katalog - Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Transkrypt

10 Międzynarodowy Festiwal Filmowy
WATCH
DOCS
Prawa człowieka w filmie
Warszawa 3 - 12 grudnia 2010
10 International Film Festival
WATCH
DOCS
Human Rights in Film
Warsaw December 3 - 12 2010
1-3_wstepniak_ogolny.indd 1
2010-10-11 17:11:43
Zapraszamy na dziesiąte wydanie WATCH DOCS!
Okrągła rocznica skłania do podsumowań. Od 2001 roku pokazaliśmy publiczności 599 filmów. Dziesięć lat temu – na pierwszym festiwalu Prawa Człowieka w Filmie – zaprezentowaliśmy kilkanaście tytułów. W tym roku będzie ich ponad osiemdziesiąt, a poza międzynarodowym festiwalem w Warszawie WATCH DOCS dociera do czterdziestu polskich miast, w których organizowany jest festiwal objazdowy, do uczelni w całym kraju, na których działają wideoteki uniwersyteckie, do warszawskich szkół średnich, gdzie tworzą się szkolne kluby filmowe
i wreszcie za granicę – gdzie we współpracy z nami świetnie rozwinęły się festiwale filmów
o prawach człowieka na Ukrainie i Litwie.
Okrągła rocznica kusi też, by ją uczcić czymś więcej niż tylko neonem na plakacie. Najlepszym
prezentem, jaki mogliśmy sobie wymyślić na dziesiąte urodziny, jest wizyta tegorocznego laureata nagrody im. Marka Nowickiego. Odbierze ją Frederick Wiseman, jeden z najważniejszych
twórców światowego dokumentu. Po raz pierwszy w Polsce będzie można obejrzeć retrospektywę jego filmów.
W konkursie pokażemy tym razem 17 dokumentów. Jak zwykle są wśród nich filmy bardzo
różne treściowo i formalnie. W piątej już odsłonie stałej sekcji repertuaru Dyskretny urok propagandy zaprezentujemy unikalną twórczość NRD-owskiego duetu Heynowski i Scheumann, a w
Zbliżeniach – nowe filmy o Azji Południowo-Wschodniej – regionie świata znanym u nas raczej
z powierzchownych obserwacji turystów.
Tegoroczne retrospektywy tematyczne poświęciliśmy prawom człowieka w kontekście zdrowia i bioetyki – temu przeglądowi towarzyszyć będzie debata o dostępie do podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce – a także najciekawszym filmom dokumentalnym i fabularnym zatrzymanym z różnych względów przez cenzurę. Ten drugi przegląd będziemy w przyszłości kontynuować – na dziesiątym WATCH DOCS rozpoczynamy go od własnego podwórka – „półkowników” z Europy Środkowej i Wschodniej.
Pisze się czasem, że rozwój międzynarodowych praw człowieka dokonuje się poprzez globalną mobilizację wstydu. Najbardziej zawstydzają świadectwa naoczne – wierzymy więc, że
światowy ruch festiwali filmów o prawach człowieka ma w tej mobilizacji swój drobny udział.
Nasze filmy rozbrajają także strach – pokazują, że król jest nagi. Często straszny i śmieszny zarazem. Jak Fidel Castro z filmu Karla Zéro, Łukaszenka z dokumentów Daszuka i Chaszczewadzkiego, czy cyniczni bossowie prowokowani przez Yes Menów. Powiedzmy to wprost – takie
ekscesy władzy, jak torturowanie podejrzanych w imię bezpieczeństwa narodowego, wieczne
odkładanie decyzji azylowych, zakazywanie parad równości, cenzurowanie sztuki w imię obrony moralności – są po prostu żałosne. A rewolucja technologiczna i rozkwit sztuki dokumentu
pozwalają zobaczyć tę prostą prawdę coraz większym rzeszom ludzi.
Maciej Nowicki & Konrad Wirkowski
2010-10-11 17:11:43
Welcome to the 10th WATCH DOCS Festival!
Taking the opportunity to wax reflective on this 10th anniversary, we tallied that since 2001
WATCH DOCS has shown audiences 599 films. Ten years ago, our first Human Rights in Film Festival offered seventeen titles, while the 2010 WATCH DOCS repertoire includes over 80 films. These
will be shown at the Warsaw international festival, in 40 other Polish cities through the traveling
festival, at Polish universities hosting WATCH DOCS video libraries, Warsaw middle schools with
newly formed film clubs, as well as abroad, where we have helped to develop thriving human rights film festivals in Ukraine and Lithuania.
Such an anniversary calls for something more than a brightly colored poster. The best present
we can think of for our 10th birthday is a visit from the 2010 laureate of the Marek Nowicki Prize,
Frederick Wiseman - one of the world’s most important documentary filmmakers. This year’s festival also includes Poland’s first ever retrospective of his films.
Seventeen films are in competition at the 2010 festival, representing great diversity of subject
matter and form. The fifth incarnation of our permanent festival section “Discreet Charm of Propaganda” presents the unique work of East German duo Heynowski and Scheumann, while the
“Close-Up” section includes new films about South East Asia, a region known mostly from superficial observations of tourists.
This year’s thematic retrospectives are devoted to human rights in the context of health and bioethics (this one will be accompanied by a debate about access to basic health care in Poland), as
well as the most interesting banned documentary and feature films. Future editions of WATCH
DOCS will continue the banned film section; this year we focus on censored films from our own
Central and Eastern European backyard.
This special WATCH DOCS anniversary edition includes meetings, debates, and workshops far
more interesting than reading this introduction and, accordingly, we offer only one brief general
reflection.
It has been said that development of international human rights is achieved by a global mobilization of shame. Filmed eyewitness testimonials generate the most profound sense of shame and
therefore we believe the worldwide human rights festival movement contributes a bit to this positive mobilization. Our films also dismantle fear, often showing the king is naked - sometimes terrible and amusing at the same time - like Fidel Castro in the film by Karl Zéro, Lukashenko in documentaries by Dashuk or Chashchevatsky, or cynical bosses provoked by The Yes Men. Simply
said, abuses of authority like torturing suspects in the name of national security, eternally deferring asylum decisions, banning art in supposed defense of morality are pathetic; the technological revolution and documentary film boom are exposing this truth to growing numbers of people.
Maciej Nowicki & Konrad Wirkowski
2010-10-11 17:11:43
Tegoroczny festiwal otworzy film dziesięciolecia WATCH DOCS. Został on wybrany przez dziesięciu
krytyków filmowych, filmoznawców i publicystów spośród tytułów zaproponowanych przez selekcjonerów programu festiwalu.
Filmem dziesięciolecia WATCH DOCS okazał się dokument Zhao Lianga „Petenci”, zaprezentowany
na festiwalu w 2009 roku w sekcji konkursowej.
Za udział w naszym plebiscycie serdecznie dziękujemy:
Agnieszce Egeman, Pawłowi Felisowi, Jadwidze Głowie-Hučko, Tomaszowi Hučko, Tadeuszowi
Lubelskiemu, Kubie Mikurdzie, Małgorzacie Sadowskiej, Ewie Siedleckiej, Tadeuszowi Sobolewskiemu, Bartoszowi Żurawieckiemu.
W uzasadnieniach wyboru filmu napisali oni między innymi:
„Petenci” to niemal studium rujnującej natury systemowej opresji, która wdziera się na kolejne poziomy ludzkiego życia: od społecznego po osobisty, a jest to ukazane z niezwykłą humanistyczną
wrażliwością i filmową kulturą...
Agnieszka Egeman
Filozoficzne dzieło o skutkach dyktatury, w której ludzie broniący swej godności są piaskiem przemielonym przez jej tryby...
Jadwiga Głowa-Hučko
...Autor nie postępuje zgodnie z jakimiś założonymi tezami, które trzeba filmem potwierdzić, jest
nieustannie zainteresowany losami ludzi, jest w tym najlepszym sensie słowa – zaangażowany.
Tomáš Hučko
Po pierwsze, za odwagę podjęcia - w warunkach ograniczonej wolności - skrajnie niewygodnego dla władzy tematu. Po drugie, za bezbłędny wybór perspektywy tematycznej, która odsłania
ogromny obszar „rzeczywistości nieprzedstawionej” współczesnych Chin...
Tadeusz Lubelski
„...W „Petentach” Kafkowska sytuacja z „Przed prawem” okazuje się czymś zaskakująco dosłownym
- przestaje być parabolą, a staje się konkretnym losem tysięcy Chińczyków.
Kuba Mikurda
Ten znakomity dokument w naturalny sposób przechodzi od obserwacji do metafory...
Tadeusz Sobolewski
...Chiny zamordyzmu, niesprawiedliwości, wszechwładzy biurokracji i pogardy dla jednostki. A jednocześnie hołd dla ludzi heroicznie walczących o swoje prawa.
Bartosz Żurawiecki
4-7_film dziesieciolecia.indd 4
2010-10-11 17:08:01
The WATCH DOCS Film of the Decade will open the 2010 festival, chosen by ten film critics, experts
and journalists from a selection provided by festival programmers.
The WATCH DOCS Film of the Decade is Zhao Liang’s “Petition,” presented in competition at the
2009 festival.
We thank the jurors:
Agnieszka Egeman, Paweł Felis, Jadwiga Głowa-Hučko, Tomasz Hučko, Tadeusz Lubelski, Kuba Mikurda, Małgorzata Sadowska, Ewa Siedlecka, Tadeusz Sobolewski, Bartosz Żurawiecki.
...“Petition” is almost a study of the ruinous nature of systemic oppression that infests successive levels of human life, from the public to the personal, all shown with unusual humanistic sensitivity
and cinematic aptitude.
Agnieszka Egeman
A philosophical work about the effects of a dictatorship in which people defending their dignity are
steamrolled by its machine...
Jadwiga Głowa-Hučko
...The author does not use the film to prove any preconceived ideas, but is constantly interested in
the fate of people; he is, in the best sense of the word, engaged.
Tomáš Hučko
First, for the courage to show a matter extremely inconvenient to authorities in an environment of
limited freedom. Second, for the perfect selection of thematic perspective, which exposes the tremendous depth of “un-described reality” of modern China...
Tadeusz Lubelski
...In “Petition,” the Kafkaesque situation from “Before the Law” becomes surprisingly literal, ceases to
be a metaphor, to become the specific fate of thousands of Chinese.
Kuba Mikurda
This excellent documentary naturally moves from observation to metaphor...
film dziesiĘciolecia / film of decade
Some reasons offered by jurors for selecting “Petition” as the WATCH DOCS Film of the Decade:
Tadeusz Sobolewski
...the China of control, injustice, unrestrained bureaucracy and contempt for the individual. At the
same time the film pays homage to people heroically fighting for their rights.
Bartosz Żurawiecki
2010-10-11 17:08:02
Petition P
- the court of the complainants
Film Zhao Lianga ukazuje dzisiejsze Chiny z niezwykłej perspektywy. To prawdziwy hołd złożony
ludziom, którzy zdecydowali się rzucić wyzwanie systemowi. Zhao Liang przez kilkanaście lat obserwował „petentów” – Chińczyków z prowincji przyjeżdżających do Pekinu, by w jedyny dozwolony prawem sposób zaprotestować przeciwko niesprawiedliwości, która spotkała ich ze strony nieuczciwych urzędników. W specjalnym biurze mogą złożyć petycję do władz centralnych, które teoretycznie powinny wszcząć postępowanie wobec swych lokalnych przedstawicieli. Miesiącami, a
nawet latami oczekując na sprawiedliwość, która nigdy nie nadchodzi, petenci zakładają w okolicy miasteczko namiotowe. Większość z nich nie wraca do domów, ponieważ na miejscu grożą im
szykany lub śmierć. Nie mogąc doczekać się jakiegokolwiek rozwiązania, spędzają po kilkadziesiąt
lat, żyjąc na marginesie społeczeństwa. Reżyser z wielką delikatnością, choć nie unikając trudnych
pytań, portretuje niezwykłych bohaterów, których jedyną bronią w walce z gigantyczną machiną
państwową jest solidarność i osobista godność.
6
2010-10-11 17:08:02
n Petenci
Filmografia/Filmography:
2007 Crime and Punishment
2006 Return to the Border
1995-2006 Farewell Yuan Ming Yuan
1995-2001 Paper Air Plane
Festiwale/Festivals:
2009 Watch Docs IFF
2009 Cannes IFF
2009 Locarno IFF
2009 Beijing FF
2009 Sheffield Doc/Fest
2009 Sarajevo FF
2009 Melbourne IFF
2009 Vancouver IFF
Zhao Liang’s film shows modern China from
an unusual perspective. It is a true homage to people who have decided to challenge the system. Zhao Liang spent years watching “petitioners” – provincial Chinese that
come to Beijing to launch the only legal protest against injustice by corrupt officials. In a
special office, they file a petition to the central authorities who should theoretically investigate the local officials. In waiting months and sometimes years for justice that never comes, they live in a local tent city. Most
of them do not return home for fear of harassment or even death. With no solution
available, they spend decades living on the
margins of society. Without avoiding tough
questions, the director paints a subtle picture of unusual heroes, people whose only defense in fighting the gigantic state machine
is their solidarity and personal dignity.
film dziesiĘciolecia / film of decade
ts
Petition - La Cour des Plaignants
Chiny, Francja/China, France 2009 124’ Reżyser/Director: Zhao Liang
Zdjęcia/Cinematography: Zhao Liang Montaż/Editing: Zhao Liang, Sylvie Blum
Produkcja/Production: INA
2010-10-11 17:08:03
Frederick Wiseman
Od 2003 roku Helsińska Fundacja Praw Człowieka przyznaje dokumentalistom nagrodę festiwalu
za wybitne osiągnięcia w ukazywaniu praw człowieka w filmie.
W 2006 roku Zarząd Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka podjął decyzję o nadaniu tej nagrodzie
imienia Marka Nowickiego (1947 – 2003), współzałożyciela i wieloletniego Prezesa Fundacji, współtwórcy Komitetu Helsińskiego w Polsce.
W 2010 r. nagrodę festiwalu im. Marka Nowickiego otrzyma Frederick Wiseman.
Since 2003 the Helsinki Foundation for Human Rights has been awarding documentary filmmakers
with the festival prize for excellent achievement in showing human rights in film.
In 2006 the Board of the Helsinki Foundation for Human Rights decided to name this prize with the
name of Marek Nowicki (1947 – 2003), cofounder and for many years the President of the Foundation, cofounder of the Helsinki Committee in Poland.
This year the Helsinki Foundation for Human Rights awards the Marek Nowicki Festival Prize to Frederick Wiseman.
8-13_wstepniak_wiseman.indd 8
2010-10-11 17:12:16
2010 Boxing Gym
2009 La Danse-Le Ballet de l’Opera de Paris
2006 State Legislature
2004 The Garden
2002 La Derniere Lettre
2002 Domestic Violence 2
2001 Domestic Violence
1999 Belfast, Maine
1997 Public Housing
1996 La Comedie Française ou l’Amour Joue
1995 Ballet
1994 High School II
1993 Zoo
1991 Aspen
1989 Central Park
1989 Near Death
1987 Missile
1986 Multi-handicapped
1986 Adjustment and work
1986 Deaf
1986 Blind
1985 Racetrack
1983 The Store
1982 Seraphita’s diary
1980 Model
1979 Manoeuvre
1978 Sinai Field Mission
1977 Canal zone
1976 Meat
1975 Welfare
1974 Primate
1973 Juvenile Court
1972 Essene
1971 Basic Training
1969 Law and Order
1969 Hospital
1968 High School
1967 Titicut Follies
Nagroda festiwalu im. Marka Nowickiego/ Marek Nowicki Festival Prize
FILMOGRAFIA / FILMOGRAPHY:
2010-10-11 17:12:16
2010-10-11 17:12:17
2010-10-11 17:12:17
Fredrick Wiseman należy do tych niewielu twórców, których twórczość ukształtowała współczesne wyobrażenie o tym, czym jest film dokumentalny. Choć stylistycznie blisko mu do nurtów dokumentu obserwacyjnego, niejednokrotnie odcinał się od amerykańskiego direct cinema, brytyjskiego
observational documentary i francuskiego cinéma vérité. Bo wprawdzie w swoich filmach nie stosuje komentarza ani wywiadów, dodatkowego oświetlenia ani muzyki, nie praktykuje też inscenizacji
ani prowokacji i nie wchodzi w interakcje z bohaterami, jednak daleki jest od prostego rejestrowania
rzeczywistości „tak, jak się ona wydarza”. Kręci ogromne ilości materiału, a następnie mnóstwo czasu poświęca na montaż, budując dramaturgiczną strukturę swoich dzieł. Oglądamy więc w nich rzeczywistość konstruowaną w twórczym procesie i dlatego bardziej pasuje do nich określenie reality
fiction niż cinéma vérité, które – zdaniem Wisemana – po prostu nie istnieje.
Urodzony w 1930 roku w Bostonie z wykształcenia jest Wiseman prawnikiem, który błyskotliwą karierę filmowca rozpoczął dopiero w trzydziestym siódmym roku życia. Jego filmy – a zrealizował ich
prawie czterdzieści – zebrały najważniejsze światowe nagrody. Niejednokrotnie nagradzano również całokształt tej unikalnej twórczości – m.in. w 2000 r. swoją nagrodę przyznał Wisemanowi nowojorski Human Rights Watch International Film Festival, a w 2009 amsterdamska IDFA (Living Legend Award).
Oprócz dokumentów, Wiseman reżyseruje również filmy fabularne i przedstawienia teatralne. Sam
produkuje wszystkie swoje filmy.
Większość dokumentów Wisemana to wnikliwe analizy różnych instytucji publicznych, takich jak
szkoła, policja czy szpital. Interesuje go zwłaszcza połączenie usługowych i władczych funkcji tych
instytucji. Połączenie to wpływa na niejednoznaczny charakter relacji między instytucją a jej klientami.
Szczerość, subtelność i brak z góry przyjętych założeń powodują, że wiele jego dokumentów bywa
odczytywanych zupełnie różnie przez różnych krytyków. I tak na przykład „Sąd dla nieletnich” to dla
jednych obraz nieliczenia się z podmiotowością nastolatków, a dla innych – zatroskanej, prawdziwie
opiekuńczej twarzy władzy. A może – paradoksalnie – jest tak i tak? W nielicznych tylko wypadkach
portretowanym przez Wisemana funkcjonariuszom można zarzucić złą wolę. Częściej to całokształt
sytuacji społecznej powoduje, że po drugiej stronie widzimy raczej petentów walczących o godność
niż korzystających ze swoich praw obywateli.
Filmy Wisemana można traktować jak refleksję nie tylko na temat amerykańskiego społeczeństwa,
którego nikt chyba lepiej nie utrwalił w ruchomych obrazach, ale demokracji i jej mechanizmów
w ogóle.
W Wisemanowskim spojrzeniu odkrywamy rzadkie połączenie wyraźnie liberalnych, wolnościowych wartości ze społeczną wrażliwością czy wręcz „nadwrażliwością”. Przy czym – co dziś jeszcze
rzadsze – w jego filmach nie znajdziemy konstruktów ideologicznych. Choć – na czym tak zależy
autorowi – są to z rozmysłem zbudowane opowieści, rzeczywistość wydaje się w nich jednocześnie
namacalna i nieprzejrzysta. Gdyby nie była to najbardziej ośmieszona klisza w mówieniu o sztuce,
chciałoby się powiedzieć: „Czyż nie tak jak w życiu?” Ale w końcu na czym polega artystyczna atrakcyjność dokumentu, jeśli nie na jakiegoś rodzaju imitacji naszego doświadczania świata?
Maciej Nowicki
2010-10-11 17:12:17
Frederick Wiseman is among the few filmmakers who have shaped our view of contemporary documentary film. Though his style approaches that of observational documentary, he has more than
once declared his independence from American direct cinema, British observational documentary
and French cinéma vérité. His films offer no voiceover commentary, use no artificial lighting or music, the scenes are not set up or provoked, nor does the director interact with his subjects. Nonetheless, Wiseman’s work is far from recording reality “just as it happens.” Known for shooting incredible
amounts of material and devoting extensive time to editing and building the dramatic structure of
his films, he presents us with reality synthesized in a creative process more befitting of the term reality fiction than cinéma vérité, which, in Wiseman’s opinion, simply does not exist.
Born in 1930 in Boston, Wiseman is a law school graduate, who began his brilliant film career at
age 37. Many of his nearly 40 films have garnered the world’s top festival prizes while he has received several lifetime achievement awards, including, in 2000, from the Human Rights Watch International Film Festival and the Living Legend Award from Amsterdam’s IDFA in 2009.
In addition to documentaries, Wiseman also directs feature films and theater productions. He produces all of his films.
Most of Wiseman’s documentaries provide penetrating analyses of various public institutions,
such as schools, police, or health care. He is especially interested in the veritable combination of the
service and control functions of these institutions, and the ambiguous relations between institutions and their clients, which this combination instigates.
Integrity, subtlety, and lack of preconceived notions assure many of Wiseman’s documentaries receive wholly different readings by various critics. For example, “Juvenile Court” explores objectification of teens to some and represents the truly caring face of authority to others. Or, maybe, paradoxically both are true? In only a few cases can officers depicted by a Wiseman be accused of bad faith. More often than not, the entire social environment assures we see petitioners fighting for their
dignity rather than citizens enjoying their rights.
Wiseman’s films may be a reflection on American society – and few directors have recorded it better in moving pictures, but also the whole of democracy and its mechanisms.
In Wiseman’s way of seeing, we discover the rare combination of clearly liberal values and social
sensitivity, or even hypersensitivity. Nonetheless, and this seems even more rare today, his films offer no ideological constructs. Although Wiseman works painstakingly to build his stories, a palpable
and opaque reality pours forth from his films. If it were not the most tired cliché about art, one would want to say, “Isn’t that like life?” Ultimately, though, doesn’t the artistic power of documentary lie
in its realistic facsimile of our life experience?
Maciej Nowicki
2010-10-11 17:12:18
Titicut Follies
W 1967 roku Wiseman zadebiutował jednym z najsłynniejszych dokumentów w historii kina, który
pozostał też najbardziej kontrowersyjnym z jego filmowych dzieł. „Titicut Follies” – zbiorowy portret
pacjentów i personelu stanowego szpitala psychiatrycznego w Massachusetts dla sprawców czynów karalnych – jest prawdopodobnie jedynym amerykańskim filmem zatrzymanym przez cenzurę z powodów innych niż obsceniczność lub bezpieczeństwo narodowe. Nie cofając się przed
drastycznością, film ujawnia wstrząsające warunki, w jakich żyją pacjenci-więźniowie, rejestruje
też przypadki ewidentnego okrucieństwa strażników. Tak częste tu odarcie z ubrań wydaje się być
natarczywą wizualną manifestacją odarcia z ludzkiej godności „podopiecznych” Bridgewater Hospital for the Criminally Insane. Szpital i władze stanowe miały twórcy wiele do zarzucenia, przy czym
najcięższe oskarżenia odnosiły się do naprawdę istotnego dylematu – prawo pacjentów do prywatności kontra prawo opinii publicznej do informacji o tym, co dzieje się w publicznej instytucji.
Opinię Wisemana, według której instytucja publiczna nie może ukrywać swojego funkcjonowania
w tajemnicy przed obywatelami, nie tylko potwierdził autentyczny wpływ filmu na polepszenie warunków w Bridgewater Hospital, ale też przyjął za swoją bujnie dziś rozwijający się gatunek filmowy
określany jako „human rights documentary”.
14
14-23_wiseman.indd 14
2010-10-11 16:40:10
s
USA 1967 84’ Reżyser/Director: Frederick Wiseman Zdjęcia/Cinematography: John Marshall
Montaż/Editing: Alyne Model, Frederick Wiseman
frederick wiseman
Frederick Wiseman’s 1967 documentary debut is a seminal work that remains one of
the most controversial in his oeuvre. “Titicut
Follies” is a collective portrait of patients and
staff of a criminal psychiatric ward in what
may be the only American film censored for
reasons other than obscenity or national security (with a few exceptions, the film was
banned in the USA until 1991). Unflinchingly
drastic, the film exposes the shocking living
conditions of patient-prisoners and cruelty
by guards. The Bridgewater Hospital for the
Criminally Insane staff’s frequent denuding
of patients looks like a visual manifestation
of deprivation of their human dignity. The
hospital and state authorities hurled numerous accusations against Wiseman, some
of which go to a truly significant dilemma:
patients’ right to privacy versus reporting
on conditions at a government institution.
Wiseman felt that a public institution cannot be allowed to hide its functioning from
the public; his film forced officials to improve conditions at Bridgewater, and spawned
the now flourishing genre of human rights
documentary.
2010-10-11 16:40:10
Law and Order
Pozornie niewiele przypomina widzowi, że przygląda się pracy policji w mieście, które niedawno
było widownią gwałtownych zamieszek. Wspominają o nich dwaj policjanci podczas swobodnej
pogawędki przez otwarte okna samochodów. Ale w filmie nakręconym w Kansas City rok po wydarzeniach 1968 r. wyczuwa się wiszącą w powietrzu atmosferę przemocy. Zarejestrowane w dokumencie przypadki policyjnej brutalności zostały przez krytykę filmową odczytane jako symptomy
głębszego społecznego kryzysu, w którym wszechobecną przemoc napędzają rasizm i ubóstwo.
Jak zwykle u Wisemana doborem i kompozycją materiału w procesie starannego montażu rządziły
zasada kontrastu i dążenie do oddania złożoności tematu. Sceny ewidentnego nadużycia siły przeplatają się tu z obrazami sympatycznych patroli starających się pomóc obywatelom w ich drobnych
kłopotach. Z jednej strony widzimy więc policjantów pocieszających ciasteczkami małą dziewczynkę, która zgubiła się rodzicom, z drugiej zaś oglądamy odpychającą scenę zastraszania prostytutki,
włącznie z przyduszaniem. Policjantów z filmu Wisemana widzimy jednak przede wszystkim jako
wykonawców ciężkiej i bardzo niebezpiecznej pracy, gdzie za każdym radiowym wezwaniem może
czaić się przemoc. Jak zauważył recenzent „The Washington Post”, Gary Arnold, policjanci muszą też
bezustannie interweniować w sprawach takich, jak kłótnie rodzinne czy wypadki drogowe, których
nie da się „rozwiązać” ku czyjejkolwiek satysfakcji.
16
2010-10-11 16:40:10
r
Prawo
i porządek
USA 1969 81’ Reżyser/Director: Frederick Wiseman Zdjęcia/Cinematography: William Braine
Montaż/Editing: Frederick Wiseman Produkcja/Production: Ford Foundation
frederick wiseman
“Law and Order” presents few visual reminders that the filmed police officers toil
in a city that recently wallowed in an avalanche of riots. Still, the violence that subsumed Kansas City in 1968 enshrouds the
film in a stifling fog. Film critics saw the filmed cases of police brutality as symptoms
of a deeper social crisis where racism and
poverty fuel pervasive violence. As usual,
Frederick Wiseman’s meticulous selection
of shots and composition exploits contrast
and communicates the situation’s complexity. Police excessive force interweaves with
friendly patrols helping people with minor
problems. The juxtaposition of officers cheering up a lost little girl with cookies and a
repulsive scene of threatening a prostitute
through choking is daunting. Above all, Wiseman portrays cops as people with a difficult and extremely dangerous job where
violence may lurk behind every radio call.
As noted by The Washington Post’s Gary
Arnold, “the cops are expected to dispose of
countless routine problems — drunks, accidents, family quarrels — that can’t be ‘solved’ to anyone’s satisfaction and that most
‘decent’ people don’t want to touch.
2010-10-11 16:40:11
Juvenile
Court
Jeśli istotnie – jak można czasem sądzić – w funkcjonowaniu publicznych instytucji Wisemana
najbardziej interesuje niepokojące zespolenie funkcji usługowych i władczych, w „Sądzie dla nieletnich” analiza tego rodzaju władzy jest może najbardziej dobitna. W założeniu sąd ten służyć
ma nie tylko ochronie społeczności, ale także dobru swoich „podopiecznych”. Naturalna skłonność ludzi w pozycji władzy do paternalizmu znajduje tu oczywiście potężne wzmocnienie. To
władza, która wie lepiej, wie właściwie wszystko i nawet kiedy cię ukarze, to dla twojego dobra.
Taka władza rodzicielska, tylko z nieporównanie straszniejszymi możliwościami karania. Kiedy
sędzia Turner chce uzmysłowić powagę sytuacji piętnastolatkowi oskarżonemu przez wyraźnie
niezrównoważoną kobietę o molestowanie jej córki, informuje go, że najwyższa możliwa kara za
takie czyny, to śmierć na krześle elektrycznym, ale – dodaje dobrotliwie – w tym wypadku naturalnie nie ma o tym mowy. Film kumuluje w długiej, pełnej napięcia sekwencji ujęć z procesu Roberta Singletona, oskarżonego o rozbój z bronią w ręku. Wygłaszanych przez łzy próśb Roberta
o przekazanie sprawy sądowi karnemu, gdzie będzie mógł udowodnić, że działał sterroryzowany
przez współsprawcę, nie słucha nawet poznany na chwilę przed rozprawą obrońca. Najwyraźniej
nie działa tu zasada domniemania niewinności, przecież policja na pewno wie lepiej.
18
2010-10-11 16:40:11
Sąd
dla nieletnich
USA 1973 144’ Reżyser/Director: Frederick Wiseman Zdjęcia/Cinematography: William Brayne
Montaż/Editing: Frederick Wiseman Produkcja/Production: Zipporah Films
frederick wiseman
Frederick Wiseman’s interest in the disturbing
confluence of service and control functions
practiced by public institutions comes into
sharp relief in “Juvenile Court.” The stated purpose of the courts is to protect society and the
welfare of juveniles, but instead it becomes a
powerful magnifier of powerful people’s natural tendency toward paternalism. Here, authority knows best, it knows practically everything, even when to punish you for your own
good. Much like parenting authority, it has far
more terrifying possibilities of punishment.
When Judge Turner wants to make a 15-yearold accused by a clearly unstable woman of
molesting her daughter understand the gravity of the situation, he informs him that the
greatest sentence possible is death by electric
chair, adding smilingly afterwards that there is
no chance of that here. Wiseman’s film culminates in a long sequence of shots from the trial
of Robert Singleton, accused of armed robbery. Not even his public defender (who he met
minutes before the proceeding) listens to Robert’s tearful plea to transfer the case to criminal court, where he would be able to prove he
was forced into the crime by a co-conspirator.
It seems there is no presumption of innocence, because the police know better.
2010-10-11 16:40:11
Welfare
„Opieka społeczna” to jeden z najciekawszych Wisemanowskich obrazów instytucji amerykańskiego życia społecznego, tym razem zarejestrowany w „stolicy świata” – Nowym Jorku. Choć w innych
filmach Wisemana też zdarza się nam w ogóle nie wychodzić z pomieszczenia, w wypadku „Opieki
społecznej” dostrzegamy to chyba najwyraźniej, odczuwając panujące tu napięcie, tłok i zgiełk.
Sfilmowany przez Wisemana urząd to teren nieustannej walki, ciągłego zgrzytu, system, w którym
nic nie wydaje się działać harmonijnie. W tle często obecni są policjanci, do których pracownikom
socjalnym zdarza się zwracać o interwencję i których widzimy też siłą wyrzucających petenta na
zewnątrz. Ten „interfejs”, gdzie najubożsi stykają się ze zinstytucjonalizowaną dobroczynnością i
solidarnością bogatszych, na pewno nie jest przyjazny. Kamera Wisemana odsłania jego charakter
z tak wielką siłą nie mimo, a właśnie dzięki swoistej dokumentalnej uczciwości i powściągliwości
– metodzie pracy reżysera wolnej od przyjętych z góry założeń, „ustawiającego” percepcję komentarza, czy złośliwych decyzji montażowych. Nie możemy mieć wątpliwości – pracownicy socjalni
nie są ani leniwi, ani niekompetentni, nie ma tu miejsca na ich złą wolę. A jednak jeden z krytyków
określił ich nawet jako „agentów dehumanizacji” (Hal Himmelstein).
20
2010-10-11 16:40:20
e
Opieka
społeczna
USA 1975 167’ Reżyser/Director: Frederick Wiseman Zdjęcia/Cinematography: William Brayne Montaż/Editing: Frederick Wiseman Produkcja/Production: Zipporah Films
frederick wiseman
“Welfare” is one of Wiseman’s most interesting portraits of American public institutions, this time from the Big Apple.
Though there are other Wiseman films
that keep the audience in a single room,
but here, the tension, overcrowding, and
hubbub are carnally palpable. This is a
battlefield filled with clashes, where nothing seems to work harmoniously and
police are sometimes asked to intervene. This interface between the poorest
people and institutionalized charity redistributing wealth is nothing if not inhospitable. Wiseman’s camera denudes it
with all the force of documentary sincerity and austerity, without preconceived
notions, commentary to “set” the stage,
or self-serving editing. There is no doubt,
social workers are not lazy or incompetent, there is no room for their ill will,
and still critic Hal Himmelstein has called
them “agents of dehumanization.”
2010-10-11 16:40:20
Public
Housing
Wiseman znany jest z wypowiedzi podkreślających rolę dramaturgii, bez której nie może się obejść
żaden prawdziwy film, także dokumentalny. Jednak poszukiwanie dramatu niekoniecznie oznacza
rejestrowanie scen, w których ludzie biją się czy krzyczą. Uważna kamera Wisemana odsłania dramat, jakiego pełne jest zwykłe, codzienne doświadczenie. Według słów samego twórcy: „W „Mieszkaniach z przydziału” był to dramat starego człowieka eksmitowanego z mieszkania przez policję.
Mnóstwo dramatu było w tej starej kobiecie obierającej przy kuchennym stole kapustę”. Swój filmowy portret życia w osiedlu domów komunalnych w Chicago zbudował Wiseman jak potężny
dokumentalny fresk, monumentalną kompozycję bardzo „niemonumentalnych” scen, chwytających różne odcienie codzienności najuboższych Amerykanów. Jest tu cały kalejdoskop problemów
– narkotyki, przestępczość, przedwczesne macierzyństwo, skrajne ubóstwo – ale i dłuższy chyba jeszcze kalejdoskop środków zaradczych. Oglądamy pracowników socjalnych, aktywistów rad
lokatorskich, nauczycieli, policjantów, edukatorów seksualnych i zakonnice, naprawdę przejętych
swoim zadaniem i pełnych sympatii wobec mieszkańców kolonii Ida B. Wells. Jak skonstatował recenzent „Film Comment”, Philip Lopate, choć widza nieustannie zadziwia ich zaangażowanie, wciąż
na nowo szokuje również dystans między problemami, a rozwiązaniami.
22
2010-10-11 16:40:21
Mieszkania
z przydziału
USA 1997 195’ Reżyser/Director: Frederick Wiseman Zdjęcia/Cinematography: John Davey
Montaż/Editing: Frederick Wiseman Produkcja/Production: Housing Films
frederick wiseman
Frederick Wiseman has oftentimes highlighted the role of dramaturgy, without which no
good film including documentary, is complete.
Drama however, does not mean showing beatings or shouting and Wiseman’s vigilant camera exposes the drama of daily life. “In Public
Housing, there was drama in that old man being evicted from his apartment by the police.
There was a lot of drama in that old woman at
her kitchen table peeling a cabbage,” says the
director. In his portrait of Chicago communal
housing, Wiseman built a monumental fresco
composed of scenes that capture subtle hues
in the daily lives of the poorest Americans.
There is a plethora of problems like drugs, crime, teen pregnancy and extreme poverty accompanied by an even more profuse offer of
assistance, as noted by Philip Lopate, of Film
Comment, “again and again one is struck by
the goodwill, resourcefulness, and genuine
care shown by the social workers, cops, teachers, nuns, and sex education advisors for
their often passive, resigned, rebellious, stoned, felonious charges. Again and again one is
made to feel the distance between problems
and solutions.”
2010-10-11 16:40:22
24-27_jury.indd 24
2010-10-11 16:49:37
René Bijloo
Yuri Dzhibladze
René Bijloo studiował reżyserię filmową i scenopisarstwo w madryckiej Wyższej Szkole Sztuk Wizualnych TAI. Pracował następnie
przez wiele lat jako drugi reżyser z twórcami
takimi jak Luis G. Berlanga czy Manuel Gutierrez Aragón, by wreszcie rozpocząć karierę niezależnego filmowca – dokumentalisty. W 2007
r. został współzałożycielem i dyrektorem konkursu filmów dokumentalnych CINESTRAT, co
roku podejmującego inny ważny temat społeczny. Jego kolejny dokument będzie poświęcony zintegrowanym systemom recyclingu – SIG – w Hiszpanii.
Jurij Dżibladze jest prezesem Centrum Rozwoju Demokracji i Praw Człowieka – rosyjskiej organizacji pozarządowej, którą założył w 1998
roku, zajmującej się rzecznictwem praw człowieka i polityką sektora publicznego. Centrum
prowadzi analizy polityki państwa, monitoring
przestrzegania praw człowieka, edukację publiczną i kampanie w sprawach istotnych dla
praw człowieka i demokracji. Pochodząc z rodziny dotkniętej stalinowskimi represjami, Jurij
interesuje się szczególnie pamięcią historyczną i tzw. sprawiedliwością czasu zmiany. Jest
autorem książek i artykułów o prawach człowieka i demokracji, regularnie bierze udział w
konferencjach oraz akcjach i kampaniach obywatelskich.
René Bijloo studied film direction and script in
Madrid on the TAI high school for audiovisual
arts, then worked for several years as assistant
director with film directors like Luis G. Berlanga or Manuel Gutierrez Aragón, and switched
over to independent documentary as freelance
filmmaker. Since 2007 he is co-founder and director of CINESTRAT, documentary film competition with a different issue every year about social matters. He ocasionally gives film lessons at the Alicante Film School of Ciudad de la
Luz. His next documentary will explore the integrated recycling systems -SIG- in Spain.
