docprawnik - OIRP Lublin
download 
Reklamacja Transkrypt
prawnik - OIRP Lublin
Spis treści Prawnik PRAWNIK Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2e tel. (081) 532-06-95, fax (081) 534-44-96 e-mail: [email protected] www.lublin.oirp.lex.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin Redakcja: Nr II/12/2007 Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Nr II/12 2007 W numerze między innymi: INFORMACJE I KOMUNIKATY Z posiedzenia Rady (Alicja Lemieszek).........................4 Lustrowanie prawników zgodne z Konstytucją..............6 Tak było, szkolenie w Kazimierzu (Arkadiusz Bereza).......................................................10 SPORT Redaguje zespół, Arkadiusz Bereza, Dariusz Kotlarz-redaktor naczelny Udany turniej radców....................................................11 tel. kom. 696-066-121, tel. (081) 532-06-95 e-mail: [email protected], WYWIAD Rada programowa: przew. – Tadeusz Fita Krzysztof Batorski Arkadiusz Bereza Sławomir Buczarski Alicja Lemieszek WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ Powinniśmy się połączyć – rozmowa w Władysławem Lewandowskim, sekretarzem Krajowej Rady Radców Prawnych...........12 Wybrane zagadnienia na tle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z dnia 16 listopada 2006 r (Przemysław Telenga)...................................................14 Nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (Marek Stefaniuk)..........................................................19 Nowa ustawa o opłacie skarbowej, a pewne aspekty wykonywania zawodu radcy prawnego (Tomasz Bańka).............................................................26 Materiałów nie zamówionych Redak cja nie zwraca i rezerwuje sobie prawo do skracania, poprawiania oraz uzu pełniania otrzymanych tekstów, a także dodawania i zmiany tytułów. Druk i łamanie: Drukarnia EMBE Press, Lublin, ul. Inżynierska 5c. tel.: (081) 441 75 77, e-mail: [email protected] Z KART HISTORII Sądy lubelskie w okresie międzywojennym do unifikacji ustroju sądownictwa w 1929 r (Arkadiusz Bereza)........................................................31 Dyżury w siedzibie OIRP Biuro OIRP czynne w godzinach 800–1600 Grażyna Kanikowska – środa, godz. 1400–1600 Dziekan Rady Sławomir Buczarski – poniedziałek, godz. 1400–1600 Wicedziekani Rady Krzysztof Batorski – piątek, godz. 1300–1500 Arkadiusz Bereza – poniedziałek, godz. 930–1100 Sekretarz Rady Alicja Lemieszek – czwartek, godz. 1400–1600 Skarbnik Rady Członek Prezydium Sławomir Bartnik – I środa miesiąca w godz. 900–1000 Kierownik Szkolenia Aplikantów Edward Kaczor – środa, godz. 1100–1200 Rzecznik Dyscyplinarny Halina Ejsmond – środa, godz. 900–1000 Prawnik Informacje i komunikaty Nr II/12/2007 Koleżanki i Koledzy W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych konferencjach szkoleniowych realizowanych w II kwartale 2007 r. I szkolenie: Postępowanie gospodarcze Wykładowca: SSR Artur Żuk – Przewodniczący VIII Wydziału Gospodarczego Termin: 4 czerwca 2007 r. godz. 900 - 1400 II szkolenie: Wybrane zagadnienia z ordynacji podatkowej w praktyce radcy prawnego Wykładowca: Monika Markisz – radca prawny Termin: 11 czerwca 2007 r. godz. 900 - 1400 III szkolenie: Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu Wykładowca: dr Anna Kosut – pracownik naukowy UMCS Termin: 18 czerwca 2007 r. godz. 900 - 1400 Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2e. Zgłoszenia telefoniczne na poszczególne szkolenia prosimy kierować do Biura OIRP najpóźniej na 3 dni przed wykładem. Z koleżeńskim pozdrowieniem WICEDZIEKAN RADY Arkadiusz Bereza Informacje i komunikaty Prawnik Nr II/12/2007 Komunikaty Uwzględniając prośbę Koła Naukowego Studentów Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – Prezydium Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie postanowiło dofinansować organizację cyklu konferencji poświęconych zagadnieniom dotyczącym prawa w ramach XV Tygodnia Prawników – przekazując na ten cel kwotę 600,00 zł. Organizatorzy wyrazili swą wdzięczność w formie podziękowania oraz przekazanego naszej Izbie bogato ilustrowanego albumu pt. „Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracyjnego KUL” Sekretarz Rady Alicja Lemieszek Wychodząc naprzeciw