Konspekt lekcji

Konspekt lekcji
Temat:
Leon „Kameleon” Wyczółkowski
Cel lekcji:
poznanie twórczości Leona Wyczółkowskiego, charakterystyka stylu malarskiego, wskazanie
różnorodności treściowej i formalnej malarstwa omawianego artysty
wprowadzenie elementów wiedzy o polskim malarstwie schyłku XIX i I połowy XX wieku
kształtowanie umiejętności analizy formalnej i treściowej obrazów
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w
formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych obrazów
Lekcja o charakterze całościowym, przekrojowo prezentująca twórczość Leona
Wyczółkowskiego ze wskazaniem przemian stylistyczno-formalnych w jego twórczości. Można
wykorzystać pracę z materiałem źródłowym – wspólne poszukiwanie informacji o artyście
Prezentacja w formie wykładu:
a)
można skorzystać z zamieszczonej na płycie prezentacji obrazów z komentarzami
dostosowując ilość pokazywanych dzieł do możliwości percepcyjnych uczniów
b)
dokonać samodzielnego wyboru ilustracji z własnych źródeł
c)
posiłkować się wycieczka tematyczną do muzeów posiadających dzieła malarza
ćwiczenia
a) krotka analiza obrazów przez uczniów wg wzorów na opis i analizę obrazu, ujmujących takie
zagadnienia jak: kompozycja, kolor, światłocień, ekspresja
b) w razie łączenia lekcji z wiedzy o sztuce z zajęciami o charakterze praktycznym (plastyka w
gimnazjach ogólnokształcących) można wykorzystać takie ćwiczenia na interpretację obrazu
np. tworzenie wolnych kopii, „Jestem w obrazie mistrza Wyczółkowskiego” np. interpretacja
portretu z wykorzystaniem wlasnej postaci, przetworzenie obrazu etc.
Konspekt lekcji
Temat:
Kraków w twórczości Leona Wyczółkowskiego
Cel lekcji:
wprowadzenie elementów wiedzy o polskim malarstwie schyłku XIX i I połowy XX wieku na
przykładzie twórczości Leona Wyczółkowskiego
młodopolska wizja malarska Krakowa
analiza zróżnicowanych cech formalnych, elementy impresjonizmu w pejzażu miejskim, malarskim i
graficznym zapisie architektury i rzeźby
kształtowanie umiejętności analizy formalnej i treściowej obrazów
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w
formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych obrazów
Przebieg lekcji:
Prezentacja w formie krótkiego wykładu z pokazem ilustracji, zwracająca uwagę na takie
elementy jak kolorystyczne (impresjonistyczne podejście do pejzażu), cechy sztuki ok. 1900 w
szkicach, grafikach i obrazach „wawelskich i krakowskich” Leona Wyczółkowskiego.
Próba analizy treściowej i formalnej wybranych dzieł
Ćwiczenia:
interpretacja pejzażu miejskiego lub jego fragmentu z wykorzystaniem elementów spółczesnego
koloryzmu w kształtowaniu formy plastycznej. Ćwiczenia realizowane w plenerze własnej
miejscowości, najbliższych obiektach zabytkowych etc.
Materiały źródłowe dotyczące powiązań treści z zakresu wiedzy o sztuce, wiedzy o kulturze i języka
polskiego:
- wizja Akropolis Polskiego Stanisława Wyspiańskiego
- Pochód na Wawel
Zestawienie prac Leona Wyczółkowskiego związanych z tematem:
•
„Sarkofagi” cykl z 1896-98
•
Pastele z tzw. „inwentaryzacji” skarbca wawelskiego – „Welum królowej Jadwigi”, „Relikwiarz
św. Stanisława”
•
Teki graficzne „Wawel I” i „Wawel II”, „Kraków”
•
„Wawel od strony Zwierzyńca zimą” 1910, Widok Wawelu z Kaplica zygmuntowską w zimie”
1914, „Chrystus Wawelski” 1896, „Sarkofag św. Stanisława w Katedrze wawelskiej”
Porównania z przedstawieniami plastycznymi Krakowa i Wawelu u innych malarzy:
Pastelowe pejzaże krakowskie Stanisława Wyspiańskiego, projekty witraży dla katedry tegoż artysty
Konspekt lekcji:
Temat:
Grafiki Leona Wyczółkowskiego
Cel lekcji:
Poznanie twórczości graficznej Leona Wyczółkowskiego
Przybliżenie uczniom (w teorii) różnych technik grafiki warsztatowej: opis procesu tworzenia oraz
możliwych do uzyskania efektów
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w
formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej
Alternatywnie: wycieczka do muzeum umożliwiająca zobaczenie oryginalnych odbitek prac
wykonanych w różnych technikach np. w zbiorach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego
w Bydgoszczy, innych placówkach muzealnych posiadających zbiory grafiki
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych dzieł
Przebieg lekcji:
Krótki wykład ilustrowany reprodukcjami lub wycieczka tematyczna
Zespołowe lub indywidualne próby rozpoznania technik graficznych i analizy formalnej grafik
Poszukiwanie w słownikach terminów plastycznych definicji określonych technik
Wykorzystanie fragmentu tekstu z portalu WWW Culture pl poświęconego grafikom Leona
Wyczółkowskiego, m.in. praca z tekstem – poszukiwanie opisów efektów artystycznych, które
uzyskiwał artysta w różnych technikach. Wyszukiwanie treści faktograficznych dotyczących np.