24-27_jury.indd 25
Yuri Dzhibladze is the founder and president of
the Center for the Development of Democracy
and Human Rights, a Russian public policy and
advocacy NGO which he established in 1998.
The Center conducts public policy analysis,
monitoring, public education, and advocacy
campaigns on human rights and democracy
issues. Coming from a family who suffered
from Stalinist repressions, Yuri has particular
interest in historical memory and transitional
justice. Yuri has authored books and articles
on human rights and democracy and regularly
speaks at conferences as well as participates in
civic actions and campaigns.
2010-10-11 16:49:38
Anna Kowalewska-Onaszkiewicz
Katarzyna Kozyra
Absolwentka Wydziału Dziennikarstwa i Nauk
Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Autorka wielu tekstów prasowych oraz publikacji naukowych na temat rozwoju rynku mediów w Polsce po 1989 r. Realizatorka i współreżyserka filmów dokumentalnych,
między innymi głośnego obrazu „Żydzi w powstaniu warszawskim” (2004, z Anną Frerens).
Od 1999 roku w Telewizji Polskiej SA. Jest redaktorem zamawiającym w Redakcji Dokumentu Programu 1, dla której powstały wielokrotnie nagradzane polskie filmy dokumentalne ostatnich lat.
Urodzona w Warszawie w 1963 roku. Mieszka w Warszawie i Berlinie. Rzeźbiarka, fotografka, autorka performansów, filmów, instalacji wideo oraz różnorakich akcji artystycznych.
W 1993 ukończyła Akademię Sztuk Pięknych
w Warszawie na Wydziale Rzeźby (dyplom
pod kierunkiem prof. Grzegorza Kowalskiego).
W 1999 roku otrzymała honorowe wyróżnienie na 48. Biennale Sztuki w Wenecji za wideoinstalację w Polskim Pawilonie – „Łaźnia męska”. Od 2004 roku realizuje wszechstronny
projekt artystyczny „W sztuce marzenia stają
się rzeczywistością”. W końcu listopada w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki otwarta zostałą jej monograficzna wystawa.
Graduate of the Warsaw University Department
of Journalism and Political Science, Anna has
authored numerous press and academic articles on media development in Poland since
1989. Filmmaker and documentary co-director,
among other of the the acclaimed film “Jews in
the Warsaw Uprising” (2004, co-directed with
Anna Ferens). Associated with Polish public
television TVP since 1999 as the acquisition
editor for Channel 1, Anna has commissioned
many multi-award winning Polish documentary films in recent years.
24-27_jury.indd 26
Born in Warsaw
in 1963. Lives in
Warsaw and Berlin. Sculptor, photographer,
performance
artist,
filmmaker, video
installation artist,
and author of various art projects.
She graduated from Warsaw’s Academy of Fine
Art in 1993, with a diploma from the Sculpture
Faculty under the direction of Prof. Grzegorz
Kowalski. In 1999, she received honorable
mention at the 48th Venice Art Biennale for her
video installation in the Polish Pavilion, “Men’s
Bathhouse”. Since 2004, she has been working
on her multi-faceted art project, “In Art Dreams
Become Reality”. The Zachęta National Gallery
of Art features her solo exhibition beginning at
the end of November 2010.
2010-10-11 16:54:19
Orwa Nyrabia
Syryjski producent filmowy, współzałożyciel
Proaction Film z siedzibą w Damaszku – firmy
producenckiej i dystrybucyjnej. Orwa jest także współzałożycielem i Dyrektorem Programowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych
DOX BOX i redaktorem naczelnym Tafaseel –
nowopowstałego kwartalnika po arabsku i angielsku poświęconego filmowi dokumentalnemu. Członek jury i panelista na wielu festiwalach i konferencjach, prowadzi też zajęcia z
produkcji filmowej i rozwoju projektów filmowych. Aktor z wykształcenia, zagrał główne
role w nagradzanych filmach, takich jak „Wrota
słońca” Yousri Nasrallaha (2004) czy „Kuzyni”
Oussamy Mohammada (2002).
Syrian producer and co-founder of PROACTION FILM, the Damascus-based production and distribution company. Orwa is also a
Co-founder and the Program Director of DOX
BOX Documentary Film Festival and the Editor-in-chief of TAFASEEL, the newly-launched
documentary film quarterly in Arabic and English. He served as jury member and panelist
in various festivals and conferences and works
as trainer of film production and project development.
An actor by training,
Orwa’s previous credits include working as
a lead actor in awardwinning
productions,
such as Yousri Nasrallah’s ”The Gate to the Sun”
(2004) and in Ossama
Mohammad’s ”Sacrifices”(2002).
24-27_jury.indd 27
2010-10-11 16:49:38
28-63_konkurs.indd 28
2010-10-11 16:50:43
2010-10-11 16:50:44
Autobiography of
Nicolae Ceausescu
W jaki sposób wyglądałoby życie najbardziej ekscentrycznego dyktatora Europy Wschodniej, opowiedziane przez niego samego? Andrei Ujica, ceniony autor dokumentów found footage (m.in. twórca
znakomitego „Out of the Present”), tym razem zmontował swój film z niepublikowanych materiałów
archiwalnych przedstawiających wzlot i upadek „Geniusza Karpat”. Ceausescu do śmierci pozostał stalinistą, choć w znacznej mierze uniezależnił Rumunię od radzieckich wpływów. Ostro sprzeciwiał się
interwencji państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku, a jednocześnie utrzymywał bardzo bliskie kontakty z Koreą Północną. Traktowano go tam z wielką rewerencją, co znakomicie
obrazuje fascynująca scena powitalnego widowiska w Phenianie. Zafascynowany kultem Kim Ir Sena,
od lat 70. starał się wprowadzić w Rumunii podobny model rządów. Pochłonięty planami całkowitej
przebudowy społeczeństwa (widać to w ujęciu z gigantyczną, kilkunastometrową makietą Bukaresztu), powoli zaczął tracić kontakt z rzeczywistością. Pod koniec lat 80. żył już całkowicie w swoim własnym świecie wypełnionym rytuałami odgrywanymi przez statystów nadzorowanych przez tajną policję. Najprawdopodobniej w ogóle nie zdawał sobie sprawy z tego, jak wygląda życie zwykłych ludzi.
Bardziej interesowało go wznoszenie kolejnych pomników własnej potęgi (jak bukareszteński pałac,
wielkością ustępujący jedynie Pentagonowi). Film Ujicy, zmontowany niechronologicznie, jest próbą
subiektywnego uporządkowania pamięci zawartej w archiwalnych obrazach. O hierarchii ich ważności – tak jak o wszystkim w tym kraju – decydował Conductore.
30
2010-10-11 16:50:45
Auto
f
u
AuTobiografia Nicolae
Ceausescu
Autobiografia lui Nicolae Ceausescu
Rumunia/Romania 2010 180’ Reżyser/Director: Andrei Ujica Montaż/Editing: Dana Bunescu
Produkcja/Production: S.C. Icon Production
www.the-autobiography.com
2010 J ihlava IDFF (Best Eastern
European Documentary)
2010 Cannes IFF
2010 Toronto IFF
2010 San Sebastian FF
2010 New York FF
2010 Vancouver FF
2010 BFI London FF
2005 Unknown Quantity
2000 2 Pasolini
1995 Out of the Present
1992 Videogramme einer Revolution
KONKURS / COMPETITION
How would Eastern Europe’s most eccentric dictator
describe his own life? Andrei Ujica, an acclaimed found
footage documentary filmmaker (director of the excellent “Out of the Present”), edited this film using never
before seen archival materials showing the rise and fall
of the ‘Genius of the Carpathians.’ From his rise to power
in 1965, after the death of his mentor Gheroge Gheorgiu
Dej, to his infamous execution against a cemetery wall
in 1989, Ceausescu was an unorthodox figure. He remained a steadfast Stalinist, while making Romania largely independent from Soviet influence. He roundly opposed the Warsaw Pact’s 1968 intervention in Czechoslovakia while maintaining very close ties with North Korea, where he was revered (as seen in his welcome party
to Pyongyang). Enamored with the cult of Kim il Sung,
Ceausescu attempted to implement a similar model of
government in Romania. Absorbed in his plans for total
reconstruction of society, he slowly began to lose touch
with reality. By the end of the 1980s, he lived in his own
world filled with rituals orchestrated by the secret police. He was likely unaware of the lives of regular people
and more interested in erecting new monuments to his
own power (like the famed palace in Bucharest, second
in size only to the Pentagon). Ujica’s film, given to chasing digressions of memory, attempts to subjectively arrange the memoirs of archival images, the order of importance of which, just like everything else in Communist Romania, was selected by Conductore.
2010-10-11 16:50:46
Closing in
Dichter bij
on Tanja
W 2007 roku podczas rajdu komandosów na obóz maoistycznej partyzantki FARC kolumbijscy żołnierze znaleźli pamiętnik napisany w języku, którego żaden z nich nie potrafił zidentyfikować. Wówczas
świat po raz pierwszy usłyszał o Tanji Nijmeijer, której historia mogłaby posłużyć za scenariusz hollywoodzkiego filmu akcji. Pochodząca z małego miasteczka niedoszła nauczycielka pod wpływem romantycznej wizji lewicowej partyzantki walczącej o wolność uciśnionego ludu postanowiła przyłączyć się do guerilleros w kolumbijskiej dżungli. Najprawdopodobniej została zwerbowana w Europie
przez jednego z emisariuszy FARC, poszukujących ochotników wśród lewicowo nastawionej młodzieży. Po kilku latach jej rewolucyjny zapał nieco ostygł. Dowodem znalezione w dżungli pamiętniki, w których skarży się na patriarchalne stosunki panujące w oddziale i niedwuznacznie daje do zrozumienia, że nie wierzy w sens dalszej walki. Od czasu opublikowania pamiętników o Tanji Nijmeijer
zaginął słuch. Dwa lata później holenderski reżyser Leo de Boer postanowił zrobić o niej film. Dotarł
do osoby, która wydała pamiętniki Tanji i jest autorką poświęconej jej książki. To Liduine Zumpolle –
holenderska działaczka praw człowieka, prowadząca w Kolumbii program reintegracji byłych partyzantów ze społeczeństwem. Dzięki jej kontaktom, udało się dotrzeć do nowych informacji na temat
Tanji. Po okresie niełaski, spowodowanym ujawnieniem pamiętników, „Alexandra” (to jej konspiracyjny
pseudonim) znajduje się blisko najwyższego dowództwa FARC…
32
2010-10-11 16:50:46
Tan
Coraz bliżej Tanji
bij Tanja
Holandia/The Netherlands 2010 90’ Reżyser/Director: Leo de Boer Zdjęcia/Cinematography:
Leo de Boer Montaż/Editing: Patrick Janssens Produkcja/Production: Pieter van Huystee Film
& TV / IKON Television
2010 DocsDF Mexico
2010 DOK Lepzig
2008 Bikkel
2006 Liefs Uit
2006 De Rode Jaren
2002 De Zaak Vos
2002 Wij, Oranje
2001 Onder Moskou
2000 De Train Naar Grozny
2000 The Red Stuff
1999 Bigger Brother
1999 Dromen in Oktober
1998 Engelen des Doods
1996 De Ruslui
1994 Op Het Noorden
1987 For Ann Lovett
1986 Hibernia
1984 De Weg Naar Bresson
1987 In de Ban van Sirenen
1976 De Gangen, de Stilte en Peter
During a raid of FARC rebel camps in 2007,
Colombian commandos found a diary in a
language no one could read. The world thus
first heard of Tanja Nijmeijer, whose true
story would outdo many Hollywood action
films. Enthralled with the vision of a leftist rebel movement fighting for the freedom of an
oppressed people, this small-town teaching
student decided to join the guerilleros in the
Colombian jungle. Most likely recruited in Europe by FARC emissaries seeking volunteers
among leftist youth, Nijmeijer’s revolutionary passion faded after several years; her diary entries complain of patriarchal relations
in her unit and her lost sense of purpose in
continuing the fight. Word of Nijmeijer disappeared with the publication of the diaries.
Two years later, Dutch director Leo de Boer
decided to make a film about her. He found
Liduine Zumpolle, the publisher of Nijmeijer’s
diaries and author of her biography, a Dutch
human rights activists working in a Columbian guerrilla reintegration program. Zumpolle’s contacts led to new information about
Nijmeijer. After falling out of favor due to the
publication of her diaries, “Alexandra” (Nijmeijer’s nom de guerre) is now supposed to be
close to the highest FARC commanders ....
2010-10-11 16:50:47
Eyes That Ojos
Do Not See
Film Any Cacopardo i Andrésa Irigoyena może być dowodem na to, że prawdy zawarte w językowej frazeologii bywają boleśnie aktualne. „Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal” - i trudno aż
uwierzyć, do jakiego stopnia istotnie tak jest. Nie domyślilibyśmy się raczej, jak wygląda rzeczywistość argentyńskich więzień, a już na pewno nie przejęlibyśmy się tym tematem, gdyby nie ukryta
kamera Cacopardo i Irigoyena, odsłaniająca przed nami obraz piekła szczelnie zamkniętego przed
wzrokiem wolnych ludzi. Przewodnikami będą tu dla nas Ramón, więzień od 25 lat, który w pierwszych dniach odsiadki przy próbie samoobrony zabił strażnika, David, od dawna przetrzymywany
bez wyroku na komisariacie w Buenos Aires, Adela – chwilowo szczęśliwa z powodu wizyty rodziny i Luisa, podróżująca po różnych więzieniach w poszukiwaniu swojego syna. Bezkarność skorumpowanych strażników współpracujących z kryminalną „elitą”, fatalne warunki bytowe, bezlitosna hierarchia więźniów – taki obraz wyłania się ze świadectw Ramóna, Davida i Adeli. Ten, na
kogo wydano w tym zamkniętym świecie „wyrok”, może pożegnać się z życiem. W argentyńskich
więzieniach obowiązuje zakaz filmowania – dokument Cacopardo i Irigoyena stał się ważnym
elementem kampanii o zmianę tego uregulowania i poprawę sytuacji osadzonych. Przekonująco
udowadnia, że nic tak nie sprzyja nadużyciom, jak atmosfera tajemnicy i braku społecznej kontroli.
34
2010-10-11 16:50:47
Cz
q
Czego oczy nie widzą
s que no ven
Argentyna/Argentina 2009 75’ Reżyserzy/Directors: Ana Cacopardo, Andres Irigoyen
Zdjęcia/Cinematography: Andres Irigoyen, Javier De Silvio, Martín Ladd, Facundo López,
Tito Stagnaro Montaż/Editing: Martín Ladd Produkcja/Production: Comisión por la Memoria de
la Provincia de Buenos Aires
2010 Todas Las Voces Contra El Silencio, Mexico
Ana Cacopardo
2006 Un claro día de justicia
Film by Ana Cacopardo and Andrés Irigoyen
is a testament to the fact that biblical references sometimes remain painfully accurate. It is
hard to believe how truthful ‘Eyes that do not
see, heart that does not feel’ is - were it not for
Cacopardo and Irigoyen’s hidden camera, we
would have never seen or felt the truth about
Argentinean prisons, a hell-on-earth ensconced from the eyes of the free. Our guides are
Ramon, serving a 25-year sentence, who killed a guard in self-defense during the initial
days of his punishment, David, held without
a conviction for a long time at a Buenos Aires
police station, Adela – momentarily happy
because of her family visit, and Luisa, trawling
all jails in search of her son. Ramón, David and
Adela give testimony to the corrupt guards’
total impunity, their cooperation with crime
bosses, the prisons’ hideous conditions, and
merciless hierarchy of inmates. Those marked for death in this hermetic world do not
stand a chance. Argentinean prisons prohibit
filming and this documentary is leading the
charge to change this law and improve prison conditions. It offers convincing proof that
secrecy and lack of civic control make fertile
grounds for abuse.
2010-10-11 16:50:47
Friedensschlag: De
Das Jahr der
ru
Entscheidung
„Każdy z nas ma w sobie zło. Inaczej nie dalibyśmy sobie rady na ulicy” – mówi czternastoletni Denis.
Bohaterowie filmu Gerardo Milszteina stoją w obliczu decyzji, która w znaczący sposób wpłynie na
ich życie. Eftal, Marco, Josef, Denis i Juan po raz kolejny weszli w konflikt z prawem i teraz grozi im
prawdziwa odsiadka. Chyba, że uda im się wygrać z własną psychiką i skierować życie na inne tory.
Zostali zakwalifikowani do udziału w eksperymentalnym projekcie resocjalizacji młodocianych
przestępców. Program „Praca i boks” pozwoli im podjąć legalną pracę, a także rozładować nagromadzoną przez lata agresję na bokserskim ringu. Po raz pierwszy będą musieli walczyć zgodnie
z zasadami – nauczyć się techniki, dyscypliny i wiary we własne siły. Przed prowadzącymi program stoi niełatwe zadanie – o ile chłopcy na ringu na ogół na oślep dążą do zwarcia, w życiu zazwyczaj posługują się szerokim repertuarem uników. Życie bez zobowiązań wydaje się być tak
kuszące, poza tym trudno zerwać ze starymi znajomościami i nałogami… Niewątpliwym atutem
filmu są znakomite zdjęcia (tegoroczna nagroda Niemieckiego Stowarzyszenia Operatorów) – blisko,
lecz z wyczuciem portretujące bohaterów, próbujących poprzez agresję ukryć strach przed światem, który ich odrzucił. „Decydująca runda” to film bardzo emocjonalny, zobaczymy tu satysfakcję i śmiech, ale także łzy, strach i rezygnację bohaterów.
36
2010-10-11 16:50:48
The Arrivals
g: Decydująca
To Fight For:
rundaThe Year of Decision
Niemcy/Germany 2010 107’ Reżyser/Director: Gerardo Milsztein Zdjęcia/Cinematography:
Gerardo Milsztein Montaż/Editing: Thomas Grube, Barbara Toennieshen Produkcja/Production:
Boomtown Media GmbH & co KG
2010 Berlin IFF
2010 FREE ZONE Festival
2010 Cannes IFF
2010 Lubuskie Lato Filmowe
“All of us have evil inside, or we couldn’t make it
on the streets,” says 14-year-old Denis. Gerardo
Milsztein’s protagonists, Eftal, Marco, Josef, Denis and Juan, are repeat offenders now facing
real jail time. They struggle with their own personalities to change their one-track lives in an
experimental juvenile offender rehabilitation
program. “Work and Box” offers them legal gainful employment and a way to release years of
pent-up aggression in the boxing ring. For the
first time, they will have to fight by the rules, learn technique, discipline, and count on their own
strength. Program counselors face the daunting
task of changing boys who seek out confrontation in the ring, while ducking responsibility in
real life. Life without responsibility seems so attractive - and breaking with old friends and habits ain’t easy. Using beautiful cinematography
(2010 German Cinematographers Award) with
shots that are close without gouging the protagonists who attempt to conceal in aggression
their fear of a world that rejected them, “To Fight
For – The Year of Decision” is a very emotional
film brimming with satisfaction and laughter,
but also tears, fear and resignation.
www.tofightfor-movie.com
2010-10-11 16:50:49
The TwoDwóch E
Escobars
Samobójczy gol Andresa Escobara podczas Mistrzostw Świata w 1994 roku przypieczętował koniec
pewnej epoki w kolumbijskiej historii najnowszej. Piłkarz kilka dni później został zastrzelony na ulicy w swoim rodzinnym mieście. Morderstwo to było bezpośrednim wynikiem śmierci drugiego bohatera filmu o tym samym nazwisku – legendarnego szefa kartelu z Medellin: Pablo Escobara, który pół roku wcześniej zginął podczas policyjnej obławy. Losy obu tytułowych Escobarów splotły się
jednak dużo wcześniej, a łączący ich związek znakomicie ilustruje ówczesną rzeczywistość Kolumbii. Początek lat 90. to okres największych sukcesów kolumbijskiej piłki, która nagle wyrosła w Ameryce Łacińskiej na futbolową potęgę. Kluczem do sukcesu Kolumbijczyków była… kokaina – a właściwie uzyskane z jej przemytu do USA pieniądze. O kolumbijskiej piłce zaczęło być głośno. Rząd
przymykał oczy na korzenie futbolowego cudu i na spółkę z kartelami utrzymywał reprezentację,
licząc na to, że jej sukces przełoży się na wyniki kolejnych wyborów… Kiedy do akcji włączyli się
Amerykanie, żądający ekstradycji mafiosów, ci zeszli do podziemia i rozpoczęli wojnę z rządem.
Kraj stanął w ogniu. Tymczasem Kolumbia nokautuje przeciwników w mundialowych eliminacjach,
wygrywając m.in. z Argentyną w Buenos Aires 5: 0. Trzy miesiące później Pablo Escobar definitywnie przekreśla szanse postawienia go przed amerykańskim sądem, strzelając sobie w głowę…
38
2010-10-11 16:50:52
h Escobarów
Kolumbia, USA/Colombia, USA 2010 100’ Reżyserzy/Directors: Jeff Zimbalist, Michael Zimbalist
Zdjęcia/Cinematography: Jeff Zimbalist Montaż/Editing: Jeff Zimbalist, Greg O’Toole
Produkcja/Production: All Rise Films
www.the2escobars.com
2010 Cannes IFF
2010 Los Angeles FF
2010 American FF Wrocław
2010 IDFA
2010 Tribeca FF
FiFilmografia/Filmography:
Jeff Zimbalist
2006 Favela Rising
tłumaczenie listy dialogowej
dzięki uprzejmości:
The 1994 World Cup is a historic part of Columbian
modern history, though not for the team’s sporting
achievements, but the murder of Andrés Escobar,
defender for the Colombian national team, who
accidentally shot his own goal in the elimination
round. Andrés’ death was the watershed in a brutal civil war between the Colombian government
(backed by the United States) and drug cartel warlords. The film is a tale of two protagonists named
Escobar – both born in the same city, both soccer
fanatics, whose deaths inextricably entwined in a
marriage of sports, politics, and dirty money. Andrés, known as the gentleman of the field, was the
team captain and became the symbol of the rebirth
of Colombian soccer success in the 1990s. Pablo
Escobar, the boss of the country’s largest drug cartel
lionized by its poorest citizens, contributed to Columbia’s becoming a football powerhouse by using
profits from cocaine sold in the US. In their enthralling documentary, the Zimbalist brothers go behind
the scenes of those events to analyze connections
between football and the drug business, they delve
deep into the secret activities of huge drug cartels,
their impact on politics and sport, which, to Colombians, became a reflection of the entire societal
struggle against poverty and violence. The fates of
the two Escobars intertwine in a fascinating story
that reaches far beyond sports and mafia.
2010-10-11 16:50:54
El Sicario
- Room 164
„El Sicario” to opowieść mordercy – egzekutora mafijnych wyroków, ilustrowana jego powstającymi
na oczach widzów pośpiesznymi rysunkami i w całości zarejestrowana w jednym motelowym pokoju na granicy USA i Meksyku. Nie zobaczymy jego twarzy, przez cały czas pozostanie ona zasłonięta.
Na głowę Sicario bowiem wyznaczono nagrodę – ćwierć miliona dolarów. Tak trudna forma przy
tak drastycznej treści niezwykle łatwo mogła osunąć się z jednej strony w zupełnie niefilmową relację, z drugiej – w duchową pornografię. Dzięki reżyserskiej wirtuozerii Gianfranco Rosiego tak się
jednak nie stało – oglądamy film wręcz porażający na wszystkich poziomach – formalnym, kryminologicznym, politycznym, psychologicznym i egzystencjalnym. Sicario zabił setki ludzi, jest ekspertem od porwań i tortur, ale nigdy nie stanął przed sądem. Jak wielu „żołnierzy” narkotykowych
bossów, uczył się w szkole policji, był też policyjnym dowódcą w Chihuahua, a nawet przeszedł
szkolenie prowadzone przez FBI. W tym samym pokoju, gdzie dziś ze szczegółami ujawnia tajemnice funkcjonowania mafii, przetrzymywał kiedyś zakładnika. We wstrząsającej spowiedzi Sicario,
zmierzającej do zaskakującego finału, poraża obraz kryminalnych układów splecionych w szczelnym uścisku ze strukturami władzy. Meksyk obnażony w opowieści mordercy jawi się wręcz jako
kolejne „upadłe państwo”, nad którym kontrolę przejęły kokainowe kartele.
40
2010-10-11 16:50:54
El Sicario
64 - pokój 164
Francja, Włochy / France, Italy 2010 84’ Reżyser/Director: Gianfranco Rosi Zdjęcia/
Cinematography: Gianfranco Rosi Montaż/Editing: Jacopo Quadri Produkcja/Production:
Les Films d’Ici
2010 Venice IFF (FIPRESCI Award)
2010 DocLisboa IFF (Best Documentary)
2010 Jihlava IDFF
2008 Below Sea Level
1993 Boatman
“El Sicario” is a mafia executioner’s tale illustrated with hurried sketches in a motel
room at the US-Mexican border. We don’t see the killer’s face because his head is
worth a cool quarter million dollars. This
demanding format in support of such dramatic content could have easily become
a non-film or spiritual pornography. The
directorial virtuosity of Gianfranco Rosi assures it is neither. It is a compelling film on
all levels – formal, criminological, political,
psychological, and existential. Sicario murdered hundreds of people; he is an expert
in kidnappings and torture, who has never
faced a judge. Like many other soldiers of
narco-bosses, he got his training at a police
academy, was a police commander in Chihuahua, and was even trained by the FBI.
He exposes behind-the-scenes stories of
the mafia in the same room he once held
a hostage. Sicario’s shocking tale describes
a criminal hydra in a carnal embrace with
the highest levels of government; Mexico
seems to be another failed state, ruled by
narco-cartels.
2010-10-11 16:50:55
Freedom Rid
Tytułowi „jeźdźcy” to grupa amerykańskich aktywistów, którzy w maju 1961 roku ruszyli na Południe USA, by wymusić na władzach zmianę prawa, zgodnie z którym w środkach transportu publicznego nadal obowiązywała segregacja rasowa. Trzynastu śmiałków (siedmiu czarnych i sześciu
białych) wyruszyło z Nowego Jorku dwoma długodystansowymi autobusami, po drodze ostentacyjnie łamiąc rasistowskie przepisy. Wiedzieli, że nie obejdzie się bez kłopotów. Jak widać na archiwalnych ujęciach, ćwiczyli wcześniej reakcje na wypadek zaczepek ze strony miejscowych rasistów. Nikt jednak nie przewidział tego, że w Alabamie połowa aktywistów zostanie niemal spalona
żywcem. Kolejne dni przyniosły następne, coraz brutalniejsze ataki Ku Klux Klanu. Zdjęcia autobusu w płomieniach i wyjących tłumów wymachujących kijami bejsbolowymi błyskawicznie obiegły
świat. Tymczasem akcja nabierała rozmachu. Do Alabamy i Missisipi zaczęły napływać setki aktywistów w zastępstwie tych, którzy z powodu odniesionych obrażeń lub zamknięcia w areszcie nie
mogli kontynuować podróży... Stanley Nelson znakomicie operuje arcyciekawymi materiałami archiwalnymi. Przeplatając je ze współczesnymi i historycznymi wypowiedziami głównych postaci
dramatu, wówczas stojących po przeciwnych stronach barykady, tworzy fascynującą opowieść o
klasycznej już dziś akcji obywatelskiego nieposłuszeństwa, która na zawsze zmieniła oblicze USA.
42
2010-10-11 16:50:56
iders
USA 2010 113’
Reżyser/Director: Stanley Nelson Zdjęcia/Cinematography: Robert Shepard
Montaż/Editing: Lewis Erskine, Aljernon Tunsil Produkcja/Production: Firelight Films
2010 Sundance FF
2010 Full Frame FF
2010 Silverdocs AFI/Discovery Festival
2009 Wounded Knee
2004 A Place of Our Own
2003 The Murder of Emmerr Till
2001 Marcus Garvey: Look for
Me in the Whirlwind
1999 The Black Press: Soldiers
Without Swords
The titular riders are group of American activists that traveled in May 1961 to the South to
force local officials to change segregation on
public transport. Thirteen venturers (seven
black and six white) set out from New York
on two long-distance buses to ostentatiously
break racist regulations along the way. They
knew they would not get by without trouble
and archive footage shows them practicing
how to handle provocations by local racists. Still, no one predicted that in Alabama
half the activists will be nearly burned alive.
Successive days brought increasingly brutal
attacks by the Ku Klux Klan. Images of the
burned bus and chanting crowds waiving
baseball bats circled the world.. Meanwhile,
the situation was gaining momentum, with
hundreds of activists flowing into Alabama
and Mississippi to replace those who could
not continue their journey because of injuries or arrest. Stanley Nelson makes excellent
use of fascinating archive footage by interweaving it with contemporary and historical
interviews of the main people involved from
both sides of the barricades, to create a captivating tale of what is now a classic story of
civil disobedience that changed the face of
America forever.
www.freedomridersfilm.com
2010-10-11 16:50:56
As Lilith Jak
Lilit zawsze była outsiderką, bezczelnie wolnym duchem, wyznawczynią tajemniczego kultu,
który wywodzić się ma od potomków pradawnych mieszkańców Atlantydy. Jej dom z zarośniętym ogrodem wyraźnie odstawał od otoczenia w niewielkim żydowskim miasteczku. Kiedy jednak
pewnego dnia jej czternastoletnia córka niespodziewanie popełniła samobójstwo, Lilit przyszło się
zmierzyć już nie tylko z wrogością sąsiadów obwiniających ją teraz o śmierć dziecka, ale także z
potężną religijną organizacją ZAKA. Zdecydowała się bowiem wbrew tradycyjnym żydowskim obrządkom skremować ciało, a prochy rozrzucić w morzu. Trzy dni po samobójstwie Eytan Harris
zaczął filmować zmagania Lilit i wspierającego ją syna z ultra-ortodoksyjną społecznością, sprzymierzoną z pragnącym tradycyjnego pochówku ojcem zmarłej dziewczyny. Film Harrisa to opis
dramatycznej walki według najdziwniejszych scenariuszy, wciągający i niepokojący, z główną bohaterką, która pozostanie enigmą. Chociaż wzbudza nieraz współczucie, nie pozwala widzowi na
uruchomienie zwykłych w przypadku tak emocjonujących narracji mechanizmów identyfikacji
i projekcji. „Jak Lilit” to opowieść o współczesnej „wiedźmie”, o granicach indywidualnej wolności – także religijnej – i presji normy, o roli państwa wobec rodzinnych konfliktów i wreszcie –
w najszerszym znaczeniu – o fenomenie „innego”.
44
2010-10-11 16:50:57
Jak Lilit
Izrael/Israel 2009 77’ Reżyser/Director: Eytan Harris Zdjęcia/Cinematography: Eytan Harris
Montaż/Editing: Tali Helter-Shenkar Produkcja/Production: Eytan Harris Productions
all whit
Lilith was always an outsider, an unflinchingly
free spirit and follower of a mysterious Atlantis-ancestor cult. With its overgrown garden,
the home where she practiced ritual dances,
always stood out from the tidy wealthy homes
of bourgeois neighbors in the small Jewish
community. When her 14-year-old daughter
unexpectedly commits suicide, Lilith must face
the enmity of her neighbors faulting her for the
child’s death, as well as the powerful ZAKA reliFilmografia/Filmography
gious organization because, contrary to Jewish
2005 Abe Nathan: As the Sun Sets
tradition, she decided to cremate the body and
2004 Mashallah
disperse the ashes at sea. Three days after the
1997 Jenny and Jenny
suicide, Eytan Harris started filming the trials of
1994 6 Open, 21 Closed
Lilith and her supportive son against the ultra
1987 Late Summer Blues
orthodox community, backed by girl’s father,
who wants a traditional burial. Harris describes
a dramatic fight with the strangest, most absor2010 Krakow FF (Honourable Mentions)
bing, and unsettling of scripts, with a protago2009 Jerusalem FF (Special Mention of the nist who ultimately remains a mystery. Though
Jury)
she often evokes compassion, Lilith does not
allow viewers to identify with her, as is usually
2010 True/False FF
the case in such emotional narratives. “As Li2010 AFI/Discovery Channel Silverdocs
lith” is the story of a present day witch; it is also
about the bounds of individual and religious
Film nominowany do nagrody WATCH DOCS
freedom, the pressure of norms, the role of the
na 50. Krakowskim Festiwalu Filmowym
state in family conflicts, and, ultimately, about
Film nominated to the WATCH DOCS Award
otherness, in the broadest sense of the word.
at the 50th Krakow Film Festival
www.watchdocs.pl
2010-10-11 16:51:07
Kapitalism
- Our Improved Formula
Kapitalism - Ret
Dwadzieścia lat po egzekucji Nicolae Ceausescu powraca do Bukaresztu, by ze zdumieniem odkryć,
że Rumuni pokochali kapitalizm. Alexandru Solomon postanowił przyjrzeć się bliżej rumuńskiej
wersji wolnego rynku, który - jak się okazuje – ma niewiele wspólnego z systemem kapitalistycznym w rozumieniu człowieka Zachodu. Trudno pojąć, w jaki sposób reżyserowi udało się przekonać do wystąpienia przed kamerą rumuńskich miliarderów, którzy bez skrępowania ujawniają,
jak zarobili swój pierwszy milion. Rekiny bukareszteńskiej finansjery: Gigi Becali, George Copos
czy Dinu Patriciu, to byli wysocy rangą oficerowie tajnej policji Securitate. Pretorianie Ceausescu,
świetnie wykształceni i posiadający kontakty na Zachodzie, już w połowie lat 80. wiedzieli, że system chyli się ku upadkowi. Jeszcze przed upadkiem dyktatora (który w ostatniej fazie rządów żył
już w świecie własnej wyobraźni), rozpoczęli rozkradanie narodowego majątku. Zresztą proces ten
w nieco zawoalowanej formie trwa do dziś. I nadal jest prowadzony bezkarnie, także za sprawą
wszechobecnej korupcji władz. Ceausescu mógłby być dumny ze swojej gwardii przybocznej –
ironizuje reżyser. Znakomicie przystosowali się do zmieniającej się sytuacji i są dziś potężniejsi niż
kiedyś. Również dlatego, że Rumuni, tak samo jak inne narody naszej części kontynentu, po zmianie
systemu wpadli w szał konsumpcji.
46
2010-10-11 16:51:07
-
lism - Reteta noastra secreta
la
Kapitalizm
- nasza ulepszona formuła
Rumunia/Romania 2010 76’ Reżyser/Director: Alexandru Solomon Zdjęcia/Cinematography:
Andrei Butica Montaż/Editing: Sophie Reiter Produkcja/Production: Hi Film Production
www.kapitalism.ro
2010 Sarajevo FF
2010 IFF Bratislava
2010 Jihlava IDFF
2010 Belgrade Free Zone Festival
2010 IDFA
2008 Apocalypse on Wheels 2007 Cold Waves
2006 Clara B. 2004 Great Communist Bank
Robbery
1998 Viata de câine
Twenty years after his execution, Nicolae Ceausescu returns to Bucharest and discovers
Romanians head-over-heels for capitalism.
Alexandru Solomon takes a close look at the
free market a la Romania, to find it has little in
common with Western capitalist systems. In an
unfathomable feat, the director convinces Romania’s leading billionaires to freely admit how
they made their first million. The moguls of
Bucharest finance, Gigi Becali, George Copos
and Dinu Patriciu, were all high-ranking Securitate secret police officers, Ceausescu’s praetorian guards, with excellent educations and
Western contacts. By the mid-1980s, all were
aware the system was crumbling. And began
looting national assets even before the dictator’s fall (who spent the last years of his rule in
a fantasy world). As Solomon’s film shows, the
process continues to this very day. It continues
to go unpunished and unfettered by pervasive
official corruption. Ceausescu would be proud
of his closest colleagues. They have adapted to
the new situation to become even more powerful than before. Supporting their rise is the
fact that Romanians have gone on a shopping
spree, much like other nations of Eastern Europe (despite prevalent poverty).
2010-10-11 16:51:08
Winds of Sand K
Women of Rock
Co rok o tej samej porze kobiety z saharyjskiego plemienia Tubu wyruszają w czteromiesięczną wędrówkę przez pustynię. Karawana musi przez ten czas pokonać półtora tysiąca kilometrów. Celem
podróży są oazy w północnym Nigrze – kobiety udają się tam na zbiór daktyli. Za pieniądze uzyskane ze sprzedaży owoców będą musiały utrzymać swoje rodziny przez cały kolejny rok. Mężczyźni
Tubu akceptują tak długą nieobecność kobiet, bo dzięki ich wyprawie nie muszą sprzedawać tego,
co na pustyni najcenniejsze – swoich wielbłądów. Ale podróż ma nie tylko wymiar ekonomiczny:
pozwala kobietom na jakiś czas oderwać się od codziennej rzeczywistości, w której role płciowe są
ściśle określone. Mężczyźni zajmują się zwierzętami, a kobiety – domem i dziećmi. W tej patriarchalnej społeczności kobieta – w przeliczeniu na wielbłądy – warta jest dwukrotnie mniej niż
mężczyzna. Porywanie narzeczonych i aranżowane lub wymuszone małżeństwa to na Saharze
codzienność. Niektóre bohaterki filmu Nathalie Borgers nie chcą się z tym pogodzić. Amina nie chce
wracać do męża i zamierza otworzyć w oazie własny sklepik. Mariama chciałaby wrócić do szkoły i zostać pielęgniarką. Tymczasem zbliża się czas powrotnej wyprawy przez Saharę… Przepiękne,
wysmakowane ujęcia sylwetek zagubionych w pustynnym bezmiarze przeplatają się z kameralnymi zdjęciami wieczornych rozmów, dzięki którym poznajemy problemy kobiet i ich marzenia.
