Legal Alert Polska

Alert Prawny
Bankowość, Finanse i Restrukturyzacja
Warszawa | Styczeń 2016
Nowe odsetki od 1 stycznia 2016 roku
Autorzy: Jacek Czabański i Katarzyna Mazur
Od 1 stycznia 2016 roku w obrocie cywilnoprawnym obowiązują nowe
zasady w zakresie sposobu naliczania i wysokości odsetek. Zmiany te
obejmują przepisy dotyczące odsetek uregulowanych w wielu aktach
prawnych1. Wprowadzone zostały ustawą z dnia 9 października 2015 r.
o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz.
1830) (,,ustawa zmieniająca”). Najważniejsze ze zmian dotyczą kodeksu
cywilnego oraz ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
ODSETKI KODEKSOWE
W kodeksie cywilnym uregulowane zostały odsetki ustawowe od sumy pieniężnej
(art. 359 k.c.), odsetki maksymalne (art. 359 § 2¹ k.c.) oraz odsetki ustawowe za
opóźnienie (art. 481 k.c.).
Autorzy:
Jacek Czabański
Partner, Radca prawny
+48 22 630 34 82
+48 570 550 122
[email protected]
Do 1 stycznia 2016 r. wysokość odsetek ustawowych ustalała w drodze rozporządzenia Rada Ministrów. Obecnie mechanizm obliczania odsetek tego rodzaju
określono na poziomie ustawowym, co oznacza uniezależnienie ich wysokości od
decyzji organu administracji.
Wysokość odsetek ustawowych stanowi sumę stopy referencyjnej Narodowego
Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych, w związku z czym wynoszą one obecnie 5% w stosunku rocznym. Z kolei wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie
równa się sumie stopy referencyjnej i 5,5 punktów procentowych (aktualnie 7%
w stosunku rocznym). Do tej pory, jeżeli strony nie ustaliły stopy odsetek za opóźnienie, zastosowanie miały odsetki ustawowe ustalane przez Radę Ministrów. W wyniku
nowelizacji wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie jest wyższa niż wysokość
odsetek ustawowych, co podkreśla sankcyjny charakter odsetek za opóźnienie.
1
m. in. w następujących ustawach: prawo wekslowe, prawo czekowe, prawo bankowe, kodeksie
spółek handlowych, kodeksie cywilnym, ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
www.czabanski-galuszynski.com
Katarzyna Mazur
Associate
+48 22 630 34 95
+48 575 786 600
[email protected]
Warsaw Corporate Center (WCC)
ul. Emilii Plater 28,
00-688 Warszawa, Polska
T +48 22 630 34 80
www.czabanski-galuszynski.com
Alert Prawny
Minister Sprawiedliwości będzie ogłaszał wysokość odsetek
ustawowych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie w drodze
obwieszczenia.
Ustawa zmieniająca wprowadza również zmiany w zakresie
odsetek maksymalnych. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może obecnie przekroczyć
dwukrotnej wysokości odsetek ustawowych (aktualnie 10%
rocznie). Nowym rozwiązaniem legislacyjnym są przepisy regulujące odsetki maksymalne za opóźnienie. Ich wysokość
ustalana jest według podobnego mechanizmu, co oznacza, że
dwukrotność wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie
stanowi ich wysokość maksymalną (aktualnie 14% rocznie).
ODSETKI W TRANSAKCJACH HANDLOWYCH
Celem ustawy zmieniającej jest m.in. zapewnienie zgodności
ustalania odsetek za opóźnienie w obrocie profesjonalnym
z dyrektywą unijną2. Wysokość odsetek liczona na podstawie
dotychczasowego mechanizmu przestała spełniać minimalne
wymogi dyrektywy, co spowodowało wszczęcie postępowania przeciwko Polsce przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii
Europejskiej.
Należy wskazać, że ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nie określa wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie w obrocie profesjonalnym. Nie jest jednak
do końca jasne, czy będą miały do niech zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. Skoro jednak ustawa ta nie wyłącza3
zastosowania przepisów o maksymalnych odsetkach ustawowych za opóźnienie uregulowanych w kodeksie cywilnym,
to wydaje się, że w tym zakresie zastosowanie będą miały
właśnie te przepisy.
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
Ustawa zmieniająca postanawia, że do odsetek należnych
za okres kończący się przed 1 stycznia 2016 r. stosuje się
przepisy dotychczasowe. Nowe zasady mają zastosowanie
do odsetek należnych za okres po tym dniu, z wyłączeniem
odsetek należnych z transakcji handlowych zawartych przed
1 stycznia 2016 r. do których przepisy dotychczasowe mają
zastosowanie również po dniu 1 stycznia 2016 r.
Zmiany dotyczą transakcji zawieranych między przedsiębiorcami (B2B), a także transakcji, w których uczestniczą podmioty
publiczne (B2A).
Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach
handlowych stanowi sumę stopy referencyjnej Narodowego
Banku Polskiego oraz 8 punktów procentowych (aktualnie
9,5% rocznie). Do tej pory wysokość odsetek tego rodzaju
obliczana była na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej
i wynosiła 8 % w stosunku rocznym.
2
dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych.
3
Zgodnie z art. 4a ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, do transakcji handlowych nie stosuje się przepisu art. 481 § 2 kodeksu cywilnego. Wskazany
przepis dotyczy mechanizmu, na podstawie którego ustala się wysokość odsetek za opóźnienie. Ustawa wyłącza zastosowanie tego przepisu, nie odnosi się jednak do kwestii
zakresu zastosowania do transakcji handlowych innych przepisów kodeksu cywilnego dotyczących naliczania odsetek.
Mamy nadzieję, że powyższa treść okaże się przydatna. Alert nie stanowi porady prawnej w odniesieniu do żadnych kwestii ani faktów i nie można się na niego
powoływać w tym kontekście. Jeżeli potrzebują Państwo więcej informacji na ten temat lub porady prawnej, prosimy uprzejmie o kontakt z osobami wymienionymi
na pierwszej stronie.
www.czabanski-galuszynski.com