Cyfrowy obraz partii polityCznyCh #raport

Cy frowy obraz
partii pol itycznych
#rap ort
Szanowni Państwo,
redakcja „IT w Administracji” stworzyła ankietę na
temat miejsca informatyzacji w programach wyborczych.
Postawiliśmy w niej pytania o 10 kwestii kluczowych dla
przyszłości polskiej e-administracji. Ankietę rozesłaliśmy do dziewięciu komitetów wyborczych. Rękawicę
podniosły: Platforma Obywatelska, Polskie Stronnictwo
Ludowe, .Nowoczesna i Zjednoczona Lewica SLD+TR
+PPS+UP+Zieloni. Tak poznaliśmy informatyczne poglądy kandydatów na posłów RP.
Miesięcznik informatyków i menedżerów IT sektora publicznego www.itwadministracji.pl
Cy f row y o b ra z pa rti i po l i tyc z n yc h – r a po rt
W debacie wyborczej brakuje informatyzacji
dr Robert Sobiech, Instytut Polityk Publicznych Collegium Civitas
P
rogramy komitetów wyborczych, które wzięły udział w ankiecie, niespecjalnie różnią się
między sobą stosunkiem do informatyzacji. Poza niuansami organizacyjnymi wszyscy kandydaci do Sejmu uznają informatyzację za priorytetowy element rozwoju kraju.
Trzeba jednak zauważyć, że kwestia informatyzacji na poziomie debaty wyborczej w Polsce właściwie wcale się nie pojawia. Myślę, że z tego powodu większość Polaków nie ma świadomości, że poszczególne partie polityczne cokolwiek w tym zakresie planują. Jeżeli kwestia informatyzacji miałaby się pojawić
w debacie, to punktem odniesienia powinien być przyjęty przez rząd i zaakceptowany przez Komisję Europejską
Program Operacyjny Polska Cyfrowa. Ten dokument jest doskonałym punktem wyjścia do wprowadzania wszelkich
zmian dotyczących cyfryzacji kraju.
Politycy powinni wreszcie dostrzec ogromną szansę na pozyskanie przychylności wyborców, jaką dałoby
im włączenie się w debatę o informatyzacji Polski. Są w tej materii przynajmniej trzy kwestie, które żywo interesują
każdego z nas i które warto w debatach przedwyborczych poruszać. Po pierwsze, dane pokazują, że poszczególne
regiony Polski bardzo różnią się między sobą pod względem dostępu do szybkiego internetu. Powinniśmy usłyszeć
od polityków, kiedy szybki internet będzie naprawdę powszechny i jak to w ogóle osiągnąć. Po drugie, brakuje klarownej informacji o tym, co zmienia się w kwestii dostępności do usług elektronicznych, a także co zostało już zrobione
i co ma pojawić się w najbliższej przyszłości.
Dla wielu Polaków przyzwyczajonych do ofert biznesu, powszechne usługi elektroniczne są traktowane jako
codzienny element życia. Informatyzacja jest świetnym przykładem na to, że łatwo przyzwyczajamy się do nowych
rozwiązań (np. płacenie podatków czy weryfikacja uprawnień pacjentów), ale też ilustruje konieczność zaspakajania
kolejnych potrzeb, na przykład w ochronie zdrowia czy w sądownictwie. Dobrze by było, gdyby politycy pamiętali o tym,
planując dalsze etapy informatyzacji kraju. Po trzecie, środowiska opiniotwórcze czy reprezentacje poszczególnych
środowisk powinny być mieć klarowną wizję tego, jak ma się zmieniać dostępność do rozmaitych danych publicznych
i dokumentów programowych dotyczących ważnych dla tych środowisk kwestii.
#1 W
jaki sposób na szczeblu rządowym powinna być
koordynowana informatyzacja państwa?
Aktualnie kompetencje w zakresie informatyzacji państwa przypisane są Ministrowi Administracji i Cyfryzacji (MAC). Jego działania
są wspomagane poprzez wiele organów doradczych, takich jak Komitet Stały Rady Ministrów ds. Cyfryzacji czy Rada ds. Cyfryzacji.
Opublikowany w 2012 r. raport „Państwo 2.0
– Nowy start dla e-administracji”1 potwierdził
jednak stosowaną od lat „resortowość” w realizacji projektów informatycznych: brak ich
koordynacji, kompleksowego podejścia, interoperacyjności (kompatybilności) zamawianych
systemów komputerowych.
