Pobierz streszczenie

STRESZCZENIE
Znormalizowane podejście w obszarze zarządzania znajduje swoje odzwierciedlenie
w szerokim stosowaniu przez organizacje standardów, często o charakterze międzynarodowym, określających wymagania dla systemów zarządzania. Do standardów cieszących
się stale rosnącym zainteresowaniem należą w szczególności:
• PN–EN ISO 9001 Systemy zarządzania jakością. Wymagania.
• PN–EN ISO 14001 Systemy zarządzania środowiskowego. Wymagania i wytyczne stosowania.
• PN–N–18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.
Rosnąca liczba certyfikatów oraz różnorodność badań naukowych dotyczących problematyki zarządzania jakością, zarządzania środowiskowego i zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy wskazuje, że w dalszym ciągu istnieje zapotrzebowanie na propozycje o charakterze teoretycznym i praktycznym służące doskonaleniu stosowanych rozwiązań. Zawarte w normach tylko ogólne wytyczne dotyczące budowania takich systemów
wymagają od ich użytkowników własnej interpretacji i dostosowywania do istniejących
w organizacji struktur i rozwiązań organizacyjnych oraz ich ciągłego doskonalenia.
Praktyka stosowania znormalizowanego podejścia do zarządzania jakością, zarządzania środowiskowego i zarządzania bezpieczeństwem pracy wskazuje na istnienie wielu
problemów natury organizacyjnej i społecznej. W sferze organizacyjnej istotnym elementem wymagającym poprawy jest tworzony w organizacji system dokumentacji systemowej,
system komunikacji wewnętrznej zapewniający przepływ informacji istotnej z punktu widzenia jej użytkowników czy system odpowiedzialności. Sfera społeczna dotyczy w głównej mierze przesłanek wdrażania znormalizowanych systemów zarządzania determinujących w późniejszym okresie zaangażowanie członków organizacji. Przeprowadzone studia
literaturowe wskazują jednoznacznie, że zaangażowanie kierownictwa i pracowników
stanowią najistotniejszy czynnik decydujący o skuteczności stosowanych rozwiązań.
Potrzeba doskonalenia już funkcjonujących znormalizowanych systemów zarządzania
wynika z:
• teoretycznych założeń i wymogów formalnych stawianych dla systemów zarządzania w aspekcie doskonalenia;
• wewnętrznych potrzeb jednostek organizacyjnych posiadających takie systemy;
• zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i nowych trendów na rynku.
Przekonanie o tym, że tylko procesy doskonalenia mogą podnieść konkurencyjność
przedsiębiorstw jest tak silne, iż często zapomina się o konieczności podporządkowania
procesu doskonalenia przedsiębiorstwa (systemu) wybranej strategii rozwojowej. Jedną
278
z współcześnie wskazywanych strategii działania, zarówno na poziomie globalnym, krajowym, jak i organizacyjnym jest strategia oparta na wiedzy.
Celem pracy jest opracowanie modelu doskonalenia znormalizowanych systemów zarządzania w oparciu o koncepcję zarządzania wiedzą.
Cele szczegółowe pracy obejmują:
1. Identyfikację słabych i mocnych stron stosowania znormalizowanych systemów
zarządzania jako wewnętrznych przesłanek procesów doskonalenia.
2. Wskazanie kierunków doskonalenia znormalizowanych systemów zarządzania,
odzwierciedlonych w nowoczesnych koncepcjach zarządzania, jako zewnętrznych
przesłanek procesów doskonalenia.
3. Wskazanie związków lub ich braku pomiędzy założeniami znormalizowanych systemów zarządzania a koncepcją zarządzania wiedzą.
4. Opracowanie założeń modelu zarządzania wiedzą jawną i ukrytą oraz scenariusza
doskonalenia znormalizowanych systemów zarządzania opartego na założeniach
koncepcji organizacji uczącej się.
Istotą proponowanego modelu zarządzania wiedzą jest zintegrowanie procesów zarządzania wiedzą z elementami znormalizowanych systemów zarządzania jakością, zarządzania środowiskowego i zarządzania bhp, stanowiących podstawę procesów doskonalenia
i podejmowania decyzji. W ramach modelu doskonalenia zidentyfikowano kategorie wiedzy niezbędnej na etapie wdrażania, a następnie doskonalenia znormalizowanego systemu
zarządzania, źródła wiedzy oraz użytkowników wiedzy, wskazano przykładowe procesy
decyzyjne wykorzystujące wiedzę, zaproponowano metody i narzędzia oceny procesów
zarządzania wiedzą oraz wskazano przykładowe sposoby upowszechniania wiedzy.
