TAL DER ISSA - Kulturograf

PRELUDIUM
DO FILMLANDPOLEN Z OKAZJI ROKU CZESŁAWA MIŁOSZA
Ekranizacja powieści Czesława Miłosza
o tym samym tytule. Konwicki odczytał
DOLINA ISSY
powieść Miłosza na swój własny sposób.
Ważniejsze niż zarys fabuły (powieść wy­
razistej fabuły nie posiada) stają się w fil­
mie obrazy (pejzaże, scenografia, wygląd
Reżyseria i
postaci). W całość zostały wplecione po­
Scenariusz: Tadeusz Konwicki etyckie utwory Czesława Miłosza.
Zdjecia:
Jerzy Łukaszewicz
Akcja filmu toczy się na Litwie w
Muzyka:
Zygmunt Konieczny
początkach XX wieku. Osią kon­stru­kcyj­
Montaż:
Krystyna Rutkowska
ną fabuły są:
Obsada:
Anna Dymna, Maria Pakulnis, losy Tomaszka, małego chłopca, romans
Danuta Szaflarska,
księdza Peikswy z gosposią Magdaleną,
Ewa Wiśniewska,
nieszczęśliwa miłości pokojówki Barbary
Edward Dziewoński,
do jej pana – Romualda i postępujący
Krzysztof Gosztyła,
obłęd leśnika Baltazara. Pojawiają się też
Jerzy Kamas, Jerzy Kryszak,
istoty ze świata nadprzyrodzonego (fol­
Maciej Mazurkiewicz,
klor litewski). Stopień oglądalności filmu
Ewa Kuzyk-Florczak,
zależy w głownej mierze od aktorów i
Anna Juszkiewicz,
ich kunsztu, który pozwala wczuć się w
Marta Lipińska,
graną postać. Reżyser za wszelką cenę
Hanna Skarżanka,
starał się pokazać jak cudowna i nieska­
Joanna Szczepkowska u. a.
zitelna potrafi być natura.
TAL DER ISSA
Produkcja: Studio Filmowe
(ehem. Zespół Filmowy)
Perspektywa, Wytwórnia
Filmów Dokumentalnych
(Warschau)
Czesław Miłosz urodził się 30 czerwca 1911 roku w
Szetejniach na Litwie. Setna rocznica jego urodzin przypada w tym roku w przeddzień objęcia przez Polskę po
raz pierwszy prezydencji w Unii Europejskiej –
1 lipca 2011. Czy można byłoby sobie wyobrazić bardziej
symboliczną wymowę dat – i wspanialszego patrona tego
wydarzenia niż autor „Rodzinnej Europy”?
Tadeusz Konwicki: Jedna z najważniejszych postaci polskiej kultury powojennej,
wybitny pisarz, scenarzysta oraz reżyser filmowy nagradzany wielokrotnie w Polsce
i za granicą. Jeden z prekursorów tzw. Szkoły polskiej, która powstawała, gdy był
kierownikiem literackim Zespołu Filmowego „Kadr“ (1956-1968); jako kierownik
literacki „Kraju“ (1970-1972), „Pryzmatu“ (1972-1977) i „Perspektywy“ (19891991), zainicjował wiele projektów filmowych. Na przełomie 1944 i 45 roku walczył
w antybolszewickiej partyzantce AK w lasach podwileńskich; po przedostaniu się
w 1945 przez nowe granice Polski rozpoczął studia na wydziale polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i przeżył bunt ideowy - został działaczem socjalistycznym, jednym z głównych autorów formacji „pryszczatych“. Od 1956 roku przyjął
jednak pozycję outsidera - pisał odtąd dzieła niemal zawsze balansujące na granicy
„niecenzuralności“. Szczególne miejsce zajmuje wśród nich cykl powieści egzystencjalnych: Sennik współczesny, Wniebowstąpienie, Nic albo nic, oraz aluzyjny para-dziennik Kalendarz i klepsydra. Od połowy lat siedemdziesiątych do 1989 roku kolejne
utwory Tadeusza Konwickiego publikowane
były w podziemiu wydawniczym. Oprócz
powieści, jest Konwicki autorem scenariuszy
do wszystkich swoich filmów. Pisał też scenariusze między innymi dla innych reżyserów:
Austerii, Matki Joanny od Aniołów i Faraona
Jerzego Kawalerowicza oraz Jowity Janusza
Morgensterna. Cała dojrzała twórczość literacka i filmowa reżysera Doliny Issy, zakorzeniona
bardzo silnie w jego biografii, rozpięta jest
między rodzinną Wileńszczyzną i Warszawą,
w której mieszka on od 1947 roku.
Filmografia scenariuszowo-reżyserska: 1955: Kariera , 1957: Ostatni dzień lata,
1960: Matka Joanna od aniołów , 1961: Zaduszki (też reżyseria), 1965: Salto (też
reżyseria), 1965: Faraon, 1965: Der Augenblick des Friedens (Les rideaux blancs)
(scenariusz i reżyseria 3 epizodu), 1971: Jak daleko stąd, jak blisko (też reżyseria),
1982: Dolina Issy , 1982: Austeria, 1985: Kronika wypadków miłosnych, 1989: Lawa
(też reżyseria)
FILMLANDPOLEN 2011
27 MARZEC
Polska 1982,
Film poetycki
102 min.