nauczycieli warsztatu, inspiracji etc.
Tekst z portalu WWW Culture pl autorstwa Ireny Kossowskiej– fragmenty o grafice
Fragment I
Prezentacje grafik L. Wyczółkowskiego
„Ryciny Wyczółkowskiego prezentowane były na międzynarodowych wystawach grafiki w Pradze
(1925), Florencji (1925, 1927), Filadelfii (1933) i Nowym Jorku (1934). Indywidualne wystawy
twórczości artysty odbyły się w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1905, 1917,
1921, 1927, 1932), warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (1907, 1910, 1911, 1915,
1921, 1928, 1930) i Instytucie Propagandy Sztuki (1932). Monograficzne ekspozycje zorganizowano
ponadto w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu (1932) i Lwowie (1933) oraz w
Muzeum Miejskim w Bydgoszczy (1934). Jako członek "Sztuki" Wyczółkowski uczestniczył w latach
1897-1927 w wystawach ugrupowania urządzanych w Krakowie, Warszawie i Lwowie, a także w
zagranicznych prezentacjach w Pradze (1902) i Wiedniu (1908). W okresie 1921-1922 przyłączył się
do ekspozycji poznańskiej Grupy Artystów Plastyków "Świt".”
Fragment II: Inspiracje, techniki, nauczyciele warsztatu graficznego
„Około 1900 rozpoczął się ponad trzydziestoletni okres fascynacji Wyczółkowskiego grafiką
oryginalną. Pierwsze próby, do których zachęcił artystę Feliks Jasieński, koneser i kolekcjoner grafiki
europejskiej, wykonał twórca w technikach z malarstwem blisko spokrewnionych - oleolitografii
barwnej i algrafii. W dziedzinie akwaforty technicznych rad i wsparcia udzielał mu mistrz akwaforty
reprodukcyjnej - Ignacy Łopieński, posiadacz pierwszej w Warszawie i jedynej niekwestionowanej
przez rosyjskie władze prasy, jaką dysponowali wówczas Polacy. Jako profesor krakowskiej ASP
począwszy od 1902 Wyczółkowski prowadził nieustanne eksperymenty w dziedzinie technik
graficznych; najszersze możliwości artystycznej ekspresji odnalazł w technice litografii. Trwającą
ponad ćwierćwiecze fascynację twórcy tym graficznym medium poprzedziły liczne próby w zakresie
akwaforty, akwatinty, fluoroforty i miękkiego werniksu. Graficzne teki Wyczółkowskiego, m.in. "Teka
mieszana" (1904), "Teka litewska" (1907), "Gdańsk" (1909), "Teka huculska" (1910), "Wawel I. II."
(1911/12), "Teka ukraińska" (1912), "Kraków" (1915) i "Stara Warszawa" (1915), zawierały głównie
autolitografie, zestawione niekiedy z fluorofortami i autoalgrafiami.
