UZASADNIENIE Projekt ustawy o zmianie ustawy

UZASADNIENIE
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o miarach, ustawy o systemie oceny zgodności i
ustawy Prawo telekomunikacyjne wprowadza zmiany mające na celu:
1) wdrożenie do ustawodawstwa polskiego dyrektywy 2004/22/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie przyrządów pomiarowych
(Dz. Urz. WE L 135 z 30 kwietnia 2004 r.) oraz powiązanie ustawy z dnia 11 maja
2001 r. – Prawo o miarach z ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny
zgodności w zakresie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych w
użytkowaniu wprowadzonych do obrotu w wyniku dokonania oceny zgodności;
2) uściślenia obowiązujących przepisów, spowodowanych trudnościami w interpretacji
przepisów ustawy, a co za tym idzie trudności w jej stosowaniu.
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441)
została uchwalona w celu wdrożenia do ustawodawstwa polskiego przepisów unijnych w
zakresie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych i wymagań dla nich.
Ustawa ta implementuje postanowienia dyrektywy starego podejścia 71/316/EWG, która
dotyczy ogólnych zasad i warunków prawnej kontroli metrologicznej przyrządów
pomiarowych. Na podstawie upoważnień ustawowych w niej zawartych do ustawodawstwa
polskiego wdrożono 18 dyrektyw starego podejścia.
W dniu 31 marca 2004 r. została uchwalona dyrektywa nowego podejścia 2004/22/WE
w sprawie przyrządów pomiarowych (MID - skrót pochodzi od angielskiej nazwy dyrektywy
– Measuring Instruments Directive), Dyrektywa MID została opublikowana w Dzienniku
Urzędowym WE nr L135 z dnia 30 kwietnia 2004 r. i zgodnie z jej art. 23 i art. 24 powinna
zostać wdrożona do ustawodawstw państw członkowskich do dnia 30 kwietnia 2006 r., a od
30 października 2006 r. państwa członkowskie powinny zacząć stosować ją w praktyce.
Dyrektywa ta uchyla z dniem 29 października 2006 r. 11 spośród 18 w/w dyrektyw starego
podejścia dotyczących przyrządów pomiarowych objętych prawną kontrolą metrologiczną:
71/318/EWG, 71/319/EWG, 71/348/EWG, 73/362/EWG, 75/33/EWG, 75/410/EWG,
76/891/EWG, 77/95/EWG, 77/313/EWG, 78/1031/EWG, 79/830/EWG (wraz z zmianami).
.Zgodnie z koncepcją nowego podejścia przyjętą przez Unię Europejską w 1985 r.
harmonizacja ustawodawcza została ograniczona do wymagań zasadniczych, które musi
spełniać wyrób wprowadzony do obrotu na rynku Unii, jeśli ma korzystać z prawa
swobodnego przepływu towarów.
Z punktu widzenia aktualnego stanu prawnego w zakresie przyrządów pomiarowych,
wyrażonego w wydanym na podstawie ustawy Prawo o miarach rozporządzeniu Ministra
Gospodarki i Pracy z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie przyrządów pomiarowych
podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli (Dz. U. Nr 74, poz.
653) dyrektywa MID wprowadza nowe podejście w stosunku do następujących przyrządów
pomiarowych objętych obecnie w Polsce prawną kontrolą metrologiczną:
-
wodomierzy,
-
gazomierzy i przeliczników do gazomierzy,
-
liczników energii elektrycznej czynnej,
-
ciepłomierzy,
-
systemów pomiarowych do ciągłych i dynamicznych pomiarów wielkości cieczy innych
niż woda,
-
wag automatycznych – dla pojedynczych ładunków, kontrolujących, porcjujących
odważających, przenośnikowych, wagonowych,
-
taksometrów,
-
miar materialnych,
-
przyrządów do pomiaru wymiarów tj. przyrządów do pomiaru długości tkanin, drutu,
kabla, materiałów taśmowych, opatrunkowych i papierowych, przyrządów do pomiaru
pola powierzchni skór,
-
analizatorów spalin samochodowych.
