docplan rozwoju lokalnego
download 
Reklamacja Transkrypt
plan rozwoju lokalnego
PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINA PIESZYCE Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ WSTĘP Samorząd terytorialny zgodnie z Art. 163 Konstytucji RP wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Działanie to powinno zapewnić harmonijny rozwój regionu, co ma szczególne znaczenie w ustawodawstwie Unii Europejskiej. Rada Regionów Europy ma za zadanie tworzenie warunków dla wyrównywania dysproporcji pomiędzy regionami. Szczególnie ważna rola przypada w tym procesie samorządom lokalnym na poziomie gminy. Art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym Dz.U.01.142.1591 z późniejszymi zmianami precyzuje podstawowe zadania z zakresu zaspokajania potrzeb wspólnoty. Wszystkie zadania inwestycyjne, wymagają zaangażowania finansowego. To z kolei określa budżet gminy. Zgodnie z art. 54 w kontekście art. 53 ust. 1 cytowanej ustawy o samorządzie gminnym, dla prawidłowej gospodarki finansami w dłuższym okresie czasu wymagane jest staranne planowanie i tworzenie planów finansowych oraz inwestycyjnych. Ma to szczególne znaczenie w świetle aplikacji o dofinansowanie inwestycji gminnych ze środków pomocowych Unii Europejskiej lub innych źródeł finansowania zewnętrznego (Bank Światowy, Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Istotną przesłanką dla tworzenia dokumentów planistycznych oraz prognoz średniookresowych są aplikacje o dotacje do wszelkich funduszy finansowania zewnętrznego, z których najważniejszymi są fundusze strukturalne Unii Europejskiej, ZPORR (Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego), EFS (Europejski Fundusz Społeczny) oraz EFOGR (Europejski Fundusz Odbudowy Gospodarki Rolnej). Każdy z wymienionych funduszy, w strukturze swoich wniosków wymaga od projektu zgodności działania z Planem Rozwoju Lokalnego, uwzględnienia go w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym lub zgodności z przyjętą strategią rozwoju sektora/odcinka działania samorządu. W tym kontekście dokument „Plan Rozwoju Lokalnego” nie tylko ma na celu oszacowanie potrzeb inwestycyjnych i skorelowania ich z polityką regionalną, ale przede ________________________________________________________________________________________________ 2 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ wszystkim usystematyzowanie zadań według przyjętych kryteriów oraz osadzenia ich w realiach finansowych zgodnie z Art. 113 ustawy o finansach publicznych Dz.U.03.15.148. Dobrze przygotowany Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem prognostycznym i jednocześnie narzędziem pomocniczym dla monitorowania wykonania określonej strategii gminy lub mikroregionu. Jest elastyczną procedurą działania, którą można modyfikować i ulepszać w czasie. Dokument określa diagnozę sytuacji w obszarze interwencji, wskaźniki oceny zadań inwestycyjnych oraz większość danych, wymaganych dla sporządzenia wniosku o dofinansowanie oraz studium wykonalności. Dobrze wykonany pozostanie w całej swojej strukturze prostym przepisem na sukces. Niezwykle ważnym zagadnieniem wynikającym z tworzenia Planu Rozwoju Lokalnego jest zaangażowanie Rady Miejskiej, gminnych zespołów programowych oraz Urzędu Miejskiego w powstanie tego dokumentu. Finalne opracowanie jest dziełem wielu stron, którym zależy na rozwoju społeczno-ekonomicznym swojego miasta. Dzięki takiemu podejściu tworzy się wizję lepszego życia i szansy wyjścia z głębokiego kryzysu społecznego. W imieniu zespołu redagującego „Plan Rozwoju Lokalnego” Gminy Pieszyce dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do jego powstania i życzę wytrwałości oraz sprzyjających okoliczności dla jego realizacji. Rafał Skaczyło ________________________________________________________________________________________________ 3 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Osoby dzięki współpracy których powstał ten dokument: 1. Maria Pęcherek - Ewidencja Działalności Gspodarczej UM Pieszyce 2. Erwin Kordiak - Wydział Geodezji i Gospodarki Gruntami UM Pieszyce 3. Grzegorz Chutko - Wydział Gospodarki Przestrzennej, Rozwoju i Infrastruktury Technicznej UM Pieszyce, 4. Henryk Taranek - Wydział Gospodarki Przestrzennej, Rozwoju i Infrastruktury Technicznej UM Pieszyce, 5. Kazimierz Wrona - skarbnik 6. Dariusz Rusek - Wydział Gospodarki Przestrzennej, Rozwoju i Infrastruktury Technicznej UM Pieszyce, ________________________________________________________________________________________________ 4 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ SPIS TREŚCI WSTĘP2 SPIS TREŚCI................................................................................................................................... 5 I OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO .................................7 II AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU - ANALIZA............................................................................ 9 1.POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ.................................................................................................................. 9 2.ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE.............................................................................................................................12 BUDOWA GEOLOGICZNA...................................................................................................................................... 14 3.TURYSTYKA................................................................................................................................................... 25 4.ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE.................................................................................................................. 31 4.1 Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego............................................................................ 42 4.2Infrastruktura technniczna...................................................................................................................46 4.3 Własność nieruchomości.....................................................................................................................54 4.4 Stan obiektów dziedzictwa kulturowego ............................................................................................ 57 HISTORIA.......................................................................................................................................................... 57 4.5 Identyfikacja problemów.....................................................................................................................67 5.GOSPODARKA................................................................................................................................................. 68 5.1 Główni pracodawcy/struktura i trendy............................................................................................... 74 5.2 Struktura podstawowych branż na trenie gminy ................................................................................75 5.3 Identyfikacja problemów....................................................................................................................76 6.SFERA SPOŁECZNA...........................................................................................................................................77 6.1 Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym poziom bezpieczeństwa ................................................77 6.2 Służba zdrowia.................................................................................................................................... 82 6.3 Bezpieczeństwo publiczne................................................................................................................... 82 6.4 Edukacja............................................................................................................................................. 83 6.5 Kultura i sport..................................................................................................................................... 84 6.6 Rynek pracy.........................................................................................................................................86 6.7 Grupy społeczne wymagające wsparcia............................................................................................. 89 6.8 Identyfikacja problemów.....................................................................................................................92 III ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTAUACJI NA DANYM OBSZARZE . 93 1.INWESTYCJE DROGOWE.....................................................................................................................................98 2.INWESTYCJE W INFRASTRUKTURĘ DROGOWĄ.........................................................................................................99 3.INWESTYCJE W KATEGORII POPRAWY INFRASTRUKTURY GMINNEJ........................................................................... 100 4.INWESTYCJE SPOŁECZNO-SOCJALNE.................................................................................................................. 101 IV REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW............................................................................102 V POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY ....................................................................................................... 105 VI OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO......106 1.WSKAŹNIKI GLOBALNE...................................................................................................................................107 2.INWESTYCJE DROGOWE...................................................................................................................................108 3.INWESTYCJE DOTYCZĄCE ZAOPATRZENIA W WODĘ...............................................................................................109 4.INWESTYCJE DOTYCZĄCE KANALIZACJI I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW.......................................................................... 110 ________________________________________________________________________________________________ 5 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 5.INWESTYCJE DOTYCZĄCE GOSPODARKI ODPADAMI............................................................................................... 111 6.INWESTYCJE PROEKOLOGICZNE ....................................................................................................................... 112 7.INWESTYCJE DOTYCZĄCE SFERY SPOŁECZNEJ I TURYSTYCZNEJ............................................................................... 113 VII PLAN FINANSOWY NA LATA 2004 – 2006 I NA NASTĘPNE PLANOWANE LATA... 114 VIII SYSTEM WDRAŻANIA ................................................................................................... 122 1.KOMISJA MONITORUJĄCA................................................................................................................................ 123 2.PROCEDURA WDROŻENIOWA PROJEKTU INWESTYCYJNEGO.....................................................................................124 3.HARMONOGRAM CZASOWO-ZADANIOWY I CZASOWO-FINANSOWY........................................................................... 126 IX SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ............ 131 1 SYSTEM MONITOROWANIA POJEDYNCZEGO PROJEKTU...........................................................................................133 1.1 Faza tworzenia produktów................................................................................................................133 1.2 Faza krótkoterminowych skutków wdrożenia projektu.....................................................................133 2 SYSTEM MONITOROWANIA I OCENY PLANU ROZWOJU LOKALNEGO........................................................................134 2.1 Faza realizacji zadań........................................................................................................................ 134 2.2 Faza oddziaływania krótkookresowego............................................................................................ 135 2.3 Faza monitoringu długofalowego i oceny ....................................................................................... 135 3. PUBLIC RELATIONS PLANU ROZWOJU LOKALNEGO........................................................................................... 137 4. ZMIANY W PLANIE ROZWOJU LOKALNEGO.......................................................................................................139 ________________________________________________________________________________________________ 6 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ I OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Niniejszy dokument wykonany został dla obszaru Gminy Pieszyce w powiecie dzierżoniowskim, województwo dolnośląskie. Plan Rozwoju Lokalnego zakreślono na horyzont czasowy 2004 – 2006. Wpisuje się on w ramy czasowe Narodowego Planu Rozwoju 2004 - 2006 oraz koniec kadencji ________________________________________________________________________________________________ 7 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ obecnych władz lokalnych. Ponieważ jest ściśle powiązany z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy (WPI), pozwala w krótkoterminowej, dwuletniej prognozie stosunkowo precyzyjnie określić harmonogram realizacji zadań ujętych w nim, koszt ich realizacji oraz możliwość sfinansowania z funduszu strukturalnego EFRR (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) program ZPORR (Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego). Zaproponowano również plan średnioterminowy na lata 2007-2008 jako przedłużenie realizacji projektów rozpoczętych w latach poprzednich 2004-2006. Przyjęcie dłuższej perspektywy mogłoby wpłynąć negatywnie na dokładność szacunków kosztów finansowych, a ponadto dłuższy horyzont czasowy uprawdopodabnia rozminięcie się planowanych kierunków z uwarunkowaniami lokalnym, które mogą zaistnieć za kilka lat. Zadania uwzględnione w Planie, z racji wymaganych nakładów w kontekście możliwości finansowych gminy oraz ze względów technicznych, mają charakter zadań wieloletnich. Dlatego z racji ciągłości i kontynuacji procesów inwestycyjnych oraz z uwagi na konieczność zachowania pewnej logicznej i technicznej konsekwencji planowanych projektów i procesów decyzyjnych, wskazano również zestawienie zadań proponowanych do realizacji, w kolejnym horyzoncie czasowym programowania Unii Europejskiej 2007 – 2013. ________________________________________________________________________________________________ 8 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ II AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU - ANALIZA 1. Położenie, powierzchnia, ludność Gmina Pieszyce leży w tzw. rowie podsudeckim, u podnóża północnych stoków Gór Sowich na wysokości 260 -550 m n.p.m., wzdłuż szosy na Przełęcz Jugowską i należy do zespołu miast Dzierżoniów – Bielawa – Pieszyce. Powierzchnia gminy wynosi 63,6 km2. Obszar ten zamieszkuje około 9 874 mieszkańców. Południowo-zachodnia część miasta Pieszyce leży w Górach Sowich, a północno-wschodnia na Przedgórzu Sudeckim; obie części są ze sobą silnie powiązane krajobrazowo. terenów miasta Część leży w granicach Sowiogórskiego Parku Krajobrazowego. Miasto już w końcu lat 60-tych osiągnęło pełny cykl demograficzny i od 1970 roku, kiedy osiągnęło maksimum zaludnienia (11 362 osób), znajduje się w fazie stabilizacji, wykazując powolny spadek liczby mieszkańców. W ostatnich latach notuje się przyrost naturalny, którego stopa oscyluje wokół wartości zerowej, z wyraźną przewagą stopy ujemnej. ________________________________________________________________________________________________ 9 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Notuje się sukcesywny proces starzenia się populacji miasta, ujawniający się wzrostem udziału ludności w wieku poprodukcyjnym, przy równoczesnym spadku udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym: • grupa przedprodukcyjna 22,4%, • grupa produkcyjna 59,9%, • grupa poprodukcyjna 17,7%. W strukturze płci zaznacza się niewielka przewaga kobiet WF = 106, a więc jest niższa niż średnio w populacji miejskiej kraju (bardziej natomiast zbliżona do populacji średniokrajowej). Przewaga kobiet wynika głównie z uwarunkowań biologicznych; kobiety żyją dłużej i mniejszy jest wskaźnik umieralności kobiet w młodszych grupach wiekowych. Stąd też przewaga kobiet rośnie wraz ze wzrostem grupy wieku i jest szczególnie drastyczna w grupie najstarszej (≤ 60 lat) – nawet kilkukrotna. Z kolei przewaga osobników płci męskiej w najmłodszych grupach wiekowych wynika z większej liczby urodzin chłopców niż dziewczynek (co także jest uwarunkowane biologicznie). Pod względem struktury wieku populacja miasta nie odbiega istotnie od struktury średniokrajowej: • grupa przedprodukcyjna 23%, • grupa produkcyjna 57%, • grupa poprodukcyjna 20%. Ludność gminy 2003 r. wynosiła 9874 osób, co stanowi ok. 8,99% ludności całego powiatu dzierżonowskiego. Według danych statystycznych, w 2003 roku kobiety stanowiły 52,1% ogólnej liczby ludności gminy. W stosunku do roku 2000 nieznacznie przybywa ludności w wieku produkcyjnym – grupa ta stanowi aktualnie 59,2% ogólnej liczby mieszkańców. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi 23,3%, natomiast w wieku poprodukcyjnym 17,4%. Obecnie w Gminie Pieszyce zarejestrowanych jest ponad 1000 osób bezrobotnych. ________________________________________________________________________________________________ 10 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Tabela 1. Ludność Gminy Pieszyce według płci i ekonomicznych grup wieku. Kategoria statystyczna Wiek lat dzieci w wieku przedszkolnym dzieci w wieku szkolnym młodzież kobiety mężczyźni kobiety w wieku emerytalnym mężczyźni w wieku emerytalnym 3 do 6 7 do 14 14 do 19 508 932 873 3045 2800 1235 481 Razem 9936 9874 kobiety mężczyźni 5199 4737 5144 4730 Struktura dem ograficzna 4,9% 12,5% 2003 439 1037 974 2991 2726 1270 499 pow.60 pow.65 w tym: 2000 5,1% 9,4% 8,8% %populacji 5,1% 9,4% 8,8% 30,8% 28,4% 12,5% 4,9% 100,0% 52,1% 47,9% dzieci w w ieku przedszkolnym dzieci w w ieku szkolnym młodzież kobiety mężczyźni 28,4% 30,8% kobiety w w ieku emerytalnym mężczyźni w w ieku emerytalnym Rysunek 1. Ludność Gminy Pieszyce według płci i ekonomicznych grup wieku. ________________________________________________________________________________________________ 11 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 2. Środowisko przyrodnicze Klimat Na terenie gminy, średnia roczna temperatura powietrza wynosi na obszarze przedgórskim 7-8°C, a w górach obniża się wraz ze wzrostem wysokości terenu do 4-5°C; średnia temperatura lipca (miesiąc najcieplejszy) wynosi na obszarze przedgórskim 16-17°C, a w części górskiej obniża się ze wzrostem wysokości do 12-13°C; średnia temperatura stycznia (miesiąc najchłodniejszy) wynosi w części przedgórskiej od 2,5 do 3° C, a w wyżej położonych partiach gór od –3 do –4°C. Przeważają tu wiatry z kierunku południowego i południowo – zachodniego. Notuje się przewagę wiatrów z kierunku południowego (17-18%), a drugorzędnie – z zachodniego (16-18%); średnia prędkość wiatru wynosi w części przedgórskiej 3,5-5,0 m/s, a w górach wzrasta do 5,0-7,5 m/s; frekwencja cisz atmosferycznych wynosi 10-15% w części przedgórskiej oraz 5-10% w górach. Średnia roczna suma opadów wynosi: w części przedgórskiej 620-700 mm, w Rościszowie 805 mm, a w wyżej położonych partiach gór prawdopodobnie przekracza 900 mm; w półroczu letnim (V-X) opad obejmuje około 68% sum rocznych w części przedgórskiej, do 64,2% w Rościszowie; w częściach najwyżej położonych prawdopodobnie osiąga poniżej 60%. Maksymalna ilość opadów występuje w czerwcu i lipcu, a minimalna w grudniu. Średnia maksymalna grubość pokrywy śnieżnej wynosi na obszarze przedgórskim 15-20 cm, a w górach wzrasta do 30 cm; najwyższe z maksymalnych grubości pokrywy śnieżnej osiągają 70-80 cm, a w górach 100-150 cm; czas trwania pokrywy śnieżnej wynosi nieco ponad 60 dni, a w wyżej położonych partiach gór do 80 dni. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, najzimniejszym styczeń. Okres wegetacyjny trwa w zależności od wysokości od ok. 210 dni w dolinach i obniżeniach do ok. 170 dni w partiach szczytowych. Opady są również zróżnicowane i zależą od wysokości. Na całym obszarze przeważają wiatry z kierunku południowo - zachodniego, z największym ________________________________________________________________________________________________ 12 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ nasileniem w okresie jesiennym. Pokrywa śnieżna najdłużej utrzymuje się na wysoko położonych stokach Gór Sowich, od października do końca kwietnia. Geomorfologia Gmina Pieszyce położona jest na obszarze dużej jednostki fizyczno-geograficznej Sudetów z Przedgórzem Sudeckim i znajduje się w obrębie jednostek mniejszego rzędu Obniżenia Podsudeckiego północnym-wschodzie i na Gór Sowich w południowo-zachodniej części. Maksymalne deniwelacje terenu wynoszą około 762,1 m. Jest to różnica wysokości pomiędzy najwyższym szczytem Gór Sowich – Wielką Sową (1014,8 m n.p.m.), a obniżeniem terenu w w dolinie północnej Kłomnicy części (252,7 m n.p.m.). W północno-wschodniej części gminy dominują formy denudacyjne w postaci równin denudacycjnych, pokryw stożków piedmontowych oraz rumoszy skalnych. Lokalnie w rejonie Pieszyc i Piskorzowa występują formy pochodzenia lodowcowego wykształcone w formie wysoczyzn morenowych płaskiej i falistej. Południowo-zachodnia część gminy położona na obszarze Gór Sowich zbudowana jest z grzbietów zaokrąglonych zwartych z zaznaczającymi się łagodnie przełęczami. Partie szczytowe gór tworzą formy o rozległych kopulastych zarysach typowych dla rzeźby w starych obszarach krystalicznych. Naturalne odsłonięcia skalne są stosunkowo rzadkie i ograniczają się do zboczy szeroko i głęboko wciętych dolin rzecznych. Na omówione wyżej formy nakładają się dna dolin rzecznych współczesnych rzek tj. Potoku Pieszyckiego, Kłomnicy oraz pozostałych dopływów Piławy. ________________________________________________________________________________________________ 13 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Budowa geologiczna Północno-wschodnia część gminy Pieszyce znajduje się na obszarze bloku przedsudeckiego, natomiast część południowo-zachodnia znajduje się na obszarze Sudetów Środkowych i zaliczana jest do jednostki geologicznej Metamorfiku Gór Sowich. Skały budujące Metamorfik Gór Sowich, zaliczone są do utworów proterozoicznostaropaleozoicznych i zbudowane są z paragnejsów biotytowo-oligoklazowych lokalnie z granatami oraz migmatytów, którym lokalnie towarzyszą serpentynity, amfibolity oraz hiperyty. Kompleks metamorficzny poprzecinany jest również żyłami porfirów felzytowych i łyszczykowych oraz pegmatytami. W rejonie miejscowości Kamionki w strefie źródliskowej potoku Pieszyckiego odsłaniają się skały osadowe wieku karbońskiego reprezentowane zlepieńce głównie kwarcowe przez rzadziej, szarogłazów oraz brekcji i zlepieńców gnejsowych. W głęboko wciętych potokach obserwuje się również żwiry tarasów oraz towarzyszące im rumosze skalne silnie zaglinione. Również podłoże bloku przedsudeckiego w obrębie gminy zbudowane jest z utworów proterozoiczno-staropaleozoicznych reprezentowanych przez paragnejsy i migmatyty. Na powierzchni utworów krystalicznych w obrębie bloku przedsudeckiego występują trzeciorzędowe iły zawierające wkładki węgla brunatnego. Miąższość utworów trzeciorzędowych wynosi od kilku metrów w części centralnej do około 40 m w północnym rejonie gminy. ________________________________________________________________________________________________ 14 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Powyżej zalegają utwory czwartorzędowe przykrywające znaczną powierzchnię gminy Pieszyce. Wśród utworów czwartorzędowych dominują żwiry stożków piedmontowych stadiału Warty osiągające maksymalną miąższość około 20 m. Lokalnie w rejonie Pieszyc, Piskorzowa oraz Bratoszowa występują plejstoceńskie gliny zwałowe pochodzące ze zlodowacenia środkowopolskiego, na których miejscami zalegają piaski i żwiry wodnolodowcowe. W strefie przykrawędziowej Gór Sowich bezpośrednio na krystalicznym podłożu zalegają rumosze skalne silnie zaglinione. Najmłodszymi utworami zalegającymi na obszarze gminy Pieszyce są holoceńskie piaski, żwiry oraz gliny dolin rzecznych towarzyszące współczesnym ciekom powierzchniowym. Teren gminy należy do rejonów ubogich pod względem występowania kopalin użytkowych; nie stwierdzono występowania udokumentowanych złóż surowców mineralnych. Gleby Na obszarze gminy Pieszyce gleby i przypowierzchniowe grunty zostały lokalnie zmodyfikowane procesami antropogenicznymi. W rejonach, w których nie nastąpiły procesy antropogeniczne, gleby zostały wykształcone jako gleby opadowo-glejowe i płowe opadowo-glejowe oraz brunatne właściwe, a w rejonach dolin rzecznych jako mady rzeczne. Pod względem bonitacyjnym grunty orne znajdujące się na obszarze gminy należą do klas IVa, IVb i V. Największy wpływ na jakość gleb i gruntów wywierają sytuacje awaryjne powodujące powierzchniowe, punktowe bądź obszarowe źródła zanieczyszczeń, produkcja rolnicza, oddziaływanie gazów i pyłów emitowanych ze źródeł przemysłowych i motoryzacyjnych. Według informacji uzyskanych z raportów Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu, obecnie nie stwierdza się negatywnego oddziaływania na gleby i grunty położone w granicach gminy Pieszyce. Z powodu oddziaływania