Fragment III
Charakterystyka cech formalnych grafik Leona Wyczółkowskiego
„Litografia Wyczółkowskiego ewoluowała z czasem, ulegała formalnym przeobrażeniom; artysta
zmieniał sposób operowania czarną kredą, prowadził ją bokiem dla uzyskania półtonów i miękkich
kształtów, rysował ostro zatemperowaną by zintensyfikować precyzyjny kontur, dopełniał tuszem dla
pogłębienia cieni. Sam przygotowywał kamień litograficzny, decydował o szorstkości grenu,
własnoręcznie odbijał swe ryciny, mnożąc próbne odbitki, sam dobierał fakturę i odcień papieru, sam
go też niejednokrotnie barwił. Po wykonaniu nie więcej niż trzydziestu skończonych odbitek niszczył
kamień litograficzny”
„W twórczości graficznej Wyczółkowskiego hegemonię sprawowała czarno-biała gama walorowa; w
monochromatycznej litografii artysta poszukiwał jakości wyjątkowych, dla grafiki specyficznych,
odróżniających ją od malarstwa. Gdy podmalowywał akwarelą niektóre ze swych późniejszych rycin,
podkreślał, iż akcenty barwne powinny jedynie pobudzać kolorystyczną wyobraźnię widza,
"podrażniać" jego oko, nie zaś przytłaczać wartości graficzne i tłumić gamę szarości rozpiętą między
biegunami czerni i bieli. Największą siłę ekspresji osiągnął artysta-grafik w akwatintach zebranych w
tece "Tatry. Ośm akwatint" (1906). Tu na niewielkiej powierzchni ryciny nastąpiła najsilniejsza
kondensacja psychicznego poddania się twórcy majestatowi gór, odczucia potęgi zamieszkałych
wśród nich żywiołów. Wyczółkowski zastosował w swych grafikach podpatrzony w japońskich
drzeworytach zabieg ukazywania bardzo wąskiego wycinka krajobrazu, który dopełnia się i
ogromnieje w wyobraźni widza dzięki refleksom rzucanym przez niewidoczne partie pejzażu na
zamarłą w bezruchu taflę Czarnego Stawu (Czarny Staw o zmierzchu). Kompozycyjne plany spiętrzają
się tu jeden nad drugim tworząc niemal abstrakcyjną harmonię subtelnie zróżnicowanych szarości i
czerni, którą zakłóca jedynie biel śniegowych płatów (Czarny Staw od strony Morskiego Oka). Duszna
atmosfera ściśniętej przestrzeni panuje także we wnętrzu lasu, wśród stłoczonych pni drzew
osadzonych w pierścieniach śniegu (Las pod śniegiem). Na igliwiu świerków układają się miękko
śniegowe czapy i wydrapane igłą włosy szronu (Okiść).”
„Odmienne widzenie natury, bezpośrednie i spontaniczne przejawia się w graficznych tekach
Wyczółkowskiego utrwalających widoki Litwy. W "Tece litewskiej" (1907) ujęcia pejzaży cechuje
maksymalna oszczędność środków ekspresji; lapidarny, pospieszny rysunek chwyta w wąskiej gamie
czerni i bieli ulotne wrażenia optyczne.Mistrzowskie operowanie miękką kredą, zręczne
przechodzenie zwinnej linii w dynamicznie położoną plamę aksamitnej czerni, stworzyły w
autolitografiach Wyczółkowskiego sugestię bezkresnego krajobrazu przytłoczonego ogromem nieba
(Dwie sosny i pień, 1907). Również teki "Huculska" (1910) i "Ukraińska" (1912) niosły w sobie wyraz
rozmiłowania w rodzimym krajobrazie, prezentowały pełne urzeczenia spojrzenie na pejzaż stepowy,
na skromne miasteczko wśród pól, wieś rybacką nad rzeką, huculskie cerkiewki i wiatraki, ubogie
chaty, konie w kieracie i stada bydła. Kredkowy rysunek wzbogacił się tu o szczegóły, realistyczne
ujęcie zyskało na opisowości, wciąż jednak oszczędnej i nie przegadanej. Monumentalnego wymiaru
nabrały sosny w autolitografiach wykonanych przez Wyczółkowskiego w 1908 w Połądze. Krótka,
mocna kreska oddaje tu zwarte masy igliwia drzew zakomponowanych zgodnie z zasadami japońskiej
estetyki, asymetrycznie i po diagonali dla zrównoważenia białej płaszczyzny nieba (Sosny z Połągi,
1908). Krzyże towarzyszą monumentalnym, "rozdartym" sosnom w autolitografiach z teki
"Wspomnienia z Legionowa. 1916" (1920), którą Wyczółkowski poświęcił pamięci polskich
legionistów.”