48
2010-10-11 16:51:10
k
Karawana
kobiet
Vents de sable, femmes de roc
Austria, Belgia, Francja/Austria, Belgium, France 2009 90’ Reżyserka/Director: Nathalie Borgers
Zdjęcia/Cinematography: Jean-Paul Meurisse Montaż/Editing: Dieter Pichler
Produkcja/Production: Entre chien et loup, Lotus films, Liaison cinematographique
www.diefrauenkarawane.at
2010 Thessaloniki Documentary Festival
2010 Viennale
2010 DOK Leipzig
2010 Reykjavik IFF
2009 Pusan IFF
Filmografia/Filmography
2008 Recherche Belgique désespérément
2006 Ou sont les femmes?
2004 Das Arrangement
2003 Fais pas ci, Fais pas ça
2002 Citizen Krone
2000 Le Mal de Soi
1998 Greyhound: One Way Ticket
1997 Une Enfance Gay
1994 Truth Under Siege
1991 Piece of Mind
Each year, women from the Tubu tribe of the
Sahara set off on a fourth-month journey
across the desert in which their caravan must
cross 1500 km. Their destination is an oasis in
northern Niger, where they harvest dates. Proceeds from the fruit will feed their families for
the entire year. Men of the Tubu tribe accept
this lengthy absence because it means they
will not have to sell their most prized possession in the desert, camels. The journey has
more than an economic dimension, offering
women respite from day-to-day reality with
its strictly defined gender roles where men
tend animals and women care for the home
and children. Counting in camels, a woman is
worth half of a man in this patriarchal society.
Bride kidnappings and arranged/forced marriages are the norm in the Sahara, but some
of the protagonists in Nathalie Borgers’ film
refuse to accept this. Amina does not want to
return to her husband and intends to open her
own store in the oasis, Mariama would like to
go back to school to become a nurse, but the
time of the caravan’s return across the Sahara
is nigh. The sublime shots of silhouettes cast
upon the endless desert with intimate images
of night discussions bring audiences into the
lives, problems and dreams of these women.
2010-10-11 16:51:11
Nowhere Kein Ort
in Europe
Otwierająca film Kerstin Nickig dynamiczna sekwencja ujęć w błyskawicznym skrócie przedstawia
drogę czeczeńskich uchodźców pragnących dostać się do Europy. Pieszo, pociągami, przez zieloną granicę – prześladowani we własnym kraju za wszelką cenę próbują przekroczyć magiczną granicę strefy Schengen. Kiedy już im się uda – legalnie lub nie – gorączkę ucieczki zastępuje martwy
bezruch. Latami koczują w rozmaitych ośrodkach dla uchodźców, składają kolejne aplikacje, wiecznie zmagając się z przekleństwem tymczasowości. Bez dokumentów i znajomości języka nie mogą
podjąć praktycznie żadnej pracy, wypłacane przez państwo zasiłki pozwalają jedynie na bierną wegetację. Wśród bohaterów filmu znaleźli się bardzo różni ludzie. Vakha – były wojskowy komendant
Groznego, rozstrzelany przez Rosjan po wzięciu do niewoli, ciężko ranny wydostał się z masowego
grobu i po wielu perypetiach dotarł do Wiednia. Tamara i Abu z niepełnosprawną córką czekają bez
końca na ostateczną decyzję austriackich władz, dwudziestokilkuletni Rusłan czeka na Ukrainie na
okazję skoku przez granicę, a Ali – niezależny dziennikarz, który cudem uniknął śmierci z rąk FSB,
do dziś czeka w Polsce na status uchodźcy. W świetle szokujących historii tych ludzi władze państw
naszego rejonu Europy wydają się dwuznacznie bezradne wobec niebagatelnego problemu –
w 2008 roku Czeczeni byli drugą pod względem liczebności grupą szukającą azylu w UE.
50
2010-10-11 16:51:11
Ni
Nigdzie w Europie
Niemcy, Polska/Germany, Poland 2009 98’ Reżyserka/Director: Kerstin Nickig
Zdjęcia/Cinematography: Jakub Bejnarowicz, André Frenzel, Piotr Rosołowski
Montaż/Editing: Karoline Schulz Produkcja/Production: Metro Films, Time Prints Filmproduktion
www.nowhere-in-europe.eu
2010 V
erzio International Human Rights Documentary Film Festival
2010 Document International Hu-
man Rights Documentary Film
Festival
2010 Festival of Central and Eastern
Europe Film, Wiesbaden
2010 Visions du Reel Film Festival
2010 Tranzyt Documentary Film Festival
2007 The Operation
2005 My Dear Muslim...
2004 A New Land
The dynamic sequence of shots opening Kerstin
Nickig’s film presents a synopsis of the trials of
Chechen refugees’ in their attempts to reach
Europe. By foot, train, and across the unguarded
border, persecuted in their own country, Chechens strive to reach the magic Schengen zone at
any price. When they ultimately succeed, legally
or not, gangrenous listlessness replaces feverish
flight. They spend years in the bunks of various
refugee centers, submitting piles of applications,
and constantly grappling with the curse of temporariness. With no documents and language
skills, they are unable to find any work... The
film’s protagonists are all very different people.
The Russians executed Vakha, a former military
commander in Grozny, after taking him prisoner; he escaped from a mass grave and reached
Vienna after countless hardships. With their disabled daughter, Tamara and Abu wait endlessly for a final decision from Austrian authorities,
20-something Ruslan is waiting in Ukraine for an
opportunity to streak across the border, while
Ali, an independent journalist who miraculously
escaped death at the hands of the FSB, continues
to wait for asylum in Poland. Governments seem
helpless in the face of these stories and the larger
problem – in 2008, Chechens were the second
largest group seeking asylum in the EU.
2010-10-11 16:51:11
Postcard
to Daddy
„Pocztówka” to z pewnością jeden z najtrudniejszych w odbiorze i najbardziej bolesnych filmów tegorocznego festiwalu. Michael Stock opowiada w nim własną, bardzo intymną i traumatyczną historię. Ten film jest nie tylko próbą zmierzenia się z niewygodnym tematem, ale także – a może
przede wszystkim – próbą dojścia do ładu z samym sobą. Michael, przez wiele lat molestowany
seksualnie przez własnego ojca, po latach milczenia ponownie próbuje nawiązać z nim kontakt.
Nie liczy przy tym na skruchę czy przeprosiny – po prostu chciałby znów poczuć, że ma ojca. Rozpad rodziny, którego doświadczył, gdy pedofilskie skłonności ojca wyszły na jaw, dodatkowo spotęgował jego traumę. Targany poczuciem winy nastolatek rzucił się w wir autodestrukcji. Berlin
w początkach lat 90. był idealnym miejscem dla młodego punka, który szuka naprawdę mocnych
wrażeń. Alkohol, twarde narkotyki, przygodny seks – każdy sposób był dobry, by się zapomnieć,
a jednocześnie – ukarać. Michael zaczyna tworzyć filmy ukazujące podziemną gejowską scenę Berlina. Ich fragmenty znakomicie ilustrują jego ówczesny stan ducha. Filmy zaczęły zyskiwać popularność, a Michael stał się w pewnych kręgach twórcą kultowym. Jak grom z jasnego nieba spadła na
niego wiadomość, że jest zarażony HIV. Mając poczucie, że doszedł do granicy, za którą nie ma już
nic, postanawia dotrzeć do najbliższych i na powrót złożyć swoje rozbite życie w całość.
52
2010-10-11 16:51:11
Pocztówka do taty
Niemcy/Germany 2010 85’
Reżyser/Director: Michael Stock Zdjęcia/Cinematography: Guido
Diek, Michael Stock Montaż/Editing: Martin Kayser-Landwehr, Till Koistinen, Robert Quante, Michael Stock Produkcja/Production: Michael Stock Filmproduktion
www.postcard-to-daddy.de
2010 Berlin IFF (Siegessäulen Readers
Award)
2010 IFF Amsterdam (Best Personal Narrative Van Gogh Award)
2010 Frameline LGBT FF (Special Mention)
2010 Tel Aviv LGBT IFF (Best Documentary Award)
2010 Los Angeles IFF (Honored Mention,
Best Directing Award)
2010 K
iev Molodist IFF (Sunny Bunny
Jury Prize)
2010 Chicago IFF
2005 Fucking Different 1993 Prince in Hell
“Postcard to Daddy” is surely one of the most
difficult and painful films in this year’s festival
repertoire. Michael Stock tells his own intimate and dramatic story in which he attempts
to deal with a difficult issue, himself and his
family relationships. Sexually molested by his
father for years, Michael, after years of silence,
attempts to make contact with him. He is not
searching for an apology or repentance; he
simply needs to feel he has a father. As a guilt
ridden teen, he dove headlong into a miasma
of self-destruction. Berlin in the early 1990s
was the perfect place for young punk in search of a powerful high. Alcohol, hard drugs,
and casual sex offered ways to forget and
self-flagellate. But Michael also began to make
films showing Berlin’s underground gay scene,
which offer vivid insights into his then state of
mind. The films grew in popularity making him
a cult director in some circles. Unexpectedly,
he learned he was HIV+. Feeling he reached
a line beyond which there is nothing, he decided to reach out to friends and family to reconstruct his life into a whole. Will Michael’s
final meeting with his father become a new
beginning?
2010-10-11 16:51:12
Pink Saris
„Kiedy mężczyzna źle postępuje, zbij go” - taką między innymi radę mogą usłyszeć podopieczne
od Sampat Pal Devi, przywódczyni gangu Gulabi a.k.a Różowego Gangu. W najnowszym filmie Kim
Longinotto, ulubionej reżyserki WATCH DOCS, oglądamy Sampat Pal w otoczeniu tłumu gapiów
bezpardonowo wkraczającą w sam środek rodzinnych dramatów, narzucającą swoje mediacje
wprost na ulicach i podwórkach indyjskiego Uttar Pradesz. Sampat, nazywająca samą siebie mesjaszem kobiet, jest święcie przekonana, że to najlepsze remedium dla dziewczyn – ofiar przemocy i
kastowej nierówności. Jej partner Babudżi, obserwując przemiany zachodzące w Sampat z biegiem
lat, nie jest już tego taki pewien. Ale choć jak zwykle Longinotto portretuje swoją bohaterkę bez lukru, w całej jej złożoności, emocjonalny koloryt filmu współgra z jaskrawym różem sari gangsterek.
Dominują tu nadzieja i pewność siebie, mimo wszelkich przeciwności. A są to przeciwności nie byle
jakie – wśród bohaterek jest na przykład bezdomna Rekha, ciężarna czternastolatka z kasty niedotykalnych, której nie chce poślubić lepiej urodzony ojciec dziecka i piętnastoletnia Renu, porzucona
przez męża z aranżowanego małżeństwa. Renu widzi dla siebie tylko dwa wyjścia – samobójstwo,
albo pomoc Różowego Gangu.
54
2010-10-11 16:51:16
s
Różowy gang
Indie, Wielka Brytania / India, UK 2010 100’ Reżyserka/Director: Kim Longinotto
Zdjęcia/Cinematography: Kim Longinotto Montaż/Editing: Midival Punditz
Produkcja/Production: Vixen Films, Ginger Productions
2010 S heffield Doc/Fest
(special jury award)
2010 Toronto IFF
2010 London FF
2010 Abu Dhabi FF
2008 Rough Aunties
2007 Hold Me Tight, Let Me Go
2005 Sisters in Law
2002 The Day I Will Never Forget 2001 Runaway
2000 Gaea Girls
1998 Divorce Iranian Style
1995 Shinjuku Boys
1994 Dream Girls 1992 The Good Wife of Tokyo
1989 Eat the Kimono
1982 Underage
“When a man acts badly, beat him,” is a piece of advice doled out by Sampat Pal Devi,
leader of the Gulabi Gang, a.k.a Pink Gang.
In the latest film from Kim Longinotto, a
WATCH DOCS favorite, we watch Sampat
launch herself into the center of family
dramas, witnessed by scores of spectators,
convinced her mediation is the best path for
vulnerable girls. Her partner Babuji, who has
watched Sampat Pal change over the years,
is less certain. As usual, Longinotto does not
sugarcoat her protagonist, putting forth all
her complexity in a film where emotional
color resonates with the bright pink of the
gangsters’ saris. Hope and confidence dominate here, despite all obstacles. The obstacles are not trite: Rekha, a 14-year-old Untouchable, is 3 months pregnant and homeless
- unable to marry her unborn child’s father
because of her low caste. Fifteen-year-old
Renu’s husband from an arranged marriage
has abandoned her and she is threatening
to throw herself under a train – the help of
the Pink Gang is her only hope.
2010-10-11 16:51:17
War Don Don
Jeśli – jak uważają niektórzy amerykańscy filmoznawcy – tzw. „human rights documentary” staje się coraz wyraźniej ukształtowanym gatunkiem filmowym, to z pewnością dzięki twórcom takim jak Rebecca Richman Cohen. Dokumentalistka i jednocześnie prawniczka specjalizująca się w
prawach człowieka pojechała do Freetown pracować w zespole obrońców jednego z oskarżonych
przed Sądem Specjalnym dla Sierra Leone. Pięć miesięcy po opuszczeniu zespołu wróciła do Afryki
filmować toczący się przed tym sądem proces przywódcy innej walczącej w wojnie domowej frakcji. Issa Sesay, według prokuratorów zbrodniarz wojenny winny odstręczających zbrodni przeciw
ludzkości, odegrał kluczową rolę w procesie pokojowym. Obrońcy twierdzą też, że udzielał ochrony
ludności cywilnej. Czy i jak zatem powinien być ukarany? Nigdy wcześniej chyba kluczowy dla tak
zwanej sprawiedliwości rozrachunkowej dylemat: pokój versus sprawiedliwość nie został przełożony na język ruchomych obrazów tak znakomicie, jak potrafiła to zrobić Richman Cohen. „War Don
Don” to film zniuansowany i szczery. Oddając złożoność i niejednoznaczność sytuacji, klarownie
ją problematyzuje w spójnej narracyjnie, świetnie zmontowanej opowieści. Będzie obrazem atrakcyjnym tak dla specjalistów, jak i kompletnych laików. Ten dokumentalny dramat sądowy sam jest
w pewnym sensie sądem nad funkcjonowaniem międzynarodowej sprawiedliwości karnej.
56
2010-10-11 16:51:18
n
Sierra Leone, USA 2010 85’ Reżyserka/Director: Rebecca Richman Cohen
Zdjęcia/Cinematography: Nadia Hallgren, William Charles Moss Montaż/Editing: Francisco Bello
Produkcja/Production: Naked Edge Films, Racing Horse Productions
www.wardondonfilm.com
2010 SXSW (Special Jury Award)
2010 Independent Film Festival
Boston (Karem Schmeer Award)
2010 Human Rights Watch New York
(Cinesearch Award)
2010 Human Rights Watch London
2010 Movies That Matter
2010 Full Frame Documentary Film
Festival
2010 Mostra Internacional de Films
de Dones Barcelona
2010 Silverdocs AFI/Discovery
Channel Documentary Festival
If, as certain American film critics claim, the
human rights documentary is maturing into
a genre of its own, director Rebecca Richman Cohen has contributed tremendously
to this process. Cohen, an award-winning
documentary filmmaker and human rights
lawyer traveled to Freetown, Sierra Leone to
defend an accused before the Special Court. Five months later, she returned to film
the trial of the leader of another civil war
faction, Issa Sesay, who prosecutors claim
committed hideous crimes against humanity. However, he also played a key role in
the peace process and provided protection
to civilians. Should he be punished, and if so
how? Never before has this key dilemma of
retributive justice vs. peace been so starkly
portrayed on film as in this nuanced and
earnest work. It communicates the situation’s complexity and ambiguity in a cohesive
and fabulously edited narrative, which will
keep the interest of specialists and complete
novices. “War Don Don” is a documentary
court drama that puts the international criminal justice system on trial.
2010-10-11 16:51:19
PresumedPresunto
culpable
Guilty
„Dlaczego go oskarżam?” - dziwi się pytaniu pani prokurator. I odpowiada z uśmiechem: „Taką mam
pracę”. Stawką jest dwadzieścia lat więzienia za morderstwo, ale sędziego w tym procesie nie interesuje, że dowodów właściwie nie ma, a zeznania świadków są niewiarygodne. Jose „Tonio” Zuniga został pewnego dnia zgarnięty przez policję z ulicy i oskarżony o zabójstwo. Choć kilka osób
widziało go gdzie indziej w momencie popełnienia morderstwa, podczas procesu nie miał szans
na obronę. Nic dziwnego – w tym sądzie 95% spraw kończy się wyrokami skazującymi, a podejrzany jest z założenia winny. Sprawą zainteresowała się para mieszkających w USA meksykańskich
prawników, od lat walczących z meksykańskim skorumpowanym systemem sądowniczym. Robert
Hernandez i Layda Negrete z pomocą filmowca Geoffreya Smitha („English Surgeon”), zaangażowali
się po stronie obrony. Powstały w rezultacie film, w znacznej mierze nakręcony podczas procesu,
z cała mocą ujawnia niekompetencję i stronniczość sądu, fabrykowanie dowodów przez policję i
kafkowski wręcz charakter wymiaru sprawiedliwości opartego na systemowym domniemaniu winy
oskarżonego. Film staje się też najskuteczniejszym narzędziem walki o wolność Toniego. „Winny
z założenia” to prawdziwy sądowy horror, trzymający w napięciu do samego końca. Jego twórcy
udowadniają, że film może być bronią – i to bronią skuteczną.
58
2010-10-11 16:51:19
to
le
Winny z założenia
Meksyk/Mexico 2009 90’ Reżyserka/Director: Roberto Hernández, Geoffrey Smith
Zdjęcia/Cinematography: Amir Galván Cervera, John Grillo, Luis Damián Sánchez, Lorenzo Hagerman
Montaż/Editing: Felipe Gómez, Roberto Hernandez Produkcja/Production: Abogados con cámara
2010 Guadalajara IFF (Best Documentary)
2010 Docpoint FF
2010 San Francisco FF
2010 Human Rights Watch New York
2010 SXSW
2009 Sheffield Doc/Fest
2009 Toronto IFF (Real to Reel Award)
2009 CPH:DOX IDFF (AI Prize)
Geoffrey Smith
2007 English Surgeon
“Why do I accuse?” asks the prosecutor with
surprise and responds with a smile, “That’s
my job.” Twenty years for murder is at stake,
but the judge is not interested that there is
no evidence and witness testimony is unreliable. Police pulled Jose “Tonio” Zuniga
off the street and accused him of a murder
committed in another part of Mexico City.
Though several people saw him elsewhere
at the time of the crime, he had no chance
to present a defense at his trial. Not surprisingly, 95% of cases before this court end in
conviction. Robert Hernandez and Layda
Negrete, Mexican lawyers living in the US,
who for years have been fighting the corrupt
Mexican court system, took up the defense
with the help of Australian filmmaker Geoffrey Smith (“English Surgeon”). The resulting
film, shot mainly during proceedings, is a
powerful exposé of the court’s incompetence and bias, police falsification of evidence
and the Kafkaesque procedures with a systemic presumption of guilt. The film becomes the most effective weapon in the fight
for Tonio’s freedom. “Presumed Guilty” is a
true courtroom edge-of-your-seat suspense thriller that proves the power of cinema.
2010-10-11 16:51:20
Enemies of
the People
Thet Sambath poświęcił kilkanaście lat życia, próbując dotrzeć do prawdy o ludobójstwie Czerwonych Khmerów. Dzięki opracowaniom zachodnich historyków mniej więcej wiadomo, jak przebiegały poszczególne fazy rządów reżimu Pol Pota, ale w samej Kambodży na temat potworności lat
1975 – 79 spuszczono zasłonę milczenia. Nie potrafiąc pogodzić się z tajemnicą wokół śmierci bliskich, Sambath postanowił wydobyć prawdę o Polach Śmierci od tych, którzy wydawali rozkazy,
i tych, którzy je wykonywali. Nie bez trudu udało mu się dotrzeć do ludzi, którzy według wszelkiego prawdopodobieństwa zamordowali członków jego rodziny. Sceny, gdy bezpośredni wykonawcy
wyroków demonstrują sposób zadawania śmierci, na długo zapadają w pamięć. Sambath odnalazł
również jednego z niewielu żyjących do dziś przywódców Czerwonych Khmerów. Nuon Chea to
były Minister Spraw Zagranicznych Kampuczy, nazywany „Bratem nr 2” (numer 1 był zarezerwowany dla Pol Pota). Wiedząc, że najpierw musi zdobyć zaufanie rozmówcy, autor filmu zaprzyjaźnił się
z sympatycznym staruszkiem i przez kilkanaście lat odwiedzał go, przygotowując sobie grunt pod
decydującą rozmowę. Prawdziwym tematem filmu jest bardzo specyficzna, po azjatycku patriarchalna więź, jaka się między nimi wytworzyła. Sambath latami zbierając siły do zadania finałowego pytania, sam zaczął w końcu wątpić w sens misji, za sprawą której zaniedbał rodzinę i karierę...
60
2010-10-11 16:51:20
Wrogowie ludu
Wielka Brytania, Kambodża / UK, Cambodia 2009 94’ Reżyserzy/Directors: Rob Lemkin, Thet
Sambath Zdjęcia/Cinematography: Rob Lemkin, Thet Sambath Montaż/Editing: Stefan Ronowicz
Produkcja/Production: Old Street Films
www.enemiesofthepeoplemovie.com
2010 Sundance FF (Special
Filmografia/Filmography
Rob Lemkin:
2003 The Real Dr Evil
2002 Bearers of the Sword
2001 China: Handle with Care
1998 Malaya: The Undeclared War
1997 Who Really Killed Aung San?
Film nominowany do nagrody WATCH DOCS
na 50. Krakowskim Festiwalu Filmowym
Film nominated to the WATCH DOCS Award
at the 50th Krakow Film Festival
Thet Sambath devoted more than a dozen
years of his life to exposing the truth about genocide by the Khmer Rouge. Western
historians have documented the actions of
Pol Pot’s governments, but Cambodia has
been enshrouded in silence about the horrors of 1975–79. Unable to come to terms
with the secrecy surrounding the death of
his dear ones, Sambath decided to extract
the truth about the Killing Fields from those
who gave the orders, and those who carried them out. He painstakingly worked to
find the people who most likely murdered
members of his family. The scenes where
executioners demonstrate the actual killings are unforgettable. Sambath also found
one of the last living Khmer Rouge leaders,
Nuon Chea, the former Minister of Foreign
Affairs of Kampuchea, so-called “Brother
No. 2” (number one was reserved for Pol
Pot). Aware that he must first gain his trust,
the filmmaker befriends old man to lay the
groundwork for his decisive interview. The
film revolves around the special patriarchal
relationship that develops between the two
men. After years of working up the strength
to ask the final question, Sambath ultimately
begins to doubt the sense of his mission.
Jury Prize)
2010 One World IDFF (Grand
Jury Prize)
2010 Hong Kong IFF (Outstanding Documentary
Award)
2010 OxDocs FF (Best Documentary)
2010 Krakow FF (Silver Horn)
2010 It’s All True IDFF
2010 Human Rights Watch
New York
2010 Hot Docs
2009 IDFA
2010-10-11 16:51:20
All That Mlčeti
zlato
Glitters
Tomáš Kudrna zamierzał nakręcić w Kirgizji film o zmianach klimatycznych. W górach Tien–Szan
trafił na temat, który wydawał się idealnie pasować do założeń producenta: w gigantycznej odkrywkowej kopalni złota po przejęciu przez zachodnią korporację dochodzi do wycieku toksycznych substancji. Na pierwszy rzut oka historia jakich wiele: chciwy inwestor w pogoni za zyskiem
zaniedbuje normy bezpieczeństwa, co doprowadza do katastrofy. Firma niechętnie patrzy na próby
wprowadzenia kamery na teren kopalni, w zamian proponując ekipie wizytę na firmowym bankiecie. W miarę upływu czasu, reżyser natrafia na kolejne przeszkody. Założenia, z jakimi przystępował
do pracy, okazują się trudne do potwierdzenia. Czy korporacja rzeczywiście próbuje ukryć prawdę
o katastrofie? Tomáš Kudrna igra sobie z naszymi oczekiwaniami i myślowymi kliszami. Nic tu nie
chce być takie, jakim się wydaje. W niejednokrotnie zabawnym, świetnym formalnie filmie Kudrny,
zachwycającym kompozycją kadrów, z pewnością więcej jest pytań niż odpowiedzi. Czy w ogóle
da się usłyszeć jakąś autentyczną opowieść między gładką mową korporacyjnej autoreklamy i nieporadnym pochlebstwem pracowników? Czy jest to głos lokalnej aktywistki – lekarki, organizującej
niegdyś społeczność do walki o słuszne odszkodowania za skutki ekologicznej katastrofy? Dziś
przeżywa ona los outsiderki...
62
2010-10-11 16:51:20
Wszystko
ti co się świeci
o
Czechy/Czech Republic 2010 99’
Reżyser/Director: Tomáš Kudrna Zdjęcia/Cinematography:
Tomáš Kudrna, Jakub Halousek, Baset Jan Strítezský Montaż/Editing: Joe Bini
Produkcja/Production: Armada Films
2010 DOK Leipzig
2010 One World Prague IHRDFF
2007 Do Not Disturb, We Are
Governing
2007 First Among Equals
2006 Wichterle
Tomáš Kudrna intended to shoot a film about climate change in Kirgizstan. He seemed to
have found the perfect story for his producer in
the Tien–Shan mountains where toxic substances were leaking out from the gold strip mine
after its takeover by Western corporation. At
first glance, this seems like a pedestrian story of
an investor chasing profits and ignoring safety
norms, which leads to catastrophe. Of course,
the company is not thrilled to have a camera
at the mine, and instead offers the film crew an
invitation to its party... The director keeps encountering unexpected obstacles and the thesis
he set out to prove is difficult to confirm. Is the
company actually trying to hide the truth about
the catastrophe? Tomáš Kudrna plays with our
expectations and mental clichés. Nothing here is
what it seems at first sight. There are more questions than answers in this often amusing and
formally excellent film with superbly composed
shots. Is there any authentic story to be mined
from the smooth corporate public relations babble and inept sycophancy of employees? Is it in
the voice of a local activist physician who once
organized the community to fight for compensation for the effects of the environmental disaster, now relegated to the role of an outsider?
2010-10-11 16:51:20
64-89_chce zobaczyC.indd 64
2010-10-11 16:51:57
2010-10-11 16:51:58
Covered
John Greyson, którego „Drzewa figowe” prezentowaliśmy w zeszłorocznym konkursie WATCH
DOCS, tym razem także w swoim unikalnym i wyrafinowanym stylu opowiada o ludziach, problemach i wydarzeniach, jakie częściej bywają tematem bardziej reportażowych czy nawet newsowych ujęć. W 2008 roku ceremonia otwarcia pierwszego Queer Festival w Sarajewie została
brutalnie przerwana – uczestników zaatakował rozwścieczony tłum. W wyniku tej manifestacji
homofobicznej przemocy rannych zostało osiem osób. W swoim eksperymentalnym dokumencie Greyson składa hołd odwadze czterech organizatorek festiwalu, nie rezygnując też z głębszej
antropologicznej refleksji.
66
2010-10-11 16:51:58
Kanada/Canada 2010 14’ Reżyser/Director: John Greyson Zdjęcia/Cinematography: John GreyMontaż/Editing: Jared Raab Produkcja/Production: VTAPE
son, Jared Raab
John Greyson, whose “Fig Trees” was screened within the 2009 WATCH DOCS competition, offers viewers another cinematic gem
about people, problems, and events that are
2010 Berlin IFF
usually the subject of brief news reports. In
2010 Toronto Images Festival 2008, a homophobic angry mob attacked the
2010 DOXA DFF Vancouver
opening ceremony of Sarajevo’s first Queer
Festival leaving eight people wounded. This
film is a cinematic homage to the courage of
the festival’s four organizers, with a touch of
deep anthropological reflection.
2009 Fig Trees
2009 Rex vs. Singh
2003 Proteus
2000 The Law of Enclosures
1997 Uncut
1996 Lilies
1995 After the Bath
1994 You Taste American
1993 Zero Patience
1991 The Making of Monsters
1988 Urinal
1987 A Moffie Called Simon
1986 Moscow Does Not Believe in Queers
1985 Kipling Meets the Cowboy 1985 The Jungle Boy
1984 The Perils of Pedagogy
chcĘ zobaczyć / I want to see
d
Impreza
odwołana
2010-10-11 16:51:59
Climate of
Change
Inspirujący film Briana Hilla portretuje ludzi, którzy bez oglądania się na milczącą większość postanowili
zrobić coś dla środowiska. Grupa hinduskich dzieci, które starają się uświadomić starszym konieczność
ograniczenia stosowania plastiku, papuaski aktywista walczący z rabunkowym wyrębem tropikalnej
dżungli, entuzjasta propagujący wśród afrykańskich kobiet zalety korzystania z energii słonecznej, czy
amerykański samotnik broniący swojego domu w Apallachach przed górniczą korporacją zamierzającą zniwelować całą okolicę… Oto bohaterowie, jacy nie trafiają na pierwsze strony gazet, choć walczą
o sprawę wspólną nam wszystkim. Film Hilla sugeruje, że nie ma jednej recepty na bolączki naszego
świata, a kluczem do sukcesu – przetrwania ludzkości – są lokalne inicjatywy, dostosowane do miejscowych warunków. Dzięki przemyślanym zdjęciom (film realizowało kilku operatorów) każde z filmowanych miejsc staje się dla nas swoiste, niepowtarzalne i warte ocalenia. Niesamowite wrażenie robi
wizyta w Globalnym Depozycie Nasiennym za kołem podbiegunowym, który może okazać się jedyną
szansą ocalenia ginących gatunków flory. Zamiast komentarza usłyszymy w filmie Hilla poetycki tekst
Simona Armitage’a w interpretacji niepowtarzalnej Tildy Swinton.
68
2010-10-11 16:52:01
Klimat na zmiany
USA 2010 85’ Reżyser/Director: Brian Hill Zdjęcia/Cinematography: Roger Chapman, Tony
Coldwell, Michael Timney, Wayne Vinten Montaż/Editing: Stuart Briggs
Produkcja/Production: Participant Media
2010 Tribeca FF
2010 DOCNZ DFF
2010 CPH:DOX IDFF
2009 Bigamist Bride: My Five Husbands
2007 The Not Dead
2007 Consent
2005 Songbirs
2005 Slaughterhouse: The Task of
Blood
2004 Bella & the Boys
2003 Pornography: the Musical
2002 Feltham Sings
2002 Falling Apart
2002 It’s Cow’s Life
2000 Killing Time
1998 Drinking for England
1995 Tough Love
Brian Hill’s inspiring film shows people who
decided to ignore the silent majority and
do something for the environment. This
includes a group of Indian children trying
to make adults aware of the need to limit
the use of plastic, a Papuan activist trying
to prevent the looting of timber from the
tropical jungle, an enthusiast propagating
the benefits of solar power among African
women, or an American loner defending
his Appalachian home against a mining
corporation that wants to bulldoze the entire area. These heroes do not make frontpage news, though they are fighting for our
common cause. Hill’s film suggests there
is no single recipe for our world’s pain and
the key to success, i.e. human survival, are
local initiatives adapted to local conditions.
Carefully planned shooting by several cinematographers makes each film location
unique and worth saving to the audience.
There is an unforgettable visit to the global
seed bank beyond the Arctic Circle, which
may be the only opportunity to save certain
disappearing plants. Instead of voiceover,
we hear the poetic text of Simon Armitage
read by the inimitable Tilda Swinton.
www.climatecrisis.net/climate_of_change.php
2010-10-11 16:52:02
Congo in
Four Acts
Ko
ak
Film, składający się z czterech nowel, jest owocem projektu umożliwiającego kongijskim twórcom
doskonalenie filmowego rzemiosła. Pierwsza część – „Kobiety które czekają” – to tragikomiczny obraz funkcjonowania oddziału położniczego szpitala w Kinszasie. Nikogo tu nie stać na wniesienie
obowiązkowej opłaty, pacjentki stają się więc zakładniczkami dyrekcji, usiłującej na wszelkie sposoby wyegzekwować dług. Kolejna nowelka, „Symfonia Kinszasy”, ukazuje cały wachlarz zagrożeń,
jakie czyhają na mieszkańców slumsów tonącej w śmieciach stolicy Kongo. „Zero tolerancji” z kolei porusza problem systemowej przemocy seksualnej wobec kobiet. W kongijskim społeczeństwie,
zdemoralizowanym wieloletnią wojną, brutalny gwałt stał się normą – nie szokuje już właściwie nikogo. Zamykająca film nowela ukazuje jedną z kopalni, którym Kongo zawdzięczało niegdyś swoją
potęgę – a właściwie to, co z niej zostało. W księżycowym krajobrazie wypełnionym hałdami, pojedyncze postacie – głownie kobiety i dzieci – mozolnie tłuką kamienie. Zarobione pieniądze ledwie starczają na to, by nie umrzeć z głodu. Dokument debiutujących kongijskich twórców zaskakuje dojrzałością podejścia do prezentowanych tematów i wysokim poziomem realizacji. Szczególnie „Symfonia” i „Kopalnia” imponują operatorskim wyczuciem i przemyślanym montażem. „Kongo
w czterech aktach” to najlepszy przykład na to, że lokalne problemy najlepiej widać z bliska.
70
2010-10-11 16:52:06
Kongo w czterech
aktach
Kongo, RPA / DRC, South Africa 2010 69’ Reżyserzy/Directors: Dieudo Hamadi, Divita wa
Lusala, Kiripi Katembo Siku Zdjęcia/Cinematography: Dieudo Hamadi, Deschamps Matala,
Divita wa Lusala Montaż/Editing: Ronelle Loots, Divita Wa Lusala, Corne Gildenhuys Produkcja/
Production: SUKA!
This film consists of four novellas produced as
part of a project allowing Congolese artists to
perfect their film skills. The first part, “Women
Who Wait,” is a tragicomedy on the functioning
of the maternal ward in Kinshasa. Practically
no one can afford the required payment, so
patients become hostage to hospital officials.
The next novella, “Kinshasa Symphony,” shows
the entire range of dangers that await the residents of garbage-filled Kinshasa slums. “Zero
Tolerance” takes on the systemic sexual violence against women. Congolese society, morally
depraved by years of war, accepts rape as normal, and practically no one is shocked by this
fact. The final novella shows what is left of a
mine that once gave the Congo its power. The
lunar landscape filled with countless mounds
teems with women and children lethargically
crushing rocks. The money they make is just
barely enough to keep them alive. This documentary by Congolese artists (in their cinemaFestiwale/Festivals:
tic debut), is surprising for the maturity of their
2010 Berlin IFF
approach to the themes and high production
2010 Hot Docs
value. Especially “Symphony” and “The Mine”
2010 IDFA
are impressive for their cinematographic feel
and thoughtful editing. “Congo in Four Acts” is
the best evidence that local problems are best
seen up close.
2010-10-11 16:52:09
Which
Way
Home
Film ukazuje najeżoną niebezpieczeństwami drogę, jaką pokonują dzieci – migranci z Ameryki
Centralnej, usiłujące nielegalnie przedostać się przez Meksyk aż do USA. Bohaterami dokumentu
Cammisy są Olga i Freddy pragnący dotrzeć do rodziny w Minnesocie, dziesięcioletni Jose porzucony przez przemytników na granicy i Kevin – czternastolatek z Hondurasu, wysłany przez matkę
do Nowego Jorku. Twórcy filmu towarzyszą swoim bohaterom podczas podróży przez Meksyk,
która odbywa się głównie na dachu pociągu, nie przypadkiem nazywanego przez pasażerów na
gapę „bestią”. Na migrantów ściągających z całej Ameryki Łacińskiej czyha wiele niebezpieczeństw.
Po kilku nieprzespanych nocach łatwo zsunąć się pod koła, na trasie działają bezwzględne gangi wymuszające haracze. Na porządku dziennym są pobicia i gwałty. Ale zdarzają się momenty
wytchnienia: na szlaku działają także organizacje pozarządowe, udzielające pomocy najbardziej
potrzebującym. Zapierające dech w piersiach zdjęcia kręcone na dachu „bestii” to nie jedyny atut
tego znakomicie zrealizowanego filmu. Jego twórcy zadali sobie wiele trudu, by udokumentować
zarówno punkt wyjścia tej niezwykłej podróży, jak i dalsze losy niektórych bohaterów. Cieszący się
międzynarodowym uznaniem film Cammisy (nominacja do Oscara 2010) – to jedno z najbardziej
przejmujących świadectw permanentnego humanitarnego kryzysu na granicy dwóch światów.
72
2010-10-11 16:52:10
Którędy do domu
USA 2009 82’ Reżyserka/Director: Rebecca Cammisa Zdjęcia/Cinematography: Rebecca
Cammisa, Eric Goethals, Lorenzo Hagerman, Andrew Holbrooke Montaż/Editing: Madeleine
Gavin, Pax Wassermann Produkcja/Production: Mr. Mudd Production, Documentress Films
www.whichwayhome.net
2010 Nominated, Oscar Best Documentary
2010 Emmy Award
2010 Havana IFF (UNICEF Prize)
2010 Cine Las Americas IFF (Honorable
Mention, Audience Award)
2010 Thessaloniki DFF
2010 Documenta Madrid
2010 Montreal Human Rights FF
2009 IDFA
2009 Tribeca FF
2009 Hot Docs
2009 Los Angeles FF
2009 Karlovy Vary FF
2008 American Teen
2004 Sunset Tuxedo
2002 How to Draw a Bunny
2002 Sister Helen
This film shows the danger-filled road traveled by Central American migrant children
when trying to illegally get through Mexico
into the USA: Olga and Freddy, a pair of nine-year-olds that want to find their family in
Minnesota, 10-year-old José, abandoned by
smugglers at the border, and Kevin, a 14-year
-old from Honduras, sent by his mother to
New York. The filmmakers accompany their protagonists through Mexico on top of a
train called the “Beast.” The dangers they
face include falling asleep and slipping under the train’s wheels and ruthless gangs
that demand protection money. There are
also moments of respite; NGOs operate that
provide assistance to the neediest. Breathtaking images shot atop the “Beast” are not
the only strength of this excellently produced documentary. The filmmakers went to
great lengths to document the starting point
of this unusual journey as well as the fates of
some of the protagonists after crossing the
border. Cammisa’s internationally acclaimed
film (Oscar nomination in 2010, Emmy 2010)
shows migration from a very personal perspective and is one of the most moving testimonials to the ongoing humanitarian crisis
at the border of two worlds.