Ponadto dyrektywa MID wprowadza kontrolę metrologiczną w stosunku do dwóch innych
przyrządów pomiarowych: naczyń wyszynkowych i przyrządów do pomiaru wielu
wymiarów.
Zgodnie z dyrektywą MID w/w przyrządy przed wprowadzeniem do obrotu lub
użytkowania będą podlegać ocenie zgodności, a nie jak dotychczas prawnej kontroli
metrologicznej w postaci zatwierdzenia typu i legalizacji pierwotnej.
Ocena zgodności jest uregulowana w polskim prawie w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r.
o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087) oraz w rozporządzeniach
wykonawczych do niej. Ocena zgodności wyrobów dotyczy tylko wymagań zasadniczych, a
najprostszą metodą udowodnienia, że wyrób spełnia te wymagania, jest wykazanie zgodności
z normą europejską, zharmonizowaną z dyrektywą. Postępowanie dowodzące zgodności musi
być realizowane według procedury złożonej z jednego lub dwu spośród kilkunastu modułów
oceny zgodności. Niektóre moduły mogą być realizowane przez producenta lub
upoważnionego przedstawiciela, większość wymaga jednak udziału strony trzeciej, zwanej
jednostką notyfikowaną. Na dowód, że wyrób przeszedł ocenę pomyślnie, na wyrobie nakłada
się znak „CE”, a producent wystawia deklarację zgodności. Kontrolą prawidłowości
postępowania producentów zajmuje się nadzór rynku
Obecnie tylko jeden rodzaj przyrządów pomiarowych – wagi nieautomatyczne podlegają
ocenie zgodności. Procedury oceny zgodności i wymagania zasadnicze dla tych wag określa
dyrektywa 90/384/EWG implementowana do polskiego prawa na podstawie ustawy z dnia 30
sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. Wagi te do dnia 1 maja 2004r. były objęte
prawną kontrolą metrologiczną w formie zatwierdzenia typu, legalizacji pierwotnej i
legalizacji ponownej. Od dnia 1 maja 2004 r. wagi automatyczne zostały włączone w system
oceny zgodności. W związku z tym wagi, które zostały wprowadzone do użytkowania przed
dniem 1 maja 2004 r. nadal podlegają prawnej kontroli metrologicznej w użytkowaniu.
Natomiast wagi, które od 1 maja 2004 r. są wprowadzane do obrotu na podstawie oceny
zgodności, która nie zajmuje się kontrolą metrologiczną przyrządów w użytkowaniu, takiej
kontroli nie podlegają, ze względu na brak odpowiednich powiązań ustawowych pomiędzy
tymi dwoma systemami. W wyniku czego powstały poważne problemy w użytkowaniu tych
przyrządów, zdecydowana większość użytkowników oraz producentów wag postuluje
przywrócenie
legalizacji
ponownej
w
użytkowaniu
dla
wag
nieautomatycznych
wprowadzonych do obrotu na podstawie oceny zgodności, co bez stosownych przepisów
ustawowych, umożliwiających powiązanie systemu oceny zgodności z systemem prawnej
kontroli metrologicznej, nie jest możliwe.
Wdrożenie dyrektywy do polskiego systemu prawnego, wymaga nowelizacji trzech
ustaw:
1) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. o systemie oceny zgodności i
2) ustawy z dnia 11 maj1 2001r. Prawo o miarach,
3) ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne.
Celami tych nowelizacji są:
1) dostosowanie ustawy o systemie oceny zgodności do postanowień przewidzianych w
dyrektywie MID, które w ocenie projektodawcy wymagają do wdrożenia przepisów
rangi ustawowej i umożliwienie wdrożenia pozostałych jej postanowień w drodze aktu
wykonawczego do tej ustawy;
2) powiązanie dwóch systemów kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych:
a) oceny zgodności przed wprowadzeniem przyrządu pomiarowego do obrotu lub
użytkowania i
b) prawnej kontroli metrologicznej przyrządu pomiarowego w użytkowaniu
- rozwiązanie takie jest dopuszczalne z punktu widzenia prawa UE i jest niezbędne jest
zapewnienie okresowej kontroli spełniania przez te przyrządy pomiarowe wymagań
także w trakcie ich użytkowania;
3) uregulowanie kwestii kontroli metrologicznej wag nieautomatycznych w użytkowaniu,
na zasadach takich jak dla innych przyrządów objętych dyrektywą MID.