Polen 1982,
Literaturverfilmung
102 Min.
TAL DER ISSA
Regie und
Drehbuch:
Kamera:
Musik:
Schnitt:
Darsteller:
Tadeusz Konwicki Jerzy Łukaszewicz
Zygmunt Konieczny
Krystyna Rutkowska
Anna Dymna, Maria Pakulnis,
Danuta Szaflarska,
Ewa Wiśniewska,
Edward Dziewoński,
Krzysztof Gosztyła,
Jerzy Kamas, Jerzy Kryszak,
Maciej Mazurkiewicz,
Ewa Kuzyk-Florczak,
Anna Juszkiewicz,
Marta Lipińska,
Hanna Skarżanka,
Joanna Szczepkowska u. a.
Produktion: Studio Filmowe
(ehem. Zespół Filmowy)
Perspektywa, Wytwórnia
Filmów Dokumentalnych
(Warschau)
PRÄLUDIUM
ZU FILMLANDPOLEN AUS ANLASS DES
CZESŁAW MIŁOSZ-JAHRES
Verfilmung des gleichnamigen Romans
von Czesław Miłosz. Konwicki interpre­
tiert Miłosz’ Erzählung auf seine eigene
Weise. Wichtiger als die Handlung sind
die Bilder: Landschaften, Szenografie
und Figuren. All das wird verwoben mit
den Gedichten von Czesław Miłosz.
Wir befinden uns im Litauen zu Beginn
des 20. Jahrhunderts. Der kleine Tomasz
erforscht seine Umgebung, der Priester
Peikswa hat eine Affäre mit der Haushäl­
terin Magdalena, das Zimmermädchen
Barbara ist unglücklich in ihren Chef
Romuald verliebt, und der Förster Balta­
zar verfällt immer mehr dem Wahnsinn.
Um sie und andere dreht sich der Film.
Auch übernatürliche Wesen aus dem
litauischem Volksglauben tauchen auf.
Die Qualität des Films hängt hauptsäch­
lich vom Können der Schauspieler ab;
sie lassen die Zuschauer mit den Figuren
mitfühlen. Der Regisseur bemühte sich,
um jeden Preis zu zeigen, wie wunder­
bar und makellos die Natur sein kann.
Czesław Miłosz wurde am 30 Juni 1911 in Szetejno
in Litauen geboren. Seinen hundertsten Geburtstag
feiern wir dieses Jahr am Vortage der Übernahme der
Präsidentschaft der EU durch Polen am 01. Juli 2011.
Man kann sich nur schwerlich eine bessere Patenschaft für
dieses Ereignis vorstellen, als die des Autors des Buches
„Rodzinna Europa” („West und Östliches Gelände“) vorstellen.
Tadeusz Konwicki: Geboren am 22 Juni 1926 in Nowa Wilejka, (heute Litauen),
gehört zu den wichtigsten polnischen Schriftstellern und Regisseuren der Nachkriegszeit. Als junger Mann kämpfte er als Partisan in der polnischen Heimatarmee
gegen die Sowjetarmee. In der Zeit nach 1945 verfasste er zunächst einige Romane
im Geiste des Sozialistischen Realismus, während er später in metaphorischgrotesker Weise vor allem die Erfahrungen von Krieg und Besatzung verarbeitete.
Hinzu kamen Werke, in denen er ein lyrisches und mythologisiertes Bild seiner
Heimat zeichnete, etwa in dem Roman Chronik einiger Liebesunfälle von 1974,
den Andrzej Wajda 1986 verfilmte. Ein weiterer Schwerpunkt seines Schaffens ist
die Darstellung des Verfalls moralischer Werte und sozialer Bindungen im totalitären
Staat, etwa in dem zunächst im Untergrund verlegten Roman Eine kleine Apokalypse aus dem Jahr 1979 (verfilmt von Constantin Costa-Gavras 1992). Konwicki
gilt zudem als einer der Mitbegründer des polnischen Autorenfilms. Von 1956 bis
1968 war er Chefdramaturg des Filmstudios Kadr. 1966 erhielt er den Staatspreis
Erster Klasse, 2002 den Preis des polnischen PEN-Clubs.
Filmografie (Auswahl): 1955: Karriere, 1957: Der letzte Sommertag , 1960:
Mutter Johanna von den Engeln, 1961: Allerseelen (Zaduszki, 1965: Salto, 1965:
Pharaon, 1965: Der Augenblick des Friedens (Les rideaux blancs), 1971: Wie fern,
wie nah (Jak daleko stąd, jak blisko), 1982: Tal der Issa, 1982: Austeria – Das Haus
an der Grenze (Austeria), 1985: Chronik einiger Liebesunfälle, 1989: Lawa
FILMLANDPOLEN 2011
27 MÄRZ
DOLINA ISSY