antropogenicznego na środowisko naturalne oraz emitowanie różnego rodzaju zanieczyszczeń, zaistniała, oprócz klasycznej klasyfikacji bonitacyjnej gleb, potrzeba stosowania klasyfikacji stopnia zanieczyszczenia gleb. Zgodnie z klasyfikacją Instytutu Upraw i Nawożenia w Puławach (IUNG), zawartość w gruntach metali ciężkich z 2000 r., na terenach sąsiadujących z obszarem gminy (obszar powiatu ________________________________________________________________________________________________ 15 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ dzierżoniowskiego nie został objęty monitoringiem krajowym jakości gleb) tj. w punktach nr 307 powiat świdnicki, nr 209 powiat wrocławski i nr 311 powiat ząbkowicki, charakteryzuje się zawartością naturalną związków kadmu Cd, miedzi Cu, niklu Ni, ołowiu Pb i cynku Zn, co pozwala je zaklasyfikować do gleb o dużej wartości rolniczej. Badania dotyczyły również właściwości fizyko-chemicznych gleb, stanu zakwaszenia oraz zawartości przyswajalnych makro i mikroelementów. Badania odczynu gleb użytkowanych rolniczo znajdujących się w granicach powiatu dzierżoniowskiego wskazują na konieczność wapnowania ponad 87 % gleb. W związku ze znacznym zróżnicowaniem gleb pod kątem zawartości przyswajalnego fosforu, potasu i magnezu, wymaga się stałego śledzenia stanu zasobności gleb. Natomiast badania zawartości przyswajalnych mikroelementów w glebach powiatu nie wykazują dodatkowego uzupełniania gleb o bor, miedź, mangan, molibden i cynk. Rolniczo przydatnymi są w przewadze tereny przedgórskie; na obszarze sowiogórskim grunty rolniczo przydatne występują głównie w dolinie Pieszyckiego Potoku (Kamionki); są niskiej jakości. W części podgórskiej przeważa kompleks pszenny dobry, z mniejszym udziałem pszennego wadliwego, w części sowiogórskiej (Kamionki) przeważa kompleks użytków zielonych średnich lub słabych. Dominującym typem genetycznym gleb są pseudobielice, z wyraźnie mniejszym udziałem brunatnych właściwych lub wyługowanych; gleby te rozwinęły się w większości na glinach średnich pylastych. Średni wskaźnik produkcyjności gruntów ornych wynosi 85,9 pkt.; przydatność rolnicza gleb ornych jest zatem wysoka; (grunty orne występują niemal wyłącznie w części przedgórskiej). Hydrologia Wody podziemne stanowią jeden z elementów naturalnego obiegu wody w przyrodzie. Powstają przede wszystkim wskutek infiltracji części wód opadowych i powierzchniowych w głąb ziemi. Ze względu na znaczne zasoby oraz wysoką jakość są bardzo ważnym źródłem zaopatrzenia w wodę pitną. Stąd też niepokoić powinna zaobserwowana tendencja do obniżania się poziomu wód gruntowych. Obszar gminy ________________________________________________________________________________________________ 16 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ czerpie wody z piętra wodonośnego czwartorzędu – jest to główny i najpowszechniej wykorzystywany zbiornik wód podziemnych w tej części województwa. Globalne zasoby wodne pokrywają istniejące potrzeby ludności i gospodarki w tym zakresie. Jednakże ich nierównomierne rozłożenie w czasie i przestrzeni oraz stan jakości wód, powodują trudności w zaopatrzeniu w wodę niektórych części gminy. Zasoby wód powierzchniowych na terenie całego powiatu dzierżoniowskiego są dość ubogie, czego powodem jest górzyste ukształtowanie terenu, charakteryzujące się szybkim odpływem wód powierzchniowych. Tabela 2. L.P. 1 2 3 4 5 6 Ujęcia wód podziemnych. Użytkownik Zasoby Ilość eksploata Depresja Lokalizacja studni -cyjne m m3/h Pieszyce 1 0,4 3,8 Pieszyce 1 0,3 3,7 Pieszyce 1 1,1 2,0 Studnia publiczna Studnia publiczna Agronomówka Wodociąg ul. Zamkowa Pieszyce - WiK Dzierżoniów Bielawskie Zakłady Przemysłu Pieszyce Bawełnianego "Bieltex" Ujęcie Kamionki - WiK Kamionki Dzierżoniów Stratygrafia warstwy wodonośnej Czwartorzęd Czwartorzęd Czwartorzęd 1 18,0 33,5 Proterozoik 1 0,9 1,5 Czwartorzęd 1 41,0 39,0 Czwartorzęd Głównym ciekiem gminy jest Pieszycki Potok – odwadniający środkową część zboczy Gór Sowich. W części źródliskowej tworzą go liczne, drobne potoki wypływające na wysokości 800 - 900 m, w lasach bukowych regla dolnego. Za główny ciek źródliskowy uważa się Kamionek. Płynie on głęboko wciętą doliną, dopiero przed samym ujściem zwęża się w ona w wąski wąwóz, nieco powyżej - na Kamionku znajduje się niewielki, malowniczy wodospad. Właśnie na Kamionku i na Pieszyckim Potoku znajdują się ujęcia wody pitnej dla mieszkańców Pieszyc. Okolice ujęć wód pitnych stanowią strefy ochronne podlegające szczególnej ochronie. Drugim ważnym ciekiem jest Potok Kłomnica, lewy dopływ Piławy; w rejonie gminy przepływa on przez Rościszów i Piskorzów. Źródła potoku usytuowane są na ________________________________________________________________________________________________ 17 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ północnym zboczu Wielkiej Sowy. Długość potoku wynosi ok. 15,5 km, wraz z lewymi dopływami odwadnia on znaczny fragment pn. – wsch. zboczy Gór Sowich. Do ważniejszych dopływów Potoku Kłomnica należą: Sowi Potok, Graniczny Potok i Bielica. Odbiorcą wód płynących przez gminę Pieszyce jest Piława, prawobrzeżny dopływ Bystrzycy. W ramach „Zintegrowanego Programu Wojewódzkiego dla Województwa Dolnośląskiego” zaprojektowano budowę zbiornika wodnego – Kamionki; pełniłby on funkcję zbiornika wody pitnej, który podnosiłby jednocześnie poziom wód gruntowych, zwiększał bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, a także będzie pełnił funkcje rekreacyjne (z wyłączeniem kąpieli); przewiduje się też wykonanie przy nim małej elektrowni wodnej. Flora Bogaty skład gatunkowy roślin wynika głównie ze znajdującego się w tym rejonie Parku Krajobrazowego Gór Sowich, a w nim rezerwatu przyrody. Stosunkowo bogate jest tutaj runo leśne, masowo występuje borówka czernica, narecznica samcza i szczawik zajęczy. Ponadto rosną tu: marzanka wonna, kostrzewa olbrzymia, szczyr trwały i śmiałek pogięty. Bogatszy skład gatunkowy pojawia się niżej, w bardziej wilgotnych miejscach, gdzie rośnie m. in. kopytnik pospolity, czosnek niedźwiedzi, czerniec gronkowy, żywiec cebulkowy, żywiec dziewięciolistny, a także przenęt purpurowy, czyściec leśny, prosownica rozpierzchła, gajowiec żółty, sałatnik leśny. Uroku dodają chronione: wawrzynek wilczełyko i lilia złotogłów. Lasy i grunty leśne gminy Pieszyce zajmują około 2 660 ha, w tym większość jest administrowana przez Lasy Państwowe. Zarząd nad lasami ma Nadleśnictwo Świdnica (Obręb Bielawa). Główny obszar pokryty lasem znajduje się w zachodniej części miasta, na obszarze Gór Sowich, w granicach Parku Krajobrazowego Gór Sowich, natomiast na terenach podgórskich występuje niewiele lasów. Park Krajobrazowy Gór Sowich w większości porastają dolnoreglowe lasy: świerkowe, bukowe z domieszką brzóz, modrzewia i sosny. Zachowały się też nieliczne ostoje jodły. Najwyższe fragmenty grzbietu Gór Sowich porasta bór świerkowy regla górnego. Niestety lasy te zostały prawie całkowicie ________________________________________________________________________________________________ 18 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ zniszczone wskutek klęski ekologicznej. Powodem były emisje przemysłowe. Osłabione drzewostany zostały zaatakowane przez szkodniki. Najsilniej zagrożone są zbiorowiska Borów Wysokogórskich oraz praktycznie już zniszczone lasy łęgowe na terasach zalewowych rzek. Drzewostany cechuje dość zaawansowany wiek 68 lat; jest to o 10 lat więcej niż średnioważony wiek drzewostanów na terenie RDLP Wrocław i o 17 lat więcej w stosunku do całej Polski. Aktualnie stan zdrowotny lasów jest określany jako średni i dobry. Spada zagrożenie od zanieczyszczeń przemysłowych; brak największych zanieczyszczeń (III strefa) atmosfery od przemysłu i emisji niskiej (komunalnej). Również II strefa zbliża się do I (najsłabszego) zagrożenia. Sprzyjające lata urodzaju nasion doprowadziły do silnego wzrostu odnowień naturalnych preferowanych gatunków ze względu na lokalne siedliska (buki, brzozy, dęby, modrzewie, olsze etc.). Aktualna granica rolno-leśna przebiega po naturalnych załamaniach spadków terenu i wymaga ze względów wodochronnych korekty pomiędzy Bielawą a Pieszycami, wokół przewidywanego suchego zbiornika wód powodziowych oraz jako pas ochronny wzdłuż projektowanej obwodnicy Dzierżoniowa. Ze względów ochronnych można zwiększyć lesistość miasta o około 3%. Brak inwentaryzacji przyrodniczej nie pozwala na szczegółową lokalizację obiektów najcenniejszych pod względem florystycznym czy faunistycznym. Obecne zaniedbania w gospodarce łąkowej powodują, że część łąk samorzutnie przekształca się w zbiorowiska leśne (samosiewy). Gospodarka orna (pola uprawne) przeżywała kryzys w ostatnich 10-15 latach – najsłabsze grunty zostały opuszczone (odłogują) i podobnie jak łąki pokrywają się samosiewami. Fauna Świat zwierzęcy tego rejonu nie odbiega od występującego w całych Górach Sowich. Występują tu dość licznie muflony, stanowiące charakterystyczny element fauny Gór Sowich. Osobliwością świata zwierzęcego w gminie jest stanowisko nietoperzy ________________________________________________________________________________________________ 19 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ w Rościszowie, w komunalnym budynku mieszkalnym. Odnotowano tu około 1000 sztuk nietoperzy. Przemiany geologiczne i klimatyczne, a w ostatnich kilkudziesięciu wiekach także działania człowieka, wpłynęły na stan dzisiejszej fauny Sudetów, w tym Gór Sowich i ich okolic. Początkowo, przy ustępowaniu lodowca, suchy klimat spowodował, że zwierzęta z północy zaczęły ginąć. Powstająca tundra pozwoliła na wkroczenie zwierząt ze wschodu. Dalsze cofanie się lodowca i istniejąca za nim strefa klimatu suchego pozwoliły na opanowanie całego terenu przez zbiorowiska drzewiaste – najpierw bory, potem również lasy. W początkowej fazie sukcesji fauny uczestniczyły między innymi: kuropatwa, jeż, kret, lis, borsuk a potem doszły: ryś dzik, jeleń, sarna, głuszec i inne. Długookresowe zmiany klimatu, np. fazy ociepleń w okresie atlantyckim, pozwoliły na migracje zwierząt na duże odległości i zasiedlenie Sudetów. Gatunki chronione, występujące lub które występowały w Górach Sowich to: − bezkręgowce: • pachnica, • koziorogi dębowy i bukowy – ustąpiły, podobnie jak nadobnica alpejska, w XIX w. pod wpływem zmian w dąbrowach i buczynach oraz masowego zbieractwa, • paź żeglarz i niepylak motyle dzienne, które z powodu zbieraczy zanikły w Karkonoszach na początku XX w. Bardzo rzadko pojawia się paź królowej. Intensyfikacja rolnictwa w latach 1950-1985 uniemożliwiła ich powrót i przyczyniła się do silnego ograniczenia liczebności wielu innych motyli dziennych. Głęboki regres rolnictwa w Sudetach oraz zmiana powierzchni ornych na użytki zielone stwarza warunki do powrotu wielu gatunków bytujących w ekosystemach nieleśnych lub na styku z leśnymi, − • biegaczowate – nierozpoznana do końca liczba gatunków, • trzmiele – nierozpoznana do końca liczba gatunków. kręgowce: ________________________________________________________________________________________________ 20 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ • płazy: 10 gatunków – traszka górska, zwyczajna i grzebieniasta, salamandra plamista, grzebiuszka ziemna, ropucha zielona, ropucha zwyczajna, żaba wodna i żaba moczarowa. Poprawa czystości wód i spadek ich zakwaszenia, powrót wielu drobnych bezkręgowców, pozwoli na naturalną restytucję populacji płazów. • gady: 5 gatunków – jaszczurki zwinka i żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec i żmija, • ptaki: około 80 gatunków. Napór ludzi, poprzez penetrację wszystkich zakątków Gór Sowich, jest głównym czynnikiem ograniczania liczebności populacji wielu gatunków lub uniemożliwia powrót większych gatunków ptaków drapieżnych i kuraków. Koniecznym będzie monitorowanie tych interakcji i podjęcie działań ograniczających ataki np. lisa czy jenota na głuszca i cietrzewia czy jarząbka. Szczególnie niebezpieczny jest lis, którego ochrania człowiek przez podawanie szczepionek doustnych, • ssaki: 31 gatunków, z tego kilka niespotykanych do XIX w. lub penetrujących okazjonalnie okolice Sudetów: lisy, sarny, jelenie, popielice. Inne, jak nietoperze, silnie stresowane przez zimowe wycieczki ludzi do sztolni i nielicznych jaskiń, zmniejszają liczebność swoich populacji. Nowe budownictwo nie stwarza możliwości do zimowania, a zanik starych, dziuplastych drzew również ogranicza bazę lęgową nie tylko nietoperzy, ale i wielu ptaków, w tym nocnych. Obszary chronione Gmina Pieszyce usytuowana jest wewnątrz i w otulinie Parku Krajobrazowego Gór Sowich. Park zajmuje powierzchnię 8140,7 ha, obejmując najwyższą część Sudetów Środkowych, z główną kulminacją Wielką Sową. Jego granice obejmują zwarte obszary lasów dolno i górnoreglowych porastających masyw Wielkiej Sowy i Kalenicy – Słonecznej. Większość obszaru parku porastają dolnoreglowe lasy: świerkowe, bukowe lub mieszane. Zachowały się też nieliczne już ostoje jodły. Najwyższe fragmenty grzbietu Gór Sowich porasta bór świerkowy regla górnego. Niestety lasy te zostały prawie całkowicie zniszczone wskutek ________________________________________________________________________________________________ 21 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ klęski ekologicznej. Powodem były emisje przemysłowe. Głównym szkodnikiem pierwotnym drzewostanów są zasnuje: świerkową i wysokogórską. Szkodnikami wtórnymi osłabionych drzewostanów są kornik drukarz i rytownik pospolity. Ponadto uaktywniają się obecnie: zawodnica brudnica mniszka. świerkowa Góry i Sowie charakteryzują się bardzo wysokimi walorami krajobrazowymi krajoznawczymi. Nadają i się doskonale do uprawiania turystyki pieszej i narciarstwa. Najlepiej zachowane drzewostany zostały objęte ochroną częściową w rezerwacie „Bukowa Kalenica” położonym w obrębie sąsiedniej gminy Bielawa – jest to leśno florystyczny rezerwat przyrody o powierzchni 28,8 ha, chroniący fragmenty pierwotnego lasu bukowego. Wielką Sowę porasta typowy bór świerkowy regla górnego. Na stromych stokach dolin oraz wierzchowin występuje często kwaśna buczyna (Luzulo-fagetum) z ubogą liczbą gatunków towarzyszących w dolnym piętrze lasu. Znacznie częstsza, choć tworząca małe skupienia , jest żyzna buczyna sudecka (Dentario enneaphyllidis-Fagetum) o bogatym podszyciu i runie, co wynika z dużej zasobności gleb. Sporadycznie zachowały się lasy dębowo-grabowe (Querco-Carpinetum medioeuropeanum) z urozmaiconym runem. Wzdłuż potoków rozwinęły się drzewostany typowe dla siedlisk łęgowych. Przede wszystkim jest to podgórski łęg jesionowy (Cario remotae-Fraxinetum) porastajacy tereny nad potokami nawet do 750 m npm. Wśród zróżnicowanego, bogatego drzewostanu dominuje jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), ale często także klon zwyczajny (Acer platanoides), olsza (Alnus sp.) i wiąz górski (Ulmus scabra). Na podnóżu górskim zachował się w niższych miejscach ________________________________________________________________________________________________ 22 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ także łęg wierzbowo-topolowy (Salicetum albo-fragilis) z domieszką olszy (za „Słownikiem geografii turystycznej Sudetów” pod red. M. Staffy) Świat zwierzęcy Parku Krajobrazowego Gór Sowich nie odbiega specjalnie od innych części Sudetów. Zauważa się dominację gatunków eurosyberyjskich, z charakterystycznymi gatunkami: lis (Vulpes vulpes), kuna leśna (Martes martes). Z większych zwierząt występuje tu jeleń (Cervus elaphus), sarna (Capreolus capreolus) oraz dzik (Sus scrofa). W tym rejonie przebywają też dość licznie muflony (Ovis musimon), sprowadzone na początku XX w. ze Słowacji, stanowiące dziś charakterystyczny element fauny Gór Sowich. ________________________________________________________________________________________________ 23 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Zagrożenia środowiska naturalnego 1. Zagrożenia komunikacyjne związane z komunikacją drogową i powietrzną. Potencjalne niebezpieczeństwa nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska w gminie Pieszyce związane są przede wszystkim z przewozami drogowymi. 2. Pożary. Ze względu na dużą lesistość gminy największym zagrożeniem są pożary lasów powodowane suszą oraz niejednokrotnie lekkomyślnością mieszkańców i turystów. Często dochodzi również do pożarów, które są wywołane wypalaniem łąk. Na terenach zabudowanych największe zagrożenie stanowić mogą zakłady przemysłowe i usługowe. W okresach letnich na terenach wiejskich zwiększa się zagrożenie pożarowe, które stwarzają duże połacie zbóż, traw i nieużytków. 3. Zagrożenia od klęsk żywiołowych. Najbardziej prawdopodobnym zagrożeniem na terenie gminy będą zagrożenia wodne. Powódź na tym terenie może wyrządzić znaczne szkody materialne. Mogą wystąpić podtopienia wielu budynków znajdujących się w zasięgu terenów zalewowych i w związku z tym może zaistnieć potrzeba ewakuacji ludzi i mienia oraz ochrona budynków przed zalaniem. Największe potencjalne zagrożenie występuje w strefie doliny głównego cieku gminy – Potoku Pieszyckiego. 4. Nowe zagrożenia przybierające coraz częściej znamiona klęski żywiołowej, niosą anomalia pogodowe. Do takich zagrożeń można zaliczyć: silne wiatry, śnieżyce, ulewne deszcze i gradobicia. ________________________________________________________________________________________________ 24 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 3. Turystyka Pomimo atrakcyjnego krajobrazu i położenia w regionie górskim i podgórskim o wysokich walorach przyrodniczych, turystyka nie odgrywała na terenie gminy nigdy większej roli. Także obecnie baza noclegowa ogranicza się do kilku obiektów i niewielkiej liczby miejsc noclegowych. Hotele, pensjonaty: Czarny Rycerz I, Kamionki 76, 58-250 Pieszyce. Kasztel, Rościszów 71, 58-250 Pieszyce. Villa Rosa, Kamionki 34, 58-250 Pieszyce. Magda, Lasocin 9, 58-250 Pieszyce. Sowia Dolina, Kamionki 65, 58-250 Pieszyce. Baza agroturystyczna: Halina Lenkiewicz, Rościszów 55d; 58-250 Pieszyce. Jolanta Bielarczyk, Rościszów 53a; 58-250 Pieszyce, Beata Wester, Monika Siwiec, Rościszów 52; 58-250 Pieszyce, Mirosława Balak, Pod Skałką, Rościszów 28; 58-250 Pieszyce, Rościszów 66; 58-250 Pieszyce, Lasocin 1; 58-250 Pieszyce, ________________________________________________________________________________________________ 25 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Schroniska: Bacówka Rościszów-Potoczek. SCHRONISKO PRZY ZESPOLE SZKÓŁ W PIESZYCACH, ul. Mickiewicza 8; 58-250 Pieszyce, Bardzo słabo rozwinięta jest też baza gastronomiczna, pomimo, że gmina dysponuje bardzo atrakcyjnymi walorami naturalnymi dla rozwoju turystyki. Te naturalne walory pozwalają na uprawianie takich form turystycznych, jak: • wędrówki po szlakach górskich, • turystyka rowerowa, konna i narciarska, • pobyt i wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych. Są to ekstensywne formy turystyki, nie zapewniające napływu takiej liczby turystów, których obsługa mogłaby mieć istotne znaczenie dla bazy ekonomicznej gminy. Możliwość inwestowania w obiekty i urządzenia sportów zimowych (wyciągi, trasy zjazdowe), a więc intensywnego turystycznego, przede formy bardziej zagospodarowania są dość wszystkim klimatycznymi, ograniczone, uwarunkowaniami ale także topograficznymi (odpowiednie parametry stoków) oraz wynikającymi z rygorów ochronnych (lasy oraz park krajobrazowy). Poza udoskonalaniem i pewnym powiększeniem już istniejących obiektów sportów zimowych (wyciągi narciarskie w Rościszowie) istnieją raczej niewielkie możliwości rozwoju tej formy zagospodarowania turystycznego. Poza ograniczoną, wynikającą z wyżej wspomnianych uwarunkowań naturalnych, pojemnością turystyczną rejonu, wspomnieć należy o silnej konkurencji na rynku ________________________________________________________________________________________________ 26 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ turystycznym w warunkach „otwartych” granic i zacierających się różnic w cenach towarów i usług. Tym samym poważniejsze inwestowanie w obiekty turystyczne (dla zwiększenia pojemności i atrakcyjności turystycznej obszaru) jest ryzykowne. Pomimo tego nie można rezygnować z prób turystycznej aktywizacji omawianego rejonu. Zwłaszcza lepsze niż dotychczas zagospodarowanie turystyczne (łącznie z odpowiednią bazą noclegową) powinno stanowić podstawę utrzymania „gniazd” osadnictwa w strefie górskiej. Miejscowości gminy mogłyby być docelowo kształtowane jako nieduże (i dlatego właśnie „spokojne” i atrakcyjne) stacje zimowe, klimatyczno zdrowotne, agroturystyczne, letniskowe oraz bazy wypadowe dla różnych form wędrówek po górskich szlakach (pieszych, rowerowych, konnych, narciarskich). Pieszyce wspólnie z gminami Bielawa, Walim, Nowa Ruda oraz Gminą Dzierżoniów tworzą Stowarzyszenie Turystyczne Gmin Gór Sowich. Stowarzyszenie ma na celu promocję turystyczną regionu Gór Sowich, uruchamianie biur informacji turystycznej oraz rozbudowę infrastruktury turystyczno – rekreacyjnej. Stowarzyszenie realizuje swoje cele między innymi poprzez: • poprawę stanu oznakowania szlaków turystycznych, • podejmowanie działań umożliwiających rozwój lokalnej gospodarki w oparciu o turystykę, • inwentaryzację istniejącej i nowotworzonej bazy turystycznej, • inicjowanie i prowadzenie działań inwestycyjnych w zakresie adaptacji, rozbudowy istniejącej bazy turystycznej i rekreacyjnej, • podejmowanie działań w celu pozyskania środków finansowych na inwestycje oraz inne przedsięwzięcia realizowane w ramach współpracy, • aktywizację społeczności lokalnej w zakresie turystyki, wypoczynku, rekreacji, ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych, ________________________________________________________________________________________________ 27 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ • koordynację przedsięwzięć dot. np. bazy noclegowej, tworzenia wspólnych rezerwatów przyrody w celu zachowania walorów przyrodniczych i krajobrazowych regionu, • wspólne organizowanie imprez, spotkań, seminariów, szkoleń, mających na celu podnoszenie kwalifikacji dotychczasowej kadry, działającej na rynku turystycznym. Walory przyrodnicze i antropogeniczne predestynują ten obszar do pełnienia funkcji turystycznych w istotnym wymiarze dla gospodarki gminy. W ostatnim czasie powstało kilka gospodarstw agroturystycznych. Agroturystyka jest szczególną formą wypoczynku. Działalność ta jest szansą na podwyższenie zarobków, na aktywizację regionu bez strat dla środowiska. Ta forma turystyki może wykorzystać niewykwalifikowaną siłę roboczą, umożliwia pracę dwuzawodową (obok zajęć rolniczych, pracę związaną z usługami agroturystycznymi, produkcją przedmiotów, takich jak pamiątki, przedmioty o cechach regionalnych). Coraz liczniej powinny pojawiać się prywatne pensjonaty i hoteliki. Aktywność rekreacyjną ułatwia istnienie odpowiedniej sieci szlaków i ścieżek rowerowych. Na terenie gminy sieć szlaków jest już dość bogata, udostępniają one wszystkie atrakcyjniejsze miejsca. Duże znaczenie dla turystyki ma sieć szos, które przecinają Góry Sowie przez wszystkie ważniejsze przełęcze. W projektach powiatu zakłada się dalsze zagospodarowanie Gór Sowich z wykorzystaniem krajobrazowych i walorów geograficznych, tworzenie szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych, parkingów i zatoczek. Planuje się wykonanie systemu ścieżek rowerowych, dojazdowych, łączących Pieszyce z Dzierżoniowem i Bielawą. Lokowane są one wzdłuż ciągów drogowych: drogi wojewódzkiej nr 383 oraz powiatowej nr 206. ________________________________________________________________________________________________ 28 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Planuje się także utworzenie systemu turystycznych ścieżek rowerowych, a w tym biegnących: • trasą zlikwidowanej linii kolejowej Dzierżoniów – Pieszyce – Bielawa, • wzdłuż podgórskiej drogi zbiorczej, obsługującej strefę zabudowy rezydencjonalnej, • przez obszar międzymiejski od Dzierżoniowa do systemu ścieżek przebiegających wzdłuż drogi podgórskiej. Wśród zadań projektowanych na szczeblu powiatu w obszarze turystyki dla gminy Pieszyce znaczenie będą miały: • opracowanie długofalowego programu działań zmierzających do zagospodarowania Gór Sowich i wykorzystania ich walorów turystycznych, • otworzenie Powiatowego Biura Informacji Turystycznej w ścisłym powiązaniu z Dolnośląską Organizacją Turystyczną, • włączenie się powiatu do programu transgranicznej turystyki, • promowanie gmin powiatu dzierżoniowskiego na wszelkiego rodzaju wystawach, targach, prezentacjach turystycznych; • współpraca z gminami, organizacjami gospodarczymi i społecznymi w celu tworzenia warunków dla rozwoju turystyki. Walory turystyczne i rekreacyjne tych terenów stwarzają duże możliwości rozwoju zagrożonej bezrobociem gminy. Duże znaczenie dla rozwoju turystyki ma Rajd Polski, którego trasa przebiega przez teren gminy Pieszyce. Jest to jedna z najpopularniejszych imprez sportowych w Polsce o randze mistrzostw Europy, jakie odbywają się w ostatnim czasie w naszym kraju. Renomowany i doskonale znany w całej Europie rajd ściąga kibiców, zawodników i wszystkich zainteresowanych sportem motorowym. Wspomnieć tu należy również o rozgrywanym w maju Rajdzie Elmot, którego trasa przebiega przez tereny gminy Pieszyce. ________________________________________________________________________________________________ 29 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________ 30 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4. Zagospodarowanie przestrzenne Pieszyce są ośrodkiem specjalizowanym (miasto przemysłowe o wysokim stopniu specjalizacji branżowej). Pewne, ponadlokalne znaczenie mają funkcje turystycznowypoczynkowe i uzdrowiskowe (w górskich układach osadniczych) oraz – lokalnie – sportowo-rekreacyjne i mieszkaniowe, w układzie powiązań z ośrodkiem centralnym – Dzierżoniowem (przewaga wyjazdów nad przyjazdami