2010-10-11 16:52:10
Live from
Bethlehem
Bardzo rzadko oglądamy dokumenty o Palestynie wykraczające poza dominujące narracje. W tym
filmie nie widzimy Palestyńczyków obsadzonych w roli ofiar – bliskowschodniego konfliktu albo
masowej propagandy Hamasu czy Fatahu. W morzu tej propagandy i w ciężkich warunkach izraelskiej okupacji działa jedyna na Terytoriach Palestyńskich niezależna agencja informacyjna – Ma’an News Agency (MNA), starająca się utrzymać etyczne standardy rzetelnego dziennikarstwa. „Na
żywo z Betlejem” to jednocześnie subtelny i szczery obraz zmagań dziennikarzy, producentów
i fotoreporterów agencji z trudnościami w zbieraniu wiarygodnych informacji, różnorodnymi naciskami i problemami finansowymi. Mimo szczerego zaangażowania, tych ostatnich niekiedy nie
da się pokonać. W oczekiwaniu na spóźniające się wsparcie finansowe z UE i USA, które nie mogą
wybaczyć telewizji Ma’an m.in. użycia słowa „męczennik”, szefostwo agencji podejmuje decyzje
o zwolnieniach. Dwoje bohaterów filmu, ideowo i emocjonalnie mocno związanych z MNA, musi
poszukać innej pracy... Agencji udaje się jednak przetrwać, z jej serwisów korzysta coraz więcej odbiorców, rośnie też jej znaczenie na całym Bliskim Wschodzie. W medialnym otoczeniu, gdzie nawet myszka Miki w programach dla dzieci życzy śmierci Izraelowi, głos Ma’an napawa nadzieją.
74
2010-10-11 16:52:10
Na żywo z Betlejem
USA 2009 36’ Reżyserzy/Directors: Matt Sienkiewicz, Joseph C. Sousa
Zdjęcia/Cinematography: Matt Sienkiewicz Montaż/Editing: Walter Balzewicz, Cob Carlson,
Joseph C. Sousa Produkcja/Production: Allston Street Films
www.livefrombethlehem.com
2009 Boston IFF
2009 Chicago Palestine FF
2009 Global Vision Film Series
2009 Philadelphia Independent FF
Joseph C. Sousa
2007 Festa 2006 Evacuation Day
Documentary films about Palestine outside the dominant narrative are rare. This film
does not present Palestinians as victims of
the Middle East conflict nor Hamas or Fatah
propaganda. The Ma’an News Agency (MNA),
the Palestinian Territories’ only independent
news organization, navigates this sea of propaganda and difficult conditions wrought by
Israeli occupation in trying to maintain objective and ethical journalism standards. “Live
from Bethlehem” is a subtle and candid image
of journalists, producers, and photo reporters grappling with the need to collect reliable information in the face of pressure and
financial shortcomings. Despite their earnest
commitment, the last problem is insurmountable. In waiting for delayed financial support
from the EU and USA (which cannot forgive
the organization for using the word ‘martyr’),
management must lay people off, including
two journalists with strong emotional ties to
the organization. Still, MNA manages to survive and increase its target group as well as its
clout throughout the Middle East. In a media
environment where even Mickey Mouse is
employed to preach death to Israel, the voice
of Ma’an engenders hope.
2010-10-11 16:52:11
Birth of
a Nation
Daya Cahen, której film „Nasi” prezentowaliśmy podczas 9. edycji WATCH DOCS, w swojej najnowszej pracy portretuje kolejną instytucję kształtującą Rosjan przyszłości. Bohaterki „Narodzin narodu”
jak wszystkie rosyjskie uczennice noszą we włosach wielkie białe kokardy – tutaj ostro kontrastujące z czernią mundurów. Broń, którą trzymają w rękach, robi wrażenie zabawek. Ale w tej szkole
nauka strzelania to jeden z istotniejszych przedmiotów – jesteśmy w żeńskiej szkole kadetów w
Petersburgu. Dziewczynki maszerują, ubierają się, pozują do zdjęć. Broń w rękach dzieci wydaje
się niepokojącym memento. Możemy tylko mieć nadzieję, że ich marzenie o żołnierskiej sławie
dorównującej bohaterom wielkiej wojny, pozostanie tylko marzeniem.
76
2010-10-11 16:52:12
Holandia / The Netherlands 2010 10’ Reżyserka/Director: Daya Cahen Zdjęcia/Cinematography:
Daya Cahen Montaż/Editing: Daya Cahen Produkcja: EYE Film Institute
2010 IDFA
2009 Nashi
2006 Stalin that was played by me
The latest film by Daya Cahen, whose “Nashi” was screened during the 9th WATCH
DOCS festival, portrays another institution
shaping Russians of the future. The heroines
of “Birth of a Nation,” like all Russian female students wear large white bows in their
hair. The difference here is that these contrast starkly with their black uniforms. The
weapons in hand seem like toys, but learning to shoot is one of the school’s most
important subjects - this is Russian military
school. The girls march, dress and pose for
pictures. Weapons in the hands of children
seem an unsettling memento, leaving us to
hope their dream of achieving the fame of
soldiers from the Great War will remain only
a dream.
Narodziny
narodu
2010-10-11 16:52:13
The Journey
Safar
Anima, Fatoma i Asma wsiadają do pociągu na stacji w Teheranie. Ta zwykła na pozór podróż z czasem okazuje się być także podróżą w głąb siebie, podczas której każda z nich na swój sposób podsumuje własne życie. Przyjaciółki wracają pociągiem do rodzinnej wioski, na prowincji Iranu. Kilka
lat wcześniej odbywały tę samą podróż w odwrotnym kierunku. Pełne nadziei jechały wtedy do Teheranu na studia. Dziś świat nie wydaje się już tak kusząco tajemniczy. Powrót do domu ma gorzki posmak porażki. Co z tego, że skończyły studia, skoro nie mają co marzyć o pracy odpowiadającej ich wykształceniu i ambicjom? Kilka lat spędzonych w wielkim mieście uczyniło z nich kobiety świadome własnej wartości, ale i kulturowych i społecznych ograniczeń, z jakimi muszą się zmagać – szczególnie na prowincji. Talheh Daryanavard bardzo blisko i wnikliwie portretuje swoje bohaterki, unikając łatwych uogólnień. Film niemal w całości nakręcony w ciasnych wnętrzach kolejowego wagonu imponuje wspaniałymi zdjęciami, które doskonale oddają klimat tej podróży: powrotu
do domu, mogącego jednocześnie oznaczać koniec epoki marzeń. Jaka przyszłość czeka bohaterki
tego znakomitego dokumentu? Miejmy nadzieję, ze kiedyś doczekamy się dalszego ciągu „Podróży”.
78
2010-10-11 16:52:13
yr Podróż
Belgia/Belgium 2010 56’ Reżyser/Director: Talheh Daryanavard Zdjęcia/Cinematography:
Virginie Surdej Montaż/Editing: Deborah Benarosch, France Duez Produkcja/Production: Iota
productions
2010 Millenium IF
2010 Namur Film Francophone IF
2009 The Turning
2004 Listening to the City
Anima, Fatoma and Asma board a train in
Teheran, and, as time passes, the seemingly normal trip becomes a journey during
which each take an accounting of their lives. The three friends are on their way back
to their remote family village. Several years
earlier, they made the same trip in the opposite direction; filled with hope, they travelled to Teheran to go to college. The world
no longer seems so mysteriously tempting
and their return home has the bitter taste
of defeat. It doesn’t matter that they graduated, since they stand no chance of getting
a job that corresponds to their education
and ambition. The years spent in the big city
made them aware of their self-worth, but
also the cultural and social limitations they
must bear, especially in the provinces. Talheh Daryanavard offers a close and penetrating portrait of his protagonists, eschewing
easy generalizations. The film is shot almost
entirely in close quarters of the train car offering fantastic images that bring audiences
into the feel of the trip. The return home
may also mean the end of their dreams.
What future awaits these women? We can
only hope to one day see a continuation of
“The Journey.”
2010-10-11 16:52:13
The Leader is
Always Right
Lideri Khoveltvis Martalia
Salomé Jaszi powraca do konfliktu gruzińsko – rosyjskiego, tym razem znakomitym filmem w stylu
cinéma vérité. Bohaterami jej najnowszego dokumentu są dzieci uczestniczące w patriotycznym
obozie letnim zorganizowanym przez gruzińskie władze. Na pierwszy rzut oka obóz wygląda zwyczajnie, ale bardzo szybko zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy świadkami indoktrynacji w duchu
autorytarnego szowinizmu. Propagandowe mityngi mają wzbudzić lub umocnić w dzieciach nienawiść do Rosjan i jednocześnie upewnić je w przekonaniu, że jedynym człowiekiem zdolnym
uchronić Gruzję przed rosyjskim zagrożeniem jest Michaił Saakaszwili – przywódca, który nawet
kiedy popełnia błędy, zawsze ma rację. Ci, którzy nie umieją lub nie chcą brać udziału w zbiorowej
martyrologicznej histerii, muszą odejść. Większość jednak zostanie aż do spektakularnego finału.
80
2010-10-11 16:52:14
PrzywÓdca ma
zawsze rację
Gruzja/Georgia 2010 43’ Reżyserka/Director: Salomé Jashi Zdjęcia/Cinematography: Shalva Sokhurashvili, Salomé Jashi Montaż/Editing: Salomé Jashi Produkcja/Production: Sakdoc Film
2010 DOK Leipzig
2010 Tofifest Toruń IFF
2009 Speechless
2008 A Mr. Minister
2006 Their Helicopter
Salomé Jashi returns to the GeorgianRussian conflict, this time with an excellent
cinéma vérité production. The protagonists
of her latest documentary are children taking part in a patriotic summer camp organized by Georgian authorities. At first glance,
everything seems normal, but we quickly realize we are witness to indoctrination in the
spirit of authoritarian chauvinism. Propaganda rallies are intended to engender or reinforce the children’s hatred of Russians and
reaffirm their conviction that Mikheil Saakashvili is the only person capable of protecting Georgia against the Russian threat - a
leader who is right, even when he makes
mistakes. Those who do not know how or
do not want to partake in the collective hysteria of martyrology must leave, but most
choose to stay for the spectacular finale.
2010-10-11 16:52:14
Barbershop
Punk
Wydawałoby się, że cenzura w Internecie to domena autorytarnych reżimów, takich jak Chiny czy
Kuba. Okazuje się jednak, że podobne – choć lepiej ukryte – mechanizmy kontroli to również nasza
codzienność. W „Punku z chóru rewelersów” historia Robba Topolskiego - testera oprogramowania,
który pewnego dnia odkrył, że jego internetowy provider z rozmysłem blokuje dostęp do niektórych legalnie działających stron www, staje się pretekstem do rozważań na temat dostępu do informacji i cenzury w globalnej sieci. Czasy, kiedy Internet był otwartym dla wszystkich źródłem informacji, z jakiego można było czerpać do woli, powoli odchodzą w przeszłość. Pionierów i entuzjastów sieci, którzy tworzyli ją w latach 90. zastąpili biznesmeni, a dla nich liczy się nie tyle swobodny
i powszechny dostęp do informacji, co nieustanny wzrost zysków. W związku z ograniczoną wbrew
pozorom przepustowością Internetu ceną za dostęp do pewnych stron jest blokowanie innych. Ale
kto decyduje o tym, co możemy oglądać? Punktem wyjścia jest tu historia pewnej nieudanej wymiany plików z muzyką. I właśnie muzyka, a raczej konflikt o sposób jej rozpowszechniania, to jeden z wiodących tematów tego dokumentu. Zobaczymy tu całą galerię postaci związanych z niezależną sceną muzyczną – od weteranów hardcore – Iana McKaye’a i Henry’ego Rollinsa, poprzez
Damiana Kulasha z OK GO, aż po Johna Barlowa – tekściarza Grateful Dead.
82
2010-10-11 16:52:15
Pu
p
Punk z chóru rewelersów
USA 2010 83’ Reżyserki/Directors: Georgia C. Archer, Kristin Armfield Zdjęcia/Cinematography:
Amy Sharp Montaż/Editing: Matthew Kregor, José Pulido Produkcja/Production: Evil Twin Pro-
ductions, This End Up Films
2010 SXSW
2010 AFI/Discovery Silverdocs
It would seem Internet censorship is the domain of authoritarian regimes like China or Cuba.
It turns out however, that similar, though better
hidden, control mechanisms are part of our daily
lives. “Barbershop Punk” is the story of Robb Topolski, software tester who discovers his Internet
provider is purposely blocking access to legally
operating www pages. This becomes a pretext
to consider access to information and censorship of the World Wide Web. The times when the
Internet was an open source of information to
anyone are slowly fading into the past. The web
pioneers and enthusiasts who created it in the
1990s are giving way to executives, interested
not in freedom and popular access to information, but constant growth in profits. Due to the
Internet’s limited capacity, the price for access
to certain pages is the need to block others. However, who is to decide what we can read? The
starting point for the film is the story of a failed
attempt at exchanging music files. It is music,
or rather the conflict over its distribution, that is
one of this documentary’s leading themes. Here,
we will see an entire gallery of people associated
with the independent music scene, from veterans of American hardcore like Ian McKay and
Henry Rollins, as well as Damian Kulash of OK
GO, to John Barlow, lyricist of the Grateful Dead.
www.barbershoppunk.com
2010-10-11 16:52:15
Women in Zanan
ShrOuddar kafan
Śmierć poprzez ukamienowanie jest w Iranie wymierzana najczęściej kobietom – za cudzołóstwo,
prostytucję czy zabójstwo w obronie własnej, czasem nawet bez dowodu winy. Oficjalnie kamienowanie zniesiono tu w 2004 roku, pod wpływem międzynarodowej krytyki. Od tej pory państwo dokłada starań, aby wszystko odbywało się w tajemnicy. Tym trudniej jest obecnie pracować
obrońcom praw człowieka, próbującym ratować skazanych przed tą nieludzką formą egzekucji.
Jeśli wydaje wam się, że możecie sobie wyobrazić, na czym polega jej szczególne okrucieństwo,
jesteście w błędzie. Wstrząsający dokument Farida Haerinejada i Mohammada Rezy Kazemiego
przedstawia między innymi historię dwudziestojednoletniej Leyli, od dziewiątego roku życia zmuszanej przez własną matkę do prostytucji i regularnie gwałconej przez braci. Od strasznej śmierci
za te „przestępstwa” uratowała ją główna bohaterka filmu – Szadi Sadr, wraz ze swoimi koleżankami
z organizacji pozarządowej pracującej na rzecz praw kobiet. Leyla, której rozwój intelektualny zatrzymał się na poziomie ośmiolatki, dostała 99 batów i trzy i pół roku więzienia. Gdy wyszła na wolność, zaopiekowała się nią organizacja Szadi – konieczne okazały się nawet lekcje mówienia.
84
2010-10-11 16:52:15
W całunie
Iran, Kanada / Iran, Canada 2009 73’ Reżyserzy/Directors: Farid Haerinejad, Mohammad Reza
Kazemi Zdjęcia/Cinematography: Farid Haerinejad Montaż/Editing: Farid Haerinejad Produkcja/
Production: Armati Media Productions
2010 Berlin IFF (Cinema for Peace
Award)
2010 Movies that Matter FF (Amne-
sty International’s A Matter of ACT
Award)
2010 Sundance FF
2009 IDFA
Farid Haerinejad
2007 Out of Iran
Death by stoning is a punishment doled out
to women in Iran for adultery, prostitution,
murder in self-defense - sometimes without
any evidence of guilt. Officially, Iran banned
stoning in 2004 under international pressure. Since then, the state has made all efforts
for stoning to continue in secret, making it
all the more difficult for human rights defenders trying to save victims from this inhumane form of execution. In describing the
unimaginable cruelty of stoning, shocking
documentary by Farid Haerinejad and Mohammad Reza Kazemi includes the story of
21-year-old Leyla, forced into prostitution
at age 9 by her mother and raped regularly by her brothers. Sentenced to stoning for
these “crimes,” Shadi Sadr and her women’s
rights NGO rescue Leyla, whose intellectual
development remains at age 8, getting her
a reduced sentence: 99 lashes and 31 years
in prison. When Shadi’s organization took
Leyla under its wing after she completed
her sentence, the girl even required speech
lessons.
2010-10-11 16:52:15
Dans La Peau
de Fidel Castro
Trzecia nieautoryzowana biografia w dorobku Karla Zéro i jego żony Daisy d’Erraty (po filmach
o Chiracu i G. W. Bushu), zrealizowana przy współpracy z kubańską dysydentką Zoé Valdes, to
film prowokacyjny – szyderczy, pełen wulgaryzmów i jawnie obraźliwy wobec swojego bohatera.
Z pewnością jednak nie można odmówić twórcom tego mockumentary inteligencji i poczucia humoru. Film składa się w całości z wybornych materiałów archiwalnych, przedstawiających Castro
w najprzeróżniejszych sytuacjach – od oficjalnych przemówień, przez popisy bez koszulki przy
grze w baseball, po poradę kulinarną, jak przyrządzić lasagne z parmezanem. Zza kadru obrazom
towarzyszy pierwszoosobowa narracja – (nie)całkiem autentyczny „strumień świadomości” El Comandante. Dostajemy tu pełną „autobiografię”: oglądamy młodość, drogę do władzy i wysiłki, by ją
utrzymać, a wszystko to przyprawione dużą dozą romantyzmu i wytrawnym cynizmem najbardziej
znanego palacza cygar na świecie. Twórcy filmu znakomicie wykorzystują błyskotliwe absurdy życia i politycznej twórczości Fidela, wychowanka jezuitów, który został komunistą, z wielką pompą
podejmowanym przez papieża. Jest tu też mały prezent dla polskich widzów: Fidel w pojedynkę
ogrywający goszczącą z wizytą na Kubie koszykarską drużynę Wisły. Tymczasem Zéro szykuje już
nowe filmy o bardzo interesujących postaciach: „Being Michael Jackson” i „Dans la peau de Silvio”.
86
2010-10-11 16:52:17
o
W skórze
Fidela Castro
Francja/France 2010 83’ Reżyser/Director: Karl Zéro Montaż/Editing: Francisco Brzovic, Guillaume Hassan Produkcja/Production: Arte France
This film, produced in cooperation with Cuban dissident Zoé Valdes, is the third unauthorized biography by Karl Zéro and his wife
Daisy d’Errata (others are films about Chirac
and G.W. Bush). Controversial, derisive, filled
with vulgarisms and clearly insulting toward
its subject, it is also a very witty and humorous mockumentary. Edited archive materials show Castro in diverse situations, from
official speeches, playing baseball shirtless,
2008 Being W
as well as making lasagna. The voiceover
2008 Starko!
is first-person narration, El Comendante2007 Ségo et Sarko sont dans un ba’s less-than-authentic stream of conscioteau...
usness. The complete biography, spans his
2006 Dans la peau de Jacques Chiyouth, ascent to power and efforts to marac
intain it, all spiced with a heavy dose of ro1993 Le tronc
manticism and supreme cynicism from the
world’s best-known cigar smoker. Highlights
include delightful absurdities of Fidel’s life
and political career, such as his Jesuit rearing,
conversion to communism, and reception
by the Pope with all pomp and circumstance. In a treat for Polish audiences, there is
footage of Castro single-handedly outplaying the Wisła basketball team. Zéro and
d’Errata are currently working on their next
two promising films, „Being Michael Jackson” and „Dans la peau de Silvio.”
2010-10-11 16:52:18
Chronic Neglect:
The Water Crisis
in El Salvador
Desidia
Crónica: La
Crisis del
Agua en El
Salvador
Kolejny interwencyjny film światowego lidera tzw. wideo-rzecznictwa – organizacji Witness – dotyczy prawa do wody i jego naruszeń w Salwadorze – kraju bynajmniej nie cierpiącym na niedostatki „błękitnego złota”. Choć o prawie do wody wiele się ostatnio dyskutuje, także w światowym dokumencie, rzadko zobaczyć można film tak pełny rzetelnej informacji i przekonującej argumentacji. „Woda dla bogaczy” to wezwanie do uregulowania systemu, który prowadzi do marnotrawstwa
i pozbawia wody ubogich mieszkańców Salwadoru, podczas gdy bogate dzielnice stolicy pysznią
się luksusowymi basenami i ogrodami.
88
2010-10-11 16:52:18
Woda dla bogaczy
USA 2009 23’ Reżyserka/Director: Rose Anderson Zdjęcia/Cinematography: Luis Alvarez y Alvarez
Montaż/Editing: Luis Alvarez y Alvarez Produkcja/Production: WITNESS
This intervention film by Witness, the world
leader of video advocacy, concerns violations of water rights in El Salvador, a country with no shortage of “blue gold.” Though
water rights have been discussed much in
recent years, including in documentary
films, it is rare to find a film so full of reliable information and convincing arguments.
“Chronic Neglect” is a challenge to regulate a system that wastes water, depriving El
Salvador’s poorest, while wealthy neighborhoods enjoy luxurious pools and gardens.
2010-10-11 16:52:18
90-105_azja.indd 90
2010-10-11 16:53:18
90-105_azja.indd 91
2010-10-11 16:53:20
Redlight
Ocenia się, że na świecie co roku do seks biznesu trafia około miliona dzieci. „Czerwone światło” przedstawia
historie kilku dziewczynek, które – bądź sprzedane przez własnych rodziców, bądź porwane przy udziale kogoś ze znajomych – trafiły do domów publicznych w Phnom Penh. Jedną z nich udało się ocalić dzięki niezwykłej determinacji brata, który zmusił do interwencji policję, pozostałe wolność zawdzięczają dwóm niezwykłym kobietom. Somaly Mam i Mu Sochua poświęciły życie ratowaniu wykorzystywanych dzieci. Pierwsza z nich jest aktywistką, która sama doświadczyła w dzieciństwie koszmaru przymusowej prostytucji, druga
reprezentuje w parlamencie największą opozycyjną partię Kambodży. W 2005 roku wspólnie dostały nominację do pokojowej Nagrody Nobla. Ich działalność jest śmiertelnie niebezpieczna – Somaly Mam próbowano zastraszyć m.in. obcinając jej palec i porywając córkę. Dziecięca prostytucja to w Azji gigantyczny biznes,
z którego zyski trafiają do kieszeni mafijnych bossów i skorumpowanych polityków. Ci ostatni tolerują lub
wręcz chronią „opiekunów” dziewczynek. Niesłychanie trudno jest znaleźć świadków, którzy zgodziliby się
zeznawać przed sądem przeciwko organizatorom tego haniebnego procederu. Szczególnie, że wśród klientów burdeli jest wielu polityków i policjantów. Podczas realizacji filmu (będącego częścią większego projektu
przeciwko dziecięcej prostytucji) jego twórcom wielokrotnie grożono śmiercią, a ekipie towarzyszyło czterdziestu uzbrojonych ochroniarzy.
90-105_azja.indd 92
92
2010-10-11 16:53:20
USA, Kambodża/USA, Cambodia 2009 72’ Reżyserzy/Directors: Guy Jacobson, Adi Ezroni, Charles Kiselyak Zdjęcia/Cinematography: Guy Jackson Montaż/Editing: Jane Rizzo, Denise Cochran,
Kerry Girvin Produkcja/Production: Priority Films
NGO reports indicate about one million
children annually are forced into prostitution. “Redlight” tells the stories of several girls trapped as sex workers in Phnom
Penh, either sold by their parents or kidnapped by ‘friends.’ One is saved through
the dogged determination of her brother,
who forced the police to intervene. The
others owe their freedom to two unusual women, Somaly Mam and Mu Sochua,
who have devoted their lives to saving
exploited children. The former is an ac2010 Movies that Matter FF
tivist who was herself forced into pro2010 UNICEF FF
stitution as a child, the other represents
2009 Cairo IFF
Cambodia’s biggest opposition party in
2009 Woodstock FF
parliament. Both were nominated to Nobel Peace Prize in 2005. They risk their
lives for the children – gangsters cut SoFilmografia/Filmography:
maly Mam’s finger off and kidnapped her
Guy Jacobson
daughter. Child prostitution is a huge bu1995 Israel Sunday
siness in Asia, with profits going to mafia
bosses and corrupt politicians. The latter
tolerate or protect the girls’ ‘caretakers’
and few people are willing to testify in
court to expose these shameful dealings
- especially since the clients include politicians and police officers. This film is part
of a larger project to prevent child prostitution; during production, the filmmakers
received many death threats and required
the protection of forty armed guards.
90-105_azja.indd 93
Azja pŁd. - wsch. / southeast asia
t
Czerwone światło
2010-10-11 16:53:20
Diwalwal, The
city of the
cursed gold
Diwalwal,
L’or maudit
des Philippines
Mount Diwalwal na filipińskiej wyspie Mindanao najprawdopodobniej kryje w sobie największe na
świecie złoża złota. Od czasów odkrycia kruszcu w 1982 roku w okolicy trwa gorączka złota. Z całego
kraju napływają tysiące ludzi pragnących odmienić swój los. Kopacze przy użyciu najprostszych narzędzi drążą kilkusetmetrowe, wąskie tunele, w których nieustannie dochodzi do katastrof. Nie tylko
z powodu braku zabezpieczeń: wypadek w tunelu to najprostszy sposób na pozbycie się konkurencji. Zresztą w okolicy łatwo stracić życie – nie tylko pod ziemią. Dopiero od ośmiu lat filipiński rząd
sprawuje jakąkolwiek kontrolę nad tym regionem. W okolicy działa kilka zbrojnych grup (m.in. islamscy fundamentaliści oraz maoiści), których celem jest secesja prowincji. Głównym bohaterem filmu
i zarazem naszym przewodnikiem po okolicy jest Franco Tito – miejscowy barangay captain, czyli
skrzyżowanie sołtysa z szeryfem – reprezentant miejscowej społeczności w kontaktach z władzami.
Franco nie rozstaje się z bronią – w tym kłębowisku nielegalnych interesów nietrudno narobić sobie
wrogów. Tutaj wszystko jest możliwe – szef miejscowej policji popija piwo z poszukiwanym za morderstwo, w ciągu jednego dnia można dorobić się fortuny, ale można też zniknąć bez śladu. Jednak
czasy Dzikiego Zachodu powoli odchodzą w przeszłość. Filipiński rząd zamierza wystawić na aukcję
największe żyły złota kryjące się w Mt. Diwalwal. Wówczas do akcji wkroczą wielkie korporacje…
90-105_azja.indd 94
94
2010-10-11 16:53:20
D
p
e
t
pines
Diwalwal - miasto
przeklętego złota
Francja/France 2010 52’ Reżyser/Director: Philippe Couture Produkcja/Production: Arts &
Facts Production
2010 Sunny Side of
the Docs
2005 Yakuza Blues
2002 Les écuries du Hong Kong
Jockey Club
1999 Little Traveller
1994 China on the Catwalk
90-105_azja.indd 95
Mount Diwalwal on the Philippine island of
Mindanao likely hosts the world’s largest gold
deposits - and the gold rush has been on since 1982 with thousands flooding in to make
their fortune. Using simple tools, miners dig
cramped tunnels hundreds of meters long,
which repeatedly fail. Not all failures are accidental; an ‘accident’ is the easiest way to
get rid of competition. Plenty of dangers lurk
above ground, as well. It took the government
eight years to get a semblance of control over
the area. Several armed groups, including Islamic fundamentalists and Maoists, operate
here, trying to turn Mindanao into a breakaway province. The film’s protagonist and guide is Franco Tito, a local barangay captain,
sheriff and mayor in one, who represents
the local community in its dealings with authorities. Franco is never without his gun for
enemies are not hard to come by. Anything
seems possible – the local police chief drinks
beer with a murderer at large, you can strike
it rich in a day, and disappear without a trace
just as fast. But the days of the Old West are
on the wane. The Philippine government intends to auction off the largest gold deposits
of Mt. Diwalwal. This means big corporations
will join the game…
2010-10-11 16:53:21
Who Killed
Chea Vichea?
Chea Vichea był najsłynniejszym kambodżańskim przywódcą związkowym, od lat walczącym o poprawę warunków pracy dla trzystu tysięcy pracowników branży tekstylnej – jednej z najważniejszych
gałęzi miejscowej gospodarki. W 2004 roku, tuż przed zbliżającymi się wyborami, został zastrzelony
na ulicy pod swoim domem przez nieznanych sprawców. Już tydzień później policja aresztowała
dwóch podejrzanych, których po błyskawicznym procesie skazano na 20 lat więzienia, wyłącznie w
oparciu o wymuszone biciem zeznania. Film Bradleya Coxa jest rzetelną próbą ujawnienia motywów
i sprawców stojących za politycznym morderstwem „Wałęsy z Phnom Penh”. Kambodża to jedno z
najbardziej skorumpowanych państw świata, od trzydziestu lat rządzone przez Hun Sena – w latach
70. Czerwonego Khmera, później przywódcy marionetkowego rządu kambodżańskiego zainstalowanego w Phnom Penh przez Wietnamczyków. Jak przekonująco dowodzi Cox, morderstwo działacza zostało zaplanowane na najwyższym szczeblu i przeprowadzone przy udziale wymienionych z
nazwiska oficerów policji. Co ciekawe, Vichea nawet po śmierci pozostaje zagrożeniem dla skorumpowanego reżimu. Kambodżańską premierę filmu w maju tego roku uniemożliwił atak policji. Sam
film jest w Kambodży zakazany, ponieważ „został nielegalnie przywieziony”, co brzmi jak kiepski żart
w kraju, w którym połowa importowanych dóbr pochodzi z przemytu.
90-105_azja.indd 96
96
2010-10-11 16:53:22
Kto zabił Wałęsę
z PHnom Penh?
USA, Tajlandia/USA, Thailand 2009 56’
Reżyser/Director: Bradley Cox
Zdjęcia/
Cinematography: Bradley Cox Montaż/Editing: Matyas Veress Produkcja/Production: Loud
Mouth Films
2010 Philadelphia Independent
FF (Best Film)
2010 Big Sky DFF
2010 Cannes Independent FF
2009 Seoul Human Rights FF
(work-in-progress)
2008 IDFA (work-in-progress)
2003 Cambodia: Anatomy of an
Election
1992 The Mean Time
1988 Nothing Personal
90-105_azja.indd 97
www.whokilledcheavichea.com
Chea Vichea was Cambodia’s leading labor
leader, who spent years struggling to improve the working conditions of the country’s
300,000 textile workers. In 2004, just prior
to elections, unknown gunmen shot him on
the street. A week later, the police arrested
two suspects, convicted in a speedy trial to
20 years in prison based solely on testimony obtained with torture. This film by Bradley Cox is an earnest attempt to find the
motives and perpetrators behind this political murder. Cambodia, one of the world’s
most corrupt countries, has been ruled for
thirty years by Hun Sen – a Khmer Rouge in
the 1970s and later a member of the puppet
government installed by the Vietnamese.
Cox’s film convincingly shows the murder
was planned at the highest levels and conducted with the involvement of high-ranking police officers. Chea Vichea remains a
powerful threat to the corrupt regime even
after his death – a police raid prevented the
Cambodian premiere of this film. The film is
still banned for its alleged ‘illegal transport,’
an ironic allegation in a country where half
of all imported goods are smuggled.
2010-10-11 16:53:22
A Letter to Uncle
Boonmee
Prawdziwa gratka dla wielbicieli jednego z najważniejszych dziś twórców światowego kina, Apichatponga Weerasethakula – „List do wujka Boonmee” – wyrasta, według słów samego reżysera,
z jego doświadczeń z cenzurą. Chodzi tu o głos i pamięć mniejszości, w kraju, w którym mniejszości etniczne nie mogą się czuć bezpiecznie. Oglądamy długie, piękne ujęcia wnętrz domów w
wiosce Nabua, opuszczonej przez uciekającą przed wojskiem ludność. Towarzyszą im słowa tytułowego listu do wujka Boonmee, który miał dar pamiętania swoich poprzednich wcieleń. Film jest
częścią większego projektu „Primitive”, realizowanego wśród społeczności Północno-Wschodniej
Tajlandii, a poświęconego pamięci i zanikowi. Boonmee to znany światowym widzom główny
bohater pełnometrażowej fabuły Apitchatponga, nagrodzonej Złotą Palmą na tegorocznym festiwalu w Cannes.
90-105_azja.indd 98
98
2010-10-11 16:53:23
le
List do Wujka
Boonmee
Wielka Brytania, Niemcy, Tajlandia/UK, Germany, Thailand 2009 18’ Reżyser/Director: Apichatpong Weerasethakul Zdjęcia/Cinematography: Sayombhu Mukdeeprom Montaż/Editing:
Lee Chatametikool, Apichatpong Weerasethakul Produkcja/Production: Animate Projects
2010 Hong Kong IFF
2010 Rotterdam IFF
2010 Clermont-Ferrand Short FF
2010 Bangkok World FF
2009 Festival dei Popoli
2009 AFI/Discovery Silverdocs
2009 Toronto IFF
2009 FID Marseille
2009 Oberhausen Short Film IF
(Grand Prize)
2010 Uncle Boonmee Who Can
Recall His Past Lives
2009 Phantoms of Nabua
2006 Syndromes and a Century
2005 Ghost of Asia
2005 Worldly Desires
2004 Tropical Malady
2003 The Adventures of Iron Pussy
2002 Blissfully Yours
2000 Boys at Noon
1999 Malee and the Boy 1998 Thirdworld
1994 Kitchen and Bedroom
1993 Bullet
90-105_azja.indd 99
A real treat for fans of one of the
world’s leading filmmakers, Apichatpong Weerasethakul, “A Letter
to Uncle Boonmee” stems from
his experiences with censorship. It
is about giving voice and remembrance to persecuted ethnic minorities. Long, beautiful shots from
the Nabua village show residences
abandoned when residents took
flight from the advancing army.
Voiceover reads the titular letter
to uncle Boonmee, who is blessed
with the ability to remember his
past incarnations. The film is part of
the Primitive project among communities in northeastern Thailand,
devoted to remembrance and
extinction. Audiences may recognize Boonmee as the protagonist
of Apitchatpong’s feature-length
film, which received the 2010 Golden Palm in Cannes.
2010-10-11 16:53:24
Nargis: When
Time Stopped
Breathing
2 maja 2008 roku Birma doświadczyła największej katastrofy w historii. Uderzenie tytułowego
cyklonu pochłonęło prawdopodobnie ponad 150 000 ofiar. Film został zrealizowany przez miejscowych twórców (ich nazwiska ze względów bezpieczeństwa pozostają nieujawnione), którzy
wyruszyli do delty Irawadi – regionu najbardziej dotkniętego katastrofą. Jej rozmiary wzbudzają
niedowierzanie. Staranne ujęcia birmańskich operatorów ukazują księżycowy krajobraz, w którym
praktycznie nic nie pozostało na swoim miejscu. Jego melancholijne piękno kłóci się z dosłownością ludzkiego cierpienia. Ci, którym cudem udało się uratować, próbują na nowo zorganizować
sobie życie pośród ruin. Mogą liczyć tylko na siebie i na to, co uda im się znaleźć. Brakuje wszystkiego – lekarstw, ryżu, wody. Morska woda zniszczyła pola ryżowe będące podstawą egzystencji miejscowej ludności. Ofiarom próbują pomagać między innymi miejscowi buddyjscy mnisi, na własną
rękę dowożący najbardziej potrzebującym ryż i wodę. Odprawiając żałobne rytuały, pomagają ocalonym pogodzić się ze śmiercią najbliższych.
90-105_azja.indd 100
100
2010-10-11 16:53:24
Nargis
Birma, Niemcy/Myanmar, Germany 2010 90’
Production
2010 IDFA
2010 CPH:DOX IDFF
2010 Visions du Reel IFF (special
mention)
2010 Montréal World FF
On May 2, 2008, Burma experienced its greatest natural disaster ever, when cyclone
Nargis killed over 150,000 people. Shot by
local filmmakers who must remain anonymous for their protection, the film depicts
the Irrawaddy Delta, cyclone ground zero,
filled with scenes that are hard to fathom.
The meticulous shots by Burmese cinematographers frame a lunar landscape where
melancholic beauty is a contrasting canvas
for pervasive human suffering. Those who
miraculously survived try to pull together
the shambles of their lives among the ruins.
Left to fend for themselves, they forage for
medicine, rice, and water. Seawater destroyed the rice fields that once fed the local population. Local Buddhist monks are trying to
help victims, ferrying rice and water to the
neediest. They also conduct funeral rites for
those, who paid the ultimate price.
Produkcja/Production: Claire Franklin Film
2010-10-11 16:53:25
Strange Birds
of Paradise
Zachodnia Papua, najdalszy południowo-zachodni zakątek Azji, od lat pozostaje zamknięta dla
dziennikarzy i filmowców. Prowincja, przyłączona w latach 60. do Indonezji po sfałszowanym referendum, przez niemal 50 lat podlegała usilnej kolonizacji. W założeniu miała ona na zawsze związać
bogatą w surowce Papuę z przeludnioną Jawą – administracyjnym i politycznym centrum Indonezji. Charlie Hill-Smith, Australijczyk zafascynowany historiami papuaskich uchodźców, postanowił
na własne oczy przekonać się, jak wygląda sytuacja na wyspie. Po pierwszej wizycie wracał tam
jeszcze wielokrotnie, nawiązując nowe kontakty. Film ukazuje prawdziwą papuaską kulturę oraz
próby jej rekonstrukcji na wygnaniu. Hill-Smith oddaje głos Papuasom, wśród których są zarówno
artyści próbujący ocalić dziedzictwo przodków, jak i walczący w dżungli partyzanci. Usłyszymy od
nich historie zniewolenia, oporu i nadziei. Wszelkie próby przeciwstawienia się rządowi w Dżakarcie
są bezlitośnie tłumione przez indonezyjską armię, która de facto rządzi prowincją. Generałowie,
czerpiący gigantyczne zyski z ukrytych w dżungli kopalni, nie mają zamiaru wycofywać się z wyspy,
choć wydawało się, że po upadku Suharto w 1998 roku, Papua może wzorem Timoru Wschodniego
liczyć na niepodległość. Tymczasem Papuasom pozostaje tylko nadzieja, że świat w końcu się o
nich upomni.