art. 1 zmiana ustawy – Prawo o miarach
pkt 1 - 5
Niniejszy projekt wprowadza do ustawy - Prawo o miarach
prawną kontrolę
metrologiczną w formie legalizacji ponownej przyrządów pomiarowych wprowadzonych do
obrotu lub użytkowania w wyniku dokonania oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami
określonymi na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności
(objętych dyrektywą MID i dla wag nieautomatycznych). Objęcie tych przyrządów prawną
kontrolą metrologiczną w użytkowaniu jest podyktowane koniecznością zapewnienia
wykonywania za ich pomocą rzetelnych pomiarów, będących podstawą dokonywania
rozliczeń między obywatelami i przedsiębiorstwami oraz rozliczeń należności budżetowych.
W związku z przejściem od kontroli metrologicznej w formie zatwierdzenia typu i legalizacji
pierwotnej do oceny zgodności przyrządów pomiarowych przed ich wprowadzeniem do
obrotu i użytkowania niezbędne jest zapewnienie, że będą one poddawane w użytkowaniu
okresowej kontroli metrologicznej w celu wyeliminowania i skorygowania ewentualnego
błędnego ich działania spowodowanego zużyciem elementów, rozregulowaniem itp.
Prawo Unii Europejskiej w dziedzinie przyrządów pomiarowych reguluje tylko
kwestie związane z wprowadzeniem przyrządów pomiarowych do obrotu i użytkowania, a
więc procedury oceny zgodności, natomiast kwestia kontroli przyrządów już wprowadzonych
do obrotu lub użytkowania jest regulowana przez prawo krajowe państw członkowskich.
Wprowadzenie do ustawodawstwa polskiego przepisów w tym zakresie (powiązanie ustawy
Prawo o miarach i ustawy o systemie oceny zgodności) nie jest sprzeczne z dyrektywą MID
(pkt 22 preambuły do dyrektywy).
W związku z powyższym zostały doprecyzowane przepisy odnoszące się do legalizacji
ponownej:
1) rozszerzono katalog zakresu prawnej kontroli metrologicznej (art. 1 pkt 1 lit. a i c),
poprzez wprowadzenie obowiązku poddawania przyrządów pomiarowych znajdujących
się w użytkowaniu, a które zostały wprowadzone do obrotu w wyniku dokonania oceny
zgodności, prawnej kontroli metrologicznej w formie legalizacji ponownej;
2) rozszerzono katalog przypadków kiedy należy zgłosić przyrząd pomiarowy do legalizacji
ponownej ( art. 1 pkt 2 lit. b), w związku ze zmianami zawartymi w pkt 1 projektu
przenosząc dotychczasowe uregulowanie art. 8 ust. 4 (uchylanego) do art. 8k ust. 2;
3) określono jako zasadę przy zakresie sprawdzenia przyrządów pomiarowych podczas
legalizacji, iż przyrząd pomiarowy jest sprawdzany na zgodność z wymaganiami
obowiązującymi w chwili wydawania decyzji zatwierdzenia typu. Zgodnie z dyrektywą
MID uznaje się, że, przyrządy pomiarowe, dla których zostaną wydane decyzje
zatwierdzenia typu przed dniem jej wejścia w życie, tj. 30 października 2006 r. mogą być
nadal wprowadzane do obrotu (legalizowane) na zasadach obowiązujących przed tym
terminem. Wprowadzenie takiego przepisu w ustawie pozwala na realizację tego
postanowienia dyrektywy, a jednocześnie rozszerzenie tej zasady na inne przyrządy
pomiarowe
podlegające
pełnej
prawnej
kontroli
metrologicznej,
pozwala
na
wyeliminowanie sytuacji, w której prawidłowo działające przyrządy pomiarowe,
dopuszczone do użytkowania zgodnie z przepisami, nie mogłyby zostać w użytkowaniu
zalegalizowane, na skutek zmiany przepisów określających wymagania dla tych
przyrządów, a tym samym istniałaby nieuzasadniona, zarówno pod względem
ekonomicznym jak i metrologicznym, konieczność wycofania ich z użytkowania w
dziedzinach wymienionych w art. 8 ust. 1 ustawy Prawo o miarach. Ponadto w art. 8 ust. 4
wprowadza się zakres sprawdzania wykonywanego podczas legalizacji ponownej
przyrządów pomiarowych wprowadzonych do obrotu na podstawie dokonania oceny
zgodności,
4) zmieniono pkt 4 w art. 9 w zakresie delegacji ustawowej dla ministra gospodarki w
związku z w/w zmianami (art. 1 pkt 6),
5) dodano art. 20a określający iż Prezes Głównego Urzędu Miar jest organem
wyspecjalizowany w rozumieniu ustawy o systemie oceny zgodności (art. 1 pkt 7).