do pracy). W granicach administracyjnych miasto to obejmuje sołectwa Kamionki i Rościszów o funkcji towarzyszącej (głównie mieszkaniowej) oraz Piskorzów i Bratoszów – o funkcji rolniczej. Miasto „główne” tworzy układ pasmowy, powstały w wyniku transformacji i urbanizacji pierwotnej łańcuchówki dwuszeregowej (dwie ulice biegnące równolegle do płynącego pomiędzy nimi potoku – Pieszycki Potok), w części górnej (Pieszyce Górne) przechodzącej w łańcuchówkę jednoszeregową, zabudowa pierwotnego pasma osadniczego miasta „głównego” – o charakterze spontanicznym, silnie zróżnicowana pod architektonicznego, względem stylu wieku, stanu technicznego, standardu, rozplanowania oraz wielkości (dominują 1–2- kondygnacyjne budynki z przełomu XIX/XX w.); występowanie w rozproszeniu obiektów zabudowy o charakterze prestiżowym (wille) oraz obiektów o charakterze przemysłowym. Podobnymi cechami charakteryzuje się mniej intensywna zabudowa osad górskich zespołu Kamionek i Rościszowa. ________________________________________________________________________________________________ 31 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Miasto pozostaje silnym ośrodkiem specjalizowanym z dominującym udziałem przemysłu; zakłada się sukcesywny spadek (względny i bezwzględny) funkcji rolniczych, przy równoczesnej adaptacji rolniczych siedlisk i majątku trwałego dla innej (nierolniczej) „drobnej” działalności gospodarczej (produkcyjnej, usługowo-produkcyjnej, usługowej, naprawczej itp.). Zakłada się umiarkowany rozwój funkcji mieszkaniowej a dynamiczny funkcji turystyczno-wypoczynkowych i klimatyczno-zdrowotnych. W krajobrazie miasta dążyć się będzie do zachowania charakterystycznego układu pasmowego, z przewagą niskiej zabudowy, z dominantami wież kościelnych i kominów fabrycznych. W związku z tym powstrzymywać się będzie ekspansję zabudowy wysokiej – wielkogabarytowej. Sukcesywnie kształtować się będzie strefę centralną (w obrębie historycznej części pasma osadniczego) o wysokich walorach architektonicznych i funkcjonalnych, ze szczególnym wyeksponowaniem handlowej ulicy głównej („main street”); w kształtowaniu zabudowy zachowany jednak będzie jej dotychczasowy charakter, tj. zróżnicowanie architektoniczne, gabaryty i rozplanowanie. Nowe, większe przedsięwzięcia gospodarcze koncentrować się będzie na obszarze wyznaczonym w północnej części miasta. Obszar ten powiązany będą funkcjonalnoprzestrzennie z analogicznym obszarem położonym w granicach miasta Dzierżoniowa (w rejonie planowanej obwodnicy). Utrzyma się (dla większych przedsiębiorstw gospodarczych) dotychczasowe największe tereny przemysłowe (zgodnie z rysunkiem Studium). Nowe tereny mieszkaniowe rozwijać się będzie głównie jako poszerzenie prawobrzeżnej części pasma osadniczego na odcinku Pieszyce Środkowe i częściowo Pieszyce Dolne. Zachowuje się tereny (bez prawa zabudowy) na obszarze pomiędzy pasmami osadniczymi Bielawy i Pieszyc dla przyszłej organizacji ekstensywnych (terenochłonnych) form zagospodarowania sportowo-rekreacyjnego (np. pola golfowe). W częściach obszaru miasta, położonych w dolinach śródgórskich Gór Sowich (zespoły osadnicze Kamionek, Rościszowa, Lasocina), istnieją następujące uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, ze względu na rzeźbę i budowę geologiczną podłoża: • występują grunty skaliste pochodzenia metamorficznego, z warunkami budowlanymi bardzo dobrymi (na terenach o mniejszym nachyleniu); ________________________________________________________________________________________________ 32 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ • w wąskich strefach najniższych teras rzecznych warunki budowlane są zazwyczaj złe, głównie w związku z płytszym zaleganiem zwierciadła wody podziemnej i zagrożeniem powodziowym; • głównymi terenami dostępnymi dla zabudowy są dna dolin, z wyłączeniem stref wymienionych z płytkim zaleganiem wody podziemnej i zagrożeniem powodziowym; • występowanie podwyższonych wymagań odnośnie kształtowania krajobrazu architektonicznego; tereny górskie miasta mają znaczne walory krajobrazowe i przyrodnicze, możliwe do wykorzystania przez różnorodne formy turystyki i rekreacji. Szczegółowe zasady zagospodarowania Tereny obszaru centralnego: a) zrealizowanie zabudowy zespołu administracyjno-usługowego, zgodnie z obowiązującym planem szczegółowym (rejon kościoła i Urzędu Miejskiego); b) koncentracja usług centrotwórczych – administracja, obsługa finansowa (w tym banki), biura podróży i informacji turystycznej, hotele, handel detaliczny, gastronomia, kultura; Szczególne preferencje dla małych lokali handlowych w parterach – sklepy o charakterze specjalistycznym, oferujące towary „rzadkie” lub sklepy różnobranżowe, o wysokiej jakości wystroju wnętrza i witryn wystawowych; dopuszczalne także nieduże centra handlowo-usługowe, zwłaszcza w obiektach adaptowanych (np. poprzemysłowych). c) ograniczona funkcja mieszkaniowa – jako funkcja dopełniająca; d) sukcesywna eliminacja funkcji sprzecznych z charakterem i znaczeniem centrum miasta: hurtownie, magazyny, bazy, zakłady przemysłowe, targowiska, ogrody; adaptacja pozostawionych obiektów o dobrym stanie technicznym i/lub wartościowej architekturze dla funkcji centrotwórczych (np. hali fabrycznej na obiekt handlowy, ogrodu działkowego na urządzoną zieleń parkową lub skwer itp.); ________________________________________________________________________________________________ 33 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ e) utrzymanie dotychczasowej intensywności zabudowy; lokalnie dopuszczalna intensyfikacja zabudowy, zwłaszcza plombowa; kształtowanie atrakcyjnych pierzei ciągów ulic handlowych (wg oznaczenia na rysunku Studium); f) sukcesywna eliminacja zabudowy substandardowej (technicznie i architektonicznie); modernizacja lub nawet rekonstrukcja starej zabudowy o wyższych walorach architektonicznych (kulturowych) i jej adaptacja na określone funkcje centrotwórcze z ewentualnym udziałem funkcji mieszkaniowych; nowowprowadzana zabudowa powinna odznaczać się wysokimi walorami architektonicznymi, przy uwzględnieniu form zabudowy sąsiadującej; g) ograniczenie dostępności dla samochodów indywidualnych; preferencje dla ruchu pieszego i rowerowego oraz uprzywilejowanie miejskiego transportu publicznego; wyeliminowanie ciężkiego transportu tranzytowego; h) eliminacja parkingów jednopoziomowych i ograniczenie miejsc postojowych przy krawężnikach ulic; budowa systemu wielopoziomowych parkingów na obrzeżach obszaru centralnego; dopuszczalne organizowanie parkingów wielopoziomowych (nad i/lub podziemnych) w sąsiedztwie większych obiektów usługowych (centrów handlowo-usługowych, finansowych, hoteli, obiektów kultury), najlepiej na terenie własnym danego obiektu; w szczególnych przypadkach dopuszczalne organizowanie parkingów jednopoziomowych na zapleczu obiektów usługowych (np. przy centrach handlowo-usługowych); i) wzbogacenie zagospodarowania obszaru obiektami małej architektury: pomnikami, rzeźbami, fontannami, ławkami, latarniami i kompozycjami zieleni (w tym doniczkowej); j) kształtowanie głównej ulicy wzdłuż historycznej części pasma osadniczego; zasady przekształceń zabudowy i funkcji oraz zagospodarowania, jak ogólnie dla całego obszaru centralnego, tj: szczególna koncentracja usług, eliminacja funkcji sprzecznych z charakterem obszaru centralnego, z ewentualną adaptacją obiektów na funkcje odpowiednie; eliminacja zabudowy substandardowej pod względem architektonicznym i technicznym. Tereny zabudowy mieszkaniowej średniej intensywności Na nowych terenach: ________________________________________________________________________________________________ 34 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ a) tworzenie zespołów wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej z usługami towarzyszącymi (wbudowanymi w partery budynków mieszkalnych lub w indywidualnych, wolno stojących obiektach na własnej działce i w zieleni – np. szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia itp.); preferowana forma zabudowy – nieduże indywidualne budynki do 3 kondygnacji z symetrycznym spadzistym dachem ceramicznym lub pokrytym podobnym materiałem; średnia intensywność zabudowy nie przekraczająca i = 0,5 z dużym udziałem zieleni urządzonej (osiedlowej i przydomowej, wzbogaconej elementami małej architektury – powrót do przedwojennej idei „miasta-ogrodu”); b) tworzenie zespołów intensywnej i średnio intensywnej zabudowy jednorodzinnej z lokalnymi nieuciążliwymi usługami towarzyszącymi; średnia wielkość działki budowlanej – do 500 m2; wysokość zabudowy nie przekraczająca 2,5 kondygnacji, z symetrycznym spadzistym dachem, krytym dachówką ceramiczną lub materiałem podobnym; c) dopuszczalna lokalizacja obiektów usługowych o charakterze ponadlokalnym (np. szkoły średnie, biurowce firm, hotele, banki, obiekty sportowe itp.), na wydzielonym terenie (działce), z dużym udziałem zieleni. Na terenach istniejącej zabudowy: a) ograniczanie dalszej intensyfikacji zabudowy, dopuszczalnej tylko w przypadku niezbędnego dopełnienia kompozycyjnego, kontynuacji rozpoczętych realizacji lub lokalizacji niezbędnych obiektów usług towarzyszących; b) w zespołach powojennej wielorodzinnej zabudowy „blokowej” sukcesywna modernizacja w kierunku poprawy wyrazu architektonicznego i ogólnej estetyki, ocieplenia, wzmocnienia konstrukcyjnego itp.; poprawa i wzbogacenie kompozycji zieleni osiedlowej i blokowej z obiektami i urządzeniami zabawowymi; wzbogacenie o elementy małej architektury; c) w zespołach regularnej i jednorodnej wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej z okresu lat 20-tych i 30-tych utrzymywanie estetyki, wzbogacenie i poprawa istniejących kompozycji zieleni, wprowadzenie elementów drobnej architektury – dbałość o detale (np. w urządzeniach oświetlenia ulicznego, ławkach itp.); w przypadku ________________________________________________________________________________________________ 35 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ remontów lub modernizacji utrzymanie ich formy architektonicznej; dopuszcza się tworzenie lokali mieszkalnych w poddaszach oraz adaptację pomieszczeń w parterach na lokale usługowe (zwłaszcza we frontowych elewacjach budynków usytuowanych wzdłuż ważniejszych ulic); d) w zespołach najstarszej, spontanicznej i różnorodnej zabudowy mieszkaniowej (oraz o innych funkcjach) sukcesywna wymiana obiektów substandardowych i bezstylowych; modernizacja lub odtworzenie zdekapitalizowanej zabudowy odznaczającej się większymi walorami architektonicznymi; przy realizacji nowej zabudowy (w miejsce eliminowanej), uwzględnienie charakteru zabudowy sąsiadującej – jej „topograficznego” rozplanowania, gabarytów i generalnych cech uformowań architektonicznych (zwłaszcza formy dachów); eliminacja funkcji uciążliwych (przemysłu, baz, magazynów, większych warsztatów produkcyjnych lub naprawczych) i adaptacja związanych z nimi obiektów na nieuciążliwe funkcje usługowe lub na lokale mieszkalne; wzbogacenie w kompozycje zieleni i małej architektury; doposażenie w zakresie urządzeń infrastruktury technicznej. Tereny zabudowy mieszkaniowej niskiej intensywności: a) tworzenie szeregów lub zespołów zabudowy jednorodzinnej, z przewagą wolnostojącej; b) wielkość pojedynczej działki budowlanej nie mniejsza niż 500 m2; c) dopuszczalne tworzenie niewielkich zespołów zabudowy jednorodzinnej szeregowej, atrialnej, bliźniaczej, a także wielorodzinnej, skalą i charakterem zbliżonej do jednorodzinnej; d) wysokość wszelkiej nowo realizowanej zabudowy, o której mowa w punktach a oraz c, nie powinna przekraczać 2,5 kondygnacji; e) dopuszczalna lokalizacja usług na wydzielonych terenach, w tym o ponadlokalnym charakterze (tzw. usługi o swobodnej lokalizacji); f) dopuszczalne tworzenie niewielkich zespołów rekreacyjno-sportowych oraz terenów zieleni publicznej; g) dopuszczalna nieuciążliwa działalność gospodarcza (usługowa, usługowo- produkcyjna, produkcyjna lub naprawcza) w zespołach zabudowy, zarówno w lokalach wbudowanych w partery domów mieszkalnych, jak i w osobnych ________________________________________________________________________________________________ 36 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ budynkach gospodarczych; w tym drugim przypadku powierzchnia działki budowlanej nie może być mniejsza niż 1 500 m2; h) w przypadku kontynuowania (rozbudowy) istniejących szeregów lub zespołów zabudowy jednorodzinnej (zwłaszcza powstałej przed wojną), w nowo realizowanej zabudowie zachować należy zasadnicze cechy zabudowy istniejącej, w szczególności jej gabaryty i formy dachu oraz „rytm” podziału na działki; i) pełne doposażenie w zakresie infrastruktury technicznej terenów istniejącej zabudowy jednorodzinnej o substandardowym uzbrojeniu (w szczególności w zakresie systemów odprowadzania ścieków). Tereny zabudowy gospodarczej i towarzyszącej mieszkaniowej (funkcja mieszkaniowa powiązana z działalnością gospodarczą: produkcyjną, produkcyjno-usługową, usługową i/lub naprawczą): a) minimalna wielkość działki budowlanej – 2 000 m2; b) co najmniej 25% powierzchni pojedynczej działki powinna być zagospodarowana zielenią (zwłaszcza o charakterze izolacyjnym) lub uprawami ogrodniczymi; c) wysokość zabudowy, zarówno mieszkaniowej, jak i gospodarczej, do 2,5 kondygnacji i nie więcej niż 12 m od poziomu gruntu do kalenicy dachu; dachy (w obydwu typach funkcjonalnych zabudowy) symetryczne, o nachyleniu połaci w przedziale 30°-50°, kryte dachówką ceramiczną lub materiałem o podobnej fakturze; dopuszcza się pokrycie do 20% powierzchni rzutu budynku w inny sposób; d) drogi wewnętrzne i place postojowe/manewrowe dla pojazdów powinny być utwardzone i wyposażone w systemy kanalizacji deszczowej podłączonej do miejskiego systemu kanalizacyjnego; e) dopuszczalna zabudowa gospodarcza bez zabudowy mieszkaniowej (w tym wolnostojących obiektów usługowych); warunki zabudowy i zagospodarowania terenu jak w punktach a, b, c oraz d; f) dopuszcza się adaptację istniejącej zabudowy rolniczej (siedlisk zagrodowych lub innych obiektów gospodarstw rolnych) na funkcje mieszkaniowo-gospodarcze lub ________________________________________________________________________________________________ 37 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ gospodarcze; w przypadku modernizacji tej zabudowy obowiązują zasady jak w punktach b, c oraz d. ________________________________________________________________________________________________ 38 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Zabudowa rezydencjonalna: a) wielkość działki co najmniej 5 000 m2; b) budynki powinny się wyróżniać prestiżową architekturą a teren powinien być zagospodarowany atrakcyjną kompozycją zieleni; wysokimi walorami estetycznymi powinny wyróżniać się także ogrodzenia posesji; c) całość zabudowy i zagospodarowania terenu powinna uwzględniać walory panoramy widokowej masywu górskiego (jako elementu ekspozycji biernej); e) dopuszczalna zabudowa sanatoryjna i pensjonatowa. Tereny osadnictwa górskiego o dominującej funkcji turystyczno-wypoczynkowej: a) zabudowa turystyczna na dużych działkach – hotele, domy wczasowe, pensjonaty, domy turystyczne; b) sanatoria, prewentoria; c) rezydencjonalna zabudowa mieszkaniowa; d) tereny, obiekty i urządzenia sportowo-rekreacyjne (w tym dla sportów zimowych); e) dopuszczalna indywidualna zabudowa jednorodzinna lub wielorodzinna o zbliżonej skali i charakterze; f) dopuszczalne obiekty dla drobnej, nieuciążliwej działalności gospodarczej; g) dopuszczalne obiekty usługowe, w szczególności gastronomiczne i handlowe; g) wszelkie rodzaje zabudowy, wymienione w punktach a-g powinny odznaczać się wysokimi walorami architektonicznymi, w nawiązaniu do lokalnego krajobrazu. Przestrzeń rolnicza z zakazem wprowadzania zabudowy (w tym związanej z gospodarką rolną); rezerwa terenu dla przyszłego zagospodarowania sportowo-rekreacyjnego; dopuszcza się budowę ujęć wody podziemnej oraz lokalizacji urządzeń z nimi związanych. Tereny rekreacyjno-sportowe; w zagospodarowaniu tych terenów należy w maksymalnym stopniu zachować ich walory przyrodnicze i krajobrazowe. Tereny zieleni cmentarnej istniejącej oraz rezerwy terenu dla rozbudowy cmentarzy; zasady zagospodarowania zgodnie z przepisami szczególnymi. ________________________________________________________________________________________________ 39 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Tereny skoncentrowanej działalności gospodarczej i zaplecza technicznego miasta: a) preferowane duże obiekty (przedsięwzięcia inwestycyjne): – produkcyjne, – naprawcze (np. serwis samochodowy), – usługowe (w tym centra handlowo-usługowe z parkingami, z preferencją ich lokalizacji przy głównych drogach), – stacje paliw, – bazy, składy, magazyny, duże hurtownie, – parkingi strategiczne; miejsca przeładunku i zmiany środków transportu (np. przeładunek z tirów na mniejsze jednostki dostawcze), – inne tereny komunikacyjne, – tereny typu „Cargo”, – obiekty i urządzenia gospodarki komunalnej (z wyłączeniem składowisk odpadów), – obiekty związane z gospodarką energetyczną i cieplną, b) wszelkie powierzchnie niezabudowane i nieutwardzone powinny być zagospodarowane zielenią; zieleń (zwłaszcza o charakterze izolacyjnym i osłonowym) powinna zajmować co najmniej 25% powierzchni każdej nieruchomości, do której dane przedsiębiorstwo będzie miało tytuł prawny, c) w przypadku terenów z istniejącą zabudową, zachowanie obiektów o wartościach historycznych („stare fabryki”) przy ich adaptacji dla innych, nowych funkcji (i niezbędnej modernizacji); sukcesywne usuwanie zabudowy substandardowej i szpecącej; wzbogacenie terenów w zieleń; doposażenie w zakresie infrastruktury technicznej (lub jej modernizacja), d) wszelkie powierzchnie utwardzone (ulice, place manewrowe, parkingi) powinny być wyposażone w systemy kanalizacji deszczowej; ścieki deszczowe przed ich wprowadzeniem do systemu kanalizacji ogólnomiejskiej lub innego odbiornika powinny być podczyszczone na terenie nieruchomości, e) dopuszcza się przeprowadzenie liniowych elementów infrastruktury technicznej (w tym tranzytowych i magistralnych) oraz tworzenie korytarzy dla infrastruktury ________________________________________________________________________________________________ 40 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ technicznej, w sposób nie kolidujący z pozostałymi (istniejącymi i planowanymi) formami zagospodarowania terenu, f) dopuszcza się intensywne uprawy ogrodnicze pod szkłem i folią, h) dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń związanych z obsługą produkcji rolnej. Tereny użytków rolnych w ogólności (tj. w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych); maksymalne ograniczanie zabudowy rozproszonej; dopuszczalne intensywne ogrodnictwo oraz uprawy pod szkłem lub folią. Dopuszcza się przeprowadzenie nowych dróg oraz liniowych elementów infrastruktury technicznej. Dopuszcza się zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne, a także zalesienia, budowę stawów i ujęć wody podziemnej wraz z urządzeniami towarzyszącymi, tworzenie gospodarstw agroturystycznych oraz ewentualną, powierzchniową eksploatację kruszywa. Na terenie sołectw Kamionki i Rościszów w ramach gospodarstw agroturystycznych istnieje możliwość realizacji (pow. 10 szt.) budownictwa letniskowego (domki campingowe). Tereny leśne i przeznaczone do zalesienia: a) dopuszczalne ekstensywne zagospodarowanie turystyczne – szlaki piesze, rowerowe, narciarskie, punkty widokowe, trasy zjazdowe, schroniska; b) ewentualna budowa nowych dróg wyłącznie przy wykorzystaniu istniejących dróg leśnych; c) w przypadku braku innych możliwości, dopuszczalne przeprowadzanie liniowych elementów infrastruktury technicznej; f) dopuszczalna jest budowa ujęć wody i lokalizacja urządzeń towarzyszących. Do rehabilitacji zabudowy wskazuje się tereny: a) historycznej części pasma osadniczego, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru centralnego; b) tereny osadnictwa górskiego; c) zespoły powojennej wielorodzinnej zabudowy blokowej. ________________________________________________________________________________________________ 41 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4.1 Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego Do głównych celów strategicznych, mających na celu ochronę środowiska, które wynikają ze Strategii rozwoju gminy Pieszyce należą: 1. Zachowanie wysokich walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych rejonu. 2. Kształtowanie racjonalnego i spójnego układu funkcjonalno-przestrzennego, w tym: a) wzmocnienie powiązań funkcjonalnych z pozostałymi układami osadniczymi miast „Trójkąta”, b) wzmocnienie i usprawnienie powiązań komunikacyjnych (w tym w zakresie transportu publicznego), zarówno wewnętrznych (w tym w obrębie zespołu „Trójkąta”), jak i zewnętrznych, c) ukształtowanie obszaru centralnego, d) przekształcanie i doposażanie obszarów o substandardowej zabudowie. 3. Pełne wyposażenie przestrzeni miejskiej w sprawnie działające i sprzyjające środowisku systemy infrastruktury technicznej. 4. Pełniejsze wykorzystanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych dla rozwoju funkcji turystycznych i klimatyczno-zdrowotnych, zwłaszcza w górskiej części miasta. Gospodarka leśna, planowana w okresach 10-letnich i perspektywicznie 20-letnich, w oparciu o realizację zadań ochronnych i gospodarczych z poprzedniego 10-lecia, jest wypadkową stanu zdrowotnego lasu, potrzeb społecznych i gospodarczych kraju. Nowa ustawa o lasach (1991r., nowelizacja 1997r.) i wytyczne o ekologicznym modelu leśnictwa (zarządzenie nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 1993 roku) zmieniły priorytety działań ALP z gospodarczych (produkcyjnych) na społeczne i ochronne. Działania w tym kierunku charakteryzują się udostępnianiem obszarów leśnych dla kwalifikowanej turystyki poznawczej oraz rekreacji i wypoczynku z zachowaniem zadań ochronnych o szczególnym znaczeniu jak: ________________________________________________________________________________________________ 42 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ • lasy wodochronne, w tym strefy ochrony bezpośredniej i zlewni ujęć wody pitnej, • lasy glebochronne i glebowe powierzchnie wzorcowe (GPW), • lasy uzdrowiskowe, • rezerwaty przyrody, pomniki przyrody i użytki ekologiczne, • ochrona stanowisk zwierząt – gatunków zagrożonych wyginięciem. ________________________________________________________________________________________________ 43 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Rysunek 2. Rozkład zanieczyszczeń i ich źródeł w gminie Pieszyce. ________________________________________________________________________________________________ 44 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Nr Obiekt Emitory zanieczyszczeń powietrza 1 Przędzalnia Bieltex Sp. z o.o., ul. 9-go Maja 7b 2 DPPD S.A. DRECO-System, ul.Piskorzowa 2 3 Pieszyce-Bieltex Sp. z o.o., ul. Świdnicka 35 4 S. A. ,,PREMET'', ul. Sienkiewicza 2 Ujęcia wód podziemnych 1 Studnia publiczna, Pieszyce 2 Studnia publiczna, Pieszyce 3 Agronomówka, Pieszyce 4 Wodociąg ul. Zamkowa - WiK Dzierżoniów, Pieszyce Bielawskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego "Bieltex" Pieszyce Ujęcie Kamionki - WiK Dzierżoniów 5 6 Oczyszczanie ścieków 1 2 Pieszyce Rościszów Zakłady uzdatniania wody 1 ZUW Kamionki Tabela 3. Elementy wpływające na rozkład zanieczyszczeń. ________________________________________________________________________________________________ 45 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4.2 Infrastruktura technniczna. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna Miasto Pieszyce zaopatrywane jest w wodę z 2 studni głębinowych oraz 5 ujęć powierzchniowych. Wykorzystana jest połowa zasobów eksploatacyjnych ujęć. Na terenach, gdzie nie ma wodociągu, ludność korzysta z wody z ujęć własnych. Zaopatrzeniem w wodę mieszkańców gminy Pieszyce zajmuje się przedsiębiorstwo „Wodociągi i Kanalizacja”, lokalizując na większości źródliskowych odcinków potoków ujęcia wód powierzchniowych. Z sieci wodociągowej korzysta 45% mieszkańców; sieć ta zasilana jest w wodę z ujęć i Zakładów Uzdatniania Wody. Stacja Uzdatniania Wody „Kamionki” wybudowana została dla potrzeb uzdatniania wody pochodzącej z pięciu ujęć powierzchniowych, zlokalizowanych na górskich potokach spływających z północnych stoków gór Sowich oraz jednej studni wierconej o głębokości 124 m. W stacji poddaje się wodę procesowi filtracji i dezynfekcji, po czym odprowadzana jest do zbiornika wyrównawczego o pojemności 280 m3. skąd, rurociągiem o średnicy 300 mm, trafia wprost do sieci wodociągowej miast Pieszyce i Dzierżoniów. W najbliższym czasie planowany jest rozwój sieci wodociągowej: 1. w sołectwach Piskorzów i Bratoszów planuje się dostawę wody z wodociągu „lubachowskiego” 600 mm, w ilości 700 m3/d, poprzez budowę przyłącza do w/w wodociągu i sieci rozprowadzającej; 2. zaopatrzenie w wodę miejscowości Kamionki odbywać się może z rozpoznanych przez WiK w Dzierżoniowie, rejonów wodonośnych w Kamionkach; 3. wariantowo planuje się dostawę wody do miejscowości Kamionki, Lasocin i Rościszów z wodociągu lubachowskiego poprzez budowę pompowni wody (zlokalizowanej w zachodniej części miejscowości Piskorzów). Ścieki bytowo - gospodarcze z osiedla mieszkaniowego oczyszczane są w mechaniczno-biologicznej oczyszczalni o przepustowości 900m³/d. Oczyszczane ścieki w ilości 206 m³/d odprowadzane są do zlewni rzeki Bystrzycy. Ze względu na zbyt niski ________________________________________________________________________________________________ 46 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ poziom skanalizowania miasta oczyszczalnia ta nie jest w pełni wykorzystana. Obecnie są prowadzone prace związane z rozbudową sieci kanalizacyjnej. Ścieki oczyszczane są w ilości: - 252 m³/dobę wraz ze ściekami opadowymi; - 77 000 m³/rok bez uwzględnienia ścieków opadowych i infiltracyjnych. Stopień oczyszczenia ścieków w oczyszczalni: - BZT5 - 99 %, - CHZT5 – 96 %, - Redukcja zawiesiny – 98 %, - Azot ogólny – 85 %, - Fosfor ogólny – 88 %. Ścieki sanitarno - bytowe wytwarzane przez Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc i Gruźlicy w Rościszowie w całości są podczyszczane w mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ze złożami biologicznymi o przepustowości 90 m³/d, po czym odprowadzane są do wód zlewni rzeki Bystrzycy. W ostatnim czasie powstają lokalne, biologiczne oczyszczalnie ścieków obsługujące pojedyncze gospodarstwa domowe lub grupy budynków na terenie miasta i sołectw. Podsumowując, do najpilniejszych zadań w dziedzinie gospodarki wodnej należy: 1. Zachowanie wysokiej jakości wód podziemnych stanowiących ważne źródło wody pitnej. 