potrzebie pomocy prawnej ludziom o niskim standardzie materialnym, niezaradnym życiowo i nienadążających za dynamicznymi zmianami, a w konsekwencji mających trudności z odnalezieniem swego miejsca w nowej rzeczywistości, w odpowiedzi na apel i prośbę Stowarzyszenia Samopomocy „Jesteśmy” w Nałęczowie, Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie przyłączyła się do niezwykle ważnej i cennej inicjatywy bezpłatnej pomocy prawnej. W związku z powyższym w akcji „Niedziela Usług Radców Prawnych” dla mieszkańców gmin Nałęczów, Wojciechów i Wąwolnica w dniu 13 maja 2007 r. – wzieli udział członkowie naszej Izby tj.: kol. Andrzej Zieliński – członek Prezydium Rady kol. Grażyna Bogusz – Dyrektor KRUS kol. Marzena Mazurek-Sokoluk – Naczelnik Wydziału Prawnego ZUS w Lublinie kol. Barbara Gągoł-Anasiewicz – radca prawny ZUS w Lublinie W imieniu Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie serdecznie dziękujemy radcom prawnym, którzy postanowili społecznie wziąć udział w powyższym przedsięwzięciu. Sekretarz Rady Alicja Lemieszek Prawnik Nr II/12/2007 sekretarz informuje Z posiedzenia Rady Posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie odbyło się w dniu 09 marca 2007 r. w siedzibie Izby. W ciągu kilku godzin Rada z udziałem Rzecznika Dyscyplinarnego (w części podejmowania decyzji w zakresie odmowy wszczęcia postępowania wyjaśniającego) zrealizowała dość obszerny porządek obrad podejmując w sumie 72 uchwały. Rada zawiesiła prawo do wykonywania zawodu radcom prawnym, którzy zatrudnieni są w organach wymiaru sprawiedliwości oraz w organach ścigania. W związku z powyższym prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego zostało zawieszone na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy o radcach prawnych 39 osobom tj.: Łukaszowi Zygmuntowi, Irenie Kawalec-Paluch, Magdalenie Studzińskiej, Ewie Witkowskiej-Wawrzyszko, Ewie Klementowskiej, Mariuszowi Janiakowi, Pawłowi Kukuryk, Annie Gregier, Miłoszowi Kizińskiemu, Tomaszowi Piotrowi Włodek, Beacie Majewskiej, Jolancie StępińskiejBobiarskiej, Małgorzacie Kanadys, Pawłowi Konopa, Katarzynie Dudek, Iwonie Jagiełło, Grzegorzowi Superczyńskiemu, Renacie Czapka, Markowi Bogdanowiczowi, Monice Popławskiej, Magdalenie Dulniak, Agnieszce Konstantynowicz, Piotrowi Słowikowi, Przemysławowi Sokołowskiemu, Markowi Bednarczykowi, Annie Mułenko, Pawłowi Janaszek, Żanecie Trojak-Moskal, Joannie Radlińskiej-Kostrubała, Małgorzacie Sieńko, Wiesławie Kuranc, Bernardowi Domaradzkiemu, Re nacie Matuszewskiej, Beacie Żórawskiej, Katarzynie Obara, Mateuszowi Gajosowi, Jackowi Kowalskiemu, Ewie Lubas. Natomiast z powodu ustania przyczyny zawieszenia p. Michałowi Szczepankowi prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego – Rada podjęła uchwałę o wygaśnięciu uchwały zawieszającej to prawo, uznając ją za bezprzedmiotową wobec zaistnienia nowych okoliczności. W związku z przeniesieniem wpisu na listę radców prawnych do innej okręgowej izby spowodowanym zmianą miejsca zamieszkania – Rada podjęła uchwały o skreśleniu z lubelskiej listy radców prawnych dwóch osób tj. P. Zdzisława Gruszczyńskiego (przeniesienie wpisu do OIRP w Gdańsku) oraz P. Magdaleny Gronowskiej-Sienkiel (przeniesienie wpisu do OIRP w Warszawie) oraz uchwałę o wpisaniu na listę lubelską P. Jarosława Kruka (przeniesienie z OIRP w Warszawie). Rada podjęła także uchwałę w sprawie złożenia 14 wniosków o przyznanie złotych i srebrnych odznak „Zasłużony dla samorządu radców prawnych” aktywnie działającym członkom naszej Izby, którzy przyczynili się do realizacji zadań samorządu radcowskiego. Z listy radców prawnych skreślono Kol. Stefana Kołodziejczyka i Kol. Jana Mazurka z powodu Ich śmierci. Rada uczciła pamięć o naszych Kolegach minutą ciszy. sekretarz informuje Prawnik Nr II/12/2007 Z powodu nie płacenia składek członkowskich na rzecz samorządu przez okres dłuższy niż jeden rok – skreślono z listy radców prawnych 6 osób na podstawie art. 29 pkt 4 a) ustawy o radcach prawnych. wadzenia egzaminu radcowskiego w 2007 r. na dawnych zasadach tj. przez samorząd radcowski. Rada podjęła także uchwałę o zatwierdzeniu prowizorium budżetowego na 2007 rok. Rada podjęła także szereg uchwał w sprawie umorzenia składek członkowskich z powodu trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej. W przypadku braku właściwego udokumentowania wniosku o umorzenie Rada podjęła decyzje negatywne. W związku z lipcową nowelizacją ustawy o radcach prawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 149, poz.1075) Rada podjęła szereg uchwał w sprawie organizacji i przepro- Na zakończenie obrad – Przewodniczący posiedzenia Dziekan Sławomir Buczarski przekazał członkom Rady informację z ostatniego posiedzenia Krajowej Rady Radców Prawnych w zakresie obowiązków nałożonych na samorząd i jego członków w związku z wejściem w życie tzw. ustawy lustracyjnej. Alicja Lemieszek Sekretarz Rady Zebranie środowiskowe radców prawnych z rejonu lubelskiego Okręgowej Izby Radców 25 czerwca 2007 r. – Aula Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, godz. 10 (poniedziałek). 18 zł opłaty skarbowej Przypominamy koleżankom i kolegom radcom prawnym oraz aplikantom, że od dnia 1 stycznia 2007 roku obowiązuje ustawa z 16 listopada 2006 roku ogłoszona w Dzienniku Ustaw z 08.12.2006 r (Dz. U. Nr 225 poz. 1635) o opłacie skarbowej. Opłata od pełnomocnictw i substytucji wynosi 18 złotych. Stosownie do treści art.8 ust.1 ustawy „Zapłaty opłaty skarbowej dokonuje się gotówką w kasie organu podatkowego lub bezgotówkowo na rachunek tego organu”. Znaki opłaty skarbowej z dniem 1 stycznia 2007 roku utraciły moc. Prawnik Nr II/12/2007 Informacje i komunikaty Lustrowanie prawników zgodne z Konstytucją Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z prawem lustrowanie m.in. doradców podatkowych. Dopuszczalna jest lustracja adwokatów, radców prawnych i notariuszy. Trybunał Konstytucyjny zakwestionował dużą część ustawy lustracyjnej — aż kilkadziesiąt przepisów. Zgodna z prawem jest lustracja prawników. Ale za niezgodny z konstytucją został uznany wzór oświadczenia lustracyjnego stanowiący załącznik nr 1 do ustawy, a także umieszczanie rejestru oświadczeń lustracyjnych w Biuletynie Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w formie elektronicznej. A to oznacza, że dokumenty wypełnione przez tysiące ludzi są nieważne. Trybunał orzekł, że wszystkie oświadczenia muszą wrócić do tych, którzy je wypełniali. Nikt nie ma prawa ich przetrzymywać czy kopiować. Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z konstytucją posłużenie się w preambule ustawy lustracyjnej pojęciem „osobowe źródło informacji”. Z obowiązku poddania się procedurom lustracyjnym wyłączono: rektorów i prorektorów niepublicznych szkół wyższych oraz osoby zajmujące stanowiska kierownicze w niepublicznych szkołach wyższych; dyrektorów szkół niepublicznych; pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych lub dydaktycznych zatrudnionych na stanowisku od profesora do starszego wykładowcy; członków zarządów lub rad nadzorczych, osób prawnych, a także osoby fizyczne, które uzyskały koncesje na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych; wydawców oraz redaktorów naczelnych w rozumieniu prawa prasowego, także dziennikarzy; biegłych rewidentów, doradców podatkowych, oraz członków organów zarządzających lub kontrolnych związków sportowych i spółki kapitałowej zarządzającej ligą zawodową. Nie zostali wyłączeni z grupy podlegającej lustracji w szczególności osoby zajmujące stanowiska kierownicze w publicznych szkołach wyższych, Polskiej Akademii Nauk, jednostek badawczo-rozwojowych. Za niezgodne z konstytucją Trybunał uznał ograniczenia możliwości wyłączenia jawności rozprawy przez sąd, a także ograniczenie żądania wszczęcia postępowania osób pomówionych o fakt pracy, służby lub współpracy z organami bezpieczeństwa państwa wyłącznie do osób które pełniły funkcję publiczną przed dniem wejścia w życie ustawy lustracyjnej. Za niekonstytucyjne uznano pozbawienie osoby lustrowanej prawa wniesienia kasacji. Za niezgodne z konstytucją uznał Informacje i komunikaty przepis art. 52c, w którym mowa o tworzeniu katalogów dla każdej grupy osób zgodnie z kategoriami współpracy z organami państwa określonymi w załączniku do ustawy, a także w którym mowa o katalogu zawierającym wyłącznie zapisy ewidencyjne. Za niezgodny z konstytucją został uznany również załącznik do ustawy o IPN zawierający wykaz kategorii współpracy z organami bezpieczeństwa państwa. Za