„Wyczółkowski, jako twórca piętnastu tek graficznych stał się na polskim gruncie niedoścignionym
rekordzistą. Z równym rozmachem jak rozległe krajobrazy Litwy i Ukrainy kreślił Wyczółkowski
pejzaże miejskie. W 1909 artysta wydał pierwszą tekę, na którą składały się wyłącznie motywy
architektoniczne; były to widoki Gdańska notowane zręcznym pociągnięciem kredki, postrzegane
wrażliwym na zmienność walorowych tonacji okiem realisty. Twórca nie obawiał się radykalnej
fragmentaryczności ujęć - nie zawahał się zawiesić kopułę wieży ratuszowej i dachy kamienic w
optycznej próżni wytworzonej poprzez biel planszy, pozbawiając je solidnej, architektonicznej
podpory (Ratusz - wieża, 1909). Najeżona strzelistymi wieżycami sylweta kościoła Panny Marii
zamykająca bieg ulicy, w autolitografii Wyczółkowskiego wydaje się być eteryczną kurtyną (Kościół
Panny Marii, 1909). "Portretując" polskie miasta, Gdańsk, stary Kraków i Warszawę, artysta ukazywał
zabytki architektury przywołujące z pamięci przeszłość narodu. Skarbnicą narodowych pamiątek i
symbolem dawnej potęgi polskiej państwowości był Wawel; jego potężną sylwetę, widzianą raz od
strony Stradomia, raz Zwierzyńca, to znów od ulicy Starowiślnej, Wyczółkowski potrafił przeobrazić w
swych litografiach w zjawiskowe zamczysko. W obu tekach wawelskich (1911/12) artysta uwiecznił
najcenniejsze dla pamięci narodowej fragmenty wawelskiej architektury - katedrę, Kurzą Stopkę,
Kaplicę Zygmuntowską i najbardziej nośne symbolicznie królewskie nagrobki, Jadwigi, Jagiełły i
Kazimierza Jagiellończyka. Wyczółkowski porzucił tu dotychczasową szkicowość ujęcia na rzecz stylu
bardziej wysmakowanego i dekoracyjnego, przywrócił linii funkcję opisową, kreski smukłe, cienkie,
napięte jak struny powiązał z miękkimi, krętymi, zwinnie zmieniającymi swój bieg; swą ascetyczną,
czarno-białą skalę walorową dopełnił wąską, zharmonizowaną gamą barw. Patriotyczną wymowę
miała też teka Kraków (1915); tutaj luministyczne efekty intensyfikują atmosferę zadumy nad
upływającym czasem w wymiarze indywidualnej egzystencji i narodowego bytu. Wygląd Warszawy
czasów wojny upamiętnił Wyczółkowski - "uwięziony" w stolicy na skutek działań wojennych - w tece
"Stara Warszawa" (1915). Szczególnie pociągały go malowniczo nawarstwiające się bryły dachów
Starego Miasta, którym przyglądał się z bliska, z poziomu okna facjaty.”
„Podobnie jak w technice malarstwa olejnego i pastelowego rysunku artysta osiągnął wirtuozerski
poziom w portretach wykonanych technikami graficznymi - akwatinty, akwaforty, suchorytu,
fluoroforty i litografii. Pokrewna rysunkowi kredką technika miękkiego werniksu szczególnie dobrze
służyła Wyczółkowskiemu w oddawaniu gry światła i cienia na twarzach modeli (Rybak z siecią, 1908;
Szymon Tatar z Zakopanego, 1908). Miękki kontur i subtelny modelunek walorowy pogłębiają
liryczną ekspresję wizerunków młodych góralek. Kreślone pospiesznie przez Wyczółkowskiego postaci
- górali, Hucułów, ukraińskich rybaków - cechuje synteza ujęcia wynikająca z niezwykłej umiejętności
notowania cech esencjalnych, najbardziej charakterystycznych wyglądu, gestu, ruchu i pozy.
Impresjonistyczne widzenie znalazło wyraz w litografii przedstawiającej motyw kopania buraków;
zdolność chwytania ulotnych efektów atmosferycznych, mimo ograniczenia skali barw do czerni i
bieli, osiągnęła tu kulminację (Kopanie buraków, ok. 1911).”
„W tekach z późnego okresu twórczości, "Lublin" (1918/1919), "Teka jubileuszowa kościoła Panny
Marii w Krakowie" (1926-1927) i "Wrażenia z Pomorza" (1931), Wyczółkowski rozwinął do perfekcji
realistyczną formułę obrazowania, formułę zwięzłą, niekiedy lakoniczną, kiedy indziej bogatszą w
szczegóły i walorowe gradacje; znamienna jest tu zależność środków ekspresji - grubości i giętkości
linii kreślonych litograficzną kredką, wyrazistości plamy kładzionej tuszem - od stylistycznych cech
ukazanych budowli i zabytków architektury. Odmiennym językiem plastycznym posłużył się
Wyczółkowski w planszach włączonych do teki "Wrażenia z Białowieży" (1922) i "Gościeradz" (192324) przedstawiających w wielu wariantach leśny matecznik. Grę słonecznych promieni na
węzłowatych konarach monumentalnych dębów, gąszcz kruchych gałęzi świerków i pomarszczoną
fakturę kory oddaje tu w mistrzowski sposób gama tonów i półtonów zamkniętych pomiędzy
biegunami czerni i bieli (Świerki z suchymi gałęziami Pobrzmiewają tu ponownie reminiscencje
japonizującej estetyki, jej dekoracyjnej płaskości i asymetrycznych układów kompozycyjnych, czytelne
najbardziej w obrazie zacinającego ukosami śniegu i wichru przyginającego do ziemi konary drzew
(Zawieja w puszczy). Słynne Sędzieliny, Szrony, Okiście i Osadzie wyobrażone przez Wyczółkowskiego
na luźnych planszach - to koronki oszronionych gałęzi tworzących abstrakcyjny ornament i puszyste
czapy śniegu spiętrzone na choinkach zdematerializowanych poprzez ostry kontrast plam czerni i bieli
(Sędzielina). Zdolność graficznego medium do sugestywnego odtwarzania rozmaitych faktur
wypróbował Wyczółkowski także w martwych naturach kontrastując ostrość cięcia kryształu
ozdobnej karafki z wiotkością bukietu kwiatów (Peonie w krysztale, 1922).”