PO
PSL
Zjednoczona
Lewica
Należy powołać przy premierze pełnomocnika ds. informatyzacji, który będzie
koordynował – poprzez resortowe komórki organizacyjne – wszystkie projekty
informatyczne realizowane przez rząd
.Nowoczesna
Nie należy likwidować, ani rozdzielać
kompetencji MAC. Każda tego typu
zmiana powoduje wstrzymanie procesów
(można ewentualnie rozważać powrót
Administracji do MSW). Zamiast Pełnomocnika, który w KPRM bez zaplecza
niewiele zrobi, lepiej rozporządzeniem
Premiera powołać komitet zajmujący się
koordynacją cyfryzacji
Obecne rozwiązania systemowe są dobre i nie należy ich zmieniać
1 https://mac.gov.pl/aktualnosci/raport-panstwo-20-nowy-start-dla-e-administracji
Cy f row y o b ra z pa rti i po l i tyc z n yc h – r a po rt
#2 K
tóre działanie NAJSZYBCIEJ podniosłoby
poziom cyberbezpieczeństwa państwa?
Najwyższa Izba Kontroli w czerwcu 2015 r. przedstawiła raport2, w którym przeanalizowała poziom ochrony Polski w cyberprzestrzeni. Okazuje się, że w ostatnich
sześciu latach Polska była krajem wysoce podatnym na zagrożenia teleinformatyczne, ponieważ działania podmiotów państwowych związane z cyberbezpieczeństwem
prowadzone były w sposób rozproszony i bez spójnej wizji systemowej, a minister
właściwy ds. informatyzacji nie dysponował zasobami pozwalającymi na realizację
powierzonych mu w tym zakresie zadań.
PO
PSL
Zjednoczona
Lewica
Należy określić strukturę i ramy prawne krajowego systemu ochrony cyberprzestrzeni,
a także należy zdefiniować obowiązki i uprawnienia jego uczestników oraz przydzielić im do tych
działań zasoby
.Nowoczesna
#3 J akie działania należy podjąć, aby
zwiększyć podaż e-usług publicznych?
PO
PSL
Trzeba pokazywać dobre praktyki i zachęcać placówki publiczne do realizacji
e-usług, pokazując korzyści z ich stosowania; dzięki temu kolejne e-usługi
będą w naturalny sposób pojawiały się
w ofercie administracji
Zjednoczona
Lewica
.Nowoczesna
Według raportu3 Związku Banków
Polskich z e-usług sektora bankowego korzysta aktywnie 13 milionów Polaków, a blisko 26 milionów obywateli
ma do nich dostęp. Z kolei z badania
„E-administracja w oczach internautów
20144” wynika, że 62,3% użytkowników
internetu chciałoby korzystać z e-usług
administracji publicznej. Jednocześnie
zgodnie z opracowaniem „Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2013”5
znaczna większość mikro i małych
urzędów (a stanowią one blisko 2/3
wszystkich urzędów w Polsce) nie udostępnia takich usług online.
Wdrożone e-usługi należy dofinansować z centralnego budżetu
(na zasadzie: dofinansowanie X zł do każdej sprawy/procedury
załatwionej drogą elektroniczną)
Należy wykorzystywać chmurę obliczeniową (publiczną i prywatną), by w optymalny sposób tworzyć wspólne zasoby e-usług i ich
jednolitą obsługę
2 https://www.nik.gov.pl/plik/id,8764,v,artykul_11824.pdf
3 https://zbp.pl/raporty/raport-netb-nk
4 https://mac.gov.pl/aktualnosci/e-administracja-w-oczach-internautow-2014-wyniki-badania
5 https://mac.gov.pl/files/wp-content/uploads/2013/09/Spoleczenstwo-informacyjne-w-liczbach-2013.pdf
Cy f row y o b ra z pa rti i po l i tyc z n yc h – r a po rt
#4 W
jaki sposób rząd powinien wspierać rozwój
e-usług publicznych w samorządach?
Jednostki samorządu terytorialnego są zobligowane do realizacji zadań zleconych z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych (np. obsługa Centralnej Ewidencji i Działalności
Gospodarczej, dowodów osobistych). Coraz częściej potrzebują jednak rozwiązań wspierających ich zadania własne
(np. rekrutację do szkół i przedszkoli, naliczanie i pobór podatków lokalnych). Spektrum tych zadań jest podobne, niezależnie od wielkości miasta lub gminy. Natomiast zdolności
inwestycyjne tych jednostek samorządowych są zdecydowanie różne.