niezgodne z konstytucją zostały uznane przepisy art. 36, które stanowią Prawnik Nr II/12/2007 podstawę udostępniania dokumentów IPN w celu prowadzenia badań naukowych oraz prowadzenia działalności dziennikarskiej za zgodą Prezesa Instytutu Pamięci i które nie wskazują jednocześnie kryteriów warunkujących uzyskanie takiej zgody. Za niekonstytucyjny został uznany przepis ograniczający udostępnienie do wglądu kopii dokumentów, które dotyczą osób traktowanych przez organy bezpieczeństwa państwa jako tajny informator lub pomocnik przy zdobywaniu informacji. d W prasie przeczytane Radca prawny jest podatnikiem Czynności wykonywane na zlecenie sądu przez radców prawnych podlegają opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych. Nie korzystają one z wyłączenia z ustawy o podatku od towarów i usług, nie jest bowiem spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT dotyczący odpowiedzialności zlecającego za wykonanie czynności przez zleceniobiorcę - uznała Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 28 lutego 2007 r. (nr IPB1-4407/B1/06/I). Nie zgodziła się ona ze stanowiskiem podatnika, że definicja działal- ności gospodarczej zawarta w polskiej ustawie jest sprzeczna z regulacjami Unii Europejskiej. Podatnik argumentował bowiem, że z brzmienia VI dyrektywy wynika, że opodatkowaniu podlega działalność wykonywana „niezależnie”, a nie, jak przyjęto w polskich przepisach, samodzielnie. Radca prawny występujący z pytaniem zwracał uwagę, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości w swoich orzeczeniach wyznaczył kryteria interpretacji pojęcia niezależnego prowadzenia działalności. Wynika z nich, że konieczne jest ponoszenie przez podatnika ryzyka ekonomicznego. Warunku tego nie speł Prawnik Nr II/12/2007 niają czynności wykonywane przez radców na zlecenie sądu. Izba Skarbowa uznała, że stanowisko podatnika nie zasługuje na uwzględnienie. Jej zdaniem organy podatkowe nie Informacje i komunikaty są władne do stanowienia prawa, tylko do jego wykonywania. Według izby podnoszone przez podatnika zarzuty odnoszą się do etapu tworzenia prawa. KPT „Rzeczpospolita” Jedna korporacja na rynku usług prawnych Samorząd radcowski opowiedział się za połączeniem zawodów radcy prawnego i adwokata w jeden. Krajowa Rada Radców Prawnych w przyjętej 3 marca uchwale wzywa do podjęcia prac nad ustawą o ujednoliceniu obu profesji. Dla adwokatów natomiast sprawa jest jeszcze dyskusyjna. - Na razie nie chcemy zajmować oficjalnego stanowiska. Uważamy, że adwokatura powinna zostać odrębnym samorządem zawodowym. Za takim poglądem przemawiają nasza tradycja oraz ukierunkowanie na sprawy obrony wolności i praw obywatelskich - wyjaśnia Stanisław Rymar, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. - Ostateczną decyzję powinniśmy podjąć w listopadzie na zjeździe adwokatury - dodaje prezes. KRRP uważa, że połączenie obu grup zawodowych prowadziłoby do uporządkowania sytuacji na rynku usług prawnych, zwłaszcza w obliczu spodziewanego niedługo ustawowego uregulowania kolejnego zawodu prawniczego - licencjonowanego doradcy. Samorząd radcowski wzywa adwoka turę i jej władze do dyskusji. Jesienią w obu korporacjach odbędą się zjazdy, które mogą podjąć decyzje w tej sprawie. Radcowie proponują wspólnie się zastanowić nad jednolitym tytułem zawodowym adwokata, gotowi są pozostawić dotychczasowym członkom palestry obronę w procesach karnych. Chcą się też porozumieć co do wspólnej aplikacji, ujednolicenia form wykonywania zawodu (dopuszczając etat) oraz kodeksu zasad etycznych. - Trzeba działać. Nadszedł moment, by się zająć stworzeniem rynkowej przeciwwagi dla nowego zawodu doradcy prawnego - powiedział „Rz” prezes KRRP Zenon Klatka. - Wyciągamy rękę do adwokatów. Chcemy budować jedną, wspólną, silną i nowoczesną korporację - dodał wiceprezes KRRP Maciej Bobrowicz. Sobotnia uchwała KRRP jest reakcja na przedstawiony niedawno przez trzech współpracowników Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka projekt znany pod nazwą „Nowa adwokatura”, który również zakłada fuzję. Pomysł Informacje i komunikaty połączenia nie jest jednak nowy. Od dawna się mówi, że nie ma powodu do równoległego istnienia dwóch tak podobnych zawodów i dwóch oddzielnych korporacji. Idea