Konspekt lekcji
Temat:
„Piękna nasza Polska cała” – teki graficzne
Cel lekcji: poznanie twórczości graficznej Leona Wyczółkowskiego
Ukazanie różnych sposobów „opisywania grafiką” rodzimego pejzażu, architektury i przyrody
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe*, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w
formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych obrazów
Przebieg lekcji:
Pokaz rycin z tek graficznych (reprodukcje, reprodukcje w formie slajdu lub zapisu elektronicznego)
wybranych przez nauczyciela wg określonego kodu: prezentacja określonych miejsc np. miasta ( teki
Gdańsk, Warszawa, Kraków, ryciny przedstawiające Lublin, Toruń etc.), pejzaże, wizerunki drzew.
Próba wspólnego scharakteryzowania środków plastycznych, którymi posługiwał się autor np. dla
pokazania przestrzeni, pokazania detalu, uchwycenia zjawisk świetlnych, uzyskania określonego
nastroju
Ćwiczenia rysunkowe w plenerze – szkice pejzażu
*można wykorzystać materiały z poprzedniego konspektu
Konspekt lekcji
Temat:
Drzewa, drzewa, drzewa – wizje przyrody w malarstwie i grafikach Leona
Wyczółkowskiego
Cel lekcji:
poznanie twórczości Leona Wyczółkowskiego, charakterystyka stylu malarskiego i graficznego artysty
wskazanie przyrody jako jednego z elementów inspiracji artystycznej
zwrócenie uwagi na zagadnienia obserwacji i interpretacji natury w sztuce
kształtowanie umiejętności analizy formalnej i treściowej obrazów
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w
formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej – ryciny z tek poświęconych przyrodzie
m.in. „Dęby rogalińskie”, „Cisy”, inne przedstawienia drzew
Pastele – pejzaże z Podhala, lub z motywem cyprysów
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych prac
Ćwiczenia: wykonywanie szkiców drzew z natury, interpretacja motywu drzewa w grafice – np.
linoryt, monotypia
Konspekt lekcji
Temat:
W.Kielera)
Dwa Stańczyki – analiza i interpretacja obrazu (wg sugestii mgr
Cel lekcji:
kształtowanie umiejętności porównawczej analizy formalnej i treściowej obrazów, oraz interpretacji
tekstu kultury jakim jest obraz
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe np. fragment z „Wesela”, teksty dotyczące analizy i interpretacji
obu obrazow np. na podstawie „Polaków portret własny” publikacje poświecone twórczości Matejki i
Wyczółkowskiego. Materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w formie reprodukcji,
przezroczy lub prezentacji multimedialnej – reprodukcje obrazów Jan Matejko „Stańczyk na balu u
królowej Bony”, Leon Wyczółkowski „Stańczyk”, karty pracy, w tym tabela do analizy porównawczej
obrazów
Metody pracy: wprowadzenie w formie krótkiej pogadanki, samodzielna analiza porównawcza
obrazów
Przebieg lekcji
Zasygnalizowanie podstawowych zagadnień treściowych i formalnych np. interpretacja Stańczyka w
sztuce polskiej schyłku wieku wg historiozofii Matejki, Stańczyk jako symbol i patron tzw.
„Stańczyków”, Stańczyk jako postać z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego etc.
