Historia

Konkursy Przedmiotowe
w roku szkolnym 2016/2017
PROGRAM MERYTORYCZNY
KONKURSU HISTORYCZNEGO
DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
w roku szkolnym 2016/2017
I. CELE KONKURSU












zachęcenie do samodzielnego poszukiwania i zdobywania wiedzy;
wdrażanie do biegłego posługiwania się wiedzą w rozwiązywaniu zadań problemowych,
umożliwienie zastosowania wiedzy w rozwiązywaniu problemów historycznych;
ukazywanie możliwości wykorzystania wiedzy historycznej w praktyce;
rozwiązywanie problemów o charakterze naukowym w zakresie wiedzy humanistycznej,
wyrabianie zdolności krytycznego myślenia historycznego,
rozbudzanie ciekawości poznawczej i motywacji do dalszego uczenia się,
popularyzacja aktualnych osiągnięć nauki,
pogłębianie znajomości i rozumienia historii Polski,
demonstracja dumy narodowej i patriotyzmu,
ułatwienie zrozumienia wkładu Polaków w dorobek cywilizacji Europy i świata,
zrozumienie osiągnięć przyszłych pokoleń Polaków i ich znaczenia dla dzisiejszej
Polski.
II. WYMAGANIA KONKURSU
Na wszystkich etapach konkursu uczeń powinien wykazać się wiadomościami
i umiejętnościami określonymi w Celach kształcenia – wymaganiach ogólnych Podstawy
programowej kształcenia ogólnego, w części dotyczącej przedmiotu historia na III etapie
edukacyjnym, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012
r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977), a także:








sytuowania wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych w czasie oraz porządkowania
ich i ustalania związków poprzedzania, równoczesności i następstwa,
dostrzegania zmian w życiu społecznym oraz ciągłości w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym,
rozpoznawania tekstów kultury,
wyszukiwania oraz porównywania informacji pozyskanych z różnych źródeł i formułowania wniosków,
wyjaśniania związków przyczynowo-skutkowych analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych,
tworzenia narracji historycznej,
dostrzegania w narracji historycznej warstwy informacyjnej, wyjaśniającej i oceniającej,
formułowanie argumentów na rzecz prezentowanego stanowiska.
TREŚCI MERYTORYCZNE KONKURSU
1
Konkursy Przedmiotowe
w roku szkolnym 2016/2017
TEMAT PRZEWODNI KONKURSU W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
Kultura materialna i polityczna Polski i Polaków
od czasów piastowskich do odzyskania niepodległości po pierwszej wojnie światowej.
ETAP I (szkolny)
Uczestnicy konkursu powinni wykazać się wiedzą i umiejętnościami obejmującymi treści
Podstawy programowej kształcenia ogólnego, w części dotyczącej przedmiotu historia na III
etapie edukacyjnym, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia
2012 r. w sprawie Podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia
ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977) punkty 1
do 15 (Najdawniejsze dzieje człowieka – Polska w dobie unii z Litwą):
Najdawniejsze dzieje człowieka;
Cywilizacje Bliskiego Wschodu;
Starożytny Izrael;
Cywilizacja grecka
Cywilizacja rzymska;
Dziedzictwo antyku;
Chrześcijaństwo;
Arabowie i świat islamski;
Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa;
Bizancjum i Kościół wschodni.;
Społeczeństwo średniowiecznej Europy;
Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy;
Polska pierwszych Piastów. Polska dzielnicowa i zjednoczona;
Polska w dobie unii z Litwą;
Poszerzenie treści Podstawy programowej
Poszerzenie treści Podstawy programowej w I etapie obejmuje zagadnienia wynikające z
tematu przewodniego konkursu opisanego we wskazanej uczniowi literaturze. Będzie dotyczyło:
A. Polska Piastów
 rola pierwszych władców piastowskich w tworzeniu kultury chrześcijańskiej na ziemiach polskich – budownictwo, dziejopisarstwo;
 rola Kościoła w czasie rozbicia dzielnicowego i jego wkład w zjednoczenie ziem Polskich;
 znacznie panowania Kazimierza Wielkiego dla zmiany krajobrazu kulturowego Polski
(urbanizacja, edukacja i nauka, prawo, literatura i sztuka);
B. Polska Andegawenów i pierwszych Jagiellonów
 Jadwiga Andegaweńska – królowa pokoju, nauki i kultury;
 litewscy władcy na polskim tronie – różne języki, wyznania, prawa i obyczaje w państwie polsko-litewskim;
 Wit Stwosz i jego działa;
 Paweł Włodkowic i Stanisława ze Skalbmierza.
2
Konkursy Przedmiotowe
w roku szkolnym 2016/2017
Cezury chronologiczne:
 świat – od początków starożytności do wielkich odkryć geograficznych,
 Polska – od początków panowania Mieszka I do śmierci Aleksandra Jagiellończyka.
ETAP II (rejonowy)
Uczestnicy konkursu powinni wykazać się wiedzą i umiejętnościami obejmującymi treści
Podstawy programowej kształcenia ogólnego, w części dotyczącej przedmiotu historia na III
etapie edukacyjnym, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia
2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia
ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977) punkty 16–
28 (Wielkie odkrycia geograficzne - Rewolucja francuska):
Wielkie odkrycia geograficzne;
Humanizm i renesans;
Rozłam w Kościele zachodnim;
Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów;
Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów;
Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w;
Formy państwa nowożytnego;
Europa w XVIII w;
Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.;
Bunt poddanych – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych;
Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej;
Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w.;
Rewolucja francuska.
Na etapie II obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności z etapu I.
Poszerzenie treści Podstawy programowej
Poszerzenie treści Podstawy programowej w II etapie obejmuje zagadnienia wynikające
z tematu przewodniego konkursu opisane we wskazanej uczniowi literaturze. Będzie dotyczyło:
Polska ostatnich Jagiellonów i w Rzeczpospolitej Obojga Narodów:
 mecenat Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta;
 literatura piękna i pisma polityczne polskiego renesansu;
 Mikołaj Kopernik i jego dzieła;
 przywódcy szlachty polskiej i ich rozumienie demokracji i praworządności;
 sarmatyzm, jako system wartości i styl życia szlachty;
 piękno i triumf Kościoła walczącego – dzieła polskiego baroku;
 kontusze przeciwko frakom – tradycja i zmiany polskiego oświecenia.
Cezury chronologiczne:
 świat – od wielkich odkryć geograficznych do zakończenia rewolucji francuskiej,
 Polska – od wstąpienia na tron Zygmunta Starego do III rozbioru.
ETAP III (wojewódzki)
Uczestnicy konkursu powinni wykazać się wiedzą i umiejętnościami obejmującymi treści
podstawy programowej kształcenia ogólnego, w części dotyczącej przedmiotu historia na III
etapie edukacyjnym, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia
3
Konkursy Przedmiotowe
w roku szkolnym 2016/2017
2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia
ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977) punkty 29–
39 (Epoka napoleońska – Sprawa polska w I wojnie światowej):
Epoka napoleońska;
Europa po kongresie wiedeńskim;
Rozwój cywilizacji przemysłowej;
Europa i świat w XIX w.;
Ziemie polskie po kongresie wiedeński;
Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych;
Życie pod zaborami;
Europa i świat na przełomie XIX i XX w.;
I wojna światowa i jej skutki;
Rewolucje rosyjskie;
Sprawa polska w I wojnie światowej.
Na etapie III konkursu obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności z etapu I i II, a ponadto:
Poszerzenie treści podstawy programowej
Poszerzenie treści podstawy programowej w III etapie obejmuje zagadnienia wynikające z
tematu przewodniego konkursu opisane we wskazanej uczniowi literaturze. Będzie dotyczyło:
A. Aktywność Polaków w Europie i na świecie:
 Wielka Emigracja – kultura i nauka polska, nauka, myśl polityczna,
 wkład Polaków w poznawanie i rozwój innych kontynentów.
B.




