recykling-lokalny2

PR O D U K T Y – E LE KT R ON A R ZĘ D ZIA
Recykling na placu budowy
W drugim artykule z cyklu o recyklingu lokalnym autor zajmie się powtórnym wykorzystaniem
takich odpadów budowlanych jak papier, wełna mineralna i szkło. Najłatwiejszy do przeróbki
jest papier, ale i pozostałe substancje nadają się nie tylko na wysypisko.
poprzednim artykule omówiłem ideę recyklingu lokalnego na placu
budowy, na przykładzie materiału, który
stał się synonimem odpadu – styropianu. W tym artykule poznamy sposoby na
rozwiązanie problemów z innymi odpadami poniewierającymi się na placu budowy: papier, wełna mineralna i szkło.
Co to jest recykling lokalny?
Dla przypomnienia jeszcze raz, co to jest
recykling lokalny: to po prostu zbiór różnych technik i technologii, dzięki którym
z rzeczy uznanych za niepotrzebne uzyskamy materiały, które będziemy mogli
użyć na miejscu bez ich kosztownego
transportu. Technologie te powinny być
możliwe do wykonania na istniejących
urządzeniach lub takich, które można
niedrogo dokupić. Otrzymywane materiały powinny znaleźć zastosowanie
w procesie produkcyjnym lub budowlanym. Ze wszystkich przemysłowych
miejsc powstawania odpadów plac budowy wydaje się najlepszym miejscem dla
realizacji idei recyklingu lokalnego: Pojawiają się tam różnorakie odpady i resztki, znaleźć można bardzo szeroka gamę
urządzeń przemysłowych, które da się
wykorzystać do recyklingu.
kształcić je w inny materiał budowlany,
który wykorzystamy na miejscu.
Korzyści ze stosowania idei recyklingu lokalnego są dwojakiego rodzaju:
po pierwsze – nie płaci się za wywóz
i utylizację odpadów, po drugie – dzięki
wytworzeniu we własnym zakresie materiałów budowlanych z odzysku można
zaoszczędzić na zakupie nowych materiałów.
W drugim artykule z cyklu o recyklingu
lokalnym autor zajmie się powtórnym
wykorzystaniem takich odpadów budowlanych jak papier, wełna mineralna
i szkło. Najłatwiejszy do przeróbki jest
papier, ale i pozostałe substancje nadają
się nie tylko na wysypisko.
Bohaterami dzisiejszego odcinka będą
trzy materiały: papier, wełna mineralna
i szkło. Papier pojawia się na budowie
głównie w postaci opakowań (worki) po
różnego rodzaju materiałach budowlanych. Wełna mineralna to materiał
izolacyjny wykorzystywany dość często w budownictwie. Szkło na budowie
brzmi jak wstęp do kiepskiego dowcipu,
ale w rzeczywistości większość szkła
pojawia się tam nie w postaci opakowa-
A co na to prawo?
W myśl obowiązującego prawa odpadem
staje się materiał/ resztka, która niewykorzystana opuszcza plac budowy i nie
ma cech handlowych. Na terenie placu
budowy odpowiednio zabezpieczone
resztki materiałów budowlanych nie
są odpadem i można z nimi dość swobodnie dysponować. Na przykład prze-
12
Dachy 6/2011
nia po napojach rozgrzewających, lecz
w postaci szkła okiennego i opakowań
po chemii gospodarczej. I dlatego, aby
temat ”odczarować” omawianie technik
recyklingowych zacznę właśnie od szkła
odpadowego.
Rozdrabnianie szkła
Firmy prowadzące skup butelek i skup
stłuczki szklanej preferują szkło pochodzące z głównie z opakowań spożywczych, niechętnie widzą szkło okienne
i opakowania po chemikaliach. Stanowi
to dodatkowy impuls, aby tym niechcianym materiałem zająć się na budowie.