Zapewnienie włączenia Prezesa GUM w system organów nadzoru rynku w przypadku
przyrządów pomiarowych jest elementem niezbędnym do należytego wykonywania tego
nadzoru w tym zakresie (szersze uzasadnienie dalej). W ocenie projektodawcy tylko
bowiem administracja miar posiada obecnie wystarczające możliwości do skutecznego i
właściwego sprawowania nadzoru nad rynkiem w zakresie przyrządów pomiarowych
objętych dyrektywą MID
Art. 2 – zmiana ustawy o systemie oceny zgodności
pkt 2, 4 i 5
Zgodnie z dyrektywą MID domniemywa się, że wyrób spełnia zasadnicze wymagania,
jeżeli jest zgodny nie tylko z normami zharmonizowanymi ale także z dokumentami
normatywnymi. Przez dokumenty normatywne dyrektyw MID rozumie zaś specyfikacje
techniczne dla przyrządów pomiarowych są ustalane przez Międzynarodową Organizację
Metrologii Prawnej (OIML) (są to tzw. zalecenia). Aby rozróżnić dokumenty w których są
one zawarte od norm zharmonizowanych (dotyczących pozostałych wyrobów podlegających
ocenie zgodności) wprowadza się wiec definicję „dokumentu normatywnego”, który będzie
identyfikowany wyłącznie jako dokument dotyczący wymagań dla przyrządów pomiarowych.
W związku z powyższym wprowadzono odpowiednie zmiany także w art. 12 ustawy,
zawierającym klauzulę wzajemnego uznawania.
pkt 3, 7-9
W art. 8 ustawy wprowadzono rozszerzenie prawnej ochrony oznakowań nanoszonych
na wyrobach na inne oznakowania wynikające z dyrektyw nowego podejścia. Dyrektywy te w
tym dyrektywa MID, mogą bowiem łączyć takie same skutki prawne nie tylko z
nieprawidłowościami przy nanoszeniu oznakowania CE ale też innych oznakowań, które
zgodnie z tymi dyrektywami powinny korzystać z takiej samej ochrony prawnej jak znak CE.
W celu poddania powyższego oznakowania takiej samej ochronie jak znak CE wprowadza się
odpowiednie zmiany w art. 46, 47 i 47a.
pkt 6 oraz art. 1 pkt 10
Wraz z objęciem w/w przyrządów pomiarowych oceną zgodności należy zapewnić
właściwe prowadzenie nadzoru rynku w tym zakresie tj. monitorowania przyrządów
pomiarowych wprowadzonych do obrotu i w przypadku stwierdzenia ich niezgodności z
wymaganiami zasadniczymi, do podjęcia działań w celu wyegzekwowania zgodności. W
zakresie nadzoru rynku przyrządów pomiarowych podlegających ocenie zgodności organem,
który jest w stanie zapewnić wiedzę techniczną i profesjonalizm pracowników oraz działanie
w sposób niezależny oraz niedyskryminacyjny jest Prezes Głównego Urzędu Miar. Prezes w
obecnie obowiązujących przepisach posiada wyłącznie kompetencje w zakresie nadzoru nad
przyrządami podlegającymi prawnej kontroli metrologicznej. Powierzenie nadzoru rynku nad
przyrządami podlegającymi ocenie zgodności Prezesowi GUM wymaga zmiany przepisów
obu w/w ustaw :
-
dodanie art. 20 a w ustawie – Prawo o miarach,
-
dodanie pkt 9 w art. 38 w ust. 2 i 3 ustawy o systemie oceny zgodności,
poprzez wyznaczenie Prezesa GUM jako organu wyspecjalizowanego w rozumieniu ustawy
o systemie oceny zgodności.