Dorobek Polaków pod zaborami
specyfika dorobku kulturalnego i politycznego trzech zaborów;
krakowska i warszawska szkoła historyczna;
sztuka polska w XIX i na przełomie XX w.;
kultura narodowa Polaków,
Cezury chronologiczne:
 świat – od epoki napoleońskiej do zakończenia I wojny światowej,
 Polska – od utraty niepodległości do odzyskania niepodległości.
Ponadto: podczas etapu III uczeń powinien wykazać się umiejętnością tworzenia narracji
historycznej integrującej informacje pozyskane z różnych źródeł, w której przedstawi argumenty uzasadniające własne stanowisko.
LITERATURA DLA UCZNIA
1.
Podręczniki, dopuszczone do użytku szkolnego przez MEN oraz ogólnodostępne atlas
historyczne, zeszyty ćwiczeń i inne materiały dydaktyczne funkcjonujące na rynku edukacyjnym.
Treści dotyczące wskazanych zagadnień w:
2. Szczur S., Historia Polski średniowiecze, Kraków 2002 i inne wydania
3. Rożka M., Złoty wiek, z cyklu Dzieje Narodu i Państwa Polskiego, Kraków 1991
4. Markiewicz M., Historia Polski 1492–1795, wyd. 2, Kraków 2002 i inne wydania
5. Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Kraków 2001 i inne wydania
6. Libera Z., Oświecenie, Warszawa 1991
4
Konkursy Przedmiotowe
w roku szkolnym 2016/2017
7.
8.
Markiewicz H., Pozytywizm, Warszawa 1998
Polska. Dzieje cywilizacji i narodu, pod red. M. Derwicha i A. Żurka, Warszawa-Wrocław
2002: (zagadnienia dotyczące wskazanych wydarzeń).
Tom 1 U źródeł Polski
Tom 2 Monarchia Piastów
Tom 3 Monarchia Jagiellonów
Tom 4 Rzeczpospolita Szlachecka
Tom 5 Pod Zaborami
INFORMACJA DLA UCZNIA DOTYCZĄCA WARUNKÓW KONKURSU
Na konkurs z historii uczeń przynosi ze sobą wyłącznie przybory do pisania: pióro lub długopis.
Zabrania się wnoszenia na salę wszelkich urządzeń elektronicznych.
5