Zasady formatowania długich tekstów

Barbara Słocka, Lista praktycznych wskazówek dotyczących komputerowego składu tekstu
Uwagi dotyczące komputerowego składu dokumentów
wielostronicowych
Niżej prezentujemy listę wskazówek, których stosowanie w praktyce sprawi, że publikowane przez ciebie
prace będą poprawne pod względem edytorskim, kompozycyjnym i graficznym. Wszystkich
zainteresowanych dalszym zgłębianiem tajników składu komputerowego różnego rodzajów dokumentów
odsyłamy do książki Rogera C. Parkera Skład komputerowy w minutę, wyd. Intersoftland, Warszawa 1994.
1. Wyróżnione fragmenty tekstu
Stosuj w tytułach kontrastowy krój pisma (np. pogrubioną czcionkę bezszeryfową Arial).
Wyraźnie różnicuj stopnie pisma.
Unikaj podkreślania tytułów i śródtytułów.
Dziel długie tytuły we właściwych miejscach, unikaj układania wierszy tytułu w dziwne
kształty.
Z umiarem stosuj wersaliki (duże litery).
Zmniejszaj interlinię w tytułach zapisanych wersalikami.
Dopracowuj odstępy międzyliterowe (ang. kerning).
Używaj spójnej i konsekwentnej typografii do tytułów i podtytułów.
2. Tekst zasadniczy
Do długiego fragmentu tekstu wybieraj szeryfowy krój czcionki ze średnim akcentem.
Unikaj stosowania krojów stylizowanych (ozdobnych).
Unikaj umieszczania obok siebie podobnych krojów i wielkości czcionki.
Nie stosuj małej czcionki w długich fragmentach tekstu i dużej czcionki w krótkich wierszach.
Zastępuj podkreślenie tekstu pogrubieniem, kursywą lub kapitalikami.
Unikaj zbyt częstego stosowania kursywy i pogrubienia.
Dostosuj krój pisma do rodzaju papieru, na którym dokument będzie drukowany.
3. Interlinia
Nigdy nie stosuj standardowej („automatycznej”) interlinii.
Zwiększ interlinię, gdy składasz dłuższe wiersze lub stosujesz kroje bezszeryfowe.
Zmniejsz interlinię, gdy używasz krojów szeryfowych, szczególnie tych o małej wysokości
średniej.
4. Akapity
Używaj jednego sposobu rozpoczęcia akapitu w danym dokumencie.
Dostosuj wielkość wcięć akapitowych do stopnia pisma i długości wiersza.
Nie stosuj wcięcia w pierwszym akapicie nowego rozdziału.
Nie pozostawiaj pojedynczych liter na końcach wierszy oraz pojedynczych wierszy akapitu na
początku i na końcu strony – tzw. wdów (bękartów) i sierot (szewców).
5. Znaki przestankowe
Zastępuj znaki interpunkcyjne typowe dla maszyny do pisania interpunkcją drukarską.
Usuwaj te znaki przestankowe, które stały się niepotrzebne wskutek zastosowania kontrastu
typograficznego.
Zasób uzupełniający do podręcznika Informatyka. Po prostu, WSiP, Warszawa 2012
1
Barbara Słocka, Lista praktycznych wskazówek dotyczących komputerowego składu tekstu
6. Dzielenie wyrazów i justowanie
Zachowaj umiar w justowaniu wąskich łamów.
Nie dziel wyrazów w tytułach, śródtytułach i wyróżnionych cytatach. Wprowadzaj dzielenie
wyrazów w tekstach sformatowanych w tzw. chorągiewkę (wyrównanych tylko do jednego
marginesu).
Nie dziel wyrazów w kilku kolejnych wierszach.
Wyrazy złożone dziel w miejscu występowania myślnika, a najlepiej nie dziel ich w ogóle.
7. Ilustracje
Dostosuj wielkość ilustracji do jej znaczenia w tekście – powinny być czytelne, ale
nieprzytłaczające.
Umieszczaj ilustracje w odpowiednich miejscach tekstu, odpowiadających ich treści.
Kadruj fotografie przed wstawieniem do dokumentu – usuwaj z nich zbędne szczegóły
zaciemniające główny temat obrazu i rozpraszające uwagę.
Dodawaj obramowanie do zdjęć o jasnym tle.
Nie wstawiaj podpisów pod zdjęciami, gdy obraz sam mówi za siebie.
Unikaj stosowania wielu małych ilustracji rozrzuconych po całej stronie.
8. Akcenty graficzne
Nie nadużywaj tekstu negatywowego.
W tekstach negatywowych stosuj duże i pogrubione kroje bezszeryfowe pisma zamiast
niewielkich szeryfowych.
Dostosuj grubość akcentów graficznych do wyróżnianego tekstu.
Ilustracje i tło negatywowe stosuj „do spadu”, czyli do fizycznej krawędzi strony, dla
uniknięcia pojawienia się niepożądanych ramek.
9. Kolor
Korzystaj z kolorowej czcionki pisma do wyróżniania ważnych informacji.
Wybieraj kolory o odpowiedniej tonacji i nasyceniu.
Kolorowy tekst zestawiaj grubszą i większą czcionką niż czarny.
Zasób uzupełniający do podręcznika Informatyka. Po prostu, WSiP, Warszawa 2012
2