2. Ustanowienie i przestrzeganie stref ochronnych, zarówno zbiorników wód podziemnych, jak i poszczególnych ujęć. 3. Ograniczanie negatywnego wpływu intensywnej gospodarki rolnej (nawozy chemiczne, środki ochrony roślin, gnojowica). 4. Ograniczenie zanieczyszczenia spowodowanego niekontrolowanymi spływami powierzchniowymi. ________________________________________________________________________________________________ 47 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 5. Zwiększanie liczby systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków, w szczególności uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenach wiejskich. 6. Ograniczanie zużycia wody i ilości produkowanych ścieków. W celu uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej w mieście, jak i uzupełnienia uzbrojenia na terenach obecnie nie skanalizowanych oraz umożliwienia uruchomienia nowych terenów pod zainwestowanie, planuje się: 4. rozbudowę systemów kanalizacji sanitarnej na tereny planowanej nowej zabudowy; 5. rozbudowę systemów kanalizacji deszczowej na tereny planowanej nowej zabudowy; 6. remont istniejących kanałów o złym stanie technicznym (w miarę posiadanych środków); 7. odprowadzenie w sposób grawitacyjny ścieków z północnej, dolnej części miasta do kanalizacji miasta Dzierżoniów; 8. budowę kanalizacji w sołectwach Rościszów i Kamionki oraz odprowadzenie ścieków do kanalizacji miasta Pieszyce; 9. budowę kanalizacji w sołectwach Piskorzów i Bratoszów oraz odprowadzenie ścieków do kanalizacji miasta Dzierżoniów systemem grawitacyjno-tłocznym. Gospodarka odpadami Odpady komunalne powstające na terenie Gminy Pieszyce są składowane na składowisku o powierzchni 2,90 ha i pojemności 540 tyś. m³ w Gilowie, poza obrębem Gminy Pieszyce. Przewidywany okres eksploatacji tego wysypiska to 2005 r. Ilość odpadów generowanych w gminie w ciągu roku wynosi około 4 726 m³. Rozpoczęły się również prace studialno - koncepcyjne, dotyczące zasad wprowadzania i funkcjonowania nowego systemu gospodarki odpadami, projekt ten opracowywany jest wspólnie z wszystkimi gminami powiatu dzierżoniowskiego. Rozważa się możliwość podjęcia działań zmierzających do prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów. ________________________________________________________________________________________________ 48 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Zarząd Powiatu Dzierżoniowskiego skierował do „Zintegrowanego Programu Wojewódzkiego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2001-2003” wniosek dotyczący inwestycji w gospodarce komunalnej, mianowicie wspólnego dla siedmiu gmin powiatu dzierżoniowskiego, w tym także dla Pieszyc, zakładu kompleksowej gospodarki odpadami z instalacją do zagospodarowania bioodpadów, stacją segregacji wyselekcjonowanych surowców wtórnych oraz składowiskiem dla deponowania pozostałości balastowych z odpadów. Transport i połączenia komunikacyjne Drogi Wojewódzkie przebiegające przez teren gminy: Droga Wojewódzka nr 383 – przebieg ul. Kościuszki, ul. 9 Maja, Rościszów. Długość łączna: 12850,0 m. Drogi powiatowe przebiegające przez teren gminy: Nr 45206 – przebieg: ul. Piskorzowska, ul. Bielawska – długość 6015 m. Nr 45309 – przebieg: ul. Ogrodowa, ul. Lipowa, ul. Kopernika, Kamionki – długość 13183 m. Nr 45250 – przebieg: Dzierżoniów – Bratoszów - długość 2514 m. Drogi gminne: Pozostałe drogi o łącznej długości 15000,0 m. Łączna długość dróg na terenie gminy wynosi 49562, 0 m. Stan dróg jest średni, kilka wymaga remontów nawierzchni i zagospodarowania poboczy, głównie tworzenia ciągów pieszych. W chwili obecnej istniejący układ zaspakaja potrzeby komunikacyjne miasta, jednakże rozwój gospodarczy oraz zagospodarowania przestrzennego wymagać będzie istotnych strukturalnych przekształceń układu podstawowego. W projektach powiatu zakłada się modernizację drogi powiatowej nr 45309 Pieszyce – Kamionki – Przełęcz Jugowska, zapewniającej połączenie powiatu dzierżoniowskiego z powiatem noworudzkim w kierunku Republiki Czeskiej. ________________________________________________________________________________________________ 49 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Lokalny transport zbiorowy i komunikację na terenie gminy zapewnia PKS oraz 4 linie komunikacji miejskiej MZK Bielawa. Brak połączenia kolejowego w gminie. ________________________________________________________________________________________________ 50 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Telekomunikacja Na terenie gminy znajduje się 1 centrala telefoniczna, zapewniająca wystarczającą dostępność usług na terenie miasta, w sołectwach dostępność telefonów utrzymuje się na poziomie średnim. Od 2001 roku na terenie miasta rozpoczęła inwestycje firma telekomunikacyjna – DIALOG. W 2 szkołach podstawowych oraz w Gimnazjum Publicznym jest dostęp do Internetu. Istnieje ograniczona możliwość korzystania z przenośnej telefonii cyfrowej – operatorów ERA GSM, PLUS GSM oraz Idea, szczególnie w sołectwach. Sieć gazowa Stan zaopatrzenia w gaz sieciowy jest dostateczny w mieście Pieszyce, w sołectwach Rościszów i Kamionki, brak sieci gazowej występuje w sołectwach Piskorzów i Bratoszów. Miasto zasilane jest w gaz z gazociągu wysokoprężnego dn 300-250 mm, relacji Ząbkowice – Lubiechów (Wałbrzych), poprzez stację redukcyjno-pomiarową gazu 1-go stopnia o przepustowości Q = 1 600 nm3/h, zlokalizowaną przy drodze Dzierżoniów – Pieszyce. Zasilanie odbiorców komunalno-bytowych w Pieszycach odbywa się poprzez stację redukcyjno-pomiarową 2-go stopnia Q = 1500 nm3/h, do której doprowadzony jest gazociąg średniego ciśnienia dn 160. Długość gazociągu średniego ciśnienia wynosi około 2,3 km, a sieci niskiego ciśnienia około 18,7 km. Tabela 4. Sieć, odbiorcy i zużycie gazu w gospodarstwach domowych w Pieszycach. Pieszyce Sieć rozdzielcza w km Połączenia z budynkami mieszkalnymi Odbiorcy gazu Zużycie gazu w dam³ 21 835 2572 2790,4 ________________________________________________________________________________________________ 51 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ W celu poprawy dostawy gazu i jego wykorzystania do celów grzewczych planuje się zrealizowanie następujących inwestycji: •wymiana gazociągów żeliwnych, zgodnie z wykazem do wymiany w ramach przestawień; •wybudowanie nowych gazociągów niskiego i średniego ciśnienia; •wybudowanie gazociągu istniejącego wysokiego ciśnienia, włączonego do systemu 200 mm – drugostronne zasilanie Bielawy; •wybudowanie nowej stacji gazowej pierwszego stopnia; •podłączenie stacji redukcyjno-pomiarowej pierwszego stopnia w Bratoszowie odcinkiem gazociągu dn 100 mm, o długości ok. 600 m; •zasilanie sołectw Kamionki i Rościszów gazociągami średniego ciśnienia od stacji redukcyjno-pomiarowej drugiego stopnia (w miejsce istniejących gazociągów niskiego ciśnienia). Energia cieplna Miasto posiada system gospodarki cieplnej rozproszony, oparty na lokalnych kotłowniach. Planowane jest stopniowe przechodzenie w istniejących kotłowniach (obecnie na paliwo stałe) na paliwa gazowe i olejowe oraz wykorzystanie gazu do celów grzewczych. Energetyka Gmina posiada korzystne warunki zasilania w energię elektryczną. Miasto zasilane jest z Głównego Punktu Zasilania 110/20 kV, tj. z GPZ Pieszyce. GPZ jest rezerwowany liniami 20 kV z GPZ Bielawa i GPZ Dzierżoniów. Do tych GPZ-ów energia elektryczna doprowadzana jest liniami elektroenergetycznymi wysokiego napięcia 110 kV z kierunku Świebodzice – Ząbkowice. Z GPZ-u energia elektroenergetyczna doprowadzana jest do stacji transformatorowych 20 kV/0,4kV, zlokalizowanych na terenie miasta, a stąd liniami niskiego napięcia (w wykonaniu napowietrznym i kablowym) bezpośrednio do odbiorców. ________________________________________________________________________________________________ 52 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Tabela 5. Zużycie energii elektrycznej. Energia elektryczna zużycie MW. h 3898 odbiorcy 3014 Przewiduje się, zgodnie z planami Zakładu Energetycznego w Wałbrzychu, następujące inwestycje z zakresu sieci i urządzeń elektroenergetycznych: remont istniejących linii 110 kV – S 217, relacji Pieszyce – Świebodzice oraz – S 205, relacji Dzierżoniów – Ząbkowice rozbudowa stacji 110/20 kV Uciechów w roku 2005; budowa linii wysokiego napięcia 400 kV, relacji Dobrzeń – Świebodzice; budowa linii wysokiego napięcia 110 kV, relacji Ząbkowice – Uciechów w roku 2005; budowa linii wysokiego napięcia 110 kV, relacji Uciechów – Jagodnik w roku 2011; modernizacja i budowa nowych linii średniego napięcia 20 kV; modernizacja istniejących i budowę nowych linii niskiego napięcia; budowa stacji transformatorowych na terenach planowanego zainwestowania; po obu stronach linii napowietrznych wysokiego napięcia 110 kV zachowuje się pas wolny od zabudowy 2 x 20 m, natomiast dla projektowanej linii wysokiego napięcia 400 kV – pas wolny od zabudowy 2 x 50 m. ________________________________________________________________________________________________ 53 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4.3 Własność nieruchomości Gmina Pieszyce jest posiadaczem następujących nieruchomości, nadających się do sprzedaży lub mogących stanowić zastaw dla banku. Tabela 6. Wykaz nieruchomości w posiadaniu Gminy Pieszyce. Nazwa Powierzchnia % Rok budowy (ha) amortyzacji Grunty gminy Pieszyce Budynek Urzędu Miejskiego Gmina 649,0000 72,5 Pieszyce posiada nieruchomości na szacunkową Wartość 2 920 500 zł 279 649 zł kwotę około 3,2 mln. zł. Stanowi to wystarczające zabezpieczenie dla bankowych kredytów na poziomie 2,2 mln zł. Z punktu widzenia zagospodarowania przestrzennego grunty rolne na terenie Gminy Pieszyce są rozdrobnione. Ponad 84% gospodarstw rolnych nie przekracza 10 ha. Taka sytuacja stwarza poważne problemy inwestycyjne oraz pozyskiwanie znaczących środków z funduszy rozwoju rolnictwa. Nie ma jednak możliwości na szybkie zmiany i konsolidację w strukturze własności. Zagospodarowanie gruntów przedstawia się następująco: Tabela 7. Wykaz gruntów wg rodzajów Grunty i ich wykorzystanie Sady Grunty orne Łąki Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe Grunty przeznaczone pod zabudowę Razem Powierzchnia w ha 45 2284 470 370 2545 481 165 6360 Procent 0,7% 35,9% 7,4% 5,8% 40,0% 7,6% 2,6% 100,0% Biorąc pod uwagę strukturę gruntów, widać korzystne możliwości jej zagospodarowania. Gmina dysponuje 165 ha gruntów pod zabudowę. Przy planowanych ________________________________________________________________________________________________ 54 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ inwestycjach infrastrukturalnych, grunty te mogą stać się atrakcyjnym towarem, przynoszącym kolejne możliwości inwestycyjne. Sady Struktura gruntów według typu 2,6% 7,6% Grunty orne 0,7% Łąki 35,9% Pastw iska 40,0% Lasy i grunty leśne 7,4% Pozostałe 5,8% Grunty przeznaczone pod zabudow ę Rysunek 3. Struktura gruntów wg typów. Sytuacja drogowa w Gminie Pieszyce przedstawia się następująco: Tabela 8. Wykaz dróg w Gminie Pieszyce pod kątem wymaganych interwencji inwestycyjnych. Kategoria jakości Drogi Długość mb międzynarodowe krajowe wojewódzkie powiatowe gminne pozostałe 12020 21632 21400 Razem 55052 0 1 2 3 4 5 % % % % % % 20 33 23 49 49 47 51 18 10 Kategoria jakości: 0 - wymaga przebudowy 1 - wymaga wymiany nawierzchni 2 - wymaga naprawy nawierzchni 3 - nie wymaga napraw 4 - nie będzie wymagać napraw w ciągu najbliższych lat 5 - nowopowstała lub zmodernizowana Przez gminę przebiega 55 km dróg, z czego 21,4 km są to drogi gminne o znacznym stopniu zużycia. Ponad 43% wymaga przebudowy lub wymiany całkowitej nawierzchni, a 47% musi być naprawionych. Konieczna jest interwencja inwestycyjna ________________________________________________________________________________________________ 55 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ w ramach pomocy z funduszy strukturalnych UE. Taki stan dróg lokalnych ogranicza w poważnym stopniu rozwój Gminy Pieszyce. ________________________________________________________________________________________________ 56 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4.4 Stan obiektów dziedzictwa kulturowego Historia Pierwsza wzmianka pisana na temat Pieszyc pochodzi z 1258r. Dokładnie 13 lutego biskup wrocławski Tomasz I, na prośbę księcia wrocławskiego Henryka III, patrona kościoła św. Jerzego w Dzierżoniowie oraz Ottona z Willina, patrona kaplicy w Pieszycach, podlegającej dotąd parafii dzierżoniowskiej, wydał dokument rozdzielający obie świątynie. Od tej pory kaplica pieszycka św. Jakuba kościołem pod stała wezwaniem się parafialnym samodzielnym z własnym kapłanem. Poza tym na końcu dokumentu, wśród osób poświadczających to wydarzenie, wymienieni zostali z imienia dwaj inni mieszkańcy Pieszyc - " Winando et Volperto de Peterswalt". Nie wykluczone, że byli to pierwsi sołtysi wsi. Dokument z 1258r. mówi o stanie, kiedy Pieszyce już istniały, a nawet posiadały własną kaplicę. Właścicielem wsi lub przynajmniej jej części był wspomniany Otton. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że wieś powstała około połowy XIII wieku. Historyczna nazwa miejscowości "Peterswald" (Piotrowy las) wskazuje na jej kolonizacyjną genezę. Być może powstała ona na „surowym korzeniu”, w miejscu wykarczowanego lasu. Równocześnie pojawiające się od samego początku niemieckie brzmienie tej nazwy wraz z niemieckimi imionami osób występujących w najstarszych wzmiankach o tych okolicach, potwierdzają przypuszczenie o pochodzeniu lub przynajmniej kulturze przybyłych tu osadników. Zasiedlenie najbliższego rejonu Dzierżoniowa i Pieszyc dokonało się prawdopodobnie siłami niemieckich osadników posuwających się z rejonu Piławy i Goli. Śladów wczesnośredniowiecznego osadnictwa słowiańskiego w okolicach Dzierżoniowa nie stwierdzono (oczywiście nie należy go wykluczyć). Choć okolice Dzierżoniowa, Bielawy i Pieszyc kolonizowane były od XIII wieku przez ludność pochodzenia niemieckiego, to jednak stanowiły one ________________________________________________________________________________________________ 57 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ w tamtym czasie fragment rozbitego na dzielnice państwa polskiego. Rozstrzygające znaczenie ma w tym wypadku inna kwestia. W roku 1945 Polska otrzymała ziemie zachodnie i północne nie tyle z tytułu racji historycznych, co jako formę rekompensaty za utracone kresy wschodnie. W pierwszej połowie XIV stulecia Pieszyce były już dość dużą. Od początku istniał wyraźny podział na górną i dolną część miejscowości, co przejawiało się istnieniem dwóch samodzielnych gmin. W tym samym czasie członkowie rodziny rycerskiej (von Peterswald), zaczęli pojawiać się dość często w dokumentach wystawianych na Śląsku. W roku 1301 Jan z Pieszyc wystąpił jako świadek w akcie wydanym w Paczkowie przez księcia świdnicko - jaworskiego Bolka I. Poza nim przedstawicielami rodziny von Peterswald byli jeszcze Henryk, Arnold oraz Heinemann. Nie wiadomo dokładnie, który z nich był właścicielem miejscowości, ani też jaką drogą rodzina ta weszła w jej posiadanie. O rozległości kontaktów i pozycji rycerzy v. Peterswald świadczy dokument wydany przez księcia świdnickiego Bernarda w Bawarii w 1322 r. Tuż przed bitwą od Mühldorfem, gdzie Bernard wspomagał swoimi siłami cesarza Ludwika Bawarskiego, pasował na rycerza Arnolda v. Peterswald, nadając mu liczne przywileje i dobra, wśród których wymienione zostały Pieszyce. Świadkiem całego zdarzenia był również wuj Arnolda - Heinemann. Pierwsza połowa XIV w. to również okres częstych zmian własnościowych w Pieszycach. W 1326 r. Rycerz Heynemann kupił posiadłości należące do wsi od Katarzyny, żony rycerza Cünemana von Seidlitz. Z kolei trzy lata później książę Bolko nadał w nagrodę Arnoldowi 8,5 łana pól w Pieszycach. Transakcje te dowodzą, że w tym czasie miejscowość mogła mieć dwóch właścicieli. Najważniejsze znaczenie dla ustalenia stosunków własnościowych we wsi miało zdarzenie z 1336r. kiedy to rycerz Arnold sprzedał wszystkie swoje posiadłości Heynemannowi, zaś książę Bolko uznał nabywcę za swojego lennika. Oznaczało to skupienie w jednym ręku wszystkich dóbr pieszyckich. Akt sprzedaży zawiera poza tym interesujące informacje o samej miejscowości. Wynika z niego, że Pieszyce posiadały w tamtym czasie, między innymi, murowany dwór, kościół, folwark oraz liczne młyny, nie wspominają gospodarstw kmiecych. Przez następne 250 lat Pieszyce należały do rodziny v. Peterswald. Oczywiście w tak długim okresie miały miejsce przejściowe podziały własności, ale aż do drugiej połowy XVI w. nie doprowadziły one do trwałego rozbicia posiadłości. Dopiero w 1555r. ________________________________________________________________________________________________ 58 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ nastąpił podział dóbr pomiędzy Sigismunda i Hansa v. Peterswald. XIX - wieczny kronikarz Pieszyc B. Lammers, szczególne zasługi na rzecz rozbudowy wsi przypisuje się Sigismundowi v. Peterswald. Dzięki jego wysiłkom wzrastała szybko liczba mieszkańców - w latach 1570 - 1580 szacowano ją na 2500 - 3000 osób. W tym czasie we wsi funkcjonował zamek, dwa stawy rybne, młyn do tłoczenia oleju i szlifierski, cztery młyny pańskie, folusz sukienników dzierżoniowskich oraz folwark "Piaskowy" (zwany potem "Środkowym", a jeszcze później "Zamkowym"). Co ciekawe, założenie folwarczne zlokalizowane u stóp zamku zachowało się do czasów współczesnych, wraz z kilkoma osiemnastowiecznymi budowlami. Wspomniany podział z 1555r. okazał się trwały i doprowadził poprzez dziedziczenie, do rozbicia własności na trzy części: Pieszyce Górne, Środkowe i Dolne. Z czasem też rodzina v. Peterswald straciła je wszystkie. W 1597r. Pieszyce Dolne i Środkowe sprzedano za cenę 56 500 talarów Adamowi von Reibnitz. Z kolei dwa lata później górną część miejscowości odziedziczył Ulrich von Strachwitz. Okres zmian własnościowych zakończył się dopiero w 1608 r. kiedy to dziedziczkę Reibnitzów poślubił Friedrich von Gellhorn, przejmując jej dobra. Lata panowania rodziny Gellhorn w dobrach pieszyckich zapisały się znacząco w dziejach miejscowości, przypadały na okres niezwykle tragiczny nie tylko dla Pieszyc, ale i całego Śląska. W latach 1615- 1617 Friedrich v. Gellhorn wybudował okazały zamek, który z kilkoma późniejszymi zmianami dotrwał do naszych czasów. W tym czasie Pieszyce liczyły około 4000 mieszkańców. Rok później wybucha wojna trzydziestoletnia. Skalę zniszczeń związanych z tym konfliktem można porównać stosując oczywiście właściwe proporcje - z tragedią ostatniej wojny światowej. Ogrom pożogi wojennej nie mógł nie dotknąć także Pieszyc. W samym tylko roku 1633 w wyniku wojny i zarazy na cmentarzu pieszyckim pochowano 1 816 osób miejscowych i obcych. Równocześnie zanotowano 564 pochówki na zagonach i w ogrodach. W latach 1618 - 1648 w Pieszycach kilkakrotnie kwaterowały wojska szwedzkie i cesarskie, plądrując przy okazji całą okolicę. Aby temu ________________________________________________________________________________________________ 59 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ zaradzić w 1643r. fortyfikowano zamek, okalając go podwójną fosą (we fragmentach zachowaną do dzisiaj) oraz mostem zwodzonym. Utworzono też straż pałacową. Mimo to w latach 1645 - 1648 Szwedzi trzykrotnie splądrowali zamek i wieś. W sumie w czasie całej wojny tylko w dolnych i środkowych częściach wsi należących do Gellhornów, spalono lub zniszczono 4 folwarki, 50 z 86 dóbr kmiecych, 15 z 29 dóbr zagrodniczych oraz 110 z 159 istniejących przed wojną chałup. Wobec tak ogromnego wyludnienia Śląska odbudowa postępowała powoli. W początkach 1652r. Ernest v. Gellhorn wykupił od Christopa v.Strachwitz Pieszyce Górne, dokonując tym samym ponownego scalenia wszystkich dóbr pieszyckich. Jednocześnie z odbudową wsi - czemu służyły ulgi dla chłopów - Gellhorn inwestował bardzo w swój zamek. W drugiej połowie XVII stulecia stał się on okazałą rezydencją otoczoną ozdobnymi ogrodami z licznymi fontannami, altaną, zagrodą dla jeleni itp. Próbował również spopularyzować w swoich dobrach sadownictwo i uprawę winorośli. Tak wielki zakres przedsięwzięć inwestycyjnych doprowadził jednak do ogromnego zadłużenia majątku. Kiedy w 1699r. umierał kolejny pan na Pieszycach Carl Alexsander Gellhom, dobra stały na krawędzi bankructwa. Nic nie pomogły rozpaczliwe wysiłki wdowy, Marii. Ostatecznie w 1705r. dobra Gellhornów zostały zlicytowane. Nabył je w całości, za cenę 141 tys. talarów, Bernhard von Mohrenthal. Nowy właściciel przebudował częściowo zamek, ale z jego rządami w Pieszycach wiązał się przede wszystkim szybki rozwój tkactwa. Dzięki rosnącej w całej Europie koniunkturze na tanie płótna śląskie interes Mohrenthala rozwinął się bardzo szybko. W połowie drugiego dziesięciolecia XVIII w. kontrolował on produkcję wiejskich tkaczy na obszarze od Kłodzka do Strzegomia. Skupowane przez siebie surowe tkaniny Mohrenthal uszlachetniał, a następnie eksportował za granicę na własnych statkach. Doprowadziło to do ogromnego zadłużenia właściciela Pieszyc na sumę 800 tys. florenów. W konsekwencji w 1719 r. majątek został opieczętowany, a jego właściciel trafił do więzienia, gdzie wkrótce zmarł. ________________________________________________________________________________________________ 60 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ W 1721 roku dobra pieszyckie trafiły, za cenę 275 tys. florenów, w ręce hrabiego Erdmana von Promnitz, dziedzica Pszczyny i Żar. Nowy pan na Pieszycach zdecydował się kontynuować dzieło Mohrenthala, dzięki czemu w gospodarce wsi coraz wyraźniej włókiennicza. zaczęła W dominować 1722r. wytwórczość Promnitz wybudował manufakturę produkującą osnowy tkackie. Lammers w swojej historii Pieszyc lokalizował ją na łąkach bielarskich ul.Piskorzowska). przy Peiskersdorf Str. (obecna Wraz z manufakturą działał tu także folusz, magiel oraz browar. Wykorzystując prześladowania ewangelików w Saksonii hrabia sprowadzał stamtąd tkaczy - fachowców. Wielu z nich osiadło w Bielawie bądź w Pieszycach. Około 1736r. wieś posiadała blisko 3 000 mieszkańców; 20 młynów, folusz, 337 gospodarstw. Okresy pomyślności nie trwały jednak zbyt długo. 7 grudnia 1736r. w Pieszycach wybuchł ogromny pożar. Zginęło 10 osób, spłonęły 3 folwarki pańskie, tłocznia wina, plebania, szkoła, 2 sołectwa, 61 gospodarstw kmiecych, 19 zagrodniczych, 173 chałupy, 10 młynów oraz szpital. Ocalała zaledwie 1/6 miejscowości. Oznaczało to załamanie miejscowego włókiennictwa, które odradzało się w drugiej połowie XVIII w. już w znacznie trudniejszych warunkach zewnętrznych (konkurencja maszynowa i tańsza produkcja bawełnianej z Anglii). Rządy Promnitzów w Pieszycach nie trwały jednak długo. W 1765r. hrabia Johan Erdman v.Promnitz odsprzedał zniszczone częściowo w wyniku wojen śląskich dobra pieszyckie hrabiemu Christianowi Friedrichowi Stolberg Wenigerode. Druga połowa XVIII w. to czasy największej świetności pałacu pieszyckiego, uznawanego powszechnie za jedną z najokazalszych rezydencji na Śląsku. Przebywały tu nawet głowy koronowane. W 1813r., w zamku gościł car Rosji Aleksander I. W 1792 r. wieś liczyła 394 gospodarstwa, z czego aż 22 młyny. Tak więc dopiero wówczas miejscowość osiągnęła stan sprzed wojny trzydziestoletniej. Pierwsza połowa XIX w. - podobnie jak i wcześniejsze epoki - była w dziejach Pieszyc okresem, kiedy lata spokoju przeplatały się z cyklicznymi klęskami. W 1804 r. wieś nawiedziła gwałtowna powódź. ________________________________________________________________________________________________ 61 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Od 1807r. pruski Śląsk stał się areną toczących się od początku wieku wojen napoleońskich. Dla Pieszyc oznaczało to czas częstych przemarszów wojsk, rekwizycji. 23.10.1807 r. stacjonował we wsi oddział piechoty polskiej, walczącej u boku Napoleona. W XIX w. miejscowość składała się z czterech części: Pieszyc Górnych, Środkowych, Dolnych i Królewskich. Te ostatnie, położne w dolnej części wsi, niegdyś stanowiły własność komandorii maltańskiej z Dzierżoniowa. Znajdowało się tutaj zaledwie 25 chałup z 290 mieszkańcami. W tym czasie Pieszyce posiadały w swoich granicach 524 domostwa, mieszkało tu blisko 5,5 tys. osób, z czego ponad l 000 to ludność wyznania katolickiego. Równocześnie we wsi działały 22 młyny, dwa kościoły, (katolicki i ewangelicki) oraz dwie szkoły ewangelickie, jedna katolicka. W gospodarce miejscowości dominował przemysł tkacki, a także wyrób mąki i kasz, głównie na potrzeby lokalne. W pierwszej połowie XIX w. Pieszyce wkroczyły w erę przemysłową. Istniejące od ponad wieku tradycje tkackie, wykwalifikowana siła robocza, stworzyły naturalnie najlepsze warunki dla inwestowania w przemysł włókienniczy. W 1828 r. Pieszyce posiadały 560 przędzalników oraz 280 tkaczy. Byli to jednak wyłącznie samodzielni rzemieślnicy wiejscy. Pierwsze fabryki tekstylne pojawiły się w następnym dziesięcioleciu. W roku 1837 Heinrich Reichmann uruchomił niewielką farbiarnię i zakład apretury, zlokalizowany przy obecnej ul.Zamkowej (Burg Str.). Sześć lat później inny przedstawiciel rodziny Reichmann, - Christian - wybudował przy obecnej ul.Sanatoryjnej tkalnię wyrobów bawełnianych i lnianych. Z czasem, przy tej ulicy powstał cały ciąg niewielkich fabryczek przemysłu tekstylnego należących do Reichmanów. Trzecią firmą włókienniczą, którą uruchomiono w Pieszycach jeszcze w pierwszej połowie XIX stulecia była przędzalnia bawełny Ernsta Friedricha Zwanzigera. Wybudowana została w centrum miejscowości, w pobliżu dzisiejszego Urzędu Miejskiego. Ta niewielka miejscowość znalazła się na kartach podręczników historii nie tylko w Polsce w związku z powstaniem tkaczy z 1844r. Był to okres głębokiego kryzysu wiejskiego tkactwa śląskiego w pierwszej połowie XIX w. Ośrodkiem buntu stała się Bielawa, jednak wszystko zaczęło się w sąsiednich Pieszycach. 