wprowadzenie do wizualności ŁR

dr Łukasz Rogowski
dyżury: poniedziałek 10.00-11.00, wtorek 9.30-11.30 (p. 117)
e-mail: [email protected]
WPROWADZENIE DO SOCJOLOGICZNYCH BADAŃ WIZUALNOŚCI
WYKŁAD FAKULTATYWNY, TRYB STACJONARNY, 2011/2012
Program zajęć:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Status wizualności we współczesnym życiu społeczno-kulturowym
Obraz i wizualność a inne formy reprezentacji
Historia badań wizualnych w perspektywie socjologicznej i pozasocjologicznej
Obraz i wizualność w interakcjach społecznych
Socjologiczne aspekty fotografii
Krótka historia fotografii socjologicznej
Podstawowe techniki zbierania danych wizualnych (1): obserwacja, autofotografia,
refotografia
8. Podstawowe techniki zbierania danych wizualnych (2): wywiad fotograficzny, foto- i
wideozwiedzanie
9. Analiza kompozycyjna i semiologiczna przekazów wizualnych
10. Film socjologiczny
11. Obrazy jako narzędzie interwencji i zmiany społecznej
12. Obrazy w marketingu, socjotechniki wizualne
13. Projektowanie przekazów wizualnych
14. Wizualność a władza i polityka
Zasady zaliczenia:
Minimum 2 tygodnie przed terminem zaliczenia wykładowca przekaże studentom zestaw
zagadnień opartych na treści wszystkich wykładów i podzielonych na 4 bloki tematyczne
(podstawowe pojęcia socjologii wizualnej, społeczna historia obrazu, metodologia badań
wizualnych, wizualność a wywieranie wpływu). W każdym z bloków znajdować się będzie 10-15
zagadnień szczegółowych.
Przedmiot może być zaliczany na trzy sposoby. Każdy ze studentów samodzielnie wybiera jeden z
nich:
1. Zaliczenie ustne, realizowane według spisu zagadnień ze wszystkich bloków tematycznych.
Student z całej puli losuje trzy zagadnienia, na które powinien odpowiedzieć. Istnieje
możliwość wymiany jednego z wylosowanych zagadnień na inne, co skutkuje obniżeniem
oceny końcowej o 1 stopień.
2. Praca pisemna, napisana na temat skonsultowany wcześniej z wykładowcą. Wymogi
formalne: 6-12 stron, czcionka 12pkt, interlinia 1,5, format .doc lub .docx. Praca musi
odwoływać się do treści wykładów, ale powinna być przede wszystkim ich twórczym
rozwinięciem, opartym o własne przemyślenia, obserwacje i samodzielnie dobraną
literaturę. Korzystanie z treści internetowych lub innych, niesamodzielnie stworzonych
1
materiałów na zasadzie innej, niż przypis/przykład, skutkuje oceną niedostateczną,
powiadomieniem o plagiacie Dyrekcji Instytutu Socjologii oraz warunkowym zaliczaniem
przedmiotu w przyszłym roku.
Ocena końcowa obejmuje w tym przypadku pracę oraz jej ustną obronę, podczas której
studenta obowiązują zagadnienia z dowolnie wybranego jednego z bloków tematycznych.
Student losuje dwa zagadnienia, na które powinien odpowiedzieć.
3. Blog internetowy, prowadzony przez studenta i założony na dowolnym serwisie blogowym,
specjalnie na cele zajęć. Wpisy na blogu powinny dotyczyć szeroko rozumianych
społecznych aspektów wizualności, odwoływać się do treści wykładów, ale przede
wszystkim być ich twórczym rozwinięciem, opartym o własne przemyślenia i obserwacje.
Korzystanie z treści internetowych lub innych, niesamodzielnie stworzonych materiałów na
zasadzie innej, niż przypis/przykład, skutkuje oceną niedostateczną, powiadomieniem o
plagiacie Dyrekcji Instytutu Socjologii oraz warunkowym zaliczaniem przedmiotu w
przyszłym roku. Blog musi zostać założony najpóźniej w połowie marca br. i być prowadzony
systematycznie (co najmniej 10 wpisów, odstęp między wpisami nie większy jak 10 dni).
Każdy z wpisów powinien zawierać treść odpowiadającą co najmniej ¾ strony wg
tradycyjnego formatowania. Blog, który nie spełnia podanych kryteriów formalnych, nie
będzie uznawany jako podstawa do zaliczenia przedmiotu.
Ocena końcowa obejmuje w tym przypadku blog oraz jego ustną obronę, podczas której
studenta obowiązują zagadnienia z dowolnie wybranego jednego z bloków tematycznych.
Student losuje dwa zagadnienia, na które powinien odpowiedzieć.
Terminy obron: 4 i 7 czerwca br.
Termin przesyłania prac pisemnych oraz adresów blogów: 31 maja br.