ujednolicenia wywołuje opór w części środowiska tzw. starej adwokatury przywiązanej do tradycji samodzielności i odrębności oraz wśród lokalnych działaczy samorządu adwokackiego. Przedstawiciele krajowych władz Prawnik Nr II/12/2007 palestry o ewentualnym połączeniu z radcami mówią bez entuzjazmu. Za takimi zmianami opowiadają się natomiast młodzi adwokaci oraz ci, którzy pracują w kancelariach, spółkach, m.in. przy obsłudze biznesu, zresztą wspólnie z radcami. Ireneusz Walencik „Rzeczpospolita” Odszkodowanie adwokat płaci tylko za szkodę Adwokat odpowiada materialnie za swoje zaniedbania, ale tylko wtedy, gdy wyrządził klientowi rzeczywistą szkodę. Zygmunt Ł., emerytowany policjant z Tomaszowa Lubelskiego wynajął adwokata Andrzeja C. Chciał, aby mecenas napisał w jego imieniu kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który odmówił przyznania mu uprawnień rentowych (stwierdził, m.in., że inwalidztwo Zygmunta Ł. nie ma związku ze służbą w policji). Sąd Najwyższy odrzucił jednak kasację, gdyż nie zawierała pewnych elementów niezbędnych dla tego środka odwoławczego. Zygmunt Ł. uznał, że mecenas źle wykonał swoją pracę, skoro Sąd Najwyższy nie rozpoznał merytorycznie jego sprawy. Domagał się od adwokata 7200 zł odszkodowania jako równowartości świadczenia rentowego, które stracił wskutek błędu adwokata. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim, choć przyznał, że kasacja została sporządzona w sposób nieprawidłowy, oddalił roszczenia Zygmunta Ł. Adwokat nie może ponieść odpowiedzialności z tytułu niewłaściwego wykonania umowy, jeżeli wskutek naruszenia przez niego obowiązku starannego wykonania działania Zygmunt Ł. nie poniósł szkody. Nie ma bowiem dowodów, że gdyby kasacja została odpowiednio sporządzona, Sąd Najwyższy przyznałby mężczyźnie rentę policyjną. Nie można upatrywać szkody Zygmunta Ł. w samym pozbawieniu go możliwości oceny jego sprawy przez Sąd Najwyższy. Wyrok utrzymał w mocy Sąd Okręgowy w Zamościu. Robert Horbaczewski, „Rzeczpospolita” Prawnik Nr II/12/2007 Spotkaliśmy się TAK BYŁO Szkolenie wiosenne lubelskich radców prawnych W dniach 22 – 24 marca 2007 r. odbyła się wiosenna konferencja szkoleniowa radców prawnych z Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Pierwotnie w spotkaniu uczestniczyło 50 radców prawnych, zaś w piątek liczba słuchaczy wzrosła nawet do 80 osób. Uczestników szkolenia gościł Zajazd Piastowski w Kazimierzu Dolnym. Szkolenie obejmowało wykłady SSN Henryka Pietrzkowskiego z zakresu roli pełnomocnika procesowego w postępowaniu sądowym ze szczególnym uwzględnieniem prekluzji dowodowej i zasady dyskrecjonalnej 10 władzy sędziego oraz obowiązki stron w postępowaniu przed sądami gospodarczymi, w świetle ostatnich zmian procedury cywilnej. Druga tematyka, przedstawiona w sposób niezwykle obrazowy przez SSO Martę Gierczak-Kobylarz, dotyczyła odpowiedzialności finansowej za długi współmałżonka po rozwiązaniu małżeństwa. Wieczór stwarzał możliwość wymiany doświadczeń pomiędzy uczestnikami szkolenia i próbę rozwiązania skomplikowanych problemów natury jurydycznej, z którymi stykamy się w czasie wykonywania zawodu radcy prawnego. A. B. Sport Prawnik Nr II/12/2007 Udany turniej radców Reprezentant Polski Grzegorz Lato w otoczeniu radców z OIRP w Lublinie Reprezentacja piłkarska lubelskiej Okręgowej Izby Radców Prawnych uczestniczyła w rozgrywkach sportowych prawników w Tarnobrzegu. W turnieju, który ma już długą tradycję uczestniczyło 7 drużyn (8 drużyna reprezentująca kielecki okręg sądowy nie dojechała z sobie tylko znanych przyczyn). Nasza drużyna trafiła do grupy z reprezentacją Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu (cicho typowany faworyt rozgrywek), Sądu Okręgowego w Rzeszowie i Sądu Okręgowego w Zamościu. Pierwsze starcia wskazywały na siłę naszego zespołu, którym bezbłędnie kierował, z zachowaniem wszelkich zasad strategii piłkarskiej kapitan drużyny Dag Makary Opolski. W składzie reprezentacji grali radcowie prawni: Cezary Palczarski, Marek Duszyński, Marek Pawłowski, Darek Kowalski i Artur Jędrych oraz przedstawiciele Wydziału Prawa i Administracji UMCS Krzysztof Kaczor, Paweł Ponieważ oraz Michał Szczypta (bramkarz). Kierownikiem drużyny był wicedziekan Arkadiusz