3. Oparzenia – charakterystyka i ocena

Obrażenia w wyniku działania wysokiej temperatury na organizm człowieka. Edukacja zdrowotna
3. Oparzenia – charakterystyka i ocena
Oparzeniem nazywamy uszkodzenie skóry, tkanek, powstałe w wyniku działania różnych czynników. Uraz ten ma znaczący wpływ na zdrowie i życie człowieka. Zgodnie
z definicją Jerzego Strużyny oparzenie to zmiany zapalne lub martwicze powłok i tkanek powstałe w wyniku działania różnego rodzaju energii, po przekroczeniu możliwości
ochronnych organizmu. Zazwyczaj wiąże się je z energią cieplną.
3.1. Statystyki
Światowe jednostki ratunkowe:
• przyjmują około 1,25 mln. przypadków oparzeń w ciągu roku,
• około 50 tys. oparzeń wymaga dłuższej hospitalizacji,
• od 15 do 60% oparzeń jest przyczyną zgonu.
W Polsce statystyki podają następujące dane:
• na około 400 tys. przypadków 5% (około 20 tys.) jest leczonych szpitalnie,
• wskaźnik śmiertelności z powodu ciężkich oparzeń waha się w granicach 500 poparzonych.
3.2. Podstawowy podział oparzeń
Oparzenia możemy podzielić na:
• oparzenia cieplne (termiczne):
– oparzenia gorącym płynem,
– oparzenia płomieniem,
– oparzenie kontaktowe (gorący przedmiot),
• oparzenia chemiczne,
• oparzenia elektryczne,
• oparzenia dróg oddechowych.
3.3. Najczęstsze przyczyny oparzeń
• Najwięcej, bo ponad połowa wszystkich oparzeń jest spowodowana działaniem płomienia. Ten parzący czynnik dotyczy przeważnie osób dorosłych. Tłem urazu może
być niewłaściwe obchodzenie się z ogniem, a nawet działania przestępcze.
–4–
A-01-03_Edukacja zdrowotna.indd 4
11-03-21 11:20
Obrażenia w wyniku działania wysokiej temperatury na organizm człowieka. Edukacja zdrowotna
• Drugie miejsce w statystykach zajmują oparzenia gorącymi płynami. Są częste, ponieważ codziennie zmuszeni jesteśmy do kontaktu z tymi czynnikami przyczynowymi urazów termicznych. Oparzenia gorącymi płynami dotyczą najczęściej małych
dzieci. Powodowane ciekawością świata, przy braku opieki dorosłych, wylewają na
siebie gorące płynne pokarmy czy też gorącą kawę lub herbatę z postawionego nierozważnie w zasięgu rąk dziecka kubka. Nierzadko zdarzają się oparzenia powstałe przy kąpieli, kiedy to opiekun nie dostosuje odpowiednio temperatury wody.
• Oparzenia elektryczne i chemiczne zdarzają się najrzadziej. Najwięcej z nich notowanych jest wśród dzieci starszych. Oparzenia tego rodzaju często powstają na
skutek eksperymentów oraz niebezpiecznych zabaw, np. w chemika czy elektryka.
Mieszanie ze sobą różnych, przypadkowych substancji czy majsterkowanie przy
przewodach elektrycznych jest niezwykle niebezpieczne – młody eksperymentator
zwykle nie zdaje sobie z tego sprawy.
• Należy także pamiętać o pożarach – ich skutki dotykają ludzi we wszystkich grupach wiekowych. Częstą przyczyną pożarów jest niedogaszony papieros.
Warto wiedzieć
Najbardziej narażone na oparzenia grupy wiekowe to dzieci do 4. roku życia i osoby
w wieku 18–64 lat. Wśród ofiar dominuje płeć męska.
3.4. Ocena oparzeń
Ocena oparzenia, a w szczególności ocena ciężkości oparzenia jest konieczna do zastosowania właściwego trybu i sposobu leczenia. Aby powyższy cel został spełniony, należy
zestawić się ze sobą dwa prognostyczne czynniki: wielkość uszkodzonej powierzchni
ciała, skóry oraz głębokość oparzenia.
Opracowano trzy metody oszacowania odsetka oparzonej powierzchni. Każda z nich
ocenia rozległość oparzenia jako odsetek pola powierzchni, wyrażony za pomocą procentów. Tymi metodami są:
• metoda powierzchni dłoni (ręki),
• reguła dziewiątek Wallace’a,
• karta (klasyfikacja) Lunda-Browdera.
Najbardziej popularną metodą określania powierzchni oparzenia jest reguła dziewiątek. Została ona opracowana przez szkockiego chirurga dra Wallace’a w 1951 roku.
Omawiana reguła dzieli ciało człowieka na części, segmenty stanowiące w większości
9% powierzchni ciała lub wielokrotność tej liczby (Rys. 2 i 3).
–5–
A-01-03_Edukacja zdrowotna.indd 5
11-03-21 11:20