3 czerwca 1844r. tłum tkaczy zaczął zbierać się na Górze Zamkowej w centrum osady, po czym przez wieś przetoczyła się demonstracja. Następnego dnia - tym razem w Pieszycach Dolnych zgromadził się tłum niezadowolonych mieszkańców. Większa niż poprzednio manifestacja ________________________________________________________________________________________________ 62 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ ruszyła do centrum wsi, pod dom bogatego kupca i przedsiębiorcy Zwanzigera. Tam zarządano oddania schwytanego wcześniej towarzysza oraz podwyżki zarobków. Gdy żądania te zostały odrzucone, tłum kompletnie zdemolował dom przedsiębiorcy i przędzalnię. 5 czerwca powstańcy przemaszerowali z Pieszyc do Bielawy, pod fabrykę braci Dierig. Tu jednak nadciągnęło wojsko ze Świdnicy. Powstanie zostało krwawo stłumione. Echa wydarzeń z Bielawy i Pieszyc pojawiały się wielokrotnie w prasie europejskiej, podsycając nastroje niezadowolenia w stosunku systemu feudalnego. Stały się one także inspiracją artystyczną. Bunt utrwalony został w kilku dziełach graficznych, a przede wszystkim w dramacie Gerharda Hauptmanna "Tkacze", uhonorowanym Nagrodą Nobla. Druga połowa XIX w. zaznaczyła się w dziejach miejscowości bardzo wyraźnym postępem cywilizacyjnym i poprawą warunków życia. Władze pruskie szczególnie zabiegały o rozwój budownictwa murowanego. W typie zabudowy Pieszyc obok wiejskich chałup - teraz już jednak głównie murowanych - w końcu ubiegłego stulecia zaczęły się pojawiać wielorodzinne budynki murowane o charakterze małomiasteczkowym. Niemal cały odziedziczony układ urbanistyczny wraz ze znaczną częścią zabudowy, pochodzi właśnie z tego okresu. Pieszyce w XIX w. były dość nietypową wsią. Obok ponad stu gospodarstw chłopskich, funkcjonowało 14 większych lub mniejszych fabryk włókienniczych. Poza wymienionymi poprzednio trzema pierwszymi, w 1854 r. powstała firma Entnera i Blumicha (obecny Predom Premet). W 1872 r. tkalnię mechaniczną uruchomił w Górnych Pieszycach Paul Adam. W roku 1896 rozpoczęła pracę przędzalnia bawełny przy obecnej ul. 9-go maja. Obok nich przed wybuchem pierwszej wojny światowej działały w Pieszycach fabryki i włókiennicze Augusta Friemera, Ertla Adolfa (dwie), Heinricha Carla Hoha, Ferdinanda Haase, Augusta Maya oraz W. Schoeninga. Szczególnie dogodne warunki dla ________________________________________________________________________________________________ 63 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ rozwoju przemysłu pojawiły się po 1896r. kiedy miejscowość otrzymała połączenie kolejowe z Dzierżoniowem i Bielawą. W okresie ostatniej wojny światowej na terenie Pieszyc funkcjonował obóz pracy, będący filią Gross Rosen. Przez całą wojnę miejscowość nie znalazła się w bezpośrednim zasięgu działań militarnych, dzięki czemu zniszczeń praktycznie nie zanotowano. Pierwszym problemem, jaki pojawił się w 1945r. była sprawa zorganizowania nowych struktur administracji państwowej oraz wysiedlenie ludności niemieckiej. W pierwszej kolejności wysiedlano ludność chłopską oraz napływową, natomiast przedstawiciele wolnych zawodów, a przede wszystkim kadra techniczna niemieckiego pochodzenia najczęściej pozostawała w Pieszycach aż do 1948r. Dzięki temu możliwe było szybkie uruchomienie wszystkich fabryk włókienniczych. Punktem zwrotnym w dziejach Pieszyc stało się przyznanie praw miejskich 22 lipca 1962 roku. Zabytki Pałac w Pieszycach należy do najcenniejszych zabytków Śląska. Powstał pierwotnie jako dwór w 1580 roku, a w 1699 roku rozbudowany został na jedną z największych i najpiękniejszych śląskich rezydencji. Obok powstały liczne obiekty pomocnicze i ogród. Stopniowo rozbudowywany zyskał obecną formę w 1710 roku. W XIX wieku dodano jeszcze portyk balkowonowy na I piętrze, a na początku XX wieku - nieistniejącą dziś przebudówkę od zachodu. Wjazd prowadzi przez bramę flankowaną postumentami z piaskowcowymi logogryfami. Po obu jej stronach bramki i nisze w murze. Na nim alegorie: od lewej - Wenus, Apollo, Merkury i Diana. Przy wyjeździe na mostek znajduje się piaskowcowa figura kobiety z orłem u stóp. Po drugiej stronie mostku ulokowano dwa sfinksy. Prostokątny dziedziniec otoczony jest pałacem i murem. Pałac to budowla ceglano - kamienna, trzykondygnacyjna, trójskrzydłowa na planie litery E, nakryta dachem mansadrowym; elewacje są na wyższych kondygnacjach ozdobione pilastrami jońskimi z lamberkami i kompozytowymi głowicami. Nad nimi przebiega fryz meandrowy. Główną oś ________________________________________________________________________________________________ 64 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ kompozycyjną akcentują pośrodku fasady monumentalne kolumny wielkiego porządku, pomiędzy którymi w przyziemiu umieszczono portal, a nad nim - balkon. Powyżej góruje wieża z zegarem. Właścicieli pałacu upamietniają kartusze herbowe. W południowym narożniku ustawiono gloriettę. Interesująco prezentuje się trójbiegowa klatka schodowa z regencyjną dekoracją. Sklepienia wnętrz były pierwotnie zdobione stiukami, dziś są mocno zniszczone. Pokoje urządzono w zachodniej części w układzie amfiladowym, we wschodniej - korytarzowym. W skrzydle wschodnim mieściła się kaplica. Za pałacem znajduje się park krajobrazowy. Kościół paraf. św. Jakuba w środkowej części Pieszyc został wzmiankowany już w 1248 roku. Dzisiejsza bryła pochodzi z 1566 roku. Przedstawia on ceglaną, gotycką bryłę, orientowaną, z salowym wnętrzem. Prezbiterium o wielobocznym zakończeniu przykryte żebrowym, jest sklepieniem przy czym krzyżowo wsporniki - żeber ozdobiono maskami. Z kamieniarki wyróżnia się południowe okno z XVI wieku, w południowej ścianie późnogotycki, kamienny portal z początku XVI wieku, w szczycie ostrołuku krzyż w otoku. Ołtarz główny to kamienne, neogotyckie dzieło z XIX wieku. Spośród pozostałego wyposażenia warto wymienić rzeźby MB i ś. Jana Nepomucena z XVII/XVIII wieku, obrazy Ukrzyżowanie (barokowo - rokokowy z 1701 roku) i Madonnę (barokowy z 1664). Ponadto interesujący zespół 10 epitafiów i nagrobków, w tym 7 całopostaciowych z lat 1548 - 1604. Kościół paraf. św. Antoniego przy ulicy Kopernika to wysoka i duża świątynia poewangelicka z lat 1871 - 75, restaurowana w latach 1972 - 73, wybudowana na planie krzyża w stylu neogotyckim. Od zachodu strzelista, z daleka widoczna wieża ze smukłą iglicą hełmu i sygnaturką. Budowla jest otynkowana, naroża i łuki otworów okiennych są wyłożone z cegłą. piaskowca. Sterczyny i Okna pinakle wykonano zakomponowano w dwóch poziomach, przy czym dolny rząd tworzą małe małe okna bliźniacze, górny duże i wysokie. Do absyd przylega pięcioboczna, o wiele niższa zakrystia, wbudowana między szkarpy. W miejscu tympanonu w wejściowym portalu znajduje się nieduża rozeta. ________________________________________________________________________________________________ 65 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Wnętrze trzynawowe, czteroprzęsłowe z transeptem i emporami między filarami. Wyposażenie skromne, ale gustowne, z czasu budowy. Jedynie barokowe antepedia ołtarzy bocznych pochodzą z XVIII wieku. Pałac w centrum Rościszowa z XVIII wieku, o wyglądzie barokowo - klasycystycznym. Jest to budowla dwukondygnacyjna na rzucie lekko załamanego prostokąta. Pośrodku niska wieża o dzwonowatym hełmie. Całość przebudowana na początku XX wieku i w latach 1975 - 1977 na ośrodek wypoczynkowy. Starszą część nakrywa mansardowy dach z lukarnami powiekowymi. W zapleczu park ze starodzewem. Obecnie ośrodek wypoczynkowy. Kościół paraf. św. Bartłomieja w Rościszowie z końca XV wieku. Przebudowany w XVIII wieku. Jest on orientowany, jednonawowy z niewyodrębnionym w bryle prezbiterium. Wejście przez dużą XIX - wieczną kruchtę i wieżę na osi kościoła. Wieża jest przysadzista, kwadratowa dołem, w górnej części ośmioboczna, zwieńczona stożkowym hełmem. Prezbiterium ze szkarpami nakryte zostało sklepieniem kolebkowym. Wyposażenie wnętrza z emporą przy ścianach bocznych jest dość bogate, głównie barokowe, m.in. ołtarz główny wykonany około 1730 roku. Z tego czasu pochodzi również ambona z malowidłami przedstawiającymi ewangelistów. Wśród rzeźb z XVIII wieku wyróżnić można św. Jana Nepomucena i błogosławionego Jana Sarkandra. Ponadto jest tu kilka obrazów na szkle oraz dwie piaskowcowe płyty nagrobne wmurowane w ściany od zewnątrz. ________________________________________________________________________________________________ 66 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4.5 Identyfikacja problemów Przeciętny poziom sanitacji. Słabo rozwinięta baza turystyczno-hotelarska oraz gastronomiczna. Konieczność poprawy infrastruktury drogowej oraz komunikacyjnej. Małe środki budżetowe i trudna sytuacja inwestycyjna gminy oraz jej mieszkańców nie pozwalają na szybkie uwzględnienie działań o skutkach długofalowych . Niski poziom aktywności mieszkańców gminy i słabo rozbudowany rynek pracy. Bez wsparcia zewnętrznego na poziomie 75% i dobrej struktury finansowania projektów nie da się zrealizować priorytetowych zamierzeń infrastrukturalnych Gminy Pieszyce. ________________________________________________________________________________________________ 67 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 5. Gospodarka Rolnictwo i leśnictwo Gmina nie ma szczególnych predyspozycji do określonej specjalizacji rolniczej. Decydują o tym istniejące naturalne warunki glebowe, klimatyczne, jak i struktura użytkowania gruntów. W strukturze własności gospodarstw na terenie gminy przeważają tradycyjne, niewielkie gospodarstwa do 10 ha. Znaczną powierzchnię gruntów przeznacza się w gminie pod uprawy zbóż, roślin okopowych, mniej zaś pod uprawy roślin przemysłowych i pastewnych. Mniejszą rolę odgrywa w gminie produkcja zwierzęca. Tabela 9. Użytkowanie gruntów w gospodarce całkowitej wg granic administracyjnych. Wyszczególnienie Powierzchnia razem 6194 3168 Użytki rolne grunty sady łąki orne w hektarach 2284 44 470 Lasy i pastwiska grunty leśne 370 Pozostał e grunty 2545 481 Konieczne jest wspieranie tworzenia dużych gospodarstw, stopniowe zastępowanie tradycyjnych metod gospodarowania na korzyść nowoczesnych form przedsiębiorczości, jak choćby gospodarstwa specjalistyczne. Słusznym wydaje się też tworzenie tzw. gospodarstw modelowych - specjalizujących się w uprawie ziół, pszczelarstwie itp. Alternatywą dla drobnych gospodarstw jest także rolnictwo ekologiczne. Ten typ gospodarowania polega na możliwie zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej, opartej na środkach pochodzenia biologicznego i mineralnego, nieprzetworzonych technologicznie. Tabela 10. Gmina Pieszyce na tle powiatu i województwa – powierzchnia gospodarstw rolnych. Gospodarstwa rolne Poniżej 1 ha Powyżej 1 ha Województwo 57173 82729 Powiat 1734 2121 Gmina 271 174 % województwa 0,47 0,21 % powiatu 15,63 8,20 ________________________________________________________________________________________________ 68 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Ogółem 139902 3855 445 0,32 11,54 ________________________________________________________________________________________________ 69 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Cechy rolnictwa zezwalające na wprowadzenie produkcji ekologicznej, to: • duża powierzchnia użytków rolnych na mieszkańca, • zasoby siły roboczej, • lokalizacja w regionach o niskim stopniu skażenia środowiska naturalnego. Z punktu widzenia perspektyw rozwojowych rolnictwa ekologicznego, coraz częściej postrzegana jest jako priorytetowa - problematyka opracowania strategii marketingowej w zakresie zbytu żywności ekologicznej. Perspektywy zbytu mają bowiem rozstrzygające znaczenie w podejmowaniu decyzji o przestawieniu z konwencjonalnych metod gospodarowania na ekologiczne. Rolnictwo ekologiczne jest przyszłością wielu krajów Unii Europejskiej i może okazać się szansą dla wielu gospodarstw w Polsce, a zatem i w Gminie Pieszyce. Największymi barierami rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich są: • bezrobocie na wsi, • brak środków inwestycyjnych, • niski stopień wykształcenia rolników, • duże rozdrobnienie gospodarstw, • tradycyjny model produkcji rolnej. Przestrzeń rolnicza o wysokich walorach przyrodniczych zajmuje 3 168 ha (49,1% obszaru miasta w granicach administracyjnych), z tego 2 284 ha stanowią grunty orne. Przeważająca część areału użytków rolnych należy do gospodarstw indywidualnych – ponad 82%. W granicach administracyjnych gminy działają 495 indywidualne gospodarstwa rolne, z tego tylko 271 gospodarstw o powierzchni 1 ha i powyżej; średnia wielkość indywidualnego gospodarstwa wynosi 9,3 ha (8,9 ha użytków rolnych). W strukturze własności gruntów dominuje Skarb Państwa (48,8%). Grunty państwowe występują jednak głównie na terenach „otwartych”, zwłaszcza leśnych (lasy państwowe); na terenach osadniczych grunty państwowe obejmują 9,5%, a 11,1% to grunty Skarbu Państwa przekazane w wieczyste użytkowanie. Duży jest udział własności ________________________________________________________________________________________________ 70 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ prywatnej (33,8%) terenów otwartych (głównie indywidualne gospodarstwa rolne) oraz 42,3% terenów osadniczych (zabudowa jednorodzinna i zagrodowa). Grunty gminne obejmują 10,2% obszaru w granicach administracyjnych; na terenach osadniczych zajmują prawie 21% gruntów; 5,3% gruntów na obszarze miasta stanowią grunty komunalne przekazane w wieczyste użytkowanie (13,4% na terenach osadniczych). Tabela 11. Struktura własności gruntów. Powierzchnia w ha Typ własności gruntu Grunty stanowiące własność gminy Gospodarstwa innych osób prawnych Gospodarstwa indywidualne Razem Procent 649 2993 2718 6360 10,2% 47,1% 42,7% 100,0% Przemysł i usługi Pomimo od wielu lat postępującego spadku stopnia specjalizacji oraz różnicowania funkcji, nadal zaznacza się silna dominanta przemysłu w strukturze gospodarczej miasta (prawie 63% zatrudnionych w przemyśle). Od lat tradycją lokalnego przemysłu jest włókiennictwo (przemysł bawełniany i tkanin technicznych), a także przemysł metalowy. Dążyć należy do kształtowania struktury gospodarczej bardziej odpornej na fluktuacje rynkowe poprzez: • różnicowanie branżowe przemysłu – jako nadal wiodącej funkcji; wprowadzanie nowych przedsiębiorstw na wyznaczone (w Studium) rezerwy terenowe; • intensywny rozwój drobnych i średnich firm, w tym kooperujących z wiodącymi przedsiębiorstwami w mieście; • rozwój funkcji turystycznych, zdrowotno-klimatycznych oraz agroturystyki; • rozwój firm budowlanych i transportowych; • rozwój sektora tzw. „otoczenia biznesu” (banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, doradztwo itp.). ________________________________________________________________________________________________ 71 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ W sferze biznesowej daje się zauważyć brak zintegrowanego środowiska gospodarczego w sektorze małych i średnich firm. Tabela 12. Dane o liczbie działających podmiotów gospodarczych. Liczba podmiotów 2001 zarejestrowanych wyrejestrowanych wskaźnik koniunktury 2002 2003 99 77 113 46 72 62 1,29 2,46 1,16 Charakterystyczna jest fluktuacja wskaźnika koniunktury. Słabo zmienna liczba zarejestrowanych firm na przestrzeni lat 2001 – 2003 świadczy o słabym trendzie gospodarczym na terenie Pieszyc. Tylko na podstawie tego faktu istnieje głębokie uzasadnienie dofinansowania działań inwestycyjnych z funduszy strukturalnych, aby wesprzeć rozwój regionu. liczba podm iotów Wskaźnik koniunktury na terenie gminy 200 150 100 50 0 2001 2002 2003 dane za rok zarejestrow anych w yrejestrow anych Rysunek 4. Ilustracja wskaźnika koniunktury mierzonego jako iloraz firm zarejestrowanych do wyrejestrowanych. ________________________________________________________________________________________________ 72 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ W zakresie własności gruntów rolnych przeważa struktura rozdrobnionych gospodarstw, co znacząco utrudnia restrukturyzację zagospodarowania przestrzennego oraz prowadzenie projektów obejmujących znaczniejszy teren. Tabela 13. Struktura gospodarstw rolnych w Gminie Pieszyce. Rodzaj gospodarstwa Poniżej 10 ha 10 - 20 ha 20 - 50 ha Powyżej 50 ha Specjalistyczne Agroturystyczne Razem Liczba %populacji 380 35 26 4 84,1% 7,7% 5,8% 0,9% 7 1,5% 100,0% 452 Z powyższej tabeli wynika, że pozyskanie większych funduszy z programów wspierania rolnictwa będzie utrudnione ze względu na duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych. ________________________________________________________________________________________________ 73 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 5.1 Główni pracodawcy/struktura i trendy Gmina ma charakter przemysłowo-rolniczy, 63% jej mieszkanców zatrudnia przemysł, głównie włókienniczy. Główne przedsiębiorstwa funkcjonujące na terenie gminy to: Tkalnia Pieszyce „Bieltex” Spółka z o.o. Przędzalnia Pieszyce Spółka z o.o. Technotex – produkcja tkanin technicznych Premet Dolnośląskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego “Dreko - System”. Sorex – ślusarstwo. Boxmet – produkcja sprzętu ratowniczego. Top – Serwis – techniczna obsługa produkcji. Tabela 14. Gospodarstwa domowe według liczby osób i głównego źródła utrzymania. Główne źródło utrzymania Praca najemna na własny rachunek w rolnictwie poza rolnictwem Pozostałe źródła w tym emerytury i renty Nieustalone Ogółem Ogółem 1364 1117 247 79 168 2190 1568 4 3558 1 201 168 33 11 22 778 604 1 980 Gospodarstwa domowe według liczby osób 2 3 4 5 i więcej osób 200 320 407 236 172 267 318 192 28 53 89 44 6 18 27 17 22 35 62 27 685 337 199 191 557 207 101 99 1 1 1 886 658 607 427 Pozostałe jednostki prowadzące działalność gospodarczą specjalizują się w handlu hurtowym i detalicznym, naprawach pojazdów oraz artykułów domowego użytku, w wynajmie i obsłudze nieruchomości, usługach transportowych i drobnej produkcji. ________________________________________________________________________________________________ 74 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 5.2 Struktura podstawowych branż na trenie gminy W strukturze podstawowych branż brakuje na terenie Gminy Pieszyce zakładów przetwórstwa rolnego. Widać również bardzo niskie zapotrzebowania na usługi. Niepokojący jest spadek ilości firm świadczących usługi turystyczne i hotelarskie. Ze względu na atrakcyjny krajobraz i położenia w regionie górskim i podgórskim o wysokich walorach przyrodniczych, turystyka powinna odgrywać znacznie większą rolę w gospodarce regionu. Tabela 15. Struktura rodzajowa podmiotów gospodarczych w Gminie Pieszyce. kategoria statystyczna 2000 Handel hurtowy i detaliczny Usługi budowlane i budownictwo Naprawy i serwisy Transport Łączność, Internet, GSM Przetwórstwo rolne Usługi niematerialne (prawne, nauka) Usługi turystyczne i hotelarskie Pozostałe sekcje PKD Razem 2003 %populacji 53 25 10 20 50 23 18 18 7,5% 3,5% 2,7% 2,7% 5 12 484 9 10 536 609 664 1,4% 1,5% 80,7% 100,0% Struktura zatrudnienia według kategorii EKD Przemysł wytwórczy i przetwórczy 41,7 % Budownictwo 7,1 % Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo 7,2 % Handel 4,8 % Usługi rynkowe 4,1 % Usługi pozarynkowe (oświata, administracja) 12,3 % Pozostałe 22,8 % ________________________________________________________________________________________________ 75 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 5.3 Identyfikacja problemów • Niska dywersyfikacja gospodarki, a tym samym zatrudnienia. • Niski popyt na usługi związany z ograniczoną zdolnością konsumpcyjną. • Niedoinwestowanie infrastruktury terenów pod zabudowę. • Niski poziom integracji małych i średnich przedsiębiorstw. • Znaczne rozczłonkowanie gospodarstw rolnych i małe powierzchnie. • Brak zakładów przetwórczych produktów rolnych. • Mała aktywność i słaba przedsiębiorczość lokalnej społeczności. • Silne zagrożenie bezrobociem. ________________________________________________________________________________________________ 76 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 6. Sfera społeczna 6.1 Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym poziom bezpieczeństwa W całym powojennym okresie (zwłaszcza w latach 70.) dynamika przyrostu zasobów mieszkaniowych przewyższała tempo przyrostu zaludnienia, co przyczyniało się do sukcesywnej poprawy standardów powierzchniowych/zagęszczenia mieszkań. Standardy te pozostają jednak nadal mniej korzystne od przeciętnych krajowych i regionalnych oraz znacznie odbiegają od przeciętnych standardów w krajach Unii Europejskiej: 1,01 M/izbę; 18,3 m2 pu/M. Budowano mieszkania coraz większe (zwłaszcza w ostatnim okresie), przez co sukcesywnie wzrastała przeciętna wielkość mieszkania, mierzona zarówno średnią liczbą izb w mieszkaniu, jak i średnią wielkością powierzchni użytkowej. Jest ona jednak nadal niższa od przeciętnej wielkości krajowej i regionalnej; 58,7 m2/pu; 3,11 izb. W strukturze własnościowej występuje wyjątkowo (w porównaniu z przeciętną sytuacją w kraju) wysoki udział własności komunalnej: 33%. Obserwuje się jednak postępujący proces sprzedaży (prywatyzacji) mieszkań komunalnych. Tabela 16. Mieszkania według zamieszkania, przeznaczenia i rodzaju podmiotów będących ich właścicielem. Wyszczególnienie Ogółem Własność osób fizycznych Własność spółdzielni mieszkaniowych Własność gminy Własność zakładów pracy Własność pozostałych podmiotów Ogółem Zamieszka -nie stałe Przeznaczone do czasowego lub sezonowego zamieszkania Niezamieszkane Zamieszkane Niezamieszkane czasowo PrzeznaPrzeznaO czone do czone do nieustalonym stałego rozbiórki, przeznaczeniu zamieszkania opuszczone 1839 1728 37 10 53 9 1 322 1103 311 1049 3 35 - 7 17 - - 24 24 - - - - - 5 3293 4 3116 75 10 77 9 1 ________________________________________________________________________________________________ 77 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________ 78 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ W ostatnim okresie (lata 90.) obserwuje się załamanie tempa przyrostu zasobów mieszkaniowych, a od dłuższego czasu przyrost liczby nowych mieszkań jest niższy od liczby zawieranych małżeństw. Utrzymywanie się tych niekorzystnych tendencji może doprowadzić do pogłębienia deficytu mieszkaniowego, a nawet (w dłuższym okresie czasu) do pogorszenia standardów zagęszczenia mieszkań. Tabela 17. Gmina Pieszyce na tle powiatu i województwa – gospodarstwa domowe. Wyszczególnienie 1 osobowe 2-3 osobowe 4 i więcej osobowe Ogółem Województwo 276284 486364 304229 1066877 Powiat 10314 18447 11153 39914 Gmina 980 1544 1034 3558 % województwa 0,35 0,32 0,34 0,33 % powiatu 9,5 8,37 9,27 8,91 W docelowym rozwoju mieszkalnictwa zakłada się następujące pożądane standardy oraz uwarunkowania: średnia wielkość gospodarstwa domowego – 2,6 osób; 1 mieszkanie = 1 gospodarstwo domowe; 30 m2 p.u./mieszkańca; średni wskaźnik intensywności zabudowy (brutto) na nowych terenach mieszkaniowych – i = 0,2 (wskaźnik uogólniony w skali całego miasta, obejmujący zarówno zabudowę jedno- jak i wielorodzinną, ze zdecydowaną przewagą tej pierwszej); docelowa, ustabilizowana wielkość zaludnienia (zgodnie z założeniami demograficznymi) – 11 000; powierzchnia ogólna zabudowy (p.o.) = 1,3 powierzchni użytkowej (p.u.). ________________________________________________________________________________________________ 79 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Tabela 18. Dane o sytuacji socjalnej w Gminie Pieszyce. Zasoby gminy w zakresie sfery socjalnej ZOZ Prywatne centra medyczne Gabinety lekarskie - prywatne Liczba lekarzy w tym: 22 ogólnych i rodzinnych 5 specjalistów 14 stomatologów 3 Liczba średniego personelu medycznego 13 Pogotowie ratunkowe Dostęp do lekarza w każdym sołectwie Apteki Straż pożarna Posterunek Policji Jednostka ratownictwa technicznego Szkolnictwo Szkoła wyższa (lub filia) Liceum ogólnokształcące Średnie szkoły zawodowe Gimnazja Szkoły podstawowe Dowóz dzieci do szkoły Ośrodek szkolenia zawodowego (języki) Ośrodek edukacji dla dorosłych Zasoby mieszkaniowe Zasoby mieszkaniowe gminy Mieszkania Izby Powierzchnia użytkowa w m2 Koszt sprzedaży 1 m2 Koszt 1 m3 wody pitnej (netto) Koszt 1 m3 wody przemysłowej Koszt 1 m3 ścieków (netto) Koszt 1 m2 czynsz (cele mieszkaniowe) Koszt 1 m2 czynsz (działalność gosp.) 2001 2002 2003 2004 1106 961 912 895 2692 2598 2200 2157 48927 41545 38642 37714 368,78 316,75 365,19 297,76 2001 2002 2003 2004 2,01 2,45 2,45 2,61 2,66 3,25 3,25 3,4 1,61 1,84 1,84 1,9 1,68 1,68 1,68 1,68 4 4 4 4 ________________________________________________________________________________________________ 80 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Obiekty rekreacji i wypoczynku Basen kryty Basen otwarty Korty tenisowe Boisko sportowe pełnowymiarowe Sala gimnastyczna Ścieżki rowerowe i zdrowia Stanica wodna Ujeżdżalnia/cross country Łowisko ryb Park kultury i rekreacji Klub sportowy Biblioteka Wypożyczalnie video Inne Klub młodzieżowy Kawiarenka internetowa Dostęp do Internetu w każdym sołectwie Obiekty dziedzictwa kultury Pałac lub zamek Kościół zabytkowy Muzeum/skansen Inne zabytki Obiekty przyrodnicze Rezerwat przyrody/Park narodowy Park krajobrazowy Liczba bezrobotnych w gminie wynosi 1079 osób (rok 2003) co stanowi 29,1 % mieszkańców czynnych zawodowo. Wynik ten jest powyżej przeciętnej krajowej, co przy braku zróżnicowania form zatrudnienia należy uznać za bardzo słaby. ________________________________________________________________________________________________ 81 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 6.2 Służba zdrowia Ze społecznego punktu widzenia szczególne znaczenie spośród placówek infrastruktury mają instytucje ochrony zdrowia. Ambulatoryjna opieka zdrowotna w gminie jest reprezentowana przez: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Przychodnia Miejska”. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Astra”. Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc i Gruźlicy w Rościszowie. Utrzymana zostanie istniejąca baza usług zdrowia. Możliwe jest jednak powstawanie nowych placówek (w tym komercyjnych) na terenach rozwojowych, o dominującej funkcji mieszkaniowej. Obecnie miasto posiada 1 apteka, 6 lekarzy, 2 lekarzy dentystów, 54 pielęgniarki. 6.3 Bezpieczeństwo publiczne Z dniem 1 marca 2000r. nastąpiła reorganizacja pieszyckiej Policji – nastąpiło połączenie jednostek z Bielawy i Pieszyc, co spowodowało powstanie jednostki Komisariatu Bielawsko – Pieszyckiego, z siedzibą w Bielawie. W Pieszycach funkcjonuje placówka Policji w tym Sekcja Ruchu Drogowego dla Powiatu Dzierżoniowskiego. Stan bezpieczeństwa w Pieszycach jest obecnie zadowalający, widoczne są patrole piesze i zmotoryzowane. Na terenie gminy funkcjonuje również Straż Miejska (2 etaty). W zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego na terenie gminy funkcjonuje jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Piskorzowie. Od lutego 2001 jednostka ta została włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego. Na realne zagrożenie pożarowe składa się zwarta zabudowa mieszkaniowa gminy, a także zlokalizowane tu zakłady produkcyjne i usługowe. Niebezpieczeństwem są zarówno materiały łatwopalne, jak i wydzielające substancje toksyczne w wyniku procesu spalania. Źródłami zagrożenia są głównie materiały niebezpieczne wytwarzane lub wykorzystywane w zakładach pracy na terenie gminy, oraz transportowane przez teren gminy. ________________________________________________________________________________________________ 82 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 6.4 Edukacja Rozwój wszystkich działów gospodarki lokalnej, zarówno sfery materialnej jak i niematerialnej, związany jest z postępem w dziedzinie edukacji i wychowania. Jednym z ogniw w procesie edukacji są przedszkola. Na terenie gminy działalność opiekuńczo wychowawczą dla dzieci prowadzą 2 placówki wychowania przedszkolnego. Na terenie gminy funkcjonują 3 przedszkola : • Przedszkole nr 1, Ogrodowa 79, 58-250 Pieszyce • Przedszkole Nr 2, Bielawska 1, 58-250 Pieszyce • Niepubliczne Przedszkole Sióstr Salezjanek ul. Ogrodowa 48; 58-250 Pieszyce Edukacja w zakresie szkolnictwa podstawowego odbywa się w placówkach wymienionych poniżej: • Szkoła Podstawowa nr 1, ul. Ogrodowa 23, 58-250 Pieszyce • Szkoła Podstawowa Nr 2, ul. Kopernika 124, 58-250 Pieszyce • Szkoła Podstawowa Nr 3, ul.Świdnicka 53, 58-250 Pieszyce • Nepubliczna Szkoła Sióstr Salezjanek ul.Ogrodowa 48; 58-250 Pieszyce Przy szkołach podstawowych funkcjonują świetlice szkolne i stołówki, w których możliwe jest dożywianie. We wszystkich szkołach działają biblioteki szkolne. Uczniowie z sołectw dojeżdżają do poszczególnych szkół. Tabela 19. Gmina Pieszyce na tle powiatu i województwa – wykształcenie. Wykształcenie Wyższe Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe Województwo 9,90% 33,30% 23,30% 28,70% Powiat 6,30% 28,50% 22,60% 33,30% Gmina 4,20% 23,90% 26,00% 37,90% ________________________________________________________________________________________________ 83 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Elementem oświaty nadającym miejscowości ponadlokalną rangę jest szkolnictwo ponadpodstawowe pozostające w gestii powiatu. Na terenie gminy funkcjonuje Zespół Szkół im. Ks. J. Dzierżonia z publicznym Gimnazjum. Gmina zapewnia bezpłatny dowóz dzieci do szkół autobusem szkolnym. Kadra nauczycielska w gminie posiada w 90 % wykształcenie wyższe. Stan techniczny budynków szkolnych nie jest na ogół zadawalający. Obiekty te wymagają poważnych nakładów finansowych – wszystkie wymagają prac remontowych i modernizacyjnych. W ostatnich latach obserwuje się znaczący spadek liczby uczniów szkół podstawowych, przyczyniający się do poprawy wskaźników zagęszczenia pomieszczeń do nauki oraz korzystnego zmniejszenia liczebności oddziałów. Nie będzie też w okresie perspektywicznym potrzeby budowy nowych szkół. Sieć szkół podstawowych zostanie generalnie utrzymana; nie zakłada się budowy nowych placówek szkolnych, także na przyszłych terenach rozwojowych mieszkalnictwa; możliwe jest natomiast powstawanie prywatnych placówek oświatowych. Tabela 20. Struktura wykształcenia. Grupa statystyczna 6.5 Podstawowe Średnie Wyższe Kobiety powyżej 18 lat Mężczyźni powyżej 18 lat 2102 2088 1248 841 205 136 Razem 4190 2089 341 Kultura i sport Dużą rolę w krzewieniu kultury regionu odgrywają cyklicznie organizowane imprezy kulturalno - sportowe. Na terenie gminy odbywają się imprezy m.in. z okazji 3 maja, 11 listopada, Dożynek, oraz Dni Pieszyc. Odbywa się też konkurs „Pieszyce – moje miasto”. Istotną rolę w upowszechnianiu kultury przypisać należy również Miejskiej Bibliotece Publicznej im. A. Asnyka . Obie placówki dysponują łącznie 49300 woluminami. Miejska Biblioteka Publiczna oprócz podstawowych funkcji bibliotecznych prowadzi działalność kulturalną, oświatową oraz wychowawczą. Ogólnie biorąc, czytelnictwo nadal pozostaje jednym z najważniejszych elementów zainteresowań ________________________________________________________________________________________________ 84 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ kulturalnych lokalnej społeczności i z tego powodu warte jest dalszego wspierania. Od co najmniej 10 lat zbiory bibliotek nie powiększały się, wzrosła natomiast liczba czytelników oraz znacząco – bo o prawie 60% – liczba wypożyczeń, co wskazuje na rosnące zapotrzebowanie na tę podstawową formę świadczenia usług kulturalnych. Istotną rolę w życiu kulturalnym gminy odgrywają również lokalne środki masowego przekazu. W Pieszycach ukazuje się pismo samorządu mieszkańców, miesięcznik „Gazeta Pieszycka”. Do obiektów sprzyjających szerzeniu kultury zalicza się także elementy infrastruktury sportowo – rekreacyjnej. Służą one uprawianiu sportu, jak również szeroko rozumianej rekreacji. Spośród obiektów związanych ze sportem na terenie gminy, wymienia się: Miejski Stadion Sportowy. Basen kąpielowy. Boisko w Piskorzowie. Boiska sportowe przy szkołach podstawowych. Sala gimnastyczna przy SP nr 1. Hala sportowa przy Zespole Szkół Pieszyce Wyciągi narciarskie: - Rościszów – Potoczek na Wielką Sowę – wyciąg orczykowy, dł. 1400 m, trasa – 1600 m, oświetlony. - Rościszów – Kuźnica – wyciąg „Tadeusz” – wyciąg orczykowo – talerzowy dł. 315 m, trasa – 360, oświetlony. Obiekty te znajdują się w zróżnicowanym stanie technicznym. Część z nich jest obecnie w trakcie modernizacji. Gmina daje też możliwość uprawiania jeździectwa. Inną lokalną atrakcją jest wędkarstwo – wielu amatorów tego sportu można spotkać nad zarybionym stawem w Bartoszowie. Gmina stanowi atrakcyjny teren zarówno dla zaawansowanych jak i początkujących turystów – do najatrakcyjniejszych miejsc prowadzą dobrze oznakowane ________________________________________________________________________________________________ 85 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ szlaki turystyczne udostępniające cenne walory zarówno piechurom jak i rowerzystom. W zakresie kultury, podobnie jak w większości małych i średnich miast kraju, obserwuje się spadek liczby placówek, miejsc oraz świadczonych usług (zwłaszcza w ostatnim okresie – lata 90). Należy dążyć co najmniej do utrzymania dotychczasowych placówek kulturalnych, rozwinięcia (ilościowo i jakościowo) usług kulturalnych, w szczególności należy powiększyć zasoby biblioteki publicznej (na przykład poprzez poszerzenie o fonotekę i wideotekę), z preferencją dla zbiorów niekomercyjnych. Pomimo korzystnych warunków terenowych dla rozwoju funkcji sportowo-rekreacyjnych, w tym o znaczeniu ponadlokalnym (zwłaszcza w osadach górskich), miasto jest stosunkowo słabo wyposażone w obiekty sportowo-rekreacyjne. Rozwijać należy obiekty sportowo-rekreacyjne (ilościowo i poprzez poszerzanie asortymentu usług), przy wykorzystaniu miejscowych walorów przyrodniczo- krajobrazowych. Pieszyce mogą pełnić funkcję ośrodka wypoczynku codziennego i świątecznego dla Dzierzoniowa i Bielawy. 6.6 Rynek pracy Decydujący wpływ na strukturę zatrudnienia w gminie ma charakter działalności gospodarczej. W Pieszycach ogółem jest 670 podmiotów gospodarczych. Podział podmiotów gospodarczych na poszczególne sekcje branżowe przedstawia się następująco: o sektor publiczny - 18 o sektor prywatny - 670 • przemysł - 134 • budownictwo - 52 • handel i usługi - 270 • transport, składowanie i łączność - 65 • obsługa nieruchomości - 40 ________________________________________________________________________________________________ 86 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ • ochrona zdrowia i opieka socjalna - 14 Dominujący profil działalności gospodarczej w gminie stanowi handel hurtowy i detaliczny oraz usługi motoryzacyjne. Tym rodzajem działalności zajmowało się w 2000 r. 270 podmiotów, czyli niemal 40 % ogółu zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. W tej sekcji występują prawie wyłącznie jednostki sektora prywatnego, przy czym zdecydowana większość podmiotów prowadzona jest przez osoby fizyczne. Następne pod względem liczebności rodzaje aktywności gospodarczej to działalność produkcyjna oraz budownictwo. Produkcyjne podmioty gospodarcze działające w gminie wykazują istotne zróżnicowanie branżowe. Duże znaczenie w strukturze tejże działalności odgrywa przemysł włókienniczy (m.in. zakłady „Bieltex” S.A. oraz Technotex S.A.) Coraz większego znaczenia nabierają zakłady związane z obróbką drewna. W gminie funkcjonuje znaczna ilość podmiotów przynależnych do branży budowlanej – w większości są to jednostki małe, zatrudniające kilku pracowników. Charakteryzuje je znaczna zmienność zakresu i profilu działalności, a także stosunkowo krótki okres funkcjonowania. Poniższa tabela prezentuje branżowy podział zarejestrowanych podmiotów gospodarczych działających na terenie Gminy Pieszyce. Tabela 21. Podmioty zarejestrowane w systemie KRUPGN-REGON. Ogół em 670 Sektor prywatny w tym osoby publicz ny raze fizyczne Wybrane rodzaje działalności produkcyj budownict na wo m 18 652 574 134 52 handel transport, i składowanie napraw i łączność y 270 65 Dane GUS na grudzień 2000 r. ________________________________________________________________________________________________ 87 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Miernikiem przedsiębiorczości lokalnych społeczności jest zwykle liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych przypadająca na 1000 mieszkańców gminy. W Gminie Pieszyce zarejestrowanych jest ogółem 670 podmiotów gospodarczych. Spośród jednostek gospodarczych zarejestrowanych w końcu 2000 r. w Gminie Pieszyce, do sektora publicznego należało jedynie 18 jednostek, natomiast 652 do sektora prywatnego, co stanowiło niemal 97 % wszystkich zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Sektor prywatny zajmuje zatem dominującą pozycję w gospodarce gminy. Przeważają w nim podmioty gospodarcze reprezentowane przez osoby fizyczne – 574. Strukturę rodzajową działalności gospodarczej w gminie charakteryzuje przewaga jednostek gospodarczych zajmujących się handlem hurtowym i detalicznym oraz naprawami. Tym rodzajem działalności zajmowało się w 1999 r. 265 jednostek, czyli 41 % ogółu zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Następnym pod względem liczebności rodzajem działalności to budownictwo oraz transport, składowanie i łączność. Tabela 22. Gmina Pieszyce na tle powiatu i województwa – bezrobocie. Województwo 25,60% Powiat 30,80% Gmina 34,10% Na najbliższe lata zakłada się dynamiczny wzrost liczby jednostek prowadzących działalność w dziedzinie hotelarstwa i gastronomii. Rozwój aktywności w tym zakresie związany jest z nastawieniem gminy na promocję i wykorzystanie naturalnych walorów przyrodniczych w celach rekreacyjnych i turystycznych. Tabela 23. Struktura bezrobocia w Gminie Pieszyce. Bezrobotni 2000 Kobiety Mężczyźni 2003 %populacji 516 520 544 535 14,7% 14,4% Razem 1036 1079 29,1% Liczba osób czynnych zawodowo 3622 3707 Utrzymująca się wysoka liczba bezrobotnych w latach 2000 a 2003 jest istotna statystycznie, co oznacza złą sytuację na terenie gminy. Istnieją wyraźne przesłanki do ________________________________________________________________________________________________ 88 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ uruchamiania inwestycji generujących nowe miejsca pracy i nadanie im najwyższego priorytetu. liczba osób Bezrobocie na terenie gminy 550 540 530 520 510 500 2000 2003 dane za rok kobiety mężczyźni Rysunek 5. Ilustracja zmian poziomu bezrobocia w Pieszycach. 6.7 Grupy społeczne wymagające wsparcia. Znaczącym problemem, z jakim boryka się gmina jest duże bezrobocie. W styczniu 2001 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Dzierżoniowie zarejestrowanych było 1008 osób z Gminy Pieszyce, w tym 511 kobiet. Brak pracy w przetwórstwie przemysłowym, handlu, budownictwie i rolnictwie powoduje, że zmniejsza się prawdopodobieństwo znalezienia pracy przez absolwentów szkół. Istniejący już obecnie problem bezrobocia wśród ludzi młodych i osób, które nigdy wcześniej nie pracowały może się pogłębiać, jeżeli nie zostaną stworzone nowe miejsca pracy na terenie gminy, może także nasilić się zjawisko migracji odpływowej do dużych miast, oferujących lepsze wykształcenie i gwarantujących możliwość znalezienia pracy w wyuczonym zawodzie. W celu przeciwdziałania bezrobociu wprowadza się preferencje dla tworzących nowe miejsca pracy, jedną z form wspierania są pożyczki z Funduszu Pracy dla pracodawców. Tabela 24. Bezrobotni w wieku 15 lat i więcej według okresu poszukiwania pracy. ________________________________________________________________________________________________ 89 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Wyszczególnienie Mężczyźni Kobiety Ogółem Ogółem 719 506 1225 Według okresu poszukiwania pracy (w miesiącach) do 3 4 - 12 13 i więcej nieustalony 57 319 335 8 50 198 254 4 107 517 589 12 Dane GUS rok 2002. ________________________________________________________________________________________________ 90 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Powiatowy Urząd Pracy w Dzierżoniowie inicjuje szkolenia dla bezrobotnych w celu zwiększenia ich szans na uzyskanie zatrudnienia, podwyższenia dotychczasowych kwalifikacji zawodowych lub zwiększenia aktywności zawodowej, a w szczególności w razie: • braku kwalifikacji zawodowych; • konieczności zmiany kwalifikacji w związku z brakiem propozycji odpowiedniego zatrudnienia; • utraty zdolności do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie. Dotychczasowe usługi socjalne bazują na redystrybucji środków finansowych i oddziaływaniu na skutki negatywnych zjawisk społecznych, zamiast na ich przyczyny. Nie istnieją również systemowe procedury współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami działającymi w sferze socjalnej. Przewidywania zwiększającego się popytu na usługi socjalne, w związku z obserwowanymi tendencjami demograficznymi i pogłębiającymi się patologiami życia społecznego, zmuszają władze gminy do opracowania dojrzałego systemu profilaktyki społecznej, realizowanego przez Ośrodek Pomocy Społecznej przy współuczestnictwie spółdzielni mieszkaniowych, organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych. Tabela 25. Gmina Pieszyce na tle powiatu i województwa – bezrobocie. Wyszczególnienie Kobiety Mężczyźni Ogółem Województwo 234065 201781 435846 Powiat 10503 8059 18562 Gmina 544 535 1079 % województwa 0,23 0,27 0,25 % powiatu 5,18 6,64 5,81 Aktualnie na terenie Gminy Pieszyce zarejestrowano następujące osoby niepełnosprawne: Tabela 26. Liczba osób niepełnosprawnych w Gminie Pieszyce. Niepełnosprawni Dzieci Kobiety Mężczyźni Razem 18-60 lat Emeryci 10 20 61 56 243 77 30 117 320 ________________________________________________________________________________________________ 91 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Tabela 27 Osoby bezrobotne według ekonomicznych grup wieku, wykształcenia i aktywności ekonomicznej. Osoby niepełnosprawne ogółem mężczyźni kobiety Wyszczególnienie Według ekonomicznych grup wieku: przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Według wykształcenia: wyższe policealne średnie zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone podstawowe nieukończone nieustalone Według aktywności ekonomicznej: aktywni zawodowo pracujący bezrobotni bierni zawodowo Nieustalony status na rynku pracy Ogółem 70 752 883 40 426 258 30 326 625 13 16 251 321 842 207 7 6 2 121 193 328 40 3 7 14 130 128 514 167 4 246 142 104 1446 13 1705 142 83 59 575 7 724 104 59 45 871 6 981 Dane GUS 2002r. 6.8 Identyfikacja problemów Stosunkowo liczna grupa osób wymagająca pomocy socjalnej. Brak rozwiązań systemowych likwidacji obszarów biedy i wykluczenia społecznego. Brak integracji organizacji pozarządowych, wspierających rozwój edukcyjny i wymianę kulturalną. Stosunkowo liczna grupa osób wymagająca pomocy socjalnej. Intensyfikacja działań związanych z przeciwdziałaniem bezrobociu. ________________________________________________________________________________________________ 92 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ III ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTAUACJI NA DANYM OBSZARZE Miasto pozostanie silnym ośrodkiem specjalizowanym z dominującym udziałem przemysłu; zakłada się sukcesywny spadek (względny i bezwzględny) funkcji rolniczych, przy równoczesnej adaptacji rolniczych siedlisk i majątku trwałego dla innej (nierolniczej) „drobnej” działalności gospodarczej (produkcyjnej, usługowo-produkcyjnej, usługowej, naprawczej itp.). Zakłada się umiarkowany rozwój funkcji mieszkaniowej. Zakłada się dynamiczny rozwój funkcji turystyczno-wypoczynkowych i klimatyczno-zdrowotnych. W krajobrazie miasta dążyć się będzie do zachowania charakterystycznego układu pasmowego, z przewagą niskiej zabudowy, z dominantami wież kościelnych i kominów fabrycznych. W związku z tym powstrzymywać się będzie ekspansję zabudowy wysokiej – wielkogabarytowej. Sukcesywnie kształtować się będzie strefę centralną (w obrębie historycznej części pasma osadniczego) o wysokich walorach architektonicznych i funkcjonalnych, ze szczególnym wyeksponowaniem handlowej ulicy głównej („main street”); w kształtowaniu zabudowy zachowany jednak będzie jej dotychczasowy charakter, tj. zróżnicowanie architektoniczne, gabaryty i rozplanowanie. Nowe, większe przedsięwzięcia gospodarcze koncentrować się będą na obszarze wyznaczonym w północnej części miasta. Obszar ten powiązany będzie funkcjonalnoprzestrzennie z analogicznym obszarem położonym w granicach miasta Dzierżoniowa (w rejonie planowanej obwodnicy). Utrzyma się (dla większych przedsiębiorstw gospodarczych) dotychczasowe największe tereny przemysłowe (zgodnie z rysunkiem Studium). Nowe tereny mieszkaniowe rozwijać się będzie głównie jako poszerzenie prawobrzeżnej części pasma osadniczego na odcinku Pieszyce Środkowe i częściowo Pieszyce Dolne. Zachowuje się tereny (bez prawa zabudowy) na obszarze pomiędzy pasmami osadniczymi Bielawy i Pieszyc dla przyszłej organizacji ekstensywnych (terenochłonnych) form zagospodarowania sportowo-rekreacyjnego (np. pola golfowe). ________________________________________________________________________________________________ 93 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Ocenę zadań i ich kategoryzację przeprowadzono w oparciu o procedurę Instytutu Funduszy Europejskich IFE PRL-0 „Opracowanie workflow organizacyjnego” oraz IFE PRL-1 „Opracowanie dokumentu”, zgodnie z którą wszystkie, zgłoszone do planu zadania inwestycyjne zostały wstępnie poddane analizie SWOT według poniższych kryteriów. Mocne strony 1. Sfinansowanie przedsięwzięcia jest realne. 2. Przedsięwzięcie ma szansę wsparcia z funduszy UE. 3. Przedsięwzięcie generuje nowe miejsca pracy. 4. Przedsięwzięcie posiada dodatni wskaźnik wskaźnik IRR (dodatnia stopa zwrotu przy wymaganym przez ZPORR dyskoncie). 5. Przedsięwzięcie mieści się w kategorii „wysoki priorytet UE”. 6. Przedsięwzięcie posiada znaczącą akceptację społeczną. 7. Przedsięwzięcie dodatnio wpływa na ochronę środowiska. 8. Przedsięwzięcie podnosi walory regionu. 9. Przedsięwzięcie rozwiązuje istotne problemy społeczne. Słabe strony 1. Brak realnego projektu finansowego 2. Słabe dopasowanie do priorytetów funduszy pomocowych 3. Mały wpływ na likwidację bezrobocia 4. Słaby wynik analizy finansowej przedsięwzięcia 5. Mały wpływ na rozwiązywanie problemów społecznych 6. Negatywne oddziaływanie na środowisko 7. Negatywna ocena społeczna przedsięwzięcia 8. Zbyt długi czas realizacji projektu 9. Zbyt duży procent udziału środków unijnych w finansowaniu ________________________________________________________________________________________________ 94 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Do dalszej oceny dopuszczono wyłącznie projekty posiadające co najmniej neutralny wynik analizy SWOT. Dla celów hierarchizacji zadań i potrzeb w zakresie inwestycji gminnych wprowadzono kwantyfikację zadań w oparciu o poniższą skalę punktową: 1. Ocena w kategorii uwarunkowań społecznych i zasięgu a.obszar do 20% populacji = 0 b.obszar 20-30% populacji = 3 c.obszar powyżej 30% = 6 2. Wpływ na rozwój gospodarczy i nowe miejsca pracy a. nie wpływa = 0 b. tworzy więcej niż 5 miejsc pracy lub warunki dla późniejszych inwestycji = 5 c. generuje 10 nowych miejsc pracy lub podnosi atrakcyjność inwestycyjną gminy = 12 3. Wpływ na rozwój edukacyjny, poziom zdrowia i sportu a. nie wpływa = 0 b. wpływa na poprawę istniejącej sytuacji = 3 c. wprowadza nowe możliwości i nową jakość = 6 4. Wpływ na bezpieczeństwo mieszkańców a. brak wpływu = 0 b. poprawia bezpieczeństwo = 3 c. wprowadza nową jakość w poziom bezpieczeństwa = 6 5. Zgodność ze strategią gminy/powiatu oraz priorytetami ZPORR i SPO a. niezgodne = 0 b. zgodne ze strategią albo priorytetem UE = 3 c. zgodne ze strategią i priorytetami UE = 6 6. Wpływ na środowisko naturalne a. ujemny = -3 b. neutralny = 0 c. dodatni = 3 7. Wpływ na poprawę wizerunku gminy a. nie wpływa = 0 b. słaby wpływ poprawia = 1 c. wpływa w sposób istotny = 3 ________________________________________________________________________________________________ 95 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 8. Wpływ na budżet gminy a. negatywny (konieczność finansowania więcej niż 30% inwestycji) = -3 b. neutralny = 0 c. dodatni (podnosi dochody budżetu) = 3 9. Możliwość finansowania poza budżetem a. kredyt niskooprocentowany (dofinansowanie zwrotne) = 1 b. dotacja z funduszy < 50% = 3 c. dotacja 50-75% = 6 10. Stopień zaawansowania inwestycji a. nowa w fazie koncepcji lub planu wstępnego = 0 b. udokumentowana w części (studium wykonalności, projekt)= 1 c. zaawansowana (kolejny etap) = 3 11. Dodatkowa opinia wyrażona przez zespół koordynacyjny (1 pkt od każdego członka zespołu oceniającego – max. 6 pkt) ________________________________________________________________________________________________ 96 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ Każdą inwestycję oceniono pod względem „za” i „przeciw” (analiza SWOT) oraz w punktach umownych wagi projektu. Uzyskano następującą hierarchię pożądalności zadań inwestycyjnych. Średnia wartość współczynnika pożądalności dla dodatnio określonych pozycji wynosi 22 punktów. Tabela 28. Lista inwestycji zgłoszonych projektów z ramienia Urzędu Miejskiego i Gminy Pieszyce do Planu Rozwoju Lokalnego. Lp Nazwa projektu Kod Kateg oria Wartość w zł Punkty 1 Modernizacja wieży widokowej na Wielkiej Sowie wraz z zagospodarowaniem turystycznym 0004 I 330.000 44 2 Budowa Centrum Pieszyc 0012 I 5.000.000 39 3 Budowa Przychodni Miejskiej 0016 S 2.000.000 34 4 Budowa boisk sportowych SP Nr 1 0001 I 400.000 30 0002 I 1.656.500 29 0022 S 1.800.000 28 5 6 Budowa wodociągu PiskorzówBratoszów Zakup sprzętu diagnostycznego dla Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej 7 Modernizacja ulicy Kopernika 0013 I 4.000.000 26 8 Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Mickiewicza 0020 I 600.000 22 9 Doświetlenie obszaru Gminy Pieszyce 0019 I 292.500 20 10 Budowa kanalizacji sanitarnej ul.Zamkowa, Sanatoryjna 0021 I 320.000 20 11 Odwodnienie ulicy Sanatoryjnej 0011 I 100.000 18 12 Uzbrojenie Osiedla Szkolne 0008 I 1.809.000 16 13 Uzbrojenie Osiedla Centrum 0009 I 1.530.000 15 14 Budowa sali gimnastycznej SP Nr 2 0010 S 1.450.000 15 15 Budowa kanalizacji ul.9-maja 0017 I 120.000 14 16 Budowa dróg Osiedle Małe 0005 I 1860.000 13 17 Budowa kanalizacji ul. Marii Konopnickiej 0014 I 140.000 13 18 Wodociąg ul.Nadbrzeżna 0003 I 200.000 11 19 Modernizacja ulicy Świdnickiej 0006 I 682.000 9 ________________________________________________________________________________________________ 97 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 20 Modernizacja i przebudowa budynku komunalnego ul. Kościuszki 6A 0007 S 1.750.000 9 21 Budowa drogi Lasocin 10-19 0015 I 108.000 9 22 Budowa ulicy Dworcowa Dolna 0018 I 108.000 4 Razem: 24 636 100 Łącznie zgłoszono 22 projekty na kwotę przekraczającą 24,5 mln złotych. Wśród zadań widać bardzo wyraźną tendencję preferencyjną, ukierunkowaną na infrastrukturę