Aby moc wykorzystać odpady szklane,
należy sprowadzić je do formy tolerowanej przez procesy budowlane. Mówiąc
prościej, szkło trzeba rozdrobnić. Najlepiej robić to za pomocą specjalnych
maszyn kruszących metodą implozyjną.
Zaletą tej metody jest, że otrzymany
granulat jest równej wielkości i nie posiada ostrych krawędzi. Rozmiar ziarna
można dowolnie regulować: od bardzo
drobnego „piasku” do całkiem grubego
„grysiku”. Cena takiej maszyny jest niewygórowana (rzędu kilkunastu tysięcy zł)
PRODUKTY – EL EKTRONARZĘD Z I A
Ekofiber – wytwarzanie
Zasypka typu Ekofiber jest sypkim materiałem termoizolacyjnym sporządzonym
z włókien celulozowych impregnowanych solami boru (boraks). Uodparnia to materiał
na działanie ognia oraz pleśni. Tworząc barierę dla przepływu ciepła celuloza
jednocześnie doskonale radzi sobie z przekazywaniem wilgoci, nie gromadząc jej
w sobie, w związku z czym nie wymaga stosowania folii paroizolacyjnej. Nadaje się
do zastosowania w całej przestrzeni konstrukcji budynku oprócz miejsc narażonych
na temperatury powyżej 80oC i bezpośrednio pod wylewki. Doskonale chroni tę
konstrukcje przed zagrzybieniem, nie sprzyjając ich korozji. Nie sprzyja również
osiedlaniu się gryzoni i insektów. Stosuje się głównie jako materiał wdmuchiwany
w pustki powietrzne istniejące w budynku.
Impregnacja celulozy solami boru może być przeprowadzona na dwa sposoby:
– odpadowe worki spryskuje się roztworem wodnym boraksu, a następnie po
wysuszeniu worki się mieli,
– worki najpierw mieli się, gotowy przemiał spryskuje wodnym roztworem boraksu
z jednoczesnym mieszaniem, a następnie suszy.
i wiele firm może sobie pozwolić na taki
wydatek. Dla pozostałych istnieją metody polowe.
Metoda nr 1, znana w Polsce i wykorzystywana jeszcze w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Polega ona na ręcznym
tłuczeniu szkła za pomocą młotka na
odpowiednio sztywnym sicie. Oczka sita
należy dobrać w zależności od żądanego
rozmiaru ziarna chcemy uzyskać. Dodatkowo pracownika należy wyposażyć
w sprzęt ochronny: rękawice i okulary.
Metoda nr 2 polega na wykorzystaniu do
rozdrabniania szkła zwykłej betoniarki.
Betoniarkę wyposaża się w szczelną pokrywę na gardzieli gruszki oraz o zestaw
kul wielkości pięści – najlepsze są kule ze
starych łożysk (duże), chociaż mogą to
być również okrągłe kamienie. Cały zestaw działa jak młyn kulowy. Metodą doświadczalną ustala się czas mielenia i kąt
nachylenia gruszki. Jeżeli betoniarkę chce
się przerobić na młyn kulowy w sposób
nieodwracalny, to w ściankach gruszki należy wyciąć odpowiednie okienka
i umieścić w nich w sposób trwały sita
o odpowiednim oczku. Pod betoniarką ustawia się zasobnik na rozdrobnione szkło. W czasie pracy kawałek szkła
o rozmiarze mniejszym od oczka sita
wypada do zasobnika, a w środku zostaje
tylko „nadziarno”.
Zastosowanie grysu
szklanego
Według producentów maszyn do kruszenia szkła metodą implozyjną zastosowanie mielonego szkła może być bardzo
szerokie. Najczęściej wykorzystuje się je
jak materiał ścierny w piaskowaniu i śru-
towaniu. Inne zastosowania to grysik do
betonów i tynków –szklany odpowiednik
lastryko do wypraw tynkarskich płyt betonowych i elementów małej architektury. Może być również kruszywem do
skleić ze sobą dwa słoiki. Należy zadbać,
aby łączna długość tak spreparowanego
„luksfera” pasowała do szerokości muru.