Wyróżnienie dwóch kategorii wiedzy – jawnej i ukrytej – pozwoliło na wskazanie warunków spełniających założenia organizacji uczącej się, w której głównym elementem procesów zarządzania jest wiedza ukryta. Zaproponowane cztery scenariusze doskonalenia
znormalizowanych systemów zarządzania wskazują, że jedynie scenariusz oparty na zarządzaniu wiedzą ukrytą zapewnia zgodność z koncepcją organizacji uczącej się.
Propozycja modelu zarządzania wiedzą ma charakter utylitarny i może zostać wykorzystana przez organizacje poszukujące nowoczesnych sposobów doskonalenia już funkcjonujących systemów zarządzania.
SUMMARY
The normalized approach in the sphere of management is reflected in the widespread usage
by organizations of such standards that define the requirements for management systems
and are frequently of international character. The unceasingly popular standards comprise
particularly:
• ISO 9001 Quality management systems. Requirements;
• ISO 14001 Environmental management systems. Requirements with guidance for
use;
• PN–N 18001 Occupational health and safety management systems. Requirements.
The increasing number of certificates and the diversity of the scientific research concerning the problem of quality management, environmental management and occupational
health and safety management has indicated that there is still demand for the proposals of
theoretical and practical character that would serve the improvement of the applied solutions. Solely general guidelines included in the norms which concern the formation of such
systems require from the users their own interpretation and the adjustment to the organizational structures and solutions that have already existed in the organization and also their
constant improvement.
The practice of using the normalized approach to the quality management, environmental management and occupational health and safety management indicates the existence
of numerous problems of organizational and social character. In the organizational sphere
an essential element that requires improvement is the created within the organization system of systems documentation, which is the system of internal communication that ensures
the flow of information, which is essential from the perspective of its users, or the system
of responsibility. The social sphere concerns mainly the premises of implementing the
normalized management systems that in the later period determine the involvement of organization members. The conducted study of literature shows clearly that the involvement
of both the top management and the employees constitute the most essential factor that
decides upon the efficiency of the applied solutions.
The need to improve the already functioning normalized management systems ensues
from:
• theoretical assumptions and formal requirements set for the management systems
in the aspect of improvement;
• internal needs of organizational units possessing such systems;
• changing external conditionings and new trends on the market.
The conviction that only the processes of improvement can raise the competitiveness
of companies is so strong that the necessity of subjecting the process of company im-
285
provement (system) to the selected strategy of development is frequently overlooked. One
of the modern strategies of acting, at global, national as well as organizational level, is the
strategy based on knowledge.
The aim of the dissertation is to elaborate the model of improving the normalized management systems on the basis of the concept of knowledge management.
Detailed aims of the dissertation comprise:
1. Identification of weak and strong points of using the normalized management systems as the internal premises of improvement processes.
2. Indication of the directions of improving the normalized management systems reflected in the modern concepts of management as the external premises of improvement processes.
3. Indication of either the existence or lack of relations between the assumptions of
the normalized management systems and the concept of knowledge management.
4. Elaboration of the assumptions of the model of management of both explicit and
implicit knowledge and of the scenario of improving the normalized management
system based on the assumptions of the concept of learning organization.
The essence of the proposed model of knowledge management is the integration of the
processes of knowledge management with the elements of the normalized systems of quality management, environmental management and occupational hygiene and safety management which constitute the basis of the processes of improving and making decisions. Within the framework of the improvement model there have been identified categories of knowledge which is indispensable in the stage of implementation, and subsequently in the stage
of the improvement of the normalized management system. Furthermore, there were indicated sources and users of knowledge as well as exemplary decision-making processes
using knowledge and there were also suggested methods and instruments serving the assessment of the processes of knowledge management. Finally, there were presented exemplary ways of popularizing knowledge. The isolation of two categories of knowledge: explicit and implicit one enabled indication of the conditions that are compliant with the assumptions of learning organization in which the main element of management processes is
the implicit knowledge. The presented four scenarios of improving the normalized management systems show that only the scenario based on the management of implicit knowledge ensures compliance with the concept of learning organization.
The proposal of the model of knowledge management has utilitarian character and can
be applied by organizations that are searching for new ways of improving the already functioning management models.