2. Bajkoterapia p. Aleksandra Baj

BAJKOTERAPIA
Bajkoterapia to – najprościej rzecz ujmując – terapia przez bajki. Według
badań psychologów, czytając dziecku określone bajki można mu pomóc w
rozwiązaniu trudnych problemów emocjonalnych związanych na przykład z lękiem
przed pójściem do szkoły, do lekarza itp. Występują trzy rodzaje bajek
terapeutycznych:
- psychoedukacyjna
- psychoterapeutyczna
- relaksacyjna.
Bajki psychoedukacyjne i psychoterapeutyczne posiadają wspólne cechy:
- Konstrukcja bajki powinna opierać się na metaforze sytuacji, w której znajduje się
dziecko. To znaczy, że jeśli na przykład dziecko przeżywa narodziny młodszego
rodzeństwa powinniśmy w jakiś sposób tę sytuację przedstawić w naszej historii.
- Należy unikać tego, by bohater bajki posiadał cechy, które z naszym dzieckiem
mogą go wyraźnie wiązać, np. imię czy cechy fizyczne. Dziecko nie ma zobaczyć w
tej historii siebie, tylko kogoś innego, kto ma podobny kłopot i odczuwa bliskie mu
emocje.
- Najlepiej, by miejsce, w którym rozgrywa się akcja bajki, było znane dziecku np.:
dom, szpital, szkoła itp., ale może to być również bajkowa kraina lub inna planeta –
ważne jest, by w tym świecie rządziły takie same zasady jak w ludzkim.
- Bohater bajki powinien posiadać problemy podobne do dziecięcych i rozwiązywać je
za pomocą takich samych środków jakie dostępne są w świecie dziecka. Bohater nie
może używać magii do rozwiązywania swoich problemów. Wyjątek stanowią lęki
wyobrażeniowe.
- Bohaterowi może pomóc ktoś, kto potrafi nazwać jego emocje, wysłucha go, da mu
wsparcie emocjonalne bądź pokaże, jak można rozwiązać problem. Nie zrobi tego
jednak za bohatera. Taką postać w bajce terapeutycznej nazywamy „ekspertem”.
- Opowieść terapeutyczna nie powinna mieć morału, pouczać.
- Powinna opowiadać jak najwięcej o uczuciach.
- Wskazane jest wprowadzenie elementów humoru.
- Bajka powinna dobrze się kończyć.
Bajki psychoedukacyjne to takie, których celem jest dokonanie zmian w
zachowaniu dziecka. Może to dotyczyć różnych sytuacji na przykład: gdy chcemy
przekonać dziecko do sprzątania lub nauczyć je jak radzić sobie z agresją
rówieśniczą.
Bajki psychoterapeutyczne mają zdecydowanie bardziej rozbudowaną fabułę i
są na ogół dłuższe niż bajki psychoedukacyjne. Ich cele to kompensacja
niezaspokojonych potrzeb oraz podniesienie samooceny. Bajka psychoterapeutyczna
znajduje zastosowanie w sytuacjach trudnych emocjonalnie, po przeżyciach
kryzysowych, traumatycznych jak np.: rozwód rodziców, śmierć lub choroba w
rodzinie. Zarówno bajki psychoedukacyjne jak i psychoterapeutyczne można
wykorzystywać jako działanie profilaktyczne – gdy wiemy, że nastąpi jakaś trudna dla
dziecka sytuacja.
Bajki relaksacyjne służą nie tyle terapii, co odprężeniu relaksacji,
odpoczynkowi np.: po dniu pełnym emocji, po stresującym wydarzeniu np. wizycie u
dentysty. Bajka relaksacyjna opiera się na wizualizacji, czyli silnie odwołuje się do
wyobraźni dziecka. Akcja toczy się w miejscu znanym, spokojnym, bezpiecznym i
przyjaznym. Bohater głównie obserwuje i przeżywa to co widzi. Są to wydarzenia
spokojne. Bajki relaksacyjne stosujemy w sytuacjach, kiedy chcemy dzieci wyciszyć
np. przed snem.
Ważne jest aby po przeczytaniu bajki terapeutycznej posłuchać reakcji dzieci,
nie sugerować odpowiedzi a szczególnie ocen. Należy uważnie obserwować dziecko
w trakcie czytania i po nim. Nie zmuszać do rozmowy jeśli dziecko tego nie chce.
Można zaproponować dziecku zilustrowanie bajki. Jeśli dziecko odmawia wysłuchania
bajki prawdopodobnie utrafiliśmy w problem. Powróćmy do lektury za jakiś czas,
zastanówmy się co w opowieści poruszyło nasze dziecko.
Bajki są potrzebne ale nie należy ograniczać się wyłącznie do nich. Wzorce
osobowe należy budować na prawdziwych wzorach. Są one niezbędne dla rozwoju
dziecka – dzięki nim dziecko uczy się jakie cele wybierać i jak je realizować.
Propozycje bajek do przeczytania dzieciom.
Meyer Glitza Erika: Kiedy Pani Złość przychodzi z wizytą: terapeutyczne opowiadania
dla impulsywnych dzieci / [Tłumaczyła z niem.] Magdalena Jałowiec. – Kielce:
Wydaw. „Jedność”, 2004. – 96 s.
Stęplewska Marta: Bajki o przyjaźni. Kraków: Zielona Sowa, 2005. – 47 s.
Wrona Helena: Mała Zuzia / il. Wojciech Górski. – Warszawa: Wydawnictwo
Edukacyjne PARPA, 2006. – 32 s.
Kozłowska Anna: Zaczarowane bajki, które leczą: dla dzieci i dorosłych – Warszawa:
Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2007. – 130s.
Bibliografia:
Koźmińska Irena, Olszewska Elżbieta: Z dzieckiem w świat wartości – Warszawa:
Świat Książki, 2007. – 223 s.
„LIBERI” K. Klimowicz i P. Klimowicz Sp. J.: www:ABCbaby.pl, 02.12.2013 r.
Opracowanie
mgr Aleksandra Baj