Słoiki są, co prawda wykonane ze szkła
białego, ale butelki występują w wielu kolorach. Możemy to wykorzystać tworząc
w ścianie wielokolorową mozaikę:
Rozdrabnianie papieru
na sucho
Papier na budowie to przede wszystkim
worki po cemencie, wapnie i innych mieszankach budowlanych. Po opróżnieniu
z zawartości to, co pozostaje w opakowaniu, zwykle dyskwalifikuje ten papier jako
makulaturę. Tradycją budowlaną stało
się więc palenie worków po cemencie
czy wapnie. Lecz zamiast palić takie worki możemy wykorzystać zawarty w nich
papier do zastosowań użytecznych na
budowie. Aby papier taki można było

Ściana z „luksferami”
wykonanymi z butelek
asfaltów i betonów, ozdobnym kruszywem do wysypywania ścieżek i podsypką
drenażową w układach wodnych. Kolorowe szkiełka można skleić żywicą chemoutwardzalną i otrzymać interesujące
kolorystycznie bloczki, blaty i płyty znajdujące zastosowanie we współczesnym
budownictwie.
Butelkowe luksfery
Jeżeli na budowie pojawiły się butelki lub
słoiki i nie chcemy ich tłuc na drobny
grysik, można wykonać z nich elementy
przepuszczające światło w przegrodach
budowlanych. Wystarczy z butelek odciąć szyjki i dwie takie butelki skleić ze
sobą za pomocą taśmy klejącej. W przypadku słoików sytuacja jest o wiele prostsza, nie trzeba nic ciąć tylko wystarczy
Dachy 6/2011
wykorzystać, należy go w pierwszym
rzędzie rozdrobnić. Rozdrabnianie prowadzimy na dwa sposoby: na sucho i na
mokro. W pierwszy rzędzie omówimy
rozdrabnianie na sucho. Prowadzi się go
w sposób analogiczny jak rozdrabnianie
styropianu. Używamy do tego celu maszyny typu rozdrabniacz rolniczy typu
„bąk” (p. fot. w DACHY 5/2011, str. 34).
Przygotowując rozdrabniacz do mielenia papieru należy pamiętać o włożeniu
odpowiednich siatek na kanałach wyjściowych. Najlepsze są siatki o średnicy
oczka 4÷6 mm. Należy również pamiętać
o odpowiednio dużych workach na gotowy przemiał i pokrywce na lej zasypowy.
Taka maszyna poradzi sobie z rozdrabnianiem papieru z niewielkim dodatkiem
sypkich materiałów budowlanych. Nie-
13
PR O D U K T Y – E LE KT R ON A R ZĘ D ZIA
 Bloczki i inne wyroby z papercrete
wielka ilość stwardniałej zaprawy nie będzie przeszkodą w mieleniu, spowoduje
jedynie konieczność częstszego ostrzenia noży rozdrabniarki. Rozdrobniony
papier jest podstawą do przygotowania
zasypki izolacyjnej typu Ekofiber.
Rozdrabnianie papieru
na mokro
Rozdrabnianie papieru na mokro jest
dużo prostsze i nie wymaga udziału specjalnych urządzeń. Dużą i szczelną beczkę napełnia się wodą. Do beczki wrzuca
się kartony i papiery i czeka, aż dobrze
rozmiękną. Za pomocą wiertarki wyposażonej w mieszadło typu T (dobrze naostrzone) papier jest potem miksowany
do uzyskania jednolitej masy. Tak przygotowana masa jest gotowa do dalszych
zastosowań.