Zagadnienia formalne: kompozycja, kolor, światłocień, ekspresja, sposób przedstawiania postaci
Samodzielna analiza prac przez uczniów w formie pisemnej, lub ustnej prezentacji przed klasa
Materiały dydaktyczne – konkretyzacja
a) reprodukcje obu obrazów
b) Scenariusz i karta pracy wg wzoru dla uczniów gimnazjum ( interpretacja scenariusza na
podstawie wzoru scenariusza lekcji o Matejce i Wyspiańskim z poradnika do nauczania
plastyki w szkole podstawowej Ewa Urbańska i Wiesława Wittek „Świat sztuki” WSiP 2007
Przebieg lekcji: krótka charakterystyka sylwetek artystycznych Jana Matejki i Leona
Wyczółkowskiego z podkreśleniem zagadnień treściowych, roli polskiego malarstwa w
kształtowaniu świadomości narodowej i historycznej. Róznice w postawie Matejki i
Wyczółkowskiego – wpływ epoki etc.
Sporządzenie prostej tabeli porównawczej pozwalające scharakteryzować środki wyrazu
plastycznego i treści
inspiracje
„Stańczyk” Jana Matejki
„Stańczyk” Leona
Wyczólkowskiego
Postać Stańczyka w
przekazach historycznych
Postać Stańczyka w świetle
tekstu „Wesela” i publicystyki
krakowskiej
Symbolika błazna
królewskiego jako mędrca
Symbolika teatru i teatru
marionetek
technika
Malarstwo olejne
Malarstwo olejne
Elementy ekspresji
Mimika twarzy, statyczne
ujęcie postaci,
wprowadzenie motywu
autoportretu
Wrócenie uwagi na gest
Realizm przedstawienia
Inna kolorystyka,
wprowadzenie
swobodniejszej plamy
barwnej
Sposób umieszczenia postaci
w przestrzeni obrazu
Sposób umieszczenia postaci
w przestrzeni obrazu
Kompozycja obrazu
Ujęcie wnętrza i
Anonimowość postaci – twarz
skryta w dłoni
przedmiotów
Róznice formalne:
Kolorystka
Modelunek światłocieniowy
Rodzaj plamy barwnej
c) karta do analizy formalnej
Obraz A
Kompozycja
Kolorystyka
Sposób
oddania
przestrzeni
Światłocień
Ekspresja
Wnioski
końcowe
Obraz B
Konspekt lekcji
Temat:
Podhale – krajobraz prawdziwy i symboliczny
Cel lekcji:
Ukazanie roli Podhala w sztuce przełomu wieków XIX i XX w sztuce i literaturze
Wskazanie różnorodności formalnej dziel Wyczółkowskiego związanych z Podhalem, „od obserwacji
do interpretacji”, „między rzeczywistością a symbolizmem”,
kształtowanie umiejętności analizy formalnej i treściowej obrazów
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza o
tematyce podhalańskiej w formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej
Fragment tekstu Ireny Kossowskiej poświęcony pracom o tematyce tatrzańskiej za WWW.Culture pl
Autorka opisuje kilka ujęć pejzażu górskiego u Wyczólkowskiego np. „aluzyjne sylwety
średniowiecznych rycerzy zaklętych w skały przestawione w serii pasteli Legendy tatrzańskie z 1904.”
„Historyczny wymiar twórczości artysty przejawił się w najbardziej oryginalny sposób w widokach
Tatr, w których polscy moderniści dostrzegali ostoję rodzimej kultury, kolebkę narodowej tożsamości
i źródło odrodzenia. W namalowanym przez Wyczółkowskiego w 1898 obrazie Giewont czerwona
Skały w Tatrach
1904, z cyklu Legendy tatrzańskie - Legenda Tatr, pastel, gwasz, papier, tektura
fot. Tomasz Szemalikowski
dzięki uprzejmości
Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu
poświata zachodzącego słońca wydobywa profil śpiącego rycerza - kształt, jaki przybrał szczyt
Giewontu - pogłębiając ekspresję i symboliczną wymowę motywu. Symboliczny wymiar serii
tatrzańskich pasteli z 1904 uwypuklał zbiorczy tytuł Legendy tatrzańskie, świadczący o ciągłej
obecności w podtekstach artystycznych poczynań historycznej perspektywy, historycznych kategorii
myślenia, które nabrały wyrazistości w kontekście politycznych wydarzeń 1904. Rok 1904 był tym
momentem historycznym, w którym ze względu na toczącą się wojnę rosyjsko-japońską w
społeczeństwie polskim odżyły nadzieje na odzyskanie niepodległości, nowego zabarwienia nabrała
pamięć narodowych czynów i narodowa mitologia. Dla rysującego tatrzańskie masywy
Wyczółkowskiego punktem wyjścia była próba utrwalenia wizualnych wrażeń, uchwycenia i
zamknięcia w artystycznym kształcie ulotnych stanów atmosferycznych. Impresjonistyczne przesłanki
uległy jednak przeobrażeniu pod wpływem historycznej refleksji; nasycenie tatrzańskich motywów
osobistym przeżyciem artysty wyraziło się w syntetyzującej formule stylistycznej, w zawężeniu gamy
barwnej i wyborze mrocznej dominanty kolorystycznej (Czarny Staw). Inspirowane estetyką
japońskiego drzeworytu, wpisane w ciasne kadry obrazów zwierciadlane odbicia skalnych zboczy w
tafli
Mnich nad Morskim Okiem
1904, pastel, gwasz, papier
dzięki uprzejmości
Muzeum Narodowego w Krakowie
stawów tworzyły sugestię przestrzeni zwielokrotnionej, otwartej, wrażenie zatopienia obserwatora w
ogromie monumentalnych - choć tylko wycinkowo widocznych gór (Mnich nad Morskim Okiem,
1904; Widok na Morskie Oko z Czarnego Stawu, 1905). Najbardziej znamiennym przejawem
historycznej świadomości są skalne sylwety rycerzy Bolesława Śmiałego uśpionych - zgodnie z ludową
legendą - w Tatrach, by po wiekach niewoli zrzucić klątwę i przynieść narodowi upragnioną wolność
(Skały w Tatrach, Mnich, Wiec druidów z Doliny Chochołowskiej, Rycerze po zachodzie słońca).
