Wyświetl PDF - Nestlé Nutrition Institute

Wyświetl PDF - Nestlé Nutrition Institute

Krótko- i długoterminowe efekty podawania probiotyków we
wczesnym okresie życia
H. Szajewska
Wstęp
Obawy związane z wczesnym podawaniem probiotyków dotyczą momentu ich
wprowadzenia, tj. podawanie probiotyków często zaczyna się bardzo wcześnie w
niemowlęctwie, czasami zaraz po narodzinach, gdy mikroflora jelitowa nie jest jeszcze w
pełni ustalona, oraz czasu trwania, tj. codzienne podawanie takich produktów może być
przedłużone (do kilku tygodni lub miesięcy). W przypadku niemowląt niekarmionych
naturalnie, podaż probiotyków może odbywać się w formie swoistej macierzy (w postaci
mleka modyfikowanego), która może być jedynym źródłem pokarmu dla niemowlęcia w
dłuższym okresie czasu. Fakt, iż tak pozytywne, jak i negatywne efekty stosowania
probiotyków odnotowuje się wiele lat po ich podaniu w pierwszych miesiącach życia
wzbudza obawy, iż inne trwałe skutki, np. immunosupresja, mogą wystąpić w dorosłym
życiu.
Probiotyki u wcześniaków
Nie znamy jeszcze możliwych zdrowotnych konsekwencji anormalnego modelu kolonizacji
jelit u wcześniaków. Jednakże uznawano, że może on mieć wpływ na podwyższoną
podatność na infekcje i stanowić czynnik patogenetyczny martwiczego zapalenia jelita
cienkiego (NEC).
W licznych systematycznych badaniach, z mataanalizą lub bez, przeanalizowano dane
dotyczące wpływu dojelitowego podawania probiotyków na ryzyko wystąpienia NEC i
śmiertelność wcześniaków. Najnowszym jest zaktualizowana metaanaliza Desphande’a i in.
(data badania: marzec 2009 r.), w której uwzględniono 11 randomizowanych badań
obejmujących 2176 wcześniaków. W porównaniu z grupą kontrolną, w grupie badanej
wcześniaków z włączonym probiotykiem stwierdzono zmniejszone ryzyko wystąpienia NEC
oraz obniżoną śmiertelność, nie było natomiast różnic pomiędzy grupami w kontekście
ryzyka wystąpienia sepsy. Największa obawą wynikającą z tego badania, jak i z wielu innych
metaanaliz dotyczących probiotyków, jest pytanie, czy właściwym jest zestawianie danych
dotyczących różnych mikroorganizmów. Argumenty za i przeciw zestawianiu danych zawarte
są z Tabeli 1. Czy ta metaanaliza powinna zmienić nasze postępowanie? Niedawno Komisja
ds. Żywienia Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
(ESPGHAN) opublikowała stanowisko, że dziś dostępne dane nie pozwalają na
rekomendowanie rutynowego użycia probiotyków jako suplementów diety u wcześniaków w
celu zapobieżenia NEC. Komisja ta uznała ponadto, iż każdy szczep probiotyków i
potencjalne kombinacje szczepów muszą zostać oceniane osobno dla każdego produktu. W
grupach, gdzie ryzyko wystąpienia NEC jest wysokie, można rozważyć użycie probiotyków –
pojedynczych szczepów lub ich kombinacji. Jednakże należy wybierać takie probiotyki, które
są najlepiej przebadane, których siła oddziaływania jest największa, a bezpieczeństwo
najwyższe.
Tabela 1
Argumenty „za” i „przeciw” zestawianiu danych dotyczących różnych probiotyków
Argumenty za:
Zestawienie danych pozwala na:

zwiększenie wielkości próby i jej siły
statystycznej

stwierdzenie, czy jest dowód na efekt
(konsekwencje)

ustalenie kierunku działania efektu

ustalenie wielkości efektu

ocenę jednorodności (zwartości) efektu
pomiędzy poszczególnymi badaniami

identyfikację
najbardziej
obiecujących
probiotyków i podjecie decyzji, czy
uzasadnione są dalsze badania nad tymi
probiotykami
Argumenty przeciw:

suplementacja
probiotykami
interwencją jednorodną

dane zbiorcze z różnych rodzajów, gatunków,
szczepów i porcji probiotyków zebranych w
różnych populacjach, prawdopodobnie ze
zróżnicowanymi ekosystemami mikroflory
jelitowej, mogą dać mylne wnioski

istnieje ryzyko, że wyniki mogą być błędnie
ekstrapolowane na inne probiotyki lub inne
grupy pacjentów
nie
jest
Probiotyki w mleku modyfikowanym dla niemowląt
Niedawno Komisja ds. Żywienia ESPGHAN systematycznie podsumowała opublikowane
wyniki badań dotyczące bezpieczeństwa i wpływu na stan zdrowia podawania mleka
modyfikowanego wzbogacanego w probiotyki. Komisja uznała, że dostępne dane naukowe
wskazują, iż podawanie mleka modyfikowanego suplementowanego probiotykami zdrowym
niemowlętom jest bezpieczne w kontekście ich rozwoju. Podawanie niemowlęciu mleka
modyfikowanego z probiotykami poza okresem wczesnego niemowlęctwa może wiązać się z
pewnymi korzyściami, np. zmniejszeniem ryzyka wystąpienia infekcji przewodu
pokarmowego, zmniejszeniem negatywnych skutków antybiotykoterapii i mniejszej
częstotliwości występowania kolki i drażliwości. Jednakże, dostępne badania różniły się
miedzy sobą jeśli chodzi o jakość metodologiczną, m.in., szczepem badanego probiotyku,
czasem trwania interwencji i wielkością podawanych dawek. Komisja stwierdziła, że jest
wciąż zbyt wiele niepewności by powziąć rzetelne wnioski z dostępnych danych. Ogólnie,
brakuje danych dotyczących długookresowych efektów podawania mleka modyfikowanego
wzbogaconego w probiotyki.
Wnioski
Koncepcja modyfikowania mikroflory jelit poprzez podawanie probiotyków we wczesnych
okresach życia w celu zmniejszenia ryzyka, zapobiegania lub leczenia chorób, także takich,
który ujawniają się w życiu dorosłym, jest bardzo interesująca. Jednakże, potrzebne jest
ostrożne podejście, a długookresowe efekty podawania probiotyków powinny być starannie
ocenione. Dziś wciąż jest więcej pytań, niż odpowiedzi. Spodziewany jest szybki rozwój
badań na tym polu.
Bibliografia:
1. Deshpande G, Rao S, Patole S, et al: Updated meta-analysis of probiotics for
preventing necrotizing enterocolitis in preterm neonates. Pediatrics 2010;125:921–
930.
2. Agostoni C, Buonocore G, Carnielli VP, et al, ESPGHAN Committee on Nutrition:
Enteral nutrient supply for preterm infants: commentary from the European Society of
Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition Committee on Nutrition. J
Pediatr Gastroenterol Nutr 2010;50:85–91.
3. Tarnow-Mordi W, Wilkinson D, Trivedi A, et al: Re: ESPGHAN commentary and
education that probiotics substantially reduce all-cause mortality and necrotizing
enterocolitis in preterm infants. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2010;50:694, author
reply 694–695.
4. ESPGHAN Committee on Nutrition: Supplementation of infant formula with probiotics
and/or prebiotics: a systematic review and comment by the ESPGHAN Committee on
Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2010, in press.