Pulpa papierowa jako dodatek
do betonów i tynków
Masa papierowa może być świetnym dodatkiem do betonów, tynków, klejów i innych mieszanek budowlanych. Mieszanki
betonowe z dodatkiem włókien są bardziej spoiste, co najlepiej można ocenić,
gdy jej konsystencja jest ciekła lub półciekła. Poprawia się pompowalność takiej
mieszanki. Spoistość mieszanki zwiększa
przyczepność betonu do prętów zbrojenia w żelbecie. Włókna ograniczają segregację składników mieszanki (opadanie
cięższych składników i wypływanie wody
w postaci mleczka cementowego na powierzchnię elementu) i powstawanie pustek. Zapobiegają również powstawaniu rys skurczowych w trakcie wiązania.
Dzięki temu stwardniały beton posiada
lepsze parametry wytrzymałościowe od
tego pozbawionego dodatku włókien.
W przypadku tynków do zalet stosowania
włókien można doliczyć także zwiększo-
14
ną zdolność do tłumienia dźwięków powietrznych i konstrukcyjnych.
Pulpa papierowa jako
surowiec w technologii
papercrete
Papercrete to typ przemysłowej, wzmocnionej mieszanki papieru, tektury, piasku
i cementu. Do wielkiego miksera wprowadza się makulaturę i zalewa ją wodą.
Po rozmoknięciu na jednolitą masę dodaje się piasek lub pył oraz cement. Przygotowaną w ten sposób masę wylewa się
do form, tworząc bloczki budowlane.
Bezpośrednie wylewanie płynnego materiału między deskowanie daje przegrodę
o jednolitej strukturze. Po stwardnieniu
80% objętości papercrete stanowi powietrze; jego współczynnik oporu ciepła
dla ściany grubości 30 cm wynosi R =
33,6. Wytrzymałość na ściskanie cementu włóknistego wynosi 1,8 MPa (dla mieszanki bez piasku), zaś dodanie pisaku
trzykrotnie zwiększa tę wartość. Wylewanie fundamentów nie jest konieczne,
gdyż ciężar ściany to zaledwie 17,7 kg/
m2. Papercrete jest materiałem bardzo
odpornym na bezpośrednie działanie
ognia – każde włókno jest odizolowane
cementem, więc nie ma możliwości, aby
tlen dotarł do struktury materiału. Bloczek narażony na działanie bezpośredniego ognia nie podda się mu przez kilka minut. Podczas obróbki, na przykład
dopasowania otworów okiennych, ściana
może być cięta piłą ręczną.
Pulpa papierowa jako
surowiec do hydrosiewu
Hydrosiew to biologiczny sposób rekultywacji stromych hałd, a także powierzchni
płaskich, polegający na hydromechanicznym pokrywaniu powierzchni preparatem
będącym mieszaniną złożoną z wody, naDachy 6/2011
sion roślin, pulpy celulozowej (włókien
celulozowych), nawozów oraz substancji
zabezpieczających przed erozją wodną
i wietrzną oraz nadmiernym wysychaniem. Mieszanka hydrosiewu zabezpiecza
nasiona traw przed słońcem, wydziobaniem przez ptaki, wiatrem oraz deszczem. Zawarte w niej dodatki najpierw
wchłaniają wodę, by później stopniowo
ją oddawać wraz z kiełkowaniem trawy.
Dodatkowo odpowiedni nawóz zapewnia
jej szybki wzrost. Hydrosiew jest najszybszym z możliwych sposobów zazieleniania dużych powierzchni. Na małych powierzchniach hydrosiew wykorzystywany
jest np. do podsiewania trawników. Dzięki
połączeniu zabiegów technologicznych
 Wysiew w technologii hydrosiewu
oraz wykorzystaniu roślinnych włókien
celulozowych do stabilizacji powierzchni,
metoda ta jest w pełni bezwonna i ekologiczna. Jest stosowana na świecie od 1953
roku, kiedy to w Stanach Zjednoczonych
opatentowano pierwszy hydrosiewnik.