102
2010-10-11 16:53:25
www.strangebirds.com.au
Australia 2009 75’ Reżyser/Director: Charlie Hill-Smith Zdjęcia/Cinematography: Angus Kemp
Montaż/Editing: Mark Atkin, Andrew Brinsmaed Produkcja/Production: The House of Red Monkey
2010 Sydney FF
2010 New Zealand IFF
2010 Melbourne IFF
2009 IDFA
2003 Art, Activism and Rock n’Roll
2001 S11 Melbourne
2001 Under Ground Art
2000 Wokabout West Papua
1997 Hong Kong Fooey & the Great
Chinese Takeaway
Located in the farthest corner of Asia, Western Papua has been closed to journalists
and filmmakers for years. Indonesia annexed
the province in the 1960s after rigged elections and forcibly colonized it for 50 years.
Charlie Hill-Smith, an Australian fascinated
with the stories of Papuan refugees, decided
to find out for himself what the situation
is on the island, and returned many times
after his first visit. The film shows real Papuan culture and attempts at its reconstruction
in exile. Hill-Smith gives voice to the Papuan
natives, including guerillas fighting in the
jungle, but also artists working to save their
ancestors’ heritage. Theirs is a story of enslavement, resistance, and hope. All attempts
to oppose the Indonesian government are
mercilessly crushed by its army. The generals that profit handily from hidden mineral
mines have no intent of leaving the island,
though it seemed Papua could follow East
Timor in its own bid for independence after
the death of Suharto in 1998. Meanwhile Papuans can only hope the world will remember their oppression.
s Rajskie
ptaki
2010-10-11 16:53:26
Iron Crows
W Bangladeszu pracuje prawie 30 stoczni złomowych, w których demontuje się ponad połowę
wszystkich statków na świecie. Każdego dnia robotnicy nadciągający tu z biedniejszych regionów kraju ryzykują życie i zdrowie za dwa dolary dziennie. Cmentarzyska statków, gdzie ręcznie
tnie się na kawałki wielkie wraki, wyglądają bardzo fotogenicznie, zresztą poświęcono im już
wiele dokumentów. Ale „Żelazne kruki” wyróżniają się nie tylko pięknymi zdjęciami (docenionymi
przez jury zeszłorocznego festiwalu IDFA w Amsterdamie). Ta opowieść o grupie robotników w
największej bangladeskiej stoczni w mieście Ćottogram, gdzie nawet ptaki wiją swoje gniazda z
żelaznego drutu, wzrusza tym bardziej, że mimo nieludzkich warunków pracy, ogromnego ryzyka i toksycznych substancji nagromadzonych we wnętrzach wraków, twarze bohaterów filmu
promienieją radością na widok każdego nowego statku. Robotnicy uważają je za dar od Allaha
– dzięki pracy nie są głodni i mogą pomóc swoim rodzinom. Jednak dwudziestojednoletniemu
Belalowi nie udało się spełnić marzenia o odłożeniu 700 dolarów w ciągu dziesięciu lat pracy.
Gdy przyjedzie do domu odwiedzić żonę, po raz pierwszy zobaczy swoje niewidome z niedożywienia dziecko...
104
2010-10-11 16:53:27
s
Żelazne kruki
Korea Południowa/South Korea 2009 59’ Reżyser/Director: Bong-Nam Park Zdjęcia/Cinematography: Yeon-Taek Seo Montaż/Editing: Bong-Nam Park Produkcja/Production: CreativEAST
2009 IDFA (Best Mid-length Documentary)
2010 Taiwan IDF
2010 SXSW
2010 ZagrebDox IDFF
Bangladesh is home to nearly 30 scrap
shipyards that dispose of nearly half of
all the world’s vessels. Each day, workers
from the country’s poorest regions risk
life and limb for two dollars a day. Though
the picturesque graveyards have been the
subject of numerous documentaries, but
what sets “Iron Crows” apart is not only
its compelling cinematography (appreciated by the jurors of 2009 IDFA Festival
in Amsterdam). It is also a compelling tale
of a group of laborers from Chottogram
(where even birds weave nests of wire),
who receive each ship with beaming
joy, despite their backbreaking labor, inhumane and toxic working conditions.
They feel each ship comes by the grace
of Allah, giving them the opportunity to
feed themselves and their families. It is
also a tale of broken hope – 21-year-old
Belal could not fulfill his dream of saving
up $700 after 10 months of work; he visits
his wife only to find his son blind due to
malnutrition.
2010-10-11 16:53:28
106-111_wstepniak_propaganda.indd 106
2010-10-11 16:54:06
2010-10-11 16:54:06
Śmierć i zmartwychwstanie
„Lojalnie, ale bez nadmiernej bliskości“ – odpowiedział Gerhard Scheumann swojemu młodszemu koledze Thomasowi Heise, na pytanie, jak zachować się wobec STASI, próbującej zwerbować go do współpracy. Tak przynajmniej pisał Heise w liście (niedatowanym, napisanym prawdopodobnie pod koniec stycznia 1992 roku) do swojego ówczesnego mentora. Lojalność bez nadmiernej bliskości – to sformułowanie znakomicie oddaje swoistą, skomplikowaną postawę Waltera
Heynowskiego i Gerharda Scheumanna wobec NRD – tych Niemiec, których politykę propagowali
z niespotykaną zawziętością i jednocześnie wirtuozerią – między sobą jednak często podając ją w
wątpliwość.
Duet Heynowski & Scheumann był wyjątkowym zjawiskiem w środowisku medialnym NRD. Prowadzone przez nich Studio H&S - początkowo KAG III DEFA - Grupa 11 (1966-69) – pod koniec Warsztat
H&S (1986-91) – było (w zasadzie) niezależnym od Studia Filmów Dokumentalnych DEFA zespołem
produkcyjnym, posiadającym stały skład współpracowników, do którego należeli m.in. Klaus Hellmich (główny operator kamery), Horst Donth (operator kamery i animator), Traute Wischnewski (montażystka), Mathias Remmert (kierownik produkcji) oraz Peter Voigt (drugi reżyser). Heynowski, Scheumann i ich współpracownicy cieszyli się wyjątkowymi przywilejami wizowymi, co było niezbędne
w ich pracy: w końcu Studio H&S propagowało pozycję NRD na arenie międzynarodowej. Niemieccy twórcy tworzyli epickie cykle poświęcone wojnie w Wietnamie, Laosie i Kampuczy, faszyzmowi w Chile oraz terrorowi Czerwonych Khmerów. Z przejęciem pokazywali apartheid w Afryce Południowej, z zaangażowaniem obserwowali wycofanie się oddziałów amerykańskich z Libii, realizowali filmy ukazujące sytuację ruchów wyzwoleńczych w Ameryce Łacińskiej. Sporo uwagi poświęcali uwikłaniom NRF w rozmaite wydarzenia na arenie międzynarodowej. Starali się raczej trzymać
z daleka od polityki wewnętrznej NRD oraz wzajemnych stosunków obu państw niemieckich. Przez
te kilka dziesięcioleci obydwaj realizowali także swoje własne projekty. Scheumann miał swój program telewizyjny „Prisma”, który przeszedł do historii dzięki tzw. „Testamentowi Prismy“ (1965) –
zbiorowi tez dotyczących problematycznej sytuacji telewizji NRD oraz propozycji jej polepszenia. Po
ich ogłoszeniu na IV Kongresie Związku Twórców Filmowych i Telewizyjnych (1982) zespół produkcyjny H&S został „za karę“ czasowo przyłączony do Studia Filmów Dokumentarnych DEFA, jako AG
Kronenstraße (1982-86). Wówczas Heynowski i Scheumann po kilkudziesięciu latach pracy zagranicą
musieli ponownie zająć się sprawami NRD, ponieważ nie zezwalano im na wyjazd z kraju.
Obydwaj wierzyli w NRD i głosili jej idee i postulaty w pierwotnym znaczeniu słowa „propaganda”
(rozważali zresztą genezę tego słowa, pochodzącego od Kongregacji Szerzenia Wiary – Congregatio de propaganda fide, założonej przez papieża Grzegorza XV w 1622 r.): szerzyli wiarę w sprawiedliwość socjalizmu. Zdarzało im się krytykować stosunki panujące w NRD, krytyka ta nigdy jednak
nie miała odzwierciedlenia w ich twórczości filmowej. „Testament Prismy“ został napisany w trakcie XI Plenum Komitetu Centralnego Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności w 1965 r. jako reakcja na szok związany z zamrożeniem działalności branży kulturalnej NRD i przedstawiony jedynie wąskiemu kręgu odbiorców. Paradoksalnie, oficjalne pozwolenie na działalność quasi niezależnego zespołu H&S również pochodzi z okresu owego „zakazanego plenum”. Jak się wydaje, na
2010-10-11 16:54:06
wyższym szczeblu zadecydowano, że artyści zasadniczo wierni linii partii mogą cieszyć się pewną swobodą...
Walter Heynowski (*1927) i Gerhard Scheumann (1930-98) byli dziennikarzami. Pierwszy ukończył teologię i ekonomię i należał do założycieli czasopisma „Eulenspiegel” oraz związanego z nim
wydawnictwa Eulenspiegel-Verlag. Drugi pracował w radiu – najpierw jako reporter, potem w administracji. Na przełomie lat 50. i 60. obaj przeszli do telewizji publicznej NRD: Heynowski realizował satyryczną serię „Zeitgezeichnet”, wykorzystującą karykatury i animację, Scheumann prowadził wspomniany już, wymyślony przez siebie program „Prisma” – magazyn zajmujący się sprawami wewnętrznymi kraju. Zgodnie z pomysłem twórcy, miały być w nim poruszane „problemy
naszego rozwoju“. Faktycznie były, choć nie tak ostro, jak by sobie tego życzył (mimo krytycznego spojrzenia na NRD magazyn Prisma pozostawał przez kilkadziesiąt lat jednym z najpopularniejszych programów telewizji publicznej). Heynowski oprócz „Zeitgezeichnet” zrealizował wówczas sporą liczbę krótko- i średniometrażowych filmów dla telewizji publicznej. Niektóre z nich, powstałe już we współpracy z Scheumannem, wykazują rozpoznawalne cechy stylu H&S. Ich dziełem założycielskim jest „Der lachende Mann - Bekenntnisse eines Mörders”, czyli „Kongo – Müller:
Wyznania mordercy” (1966): długi wywiad z Siegfriedem Müllerem, jednym z najsłynniejszych w
owym czasie najemników walczących w Kongo. Müller, upojony własną sławą i Pernodem, którego w miarę upływu czasu ubywa coraz szybciej, stopniowo pozbywa się wewnętrznych zahamowań. Beztrosko opowiada o popełnionych masakrach, zleceniodawcach i wszelkich możliwych
wojnach, w których brał lub chciałby wziąć udział. „Wyznania”, uzupełnione ostrym komentarzem i
mocnymi zdjęciami archiwalnymi, odniosły na świecie spory sukces, co po tej stronie Żelaznej Kurtyny spotkało się z aplauzem, po tamtej zaś – wywołało gorące polemiki: próbowano nawet cenzurować film.
H&S dobrze odrabiali swoje zadania domowe: dokładnie zgłębiali temat. To, co mówili, miało
ręce i nogi. Nieustannie krytykowano ich za to, że nie mówią wszystkiego, co wiedzą lub wiedzieć powinni. Tę krytykę wywoływał czy wręcz prowokował ich świadomie agresywny styl. Z drugiej strony – unikając uwikłania w pełne sprzeczności wątki poboczne – mogli skupić całą uwagę na sprawach istotnych, które potrafili sformułować z dużym wyczuciem filmowej formy, niepowtarzalnym inscenizatorskim rygorem i radykalnością. Ich filmy krótkometrażowe posiadają chyba
większą wartość artystyczną niż dłuższe dzieła. Takie obrazy jak „Mit vorzüglicher Hochachtung”
/ „Z wyrazami szacunku” (1967), „100” (1971), „Mitbürger!” / „Obywatele!”, (1974), „Psalm 18” (1974),
ujmują wściekłą pomysłowością i siłą emocji. Z kolei dłuższe realizacje imponują szalonym tempem – tu można przytoczyć takie tytuły, jak „Ich war, ich bin, ich werde sein” / „Byłem, jestem, będę”
(1974), „Kampuchea I: Sterben und Auerstehen” / „Kampucza I: Śmierć i zmartwychwstanie” (1981),
„Kampuchea II: Die Angkar” / „Kampucza II: Organizacja” (1981) oraz ich mocno kontrowersyjne
opus magnum „Piloten im Pyjama” / „Piloci w piżamach” (1968). Studio H&S – którego ważnym
członkiem, prezentującym całkiem odmienny, aczkolwiek równoległy głos, był uzdolniony poeta
i eseista Peter Voigt, pozostaje po dziś dzień zagadką, której nie rozwiąże się szukając odpowiedzi
uproszczonych ideologicznie czy artystycznie.
Barbara Wurm & Olaf Möller
2010-10-11 16:54:06
Death and Resurrection
When his colleague Thomas Heise asked Gerhard Scheumann how to behave towards the Stasi trying to recruit him, Scheumann replied, “Loyally, but not too close.” That is what Heise wrote
in an undated letter to his then mentor (probably written near the end of January 1992). Loyalty without being too close perfectly describes the peculiar and complex attitude of Walter Heynowski
and Gerhard Scheumann toward DDR, the Germany whose policy they propagated with total tenacity and virtuosity, while often questioning it among each other.
Heynowski & Scheumann were an exceptional phenomenon of East German media. Their H&S
Studio, initially called KAG III DEFA - Group 11 (1966-69), ultimately H&S Workshop (1986-91), was
basically an independent production team within the DEFA Documentary Film Studio, whose members included Klaus Hellmich (main cinematographer), Horst Donth (cinematographer and animator), Traute Wischnewski (editor), Mathias Remmert (production manager) and Peter Voigt (assistant
director - a talented poet and essayist who presented a completely different though parallel voice).
Heynowski, Scheumann and their colleagues had special visa privileges, which was necessary in
their work of propagating the DDR’s position on the international arena. The East German filmmakers produced epic film cycles devoted to the war in Vietnam, Laos and Kampuchea, fascism in Chile, and Khmer Rouge terror. Their films show touching images of apartheid in South Africa, observations from the American military withdrawal from Libya, and the situation of freedom fighters
in Latin America. They devoted much attention to the DDR’s involvement in various international
events, while attempting to keep DDR’s internal politics and the relations between East and West
Germany at arm’s length.
Over several decades of cooperation, each filmmaker also worked on solo projects. Scheumann
had his own television program called “Prisma,” historic for the so-called “Prisma Testament”
(1965): a collection of theses concerning the problematic situation of East German television and
suggestions for improvement. After announcing it at the 4th Congress of Film and Television Artists
Association (1982), the H&S production team was punished by being temporarily placed under the
control of the DEFA Documentary Film Studio, as AG Kronenstraße (1982-86). During this time of official disfavor, permission to travel was suddenly revoked after many years of making films abroad,
and Heynowski and Scheumann had to once again deal with internal DDR issues.
Both men believed in the DDR. They propagated its ideals and postulates in the fundamental meaning of the word “propaganda” (they considered the genesis of the word propaganda, originating
from the Sacred Congregation for the Propagation of the Faith – Congregatio de propaganda fide,
established by Pope Gregory XV in 1622) by propagating faith in the justice of socialism. They sometimes criticized politics within the DDR, though never in their films. Heynowski and Scheumann
wrote the “Prisma Testament” during the XI Plenary Session of the Socialist Unity Party of Germany in 1965 as a reaction to the shock stemming from freezing of the DDR’s cultural activity, and presented it to very a narrow circle. Paradoxically, official permission for the quasi-independent H&S
team to operate also came from the period of that “forbidden plenary session.” It seems the decision had been made at the highest levels that basically loyal artists could be granted a certain amount of freedom.
2010-10-11 16:54:06
Walter Heynowski (1927-) and Gerhard Scheumann (1930-98) were both journalists. Heynowski
graduated with a degree in theology and economics, and was one of the founders of the “Eulenspiegel” periodical and related Eulenspiegel-Verlag publishing house. Scheumann worked in radio,
initially as a reporter and later in an administrative position. At the turn of the 1950s and 60s, both
joined DDR state television. Heynowski produced the satirical series “Zeitgezeichnet” that used caricatures and animation, while Scheumann came up with and hosted the aforementioned “Prisma”,
television magazine about current East German affairs and “the country’s development problems.”
The program discussed these issues, though not to the extent and depth he would have liked. However, despite its critical approach to the DDR, “Prisma” for years remained one of East Germany’s most popular public television programs. In addition to “Zeitgezeichnet”, Heynowski also produced a large number of short and medium length films for state television. Some of those, especially episodes made with Scheumann, begin to exhibit a style that would later become characteristic
of H&S. Their founding work is “The Laughing Man” (1966), a long interview with Siegfried Müller,
one of the most notorious mercenaries fighting in the Congo. Müller, drunk on his own fame and
Pernod (which disappears increasingly fast throughout the interview), slowly loses his inhibitions.
He carelessly describes massacres committed, exposes the people who ordered them, and all the
wars in which he took part – or would like to. “Laughing Man” includes acerbic voiceover and powerful archive footage. The film was successful throughout the world, garnering the filmmakers applause on this side of the Iron Curtain and engendering heated debate in the West - including attempts at censorship.
H&S always did their homework, researching their topics in-depth, assuring their films held together. Their deliberately aggressive style engendered or even provoked constant criticism that they
failed to disclose everything they knew or should know. On the other hand, by avoiding entanglement in conflicting side issues, they could focus their attention on the essence, which they successfully formulated by exploiting their feel for the film form, unique production rigor and radicalism.
Their short films likely offer greater artistic value then their longer counterparts. Films like “Mit vorzüglicher Hochachtung” / “Very Respectfully Yours” (1967), “100” (1971), “Mitbürger!” / “Citizens!”
(1974), “Psalm 18” (1974) captivate with their rabid creativity and potent emotion. The longer projects are impressive for their breakneck tempo, including “Ich war, ich bin, ich werde sein” / “I was,
I am, I will be” (1974), “Kampuchea I: Sterben und Auerstehen” / “Kampuchea I: Death and Resurrection” (1981), “Kampuchea II: Die Angkar” / “Kampuchea II: Angkar” (1981) and their very controversial magnum opus “Piloten im Pyjama” / “Pilots In Pajamas” (1968). Studio H&S continues to remain
a mystery, which cannot be solved by seeking ideologically or artistically simple answers.
Barbara Wurm & Olaf Möller
2010-10-11 16:54:07
4
100
100
NRD/GDR 1971 6’ Reżyser/Director:
Walter Heynowski
Wykrzywione wściekłością twarze podoficerów, jednostajne tykanie metronomu i narastające
zmęczenie… Sto pompek przy akompaniamencie wywrzaskiwanych obelg: Ty psie! Ty świnio! Ty
małpo! – „100” to bardzo sugestywne przedstawienie kary, jaka czeka amerykańskiego żołnierza,
który zapomniawszy się, nazwie Wietnamczyka człowiekiem…
The non-commissioned officers’ faces contort with rage, monotonous ticking of a metronome,
and increasing fatigue ... One hundred push-ups to the accompaniment of screamed insults: You
dog! You swine! You monkey! – “100” is a very suggestive presentation of the punishment that
awaits the American soldier who calls the Vietnamese “human.”
112
112-131_propaganda.indd 112
2010-10-11 17:08:16
400 c.c
400
NRD/GDR 1966 6’ Reżyserzy/Directors:
cm³
heynowski & scheumann
Walter Heynowski, Peter Voigt
Tytułowe czterysta centymetrów sześciennych to standardowa dawka krwi, jaką pobiera się do
transfuzji. Dzięki honorowym krwiodawcom NRD, niemiecka krew trafi do Wietnamczyków, którzy własną przelali w walce z imperialistyczną agresją.
The titular four hundred cubic centimeters is the standard dose of blood collected for transfusion.
From honorable GDR donors, German blood will go to the Vietnamese, who shed their blood in
the fight against imperialist aggression.
2010-10-11 17:08:16
E
AmokAmok
NRD/GDR 1984 14’ Reżyserzy/Directors: Walter Heynowski, Gerhard Scheumann
Film niemal w całości zmontowany z newsowych materiałów amerykańskiej telewizji. Historia
weterana, który zastrzelił w kalifornijskiej restauracji kilkanaście osób, w zestawieniu z archiwalnymi zdjęciami ukazującymi ofiary US Army w Wietnamie. A jednocześnie krytyka kapitalistycznej
telewizji, w której reklama jest ważniejsza od informacji.
Consisting almost entirely of news footage taken by an American TV station, this is the story of a
veteran who shot a dozen people in a California restaurant. This gruesome tale is combined with
archival photographs showing the victims of the U.S. Army in Vietnam in a condemnation of the
capitalist system and television, where advertising is more important than information.
114
2010-10-11 17:08:17
Exercises
k
Ćwiczenia
Czerwoni Khmerzy, zamierzający w jak najkrótszym czasie stworzyć „nowego człowieka”, próbowali wymazać 2000 lat kambodżańskiej (khmerskiej) historii i kultury. Tymczasem już w
niecały rok po ucieczce Pol Pota, w Phnom Penh ponownie otwarto Szkołę Sztuk Pięknych.
The Khmer Rouge, intending to create a “new man” in as little time as possible, attempted to
wipe out 2,000 years of Cambodian (Khmer) history and culture. Meanwhile, in less than a year
after the fleeing of Pol Pot, the School of Fine Arts reopened in Phnom Penh.
2010-10-11 17:08:18
Brothers
And Sisters
116
2010-10-11 17:08:19
B
Brüder und Schwestern
NRD/GDR 1963 40’ Reżyser/Director: Walter Heynowski
„Bracia i siostry” to kolejny film H&S poświęcony Niemcom z Zachodu. Nawiązująca do biblijnych wzorców retoryka chadeckich polityków
z NRF, zwracających się do „braci i sióstr” zza
Żelaznej Kurtyny, zostaje tu bezlitośnie skrytykowana. Skąd ten nagły przypływ braterskich
uczuć – szyderczo pytają enerdowscy twórcy
– czyżby nasi zachodni sąsiedzi czegoś od nas
potrzebowali? Okazuje się, że tak: na Zachodzie bowiem panuje nędza – poziom bezrobocia i ceny mieszkań osiągają astronomiczne
rozmiary, porównywalne jedynie z majątkami
największych przemysłowców (oddających się
rzecz jasna wyszukanej rozpuście w swoich pałacach). Nic jednak nie trwa wiecznie – nawet
najbogatszym Niemcom z NRF w oczy zaczyna zaglądać widmo bankructwa. Heynowski i
Scheumann bezlitośnie demaskują prawdziwe
motywy zachodnich polityków nawołujących
do zjednoczenia Niemiec. Chodzi rzecz jasna
o pozostawione na Wschodzie majątki i fabryki, które zamiast – jak obecnie – służyć narodowi, mają finansować kolejne fraki i smokingi
zdeklasowanych arystokratów i ekskluzywną
biżuterię dla ich brzydkich żon.
“Brothers and Sisters” is another H&S film
about West Germans, which mercilessly
criticizes the CDU’s biblical rhetoric in West
Germany addressing the “brothers and sisters” behind the Iron Curtain. “Why the sudden surge of brotherly affection?” the GDR
filmmakers mockingly ask, “Do our Western
neighbors need something from us? It turns
out they do: unemployment and housing
prices in the West have reached astronomical proportions, comparable only to the
estates of the country’s biggest industrialists (obviously devoted to the sophisticated
debauchery in their palaces.) But nothing
lasts forever – even the wealthiest Germans from the FRG have begun to see the
looming specter of bankruptcy. Scheumann
and Heynowski mercilessly expose the true
motives of Western politicians calling for
the reunification of Germany. It is obviously
about taking back all estates and factories
left behind in the East, which, instead of – as
presently – serving the nation, are to finance the new tuxedos of classless aristocrats
and exclusive jewelry for their ugly wives.
s
Bracia i siostry
2010-10-11 17:08:19
Photographs C
Fotografie
Fotografien
NRD/GDR 1984 20’
Reżyser/Director: Peter Voigt
Film powstał w okresie chwilowej niełaski władz wobec twórców, którzy tym bardziej chcieli
udowodnić swoje ideologiczne zaangażowanie. „Fotografie” to kolejny film H&S zmontowany w
całości z fotografii – tym razem ukazujących poszczególne etapy rozwoju klasy robotniczej: od
dziewiętnastowiecznych brodatych proletariuszy, po współczesne (bezklasowe?) społeczeństwo
socjalistyczne. Warstwę tekstową stanowią cytaty z dzieł Marksa: jego wizja urzeczywistnia się na
naszych oczach.
“Photos” is a film made during a brief period of official displeasure with the filmmakers, resulting in
their even greater effort to prove their ideological commitment. It is another H&S film consisting entirely of photographs; these images show the development of the working class throughout history:
from 19th-century bearded proletarians to modern (classless?) socialist society. Quotes by Karl Marx
provide the voiceover as his vision becomes reality before our very eyes.
118
2010-10-11 17:08:21
52
s Commando
Kommando 52
Komando 52
Bohaterami – czy raczej antybohaterami – tego filmu są zachodnioniemieccy najemnicy walczący po stronie secesjonistów z Katangi
podczas wojny domowej w Kongo. Twórcy „Komando 52” podając się za zachodnioniemieckich dziennikarzy (metoda ta stanie się
wkrótce ich znakiem firmowym), przeprowadzili z kilkoma z nich
wywiady, które stały się podstawą filmu. Najemnicy, połechtani zainteresowaniem mediów, chętnie opowiadają o tym, jak trafili do Afryki.
Co więcej, sami udostępnili Heynowskiemu (ten akurat film powstał
bez udziału Scheumanna) swoje kongijskie pamiątki: zdjęcia, listy,
pamiętniki i taśmy, które – odpowiednio zmontowane – stanowią o
sile tego filmu. Po raz pierwszy pojawia się w nim postać dowódcy
niemieckich najemników, bohatera kolejnego dokumentu Heynowskiego pt. „Kongo – Müller: wyznania mordercy”.
NRD/GDR 1965 34’ Reżyser/Director: Walter Heynowski
The heroes – or rather antiheroes – of this movie are West German
mercenaries who fought on the side of the Katanga secessionists during the civil war in Congo. Claiming to be Western journalists (which
would soon become their trademark), the makers of “Kommando 52”
recorded several interviews, that form the film’s core. Mercenaries, titillated by media attention, easily talk about how they came to the
Congo. What’s more, they provided Heynowski (Scheumann was not
involved in making this film) with their Congolese memorabilia: photos, letters, diaries and tapes, which – appropriately edited – increase the film’s power, setting the stage for the first appearance of the
German mercenary commander, the hero of the next Heynowski’s
film:“The Man Who Laughs.”
2010-10-11 17:08:21
The Laughing Lo
Man
Der Lachende Mann
Kongo – Müller:
wyznania mordercy
NRD/GDR 1966 62’ Reżyserzy/Directors: Walter Heynowski, Ger-
hard Scheumann
To chyba najbardziej znany poza NRD film Studia H&S – przygotowywana przez wiele miesięcy filmowa prowokacja. Autorzy, podając się
za reporterów zachodnioniemieckiego „Sterna”, namówili na rozmowę jednego z najsłynniejszych najemników tamtych czasów. Siegfried
Müller czuje się przed kamerą bardzo pewnie. Zainteresowanie mediów
sprawia mu przyjemność – z uśmiechem na twarzy przedstawia się
jako „obrońca zachodniej cywilizacji przed bolszewickim zagrożeniem”
i wybitny strateg, którego ambicje sięgają sztabów NATO. Nonszalancko
odpowiadając na pytania, nie podejrzewa ich ukrytego sensu. Nie może
wiedzieć, że widzowie filmu, w którym zagrał główną rolę, zobaczą go
także w innym świetle. Heynowski i Scheumann bowiem ilustrują słowa Müllera archiwalnymi nagraniami, filmami i zdjęciami pokazującymi
jego „działalność” w Afryce.
120
Outside the GDR, this is probably H&S Studio’s best-known film. Posing as “Stern” reporters, Heynowski and Scheumann interview one
of the most notorious mercenaries of that time. Siegfried Müller,
who arrived for his interview with an Iron Cross pinned to his jacket,
felt very confident before the camera. The media interest definitely
made him happy – with a smile on his face, he presented himself as
“a defender of Western civilization from the Bolshevik threat” and an
outstanding strategist. His nonchalant answers show he does not
suspect hidden meaning of the questions asked. He never imagines
the audience will see him in a completely different light. To illustrate
his words, Heynowski and Scheumann use archival recordings, films
and photos showing his “activities” in Africa.
2010-10-11 17:08:21
Love-Letters
66
Liebesbriefe 66 Listy miłosne 66
W tym wyjątkowym dla siebie filmie Heynowski i Scheumann, którzy zazwyczaj unikali zajmowania się wewnętrznymi sprawami Wschodnich Niemiec, prezentują szeroką panoramę społeczeństwa
NRD. „Listy miłosne” to swoisty zbiorowy pamiętnik kilku generacji Niemców o nie zawsze oczywistych życiorysach. Przez film przewija się długi korowód postaci: starzy i młodzi, leśnicy i inżynierowie,
robotnicy i żołnierze. Oto obraz modelowego społeczeństwa socjalistycznego: wszyscy są zadowoleni, a oprócz pracy, którą wykonują z zaangażowaniem, interesują się tylko sprawami osobistymi. W
warstwie obrazowej film składa się niemal wyłącznie z prywatnych fotografii, udostępnionych przez
bohaterów.
This is an exceptional film for Heynowski and Scheumann, who usually avoid dealing with East German issues. “Love Letters” present a broad cross-section of East German society in a collective transgenerational memoir of common and uncommon lives: young and old, forest rangers and engineers,
laborers and soldiers. It is an image of a model socialist society, where everyone is happy and, in addition to the work to which they are committed, interested only in personal matters. The images consist
almost entirely of private photographs provided by the subjects.
2010-10-11 17:08:21
The Angkar
Die Angkar
„Organizacja” (Angkar): tą nazwą podpisywane były rozkazy i obwieszczenia Czerwonych Khmerów – począwszy od decyzji o ewakuacji stolicy (która de facto była wstępem do ludobójstwa), po
raporty z osławionego centrum S-21. Świadectwa ocalałych w zestawieniu z propagandowymi
materiałami reżimu oraz unikalnymi archiwaliami tworzą przerażającą wizję piekła, jakie w imię
wypaczonych komunistycznych idei stworzyli ludzie Pol Pota. Równie mroczne jak świadectwa
tortur są wymarłe ulice Phnom Penh. Tak stolica Kambodży wyglądała w 1979 roku, kiedy wietnamska armia bez walki zmusiła do ucieczki Czerwonych Khmerów, którzy przez niecałe cztery
lata zdołali wymordować niemal jedną czwartą społeczeństwa. Heynowski i Scheumann pojawili
się w opuszczonym mieście wraz z Wietnamczykami – byli pierwszymi, którzy zobaczyli i zarejestrowali obraz Kambodży w momencie, gdy skończył się koszmar. Ich film, ukazujący ze szczegółami rozmiary ludobójstwa Czerwonych Khmerów (i całkiem przekonująco zestawiający je z
bestialstwem hitlerowców), do dziś pozostaje jednym z niewielu dokumentów tamtych czasów.
Choć trudno oprzeć się wrażeniu, że „Die Angkar” został zrealizowany na polityczne zamówienie
Wietnamczyków, a właściwie popierających ich Rosjan, którzy w owym czasie toczyli w Azji Południowo-Wschodniej zajadłą walkę na wpływy z Chińczykami.
122
2010-10-11 17:08:22
rr
Organizacja
“The Organization” (Angkar): this was the name signed on orders and notices by the Khmer Rouge from the order to evacuate the capital (which was,
in fact, a prelude to genocide), to the documents of
the notorious S-21 center. Survivors’ tales juxtaposed
with the regime’s propaganda and unique archival
material form a terrifying vision of hell, which Pol
Pot and his men developed in the name of perverted communist ideals. Just as macabre as the images
of torture are the dead streets of Phnom Penh. This
is what the capital of Cambodia looked like in 1979,
when the Vietnamese army forced the Khmer Rouge
to flee without a fight. Over the preceding four years,
the Cambodian dictatorship managed to exterminate almost a quarter of the country’s population.
Scheumann and Heynowski were with the Vietnamese when they arrived in the deserted city – they
were among the first who saw and recorded the
image of Cambodia once the nightmare was over.
Their film, which shows the magnitude of the Khmer
Rouge genocide (and quite convincingly, compares
it to the cruelty of the Nazis), remains to this day one
of the few documents of that period – and is cited
in serious scientific work as source material. But it is
hard to resist the impression that „Angkar” was made
via a political order of the Vietnamese - close ally of
Soviet Union which at that time fought a bitter ideological battle with the Chinese in Southeast Asia.
2010-10-11 17:08:22
Pilots in Pyjamas
3 – ALL IN A DAYS
WORK
Piloten im PyjamaS 3
124
Czteroodcinkowa seria „Piloci w pidżamach” to najbardziej
znany film wietnamskiego cyklu H&S, zmontowany z wywiadów przeprowadzonych przez Heynowskiego i Scheumanna z pilotami US Army w wietnamskiej niewoli. Część
trzecia, czyli „Robota”, skupia się na ukazaniu bestialstwa
Amerykanów, którzy dokonują ludobójstwa na odległość,
spuszczając tony bomb na głowy wietnamskich cywilów.
Zabijanie jest dla nich pracą (w domyśle: sposobem zarabiania). Oto cywilizacja śmierci – zdają się mówić twórcy
filmu – mordercy w mundurach chodzą na dziewiątą do
pracy, a bomby reklamuje się w gazetach. Ich wina usprawiedliwia wszystko, co się z nimi dzieje, także poza kadrem.
„Piloci w pidżamach” to film, który dehumanizuje swoich
bohaterów w sposób totalny. W najbardziej chyba szokującej scenie jeden z pilotów udziela wymuszonego wywiadu
po dość drastycznie pokazanej przed momentem operacji.
Montażowe zestawienie sugeruje, że dzieje się to w szpitalu uprzednio zbombardowanym przez Amerykanów. To
prawdziwy seans nienawiści. Jeńcy wyglądają źle: przestraszeni, odarci z instytucjonalnego splendoru armii, przebrani w więzienne drelichy. Przedtem, wysoko na niebie w
swoich śmiercionośnych maszynach wzbudzali lęk – teraz
tylko pogardę. To, co mówią (i co poparte jest wymownymi zdjęciami i filmami: trupy dzieci, zgliszcza i leje po
bombach) ma sprawić, że widz poczuje do nich odrazę. Jak
informuje komentator, wieśniakom pozwala się zachować
znalezione szczątki amerykańskich samolotów jako wojenne trofea. Bohaterowie tego filmu również są trofeami
– wystawieni na pokaz przez zwycięzców stają się – nie
mając innego wyjścia – narzędziem propagandy wroga.
2010-10-11 17:08:22
Piloci w pidżamach
cz. 3 – Robota
The four-part “Pilots in Pyjamas,” the most famous of the
Vietnamese series by H&S Studio, is assembled from interviews by Heynowski and Scheumann with captured
U.S. pilots in Vietnam. The third part, “All in a Day’s Work,”
focuses on presenting the bestiality of Americans committing remote genocide by dropping tons of bombs on
Vietnamese civilians. Killing is their job (a way of making
a living). This is the culture of death – the filmmakers
seem to say – killers in uniforms who go to work at nine
and bombs that are even advertised in newspapers. Their guilt justifies everything that happens to them, even
after the camera stops rolling. “Pilots in Pajamas” is a film,
which totally dehumanizes its subjects. In perhaps the
most shocking scene, one of the pilots is interviewed
after a drastic surgery, also shown on film. The editing
suggests this happens in a hospital previously bombarded by Americans. It is a real display of hatred. The
POWs look bad: scared, deprived of military institutional
splendor, dressed in prison fatigues. Previously, they had
aroused fear while flying high in the sky in their deadly
machines – now they arouse only contempt. What they
say (with visual support of eloquent photographs and footage: the corpses of children, ruins and bomb craters)
is supposed to evoke viewers’ aversion. According to the
voiceover, villagers are allowed to keep the remains of
American aircraft as war trophies. The protagonists of
this film, having no other choice, are also trophies – used
as a tool of propaganda for the enemy.
2010-10-11 17:08:22
The Case
of
B
Der Fall Bernd K.
Ten film to swoisty epilog „Wyznań mordercy” – pierwszego oficjalnego dzieła Studia H&S. Bernd
Köhlert był jednym z poległych najemników, o których wspomina w „Wyznaniach” Siegfried Müller.
Twórcom filmu udało się odszukać mieszkającą w NRF matkę Bernda K., która jednak nie wyraziła
zgody na wywiad. Okazało się, że Köhlertowie mieszkali przedtem we Wschodnich Niemczech,
skąd wyjechali, gdy chłopiec miał 15 lat… Heynowski i Scheumann docierają do jego przyjaciół
i znajomych. Jak to możliwe, że chłopiec wychowany w Meklemburgii stał się najemnym żołdakiem? Film ma również drugiego bohatera – to Dieter Gibson, przyjaciel Köhlerta z dzieciństwa.