Patriotyczne treści nabierają bardziej literackiego charakteru w pastelach przedstawiających konnego
rycerza w zbroi dmącego w róg na tle górskich szczytów (Rycerz trąbi na tle Tatr); sugestię
nadchodzących przemian wprowadza tu rozkwitła barwami wiosny łąka (Rycerz wśród kwiatów,
1907).Te serie perfekcyjnych warsztatowo pasteli świadczą - podobnie jak rodzime pejzaże o
zintensyfikowanej kolorystyce - o bezpośrednim, emocjonalnym stosunku Wyczółkowskiego do
natury jako głównego źródła motywów do artystycznego przetworzenia (Las w Zakopanem w słońcu,
1905; Limba nad Morskim Okiem, 1910; Krajobraz z Jaremcza, 1910).”
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych obrazów
Przebieg lekcji: pokaz z komentarzem wybranych prac prezentujących różne stylistyki i zagadnienia
formalne podejmowane przez Wyczółkowskiego w dziełach związanych z Podhalem
Można uzupełnić o porównania interpretacji tematów tatrzańskich przez innych artystów starszego i
młodszego pokolenia np. pejzaże tatrzańskie w twórczości Wojciecha Gersona, Aleksandra Kotsisa,
interpretacje góralszczyzny w „stylu zakopiańskim”, motywy zbójnickie w twórczości Skoczylasa, tzw.
„styl kryształkowy” w sztuce Międzywojnia, prace Zofii Stryjeńskiej
Konspekt lekcji
Temat:
„W zachodzącym słońcu” - Leon Wyczółkowski impresjonista
Cel lekcji:
poznanie twórczości Leona Wyczółkowskiego określanej jako „impresjonistyczna”, charakterystyka
stylu malarskiego,
Kształtowanie umiejętności wykorzystania pojęć realizm, impresjonizm, koloryzm w analizie dzieł
impresjonistycznych L.Wyczółkowskiego
wprowadzenie elementów wiedzy o polskim malarstwie schyłku XIX i I połowy XX wieku
kształtowanie umiejętności analizy formalnej i treściowej obrazów
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w
formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej: obrazy olejne, pastele i grafiki z cyklu
ukraińskiego: „Kopanie buraków”, „Orka”, „Kurhan na Ukrainie” etc. „Rybak”, „Rybacy brodzący” i
inne o tej tematyce, „Grające w krykieta”
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych obrazów
Przebieg lekcji:
Pokaz wybranych ilustracji z komentarzem. Próby określenie cech impresjonistycznych w formie
obrazów i cech realistycznych. Wykorzystanie fragmentów wypowiedzi Leona Wyczółkowskiego nt.
obrazów z Ukrainy ( cytaty dołączone do tekstu – Leon Kameleon Wyczółkowski”
Lekcję można wzbogacić próbami porównania obrazów Wyczółkowskiego z obrazami impresjonistów.