PO
.Nowoczesna
PSL
Zjednoczona
Lewica
Należy wesprzeć finansowo
zadania zlecone samorządu
terytorialnego, pozostawiając tworzenie systemów dla
zadań własnych poszczególnym jst
Należy stworzyć i udostępnić jst e-usługi do zadań zleconych i zadań własnych w modelu chmury obliczeniowej, tak by opłaty za nie były proporcjonalne do ich wykorzystania (jst płaci tylko za rzeczywiste wykorzystanie)
I
nformatyzacja jest lądem odległym, nieznanym i ubogim
w bogactwa. Nie warto kierować na nie swojej uwagi. Tak
można by wnioskować z zebranych przez miesięcznik „IT
w Administracji” ankiet przygotowanych przez komitety
wyborcze największych polskich ugrupowań politycznych. Odpowiedzi są ostrożne, rozwiązania zachowawMichał Jaworski
cze, nie ma cech różnicujących ortodoksyjnych liberałów
pracownik Microsoftu,
i społecznie wrażliwą lewicę. Z jednej strony oznacza to,
wiceprzewodniczący Rady
że informatyzacja jest traktowana w sposób techniczny
Polskiej Izby Informatyki i Telei technokratyczny, co parę osób przyjmie z ulgą, gdyż
komunikacji
politycy nie będą się zbytnio mieszać do pracy. Z drugiej
strony oznacza to, że informatyzacja jest politycznie nieatrakcyjna, bo brak w niej obietnicy lepszej przyszłości trafiającej na pierwsze strony gazet i dającej ułamek punktu procentowego w sondażach. Emerytury, podatki czy ulgi są tematami chwytliwymi, a informatyzacja – nie jest. Wywnioskować można, że informatyzacja i społeczeństwo informacyjne
nie jest nawet tematem dyskusji wśród czołówki polityków. Może gdyby protesty przeciw ACTA odbyły się w ubiegłym
miesiącu byłoby inaczej, ale przecież było-minęło-nie wróciło. Więc pewnie nie istnieje.
Mamy zatem sytuację, w której informatyzacja nie jest ani narzędziem modernizacji państwa, ani sposobem
na obniżenie kosztów jego funkcjonowania, ani metodą na podniesienie jakości życia. W detalach odpowiedzi ankietowych można natomiast elementy myślenia życzeniowego, wynikające z próby znalezienia lekarstwa na codzienne
bolączki. To powracający pomysł na Pełnomocnika – Silnej Ręki Premiera czy Wszechkoordynującego Komitetu i nadzieja, że mocne zarządzanie przyniesie lepsze rezultaty. Podobnie idea Zasobu Kadrowego Informatyki, wspólnego
dla wielu instytucji, co pomoże przewalczyć problem niskich – w stosunku do rynku komercyjnego – płac i uzależnienia
od zewnętrznych dostawców. Również idea, że otwarte rządowe dane przydadzą się komukolwiek, jeśli nie będzie zapewniona jakość, spójność, prawdziwość i dostępność to przewaga wyobrażeń nad realiami. Choć przyznać trzeba,
że niektóre komitety uniknęły pułapki podania łatwej i teoretycznie atrakcyjnej odpowiedzi, wskazując, że tylko wtedy,
gdy otwarte dane będą miały odpowiednią jakość i dostępność, to będą miały wartość.
Żal tylko, że nikt podniósł postulatu informatyzacji szkół, chociaż jest to kwestia nie tylko politycznie nośna, lecz
także społecznie istotna.
Zamknąć
za sobą drzwi
Cy f row y o b ra z pa rti i po l i tyc z n yc h – r a po rt
#5 C zy Polska powinna, wzorem np. Estonii, stworzyć możliwość
e-rezydencji dla obywateli innych krajów?
Transgraniczność podpisu elektronicznego jest usankcjonowana przepisami unijnego prawa. Oznacza to,
że np. podpis cyfrowy wydany w Polsce ma moc prawną w Niemczech. Między innymi tę okoliczność wykorzystała
Estonia, tworząc tzw. e-rezydencję6 . Jej celem jest przyciągnięcie obywateli innych państw do oferty e-usług publicznych tego kraju, który od lat znajduje się ścisłej w czołówce Unii Europejskiej pod względem cyfryzacji.
PO
Tak
.Nowoczesna
PSL
Nie mamy zdania. Wydaje nam się,
że pilniejsza jest poprawa stanu oraz
unifikacji i interoperacyjności systemów
Zjednoczona
Lewica
#6 W
jaki sposób zwiększyć dostępność witryn administracji
publicznej dla osób starszych, niepełnosprawnych
lub dysponujących wolnymi łączami?