i poprawę stanu sanitarnego gminy. Większość skatalogowanych inwestycji mieści się w najbardziej pożądanych działaniach programów pomocowych ZPORR oraz SPO WKP. 1. Inwestycje drogowe Poniżej przedstawiono projekty z zakresu budowy i modernizacji dróg (ZPORR – działanie 3.1) oraz towarzyszącej infrastruktury drogowej, zgłoszone do planu, uszeregowane według hierarchii ważności. Tabela 29. Lista inwestycji drogowych, zgłoszonych do Planu Rozwoju Lokalnego. Lp Nazwa projektu Kod Katego ria Wartość w zł Punkty 1 Modernizacja ulicy Kopernika 0013 I 4.000.000 26 2 Budowa dróg Osiedle Małe 0005 I 1860.000 13 3 Modernizacja ulicy Świdnickiej 0006 I 682.000 9 4 Budowa drogi Lasocin 10-19 0015 I 108.000 9 5 Budowa ulicy Dworcowa Dolna 0018 I 108.000 4 Wartość całego planu inwestycyjnego w kategorii budowy i modernizacji dróg wynosi 6 758 000 zł. Średnia istotność inwestycji w kategorii wynosi 12,5 Za najbardziej istotne inwestycje uznano: „Modernizację ulicy Kopernika” i „Budowa dróg Osiedle Małe”. ________________________________________________________________________________________________ 98 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 2. Inwestycje w infrastrukturę drogową W kategorii inwestycji pożądanych, związanych z infrastrukturą drogową znalazło się 1 zadanie, charakteryzujące się współczynnikiem pożądalności większym od średniej ogólnej. Tabela 30. Lista inwestycji w infrastrukturę drogową, zgłoszonych do Planu Rozwoju Lokalnego. Lp 1 Nazwa projektu Kod Doświetlenie obszaru Gminy Pieszyce 0019 Katego ria Wartość w zł I 292.500 Punkty 20 Wartość całego planu inwestycyjnego w kategorii modernizacji infrastruktury dróg wynosi 292 500 zł. Do planu zgłoszono jedną inwestycję „Doświetlenie obszaru Gminy Pieszyce”. Ma ona istotny wpływ na poprawę bezpieczeństwa w Pieszycach i przez to mieszczą się w dodatkowym priorytecie funduszy SPO. ________________________________________________________________________________________________ 99 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 3. Inwestycje w kategorii poprawy infrastruktury gminnej W tabeli umieszczono wyłącznie oszacowane w kosztach i możliwe do wykonania w okresie 2005-2010 inwestycje. Są to w większości pożądane zadania do szybkiej realizacji, od których zależą następne działania. Tabela 31. Lista inwestycji z zakresu poprawy infrastruktury, zgłoszonych do Planu Rozwoju Lokalnego. Lp 1 2 3 4 Nazwa projektu Kod Budowa Centrum Pieszyc Budowa wodociągu PiskorzówBratoszów Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Mickiewicza Budowa kanalizacji sanitarnej ul.Zamkowa, Sanatoryjna Katego ria Wartość w zł Punkty 0012 I 5.000.000 39 0002 I 1.656.500 29 0020 I 600.000 22 0021 I 320.000 20 5 Uzbrojenie Osiedla Szkolne 0008 I 1.809.000 16 6 Uzbrojenie Osiedla Centrum 0009 I 1.530.000 15 7 Budowa kanalizacji ul.9-maja 0017 I 120.000 14 8 Budowa kanalizacji ul. Marii Konopnickiej 0014 I 140.000 13 9 Wodociąg ul.Nadbrzeżna 0003 I 200.000 11 Wartość całego planu inwestycyjnego w kategorii modernizacji infrastruktury gminnej wynosi 11 375 500 zł. Średnia istotność inwestycji w kategorii wynosi 19,9 jest niższa od średniej ogólnej. Za najbardziej istotne inwestycje uznano: „Budowę Centrum Pieszyc” oraz „Budowa wodociągu Piskorzów-Bratoszów”. Inwestycje te mają istotny wpływ na poprawę warunków życia w Pieszycach. ________________________________________________________________________________________________ 100 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4. Inwestycje społeczno-socjalne W tej kategorii zgłoszono do planu 6 bardzo istotnych zadań inwestycyjnych. Są to zdecydowanie priorytetowe działania, podnoszące walory gminy. Tabela 32. Lista inwestycji społeczno-socjalnych, zgłoszonych do Planu Rozwoju Lokalnego. Lp Nazwa projektu Kod Katego ria Wartość w zł Punkty 1 Modernizacja wieży widokowej na Wielkiej Sowie wraz z zagospodarowaniem turystycznym 0004 I 330.000 44 2 Budowa Przychodni Miejskiej 0016 S 2.000.000 34 3 Budowa boisk sportowych SP Nr 1 0001 I 400.000 30 4 Zakup sprzętu diagnostycznego dla Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej 0022 S 1.800.000 28 5 Budowa sali gimnastycznej SP Nr 2 0010 S 1.450.000 15 6 Modernizacja i przebudowa budynku komunalnego ul. Kościuszki 6A 0007 S 1.750.000 9 Wartość całego planu inwestycyjnego w kategorii inwestycji społeczno-socjalnej infrastruktury gminnej wynosi 7 730 000 zł. Średnia istotność inwestycji w kategorii wynosi aż 26,7. Wartości te nie są zaskoczeniem w kontekście strategii rozwoju gminy i wskazują na konsekwencję w dążeniu do ich realizacji. ________________________________________________________________________________________________ 101 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ IV REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW Poniżej przedstawiono bardzo ambitny harmonogram zadaniowo-finansowy Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2004 – 2006, uwzględniający przesunięcie niektórych zadań na lata 2007-2010. Tabela 33. Terminy i finansowanie inwestycji, zgłoszonych do Planu Rozwoju Lokalnego. Lp. Nazwa projektu Modernizacja wieży widokowej na Wielkiej 1 Sowie wraz z zagospodarowaniem turystycznym Terminy Kateg Ran rozpocz zakończ Kod Watość w zł oria king ęcia enia I 330 000 zł 0012 I 5 000 000 zł 3 Budowa Przychodni Miejskiej 0016 S 2 000 000 zł 4 Budowa boisk sportowych przy SP Nr 1 0001 I 400 000 zł 5 Budowa wodociągu Piskorzów – Bratoszów 0002 I 1 656 600 zł Budowa Centrum Pieszyc budżet dotacja kredyt inne 44 0004 2 Finansowanie projektu (kwoty) 6 Zakup sprzętu diagnostycznego dla PZOP 0022 S 180 000 zł 7 Modernizacja ulicy Kopernika 0013 I 4 000 000 zł 8 Budowa kanalizacji sanitarnej ul.Mickiewicza 0020 I 600 000 zł 9 Doświatlenie obszaru gminy Pieszyce 0019 I 292 500 zł 39 34 30 29 2004 2006 82500 247500 2006 2015 1200000 3800000 2005 2006 100000 2004 2006 127500 382500 2004 2006 400000 1260000 2005 2006 1400000 2005 2010 800000 600000 2600000 2004 2005 231600 134200 2004 2008 140000 50000 2008 2009 160000 80000 2004 2007 25000 75000 2003 2008 1810000 2002 2010 1529300 2007 2010 370000 1080000 2005 2007 60000 210000 1900000 28 Budowa kanalizcji 10 saniternej ul.Zamkowa,Sanatoryjna 0021 I 320 000 zł 11 Odwodnienie ulicy Sanatoryjnej 0011 I 100 000 zł 12 Uzbrojenie osiedla „Szklone” 0008 I 1 809 000 zł 13 Uzbrojenie osiedla „Centrum” 0009 I 1 530 000 zł 14 Budowa sali gimnastycznej SP Nr 2 0010 S 1 450 000 zł 15 Budowa kanalizacji ulica 9 maja I 120 000 zł 26 22 20 400000 134200 20 0017 18 16 15 15 14 80000 ________________________________________________________________________________________________ 102 100000 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 16 Drogi na Osiedlu Małym 0005 I 1 860 000 zł 13 Budowa kanalizacji 17 sanitarnej ulica Marii Konopnickiej 0014 I 140 000 zł 18 Budowa wodociągu ul.Nadbrzeżna 0003 I 200 000 zł 19 Modernizacja ulicy Świdnickiej 0006 I 682 000 zł 20 Budowa drogi do budynków Lasocin 10-19 0015 I 108 000 zł 21 Modernizacja i przebudowa budynku ul.Kościuszki 6A 0007 S 1 750 000 zł 22 Budowa ulicy Dworcowa Dolna I 108 000 zł 2006 2010 1860000 2006 2007 2003 2007 200000 200000 2004 2010 382000 150000 2005 2007 108000 2005 2015 300000 2005 2007 108000 13 0018 11 9 9 9 4 30000 90000 150000 1450000 Przyjmując średnie czasy realizacji projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej należy przyjąć następujące punkty kontrolne dla każdego zadania: • Przygotowanie wstępne 16 dni • Analiza/wymagania dokumentacyjne 30 dni • Projektowanie inwestycji 130 dni • Wniosek o dofinansowanie i pozwolenia 150 dni • Przetarg i wybór wykonawcy 120 dni • Wykonanie inwestycji maksimum 800 dni • Rozliczenie i monitoring 14 dni Do dyspozycji beneficjentów funduszy pozostaje około 1000 dni. Przyjmując stały, optymistyczny cykl przygotowawczy dla każdego zadania, oszacowany na 280 dni oraz rozliczeniowy 20 dni, maksymalny czas wykonania robót wynosi 800 dni. Jednak nie jest możliwe odwrócenie cyklu procesu i wejście z robotami przed rozwiązaniem przetargów, dlatego start procedury wykonania planu inwestycyjnego pozostaje od samego początku w konflikcie czasowym i przeciążeniem zasobów (Dział Inwestycji Urzędu, a przede wszystkim gremia decyzyjne Urzędu Marszałkowskiego). Wiąże się z tym ściśle przygotowanie w okresie 2004 – 2006 wszystkich przetargów dla inwestycji wymienionych w Planie Rozwoju Lokalnego, przygotowanie kompletnych dokumentacji cząstkowych oraz uzyskanie wszystkich pozwoleń na budowę. Koniecznym jest dokładna weryfikacja zasobów kadrowych Urzędu Miejskiego, ponieważ spiętrzenie niektórych zadań ________________________________________________________________________________________________ 103 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ w jednym dziale inwestycji wydaje się być nieuniknione. To może spowodować powstanie wąskiego gardła dla procesu realizacji planu inwestycyjnego. Dodatkowo w całości zagadnienia planowania wdrożenia, należy wziąć pod uwagę rozłączność czasową robót budowlanych (marzec – październik) oraz prac przygotowawczych, tak aby możliwe było podpisywanie umów na roboty między listopadem, a kwietniem następnego roku. Jest to bardzo trudne do zsynchronizowania, ponieważ ściśle zależy od zewnętrznych decyzji. ________________________________________________________________________________________________ 104 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ V POWIĄZANIE PROJEKTÓW INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY W Planie Rozwoju Lokalnego należy uwzględnić inicjatywy Z zewnętrzne (wojewódzkie, powiatowe oraz lokalne – nie wynikające z zadań ustawowych samorządu terytorialnego). Terminy Lp. Nazwa projektu Wartość w zł rozpoczęcia zakończenia budżet 1 Remont kościoła pw.Świetego Antoniego 1 500 000 zł 2 Remont koscioła pw. Aniołów Stróżów 600 000 zł 3 Remont kościoła pw Świętego Jakuba 2 000 000 zł 4 Zakup sprzętu diagnostycznego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Finansowanie projektu (kwoty) 1 800 000 zł dotacja kredyt 2005 2007 2009 2010 2010 20015 1200000 450000 1500000 300000 150000 500000 2005 2007 1 400 000 zł 40000 Tabela 34. Zadania realizowane na terenie gminy przez inne instytucje. Wartość całego planu inwestycyjnego wynosi 5 900 000. Na czoło innych działań, niż samodzielne zadania inwestycyjne gminy, wysuwa się wysoko pożądany projekt „Zakupu sprzętu diagnostycznego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej”. Inwestycja ta ma duży wpływ na poprawę jakości opieki zdrowotnej na terenie gminy. ________________________________________________________________________________________________ 105 inne Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ VI OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Podstawowymi wskaźnikami osiągnięcia celów zamierzonych inwestycji są założone w strategii dające się zmierzyć wzrosty w obszarach, na które omawiane w Planie Rozwoju Lokalnego zadania inwestycyjne mają istotny wpływ. Wskaźniki oceny inwestycji można pogrupować według rodzajów inwestycji. W ten sposób otrzymujemy 6 klas wskaźników związanych bezpośrednio z: • Inwestycjami drogowymi. • Inwestycjami dotyczącymi zaopatrzenia w wodę. • Inwestycjami dotyczącymi kanalizacji i oczyszczania ścieków. • Inwestycjami dotyczącymi gospodarki odpadami. • Inwestycjami proekologicznymi. • Inwestycjami dotyczącymi sfery społecznej i turystycznej. Ponadto należy wyróżnić jeszcze jedną grupę: wskaźników globalnych, czyli takich, których zmiany są uwarunkowane realizacją wielu inwestycji. Aby rzetelnie ocenić wpływ danej inwestycji na zmianę wybranego zestawu wskaźników należy porównać stan „sprzed” inwestycji ze stanem „po” inwestycji stosując odpowiednie metody statystyczne w celu zbadania czy zmiany są istotne. Poniżej zostały przedstawione wskaźniki poszczególnych klas, które będą wykorzystane do oceny zaproponowanych w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym działań. ________________________________________________________________________________________________ 106 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 1. Wskaźniki globalne W tej kategorii mieszczą się globalne wskaźniki strategiczne, których zmienność dotyczy uwzględnienia realizacji wielu działań inwestycyjnych jednocześnie. Działanie te pozostają w ścisłej korelacji, przekładając się na preferencje mieszkańców oraz atrakcyjność terenu. • Powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektów. • Cena gruntów inwestycyjnych na obszarze inwestycyjnym (po 1 roku). • Wzrost ceny gruntów inwestycyjnych (po 1 roku). • Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w obszarze oddziaływania. • Ogólna liczba pracujących w obszarze oddziaływania zdefiniowanym. • Liczba nowych miejsc pracy w zdefiniowanym obszarze oddziaływania projektu. • Liczba nowozatrudnionych w obszarze oddziaływania (zmiana w ciągu 2 lat). • Wzrost liczby turystów na obszarze zdefiniowanym (po 1 roku). • Wytworzona wartość dodana gminy (po 1 roku). • Wielkość migracji w gminie. ________________________________________________________________________________________________ 107 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 2. Inwestycje drogowe Poniżej przedstawiono wybrane wskaźniki osiągnięć dla projektów z zakresu budowy i modernizacji dróg (ZPORR – działanie 3.1) oraz towarzyszącej infrastruktury drogowej, zgłoszone do planu. Na podstawie określonych poniżej wskaźników, każde zadanie inwestycyjne będzie oceniane indywidualnie: • Zmniejszenie nakładów na bieżące utrzymanie (naprawy nawierzchni) drogi. • Prace remontowe i obsługa bieżąca. • Zmiana natężenia hałasu na obszarze oddziaływania inwestycji w okresie 1 roku od zakończenia projektu. • Średni czas przejazdu między dwoma ustalonymi punktami w gminie. • Liczby pojazdów korzystających z drogi (w okresie 1 roku). • Nośność zmodernizowanych dróg. • Liczby wypadków drogowych (w okresie 1 roku). • Zanieczyszczenie na obszarze zdefiniowanym (po 1 roku). • Zmiana zanieczyszczenia (np. CO2, NOx) na obszarze oddziaływania inwestycji w okresie 1 roku od zakończenia projektu. • Natężenie hałasu na obszarze zdefiniowanym (po 1 roku). ________________________________________________________________________________________________ 108 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 3. Inwestycje dotyczące zaopatrzenia w wodę Można przyjąć, że w przypadku zaopatrzenia w wodę najważniejszymi wskaźnikami są: liczba lokali przyłączonych do sieci oraz stopień wysycenia potrzeb w tym zakresie. Tym niemniej, dla oceny krótkoterminowych efektów poniższe kryteria mogą stanowić bazę monitoringu: • Liczba gospodarstw domowych/budynków podłączonych do sieci wodociągowej. • Stosunek ilości budynków podłączonych do wody do wszystkich budynków w gminie. • Powierzchnia terenów inwestycyjnych z dostępem do sieci wodociągowej. • Liczba gospodarstw domowych/budynków obsługiwanych przez stację uzdatniania wody. • Powierzchnia terenów inwestycyjnych objęta działaniem stacji uzdatniania wody. • Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej. • Ilość wody konsumowanej (w okresie 1 roku). • Długość sieci wodociągowej na terenie gminy. • Wartość sprzedanej wody w okresie. • Suma wartości dodanej ze sprzedaży wody przez gminę. ________________________________________________________________________________________________ 109 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 4. Inwestycje dotyczące kanalizacji i oczyszczania ścieków Przy ocenie skutków inwestycji z zakresu oczyszczania ważne są nie tylko liczby przyłączonych użytkowników, ale przede wszystkim skuteczność dalszej utylizacji ścieków. Dlatego dokonując kwantyfikacji efektów należy zwrócić uwagę na parametry fizykochemiczne procesów oczyszczania: • Liczba gospodarstw domowych/budynków podłączonych do sieci kanalizacji sanitarnej. • Stosunek ilości budynków podłączonych do kanalizacji do wszystkich budynków w mieście/gminie. • Powierzchnia terenów inwestycyjnych z dostępem do sieci kanalizacji sanitarnej. • Liczba gospodarstw domowych/budynków obsługiwanych przez oczyszczalnię ścieków. • Powierzchnia terenów inwestycyjnych objęta działaniem oczyszczalni ścieków. • Wykorzystanie mocy przerobowej zmodernizowanej oczyszczalni ścieków. • Przepustowość zmodernizowanej oczyszczalni ścieków. • Ilość nieoczyszczonych ścieków. • Wartość fizykochenicznych oczyszczanych ścieków. • Redukcja wartości fizykochemicznych (np. BZT5, ChZT, zawiesina, azot, fosfor) oczyszczanych ścieków bezpośrednio po zakończeniu projektu. • Liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej. • Ilość ścieków odprowadzonych i / lub oczyszczonych. • Wartość fizykochemicznych ścieków w punkcie pomiarowym poniżej punktu zrzutu ścieków (po 1 roku). • Zmniejszenie wartości fizykochemicznych (do wyboru: BZT5, ChZT, zawiesina, azot, fosfor) w punkcie pomiarowym poniżej punktu zrzutu ścieków 1 rok po zakończeniu projektu. • Długość sieci kanalizacji sanitarnej na terenie gminy. ________________________________________________________________________________________________ 110 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ • 5. Przychód gminy z tytułu sprzedaży usług. Inwestycje dotyczące gospodarki odpadami Inwestycje w zakresie gospodarki odpadami są częścią większej strategii gminy, wynikającej z odpowiednich dyrektyw UE. Dlatego w ocenie parametrów zwraca się szczególną uwagę na recykling oraz selekcję. • Liczba gospodarstw domowych obsługiwanych przez wysypisko śmieci. • Powierzchnia terenów inwestycyjnych objęta działaniem wysypiska śmieci. • Liczba gospodarstw domowych objętych programem selektywnej zbiórki odpadów. • Ilości odpadów poddawanych segregacji. • Ilości odpadów poddawanych recyklingowi. • Liczba gospodarstw domowych obsługiwanych przez zakład utylizacji/spalarnię odpadów. • Liczba pojemników stosowanych do selektywnej zbiórki odpadów. • Liczba mieszkańców objętych selektywną zbiórką odpadów. • Ilość przetworzonych odpadów. • Ilość odpadów odbieranych na wysypiskach. • Liczba nielegalnych wysypisk śmieci zlikwidowanych (w okresie 2 lat). • Przychód z tytułu gospodarki odpadami. ________________________________________________________________________________________________ 111 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 6. Inwestycje proekologiczne Inwestycje proekologiczne są wynikiem złożonym ogólnej sanitacji terenu. Dlatego należy przy ocenie uwzględniać mieszane wskaźniki efektów: • Powierzchnia terenu zabezpieczona przed powodzią. • Liczba miejscowości zabezpieczonych przed powodzią. • Ilość energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. • Liczba osób pozytywnie oceniających rezultaty w zakresie poprawy ochrony przeciwpowodziowej. • Pojemność zbiorników „małej retencji”. • Klasa czystości wód rzek leżących na terenie zdefiniowanym przez beneficjenta (po 1 roku). • Podwyższenie klasy czystości wód rzek leżących na terenie objętym inwestycją wskazanych przez beneficjenta 1 rok po zakończeniu realizacji projektu. ________________________________________________________________________________________________ 112 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ 7. Inwestycje dotyczące sfery społecznej i turystycznej Inwestycje dotyczą bardzo szczególnej kwestii – swobodnego wyboru miejsca wypoczynku. Dlatego dobre kryteria wyniku działania inwestycji są dość skomplikowane. Poniżej przedstawiono niektóre, najbardziej spektakularne: • Liczba nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki. • Liczba obiektów zabezpieczonych przed zagrożeniami. • Liczba nowych miejsc pracy powstała w wyniku realizacji projektów turystycznych i kulturalnych. • Liczba osób korzystających z nowej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej. • Liczba korzystających z nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki. • Stałe miejsca pracy w obszarze kultury i turystyki. • Liczba mieszkań, placówek oświatowych i przedsiębiorstw podłączonych do Internetu. ________________________________________________________________________________________________ 113 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ VII PLAN FINANSOWY NA LATA 2004 – 2006 I NA NASTĘPNE PLANOWANE LATA Prognoza finansowa na lata 2004 – 2008 została przygotowana w oparciu o projekt budżetu na rok 2004 oraz strategię zarządzania finansami gminy, która zakłada wprowadzenie ograniczeń wydatków bieżących. Uzyskana nadwyżka wolnych środków będzie przeznaczona na projekty inwestycyjne współfinansowane ze środków pomocowych Unii Europejskiej. stosunek wartości inwestycji do wydatków i nadwyżki operacyjnej 250,00% 221,1% 200,00% 167,9% 163,4% 150,00% 123,6% 100,00% 108,5% 50,00% 58,37% 100,0% 5,76% 0,00% 2001 2002 16,63% 12,94% 2003 2004 16,42% 2005 inw estycje/w ydatki 100,0% 100,0% 12,84% 12,82% 21,46% 2006 2007 2008 inw estycje/nadw yżki Rysunek 6. Ilustracja wskaźnika nakładów inwestycyjnych Gminy Pieszyce. Zgodnie z Art. 113 Ustawy o finansach publicznych Dz.U.03.15.148 z późniejszymi zmianami, łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i pożyczek oraz potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń wraz z należnymi w danym roku odsetkami od tych kredytów i pożyczek, oraz należnych odsetek i dyskonta, a także przypadających w danym roku budżetowym wykupów papierów wartościowych ________________________________________________________________________________________________ 114 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego. W kontekście Art. 114 cytowanej ustawy, łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekraczać 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym. Poniżej przedstawiono wykresy zależności, wykazujące pełną wiarygodność finansową Gminy Pieszyce na lata 2004 – 2008. stosunek spłat zadłużenia do dochodu 16 14 kw ota w m ln zł 12 10 8 6 4 2 0 2001 2002 2003 2004 2005 Dochód 2006 spłaty zadłużenia 2007 2008 poziom 15% dochodu Rysunek 7. Ilustracja poziomu zadłużenia do dochodów. W tej kwestii Pieszyce utrzymują w całym zakresie 2004 – 2008 właściwą proporcję, gwarantującą wysoką wiarygodność finansową gminy. ________________________________________________________________________________________________ 115 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce _________________________________________________________________________ stosunek spłat zadłużenia do nadwyżki operacyjnej 9 8 kw ota w m ln zł 7 6 5 4 3 2 1 0 2001 2002 2003 2004 Dochód netto 2005 2006 spłaty zadłużenia 2007 2008 poziom 60% dochodu Rysunek 8. Ilustracja poziomu zadłużenia do dochodu netto. ________________________________________________________________________________________________ 116 Tabela 35. Propagacja przepływów pieniężnych dla gminy Pieszyce do roku 2008. 