Dieter jest przykładnym obywatelem NRD, robotnikiem i członkiem partii. A więc, gdyby nie feralna
decyzja o wyjeździe na Zachód, Bernd K. (przedstawiony tu jako ofiara rodziny, systemu, w którym
pieniądz jest najwyższą wartością, i własnej głupoty) mógłby wraz z kolegą współtworzyć szczęśliwe socjalistyczne społeczeństwo NRD…
126
2010-10-11 17:08:23
fK. Bernd
K.
Przypadek Bernd K.
“The Case of Bernd K.” is an epilogue to “The
Laughing Man”, the first official work by the
H&S Studio. Bernd Köhlert is one of the fallen
mercenaries Siegfried Müller describes there. The filmmakers found Bernd K.’s mother
in the FRG, but she refused to grant them an
interview. However, it turned out the Köhlerts previously lived in East Germany, from
where they emigrated when the boy was 15
years old. Heynowski and Scheumann find
his friends and acquaintances in searching
for the answer to how a boy raised in Mecklenburg became a mercenary. The film’s
other protagonist, Dieter Gibson, is Köhlert’s
childhood friend. Dieter is an exemplary citizen of the GDR, a worker and party member.
Therefore, were it not for the feral decision
to emigrate to the West, Bernd K. (presented here as a victim of his family, a system
where money is of utmost importance, and
of his own foolishness) would have been,
along with his friend, a part of the happy socialist society of the DDR.
2010-10-11 17:08:23
R
Psalm
18
C
Psalm 18
Walter Heynowski, Gerhard Scheumann
Film należący do „cyklu chilijskiego” studia H&S, ukazuje dostojników z Pinochetem na czele, podczas mszy zamówionej przez juntę. Pogardliwa, zacięta twarz dyktatora w zestawieniu ze słowami Psalmu 18: „Wołali do Pana, a Pan ich nie żałował”.
This film, part of the Chilean series by H&S studio, shows Chilean dignitaries with Pinochet at the
head during Mass requested by the junta. The disdainful, fierce face of the dictator in contrast with
the words of Psalm 18, “They cried, but there was none to save them: even unto the Lord, but he
answered them not.”
128
2010-10-11 17:08:23
Remington
kaliber 12
NRD/GDR 1972 15’ Reżyserzy/Directors: Walter Heynowski, Gerhard
Scheumann
Łuska tytułowego naboju na pierwszy rzut oka wygląda jak każda
inna. Tylko dlaczego TEJ amunicji nie sposób znaleźć w oficjalnym
katalogu firmy Remington? Szczegółowa analiza ujawnia odpowiedź.
Wewnątrz pocisku znajduje się dwadzieścia stalowych strzałek, które
są w stanie rozerwać cel na strzępy (co obrazowo przedstawia wielokrotnie powtarzana symulacja). Oto broń amerykańskich „myśliwych”
polujących w Wietnamie na bezbronne kobiety i dzieci.
Remington
88Cal. 12
At first glance, the titular shell looks like any other. However, we
don’t find this kind of ammunition in an official Remington catalog. A
detailed analysis shows why: inside, there are 20 steel darts that rip
the target to pieces; just see the slow-motion clip. This is the weapon
American “hunters” use in Vietnam against defenseless women and
children.
2010-10-11 17:08:24
On Both Sides
Hüben und drüben
Tu i tam
Walter Heynowski, Gerhard Scheumann
Tym razem na celowniku H&S znalazła się polityka mieszkaniowa NRF. Zdjęcia nieokreślonych ruder
ilustrują tezę o wyższości socjalistycznego budownictwa nad systemem zachodnim, gdzie większość społeczeństwa musi się gnieździć w zagrzybionych piwnicach. Na szczęście w NRD sytuacja
jest diametralnie różna. Słowo „podwyżka” zniknęło z tutejszych słowników, podobnie jak inne relikty przeszłości: „komornik”, „eksmisja”, „bezdomność”. Życie wygląda tutaj lepiej i weselej. Przynajmniej w telewizji. „Tu i tam” to znakomity dowód na to, że odpowiedni komentarz potrafi całkowicie
zmienić charakter najbardziej wymownych zdjęć.
Here, H&S target the FRG’s housing policy. Photos of unspecified slums support the superiority of
the socialist construction system over its Western counterpart, where people must live in moldy
cellars. Fortunately, the situation is radically different in the GDR. The word “increase,” like other
relics of the past – “bailiff,” “eviction,” “homelessness” has disappeared from local lexicons. Life in the
East looks better and is more fun. At least on television.
130
2010-10-11 17:08:24
s Very
Respectfully
m
Mit vorzüglicher
Hochachtung
NRD/GDR 1967 6’ Reżyserzy/Directors: Walter Heynowski, Peter Voigt
Yours
Z wyrazami
szacunku
To jeden z ciekawszych formalnie krótkich filmów H&S. Znakomicie skomponowane ujęcia ukazujące słynną lipską orkiestrę Gewandhaus Orchestra przy pracy, zestawiono tutaj z kopią donosu na
członków orkiestry, podpisanego przez radcę poselstwa NRF w Nikozji. Fragmenty listu wprowadzają dysonans do ogólnej kompozycji filmu, ale ostatecznie nie udaje im się zakłócić brawurowego wykonania utworu Bacha.
Formally, this is one of the most interesting H&S films. Excellently composed shots show the acclaimed Leipzig Gewandhaus Orchestra working, set against a copy of a report against orchestra
members signed by the attorney of FRG consulate in Nicosia. Fragments of the letter cause dissonance in the overall film composition, however, they cannot ultimately interfere with the bold
performance of the Bach piece.
2010-10-11 17:08:24
132-145_nowe filmy polskie.indd 132
2010-10-11 16:55:00
2010-10-11 16:55:01
The Girl From A
Reading Primer
Alina Margolis była postacią wielkiego formatu. Jej niezwykłym życiorysem można by obdzielić co
najmniej kilka osób. Jej rodzice przyjaźnili się z Marianem Falskim i w dzieciństwie Alina stała się pierwowzorem Ali z najsłynniejszego polskiego elementarza. Podczas wojny brała udział w Powstaniu
w Getcie. Później także w Powstaniu Warszawskim, gdzie odznaczono ja Krzyżem Walecznych. Po
wojnie została żoną Marka Edelmana. Zajmowała się dziećmi chorymi na cukrzycę. Kiedy w wyniku
antysemickiej kampanii Marca ‘68 została zmuszona do wyjazdu (Edelman na przekór wszystkim został w Polsce), w jej niezwykłym życiu rozpoczął się nowy etap. W Paryżu zaangażowała się w działalność organizacji Lekarze bez granic, współtworzyła też polską sekcję Lekarzy Świata. Pomagała ratować uciekających z Wietnamu tzw. boat-people, pracowała w szpitalach w Salwadorze, Czadzie,
Afganistanie i Bośni. W latach osiemdziesiątych organizowała także pomoc dla polskiej opozycji. Później, po demokratycznym przełomie, założyła Fundację Dzieci Niczyje. Mimo ogromu cierpienia, którego doświadczyła i które w życiu widziała, zawsze była osobą umiejącą korzystać z życia i cieszącą
się nim. Autorka filmu towarzyszyła swojej bohaterce podczas jednej z jej ostatnich wizyt w Polsce.
Wywiady z Aliną Margolis i jej bliskimi uzupełnione są w „Ali z elementarza” archiwaliami – m.in. z getta
oraz z okresu pracy dla Lekarzy Świata, towarzyszą im także animacje.
134
2010-10-11 16:55:01
Ala z elementarza
Polska/Poland
Piotr Niemyjski
Kalejdoskop
2010 28’ Reżyserka/Director: Edyta Wróblewska Zdjęcia/Cinematography:
Montaż/Editing: Agnieszka Glińska Produkcja/Production: Studio Filmowe
2008 PRL de Luxe
2006 Podziemny Tygodnik Mazowsze
2010 Krakow FF
2010 The Koszalin Film Debuts Festival
2010 Two Riversides Film and Art Festival
2009 Era New Horizons IFF
Alina Margolis was larger than life and her story
could fill the biographies of several people. Her
parents were friends of author Marian Falski and
Alina became the model of Ala from Poland’s
most famous reading primer. During the war,
she fought in the Jewish Ghetto Uprising, the
Warsaw Uprising and received the Cross of Valor. After the war, she married Ghetto Uprising
war hero Marek Edelman, and cared for diabetic children. When the anti-Semitic campaign of
March 1968 forced her (along with thousands of
other Jews) to leave Poland, a new phase of her
remarkable life began. In Paris, she became involved in Doctors without Borders and cofounded the Polish section of Doctors of the World.
She helped rescue Vietnam’s boat people, worked in hospitals in El Salvador, Chad, Afghanistan, and Bosnia. In the 1980s, she organized
assistance for the Polish democratic opposition.
After Poland’s transformation, she founded the
Nobody’s Children Foundation. Despite the tremendous suffering she experienced and saw in
her life, she continued to enjoy it. The film accompanies Alina during one of her final visits to
Poland. Interviews with her, friends and family,
are enhanced with archive materials from the
Warsaw ghetto, her work with Doctors of the
World, as well as animation.
nowe filmy polskie / new polish films
A
er
2010-10-11 16:55:02
Truth, Virtue
and
Beauty.
The Story of Bohdan Poręba
Bohdan Poręba to postać może nie tyle znacząca, co symptomatyczna w dziejach polskiej powojennej kinematografii. Reżyser historycznych superprodukcji („Hubal”) oraz propagandowych
produkcyjniaków najlepszy okres w karierze przeżywał w latach 70. Był bowiem blisko związany z
polityczną frakcją twardogłowych „patriotów” w PZPR – inspiratorów i beneficjentów antysemickiej
kampanii z marca 1968 r. W roku 1991 nakręcił swój ostatni film – „Siwą legendę”. Była to też ostatnia
w historii koprodukcja polsko-radziecka. Dziś Bohdan Poręba próbuje się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Jak wielu innych politycznych rozbitków do swojej partii przygarnął go w swoim czasie
Andrzej Lepper. Autor filmu towarzyszy swojemu bohaterowi podczas wycieczki do Wilna, publicznych występów, branżowego bankietu. Nie wychodzi przed kamerę, pozwala, by Poręba rozwinął
skrzydła. Ten na filmowym planie czuje się jak ryba w wodzie: moralizuje, dowcipkuje, popisuje się,
komenderuje (wspaniała scena w Sali Kongresowej). Zdaje sobie sprawę z tego, że to może ostatnia
szansa, by pojawić się na ekranie, i jak może stara się zrobić wrażenie. Ksawery Szczepanik pokazuje
swojego bohatera z pewnym dystansem, ale nie pozwala sobie nawet na cień uszczypliwości. Dopiero ostatnia scena ujawni rzeczywisty format wydarzeń, których jesteśmy świadkami.
136
2010-10-11 16:40:26
Pr
pi
e
Prawda,
dobro
i
Film o Bohdanie
piękno. Porębie
2008 Kontrakt
2006 Czesław Story
2005 Bohater Naszych Czasów
2009 Planete Doc Review
More than being significant, Bohdan Poręba is a
symptomatic figure in Polish postwar film. This
director of historic superproductions and propagandistic hack enjoyed the apex of his career in
the mid-1970s. His was a close relationship with
conservative “patriots” of the Polish United Workers Party, the people who fomented and benefited from the anti-Semitic campaign of March 1968.
In the 1980s, he backed martial law, in exchange
for which the government allowed him to produce
his film, “Catastrophe in Gibraltar.” Poręba made his
final film in 1991, “Grey Legend,” which was also
the last Polish-Soviet coproduction. Now, Bohdan
Poręba is trying to find his way in the new sociopolitical reality. Like many other political outcasts,
he joined the political party of Andrzej Lepper.
This film follows Poręba on a trip to Vilnius, during
public performances, and an industry banquet,
allowing him to spread his wings. He is clearly in
his element on the film set where he moralizes,
jokes, hams it up, and directs; well aware it may
be his last chance to appear on screen, he tries to
make the best impression. The film by Ksawery
Szczepanik shows Poręba with a certain amount
of distance, but conveys no spite. The final scene
discloses the actual format of events to which we
are witness.
Polska/Poland 2009 37’ Reżyser/Director: Ksawery Szczepanik Zdjęcia/Cinematography:
Kacper Fertacz, Kacper Czubak, Michał Rytel, Ksawery Szczepanik Montaż/Editing: Paweł Suchta
Produkcja/Production: Darek Dikti Biuro Pomysłów
2010-10-11 16:55:02
S
Inventory
Inwentaryzacja
Polska/Poland 2010 9’ Reżyser/Director: Paweł Łoziński Zdjęcia/
Cinematography: Paweł Łoziński Montaż/Editing: Rafał Listopad, Dorota
Wardęszkiewicz Produkcja/Production: Paweł Łoziński Produkcja Filmów
2009 Chemia
2008 Kici, kici
2004 Miedzy drzwiami
2002 Pani z Ukrainy
1999 Taka historia
1999 Siostry
2010 Krakow FF
2010 Jewish Motifs IFF
Wśród dzikiej zieleni i szumu wysokich, starych drzew młodzi ludzie z uwagą odcyfrowują napisy na leciwych macewach. Trwa inwentaryzacja wielkiego żydowskiego cmentarza. Wydaje się, że jesteśmy gdzieś
daleko, w poszukiwaniu bezpowrotnie utraconej przeszłości. Dopiero ostatnie, piękne ujęcie, gdy kamera
powoli unosi się ponad poziom drzew, ujawnia, że znajdujemy się w centrum wielkiego miasta...
Among wild foliage and the rustle of old trees, a group of people decipher inscriptions on old Jewish
tombstones. It seems we are somewhere distant, in search of an irretrievably lost past. Only with the final
shot, when the camera slowly rises above the trees, do we realize it is all in the middle of a big city.
138
2010-10-11 16:55:02
Polska/Poland 2009 18’ Reżyser/Director: Marcin Janos Krawczyk Zdjęcia/Cinematography: Wojciech Staroń Montaż/Editing: Agnieszka Glińska Produkcja/Production: TVP S.A.,
Staroń Film
aphy:
Sześć tygodni od porodu – tyle czasu ma matka na
decyzję, czy będzie zajmować się dzieckiem, czy też
zrzeknie się praw rodzicielskich. Decyzja jest ostateczna.
Na ekranie widzimy nie tylko ból matki, szpitalną salę,
butelkę zamiast piersi i zastępującą głos pozytywkę – ale
także szczęście nowych rodziców, którzy z niedowierzaniem mogą powiedzieć: „nareszcie”.
Within six weeks of birth, a mother must decide if she
will keep her child or renounce her parenting rights.
The decision is final. We see pain of the mother, the
hospital, a bottle instead of a breast, but also the new
parent’s joy – their dream has finally come true.
iami
y
2006 Rendez-vous
s IFF
2010 Monterrey IFF (Best Short Documentary)
2010 Hot Docs
2010 Message to Man IFF
2009 IDFA
2009 Jihlava IDFF (Silver Eye Award)
2009 Era New Horizons IFF
Weeks
ya Six
Sześć tygodni
2010-10-11 16:55:03
Fresh Cherries
Świeże Wiśnie
Polska/Poland 2010 18’ Reżyserka/Director: Anna Baumgart Zdjęcia/Cinematography: Marcin
Koszałka Montaż/Editing: Grzegorz Pacek
2004 Ekstatyczki, histeryczki i inne
święte
2003 Prawdziwe?
1999 Prezerwatywy, pieniądze, money, lady - no problem
1999 Matka
„Świeże wiśnie” to inteligentna gra reżyserki z konwencją filmu dokumentalnego, z naszą kulturową
pamięcią – wykorzeniającą i tabuizującą, z kontrowersyjnym sposobem radzenia sobie z traumami,
jakim są ustawienia Berta Hellingera, wreszcie ze sztuką filmową Larsa von Triera, a nawet z operatorem
własnego filmu – Marcinem Koszałką. Praca Baumgart dotyka ukrytej prawdy o prostytucji i wykorzystywaniu kobiet w obozach, a także ich powojennej stygmatyzacji. W filmie musi sobie z nią poradzić
Klara – aktorka, wcielająca się w Niemkę zmuszoną do prostytucji w Auschwitz i w Polkę zgwałconą
przez radzieckich żołnierzy. Klara ma się kierować spisanymi wspomnieniami obu kobiet. Bierze udział
w filmowanym ustawieniu Hellingerowskim jako ofiara, ale... kto tu właściwie jest ustawiany?
Anna Baumgart, director of “Fresh Cherries,” plays a witty game with the documentary film convention, our cultural memory – given to denial and taboo, controversial way of handling trauma through
Hellinger’s Constellations, the work of Lars von Trier, and even her own cinematographer. Film touches
hidden truths about prostitution and exploitation of women in the camps - and their stigmatization after
the war. Actress portraying a German woman forced into prostitution at Auschwitz and a Polish woman
raped by Russian soldiers must deal with those stigmas by following the women’s memoirs.
140
2010-10-11 16:55:03
Va
Vakha
and
Magomed
sie
Vakha i Magomed
Polska/Poland 2010 12’ Reżyserka/Director: Marta Prus Zdjęcia/Cinematography: Mateusz
Wajda Montaż/Editing: Cecylia Pacura Produkcja/Production: PWSFTviT
Film Debuts Festival
(Best Short Documentary)
2010 Plus Camerimage
Ojciec i syn: Czeczeni oczekujący w jednym z polskich ośrodków na przyznanie statusu uchodźcy.
Do tej pory uciekali – możemy tylko domyślać się historii, jakie mogliby opowiedzieć. Dziś ich życie
wypełnione jest oczekiwaniem. Cała uwaga ojca skupiona jest na synu, jakby chciał szybko nauczyć
go życia, ochronić przed przyszłymi niebezpieczeństwami. Dramatyczny kontekst zarejestrowanych
scen ojcowskiej troski ujawnią dopiero napisy końcowe.
2010 The Koszalin
Father and son, Vakha and Magomed are Chechens awaiting asylum status in a Polish refugee center.
The only thing they have done until now is run, and we can only imagine the story they would tell.
Today, waiting fills their lives. The father focuses only on his son, as if he wanted to quickly teach him
how to live and protect him against future threats. The dramatic context of paternal care is revealed
only in the final credits.
2010-10-11 16:55:03
Warsaw
Available
Rzadko tak liczne przecież filmowe realizacje na temat społecznego wykluczenia zdają się dotykać
istoty zjawiska. Coś z tej istoty udało się uchwycić Karolinie Bielawskiej i Julii Ruszkiewicz w nagrodzonym w Krakowie Złotym Lajkonikiem filmie – bez wątpienia jednym z najciekawszych polskich
dokumentów ostatnich lat. Jego bohaterki – trzy dziewczyny z popegeerowskich wsi – jadą do
Warszawy. Ania, Gosia i Ilona chcą skorzystać ze specjalnego programu aktywizacyjnego i zacząć
nowe życie w wielkim mieście, które – co przecież wszyscy mówią – otwiera przed ludźmi najwięcej perspektyw. Zapewniono im półroczne zakwaterowanie w bursie Caritasu, pedagoga i doradcę
zawodowego, zajęcia z savoir-vivre’u i pomoc przy pisaniu CV. Czy którejś z nich się powiedzie i co
o tym zadecyduje? Odpowiedź na to ostatnie pytanie to już kwestia interpretacji. Bo jak na świetny dokument obserwacyjny przystało „Warszawa do wzięcia” pozwala wyciągać wnioski samemu
widzowi. Chyba że woli on stawiać pytania. Na przykład takie – do jakiego stopnia wykluczenie
potwierdza się samo w ludzkich głowach – przenosi ze społecznych warunków do psychicznych
struktur decydujących o naszym zachowaniu?
142
2010-10-11 16:55:04
Warszawa
do wzięcia
Telewizja Polska
2010 WorldFest-Houston
Independent IFF (Special
Jury Award)
2010 Krakow FF (Golden
Hobby Horse)
2010 Two Riversides Film
and Art Festival
Karolina Bielawska
2007 Koniec lata
2005 Bielińskiego 6
2005 Hotel
2005 Młoda para
2004 Ricardo Wadowski
Julia Ruszkiewicz
2006 Sezon na kaczki
Of the countless films about social exclusion, so few seem to find its essence
as successfully as Karolina Bielawska’s
and Julia Ruszkiewicz’s “Warsaw Availiable.” This award-winning film is certainly
one of the best Polish documentaries in
recent years. The protagonists move to
Warsaw from villages that once hosted
collective farms, often Poland’s most underdeveloped communities. Ania, Gosia
and Ilona want to take advantage of a
special activation program and start new
lives in the big city, which, as everyone
says, offers bountiful opportunities. They
have six months boarding with Caritas, a
teacher and professional counselor, savoir-vivre courses and help with writing
their resumes. Will any be successful and
if so, why? The answers are open to interpretation rather than forced upon the
audience, but the film does ask questions,
including the extent to which social exclusion is a psychological condition.
Polska/Poland 2009 51’ Reżyserki/Directors: Karolina Bielawska, Julia Ruszkiewicz
Zdjęcia/Cinematography: Bartosz Piotrowski, Kacper Czubak, Dominik Danilczyk, Tomasz Woźniczka, Dominik Zadęcki Montaż/Editing: Agnieszka Kowalczyk Produkcja/Production: Eureka Media,
2010-10-11 16:55:04
Bye
Bye
GDR!
To Liberty via Warsaw
Film przedstawia losy kilku spośród kilkuset obywateli NRD, którzy latem 1989 roku wybrali w Warszawie wolność, przeskakując przez płot ambasady RFN. W Polsce do historii przeszły już pierwsze
częściowo wolne czerwcowe wybory. Tymczasem w NRD siedemdziesięciosiedmioletni Erich Honecker wciąż trzymał wszystko w (nieco trzęsącej się już) garści. Obywatele Wschodnich Niemiec
nie chcieli dłużej czekać. Nikt nie spodziewał się, że Mur przetrwa już tylko kilka miesięcy. Jedni dostali się do Polski legalnie. Inni przedzierali się przez zieloną granicę na Odrze, wówczas praktycznie
strzeżoną tylko z jednej strony. Ale i tak nie wszystkim mogło się udać. Jeden z bohaterów filmu,
złapany podczas próby ucieczki, trafił na kilka miesięcy do osławionego więzienia Stasi w Poczdamie. Mimo wysiłków enerdowskich pograniczników wkrótce na terenie Ambasady RFN na Saskiej
Kępie zaroiło się od uciekinierów. Cała okolica zastawiona była porzuconymi przez nich bezpańskimi trabantami. Autor filmu dotarł do kilku osób, które w taki właśnie sposób ominęły rdzewiejącą
Żelazną Kurtynę. Dawni uchodźcy, a także okoliczni mieszkańcy i personel ambasady z łezką w
oku wspominają pamiętne lato 1989 roku. Film dobrze oddaje klimat tamtych czasów, euforię – już
wolnych – Polaków i nerwowe oczekiwanie Niemców, którzy nie mogli doczekać się wolności.
144
2010-10-11 16:55:06
DR! Żegnaj DDR!
Przez Warszawę ku Wolności
Polska/Poland 2009 56’ Reżyser/Director: Krzysztof Czajka Zdjęcia/Cinematography: Rafał
Jerzak Montaż/Editing: Ewa Różewicz Produkcja/Production: Fundacja Współpracy Polsko
2010 Tranzyt DFF
1996 Brückenbau
1996 Schmuggelzug
1992 Von Kaliningrad Nach
Königsberg
1992 Wremja
1990 Polen Im Umbruch
1987 Wie War Majdanek, Wie
Ist Waldbröl
1985 Nicht Irgendeine Reise
1983 Pater Forycki: Glaube,
Liebe, Hoffnung
1982 Herzlich Willkommen
1981 Książe
This is the story of several of the hundreds of
East Germans who chose freedom by clambering over the wall of Warsaw’s West German Embassy. Poland had already held its first
partially free elections, while the 70-year-old
Erich Honecker continued his (somewhat
shaky) grip on the DDR. Some East Germans
could no longer wait; few suspected the Wall
would last only a few more months. Some
made it to Poland legally. Others crossed the
natural border of the Oder River, guarded
practically on one side at the time. Still, not
all could succeed. One of the film’s protagonists caught during his escape attempt, spent
several months in the infamous Stasi prison
in Potsdam. Despite the efforts of DDR’s border guards, Warsaw’s West German Embassy
teemed with refugees and the entire neighborhood littered with their abandoned Trabant cars. The director reaches several people who escaped the rusting iron curtain in
just this way. The former refugees as well as
local residents and embassy personnel recall
the memorable summer of 1989 with a tear
in her eye. “Goodbye DDR” is an excellent reflection of that time, the euphoria of newly
freed Poles and the nervous anxiety of Germans hungering for freedom.
-Niemieckiej,
2010-10-11 16:55:06
146-151_wstepniak_pulkowniki.indd 146
2010-10-11 17:11:17
2010-10-11 17:11:18
PÓŁKOWNIKI ZE WSCHODU
W retrospektywie poświęconej filmom zatrzymanym przez cenzurę zobaczymy w tym roku
siedem tytułów. Będą to „półkowniki” z Europy Środkowej i Wschodniej. To tutaj cenzura miała w XX wieku największe pole do popisu, tutaj skrępowanie wolności twórczej nakazami i zakazami państwowych urzędników zaowocowało najwybitniejszymi dziełami filmowej metafory. Staraliśmy się wybrać takie filmy, które rzadko lub nigdy nie gościły na ekranach polskich kin.
W ciągu ostatnich dwudziestu lat zdarzały się co prawda w Polsce przypadki cenzury prewencyjnej (najsłynniejszy z nich to oczywiście „Witajcie w życiu” Henryka Dederki, którego wciąż
nie można w Polsce legalnie zobaczyć), ale złotymi czasami cenzury były niewątpliwie lata realnego socjalizmu.
W krajach po drugiej stronie Żelaznej Kurtyny cenzura miała najczęściej charakter obyczajowy. W Polsce, Czechosłowacji czy ZSRR decyzję o niedopuszczeniu filmu do rozpowszechniania
podejmowano często zupełnie arbitralnie, kierując się względami politycznymi lub osobistymi.
Skierowanie filmu na półkę mogło mieć na przykład charakter ostrzeżenia lub kary dla niepokornego twórcy (to zapewne przypadek filmu Jerzego Skolimowskiego „Ręce do góry”, który na
półce spędził 18 lat – choć powszechnie uważa się, że przyczyną cenzorskiej ingerencji była
tu pamiętna scena z gigantycznym portretem Stalina). Istniały wówczas różne formy kontroli
rozpowszechniania informacji. Film mógł zostać np. warunkowo dopuszczony do dystrybucji –
o ile twórca zgodził się na wprowadzenie żądanych zmian. Mógł również zostać „wprowadzony do rozpowszechniania” w jednej tylko kopii (w praktyce miało go wówczas szanse obejrzeć
najwyżej kilkaset osób). Najbardziej dotkliwą bronią cenzorów było jednak zatrzymanie filmu i
odłożenie go na tzw. „półkę”. Kryteria, zgodnie z którymi oceniano filmy pod kątem ich ideologicznej przydatności, zmieniały się wraz z wymianą rządzących ekip i podlegały różnym fluktuacjom. Zdarzało się, że o tym, czy film trafi do rozpowszechniania, decydowały osobiste poglądy na sztukę danego „działacza kultury”. Produkcję „Na srebrnym globie” Andrzeja Żuławskiego
przerwano na życzenie ministra Wilhelmiego. Jednym z najbardziej nieoczywistych „półkowników” jest film, który pokazywaliśmy na WATCH DOCS dwa lata temu – „14 Dni: prowokacja bydgoska” Jacka Petryckiego i Grzegorze Eberhardta. W tym przypadku na półce magazynu WFD
nielegalnie nakręcone materiały schowali sami twórcy.
W zestawie, który prezentujemy w tym roku, znalazły się filmy bardzo różne – i z bardzo różnych powodów zatrzymane. Wspaniały dokument słowackiego twórcy Dušana Hanáka „Obrazy starego świata”, ukazujący zapomnianą przez Boga i ludzi tatrzańską wioskę trafił na półkę,
ponieważ władze uznały, że wspomnienie o ginącej kulturze nie pasuje do obrazu Czechosłowacji jako kraju nowoczesnego i uprzemysłowionego. Postępowi cenzorzy bardzo często okazywali się konserwatywni do bólu. Jeden z najciekawszych formalnie i treściowo filmów czeskiej
nowej fali - „Palacz zwłok” okazał się dla nich obrazem zbyt trudnym. Mroczny film Herza, mierzący się z kwestią współodpowiedzialności czeskiego społeczeństwa za Holokaust i sugeru-
2010-10-11 17:11:18
jący, że przeciętny, kochający porządek obywatel, może w odpowiednich warunkach stać się
mordercą na usługach reżimu, nie mógł znaleźć uznania w oczach władz. Ze wszystkich krajów
socjalistycznych największą swobodą cieszyli się twórcy w Jugosłowii – ale i tam powstało kilka
filmów, których rozpowszechnianie zostało wstrzymane lub bardzo ograniczone. Najsłynniejszym z nich jest legendarne dzieło Dušana Makawejewa „WR – tajemnice organizmu”. W tym
przypadku cenzura miała charakter głównie obyczajowy, choć nie bez politycznej domieszki – awangardowe połączenie marksizmu i wolnej miłości pod patronatem Wilhelma Reicha
było zbyt frywolne nawet jak na warunki najbardziej liberalnego baraku obozu socjalistycznego. Co ciekawe, kiedy reżyser znalazł się za granicą, brytyjscy cenzorzy zrazu również nie dopuścili jego filmu na ekrany londyńskich kin. Stało się to możliwe dopiero, kiedy przysłonił psychodelicznymi wzorami nagą postać, wzbudzającą najwięcej kontrowersji. W Związku Radzieckim palmę pierwszeństwa, jeśli chodzi o kłopoty z cenzurą, dzierży Kira Muratowa. Co ciekawe,
jej „Syndrom asteniczny” trafił na półkę w roku 1992 – kiedy praktycznie cenzura przestała istnieć i przez krótką chwilę w Rosji wolno było robić wszystko. W ramach naszej retrospektywy
pokazujemy jeden z jej pierwszych filmów – „Krótkie spotkania”. Film zatrzymano ze względu
na niezgodne z socjalistyczną moralnością prowadzenie się głównego bohatera (Włodzimierz
Wysocki w swojej pierwszej roli na wielkim ekranie).
Obok filmu Skolimowskiego w ramach retrospektywy zaprezentujemy również dwa inne filmy
polskie – tym razem dokumentalne. Pierwszy z nich – przedwojenna „Droga młodych” Aleksandra Forda – trafił na sanacyjną półkę za sprawą niewygodnej dla władz sugestii, że o głodujące dzieci lepiej od państwa zadba żydowska organizacja samopomocowa. Drugi – „Robotnicy 71” – to przykład cenzury, której celem jest ukrycie przed społeczeństwem prawdziwego obrazu rzeczywistości. Co ciekawe, film został bez udziału twórców przemontowany i pokazany
w telewizji pod zmienionym tytułem.
W programie tegorocznego festiwalu znalazło się więcej „półkowników”. Najsłynniejszy z nich
to z pewnością „Titticut Follies” (1967) Fredericka Wisemana, którego publiczne pokazy były w
USA zabronione aż do 1991 roku. Prezentujemy też zakazany w Kambodży dokument Bradleya
Coxa „Kto zabił Wałęsę z Phnom Penh?”, który znalazł się w retrospektywie poświęconej Azji Południowo-Wschodniej.
Na drugą część retrospektywy – „Powrót półkownika” – poświęconą cenzurze zachodniej, zapraszamy w przyszłym roku.
Konrad Wirkowski
2010-10-11 17:11:18
SHELVED GEMS
The 2010 WATCH DOCS banned film retrospective includes seven films from Central and Eastern
Europe. Here censors wielded the greatest power, while the directives and prohibitions limiting
creative freedom paradoxically resulted in the greatest cinematic metaphors. We sought films
that had never been released or rarely shown on Polish screens.
The period of social realism was the golden age of censorship, although there have been instances of prior restraint in Poland in the last two decades, the best-known being Henryk Dederko’s “Welcome to Life,” which still cannot be legally shown in Poland.
While censorship usually honed in on morality in countries outside the Iron Curtain, in Poland,
Czechoslovakia, or the USSR, decisions to block distribution often involved extremely arbitrary
political or personal factors. Sometimes, censoring a film served as a warning to a defiant filmmaker. This was probably the case with Jerzy Skolimowski’s “Hands Up,” which spent 18 years
on the shelf, though most people think it was the memorable scene involving Stalin’s gigantic
portrait. At the time, authorities used various methods to control the spread of information. For
instance, a film could receive conditional distribution, if the artist would agree to certain changes. Another method involved allowing only a single film print into distribution, thus assuring no
more than several hundred people would see it. The most severe weapon available to censors
was to completely block a film’s right to distribution. The criteria used to judge a work’s ideological correctness changed along with governing officials and other factors. Sometimes, the personal taste of a ‘culture official’ decided if a film would be censored. For example, Polish Minister
of Culture Janusz Wilhelmi ordered production of Andrzej Żuławski’s “On the Silver Globe” stop.
One of the most interesting cases of shelved films is “14 Days: Bydgoszcz Provocation” directed
by Jacek Petrycki and Grzegorz Eberhardt (screened at WATCH DOCS in 2008), when the filmmakers themselves hid on the studio shelves illegally shot footage.
This year’s ‘Shelved gems’ repertoire includes several very different films, censored for various reasons. The excellent Slovak documentary “Pictures of the Old World” by Dušan Hanák, showing a Tatra mountain village that time forgot, was censored because officials deemed that remembering a dying culture did not comport with the image of Czechoslovakia as a modern
and industrialized state. Progressive censors were sometimes painfully conservative. One of the
most interesting (formally and thematically) films of the Czech new wave, “The Cremator” was
evidently too difficult for them. Herz’s dark work deals with Czech co-responsibility for the Holocaust and suggests that under the right circumstances, a law-and-order loving citizen could
become a state-sponsored murderer; all this was too much for authorities. Artists in Yugoslavia
enjoyed the greatest freedom of all the socialist states, but even there officials censored some
productions. The best known is “WR – Mystery of the Organism” by Dusan Makavejev - here, the
censorship mainly involved moral issues with a pinch of politics. The film’s avant-garde mix of
2010-10-11 17:11:18
Marxism and free love was too saucy for even the most liberal barracks of the socialist camp. Interestingly, when the director went abroad, British censors also banned his film, allowing it only
after Makavejev covered most graphic example of on-screen nudity with psychedelic patterns.
Kira Muratova was the USSR’s most censored director. Her “Asthenic Syndrome” was banned
even in 1992, during the brief moment in Russia when censorship had practically ceased to exist
and artistic freedom reigned. Our retrospective includes “Short Encounters” one of her earliest
films, banned for violating socialist morality (Vladimir Vysotky in his first role on the big screen).
In addition to Skolimowski’s banned feature film, the retrospective includes two Polish documentaries. One, the pre-war “We’re on our Way” by Aleksander Ford was inconvenient to officials for its suggestion that a Jewish grass-roots organization took better care of hungry children than the state. The other - “Workers 71,” is an example of censorship that seeks to hide images of reality from the public. Infamously re-edited without the filmmakers’ consent, state television went on to broadcast it under a different title.
This year’s festival includes more banned films. The best known is certainly Frederick
Wiseman’s “Titticut Follies” (1967), banned from public screening in the USA until 1991. We also
present Bradley Cox’s “Who Killed Chea Vichea?” banned in Cambodia, as part of the South East
Asia retrospective.
We look forward to the second part of the retrospective devoted to Western censorship, during
next year’s WATCH DOCS festival repertoire.
Konrad Wirkowski
2010-10-11 17:11:18
WE ARE ON OUR
Mir Kumen On
WAY
Jeden z najciekawszych formalnie polskich filmów przedwojennych, powstały z inicjatywy żydowskiego sanatorium dla dzieci im. Medema w Miedzeszynie i sfinansowany przez Bund, został
zatrzymany przez cenzurę pod zarzutem żerowania na nędzy mas i propagandy światopoglądu
komunistycznego. Miały się one skrywać pod pozorami humanitaryzmu i współczesnych metod
wychowawczych. Zapewne chodziło o sceny, gdy w geście solidarności z głodnymi strajkującymi z Zagłębia mali kuracjusze postanawiają zrezygnować z jednego posiłku dziennie i zaprosić na
turnus trójkę dzieci z regionu objętego strajkiem. Mogły one sugerować, iż żydowska organizacja
samopomocowa lepiej troszczy się o współobywateli niż sanacyjne państwo polskie.
Dzisiejszego widza uderza kontrast losów filmu i jego bohaterów z emanującą z ekranu radosną
niewinnością – z obrazami dzieci karmiących króliki, mądrzących się na Korczakowskich z ducha
zebraniach i czytających regulamin z takimi przykazaniami, jak: „mniej mów, a więcej jedz”.
Film Forda uzmysławia, do jakiego stopnia wydarzenia historyczne mogą zmienić perspektywę
odbioru. Współczesny widz ani na moment nie zapomina, że te piękne portrety żydowskich dzieci
w krainie obfitości, cieszących się nią po ukończeniu sezonowych prac w ogródku, zarejestrowane zostały w przededniu Zagłady. Wiadomo skądinąd, że w 1942 roku zginęli wszyscy bohaterowie filmu – dzieci i wychowawcy.
152
152-165_pulkownicy.indd 152
2010-10-11 16:55:34
UR
On
Droga młodych
Polska/Poland 1936 45’ Reżyser/Director: Aleksander Ford Zdjęcia/Cinematography: Stanisław
Lipiński Produkcja/Production: Sanatorium im. Medema w Miedzieszynie
1975 Jest pan wolny, doktorze Korczak
1964 Pierwszy dzień wolności
1960 Krzyżacy
1953 Piątka z ulicy Barskiej
1951 Młodość Chopina
1948 Ulica Graniczna
1945 Majdanek - cmentarzysko Europy
1937 Społem
1932 Legion ulicy
1930 Narodziny gazety
PÓŁKOWNIKI ZE WSCHODU / SHELVED GEMS
Censored for its alleged exploitation of poverty and promotion of communism, “We’re On
Our Way” is formally one of the most interesting Polish pre-WWII films. Censors claimed
these images of a Jewish children’s sanatorium attempted to hide these transgressions
beneath a veneer of humanitarianism and
modern education methods. It is likely they
feared scenes where young patients express
solidarity with hungry strikers by giving up
one meal a day and invite three children from
the striking region for a stay at the sanatorium, acts that may have suggested the Jewish self-help organization cared better for
citizens than Poland’s then-government.