Bereza. Niestety nie dojechał na zawody jeden z mecenasów naszej Izby z ważnych przyczyn natury osobistej osłabiając tym samym obronę naszej drużyny. Pierwsze mecze to sukcesy. Zwycięstwo z SO w Rzeszowie (2:0) i SO w Zamościu (2:0) oraz remis z SO w Tarnobrzegu (1:1). Dało to naszej drużynie pierwsze miejsce w grupie. Niestety dalej sił już zabrakło, a lata dały znać o sobie. W półfinale zostaliśmy pokonani przez drużynę SR w Mielcu, której kibicował Pan Grzegorz Lato. Ta właśnie drużyna ostatecznie zajęła I miejsce w turnieju pokonując w finale SO w Tarnobrzegu, zaś reprezentacja OIRP w Lublinie zakończyła zawody na 4 miejscu po porażce z drużyną sędziów z Jasła (1:4). Wspaniały turniej i jego oprawa. Wyniki jednak wskazują na konieczność wzmocnienia nowymi siłami drużyny radcowskiej, zwłaszcza w perspektywie tradycyjnie rozgrywanego meczu środowisk prawniczych na początku lipca na stadionie „Budowlanych” w Lublinie. A. B. 11 Prawnik Nr II/12/2007 Wywiad Powinniśmy się połączyć Rozmowa z Władysławem Lewandowskim, sekretarzem Krajowej Rady Radców Prawnych Red. Rząd pracuje nad nowym projektem ustawy, która ma powołać do życia trzeci zawód prawniczy. Władysław Lewandowski: - Jeszcze w ubiegłym roku dotarły do nas nieoficjalne informacje, że jest opracowywany przez ministerstwo projekt ustawy dotyczący utworzenia trzeciego zawodu prawniczego licencjonowanego doradcy prawnego. W związku z tym Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych napisał skargę do Ministerstwa Sprawiedliwości, że nasz samorząd nie jest informowany o toczących się pracach. Protest pozostał bez odpowiedzi. Dopiero 11 kwietnia tego roku otrzymaliśmy z MS oficjalny projekt ustawy o licencjach prawniczych, a już 21 kwietnia KRRP podjęła w tej kwestii stanowisko (536/VI/2007). Co wynika z tego stanowiska? Generalnie nie jesteśmy przeciwnikami utworzenia zawodu doradcy prawnego, ale oczekujemy precyzyjnych zapisów ustawowych. Nie ma podstaw, ani przeszkód by prawnicy po studiach mogli wykonywać prostą obsługę prawną: sporządzać umowy, czy doradzać w sprawach gospodarczych do konkretnej niskiej wysokości sporu, 12 10, czy 30 tysięcy. Ale nie powinni mieć pełnomocnictw do reprezentowania stron przed sądem. Zdecydowanie nie zgadzamy się też, by był to trzeci zawód prawniczy poza adwokatami i radcami. Tym bardziej, że projekt ustawy daje im możliwość np. występowania i w sprawach karnych, rodzinnych i gospodarczych. Czyli zostanie stworzona grupa zawodowa o większych kompetencjach niż nasz samorząd. W ten sposób Rząd wbije szpile między nas, a adwokatów. Może więc warto połączyć siły z adwokatami i stworzyć jedną korporację? Wstępne rozmowy zostały już podjęte. Na całym świecie jest jeden zawód wolnego prawnika - adwokata. Czesi się połączyli, Węgrzy również. Zostaliśmy tylko my i Rumuni. U nas – ze względów historycznych – mamy dwa zawody prawnicze. Dlatego uważam, że połączenie jest nieuchronne. Takie też jest stanowisko KRRP. Kłopot w tym, że obserwujemy brak odwagi w tej kwestii ze strony adwokatury. Adwokaci zajmujący się sprawami gospodarczymi współpracują z nami, ale koledzy z jednoosobowych kancelarii w Wywiad małych ośrodkach, niechętnie spoglądają na ten pomysł. Tam gdzie działają, zwykle działa równolegle kilku radców. Po prostu boją się konkurencji. A my chcemy dać adwokatom nawet preferencje przy połączeniu zawodów. O jakich preferencjach Pan mówi? W Polsce mamy około 25 tysięcy radców prawnych, a adwokatów ok. 8-9 tys. Dlatego chcemy zadbać o to, by adwokaci mieli stosowną reprezentację w radach i okręgach, żeby nie stało się tak że zawłaszczamy połączoną korporację. Tego nie chcemy. Nie chcielibyśmy też burzyć ich dorobku, np. pomocy socjalnej, dlatego np. dopuszczamy możliwość jej zachowania przez okres przejściowy – czyli kilka lat. Jeżeli z połączenia korporacji prawniczych powstanie jeden zawód to będziemy musieli zadbać także o radców. Musielibyśmy np. przeprowadzić kursy i szkolenia w zakresie prawa karnego, aby wszyscy mieli równe prawa i obowiązki. Zrównać posiadane kompetencje osób wykonujących zawód adwokata. Jak Pan ocenia szanse na połączenie? Niestety ta sprawa ma złe rokowania. Chcielibyśmy żeby przynajmniej powstał protokół rozbieżności, na razie nadziei jednak