Ćwiczenia: barwne szkice pejzażowe wykonywane w kontrastowym oświetleniu, przy „usunięciu” z
„palety uczniów” czerni
Konspekt lekcji
Temat
Leon Wyczółkowski autoportrecista i portrecista
Cel lekcji:
Poznanie portretowej twórczości Leona Wyczółkowskiego
Zwrócenie uwagi na różnorodność interpretacji postaci w portretach – portret realistyczny,
wprowadzenie elementów symboliczno-znaczeniowych związanych z modelem, stylistyka secesyjna
ok.1900
Scharakteryzowanie dorobku portretowego L.Wyczólkowskiego w porównaniu z innymi znanymi
portrecistami
Autoportret jako forma twórczego ukaznia siebie i obserwacji modela
kształtowanie umiejętności analizy formalnej i treściowej obrazów
Środki dydaktyczne: teksty źródłowe, materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w
formie reprodukcji, przezroczy lub prezentacji multimedialnej: najbardziej znane portrety z różnych
okresów twórczości
Metody pracy: wykład multimedialny, dyskusja, próba analizy wybranych obrazów
Przebieg lekcji: prezentacja kilku portretów i autoportretów, scharakteryzowanie cech stylowych z
podkreśleniem roli koloru i światłocienia w warstwie formalnej. Różne rodzaje portretów – między
portretem oficjalnym a psychologicznym
Lekcje można wzbogacić o próby porównania z innymi portrecistami np.
Autoportrety Rembrandta i Wyczółkowskiego jako zapis czasu, Barwa i symbol w autoportretach
Wyczólkowskiego i Jacka Malczewskiego. Fotografia – fotografie portretowe Wyczółkowskiego jako
„podkład” obrazu, codzienne fotografie portretowe Romana Opałki jako zapis przemijania
Leon Wyczółkowski jako „łącznik” między dwoma rodzjami, stylistykami portretu w sztuce polskiej:
Między tradycją romantyczno-realistyczną i akademicką Piotra Michałowskiego, Henryka
Rodakowskiego a młodopolskimi pastelami Stanislawa Wyspiańskiego, barwnymi portretami z
elementami symbolicznymi Jacka Malczewskiego i portretami Witkacego.
Ćwiczenia: „Gdyby mnie malował znany artysta” – próba stworzenia rożnymi metodami
stylizowanego autoportretu
a) wolna kopia z wykorzystaniem autoportretu ucznia
b) portret w konwencji impresjonistycznej, secesyjne, realistycznej
c) portret fotograficzny w stylizowanym kostiumie
d) kolaż
Konspekt lekcji
Temat
Wycieczki śladami Leona Wyczółkowskiego
Cel lekcji:
Poznanie przykładowych miejsc związanych z twórczością Leona Wyczółkowskiego
Wycieczka przedmiotowa połaczona z elementami pleneru rysunkowego lub malarskiego
W zależności od regionu wybieramy inne trasy
dla Warszawy może to być Muzeum Narodowe + szkice plenerowe realizowane na Starym Mieście
Kraków, Lublin, Gdańsk, Poznań – wycieczki do muzeów + szkice plenerowe
Kraków – Wawel, Kościól Mariacki, widok na miasto od strony rzeki, uzupełnienie zwiedzanie
Muzeum Sztuki Japońskiej
Poznań – dodatkowo wyprawa do Rogalina – dęby rogalińskie
Gdańsk – szkice plenerow morskich
Szlak Bydgoski: zwiedzanie kolekcji L.Wyczółkowskiego w tzw. Dworku Leona na wyspie Młyńskiej +
plener na Wyspie, wyjazd do Gścieradza – dworek w Gościeradzu, wyjazd do rezerwatu przyrody
„Cisy staropolskie” im. L. Wyczółkowskiego
Konspekt lekcji
Temat
Rysunek i szkic
Cel lekcji:
Obserwacja różnic formalnych i warsztatowych szkiców Leona Wyczółkowskiego związanych ze
sposobem wykorzystania kreski i plamy w szkicu dla zapisu rzeczywistości – przestrzeni, stosunków
świetlnych, nastroju
Analiza zjawiska ekspresji „wpisanego” w charakter kreski
Środki dydaktyczne: materiały ikonograficzne związane z twórczością malarza w formie reprodukcji,
przezroczy lub prezentacji multimedialnej:
Metody pracy: wykład multimedialny , dyskusja, próba analizy wybranych obrazów
Przebieg lekcji: pokaz od kilku do kilkunastu szkiców i rysunków o zróżnicowanych cechach
formalnych, analiza formalna rysunków
Inne zagadnienia do wykorzystania przy tworzeniu tematów lekcji
1. Temat chłopski w twórczości Leona Wyczółkowskiego od Ukrainy po Podhale
2. Mity młodopolskie na przykładzie tzw. inwentaryzacji Skarbca wawelskiego”
3. Secesja i japońszczyzna
4.
Wyczółkowski - malarz martwych natur