The fate of the film’s children, depicted carelessly feeding bunnies, showing off their
smarts, and reading rules to the tune of ‘Talk
less, eat more,’ is poignant as Aleksander
Ford’s film epitomizes the extent to which historical events can change interpretation of
a film. Not for a second can we forget that
these beautiful portraits of Jewish children
enjoying life in the land of plenty were made
on the eve of the Holocaust and that in 1942,
everyone depicted in the film had been killed.
2010-10-11 16:55:34
Brief Encounters
Karotkije
wstrieczi
Krótkie spotkania to podwójny – reżyserski i aktorski debiut Kiry Muratowej oraz pierwsza poważna rola
Włodzimierza Wysockiego. Ten ostatni gra tutaj wędrownego geologa, uwikłanego w romas z dwiema kobietami. Pierwsza z nich - Walentyna (w tej roli Muratowa) jest urzędniczką, druga (debiutancki
występ Niny Rusłanowej) – kelnerką, która zostaje uwiedziona przez przystojnego Maksima. Wynajęta przez Walentynę jako pomoc domowa, wkrótce przekona się, że jej chlebodawczyni ma romans
z tym samym mężczyzną. Struktura filmu Muratowej opiera się w znacznej mierze na nielinearnym
toku opowiadania – co można uznać za jeden z pierwszych symptomów wpływu francuskiej nowej
fali na kino radzieckie. Niekonwencjonalna fabuła i bezpruderyjne ukazanie prywatnego życia ludzi
radzieckich przyczyniły się do umieszczenia filmu na indeksie. Kamieniem obrazy stała się sugestia,
że urzędniczka na państwowej posadzie rujnuje sobie życie, przesadnie poświęcając się obowiązkom.
Film nie niósł żadnego wywrotowego przesłania, a decyzję o umieszczeniu go na półce można traktować jako symptom powrotu do łask z gruntu stalinowskiego poglądu, iż prywatne życie obywateli jest
sprawą polityczną. Krótkie spotkania wyrażają aspiracje pokolenia radzieckich twórców, które doszło
do głosu w latach 60., natomiast ich perypetie z cenzurą odzwierciedlają postawę władz wobec owych
aspiracji.
154
2010-10-11 16:55:35
s
Krótkie
spotkania
ZSRR/USSR 1967 96’ Reżyserka/Director: Kira Muratova Zdjęcia/Cinematography: Gennadi
Karyuk Montaż/Editing: Olga Charkova Produkcja/Production: Odesskaya Kinostudiya
Khudozhestvennykh Filmov
2004 The Tuner
2002 Chekhov’s Motives
2001 Second Class Citizens
1994 Passions
1992 Sentimental Policeman
1989 Asthenic Syndrome
1987 Change of Destiny
1979 Getting to Know Whole Wide
World
1971 Long Goodbyes
1964 Our Honest Bread
1963 On the Steep Cliff
”Short Encounters” is Kira Muratova’s debut
feature and one of the first major roles of
the famous Soviet songwriter, singer and
actor Vladimir Vysotsky. Vysotsky plays a
nomadic Soviet geologist romantically involved with two women. One (Muratova)
is a Communist official in a small provincial
town, the other (Nina Ruslanova’s debut) a
young dishwasher at a geological expedition
site. The film’s structure relies heavily on flashbacks and non-linear narrative, marking
one of the first influences of French new
wave on Soviet cinema. Though the unconventional narrative and candid depiction
of a Soviet officials’ private life going to ruin
(due to unwavering devotion to duty) may
have been the main reasons for the ban, the
film bears no explicitly subversive political
message. The ban was an early sign that
rendering Soviet private life again had political meaning, as was the case in Stalinist
times but not during Khrushchev’s Thaw.
“Short Encounters” expresses the aspirations of the Soviet 1960s generation and the
reaction of Soviet authorities.
2010-10-11 16:55:35
Pictures of Obrazy Obst
the Old World
„Obrazy starego świata” to niekwestionowane arcydzieło europejskiego dokumentu, swoim egzystencjalnym radykalizmem obnażające powierzchowność setek innych dokumentalnych realizacji
na popularny temat – obrazy życia na obrzeżu cywilizacji. Tutaj obrzeże to jest nam zresztą geograficznie całkiem bliskie – chodzi o starych mieszkańców słowackiej, tatrzańskiej wioski. Poetycki
esej wizualny Hanáka na 17 lat trafił na półki, choć nie jest to film polityczny, ani w istocie nawet
społeczny. Sięga bowiem głębszych i bardziej podstawowych poziomów ludzkiego doświadczenia, obcych oficjalnemu światopoglądowi komunistycznemu, który ekstrapolował wszelkie rzeczy
podstawowe i ostateczne w społeczną i świetlaną przyszłość, zmieniając przy tym ich pierwotną,
zawsze niepokojącą aurę w urzędowy, zdeklarowany optymizm. Chyba właśnie brak tego ideologicznego optymizmu nie pozwolił uśpić czujności cenzorów – nie ulega wątpliwości, naprawdę mieli przed sobą dzieło subwersywne i pozasystemowe. Film inspirowany fotografiami Martina
Martinčeka działa przede wszystkim siłą niezwykłych portretów, których surowe wizualne piękno
wydaje się emanować z wnętrza oglądanych postaci. Niektórych z nich – wioskowego fascynata
przestrzeni kosmicznej, niepełnosprawnego staruszka na kolanach wchodzącego po schodach do
domu – już się nie zapomina.
156
2010-10-11 16:55:36
Obrazy starego świata
zy starého sveta
Czechosłowacja/Czechoslovakia 1972 70’ Reżyser/Director: Dušan Hanák Zdjęcia/Cinematography: Alojz Hanúsek, Martin Martinček Montaż/Editing: Alfréd Bencic Produkcja/
Production: Slovenský film Bratislava-Koliba
1995 Papierove hlavy
1991 Súkromné zivoty
1989 Ja milujem, ty milujes
1986 Tichá radost
1969 322
1967 Omsa
1965 Výzva do ticha
1963 Sest otázek pro Jana Wericha
”Pictures of the Old World” is an unquestionable masterpiece of European documentary cinema, with existential radicalism
that contrasts the shallowness of countless
documentary films that also show images from the outskirts of civilization. The
outskirts here are a Slovakian village in the
Tatra Mountains. Though censored for 17
years, Dusan Hanák’s poetic visual essay is
not a political or even social film. It goes to
far deeper and more fundamental levels of
human experience, alien to official Communist dogma, which extrapolated all things
existential into a brilliant socialist future,
twisting their endemically disquieting nature into bureaucratic optimism. It seems this
lack of ideological optimism frightened censors; they clearly had a subversive and alternative work of art on their hands. Inspired
by photographs of Martin Martinček, the film’s power lies in its unusual portraits of people whose raw visual beauty radiates from
their very souls. Some, like the village cosmos aficionado or disabled old man who
climbs stairs on his knees, are hard to
forget.
2010-10-11 16:55:37
The Cremator
Spalovač mrtvol
Nieco już zapomniane arcydzieło czeskiej nowej fali przeleżało na półce ponad dwadzieścia lat i
trafiło na ekrany dopiero po upadku komunizmu. Tytułowy bohater –psychopata, który śniąc na
jawie własny sen o potędze, wysługuje się okupantowi – nie mógł spodobać się nowym czechosłowackim władzom w rok po inwazji wojsk Układu Warszawskiego. Karl Kopfrkingl na pozór wiedzie
żywot najzwyklejszego czeskiego mieszczucha, którego jedyną rozrywką są niedzielne spacery z
rodziną. Tyle tylko, że Karl zajmuje się paleniem zwłok... Powoli lecz nieubłaganie rodzi się w nim
obsesja wydajności: gigantyczne krematorium, z zewnątrz bardziej przypominające pałac, potrzebuje nowych ciał do spalenia. Akcja filmu rozgrywa się pod koniec lat 30. XX wieku. Już wkrótce
pojawią się nowi władcy kraju, którzy będą mieli dla Karla bardzo interesującą ofertę… Film Juraja
Herza, inspirowany dziełami Hitchcocka, Bergmana i Buñuela, określany bywa jako „surrealistyczno–ekspresjonistyczny horror”. Na uwagę zasługuje tu właściwie wszystko – począwszy od przerażającego scenariusza Ladislava Fuksa, który przystosował do potrzeb filmu swoją powieść pod tym
samym tytułem, poprzez fantastyczną scenografię, aż po niesamowite zdjęcia Stanislava Miloty,
nieustannie eksperymentującego z ustawieniami kamery, by pogłębić mroczno-nierealny klimat
filmu.
158
2010-10-11 16:55:37
r Palacz zwłok
vol
Czechosłowacja/Czechoslovakia 1969 95’ Reżyser/Director: Juraj Herz Zdjęcia/
Cinematography: Stanislav Milota Montaż/Editing: Jaromír Janáček Produkcja/Production:
Filmové Studio Barrandov, Sebor
A somewhat forgotten masterpiece of the
Czech new wave spent over twenty years
shelved by censors, to be screened after the
fall of communism. The titular protagonist,
2009 Tma
Karl (Rudolf Hrušinský), a psychopath that
2004 Tajné sny
has delusions of grandeur while serving the
1996 Maigret tend un piège
enemy, had little chance to win favor from
1994 Lara - Meine Jahre mit Bo- the new Czech authorities a year after Warris Pasternak
saw Pact tanks rolled into Prague. He leads
1993 Die Dumme Augustine
the life of a regular citizen, whose only enter1991 Žabí král
tainment is the Sunday walks with his family.
1986 Galoše šťastia
However, his workplace is a bit unusual - Karl
1985 Zastihla mě noc
works as a cremator. Slowly but inexorably,
1984 Sladké starosti
he gives in to his obsession of efficiency. His
1983 Straka v hrsti
gigantic crematorium, with its palatial exte1981 Buldoci a třešně
rior, needs new bodies to burn. Set in the late
1930s, Czechoslovakia’s new masters will
1978 Deváté srdce
soon have a very tempting offer for Karl.
1976 Den pro mou lásku
Inspired by the work of Hitchcock, Bergman,
1975 Holka na zabití
and Buñuel, Juraj Herz’s film has been de1972 Morgiana
scribed as a “surreal-Expressionist horror.”
1971 Petrolejové lampy
Everything is exceptional here, beginning
1970 Noční můry
1969 Sladké hry minulého léta with the script, which Ladislav Fuks adapted to film from his own novel, the fantastic
1965 Sběrné surovosti
production design, and uncanny cinematography by Stanislav Milot, with experimental
angles that heighten the film’s dark and unreal feel. Hrušinský’s acting is on the highest
level; his Karl seems absent in contacts with
people, but comes alive during his favorite
task.
2010-10-11 16:55:37
Hands Up!
Film Jerzego Skolimowskiego to bodaj najdłużej przetrzymywany na cenzorskiej półce film PRL.
Zatrzymany w 1967 roku, przeleżał tam 18 lat, by wejść na ekrany dopiero w drugiej połowie lat 80.
Ukazuje on spotkanie po latach dawnych przyjaciół. To „Niewinni czarodzieje”, którzy wkroczyli w
czasy małej stabilizacji (skądinąd Skolimowski i Łomnicki wystąpili w debiucie Wajdy). Wspominają
dawne wybryki (legendarny epizod z czworookim Stalinem) i rzucają się w wir szaleńczej nocnej
eskapady, gdzieś po drodze zamieniającej się w prawdziwą psychodramę. Dopiero nad ranem okaże
się, że wagon, którym jechali, był tylko przetaczany na bocznicę – znajdują się wciąż w tym samym
miejscu… „Ręce do góry” formalnie wciąż nawiązują do „polskiej nowej fali”, której Skolimowski był
współtwórcą i bodaj najważniejszym przedstawicielem. Ale w warstwie sensu, jest to pożegnanie z
Andrzejem Leszczycem, alter-ego reżysera – bohaterem uciekającym od odpowiedzialności i stabilizacji. Leszczyc z „Rąk do góry” przestał uciekać. Ma samochód i pracę. Sen o buncie się skończył
i wszyscy – oportuniści i nonkonformiści – ramię w ramię posłusznie ustawiają się w szeregu. Skolimowski twierdzi, że gdyby nie kłopoty filmu z cenzurą, nie wyjechałby z kraju, tylko dalej tworzył
nowofalowe obrazy. Ale wydaje się, że „Ręce do góry” zamykają nową falę w polskim kinie. Zresztą
rok później, w marcu 1968 roku definitywnie skończył się pewien okres polskiej historii.
160
2010-10-11 16:55:39
Ręce do góry
Polska/Poland 1967/1981 90’ Reżyser/Director: Jerzy Skolimowski Zdjęcia/Cinematography:
Witold Sobociński, Andrzej Kostenko Montaż/Editing: Zenon Piórecki, Grażyna Jasińska, Krystyna
Rutkowska Produkcja/Production: Zespół Filmowy Syrena
2010 Essential Killing
2008 Cztery noce z Anną
1989 Wiosenne wody
1985 Lightship
1982 Moonlighting
1970 Deep End
1967 Start
1966 Bariera
1965 Walkower
1964 Rysopis
This film by Jerzy Skolimowski spent 18 years
on the shelf, longer than any other in communist Poland, only to be released in the second
half of the 80’s. In the meantime, the director
added a prologue, including contemporary
images of a ruined Beirut, and an interview with
Volker Schlöndorff. Paradoxically, censors cut
the prologue in the theater version - censoring
the film again.
The film is the story of old friends meeting for
the first time in years. They are the “Innocent
Sorcerers” of Andrzej Wajda’s film, whose lives
have now stabilized (Skolimowski and Łomnicki feature in Wajda’s debut). They reminisce
about old antics (the legendary caper with the
four-eyed Stalin) and paint the town. Somewhere along the way, the adventure turns psychodrama. In the morning, they discover they
are still in the same place - their train car never
travelled, being merely sidetracked. “Hands Up”
formally references the Polish new wave, which
Skolimowski helped create. The film is a farewell to Andrzej Leszczyc, the director’s alter ego
with his penchant for running from responsibility and stabilization. The Leszczyc from “Hands
Up” has stopped running, he has a car and a job.
The dream is over and everyone – opportunists
and nonconformists alike, fall in line.
2010-10-11 16:55:39
Workers
‘71:
Nothing About Us Without Us
Na początku lat 70. w polskim filmie dokumentalnym zwrócił na siebie uwagę nowy nurt,
tzw. później „nowa zmiana”. Wśród jego sztandarowych twórców znaleźli się reżyserzy
„Robotników ‘71” - Krzysztof Kieślowski i Tomasz Zygadło. Imponujący jest zresztą cały skład ekipy
– przy filmie pracowali m.in. Bohdan Kosiński, Wojciech Wiszniewski, Paweł Kędzierski, Tadeusz
Walendowski, Witold Stok, Jacek Petrycki i Lidia Zonn. Kieślowski był wówczas niedługo po obronie
swojej pracy dyplomowej „Film dokumentalny a rzeczywistość”, w której pisał o potrzebie maksymalnej wierności rzeczywistości. Szybko jednak okazało się, że zdaniem władz, w swojej potrzebie
autentyzmu Kieślowski z kolegami zaszli za daleko. „Próbowaliśmy zrobić szeroki portret robotników. Tych, którzy mają rządzić - teoretycznie przynajmniej - i mają trochę inne poglądy, niż można
było przeczytać na pierwszej stronie Trybuny Ludu.” - powiedział potem o filmie Kieślowski. Bez
zgody obu reżyserów gotowy już film przemontowano – i tak z „Robotników” powstali przyzwoicie polukrowani „Gospodarze”, mieszczący się w kanonach socjalistycznej propagandy. „Robotnicy” pozostali filmem – legendą. Nawiążą do nich Andrzej Chodakowski i Andrzej Zajączkowski w
„Robotnikach ‘80”, zrealizowanych w czasie sierpniowego strajku w Stoczni Gdańskiej, i Andrzej
Piekutowski w „Górnikach ‘88” – relacjonujących robotniczy opór wiodący do przełomu 1989 roku.
162
2010-10-11 16:55:40
Robotnicy ‘71:
Nic O Nas Bez Nas
Polska/Poland 1972 47’
Reżyserzy/Directors: Krzysztof Kieślowski, Tomasz Zygadło
Zdjęcia/Cinematography: Jacek Petrycki, Witold Stok, Stanisław Mroziuk Montaż/Editing: Lidia
Zonn, Maryla Czołnik, Joanna Dorożyńska, Daniela Cieplińska Produkcja/Production: WFDiF
A new trend in documentary filmmaking,
later referred to as the “new change,” appeared on the Polish film scene in the early 1970s. Its leading directors included the
Krzysztof Kieślowski
filmmakers of “Workers ‘71,” Krzysztof Kie1994 Trzy kolory: Biały
ślowski and Tomasz Zygadło (though the
1991 Podwójne życie Weroniki
entire crew is a list of impressive talent, such
1987 Krótki film o zabijaniu
as Bohdan Kosiński, Wojciech Wiszniewski,
1984 Bez końca
Paweł Kędzierski, Tadeusz Walendowski,
1980 Gadające głowy
Witold Stok, Jacek Petrycki and Lidia Zonn).
1979 Amator
1977 Z punktu widzenia nocnego At the time, Kieślowski had just completed
work on his thesis “Documentary Film and
portiera
Reality,” where he describes the need for
1976 Blizna
maximum devotion to reality. The authori1974 Pierwsza miłość
ties however, deemed Kieślowski and friends
1973 Murarz
went too far in their quest for authenticity.
1970 Byłem żołnierzem
“We attempted to make a broad portrait of
1968 Z miasta Łodzi
workers. Those people who are supposed
1966 Urząd
to rule [in socialism], theoretically, at least,
and actually have somewhat different views
Tomasz Zygadło
than you could read on the first page of the
2006 Szkoła podstawowa czyli “Trybuna Ludu” [state-owned newspaper],”
wykształciuchy
Kieślowski later commented. Officials orde1986 Sceny dziecięce z życia
red the completed film reedited without the
prowincji
filmmakers’ consent, thus turning “Workers
1980 Ćma
‘71” into the sugarcoated socialist propaganda of “Managers”.
1977 Rebus
1976 Mikrofon dla wszystkich
1968 Made in Poland
Wybrana filmografia
/Selected Filmography:
2010-10-11 16:55:41
W.R. - Mysteries
of the Organism
W.R. - Misterije
organizma
Najsłynniejszy film najbardziej znanego jugosłowiańskiego twórcy kina artystycznego został pokazany na kilku jugosłowiańskich festiwalach, po czym trafił na półkę. Podobno przyczyną były
protesty ze strony Rosjan. Wkrótce film zdobył renomę w kręgach fanów kina artystycznego na Zachodzie, w Europie Wschodniej pozostaje jednak prawie nieznany. „WR” zaczyna się jako dokument,
którego bohaterem jest Wilhelm Reich – asystent Freuda i twórca teorii energii seksualnej, przez
całe życie walczący z tłumieniem popędu, które uważał za źródło wszelkiego zła (w tym – faszyzmu). Wkrótce jednak w filmie pojawiają się kolejne tropy – dokument miesza się z fikcją, fragmenty
filmowej apoteozy stalinizmu („Przysięga” M. Cziaurellego) łączą się ze zdjęciami transseksualnej
gwiazdy ze stajni Warhola – Jackie Curtisa – oraz innych przedstawicieli nowojorskiej bohemy. Jest
też wątek belgradzki: mamy tu historię feministki Mileny próbującej uwieść radzieckiego łyżwiarza
figurowego Włodzimierza Iljicza (!) oraz jej koleżanki Jagody, która zamiast mówić o wolnej miłości,
stosuje ją w praktyce. Na poziomie treści jest tutaj aż za dużo motywów, które mogły wzbudzić
podejrzliwość cenzury – nawet w najbardziej liberalnym baraku socjalistycznego obozu, jakim była
Jugosławia. Ale Makavejev jest równie subwersywny na poziomie filmowej formy. Bez skrupułów
zderza ze sobą przeciwstawne obrazy i sensy, tworząc nieprawdopodobne kolaże znaczeń.
164
2010-10-11 16:55:42
ies
nism
W.R. - Tajemnice
organizmu
Jugosławia/Yugoslavia 1971 80’ Reżyser/Director: Dušan Makavejev Zdjęcia/Cinematography:
Pega Popovic, Aleksandar Petkovic Montaż/Editing: Ivanka Vukasovic Produkcja/Production:
Neoplanta Film
1996 Danske piger viser alt
1993 Gorila se kupa u podne
1985 The Coca-Cola Kid
1981 Montenegro
1974 Sweet Movie
1968 Nevinost bez zastite
1967 Ljubavni slucaj ili tragedija sluzbeni-
ce P.T.T.
1965 Covek nije ptica
1957 Antonijevo razbijeno ogledalo
1957 Antonijevo razbijeno ogledalo
1953 Jatagan mala
This, the most famous film of the best-known
Yugoslavian art-house director, was screened
at several Yugoslav festivals and then censored, supposedly due to protests from the Soviets. Acclaimed among fans of art-house cinema in the West, this work remains relatively
unknown in Eastern Europe. “WR” begins as a
documentary, with the story of Wilhelm Reich, Freud’s assistant and author of the sexual
energy theory. Reich has been fighting sexual
repression throughout his life, which he considers the root of all evil (including fascism).
Soon, the documentary begins to mix with fiction, fragments of the cinematic apotheosis of
Stalinism (Mikheil Chiaureli’s “The Vow”), images of Jackie Curtis, the transsexual actor from
Warhol’s films, and other New York bohemians.
There is also the Belgrade connection, with its
story of the feminist Elana attempting to seduce Vladimir Ilyich (!), a Russian figure skater,
and her friend Jagoda, who does not stop at
merely preaching free love. The script has too
many themes that raised red flags among sensors, even in Yugoslavia, the most liberal state
of the socialist bloc. But Makavejev is equally
subversive on the formal level, unscrupulously clashing images and themes to create an
unbelievable collage of meanings.
2010-10-11 16:55:42
168-181_zdrowie.indd 166
2010-10-11 17:09:30
2010-10-11 17:09:31
Balka
- Three Stories
Ba
Trzy historie, jakie w swoim filmie przedstawiają siostry Meksin, opowiadają o kobietach, narkotykach i epidemii AIDS na Ukrainie. W bohaterkach pierwszej opowieści trudno na pierwszy rzut
oka rozpoznać narkomanki z wieloletnim stażem. Tego dnia czeka je ciężka próba: obie wykonają powtórny test i obie przekonają się, że są seropozytywne. Bohaterka kolejnej opowieści, Tania,
nie ma złudzeń. Wie, że jest nieuleczalnie chora. Postanowiła walczyć o swoje życie ze względu
na dziecko i rozpoczęła terapię substytucyjną, choć mieszkający z nią ojciec dziecka wciąż zażywa narkotyki. Z kolei Galia – również była narkomanka – odnalazła sens życia pomagając innym
wyrwać się z nałogu. Niestrudzenie odwiedza kolejne meliny, dodaje otuchy, przynosi lekarstwa.
Czasem jedyną pomocą, jaką może zaoferować, jest zwykła szczera rozmowa. Wiadomo nie od
dziś, że AIDS wciąż rozprzestrzenia się na Ukrainie – podobnie jak w innych krajach byłego ZSRR
– w zastraszającym tempie. „Trzy historie” ukazują alternatywę dla restrykcyjnej polityki narkotykowej (nowy rząd Ukrainy zaostrzył ostatnio kurs w tej dziedzinie), która nie przynosi efektów.
Darmowe, powszechnie dostępne testy na obecność wirusa HIV, programy substytucyjne i wymiany igieł oraz praca ulicznych wolontariuszy – trzy przedstawione w filmie przykłady pozwalają mieć nadzieje na to, że epidemię AIDS uda się przynajmniej spowolnić.
168
2010-10-11 17:09:32
Bałka - trzy historie
Ukraina/Ukraine 2010 35’ Reżyserki/Directors: Anya Meksin, Leeza Meksin Zdjęcia/
Cinematography: Anya Meksin Montaż/Editing: Anya Meksin, Leeza Meksin Produkcja/
Production: Open Society Institute
Anya Meksin
2010 Couch
2008 Berated Woman
Świat jest chory / world is sick
The Meksin sisters’ three stories are of
women, drugs and the Ukrainian AIDS
epidemic. The protagonists of the first
story are not obvious long-term drug
users, but the day they learn they are
HIV+ has come. In another story, Tanya,
has no illusions and knows she is incurably ill. She decided to fight for her life
for her child and began replacement therapy, though the child’s father continues
to use. Galia, a former drug addict, has
found meaning by helping others break
free of addiction. She tirelessly visits flophouses, providing comfort and bringing
medicine. Sometimes, the only help she
can offer is earnest conversation. AIDS
continues to spread in the Ukraine and
other states of the former USSR at a frightful rate. “Three Stories” offers an alternative to Ukraine’s restrictive and ineffective drug policy. Freely accessible HIV
testing, replacement therapy and needle
exchange programs, as well as street volunteer work are the three examples offered in the film that provide some hope
this epidemic may at least be slowed.
2010-10-11 17:09:32
A DeadlyDodelijk
Dilemma
Dilemma
Kwestia eutanazji – szczególnie w naszym kraju – zdaje się być nierozerwalnie związana z wyznawanym światopoglądem. Dla jednych eutanazja będzie niedopuszczalnym morderstwem w majestacie prawa, dla drugich – aktem miłosierdzia kończącym niewyobrażalną udrękę. Film Juul Bovenberg nie staje po żadnej ze stron w tej ideologicznej dyspucie. Pokazuje natomiast eutanazję z
perspektywy tych, którzy jej dokonują. Holandia jest jednym z ośmiu krajów świata, gdzie dopuszcza się jej stosowanie. Eutanazji można tam dokonać, o ile cierpienie chorego jest nie do zniesienia i nie ma szans na poprawę, pacjent dobrowolnie i przez dłuższy czas nalega na jej przeprowadzenie i ma pełną świadomość swojego stanu zdrowia. Ponadto, diagnozę kwalifikującą pacjenta do zabiegu musi potwierdzić przynajmniej jeden niezależny specjalista. Film Bovenberg ukazuje trzech rodzinnych lekarzy, którym przyszło zmierzyć się z najtrudniejszym może lekarskim dylematem. Wszyscy trzej od lat znają swoich pacjentów i pozostają z nimi w bliskich stosunkach.
Wiedzą, że decyzja o skróceniu cierpień nie została podjęta przez chorych pochopnie, pod wpływem emocji czy zewnętrznej presji. Wiedzą też, że odkładanie ich własnej decyzji na później to
tylko ucieczka od odpowiedzialności. Chyba najlepiej zdają sobie sprawę z ogromu cierpienia, jakie jest udziałem ich podopiecznych, a mimo to czują opór przed dokonaniem zabiegu, który ma
tak krańcowy wymiar. W końcu przecież do tej pory starali się zrobić wszystko, by ratować życie…
170
2010-10-11 17:09:33
Le
Lekarski dylemat
Holandia/the Netherlands 2009 52’ Reżyserka/Director: Juul Bovenberg Zdjęcia/
Cinematography: Joost van Herwijnen Montaż/Editing: Rinze Schuurman Produkcja/
Production: Talent United
2010 Thessaloniki DF
2010 Sunny Side of the
Doc
2008 Nest Clingers
2003 The Dunning Brothers
2003 Laura is my Father
2002 Looking fo Loedertjes
1998 Haagse Klasse
1998 Yoy
1998 Bashir
1997 Haalweide
1997 Veldpost
1996 The Camping
1994 Ida
Positions on euthanasia seem to be inextricably linked with religious views (or lack
thereof), being impermissible legalized murder to some and an act of mercy to others.
Juul Bovenberg’s film takes no sides in this
ideological dispute. It does, however show
euthanasia from the perspective of those
who perform it. Holland is one of eight countries that allow euthanasia, which may be
performed if the pain is intolerable with no
chance for improvement, the patient of his
or her free will insists on it while fully aware
of their condition. Additionally, at least one
independent specialist must confirm this
diagnosis. “Deadly Dilemma” is about three
family physicians dealing with the toughest
of issues. All have known their patients closely for years and are aware the decisions
to end their suffering are not taken in haste,
under emotional or outside pressure. They
also know that deferring their own decision
is but an escape from responsibility. Aware of
the tremendous pain their patients suffer, the
doctors still have reservations before the procedure and its ultimate consequences. After
all, until now, they have done everything in
their power to prevent suffering. Only they
can answer their own ultimate questions.
2010-10-11 17:09:34
Living in
Emergency:
Stories of Doctors Without Borders
Mark Hopkins pytany o jednozdaniowe podsumowanie swojego filmu nazwał go „podróżą w poszukiwaniu granic idealizmu”. Ekipa filmowa podąża śladem czworga wolontariuszy organizacji
Lekarze bez granic, pracujących w ogarniętych wojną rejonach Konga i Liberii. Dwóch z nich to
nowi – 26-letni australijski doktor wysłany do odległej kliniki gdzieś w buszu i amerykański chirurg,
próbujący poradzić sobie z przygniatającą liczbą nagłych przypadków w oddziale ratunkowym stołecznego szpitala. Hopkins portretuje też wyczerpanego weterana, który zbyt wiele już widział i
przeszedł, oraz dynamiczną szefową misji, dzielnie starającą się podtrzymać morale i nie pozwolić,
by napięcie wymknęło się spod kontroli. To trudne zadanie, zważywszy przemęczenie, stres, brak
wsparcia i dramatycznie trudne wybory, przed jakimi stają lekarze. Ile jeszcze godzin bez snu uda
się wytrzymać, zanim trzeba będzie komuś odmówić pomocy? Jak dalece można przekraczać granicę między medycyną, jaką poznali w zachodnich klinikach, a hochsztaplerką, do jakiej muszą się
posuwać z braku zaopatrzenia? W tym realistycznym obrazie jest miejsce na kłótnie, krew, pot i łzy,
dużo alkoholu i papierosów, ale także na śmiech i niewiarygodną wręcz determinację. Lekarze bez
granic udzielają rocznie pomocy około dziesięciu milionom pacjentów.
172
2010-10-11 17:09:35
Życie na
ostrym dyżurze
USA 2008 93’ Reżyser/Director: Mark N. Hopkins Zdjęcia/Cinematography: Sebastian
Ischer Montaż/Editing: Bob Eisenhardt, Sebastian Ischer, Doug Rossini Produkcja/Production:
Red Floor Pictures
2010 Mumbai FF
2009 Hot Docs
2009 Munich FF
2009 Palm Springs IFF
2008 Venice FF
When asked to sum up his film in a sentence, director Mark Hopkins called it, “A journey that explores the limits of idealism.” The
film crew follows four Doctors without Borders volunteers working in war-torn Congo
and Liberia. Two are novices, a 26-year-old
Australian doctor sent to a remote clinic and
an American surgeon trying to deal with
an overwhelming number of emergencies.
There is the exhausted veteran, who has
seen too much, and the dynamic head of
the mission, valiantly trying to hold up morale and keep tension under control. That is a
tall order when exhaustion, constant stress,
lack of support and dramatic choices are the
doctors’ daily bread. How many more hours
can they last without sleep, before refusing
to help someone? This realistic film offers
arguments, blood, sweat and tears, lots of
booze and cigarettes, but also laughter and
images of unfathomable determination. Doctors without Borders annually help about
10 million people.
2010-10-11 17:09:35
No Woman
No Cry
Co roku dla ponad pół miliona kobiet na świecie ciąża jest wyrokiem śmierci. Co minutę z powodu
przed- lub poporodowych komplikacji umiera kolejna matka. A przecież większości z tych niepotrzebnych śmierci można by łatwo zapobiec. Autorka filmu – Christy Turlington Burns – to jedno
z najbardziej rozpoznawalnych nazwisk świata mody. Większość z nas kojarzy jej twarz z kampanii
reklamowych, w których brała udział. Kiedy podczas porodu swojego drugiego dziecka sama o
mało nie straciła życia z powodu poporodowych komplikacji, postanowiła bliżej przyjrzeć się problemowi. Film, nakręcony na trzech kontynentach, ukazuje najrozmaitsze problemy, z jakimi muszą się zmagać kobiety. W najdalszych zakątkach slumsów stolicy Bangladeszu spotykamy kobiety,
które za sprawą religijnych i kastowych uprzedzeń boją się szukać pomocy u lekarza. Poznajemy
sytuację młodej Masajki w Kenii, która w zaawansowanej ciąży musi przejść dziesięć kilometrów
do najbliższego punktu medycznego. W Gwatemali (tu sytuacja przypomina nieco nasze rodzime
podwórko) ekipa filmu towarzyszy położnej, która dokonuje nielegalnych aborcji. Nawet w USA,
gdzie poród jest bardzo kosztowny, sytuacja nie wygląda najlepiej... Ciepły i bardzo „kobiecy” film
debiutującej reżyserki jest znakomitym przykładem zaangażowanego kina dokumentalnego, które
bez naiwnego sentymentalizmu dotyka problemów istotnych dla wszystkich.
174
2010-10-11 17:09:37
USA, Tanzania, Bangladesz, Gwatemala/USA, Tanzania, Bangladesh, Guatemala 2010 60’
Reżyserka/Director: Christy Turlington Burns Zdjęcia/Cinematography: Kirsten Johnson
Montaż/Editing: Sari Gilman Produkcja/Production: Turly Pictures
2010 Tribeca FF
Pregnancy is a death sentence for over half
a million women around the world annually
– where a woman dies of pre or post-partum
complications every minute. Most of these
senseless deaths are preventable. Director
Christy Turlington Burns is one of the biggest
names in fashion modeling who nearly died
while giving birth to her second child and
decided to get involved. Shot on three continents, “No Woman No Cry” follows the trials
of women in Bangladeshi slums, afraid to seek
medical assistance because of religious and
caste prejudice, in the Kenyan plains where a
Maasai woman in advanced pregnancy must
walk ten kilometers to the nearest medical clinic, and in Guatemala (a situation eerily reminiscent of Poland) where a midwife performs
illegal abortions. The situation in the USA is
particularly troubling - how is it that in a country that spends more per capita on healthcare than any other, the number of women
dying in childbirth is higher than in Bosnia or
Hungary? This warm and very feminine debut
is a great example of an engaged documentary that explores problems important to all,
without naive sentimentalism.
www.nowomannocrythemovie.com
2010-10-11 17:09:39
Park Mark
Nie wystarczy znaleźć dobrego bohatera, który „zrobi” film. Trzeba go jeszcze umieć pokazać.
Z pewnością takiej umiejętności nie zabrakło twórcom „Marka z parku” – wyrazy podziwu należą
się tak scenarzyście i reżyserowi (Baktash Abtin), za świetny pomysł na opowiadanie i jego udaną
realizację, jak autorom zdjęć (Toraj Aslani, Ako Salemi), za stworzenie wspaniałej atmosfery nocnego miasta w błyskotliwej stylistyce pięknego kiczu, przywodzącej na myśl filmy Almodóvara (ujęcie
w tunelu zachwyciłoby w najbardziej wyszukanym filmie fabularnym) i wreszcie jednemu z najciekawszych reżyserów kina irańskiego, Mohammadowi Shirvaniemu, za mistrzowski wręcz montaż.
Tytułowy Mark jest bezdomnym uzależnionym od cracku, żyjącym na ulicach Teheranu. W dzień
śpi w parkach, w nocy okrada skrzynki z jałmużną dla najuboższych. Towarzyszymy mu w jednej
takiej nocnej wyprawie, słuchając, jak snuje barwną opowieść o swoim życiu – dilera, męża, ojca,
bogacza w USA i wreszcie społecznego wyrzutka w Iranie. W oficjalnym obrazie Teheranu nie ma
miejsca na narkomanów, bezdomnych czy prostytutki i stąd zapewne tak wiele powstaje o nich filmów. „Mark z parku” jest wyraźnie inny niż pozostałe takie dokumenty. Łącząc potencjał metaforyczny (okradanie skrzynek z datkami!) z realistycznym konkretem, jest przede wszystkim zupełnie obcy wszelkiej retoryce, także retoryce skargi i buntu, a przez to bezczelnie wręcz buntowniczy.
176
2010-10-11 17:09:39
k
Mark z Parku
2009
42’ Reżyser/Director: Baktash Abtin Zdjęcia/Cinematography: Toraj Aslani,
Ako Salemi Montaż/Editing: Mohammad Shirvani Produkcja/Production: Baktash Abtin
Iran
2010 Thessaloniki DF
2010 Mumbai FF
2008 The Near Dream
2007 Mika
2007 The Sleep Penetration
2006 The Sand Jar
2005 The Solar Eclipse
Finding a protagonist who “makes” a film is one
thing, but the makers of “Park Mark” enhance that
with truly cinematic storytelling ability. The titular Mark is a homeless crack addict living on the
streets of Teheran. In the day, he sleeps in parks,
at night he robs charity boxes of donations intended for the poorest. The camera follows Mark
on one such escapade, listening to a colorful tale
of his life as dealer, husband, father, wealthy man
in America, and, finally, a social outcast in Iran.
There is no place for drug addicts, the homeless, or prostitutes in the official face of Teheran, which is likely why so many documentaries
are being made about them. “Park Mark” is a cut
above other such films with is combination of
metaphor (stealing from charity boxes!) and realistic specifics; it eschews any rhetoric, including
complaint or rebellion to produce a film that is…
impudently rebellious. Congratulations to scenarist and director Baktash Abtin for his excellent
story and production. Cinematographers Toraj
Aslani and Ako Salemi create a sultry atmosphere
of the nocturnal city in beautifully flash kitsch, recalling the films of Pedro Almodóvar (the shot in
the tunnel is befitting of any artsy feature film),
with masterful editing by Mohammad Shirvani,
one of the most interesting directors of Iranian
cinema.