nie ma. Boję się, że kwestia połączenia odbędzie się poza nami. Wcale nie jest bowiem wykluczone, że jakieś ugrupowanie polityczne wniesie do Sejmu projekt ustawy w tej sprawie i koalicja sejmowa uchwali taką ustawę. Prawnik Nr II/12/2007 wać uchwalenia przez Sejm RP ustawy i utworzenia trzeciego zawodu prawniczego (licencjonowanego doradcy)? Z tego co wiem projekt stosownej ustawy jest już bardzo zaawansowany. Sprawa jest uzgadniana w Centrum Legislacji Rządu i w ciągu dni albo tygodni trafi do Sejmu. W Sejmie zaczną się prace w których również będziemy uczestniczyć i walczyć o swoje, próbując likwidować szkodliwe zapisy. Ale doświadczenia wskazują, że jesteśmy stroną z góry przegraną. Jeżeli cała koalicja Sejmowa będzie „za”, to nic nie będziemy mogli zrobić. Jakie będą tego skutki dla radców? Bardzo poważne. Nie tylko dla nas, ale także dla adwokatów. Już dziś wielu radców prawnych twierdzi, że jeśli powstanie trzeci zawód, to przejdą na licencję. Tam nie będzie składek, nie będzie samorządu, a rzecznik dyscypliny będzie w ministerstwie, więc sprawy będą rozpoznawane bardzo długo. No i uprawnienia licencjonowane prawnika mogą być dużo większe. To groźne dla bytu naszych korporacji, dlatego uważam że powinniśmy się połączyć i wspólnie walczyć. Czy wcześniej możemy się spodzie13 Prawnik Nr II/12/2007 Warto wiedzieć więcej Wybrane zagadnienia na tle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z dnia 16 listopada 2006 r. I. Z dniem 20 marca 2007 r. weszła w życie ustawa nowelizująca k.p.c. uchwalona dnia 16 listopada 2006 r. (Dz. U. Nr 235, poz. 1699). Zgodnie z art. 4 tejże ustawy, do postępowań cywilnych wszczętych przed tym dniem zasadniczo stosuje się dotychczasowe przepisy k.p.c.. Z uwagi na wymogi redakcyjne, niniejszy artykuł obejmuje tylko wybrane zmiany przepisów k.p.c. Jest to ustawa przygotowana przede wszystkim przez środowisko sędziowskie i została ukierunkowana na stworzenie rozwiązań legislacyjnych, które w krótkim czasie przyniosą wymierny i widoczny efekt w statystykach sądowych. Rzecz jasna, w uzasadnieniu projektu nowelizacji, dążenie do zrealizowania tego efektu nie zostało wyartykułowane, lecz stwierdza się w nim, że „zasadniczym celem projektowanej ustawy jest usprawnienie i racjonalizacja przebiegu postępowania cywilnego, w szczególności postępowania w sprawach gospodarczych, a w konsekwencji przyspieszenie merytorycznego rozpoznawania tych spraw”. II. Nowelizacja do właściwości rzeczowej sądu okręgowego przekazuje sprawy o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych 14 lub jednostek organizacyjnych nie będących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym uchwał organów spółek (art. 17 pkt 41 k.p.c.) oraz sprawy o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji (art. 17 pkt 42 k.p.c.). W ten sposób ustawodawca rozstrzygnął spory judykatury i doktryny dotyczące niemajątkowego bądź majątkowego charakteru tej kategorii spraw. Przekazanie spraw sądom okręgowym nastąpiło na podstawie kryterium charakteru (ratio materiae), co oznacza, że uchybienie przez sąd rejonowy przepisom o właściwości rzeczowej skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt 6 k.p.c.). Wskutek znowelizowania art. 202 k.p.c., sąd pozbawiony został możliwości stwierdzenia z urzędu swojej niewłaściwości miejscowej, która jest uleczalna na drodze umowy o właściwość sądu (art. 46 k.p.c.). W rezultacie, sąd może uznać się niewłaściwym miejscowo: a) z urzędu - tylko wówczas, jeżeli inny sąd jest wyłącznie właściwy; b) na wniosek pozwanego – zgłoszony i należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. III. Obszernie unormowano zagadnienie wpływu ogłoszenia upadłości Warto wiedzieć więcej strony na dalszy bieg procesu. Przyjęte rozwiązania (art. 174 § 1 pkt 4 i § 3 k.p.c., art. 180 § 1 pkt 5 k.p.c., art. 1821 k.p.c.) są oryginalne i dlatego zapewne – wbrew intencjom twórców nowelizacji – mogą powodować wątpliwości interpretacyjne. Skutki wpływu postępowania upadłościowego uzależnione zostały od rodzaju ogłoszonej upadłości oraz od tego, czy upadły będzie stroną powodową czy też pozwaną postępowania rozpoznawczego. Wobec tego należy rozważyć trzy możliwe sytuacje: a) ogłoszono upadłość nielikwidacyjną strony powodowej lub