Mieszankę do hydrosiewu możemy przygotować we własnym zakresie na bazie
pulpy papierowej z dodatkami w postaci
nasion trawy, rozpuszczalnych nawozów
i kleju do tapet. Jako hydrosiewnik możemy zastosować agregat tynkarski – i trawnik gotowy.
Rozdrabnianie wełny
mineralnej na mokro
Wełna mineralna i szklana jako materiał
izolacyjny wykazuje wiele niewątpliwych
zalet, jako odpad jednak jest wyjątkowo
uciążliwa. Lekkie kawałki roznosi wiatr,
a kruszące się mikrowłókienka powodują podrażnienia błon śluzowych gardła,
nosa, oczu. Aby temu zapobiec, wszystkie kawałki należy zebrać i rozdrobnić na
makro. Procedura wygląda tutaj tak samo
jak przy mieleniu papieru na mokro. Weł-
PRODUKTY – EL EKTRONARZĘD Z I A
na mineralna i szklana jest sklejana klejem
organicznym który, pod wpływem wody
rozmięka. Przed rozdrobnieniem wełnę należy więc na jakiś czas pozostawić
w kąpieli wodnej. Następnie za pomocą
wiertarki z namoczonej wełny robi się
pulpę. Wełnę dobrze jest rozdrabniać razem z papierem – papier chroni włókienka wełny przed zbytnim połamaniem.
Zastosowanie pulpy z wełny
mineralnej
Wełna mineralna lub szklana jako dodatek do pulpy papierowej może być stosowana we wszystkich tych technologiach,
które wykorzystują pulpę papierową.
Ponieważ włókna mineralne są dłuższe
i mocniejsze od celulozowych, dodatkowo wzmacniają te materiały, w których
się znalazły. Osobno pulpa z wełny mineralnej lub szklanej może być stosowana do wzmacniania betonów i tynków
mineralnych. Będzie tam stanowiła mikrozbrojenie, wzmacniając materiał i likwidując rysy skurczowe.
Mieszane papierowostyropianowe materiały
ociepleniowe
Bazując na opisanych powyżej technologiach i materiałach takich jak styropian,
papier, włókno mineralne oraz surowcach:
wapno, cement, gips, można we własnym
zakresie „skomponować” cały szereg materiałów budowlanych, jak np. oddychające materiały izolacyjne czy lekkie ścianki
działowe. Autor niniejszego tekstu opracował już kilkanaście takich materiałów
i zapewnia, że pomimo wyprodukowania
w warunkach polowych i przy użyciu najprostszego sprzętu, pod względem parametrów użytkowych nie odbiegają od tych
„fabrycznych”, a pod niektórymi względami nawet je przewyższają.
Podsumowanie
Istnieje dostatecznie wiele sposobów, aby
z większości odpadów budowlanych zrobić coś przydatnego. Użyte do tego celu
maszyny są nieskomplikowane, niedrogie
Dachy 6/2011
i bardzo często występują na budowach.
Cóż więc szkodzi wypróbować którąś
z opisanych technik? Mam nadzieję, że
zachęci to Czytelników do wypróbowywania opisanych powyżej technik we
własnym zakresie. W razie wątpliwości
służę pomocą – kontakt przez redakcję.
Recykling lokalny to zbiór technologii
pomagających uporać się z problemem
odpadów na placu budowy. Zamieszczone w miesięczniku DACHY dwa artykuły nie opisują całości tych zagadnień. Co
jakiś czas pojawiają się nowe pomysły na
zagospodarowanie odpadów. Może się
więc zdarzyć, że za jakiś czas powstanie
suplement do tej mini-serii, aby przedstawić technologie nieznane dzisiaj. Autora
szczególnie interesują sposoby na zagospodarowanie odpadów folii polietylenowej, najbardziej widowiskowego przedstawiciela wszystkich odpadów.
Jerzy Żelaziński
15