Wybrana literatura (społeczne aspekty wizualności):
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
„Badania nad wizualnością w perspektywie multidyscyplinarnej. Kwestionariusz Kultury
Wizualnej”, [w:] „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Bal Mieke (2006), „Wizualny esencjalizm i przedmiot kultury wizualnej”, [w:] „Artium
Quaestiones”, t. XVII, s. 295-331.
Baldwin Elaine, Longhurst Brian, McCracken Scott, Ogborn Miles, Smith Greg (2007),
„Wstęp do kulturoznawstwa”, Poznań: Zysk i S-ka.
Belting Hans (2007), „Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie”, Kraków: Universitas.
Berger John (1997), „Sposoby widzenia. Na podstawie cyklu programów telewizyjnych BBC
Johna Bergera”, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Bourdieu Pierre (1990), „Photography. A Middle-brow Art”, Stanford: Stanford University
Press.
Drozdowski Rafał (2009), „Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów
dominujących”, Poznań: Zysk i S-ka.
Drozdowski Rafał, Krajewski Marek (2010), „Za fotografię! W stronę radykalnego programu
socjologii wizualnej”, Warszawa: Wydawnictwo Bęc Zmiana.
Ferenc Tomasz, Olechnicki Krzysztof (red.) (2008), „Obrazy w sieci. Socjologia i antropologia
ikonosfery Internetu”, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Flusser Vilém (2005), „Ku filozofii fotografii”, Katowice: Akademia Sztuk Pięknych.
Francuz Piotr (2007), „Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią”, Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Frąckowiak Maciej, Rogowski Łukasz (2009), „W poszukiwaniu polskiej socjologii wizualnej”,
[w:] „Kultura i społeczeństwo”, nr 1, s. 123-152.
Freedberg David (2005), „Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania”,
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Lalvani Suren (1996), „Photography, Vision, and the Production of Modern Bodies”, Albany:
State University of New York Press.
Manovich Lev (2006), „Język nowych mediów”, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i
Profesjonalne.
Matuchniak-Krasuska Anna (1988), „Gust i kompetencja. Społeczne zróżnicowanie percepcji
malarstwa”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Mirzoeff Nicolas (1998) (red.), „Visual Culture Reader”, London, New York: Routledge.
Mitchell William J.T. (2005), „What do pictures want? The Lives and Loves of Images”,
Chicago: The University of Chicago Press.
Mitchell William J.T. (2006), „Pokazując widzenie. Krytyka kultury wizualnej”, [w:] „Artium
Quaestiones”, t. XVII, s. 273-294.
Mitchell William J.T. (2009), „Zwrot piktorialny”, [w:] „Kultura popularna”, nr 1(23), s. 4-19.
Pater-Ejgierd Natalia (2010), „Kultura wizualna a edukacja”, Poznań: Fundacja Tranzyt.
Rancière Jacques (2007), „Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka”, Kraków: Korporacja
ha!art.
Rouillé André (2007), „Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną”, Kraków:
Universitas.
Soulages François (2007), „Estetyka fotografii. Strata i zysk”, W. Forajter, Kraków:
Universitas.
Stiegler Bernd (2009), „Obrazy fotografii. Album metafor fotograficznych”, Kraków:
Universitas.
Wybrana literatura (metodologia badań wizualnych):
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Banks Markus (2009), „Materiały wizualne w badaniach jakościowych”, Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Emmison Michael, Smith Philip (2007), „Researching the visual. Images, Objects, Contexts
and Interactions in Social and Cultural Inquiry”, London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage
Publications.
Frąckowiak Maciej, Olechnicki Krzysztof (red.) (2011), „Badania wizualne w działaniu.
Antologia tekstów”, Warszawa: Bęc Zmiana.
Kaczmarek Jerzy (red.) (2004), „Kadrowanie rzeczywistości. Szkice z socjologii wizualnej”,
Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kaczmarek Jerzy (red.) (2008), „Do zobaczenia. Socjologia wizualna w praktyce badawczej”,
Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kaczmarek Jerzy, Krajewski Marek (red.) (2006), „Co widać?”, Poznań: Wydawnictwo
Naukowe UAM.
Knowles Caroline, Sweetman Paul (2004) (red.), "Picturing the social landscape. Visual
methods and the sociological imagination", London, New York: Routledge.
Margolis Eric, Pauwels Luc (red.) (2011), „The SAGE Handbook of Visual Research Methods”,
London, Thousand Oaks, New Dehli, Singapore: Sage Publications.
Olechnicki Krzysztof (2003), „Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i
medium nauk społecznych”, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Pink Sarah (2009), „Etnografia wizualna. Obrazy, media i przedstawienia w badaniach”,
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rose Gillian (2010), „Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań
nad wizualnością”, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sztompka Piotr (2006), „Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza”, Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
3