokalu – część składowa tego lokalu
o Może być używany przez większą liczbę osób
 Gdzie są granice samodzielnego lokalu? W przypadku ogrodzeń domniemuje się, że powinni je utrzymywać wspólnie. Dwie
koncepcje:
o Lokal jest jak kostka lodu w zamrażalniku – to co jest wyznaczone ścianami, ale bez ścian
o Prawo własności rozciąga się na całą kubaturę i ściany wewnętrzne nie-konstrukcyjne i zewnętrzne powłoki ścian
Mateusz Popiel
44














o Poza ścianami nośnymi prawo własności wchodzi do połowy ścian
SN 16.01.2008
Problem toalety – minimum, jako element konstrukcji – zespół instrumentów na stale przeznaczony. Nie będzie za lokal
samodzielny coś zbudowane z samych izb: musi być łazienka, toaleta, kuchnia. O tym czy jest to lokal, czy nie decyduje
prawo cywilne.
Przesłanki samodzielności lokalu
Wejście do lokalu prowadzi przez inną niewyodrębnioną izbę. SN: dopuszczalna sytuacja taka, że samodzielnym będzie lokal
ze służebnością przechodu > obecnie nieprzyjęte. Obecnie: nie będzie samodzielnym lokalem lokal, który wymaga
korzystania z innego lokalu
Toaleta – niezbędne urządzenie pomocnicze nie stanowi części lokalu. Jakie ma znaczenie zaświadczenie o samodzielności
lokalu, kiedy przesłanki nie są spełnione?
Jeżeli doszło do ustanowienia do odrębnej własności lokalu, mimo braku przesłanek – skutku to brakiem skuteczności.
Nieważność ustanowienia odrębnej własności lokalu.
Problem z tym, że został ustanowiony wpis i księga na podstawie nieważnej czynności prawnej.
„Wpis nie sanuje braku podstawy wpisu” . Rękojmia nie chroni wpisów w dziale I – w związku z tym, nie może chronić
wpisu nieistniejącego lokalu w dziale I.
Co zbył Adam? Zbył całą nieruchomość razem z tym nie-wyodrębnionym lokalem.
Ale gdyby lokal był wyodrębniony – przekształcenie nieruchomości gruntowej w trzy nieruchomości:
o Wyodrębniony lokal
o Lokale niewyodrębnione – Złożona nieruchomość lokalowa
o Nieruchomość wspólna – nie służą do wyłącznego użytku lokali (dach, mury, klatki schodowe, grunt na którym stoi
budynek)
Czym mógł rozporządzać Adam?
o Udział w złożonej nieruchomości lokalowej. W ślad za powstaniem tych 3 nieruchomości nie idzie ruch w księgach
wieczystych > księga macierzysta. Dla wyodrębnionych lokali zakłada się odrębne księgi wieczyste. (I – lokal,
udział w nieruchomości wspólnej). Udział w nieruchomości wspólnej wpisany także do księgi macierzystej.
Gdyby doszło do wyodrębnienia lokalu dla Tomka, to Maria nie miałaby możliwości wpisu dla księgi spisanej dla lokalu.
Ale ponieważ nie było podstawy do założenia księgi dla lokalu, to Maria nabyła również udział w lokalu, tyle, że on nie
istnieje. Tyle, że Maria nie ma podstaw do wpisania do księgi lokalu, bo nie ma podstawy, aby on istniał.
Chronimy interesy Marii, nie może domagać się wpisania jej do księgi, bo nie ma lokalu. Może domagać zamknięcia się
księgi. Adam nie może odstąpić.
Tomek ma roszczenie do Adama z tytułu niewykonania umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu. Robert do Tomka z
tytułu niewykonania umowy sprzedaży. Każdy, kto ma interes prawny może domagać się zamknięcia księgi dla lokalu, który
nie został wyodrębniony.
Kazus 2
Dwa budynki są położone na gruncie stanowiącym współwłasność Jana i Skarbu Państwa w udziałach po ½ Jan i przedstawiciel
Skarbu Państwa uzgodnili, że wyodrębnią i sprzedadzą znajdujące się w budynkach lokale. W tym celu dokonali podziału działki na
której znajdują się budynki, w ten sposób, że każdy budynek znalazł się na oddzielnej działce. Następnie w budynku ustanowionym na
działce nr 1 ustanowili w kolejnych 10 umowach odrębną własność 10 lokali na rzecz nabywców, z których cena była płacona na
przemian raz w całości na rzecz Jana, a przy kolejnym lokalu na rzecz Skarbu Państwa. Z kolei w budynku na działce nr 2,
postanowiono ustanowić 8 lokali, z czego Jan ma ustanowić na swoim udziale 4 a Skarb Państwa na swoim pozostałe 4. Jan ustanowił
przedmiotowe lokale jednostronnym oświadczeniem woli na swoją rzecz, a następnie sprzedał lokale nabywcom. Skarb Państwa
ustanowił na swoim udziale użytkowanie wieczyste, a następnie wyodrębnił lokale bezpośrednio na rzecz nabywców. Jaki jest
aktualny stan prawny lokali i nieruchomości?
Rozwiązanie:
 Umożliwienie w pewnych sytuacjach podziału nieruchomości macierzystej i znoszenie w pewnych sytuacjach
współwłasności macierzystej.
Mateusz Popiel
45









Art. 5 UoWL – nie stosujemy, bo nie jest wyodrębniony lokal. Oni są dalej współwłaścicielami w takim samym kształcie.
Nie stosujemy ustawy o własności lokali. W momencie wyodrębnienia odrębnych własności lokali – wyodrębnia je
współwłaściciel.
Lokal powstaje na skutek zgodnych oświadczeń woli współwłaścicieli i A i on się staje własnością. Z punktu widzenia
zbycia współwłasności.
Pożytki i przychody przypadają po połowie. Czy i jaka inna czynność została tutaj zawarta? Albo musieliby wcześniej
określić inne zasady zarządem rzeczą wspólną, albo musieliby podzielić ceną na pół.
W istocie oni w ramach ustanowienia odrębnej własności lokali – znoszą współwłasność, przyznają własności Janowi i Jan
zbywa na część nabywcy. Wyodrębnienie części składowej > zniesienie współwłasności > zbycie i sprzedaż lokalu na rzec
nabywcy.
Praktyka jest taka, że dopuszcza się ustanawiania w drodze jednostronnego oświadczenia woli i przeniesienia w jednym akcie
notarialnym.
Samo jednostronne oświadczenie, jako konstrukcja jest dopuszczalne, tylko kto ma złożyć to oświadczenie?
Nie można jednostronnym oświadczenia woli zbyć odrębną własność lokalu.
Czy skarb państwa mógł ustanowić użytkowanie na swoim udziale? Co do zasady może. Art. 3a –to wyłącza.
Następne zajęcia: kazus 3, ustawa prawo własności lokali, nowa ustawa deweloperska.
__________________________________________________________________________________________________________