.Nowoczesna
Dostępność WWW (web accessibility) jest cechą budowy strony internetowej, umożliwiającą
wszystkim (także osobom niepełnosprawnym)
samodzielne, pełnoprawne, pełne, bezpieczne
i efektywne korzystanie z serwisu internetowego i wszystkich zawartych w nim treści i funkcji.
Jest ona wymagana przepisami prawa7, na których wdrożenie instytucje miały 3 lata. Mimo to,
jak wykazują badania8, znaczna większość serwisów internetowych administracji publicznej
nadal tych standardów nie spełnia.
Skuteczniejsze niż kary
za nieprzestrzeganie
standardów byłoby
powiązanie dostępności
środków pomocowych,
z ich spełnianiem.
Można też wzmocnić
zasoby organizacji
pozarządowych, aby
mogły monitorować
litygować w większym
zakresie
Zjednoczona
Lewica
PSL
Poprzez edukację urzędników
PO
Wprowadzając do systemu
prawnego kary za
nieprzestrzeganie norm
Dotując z centralnego budżetu projekty przebudowy
i tworzenia witryn zgodnie z normami
6 https://e-estonia.com/e-residents/about/
7 Patrz: tzw. Krajowe Ramy Interoperacyjności – http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2012/526/1
8 http://itwa.pl/padwcag
Cy f row y o b ra z pa rti i po l i tyc z n yc h – r a po rt
#7 J aką rolę mają odgrywać zasoby
informacyjne administracji publicznej?
Według raportu „Społeczeństwo informacyjne
w liczbach 2014”9 w maju 2013 r. funkcjonowało
w Polsce 587 rejestrów publicznych. Większość
z nich jest prowadzona w postaci elektronicznej (łącznie 90%, w tym 63% wyłącznie elektronicznie), ale bez żadnych ograniczeń (online)
można korzystać tylko z 37% baz danych. Administracja publiczna posiada też inne, interesujące z punktu widzenia obywateli i przedsiębiorców zasoby informacyjne (np. rozkłady
jazdy komunikacji zbiorowej). Zgodnie z europejską polityką otwartości (np. dyrektywą
2013/37/UE) powinna je udostępniać w otwartych, przeznaczonych do maszynowego odczytu formatach wraz z metadanymi. Wszystko
po to, by zachować interoperacyjność i stwarzać przestrzeń do efektywniejszego działania
urzędów, organizacji pozarządowych i biznesu.
PSL
Zjednoczona
Lewica
PO
.Nowoczesna
Administracja powinna stopniowo dążyć
do otwierania danych w najszerszym możliwym zakresie, ale musi temu towarzyszyć
zapewnienie wysokiej jakości udostępniania danych (szybkie łącza, uaktualnianie
danych, niezaprzeczalność), a to wymaga
odpowiednich nakładów
Należy bezpłatnie udostępniać jak
najwięcej danych i zasobów publicznych
w sposób możliwy do maszynowego
przetwarzania (open data)
#8 Który ze sposobów realizacji zadań
IT powinien być w Polsce rozwijany?
Konsolidacja i stosowanie dobrych praktyk to jedne z metod optymalizacji zadań. Administracja publiczna
coraz częściej sięga do sprawdzonych na świecie rozwiązań: outsourcingu, chmury obliczeniowej czy też
budowania własnych centrów kompetencyjnych. Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety, różne koszty
wdrożenia i utrzymania.
Zjednoczona
Lewica
.Nowoczesna
PO
PSL
Chmura hybrydowa – wykorzystanie infrastruktury chmury publicznej tam, gdzie to możliwe,
inwestowanie w chmurę prywatną dla wspólnych
usług administracji tam, gdzie niemożliwe wykorzystanie chmury publicznej
Chmura prywatna administracji – trzeba rozwijać inicjatywy tzw.
outsourcingu wewnętrznego tak, by zadania dalej realizowane były
we wspólnych ramach instytucji publicznych
Outsourcing – tam, gdzie to tylko dopuszczalne prawem, należy
zlecać zadania i usługi podmiotom komercyjnym
9 https://mac.gov.pl/files/spoleczenstwo_informacyjne_w_liczbach_2014_srodek_lekki.pdf
Cy f row y o b ra z pa rti i po l i tyc z n yc h – r a po rt
Jak wynika z badań GUS10, specjaliści
IT zatrudnieni w instytucjach publicznych zarabiają średnio o 1/3 mniej niż
ich koledzy w sektorze prywatnym. Raport płacowy firmy Antal11 pokazuje zaś,
że średnie (sic!) płace w biznesie przekroczyły już 10 tysięcy złotych! Rozwój
e-administracji i usług cyfrowych urzędów wymaga jednak ciągłego wzmacniania kadr informatycznych oraz podnoszenia ich kompetencji.