2010-10-11 17:09:39
Silence
=Death
Silence
=Mortes
Czarny plakat „Silence=Death” z odwróconym podstawą do dołu różowym trójkątem przeszedł do
klasyki społecznego designu. Stworzony w 1987 roku przez nowojorskich aktywistów gejowskich
mobilizował opinię publiczną przeciw milczeniu władz wobec epidemii AIDS, uważanej przez nie
za problem społeczny drugiego rzędu, bo nękający homoseksualistów i prostytutki. Twórcy projektu podarowali go następnie grupie protestu ACT UP, do której sami się przyłączyli.
Na dwudziestą rocznicę ACT UP Paris dziesięć artystek pod opieką Elisabeth Perez z CHAZ Productions przygotowało zestaw trzyminutowych filmów opisujących współczesne doświadczenia
Francuzek – nosicielek HIV. Kolekcja „Milczenie=Śmierć” tchnie artystyczną świeżością i nie ma nic
wspólnego z typowym filmem zleceniowym. Mieści dokumenty i fikcje bardzo różnorodne formalnie i treściowo, które łączy bezkompromisowa szczerość, autentyzm świadectwa i przenikliwa społeczna świadomość doświadczonego aktywizmu. Do najciekawszych chyba prac należą formalnie
sytuujące się na biegunach – czytane wprost do kamery świadectwo kobiety zwolnionej z pracy
i portret wyniszczonej chorobą, nagiej dziewczyny, która próbuje dowiedzieć się od lekarki, czy
może się jeszcze podobać swojemu chłopakowi.
178
2010-10-11 17:09:41
Milczenie=Śmierć
es
Francja/France 10x3’ 2010 Reżyserki/Directors: Karim Albou, Solveig Anspach, Sylvie Ballyot,
Lola Frederich, Catherine Corsini, Chritine Dory, Rachida Krim, Valérie Mréjen, Brigitte Sy, Sandrine
Veysset Zdjęcia/Cinematography: Claire Mathon, Brigitte Barbier, Cédric Ledonche, Jean-Pierre
Boyer, Tariel Meliava, Aurore Lossouarn, Isabelle Razavet, Pascal Granel, Eric Sicot, Nicolas Bordier,
Emmanuel Collinot, Frédéric Serve Montaż/Editing: Anne-Laure Viaud, Dominique Marcombe,
2010 Festival du Film de Femmes
2010 Monteral Human Rights FF
2010 Vienna Independent Shorts
The Silence=Death poster, with its inverted pink
triangle on black background is a social design
classic. Drawn up in 1987 by New York’s gay activists, it helped mobilize public opinion against
official silence toward the AIDS epidemic, previously largely ignored by authorities viewing it
as touching homosexuals and prostitutes. The
designers donated the poster to ACT UP when
they joined the protest group. On the 20th anniversary of the founding of ACT UP Paris, 10 artists
under the supervision of Elisabeth Perez of CHAZ
Productions produced a set of three-minute films
describing the experiences of French HIV+ women. The Silence=Death collection teems with
artistic freshness and has none of the stuffiness
associated with made to order films. Its documentaries and features vary in form and content
but all share uncompromised sincerity, authenticity of testimonial, and the penetrating social
awareness of experienced activism. Two standout clips are formally polar opposites. One is the
testimonial of a woman fired from her job, read
straight into the camera, the other a portrait of a
naked woman bedraggled by disease attempting
to learn from her physician if she might still be
attractive to her boyfriend.
Marie-Pierre Frappier, Camille Cotte, Anne Riegel, Charlotte Tourres, Thomas Marchand, Saskia
Berthot, Esther Frey Produkcja/Production: CHAZ Productions
2010-10-11 17:09:41
The House
of the Dead
Debora Diniz łączy wrażliwość artystyczną i społeczną z prawdziwymi talentami w obu dziedzinach – nagradzaną twórczość dokumentalną w poetyckim, wyrafinowanym formalnie stylu z
działalnością i wiedzą w dziedzinie praw człowieka, bioetyki i antropologii. Jest szefową organizacji pozarządowej Anis: Instytut Bioetyki, Praw Człowieka i Genderu i profesorką uniwersytetu
w Brasilii. Narrację swojego ostatniego filmu oddała Bubu, poecie dwanaście razy skazywanemu
na pobyt w szpitalu psychiatrycznym dla osób, które popełniły czyny karalne. Poemat „W domu
umarłych” powstawał wraz z filmem, służąc za coś w rodzaju jego scenariusza. Trzej bohaterowie
– Jaime, Antonio i Almerindo – obrazują trzy rodzaje śmierci w doświadczeniu skazanych na ten
szpital-więzienie – samobójstwo (które w upiornej scenie gorliwie odgrywają współosadzeni),
śmierć psychiczną za życia i wreszcie naturalną śmierć, której dożywotnio skazani doświadczą
także w murach szpitala.
180
2010-10-11 17:09:41
Brazylia/Brazil 2009 24’ Reżyserka/Director: Deborah Diniz Zdjęcia/Cinematography: Billa
Franzoni Montaż/Editing: Joao Neves Produkcja/Production: Imagens Livres
www.acasadosmortos.org.br
2009 Corto di Donne (Special Mention)
2009 International Izmir Short FF (Best Do-
cumentary)
2009 DOK Leipzig
2009 Doc Lisboa
2007 Alone and Anonymous
2006 Four Women
2006 A Disembodied Woman
2005 Severina’s Story
2005 Habeas Corpus
Debora Diniz combines artistic and social sensibilities in her award-winning
documentaries. Hers is a sublime poetic
style mixed with knowledge of human
rights, bioethics, and anthropology. She
is head of Anis: Institute of Bioethics,
Human Rights and Gender, and a university professor in Brasilia. She entrusts the narration of this film to Bubu, a
poet confined in a criminal psychiatric
institution. He penned “The House of
the Dead” as the film was being made,
serving as a kind of script, with three
protagonists, Jaime, Antonio and Almerindo, who personify the three kinds
of death experienced by inmates: suicide (portrayed in a ghastly scene by
other inmates), a psychological living
death, and natural death suffered by
those incarcerated for life
d
W domu umarłych
A Casa dos Mortos
2010-10-11 17:09:43
pokazy specjalne_KM.indd 182
2010-10-11 17:33:49
2010-10-11 17:33:49
Moving the
Mountains
10. grudnia w dziewięciu miastach świata (Amman, Berlin, Haga, Londyn, Los Angeles, Nowy
Jork, Warszawa, Waszyngton, Wiedeń) odbędą się pokazy niezwykłego dokumentu, poświęconego brutalnie stłumionemu chińskiemu zrywowi ku demokracji z maja 1989 roku. Cały świat
patrzył wówczas na Plac Niebiańskiego Spokoju w Pekinie, gdzie najpierw setki, później tysiące,
a w końcu setki tysięcy Chińczyków przeżywało swój karnawał wolności. Protesty rozpoczęły się
na uniwersytecie, by później przenieść się do centrum miasta. Po kilku tygodniach codziennych
demonstracji, kiedy wydawało się, że Chiny zmierzają w kierunku wytyczonym przez postkomunistyczne państwa Europy Wschodniej, na ulice wkroczyło wojsko. Film słynnego brytyjskiego
dokumentalisty Michaela Apteda, łączący materiały archiwalne, sceny inscenizowane i wypowiedzi liderów rewolty, to niezwykły hołd złożony odwadze i poświęceniu protestujących. Jednym
z przywódców ruchu, jaki narodził się wówczas na placu Tiananmen, był tegoroczny laureat Pokojowej Nagrody Nobla – Liu Xiaobo, w zeszłym roku skazany na 11 lat więzienia za „działalność
wywrotową”. Pokazy filmu w dniu 10. grudnia – Międzynarodowym Dniu Praw Człowieka – są
częścią organizowanej przez Amnesty International kampanii, której celem jest zwrócenie uwagi
świata na jego sytuację.
184
2010-10-11 17:33:50
PoruszyĆ góry
Wielka Brytania, Kanada/UK, Canada 1994 83’ Reżyser/Director: Michael Apted
Zdjęcia/Cinematography: Maryse Alberti Montaż/Editing: Susanne Rostock
Produkcja/Production: Xingu Films
1995 Berlin IFF (Prize of the
Ecumenical Jury)
1994 Heartland FF (Crystal
Heart Award)
1994 IDA Award
1994 Vancouver IFF (Best
Documentary Feature)
2007 The Power of the Game
2006 The Official Film of the 2006 FIFA
World Cup
2006 Amazing Grace
2002 Lipstick
2002 Enough
2001 Enigma
1999 The World Is Not Enough
1999 Me & Isaac Newton
1997 Inspirations
1996 Extreme Measures
1994 Nell
1994 Blink
1992 Incident at Oglala
1992 Thunderheart
1991 Class Action
1988 Gorillas in the Mist
1987 Critical Conditio
KONKURS
COMPETITION
screenings
specjalne //special
pokazy
A very special documentary will be
screened on December 10, 2010, in nine
cities: Amman, Berlin, The Hague, London,
Los Angeles, New York, Warsaw, Washington, and Vienna, devoted to the Chinese
democracy movement brutally crushed in
May 1989. The entire world focused on Beijing’s Tiananmen Square, where first hundreds, then thousands, and ultimately hundreds of thousands of Chinese had their
carnival of freedom. The protests began at
the university and spread downtown. After
several weeks of daily demonstrations,
when it seemed that China was following
the direction set by the post-communist
states of Eastern Europe, the military brutally pacified the protesters. This film by
acclaimed British documentary filmmaker
Michael Apted, combines archive materials,
reenactments, and interviews with leaders
of the protests. It is a special homage to
protesters’ courage and sacrifice. One of
the movement’s leaders received this year’s
Nobel Peace Prize – Liu Xiaobo, sentenced
in 2009 to 11 years imprisonment for “seditious activities.” Film screenings on December 10, 2010, International Human Rights
Day, are part of the Amnesty International
campaign to turn the world’s attention to
Liu Xiaobo’s situation.
2010-10-11 17:33:50
Too Much
Pussy! Feminist
Sluts in the QueerXshow
Na pierwszy rzut oka ten tytuł w programie WATCH DOCS może dziwić. Ale przecież niezmiennie
interesuje nas wolność ekspresji i jej ograniczenia, a także różne formy aktywizmu – szczególnie te
blisko powiązane ze sztuką. Emilie Jouvet podziela nasze zainteresowania – przygląda się manifestacyjnemu aktywizmowi jako pewnej formie artystycznej kreacji i bada trudne do wytyczenia granice
między osobistym a politycznym, występami a rzeczywistością i wreszcie – pornografią a sztuką. A
może raczej beztrosko granice te unieważnia? Bo też jej nieustraszone bohaterki – siedem performerek na europejskim tournée – chcą zarazem edukować i podniecać, tworzą bezkompromisowy,
radosny, feministyczny manifest, buzujący energią, afirmacją seksualności i niekłamaną wolnością.
To aktywistki, artystki, pisarki i gwiazdy porno – różnych seksualnych (dys)orientacji i ekspresji genderowych. Będziemy im towarzyszyć w busie, jakim przemierzają Europę, oraz podczas występów
w słynnych nocnych klubach i teatrach Brukseli, Paryża, Berlina i Sztokholmu. „Too Much Pussy” jest
więc filmem drogi, w pełni zresztą wykorzystującym potencjał tego gatunku, stworzonego do opowiadania o wolności, przygodzie i poszukiwaniu. Oglądamy dziewczyny podczas intensywnego,
zmieniającego życie doświadczenia, słuchamy ich swobodnych politycznych i artystycznych refleksji,
śledzimy rodzące się między nimi bliskie relacje, jesteśmy świadkami zakulisowych napięć, ale przede
wszystkim – oglądamy ich niezapomniane występy!
186
2010-10-11 17:33:51
w
At first glance, “Too Much Pussy” is a surprising
choice for WATCH DOCS. But this festival has
always been focused on freedom of expression
LGBT IFF
2010 Frameline LGBT FF (and its limits), as well as various forms of activism - especially those closely related to art.
2010 Melbourne IFF
Emilie Jouvet shares our interests and investi2010 Roma FF
gates the blurred border between the personal
2010 Berlin FF
and political, performance and reality, as well as
pornography and art. Or maybe she simply invalidates these categories? Her fearless protagonists, seven performers on a European tour, want
to educate and stimulate all at the same time, in
an uncompromising, joyful, feminist manifesto
2009 Underground. Paris to
that explodes with energy, sexual affirmation,
Berlin
and sincere freedom. These activists, artists, wri2008 The Apple
ters, musicians, and porn stars of various sexual
2008 Kiss Me
(dis)orientations and gender expressions, tra2008 Party Time
verse Europe in their bus performing in popular
2008 Memories
nightclubs and theaters of Brussels, Paris, Berlin,
2007 Vicious
and Stockholm. “Too Much Pussy” is a road film
2006 One Night Stand
that takes full advantage of the genre’s potential,
perfect for stories of freedom, adventure and
2005 Blind Porn
searching. We see the girls during an intense
2004 Roof
life-changing experience, hear their unhampe2004 Electric Desire
red political and artistic reflections, follow close
2004 Blancx
relationships among them, witness behind the
2003 Kissing
scenes tension, but most importantly, we watch
2003 Mademoiselle
their unforgettable performances.
2003 Etre une femme
2010 TLV Fest Tel-Aviv
pokazy specjalne /special screenings
st
Francja, Niemcy/France, Germany 2010 110’ Reżyserka/Director: Emilie Jouvet
Zdjęcia/Cinematography: Emilie Jouvet Montaż/Editing: Emilie Jouvet, Valerie Mitteaux
Produkcja: Pornfilmfestival Berlin
2010-10-11 17:33:52
Podziękowania/Acknowledgements
Grażyna Adamowicz, FORTIMA
Andrzej Antoszek, UMCS i KUL
John Biaggi, Human Rights Watch IFF, NY
Katarzyna Boratyn, Kino.Lab, CSW
Brigitte Bouvier, Ambasada Francji
Jacek Cegiełka, KINO
Patrycja Czarny, Krakowski Festiwal Filmowy
Magda Dąbkowska, OSI Global Drug Policy
Program
Martin van Dijk, Ambasada Królestwa
Niderlandów
Agnieszka Egeman, Canal +
Paweł Felis, Gazeta Wyborcza
Michał Gajewski, gazeta.pl
Katarzyna Gawron
Krzysztof Gierat, Krakowski Festiwal Filmowy
Jadwiga Głowa-Hučko, UJ
Kasia Górna, Nowy Wspaniały Świat
Agata Hall, OSI Global Drug Policy Program
Scott Hudson, One World IHRDFF, Prague
Halina Ilcewicz, Ilma
Ana Janevski, Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Kristina Jaspers, Deutsche Kinemathek, Berlin
Marta Kacprzak, PinkPig – Creative Agency
Jerzy Kamecki, Smith&Kamecki
Lenur Kerymow, HFPC
Tomáš Hučko
Hana Kulhánková, One World IHRDFF, Prague
Gennady Kofman, docudays.ua
Joanna Korzeniowska, PinkPig – Creative
Agency
Kuba Kossak
Grit Lemke, DOK Leipzig
188-208_podziekowania.indd 188
Tadeusz Lubelski
Agnieszka Madziarek, Canal +
Martyna Majchrzak, tokfm.pl
Katarzyna Malinowska–Sempruch, OSI Global
Drug Policy Program
Michał Matuszewski, Kino.Lab, CSW
Miriam Mai, Progress Film, Berlin
Kuba Mikurda
Olaf Möller
Jennifer Nedbalsky, Human Rights Watch IFF,
New York
Barbara Orlicz–Szczypuła, Krakowski Festiwal
Filmowy
Anna Ossowska, PinkPig – Creative Agency
Andrew B. Paul, Ambasada USA
Monika Pelc, Canal +
Elżbieta Plewa, UW
Dorota Polańska, Hotele Warszawskie Syrena
Oleksiy Radynski
Małgorzata Sadowska, Przekrój
Hans Schütte, Ambasada Królestwa
Niderlandów
Ewa Siedlecka, Gazeta Wyborcza
Tadeusz Sobolewski, Gazeta Wyborcza
Janina Sribniak, Hotel Metropol
Kazimierz Suwała, Plus Camerimage
Izabella Szarek, Ambasada USA
Delfina Święćkowska, Ambasada Kanady
Adam Trzopek, Gutek Film
Ana Uzelac
Anna Walas, Ambasada Francji
C. Cay Wesnigk, AG DOK
Agnieszka Wrycza, British Council
Barbara Wurm
Jörg Witte, AG DOK
Bartosz Żurawiecki
2010-10-11 17:22:55
Podziękowania kierujemy też do tłumaczy z lingwistyki stosowanej UMCS, filologii angielskiej
KUL, lingwistyki stosowanej UW oraz kursów tłumaczeń filmu dokumentalnego organizowanych
przez firmę FORTIMA, którzy pro bono przełożyli listy dialogowe festiwalowych filmów.
Special thanks to the translators of the films’ transcripts who did their work pro bono:
Diana Przybysz
Kasia Fejklowicz
Karolina Majkowska
Gabriela Deryło
Joanna Mituła
Magda Bazylewicz
Karolina Kondrak
Paulina Tomkowicz
Kamila Kwiecień
Marcin Wierzbicki
Barbara Drwięga
Małgorzata Miciuła
Katarzyna Sądej
Marcin Moń
Aleksandra Łukaszyk
Justyna Marcinek
Anna Romańska
Marek Paśnik
Renata Góralska
Aneta Materniak
Joanna Bednarczyk
Małgorzata Boryczka
Edyta Oberda
Paweł Strzeliński
Ewa Krawiel
Dorota Sałata
Karolina Kondrak
Justyna Semeniuk
Olga Werbova
Adrian Tokarz
Justyna Burzykowska
Basia Szalej
Kasia Piróg
Katarzyna Siemaszko
Anastazja Wedryńska
Magda Berdys
Ania Mendzelewska
Sandra Nowakowska
Marlena Tarasiewicz
Asia Brzozowska
Magda Szczypek
Ula Byś
Katarzyna Bochenek
Katarzyna Szabat
Katarzyna Wereska
Piotr Tomsia
Kasia Kobrzyńska
Agnieszka Walczak
Katarzyna Żurawska
Katarzyna Kobrzyńska
Ania Makowska
Georgina Bolesławska
Marta Kotkowska
Monika Mikiciuk-Skwara
Agnieszka Tujak
Magdalena Kuliś
Jakub Kowalczyk
Przemek Rak
Bartosz Konstrat
Marta Michalewska
Magda Gładysz
Monika Ostrowska
Iwona Klemczak
Agnieszka Burdzińska
Karol Bociek
Lucyna Hermans
Anna Gadzina
Dorota Skotak
Katarzyna Gastoł
Ilona Mendygrał
Natalia Wiśniewska
Mariusz Bańkowski
Robert Kwaśniak
Sławomir Flis
Katarzyna Bartczak
Paulina Pinter
Szczególnie serdecznie dziękujemy także koordynatorom festiwalu objazdowego WATCH DOCS
w poszczególnych miastach oraz wszystkim wolontariuszom, którzy poświęcili festiwalowi
swój czas i energię.
Special thanks also to coordinators of the traveling WATCH DOCS festival in Polish cities, and to
all the volunteers, who devoted their time and energy to the festival.
2010-10-11 17:22:55
Zespół / The Team
DYREKTOR FESTIWALU
FESTIVAL DIRECTOR
Maciej Nowicki
DYREKTOR PROGRAMOWY
PROGRAMMING DIRECTOR
Konrad Wirkowski
KOORDYNATOR FESTIWALU
OBJAZDOWEGO
TRAVELING FESTIVAL COORDINATOR
Jonasz Żak
KOORDYNATORKA FESTIWALU
MIĘDZYNARODOWEGO
INTERNATIONAL FESTIVAL
COORDINATOR
Marta Szuchnicka
KOORDYNATOR SZKOLNYCH KLUBÓW
FILMOWYCH
SCHOOL FILM CLUBS COORDINATOR
Kamil Pancewicz
WIDEOTEKI UNIWERSYTECKIE
UNIVERSITY VIDEO LIBRARIES
Konrad Wirkowski
Jonasz Żak
IMPREZY TOWARZYSZĄCE
ACCOMPANYING EVENTS
Agnieszka Chmielecka
KOMISJA SELEKCYJNA
SELECTION COMMITTEE
Filip Grabowski
Anna Husarska
Maciej Nowicki
Urszula Śniegowska
Konrad Wirkowski
PRESELEKCJA
PRESELECTION
Agnieszka Berlińska
Katarzyna Boratyn
Michał Branicki
Agnieszka Chmielecka
Marcin Dumieński
Dorota Golian
Cecylia Jakubczak
Alicja Jałosińska
Marta Kowalczyk-Cichoń
Adam Kozieł
Jagoda Madej
Michał Matuszewski
Michalina Ochab
Justyna Politańska
Małgorzata Sadowska
Gabriela Sitek
Katarzyna Sitkiewicz
Marta Sitkiewicz
Aleksandra Skarżyńska
Martyna Słomińska
Aleksandra Starzyńska
Ksawery Szczepanik
Marta Szuchnicka
Sebastian Świerczewski
Aleksandra Wirkowska
2010-10-11 17:22:55
Monika Zarzycka
Jonasz Żak
Bartosz Żurawiecki
RESEARCH
Marcin Dumieński
Dorota Golian
Filip Grabowski
Maciej Nowicki
Michalina Ochab
Justyna Politańska
Aleksandra Wirkowska
Konrad Wirkowski
Jonasz Żak
KOORDYNACJA WOLONTARIUSZY
VOLUNTEERS COORDINATION
Jonasz Żak
PR
Cecylia Jakubczak
Agnieszka Berlińska
ASYSTENTKA JURY
JURY ASSISTANT
Cecylia Jakubczak
KATALOG
CATALOGUE
Konrad Wirkowski
Maciej Nowicki
Filip Grabowski
FUNDRAISING
Maciej Nowicki
Konrad Wirkowski
PinkPig – Creative Agency
BIURO FESTIWALU
FESTIVAL OFFICE
Michał Branicki
Marcin Dumieński
Dorota Golian
Alicja Jałosińska
Barbara Krywoszejew
Justyna Politańska
Martyna Słomińska
WEBMASTER
Łukasz Kraszyński
PROJEKTY GRAFICZNE
GRAPHIC DESIGN
Dominika Raczkowska
Agata Muszalska
SEKRETARIAT HELSIŃSKIEJ FUNDACJI
PRAW CZŁOWIEKA
OFFICE OF THE HELSINKI FOUNDATION
FOR HUMAN RIGHTS
Elżbieta Kowalewska
TŁUMACZENIE KATALOGU
TRANSLATION OF THE CATALOGUE
Jerzy Kamecki
mobile: +48 502 290 260
[email protected]
2010-10-11 17:22:55
INDEKS TYTUŁÓW POLSKICH
POLISH TITLES INDEX
100 112
400 cm3 113
Ala z elementarza 134
Amok 114
Autobiografia Nicolae Ceausescu 30
Bałka - trzy historie 168
Bracia i siostry 116
Coraz bliżej Tanji 32
Czego oczy nie widzą 34
Czerwone światło 92
Ćwiczenia 115
Decydująca runda 36
Diwalwal - miasto przeklętego złota 94
Droga młodych 152
Dwóch Escobarów 38
El Sicario - pokój 164 40
Fotografie 118
Freedom Riders 42
Impreza odwołana 66
Inwentaryzacja 138
Jak Lilit 44
Kapitalizm - nasza ulepszona formuła 46
Karawana kobiet 48
Klimat na zmiany 68
Komando 52
Kongo – Müller: wyznania mordercy 120
Kongo w czterech aktach 70
Krótkie spotkania 154
Kto zabił Wałęsę z Phnom Penh? 96
Którędy do domu 72
Lekarski dylemat 170
List do Wujka Boonmee 98
Listy miłosne 66 121
Mark z Parku 176
Mieszkania z przydziału 22
Milczenie=Śmierć 178
Na żywo z Betlejem 74
Nargis 100
Narodziny narodu 76
Nigdzie w Europie 40
No Woman No Cry 174
Obrazy starego świata 156
Opieka społeczna 20
Organizacja 122
Palacz zwłok 158
Petenci 6
Piloci w pidżamach cz. 3 – Robota 124
Pocztówka do taty 52
Podróż 78
Poruszyć góry 184
Prawda, dobro i piękno. Film o Bohdanie
Porębie 136
Prawo i porządek 16
2010-10-11 17:22:55
Żegnaj DDR! Przez Warszawę
ku wolności 144
Żelazne kruki 104
Życie na ostrym dyżurze 172
indeks tytułów/titles index
Przypadek Bernd K. 126
Przywódca ma zawsze rację 80
Psalm 18 128
Punk z chóru rewelersów 82
Rajskie ptaki 102
Remington kaliber 12 129
Ręce do góry 160
Robotnicy ‚71: nic o nas bez nas 162
Różowy gang 54
Sąd dla nieletnich 18
Sześć tygodni 139
Świeże wiśnie 140
Titicut Follies 14
Too Much Pussy! Feminist Sluts
in the Queer X show 186
Tu i tam 130
Vakha i Magomed 141
W całunie 84
W domu umarłych 180
W skórze Fidela Castro 86
W.R. - Tajemnice organizmu 164
War Don Don 56
Warszawa do wzięcia 142
Winny z założenia 58
Woda dla bogaczy 88
Wrogowie ludu 60
Wszystko co się świeci 62
Z wyrazami szacunku 131
2010-10-11 17:22:56
ENGLISH TITLES INDEX
INDEKS TYTUŁÓW ANGIELSKICH
100 112
400 cm3 113
All That Glitters 62
Amok 114
The Angkar 122
As Lilith 44
Autobiography of Nicolae Ceausescu 30
Balka - Three Stories 168
Barbershop Punk 82
Birth of a Nation 76
Brief Encounters 154
Brothers And Sisters 116
Bye Bye GDR! To Liberty via Warsaw 144
The Case of Bernd K. 126
Chronic Neglect: The Water Crisis
in El Salvador 88
Climate of Change 68
Closing in on Tanja 32
Commando 52 119
Congo in Four Acts 70
Covered 66
The Cremator 158
Dans Le Peau du Fidel Castro 86
A Deadly Dilemma 170
Diwalwal, The city of the cursed gold 94
El Sicario Room 164 40
Enemies of the People 60
Exercises 115
Eyes That Do Not See 34
Freedom Riders 42
Fresh Cherries 140
The Girl From A Reading Primer 134
Hands Up! 160
The House of the Dead 180
Inventory 138
Iron Crows 104
The Journey 78
Juvenile Court 18
Kapitalism - Our Improved Formula 46
The Laughing Man 120
Law and Order 16
The Leader is Always Right 80
A Letter to Uncle Boonmee 98
Live from Bethlehem 74
Living in Emergency: Stories of Doctors
Without Borders 172
Love-Letters 66 121
Moving the Mountains 184
Nargis: When Time Stopped
Breathing 100
No Woman No Cry 174
Nowhere in Europe 50
On Both Sides 130
2010-10-11 17:22:56
We’re on Our Way 152
Welfare 20
Which Way Home 72
Who Killed Chea Vichea? 96
Winds of Sand. Women of Rock 48
Women in Shroud 84
Workers ‚71:
Nothing About Us Without Us 162
indeks tytułów/titles index
Park Mark 176
Petition – The Court
of the Complainants 6
Photographs 118
Pictures of the Old World 156
Pilots in Pyjamas 3 – The Job 124
Pink Saris 54
Postcard to Daddy 52
Presumed Guilty 58
Psalm 18 128
Public Housing 22
Redlight 92
Remington Cal. 12 129
Silence=Death 178
Six Weeks 139
Strange Birds of Paradise 102
Titicut Follies 14
To Fight For: The Year of Decision 36
in the QueerXshow 186
Truth, Virtue and Beauty.
The Story of Bohdan Poręba 136
The Two Escobars 38
Vakha and Magomed 141
Very Respectfully Yours 131
W.R. - Mysteries of the Organism 164
War Don Don 56
Warsaw Available 142
2010-10-11 17:22:56
Żródła kopii filmów
print source index
100
Progress Film
[email protected]
400 cm3
Progress Film
[email protected]
All That Glitters
Wszystko co się świeci
Cat & Docs
[email protected]
Amok
Progress Film, Berlin
[email protected]
The Angkar
Organizacja
Progress Film
[email protected]
As Lilith
Jak Lilit
Eytan Harris
[email protected]
Autobiography of Nicolae Ceausescu
Aufobiografia Nicolae Ceausescu
Mandragora International
[email protected]
Balka - Three Stories
Bałka - trzy historie
Anya Meksin
[email protected]
Barbershop Punk
Punk z chóru rewelersów
Georgia Archer
[email protected]
Birth of a Nation
Narodziny narodu
EYE Film Institute
[email protected]
Brief Encounters
Krótkie spotkania
Rosyjski Ośrodek Nauki i Kultury
[email protected]
Brothers And Sisters
Bracia i siostry
Progress Film
[email protected]
Bye Bye GDR! To Liberty via Warsaw
Żegnaj DDR! Przez Warszawę ku Wolności
Ostwest Film
[email protected]
The Case of Bernd K.
Przypadek Bernda K.
Deutsches Rundfunkarchiv
[email protected]
Chronic Neglect: The Water Crisisin El Salvador
Woda dla bogaczy
WITNESS
[email protected]
Climate of Change
Klimat na zmiany
Century Films
[email protected]
Closing in on Tanja
Coraz bliżej Tanji
Pieter van Huijstee Film,
[email protected]
Commando 52
Komando 52
Progress Film
[email protected]
Congo in Four Acts
Kongo w czterech aktach
Big World Cinema & SUKA! Productions
[email protected]
Covered
Impreza odwołana
V tape
[email protected]
The Cremator
Palacz zwłok
Ateliery Bonton Zlin a.s.
[email protected]
2010-10-11 17:22:56
The House of the Dead
W domu umarłych
ANIS
[email protected]
Inventory
Inwentaryzacja
Paweł Łoziński Produkcja Filmów
[email protected]
Iron Crows
Żelazne kruki
Cat & Docs
[email protected]
The Journey
Podróż
IOTA PRODUCTION
[email protected]
Juvenile Court
Sąd dla nieletnich
Zipporah Films
[email protected]
Kapitalism - Our Improved Formula
Kapitalizm - nasza ulepszona formuła
Hi Film Productions
[email protected]
The Laughing Man
Kongo – Müller: wyznania mordercy
[email protected]
Law and Order
Prawo i porządek
Zipporah Films
[email protected]
Żródła kopii/print sources
Dans Le Peau du Fidel Castro
W skórze Fidela Castro
Karl Zero
[email protected]
A Deadly Dilemma
Lekarski dylemat
Talent United
[email protected]
Diwalwal, The city of the cursed gold
Diwalwal - miasto przeklętego złota
Zaradoc films
[email protected]
El Sicario Room 164
El Sicario - pokój 164
Doc & Film International
[email protected]
Enemies of the People
Wrogowie ludu
Old Street Films
[email protected]
Exercises
Ćwiczenia
Progress Film
[email protected]
Eyes That Do Not See
Czego oczy nie widzą
Mariana Martinez Alcantara
[email protected]
Freedom Riders
PBS Distribution
[email protected]
Fresh Cherries
Świeże Wiśnie
Anna Baumgart
[email protected]
The Girl From A Reading Primer
Ala z elementarza
Studio Filmowe Kalejdoskop
[email protected]
Hands Up!
Ręce do góry
Filmoteka Narodowa
pluczyń[email protected]
The Leader is Always Right
Przywódca ma zawsze rację
Salome Jashi
[email protected]
A Letter to Uncle Boonmee
List do Wujka Boonmee
Animate Projects Ltd
[email protected]
2010-10-11 17:22:56
Live from Bethlehem
Na żywo z Betlejem
Media Education Foundation
[email protected]
Living in Emergency: Stories of Doctors Without
Borders
Życie na ostrym dyżurze
The Festival Agency
[email protected]
Love-Letters 66
Listy miłosne 66
Progress Film
[email protected]
Moving the Mountain
Poruszyć góry
CINEMA FOR PEACE Foundation
[email protected]
Nargis: When Time Stopped Breathing
Nargis
Ulrike Schaz
[email protected]
No Woman No Cry
Dallas Brennan Rexer
[email protected]
Nowhere in Europe
Nigdzie w Europie
Metro Films
[email protected]
On Both Sides
Tu i tam
Progress Film
[email protected]
Park Mark
Mark z Parku
SHEHERAZAD MEDIA INTERNATIONAL
[email protected]
Petition - the court of the complainants
Petenci
INA
[email protected]
Photographs
Fotografie
Progress Film
[email protected]
Pictures of the Old World
Obrazy starego świata
Slovenský Filmový Ústav
[email protected]
Pilots in Pyjamas 3 – All in a Days Work
Piloci w pidżamach cz. 3 – Robota
[email protected]
Pink Saris
Różowy gang
SEMINCI - Print Traffic
[email protected]
Postcard to Daddy
Pocztówka do taty
Michael Stock
[email protected]
Presumed Guilty
Winny z założenia
Instituto Mexicano de Cinematografía
[email protected]
Psalm 18
Progress Film
[email protected]
Public Housing
Mieszkania z przydziału
Zipporah Films
[email protected]
Redlight
Czerwone światło
RedLight Children
[email protected]
Remington Cal. 12
Remington kaliber 12
Progress Film
[email protected]
Silence=Death
Milczenie=Śmierć
CHAZ Productions
[email protected]
Six Weeks
Sześć tygodni
Krakow Film Foundation
[email protected]
2010-10-11 17:22:56
Warsaw Available
Warszawa do wzięcia
EUREKA MEDIA
[email protected]
We’re on Our Way
Droga młodych
Filmoteka Narodowa
pluczyń[email protected]
Welfare
Opieka społeczna
Zipporah Films
[email protected]
Which Way Home
Którędy do domu
Cat & Docs
[email protected]
Who Killed Chea Vichea?
Kto zabił Wałęsę z Pnom Penh?
Loud Mouth Films
[email protected]
Winds of Sand. Women of Rock
Karawana kobiet
Films Distribution
[email protected]
Women in Shraud
W całunie
Farid Haerinejad
[email protected]
Workers ‚71: Nothing About Us Without Us
Robotnicy ‚71: Nic O Nas Bez Nas
Filmoteka Narodowa / WFDiF
[email protected]
Żródła kopii/print sources
Strange Birds of Paradise
Rajskie ptaki
Jamie Nicolai
[email protected]
Titicut Follies
Zipporah Films
[email protected]
To Fight For: The Year of Decision
Decydująca runda
BOOMTOWN MEDIA
[email protected]
in the QueerXshow
Pornfilmfestival Berlin
[email protected]
Truth, Virtue and Beauty. The Story
of Bohdan Poręba
Prawda, dobro i piękno. Film
o Bohdanie Porębie
Ksawery Szczepanik
[email protected]
The Two Escobars
Dwóch Escobarów
All Rise Films
[email protected]
Vakha and Magomed
Vakha i Magomed
Marta Prus
[email protected]
Very Respectfully Yours
Z wyrazami szacunku
Progress Film
[email protected]
W.R. - Mysteries of the Organism
W.R. - Tajemnice organizmu
DuŠan Makavejev
[email protected]
War Don Don
MercuryMedia International Ltd
[email protected]
2010-10-11 17:22:56
DEADLINES FOR FILM ENTRIES:
30 November 2010 for films
completed before 31 August 2010
4 February 2011 for films
completed after 31 August 2010
www.krakowfilmfestival.pl
51st
KRAKOW
FILM
FESTIVAL
23–29 MAY 2011
DOCUMENTARY COMPETITION
SHORT FILM COMPETITION
POLISH COMPETITION
THEMATIC AND AUTHORS’ RETROSPECTIVES
PANORAMA OF NEWEST POLISH FILMS
INDUSTRY ZONE FOR PROFESSIONALS
DIGITAL FILM MARKET
DRAGON FORUM / PITCHING
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
International Documentary
and Short Film Festival
2010-10-11 17:22:58
reklama_watch_docs210x210_pl_eng_bw.pdf
1
10-11-10
12:59
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
2010-10-11 17:22:59
1
201
gi.pl
k wietnia
e
z
0
r
3
b
o
a
d
w
w w w.d
st ycznia
cję od 1
y
d
th
e
.
5
a
APRIL 30
ów n
Nabór film y fr om JAN 1st to
ntr
Call for E
gust
July - 7 Au
0
3
/
ia
n
rp
7 Sie
Ar t Festival
30 Lipca th Film and
5
/
i
k
u
zt
S
Filmu i
5. Festiwal
nad Wisłą
y, Janowiec
ln
o
D
rz
ie
Kazim
RSIDES
O RIVE
W
T
/
I
G
E
Z
DWA BR
2010-10-11 17:22:59
ONE WORLD 2011
Prague
Czech Republic
8 – 17 March 2011
Over 120 documentaries
from all over the world,
competitions,
retrospectives,
special events
2010-10-11 17:22:59
2010-10-11 17:23:00
With the support of
the MEDIA Programme of the European Union
Member of
2010-10-11 17:23:00
c
w
2010-10-11 17:23:01
concept communication creation
www.pinkpig.pl
2010-10-11 17:23:02
filmoteka narodowa
www.fn.org.pl
2010-10-11 17:23:03

katalog - Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Transkrypt

Podobne dokumenty

www.opowiadanie.org

Document 504

Gdy śnią się anioły 12

michael kohlhaas

Zbiórka krwi w SprintAirze cz.2

Filmy norweskie Młodzi i nieustraszeni

Modlitwa szkołą nadziei, mocą przemieniającą i