Endoskopia - co warto wiedzieć?

lekarzonkolog.pl
Endoskopia - co warto wiedzieć?
Ludzkie wnętrze od zawsze pasjonowało medyków. Próba powiązania zjawisk fizjologicznych z
anatomią była intrygującą zagadką, a do poszukiwań dołącza się ciekawość jak "wygląda"
choroba.... Przez wieki, jedyną możliwością zbadania zmian powstających w trakcie chorób,
powiązanie przyczynowe - skutkowe między chorobą, objawami oraz zaburzeniami w budowie
organów bądź tkanek, sprowadzało się do badania pośmiertnego. Nierzadko sekcje
przeprowadzano nielegalnie, w tajemnicy, w strachu przed surową karą. Tak rodziła się anatomia i
patomorfologia...
Gwałtowny rozwój chirurgii w XIX wieku pozwolił na zobaczenie ludzkiego wnętrza za życia, nie
tylko w ramach klasycznego zabiegu operacyjnego. Na przełomie stuleci powstał pomysł
"podglądania" za pomocą oświetlonej rurki z układem optycznym. Tak powstała endoskopia,
udoskonalana na przestrzeni lat, a w obecnych czasach zajmująca czołowe miejsce zarówno w
diagnostyce jak i w terapii schorzeń gastroenterologicznych.
Jamę brzuszną można bardzo łatwo ocenić szeroko dostępnym i łatwym badaniem, jakim jest
ultrasonografia (usg). A jak poznać wygląd wnętrza jelit czy żołądka? Narodziny endoskopii miały
miejsce w wieku XIX. W 1881 roku krakowski profesor Mikulicz-Radecki skonstruował pierwszy
sztywny gastroskop. Przełomem w tej metodzie było zastosowanie w latach 30-tych dwudziestego
wieku, giętkiego gastroskopu - rurki z układem optycznym, którą można wyginać. Endoskopia jest
nazwą ogólną dla metod wziernikowania nie tylko przewodu pokarmowego. W zależności od
badanego odcinka nosi różne nazwy. Stąd gastroskopia to oglądanie żołądka i dwunastnicy,
kolonoskopia - całego jelita grubego, rektoskopia - odbytnicy, a sigmoidoskopia- fragmentu jelita
grubego (do esicy). Najtrudniejsze do oceny jest jelito cienkie.
Zaglądamy do środka
O tym jak wygląda gastroskopia czy kolonoskopia wiele osób wie, choćby z opowieści znajomych.
Ale zawsze pojawia się lęk, kiedy to właśnie nam jest zlecone takie badanie. Jak wyglądają
poszczególne badania i jak należy się do nich przygotować?
Przygotowanie do badania zależy od tego, który odcinek przewodu pokarmowego będzie oceniany.
Do wszystkich badań należy być na czczo, czyli w dniu badania nie wolno jeść i pić. Do
gastroskopii wystarczy zjeść ostatni posiłek w dniu poprzedzającym badanie. W przypadku
endoskopii jelit ważne jest ich oczyszczenie. Przez 2 dni konieczna jest dieta płynna oraz zażycie
środków przeczyszczających. Przed badaniem lekarz wyjaśnia sposób przygotowania. Badania te
zwykle wykonuje się bez znieczulenia, co większość pacjentów dzielnie znosi, lub tak jak przy
gastroskopii - w znieczuleniu miejscowym (lek podaje się w formie spraju znieczulając gardło).
Endoskopia bywa jednak nieprzyjemna, więc może być wykonywana w tak zwanej płytkiej sedacji,
przy użyciu leków przeciwbólowych i uspokajających. Pod wpływem leków, pacjent w trakcie
badania jest lekko oszołomiony i śpiący, ale nie na tyle, by współpraca z lekarzem podczas
badania była niemożliwa.
Endoskopia może mieć znaczenie zarówno diagnostyczne jak i terapeutyczne. W czasie badania
można usunąć drobne zmiany (jak polipy), pobrać wycinki tkanek do oceny mikroskopowej czy
wykonać wymazy z błony śluzowej. W przypadku krwawień z przewodu pokarmowego można przy
jej pomocy ostrzykiwać krwawiące naczynia i tamować krwawienie.
Czas trwania badania zależy od wielu czynników, począwszy od przygotowania pacjenta, a
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/2
lekarzonkolog.pl
kończąc na umiejętnościach lekarza przeprowadzającego badanie.
Jak wygląda badanie?
Podczas gastroskopii pacjent leży na lewym boku, a po założeniu specjalnego 'ustnika' lekarz
wprowadza endoskop. Także na lewym boku pacjent leży podczas kolonoskopii, ale w trakcie
procedury możliwe są zmiany pozycji. Natomiast rektoskopia jest najczęściej wykonywana w
pozycji kolankowo-łokciowej. Przed każdym badaniem endoskopowym jelita lekarz musi obejrzeć
okolicę okołoodbytniczą w poszukiwaniu zmian. Rutynowe jest także badanie odbytnicy palcem
(tzw. badanie per rectum). Ocena jelita cienkiego jest dość utrudniona, ale postęp w medycynie
przyniósł ogromny postęp także w diagnostyce tego odcinka przewodu pokarmowego - powstała
endoskopia kapsułkowa. Oprzyrządowanie stosowane w tej metodzie składa się z jednorazowej,
bezprzewodowej kapsułki ( która zawiera w sobie miniaturowy aparat cyfrowy), rejestratora danych,
który odbiera obrazy wysyłane z kapsułki oraz stacji komputerowej. Kapsułka jest niewiele większa
od pigułki i jest połykana przez pacjenta. Po wydaleniu kapsułki zebrane obrazy są zgrywane i
ocenianie przez lekarza. Ogromnym minusem tej formy endoskopii jest brak możliwości pobrania
wycinków czy wymazów do badania histopatologicznego. Niemożliwe jest także wykonywanie
zabiegów terapeutycznych. Jako nowość w diagnostyce - ten rodzaj endoskopii jest drogi, a przez
to mało dostępny.
Kolejnym badaniem pozwalającym na nieinwazyjne obejrzenie jelit jest wirtualna kolonoskopia.
Obrazy zebrane w trakcie tomografii komputerowej są przekształcane cyfrowo w obraz
trójwymiarowy. Wg literatury czułość tej metody jest porównywalna z klasyczną kolonoskopią jelita
grubego. Niestety poza zaletami ten rodzaj badania ma kilka wad - analogicznych do endoskopii
kapsułkowej. Podstawowe to niemożność pobrania wycinków czy wykonania procedur leczniczych.
Dodatkowo badanie to jest wykonywane w wysokospecjalistycznych ośrodkach. O konieczności
przeprowadzenia poszczególnych badań diagnostycznych decyduje lekarz prowadzący, w
zależności od wskazań i dostępności danej metody.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/2