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 13 782 409 10 132 627 10 028 044 11 270 884 10 804 514 12 000 000 12 300 000 12 500 000 9 894 194 5 259 880 5 935 473 6 856 494 6 032 393 6 800 000 6 850 000 6 900 000 4 324 059 3 846 117 4 530 349 4 329 861 3 843 775 4 200 000 4 250 000 4 250 000 5 570 135 1 413 763 1 405 124 2 526 633 2 188 618 2 600 000 2 600 000 2 650 000 3 888 215 4 872 747 4 092 571 4 414 390 4 772 121 5 200 000 5 450 000 5 600 000 1 944 551 2 307 179 2 182 312 2 221 469 2 270 000 2 550 000 2 650 000 2 750 000 988 550 931 677 1 106 601 1 397 798 1 532 121 1 750 000 2 000 000 2 100 000 704 821 1 080 717 600 386 655 799 800 000 600 000 500 000 500 000 250 293 553 174 203 272 139 324 170 000 300 000 300 000 250 000 B. WYDATKI Rzeczowe Osobowe Koszty finansowe 8 960 413 9 787 802 9 077 770 10 255 262 10 057 838 9 880 000 10 900 000 11 080 000 4 674 856 5 976 398 4 975 906 6 058 075 5 731 838 5 423 000 6 300 000 6 360 000 4 281 297 3 803 204 4 087 566 4 181 691 4 310 000 4 440 000 4 580 000 4 700 000 4 260 8 200 14 298 15 496 16 000 17 000 20 000 20 000 C. NADWYŻKA OPERACYJNA (A – B) D OBSŁUGA ZADŁUŻENIA (w tym) Spłata rat kapitałowych Spłata odsetek 4 821 996 344 825 950 274 1 015 622 746 676 2 120 000 1 400 000 1 420 000 412 945 456 865 553 985 609 833 681 676 745 262 745 260 524 728 324 720 390 470 497 334 560 652 631 676 685 262 685 260 479 728 88 225 66 395 56 651 49 181 50 000 60 000 60 000 45 000 E WOLNE ŚRODKI INWESTYCYJNE (C-D) F INWESTYCJE finansowane z: Środki własne Kredyty i obligacje Kredyty preferencyjne Dotacje i środki pozabudżetowe 4 409 051 -112 040 396 289 405 789 65 000 1 374 738 654 740 895 272 5 229 765 563 552 1 174 823 1 705 155 1 651 000 2 120 000 1 400 000 1 420 000 398 315 0 413 068 129 455 115 000 620 000 200 000 220 000 490 000 513 552 645 000 1 234 200 1 536 000 1 500 000 1 200 000 1 200 000 0 0 0 0 0 0 0 0 4 341 450 50 000 116 755 341 500 0 0 0 0 G WOLNE ŚRODKI netto (E – F) H Otrzymane kredyty, pożyczki I Wyemitowane obligacje J Przychody z innych źródeł niż fundusze UE K Przychody z funduszy UE -820 714 -675 592 -778 534 -1 299 366 -1 586 000 -745 262 -745 260 -524 728 490 000 700 000 645 000 1 234 200 1 536 000 1 500 000 1 200 000 1 200 000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 L Roczne przepływy (G+H+I+J+K) -330 714 24 408 -133 534 -65 166 -50 000 754 738 454 740 675 272 A. DOCHODY BEZ NADWYŻEK 1. Subwencje i dotacje subwencje ogółem dotacje i środki pozabudżetowe 2. Dochody własne gminy podatki i opłaty lokalne Udział w podatkach budżetowych państwa Dochody z majątku gminy Pozostałe dochody W tabeli zadań inwestycyjnych przyjęto założenia dokładnie odpowiadające danym z Wieloletniego Planu Inwestycyjnego. Wynikają z nich bezpieczne założenia finansowania z własnego budżetu oraz bezpieczne kredytowanie. Pieszyce dysponują przy tym odpowiednim zabezpieczeniem kredytowym, co praktycznie daje podstawy do realizacji całości planu. Tabela 36. Terminy i szczegółowe finansowanie inwestycji, zgłoszonych do Planu Rozwoju Lokalnego. Lp. Nazwa projektu Wartość [zł] 1 Modernizacja ulicy Świdnickiej 2005 2006 2007 2008 130 000 zł 130 000 zł 0 zł 0 zł 70 000 zł 70000 60 000 zł 60000 0 zł 0 zł 0 zł 330 000 zł 150 000 zł 0 zł 180 000 zł 50 000 zł 50000 280 000 zł 100000 0 zł 0 zł 0 zł 460 000 zł 260 000 zł 0 zł 200 000 zł 60 000 zł 60000 0 zł 0 zł 0 zł Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe 2 000 000 zł 500 000 zł 1 500 000 zł 0 zł 0 zł 1 500 000 zł 0 zł 0 zł Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe 340 000 zł 340 000 zł 0 zł 0 zł 60 000 zł 60000 80 000 zł 80000 0 zł Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe 100 000 zł 100000 100 000 zł 100000 220 000 zł 220 000 zł 0 zł 0 zł 0 zł 20 000 zł 20000 0 zł Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe 100 000 zł 100000 100 000 zł 100000 720 000 zł 720 000 zł 220 000 zł 220000 100 000 zł 100000 100 000 zł 100000 150 000 zł 150000 150 000 zł 150000 Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Odbudowa wieży widokowej na Wielkiej Sowie wraz z 2 Zagospodarowaniem turystycznym Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe 3 Budowa boisk sportowych przy SP Nr 1 4 Budowa Przychodni Miejskiej 5 Uzbrojenie osiedla “Szkolne” 6 Uzbrojenie osiedla “Centrum” 7 2004 Budowa wodociągu Piskorzów-Bratoszów Środki własne 180000 400 000 zł 200000 200000 500 000 zł 500000 1500000 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ Kredyt Środki pozabudżetowe 8 Modernizacja ulicy Kopernika Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe 9 Budowa ulicy Dworcowa Dolna 10 11 12 13 Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Budowa drogui do budynków Lasocin 10-19 Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Budowa dróg gminnych na osiedlu Małym Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Budowa kanalizacji sanitarnej ulica M.Konopnickiej Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Budowa kanalizacji sanitarnej ulica 9 maja 0 zł 0 zł 600 000 zł 600 000 zł 0 zł 0 zł 108 000 zł 108 000 zł 0 zł 0 zł 108 000 zł 108 000 zł 0 zł 0 zł 450 000 zł 450 000 zł 0 zł 0 zł 120 000 zł 120 000 zł 0 zł 0 zł 280 000 zł 0 zł 150 000 zł 150000 150 000 zł 150000 150 000 zł 150000 150 000 zł 150000 0 zł 8 000 zł 8000 100 000 zł 100000 0 zł 0 zł 0 zł 8 000 zł 8000 0 zł 100 000 zł 100000 0 zł 0 zł 150 000 zł 150000 0 zł 150 000 zł 150000 150 000 zł 150000 0 zł 0 zł 40 000 zł 40000 80 000 zł 80000 0 zł 0 zł 80 000 zł 0 zł 100 000 zł 100 000 zł ________________________________________________________________________________________________ 120 14 15 16 17 18 19 Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Modernizacja i przebudowa budynku ul.Kościuszki 6A Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Mickiewicza Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Odwodnienie ulicy Sanatoryjnej Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Zamkowa i Sanatoryjna Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Budowa Centrum Pieszyc Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Doświetlenie obszaru gminy Pieszyce Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe Razem Środki własne Kredyt Środki pozabudżetowe 280 000 zł 0 zł 0 zł 50 000 zł 50 000 zł 0 zł 0 zł 640 000 zł 271 600 zł 134 200 zł 234 200 zł 100 000 zł 100 000 zł 0 zł 0 zł 400 000 zł 200 000 zł 100 000 zł 100 000 zł 601 000 zł 601 000 zł 0 zł 0 zł 292 500 zł 292 500 zł 0 zł 0 zł 7 749 500 zł 5 301 100 zł 1 734 200 zł 714 200 zł 80000 100000 100000 50 000 zł 50000 0 zł 0 zł 0 zł 0 zł 440 000 zł 171600 134200 134200 0 zł 200 000 zł 100000 0 zł 0 zł 0 zł 100000 100 000 zł 100000 0 zł 0 zł 0 zł 0 zł 0 zł 0 zł 0 zł 61 000 zł 61000 40 000 zł 40000 0 zł 300 000 zł 300000 400 000 zł 200000 100000 100000 200 000 zł 200000 102 500 zł 102500 40 000 zł 40000 50 000 zł 50000 50 000 zł 50000 50 000 zł 50000 1 113 500 zł 845 100 zł 134 200 zł 134 200 zł 2 216 000 zł 1 736 000 zł 0 zł 480 000 zł 1 940 000 zł 440 000 zł 1 500 000 zł 0 zł 1 280 000 zł 1 200 000 zł 1 280 000 zł 1 000 000 zł 0 zł 100 000 zł 0 zł 100 000 zł VIII SYSTEM WDRAŻANIA System wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego oparty będzie na typowej strukturze rozproszonego zarządzania projektami, w oparciu o procedurę stworzoną w tym celu przez gminę. Procedura ta powinna odpowiadać normie ISO lub podobnej tak, aby w przypadku certyfikacji urzędu stanowiła integralny punkt systemu zarządzania jakością. Całością zagadnień związanych z bieżącym poziomem wykonania zadań z Planu Rozwoju Lokalnego zarządza system informatyczny typu CRM z funkcją zarządzanie projektami albo prowadzona jest ewidencja zdarzeń w oparciu o standard „Microsoft Project”. W przypadku braku możliwości zarządzania przy użyciu narządzi informatycznych, odpowiednie dane wprowadza się ręcznie do formularzy utworzonej procedury. System wdrażania posiada rozwiązania wariantowe, na wypadek odstąpienia od wykonania części zadań lub konieczności modyfikacji planu finansowego. Poszczególne warianty rezerwowe zostaną opracowane dla każdego projektu osobno przez zespół wdrażający. Każde zadanie z palety posiada własny układ kwantyfikowalnych wskaźników monitoringu bieżącego oraz spodziewanych efektów finalnych. Zespół wdrażający wykonuje okresowe analizy zmienności, stosując odpowiednie metody statystyczne dla weryfikacji hipotez o istotności monitorowanych zmian. Jednym z możliwych sposobów realizacji Planu Rozwoju Lokalnego będzie współpraca z sektorem publicznym oraz organizacjami pozarządowymi. Dominującą zasadą współpracy będzie zasada partnerstwa. Za kontakty z sektorem publicznym i organizacjami biznesowymi w sprawach Planu Rozwoju Lokalnego odpowiadać będzie komisja monitorująca. Szczegółowe zadania spoza programu inwestycji gmin umieszczono w rozdziale V Planu Rozwoju Lokalnego. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ 1. Komisja monitorująca W celu zapewnienia właściwego ustawienia procesu wdrażania Lokalnego Planu Rozwoju, Rada Miejska Pieszyc powoła komisję monitorującą projekty. Komisja ta będzie miała za zadanie: • Opracowanie harmonogramu zadaniowo-czasowego dla każdego, wdrażanego projektu. • Ustalenie kwantyfikowalnych wskaźników monitoringu projektu. • Ustalenie harmonogramu finansowania inwestycji wdrażanych. • Przygotowanie planu rezerwowego A – odstąpienia gminy od finansowania projektu na etapie fazy wstępnej studium wykonalności. • Przygotowanie planu rezerwowego B – realizacji projektu przy odrzuceniu wniosku o współfinansowanie przez zewnętrze źródła finansowania. • Przygotowanie planu rezerwowego C – utraty zdolności do podpisania umowy z wykonawcą lub unieważnienia przetargu. • Przygotowanie planu rezerwowego D – odmowy refinansowania po wykonaniu zadania. • Kwartalną ocenę postępu prac nad wdrożeniem inwestycji ujętych w planie oraz bieżące sygnalizowania sytuacji problemowych Burmistrzowi. Do każdego zadania inwestycyjnego zostanie przypisany jeden z członków komisji monitorującej, którego zadaniem będzie raportowanie bieżące o stanie zaawansowania projektu Burmistrzowi oraz kierownikowi działu inwestycji gminy. ________________________________________________________________________________________________ 123 W związku z wyjątkowo ważnymi aspektami, związanymi z procesem wdrożenia powinna istnieć ścisła współzależność personalna z horyzontalnym zespołem zadaniowym utworzonym dla przygotowania Planu Rozwoju Lokalnego gminy Pieszyce. Pożądanym jest, aby w komisji znalazł się Skarbnik Gminy. Wdrożenie projektu inwestycyjnego według wniosku komisji monitorującej będzie wymagać decyzji Burmistrza przy kontrasygnacie Skarbnika. 2. Procedura wdrożeniowa projektu inwestycyjnego Projekty umieszczone w tabeli 28 są wdrażane według kolejności ustalonej w rankingu hierarchii zadań. Kolejność ta może zostać zmieniona uwarunkowaniami budżetowymi lub terminami narzucanymi przez komitety sterujące programem ZPORR, SPO, itp. Zasadą jest maksymalizacja wykorzystania dotacji. Liczba projektów z Planu Rozwoju Lokalnego prowadzonych jednocześnie przez gminę uwarunkowana jest aktualną płynnością finansową. Z tego też warunku wynika, że nie jest możliwa jednoczesna realizacja kilku dużych przedsięwzięć. Wniosek w sprawie rozpoczęcia wdrożenia projektu składa na ręce Burmistrza sekretarz komisji monitorującej. Burmistrz po konsultacji ze Skarbnikiem podejmuje decyzje o rozpoczęciu procedury wdrożenia. Każdy projekt inwestycyjny umieszczony w Planie Rozwoju Lokalnego będzie realizowany w oparciu o harmonogram zadaniowo-czasowy, przedstawiony w następnym rozdziale. Każdy zakończony projekt inwestycyjny zostanie przekazany do monitorowania jego efektywności oraz skutków komisji monitorującej. Monitoring w oparciu o dane statystyczne i wskaźniki kwantyfikowalności będzie prowadzony w okresie 5 lat od chwili przekazania inwestycji do użytkowania. W procesie wdrożenia każdego projektu przewiduje się udział następujących zasobów pracy: • Burmistrz (zatwierdzanie i akceptacja). • Dział inwestycji (dokumentacja, przetargi, analizy, kosztorysy). • Dział zamówień (przetargi, dokumentacja przetargowa). Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ • Skarbnik (dopasowanie harmonogramu do budżetu, kontrasygnacja dla Burmistrza). • Komisja monitorująca (monitoring całości procesu). • Komisja przetargowa (wybór wykonawców). • Konsultant zewnętrzny (nadzór nad procesem). • Wykonawca SW (studium wykonalności). • Wykonawca OOŚ (ocena oddziaływania na środowisko). • Wykonawca Projektu (inżynier projektujący). • Urząd zewnętrzny (decyzje, pozwolenia). Zasoby te uzupełniają się wzajemnie i planując wdrożenie całego Planu Rozwoju Lokalnego, należy uwzględnić wąskie gardła procesu, związane z nadmiernym obciążeniem wybranych zasobów przy skoncentrowanych w czasie działaniach a organizacja terminarza składania wniosków o finansowanie jednocześnie kilku projektów może skutkować przeciążeniem zasobów gminy i w konsekwencji blokadą czasową wdrożenia. ________________________________________________________________________________________________ 125 3. Harmonogram czasowo-zadaniowy i czasowo-finansowy Dla każdego projektu tworzy się osobny harmonogram czasowo-zadaniowy oraz czasowo-finansowy. Obejmuje on zoptymalizowaną analizę szczegółową harmonogramu prac nad inwestycją przez wszystkie zaangażowane jednostki. Tabela 37. Harmonogram czasowo-zadaniowy wdrożenia pojedynczego zadania inwestycyjnego. Przygotowanie wstępne Ustalenie zakresu zadania inwest. 15 dni 1d Dział inwestycji Komisja monitorująca Zdefiniowanie zasobów wstępnych 1d Dział inwestycji Komisja monitorująca Wstępne studium wykonalności 14d Dział inwestycji Komisja monitorująca Konsultant zewnętrzny Ustalenie zasad monitoringu i kwantyfikacji 1d Ustanowienie managera projektu 0d Burmistrz Komisja monitorująca Ustalenie rodzajów przetargów 4h Dział inwestycji Dział zamówień Ustanowienie komisji przetargowej 1d Burmistrz Dział inwestycji Dział zamówień Szkolenie komisji przetargowej 1d Dział zamówień Konsultant zewnętrzny Zakończenie fazy wstępnej Analiza/wymagania dokumentacyjne Analiza wstępnego studium Dział inwestycji 0d 30 dni 5d Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ Komisja monitorująca Skarbnik Ocena oddziaływania na środowisko 30d Wykonawca OOŚ Naszkicowanie wstępnych kosztorysów 14d Dział inwestycji Opracowanie wstępnego budżetu 3d Komisja monitorująca Dział inwestycji Skarbnik Przegląd specyfikacji zadania i jego budżetu z zespołem Dział inwestycji 1d Skarbnik Komisja monitorująca Konsultant zewnętrzny Uwzględnienie opinii dotyczących specyfikacji technicznej Komisja monitorująca 3d Dział inwestycji Opracowanie przebiegu przetargów 1d Komisja monitorująca Komisja przetargowa Uzyskanie akceptacji na kontynuowanie (koncepcja, przebieg, budżet) Burmistrz Zakończenie analizy 4h 0d Komisja monitorująca Projektowanie inwestycji 138 dni Wybór wykonawcy Studium Wykonalności 21d Zatwierdzenie przez Burmistrza 0d Burmistrz Opracowanie Studium Wykonalności 30d Wykonawca SW ________________________________________________________________________________________________ 127 Analiza Studium Wykonalności 3d Dział inwestycji Komisja monitorująca Konsultant zewnętrzny Przegląd specyfikacji projektu 1d Dział inwestycji Komisja monitorująca Uwzględnienie opinii w specyfikacji projektu 1d Komisja monitorująca Uzyskanie akceptacji na kontynuowanie 4h Burmistrz Wybór wykonawcy projektu technicznego Wykonanie projektu technicznego 21d 60d Wykonawca Projektu Zatwierdzenie przez Burmistrza 4h Burmistrz Zakończenie projektowania Wniosek o dofinansowanie i pozwolenia 0d 150 dni Wystąpienie o warunki zabudowy 0d Uzyskanie warunków zabudowy 30d Wystąpienie o pozwolenie na budowę 0d Uzyskanie pozwolenia na budowę 120d Przygotowanie wniosku 3d Kompletacja załączników i pozwoleń 14d Złożenie wniosku w komitecie sterującym 1d Dział inwestycji Decyzja o przyznaniu promesy 60d Decyzja o kontynuacji 0d Burmistrz Przetarg i wybór wykonawcy Przygotowanie instrukcji uczestnika 120 dni 21d Konsultant zewnętrzny Komisja monitorująca Przygotowanie formularzy oceny formalnej 1d Dział zamówień Konsultant zewnętrzny Przygotowanie formularzy oceny technicznej 2d Dział zamówień Konsultant zewnętrzny Przygotowanie dokumentacji przetargowej Konsultant zewnętrzny 28d Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ Ogłoszenie o przetargu 14d Zbieranie ofert i odpowiedzi na pytania 60d Sesja otwarcia ofert 1d Komisja przetargowa Wybór oferenta 7d Komisja przetargowa Zatwierdzenie prac komisji 1d Burmistrz Złożenie dokumentacji w RKS 7d Zatwierdzenie procedury przez RKS 30d Podpisanie umowy z wykonawcą 7d Zakończenie procedury wyboru wykonawcy 0d Wykonanie inwestycji 363 dni Wejście na budowę 30d Wykonanie zadania 300d Raporty kwartalne 196d Raporty kwartalne 1 1d Raporty kwartalne 2 1d Raporty kwartalne 3 1d Raporty kwartalne 4 1d Przekazanie do użytkowania 3d Pozwolenie na użytkowania 30d Zakończenie procesu wykonawstwa 0d Rozliczenie i monitoring 14,5 dni Wykonanie raportu końcowego 14d Komisja monitorująca Konsultant zewnętrzny Zatwierdzenie raportu 0,5d Konsultant zewnętrzny Burmistrz Wykonanie analizy porównawczej efektów 6d Konsultant zewnętrzny ________________________________________________________________________________________________ 129 Przygotowanie formalne rozliczenia 6d Konsultant zewnętrzny Skarbnik Przygotowanie wniosku o refinansowanie 3d Komisja monitorująca Konsultant zewnętrzny Rozliczenie ostateczne projektu 1d Skarbnik Dział inwestycji Złożenie wniosku o refinansowanie 0d Burmistrz Należy zwrócić uwagę, że od momentu koncepcji inwestycji do chwili rozpoczęcia robót działania proceduralne zajmują około 450 dni. Czasu tego nie da się specjalnie skrócić, ze względu na długie terminy uzyskiwania pozwoleń, wykonania dokumentacji oraz otrzymania promesy. Równocześnie należy mieć świadomość, że ostre reguły oceny, kontroli oraz całkowita zgodność przeprowadzenia projektu według procedur unijnych powodują konieczność bardzo starannego przygotowania dokumentacji oraz rozliczeń. Dotyczy to zwłaszcza zgodności danych w kolejnych etapach procesu (np. przedmiary i dane we wniosku muszą być zgodne z otrzymanymi w dokumentacji przetargowej oraz powykonawczej). Dlatego prowadząc wdrożenie, komisja monitorująca szczególnie dokładnie będzie analizować dokumentację na każdym etapie harmonogramu. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ IX SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ Niezależnie od procedury wdrażania poszczególnych projektów, opisanej w rozdziale VIII, Plan Rozwoju Lokalnego stanowi dokument prognostyczno-planistyczny, który może podlegać modyfikacji w zależności od istniejącej sytuacji oraz koniunktury. Dla ukazania stopnia realizacji oraz wyników długofalowych, konieczny jest ciągły monitoring, obrazujący trafność planowania. Monitoring ten należy podzielić na następujące kategorie: • Monitoring fazy produktów (bezpośredniego wdrażania projektów). • Monitoring oddziaływania krótkoterminowego (osiągniętych rezultatów). • Monitoring oddziaływania długofalowego (osiągniętych wyników). Analiza wyników monitorowanych danych musi zawierać czytelne porównanie w czasie zmienności wskaźników. Konieczne jest wprowadzenie kilku podstawowych wskaźników globalnych, które staną się miernikiem postępu i dla których możliwe będzie zastosowanie testu statystycznego istotności zmienności. Nie mniej ważnym zagadnieniem jest inicjowanie współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi. Zadanie to stanowi kontynuację pracy nad Planem Rozwoju Lokalnego, gdzie władze gminy zaprosiły do współpracy wszystkie aktywne jednostki życia społeczno-gospodarczego z terenu gminy. Cykliczne spotkania i przedstawianie propozycji współudziału i współfinansowania istotnych projektów oraz zakładanie podmiotów publiczno-prawnych, mogących aplikować o środki ________________________________________________________________________________________________ 131 z innych źródeł, daje dodatkowe możliwości zrealizowania ambitnych zamierzeń gminy Pieszyce. Bezpośrednio z monitoringiem stanu realizacji Planu Rozwoju Lokalnego oraz współpracą wiąże się aktywna prezentacja oraz kontakt z lokalnymi mediami. Plan takiego działania powinna opracować komisja monitorująca, wyłaniając spośród swego grona pełnomocnika ds. kontaktu z mediami. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ 1 1.1 System monitorowania pojedynczego projektu Faza tworzenia produktów Na tym etapie istotne jest osiągnięcie fizycznego zaistnienia w określonym czasie założonym w projekcie i harmonogramie wykonawcy dołączonym do dokumentacji przetargowej, ilości pracy oraz ilości zużytych materiałów. Monitoring prowadzony jest przez komisję monitorującą i polega na porównaniu założonych czasów dla danego podzadania ze stanem bieżącym. Wykorzystuje się przy tym formularz sprawozdania kwartalnego wykonawcy. W fazie końcowej projektu komisja monitorująca ocenia dostarczone sprawozdanie końcowe wykonawcy z założeniami projektowymi oraz harmonogramem czasowym. Raz w miesiącu komisja monitorująca ocenia stan wykonania procedury wdrażania projektu, nanosząc do harmonogramu stan bieżący realizacji zadania. Powstałe odchylenia są oceniane i wprowadzana jest korekta planu. Przynajmniej raz na kwartał dokonywana jest ocena wykonania budżetu inwestycji przez dział inwestycji i przedstawiana jest Skarbnikowi Gminy. 1.2 Faza krótkoterminowych skutków wdrożenia projektu. Obejmuje okres do 2 lat bezpośrednio po wykonaniu inwestycji. Skutki te są mierzone porównaniem zadanych wskaźników kwantyfikacji dla danego projektu (rozdział VI). Analizie porównawczej podlega tabela najbardziej istotnych czynników, wykorzystując test statystyczny istotności obserwowanych empirycznie zmian (np. chi-kwadrat). Oceny dokonuje komisja monitorująca i nanosi wynik cząstkowy do ogólnego raportu o skutkach wdrożenia Planu Rozwoju Lokalnego. ________________________________________________________________________________________________ 133 Przy wyborze wskaźników, koniecznym jest ich analiza pod kątem unikalności dla danej inwestycji. Z drugiej zaś strony powinny być one zmienne w czasie. Nie zawsze się to udaje, ale w wielu wypadkach istnieje przynajmniej jeden, charakterystyczny parametr, którego wartość odpowiada warunkom analizy. 2 System monitorowania i oceny Planu Rozwoju Lokalnego Dla oceny programów, których częścią są projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej rozróżnia się następujące typy ocen: • ex- ante (przed realizacją programu); • mid-term (w połowie okresu realizacji); w odniesieniu do Programu Rozwoju Lokalnego na lata 2004-2006 nie przewiduje się oceny w połowie okresu realizacji, gdyż zakończenie większych inwestycji zaplanowano na rok 2006; ocena taka zostanie sporządzona w przypadku zaistnienia takiego obowiązku; • ex-post (na zakończenie programu); w jej ramach przewiduje się, że po zakończeniu danego projektu - przez dwa kolejne lata, w systemie rocznym sporządzane będą raporty celem weryfikacji rzeczywistych i planowanych wskaźników oddziaływania; • on-going (bieżąca); ocenie tej podlegać będą poszczególne projekty w trakcie ich realizacji, w układzie raportów kwartalnych, a w przypadku krótkoterminowych inwestycji, w układzie miesięcznym. 2.1 Faza realizacji zadań Na tym etapie istotne jest osiągnięcie wypełnienia czasowego zadań określonych harmonogramem wdrożenia Planu Rozwoju Lokalnego. Równolegle oceniane są harmonogramy wdrażanych przedsięwzięć oraz pozostających w fazie procedur poprzedzających bezpośrednie wykonanie. Monitoring polega na kwartalnej analizie wszystkich sprawozdań, przekazanych od wykonawców zadań cząstkowych, a w przypadku zadań nie rozpoczętych fizycznie, na porównaniu z położeniem na wykresie Gantta i naniesieniu aktualnej pozycji. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ Równocześnie porównywane są analizy finansowe i budżetowe tak, aby nie pojawiły się chwilowe utraty płynności. Odpowiedzialna jest za to komisja monitorująca. Komisja monitorująca przekazuje Burmistrzowi wyniki analizy realizacji zadań i wprowadza ewentualne korekty lub wdraża decyzje synchronizujące i procedury rezerwowe. 2.2 Faza oddziaływania krótkookresowego Na tym etapie istotne jest osiągnięcie pożądanych wyników, określonych wskaźnikami globalnymi, zgodnie z kwantyfikacją strategii gminy. Przykładami takich wskaźników mogą być: • spadek bezrobocia, • wzrost ceny gruntów inwestycyjnych, • przyrost volumenu podatków lokalnych, • wzrost liczby firm, • wzrost wytworzonej wartości dodanej. Monitoring finansowo-czasowy powinien obejmować skutki wdrożenia projektów i ich wpływ na budżet, a zwłaszcza płynność finansową gminy. Harmonijnie wdrażany Plan Rozwoju Lokalnego musi zapewnić stały poziom płynności finansowej oraz przyrost środków inwestycyjnych. Wskaźnik ten jest bardzo czułym narzędziem weryfikacji poprawności zarządzania projektami. 2.3 Faza monitoringu długofalowego i oceny Analizy długofalowe prowadzone będą w oparciu o porównania zmienności w czasie wybranych wskaźników fazy oddziaływania krótkookresowego. Założone wartości tych wskaźników powinna określać strategia gminy. Do weryfikacji przebiegu ________________________________________________________________________________________________ 135 w czasie należy użyć analizy statystycznej (współczynnika korelacji oraz weryfikacji hipotez w oparciu o test chi-kwadrat). Za analizę długookresową odpowiedzialny jest Zastępca Burmistrza, który może dla jej wykonania posłużyć się komisją monitorującą. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ 3. Public Relations Planu Rozwoju Lokalnego Promocję działań realizowanych w jego ramach i samego planu będzie prowadzić Urząd Miejskiego w Pieszycach przy współpracy z komisją monitorującą, zgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej Nr 1159/2000 z dnia 30.05.2000 roku w sprawie "Zasad informowania i promocji projektów współfinansowanych z Funduszy Strukturalnych". Wszelkie materiały promocyjne będą określać cele realizacji poszczególnych zadań w ramach planu, planowane wskaźniki osiągnięć oraz źródła finansowania projektów. Celem działań związanych z promocją Programu jest dotarcie do jak najszerszej grupy beneficjentów działań podejmowanych w ramach planu a także instytucji mogących być partnerami w realizacji inwestycji. Grupami tymi są: • beneficjenci projektów/mieszkańcy gminy, • środowisko przedsiębiorców, • organizacje pozarządowe, • partnerzy społeczni. W ramach promocji Programu Rozwoju Lokalnego podejmowane będą w szczególności takie działania jak: • umieszczenie na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Pieszycach, założeń Planu, • wydanie biuletynu informacyjnego dla beneficjentów (poświęconego wybranym projektom), • organizacji spotkań z potencjalnymi partnerami społeczno - gospodarczymi, ________________________________________________________________________________________________ 137 • umieszczenie billboardów (tablic reklamowych) w miejscach realizacji inwestycji infrastrukturalnych, informujących o zakresie realizowanych projektów, • umieszczenie stałej tablicy pamiątkowej w miejscach powszechnie dostępnych, celem pozostawienia trwałej informacji o wsparciu inwestycji ze środków unijnych, • publikacji w prasie (w przypadku wybranych projektów). Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieszyce ________________________________________________ 4. Zmiany w Planie Rozwoju Lokalnego Plan Rozwoju Lokalnego jest ekspertyzą średnioterminową, podlegającą ciągłej weryfikacji sytuacją społeczno-gospodarczą. Muszą zatem istnieć mechanizmy jego modyfikacji oraz optymalizacji wobec potencjalnych zmian zarówno w otoczeniu prawnym, gospodarczym, jak i społecznym, tak w wymiarze ogólnokrajowym, regionalnym i lokalnym, spowodowanych czynnikami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi. Program niniejszy może ulec pewnym zmianom bądź uzupełnieniom w drodze stosownej decyzji Rady Miejskiej w Pieszycach. W szczególności niniejszy Program może zostać zmieniony bądź uzupełniony na wniosek Rady Miejskiej lub Burmistrza. Przesłankami do zmiany niniejszego programu mogą być wnioski lub sugestie funkcjonujących w gminie podmiotów gospodarczych, organizacji społecznych lub poszczególnych mieszkańców albo ich grup. Zmiana działań i priorytetów, o których mowa w niniejszym Programie, jak również ich uszczegółowienie i uzupełnienie, może nastąpić w trakcie realizacji Programu, w szczególności po przyjęciu uchwały budżetowej na kolejny rok budżetowy, określającej zadania inwestycyjne lub innych programów, w szczególności Wieloletniego Programu Inwestycyjnego. ________________________________________________________________________________________________ 139 Literatura: • PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY PIESZYCE • STUDIUM – UWARUNKOWANIA • STUDIUM – KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO • STRATEGIA ROZWOJU GMINY PIESZYCE Opracowanie przygotował inż. Rafał Skaczyło Instytut Funduszy Europejskich ™