W związku z powierzeniem nadzoru rynku w zakresie przyrządów pomiarowych
Prezesowi GUM, przy jednoczesnym ubieganiu się Głównego Urzędu Miar o status jednostki
notyfikowane w zakresie oceny zgodności przyrządów pomiarowych określonych w
dyrektywie MID, należy zapewnić niezależność jednostki notyfikowanej i komórek
organizacyjnych GUM do zakresu działania, których należy nadzór rynku. Obecna struktura
organizacyjna GUM pozwala ten wymóg zrealizować. W ocenie projektodawcy tylko Prezes
GUM na dzień dzisiejszy posiada wystarczające możliwości do skutecznego i właściwego
sprawowania nadzoru nad rynkiem w zakresie przyrządów pomiarowych objętych dyrektywą
MID.
Art. 3
Zmiana art. 15 ust. 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne wynika
z rozszerzenia listy przyrządów pomiarowych podlegających ocenie zgodności poprzez
wdrożenie dyrektywy MID.
Art. 4
Przepisy przejściowe wynikają z postanowień przejściowych dyrektywy MID (art.
23), zgodnie z którymi decyzje zatwierdzenia typu dotyczące przyrządów pomiarowych
wydane przed dniem wejścia w życie przepisów wdrażających tę dyrektywę
zachowane w mocy
zostają
do czasu upływu okresów ich ważności, a w przypadku decyzji
zatwierdzenia typu bezterminowych do dnia 29 października 2006 r. a przyrządy pomiarowe
spełniające prawo stosowane przed 30 października 2006 r. i zgodne z tymi decyzjami
zatwierdzenia typu, mogą być wprowadzane do obrotu na dotychczasowych zasadach
(legalizowane pierwotnie do czasu upływu okresów ważności decyzji zatwierdzenia typu
Powyższa data również będzie obowiązywać w przypadku decyzji z określonym terminem
ważności, ponieważ obecnie decyzje zatwierdzenia typu są wydawane na okres 10 lat.
W związku z tym przyrządy pomiarowe objęte dyrektywą MID będą mogły być
wprowadzane do obrotu lub użytkowania na następujących zasadach:
ƒ od 30 października 2006 r. przyrządy te, co do zasady, przed wprowadzeniem do obrotu
lub użytkowania będą musiały zostać poddane ocenie zgodności,
ƒ w okresie przejściowym tj. pomiędzy 30 października 2006 r. a 29 października 2016 r.,
przyrządy, posiadające ważną decyzję zatwierdzenia typu wydaną przed dniem 30
października 2006 r., będą mogły być nadal produkowane i poddawane legalizacji
pierwotnej na dotychczasowych zasadach przez administrację miar, aż do upływu terminu
ważności tej decyzji.
Art. 5
Proponowany przepis art. 5 uzupełnia lukę w zakresie prawnej kontroli metrologicznej
wag nieautomatycznych wprowadzonych do obrotu na podstawie przepisów ustawy o
systemie oceny zgodności od dnia 1 maja 2004 r. Brak odpowiedniej regulacji w ustawie –
Prawo o miarach
uniemożliwiał poddanie w/w wag prawnej kontroli metrologicznej w
użytkowaniu. Kwestia ta
powinna być regulowana
przez prawo krajowe państw
członkowskich. Konieczność uregulowania tej kwestii była przedmiotem wielu wystąpień
producentów i użytkowników wag nieautomatycznych.