#9 W
jaki sposób zapewnić kadry IT dla
potrzeb podmiotów publicznych?
PO
PSL
Zjednoczona
Lewica
Budować wspólne,
międzyresortowe kadry
Realizować e-usługi administracji poprzez
podmioty komercyjne (np. poczta, banki,
operatorzy telekomunikacyjni itd.), które
zapewnią odpowiednie kadry
.Nowoczesna
Korzystać przy budowie
e-usług z modelu usługowego (outsourcing,
chmura), zmniejszającego potrzeby kadrowe
w administracji
#10 K
tóre z obszary działalności państwa powinny być
informatyzowane na większą niż dotychczas skalę?
Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa12 (jest to rozporządzenie Rady Ministrów) wskazuje kierunki informatyzacji
polskich urzędów do roku 2020. Jego realizacja ma umożliwić internetowy kontakt obywatela z administracją, angażować ich
w procesy rządzenia (tzw. otwarty rząd) oraz zwiększać dostęp do cyfrowych treści edukacyjnych i kulturowych.
.Nowoczesna
• sprawy administracyjne, w szczególności
sprawy obywatelskie
• ochrona zdrowia
• rozliczanie podatków
i obsługa celna
PSL
PO
Zjednoczona
Lewica
• sprawy administracyjne, w szczególności sprawy obywatelskie
• rynek pracy, w szczególności
utrata i poszukiwanie pracy
• ochrona zdrowia
• sprawy administracyjne, w szczególności sprawy
obywatelskie
• ochrona zdrowia
• bezpieczeństwo i powiadamianie ratunkowe
• ochrona zdrowia
• wymiar sprawiedliwości i sądownictwo
• udostępnianie zasobów informacyjnych administracji i nauki
10 http://itwa.pl/gusplace
11 http://www.antal.pl/trendy/raporty-rynku-pracy/19-raport-placowy-antal
12 https://mac.gov.pl/files/pzip_ostateczny.pdf
Cy f row y o b ra z pa rti i po l i tyc z n yc h – r a po rt
Stawiają na e-zdrowie
i bezpieczeństwo
Jacek Orłowski, redaktor naczelny miesięcznika „IT w Administracji”
N
a stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej udostępniane są informacje
o organizacjach zamierzających wystawić kandydatów w najbliższych wyborach
parlamentarnych. Dowiemy się tu na przykład, że w 2015 r. aż 38 komitetów planuje starować do Sejmu, poznamy ich pełnomocników oraz okręgi wyborcze. Niektóre komitety
poprzez serwis PKW udostępniają też adresy swoich witryn wyborczych. Co ciekawe,
spośród 10 badanych przez nas KW, jedynie Kukiz’15 nie „reklamuje” swojej internetowej
przestrzeni poprzez PKW. Natomiast najciekawsze są strony Mniejszości Niemieckiej,
Razem oraz Nowoczesnej. Znajdziemy tu nie tylko informacje rejestrowe i numery kont
bankowych, lecz także programy wyborcze, sylwetki kandydatów i kalendaria spotkań. Dodatkowo, witryny te są niemal codziennie uzupełniane nowymi wpisami w Aktualnościach.
Niestety, nie wszystkie te komitety wykazały się aktywnością, odpowiadając na naszą ankietę.
Wśród uczestników naszego badania polityczna zgoda panuje odnośnie do kwestii
bezpieczeństwa cybernetycznego – komitety uważają, że najszybciej zwiększymy jego poziom, określając strukturę i ramy prawne krajowego systemu ochrony cyberprzestrzeni
oraz asygnując dla tych działań odpowiednie zasoby. Wszyscy wskazują też na ochronę zdrowia jako ten obszar działalności państwa, który powinien być informatyzowany na większą niż
dotychczas skalę. Komitety wyborcze są również za wdrażaniem w administracji publicznej
chmury obliczeniowej, choć różnią się w tej kwestii co do zakresu i modelu jej stosowania.
Większość ankietowanych chciałyby również, aby Polska wzorem Estonii wprowadziła tzw.
e-rezydencję, czyli możliwość korzystania z szerokiego wachlarza e-usług dla obywateli innych krajów Unii Europejskiej. Pomysł ciekawy, ale chyba najpierw należałoby zapewnić dostępność witryn urzędowych i zwiększyć podaż (i jakość) usług elektronicznej administracji
– a w tych kwestiach, przynajmniej na razie, konsensusu nie ma.
Miesięcznik informatyków i menedżerów IT sektora publicznego www.itwadministracji.pl