pozwanej wraz z pozbawieniem jej prawa zarządu albo ogłoszono upadłość likwidacyjną majątku powoda; b) ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku pozwanego; c) ogłoszono upadłość którejkolwiek strony z możliwością zawarcia układu i pozostawieniem upadłemu zarządu (własnego). W sytuacji, o której mowa pod lit. a) sąd obligatoryjnie z urzędu zawiesza postępowanie procesowe (art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.) i – na podstawie art. 174 § 3 k.p.c. - zawiadamia zarządcę albo syndyka o trwającym procesie wyznaczając mu termin (sądowy) celem zgłoszenia wstąpienia do tego postępowania. W przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej pozwanego, a postępowanie rozpoznawcze dotyczy masy upadłości, sąd wydaje obligatoryjnie z urzędu postanowienie o umorzeniu postępowania bez jego uprzedniego Prawnik Nr II/12/2007 zawieszenia (art. 1821 k.p.c.). Pomimo, że wykładnia gramatyczna tego przepisu uzasadnia umorzenie każdego procesu, w którym stroną pozwaną jest upadły (np. z powództwa przeciw egzekucyjnego), taki rezultat wykładni nie może być akceptowany. Mając na uwadze funkcjonalne powiązanie przepisów o zawieszeniu postępowania cywilnego z regulacjami prawa upadłościowego i naprawczego, uznać należy, że umorzenie może dotyczyć tylko tych postępowań cywilnych prowadzonych przeciwko upadłemu, które dotyczą roszczeń podlegających dochodzeniu w trybie postępowania upadłościowego poprzez zgłoszenie wierzytelności sędziemu – komisarzowi. Zgodnie z art. 1821 § 2 k.p.c., w przypadku ponownego wytoczenia powództwa w terminie trzech miesięcy po prawomocnej odmowie uznania wierzytelności, uchyleniu, prawomocnym zakończeniu albo umorzeniu postępowania upadłościowego, zachowane zostają skutki, jakie ustawa wiąże z poprzednio wytoczonym powództwem; postępowanie dowodowe nie wymaga powtórzenia. Według założeń projektu nowelizacji w przypadku ogłoszenia upadłości strony z możliwością zawarcia układu i pozostawieniem upadłemu zarządu własnego „brak jest jakichkolwiek podstaw do zawieszenia postępowania, a tym bardziej jego umorzenia (…), a więc proces bez przeszkód ma toczyć się dalej. Przy tym założeniu, nowelizacja nie normuje w ogóle wpływu tego rodzaju ogłoszenia upadłości, nie wprowadza wobec tego podstawy 15 Prawnik Nr II/12/2007 prawnej do zawieszenia postępowania. Do toczących się postępowań konieczne jednakże jest przystąpienie nadzorcy sądowego na zasadach interwencji ubocznej samoistnej (art. 138 pr. upadł. i napr.). Podzielić należy stanowisko A. Jakubeckiego, że brak jest podstawy do zawieszenia procesu do czasu wzięcia przez nadzorcę udziału w sprawie. Natomiast dopuszczalne wydaje się umożliwienie wierzycielowi zawiadomienia nadzorcy o toczącym się procesie na podstawie przepisów o przypozwaniu per analogia legis. IV. Istotne zmiany wprowadzono w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych, które upodobnią postępowanie to do postępowań sumarycznych (postępowanie nakazowe, upominawcze, uproszczone), a w pewnym zakresie (zob. art. 4794 § 2 k.p.c.), nawet do postępowania drugoinstancyjnego, co może rodzić obawę o konstytucyjność wprowadzonych zmian (z uwagi na zasadę dwuinstancyjności postępowań sądowych – art. 176 ust. 1 Konstytucji RP). Przede wszystkim zmianie uległ zakres postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych. Postępowanie to objęło nie tylko sprawy ze stosunków cywilnych w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby posiadające status przedsiębiorcy w chwili wniesienia pozwu, ale także sprawy między osobami, które w chwili tej zaprzestały prowadzenia działalności gospodarczej, ale działalność taką prowadziły w chwili powstania stosunku prawnego, z którego wyni16 Warto wiedzieć więcej ka dochodzone pozwem roszczenie (art. 4791 § 1 k.p.c.). Ponadto do tego postępowania zakwalifikowano (art. 4791 § 2 pkt 1 k.p.c.) sprawy dotyczące odpowiedzialności cywilnej członków zarządu sp. z o.o. wobec wierzycieli spółki oraz członków organów spółki i likwidatorów wobec spółki (art. art. 291-300 k.s.h.), jak również sprawy dotyczące odpowiedzialności cywilnej członków zarządu spółki akcyjnej, osób biorących udział w założeniu spółki akcyjnej, biegłych rewidentów, członków organów spółki akcyjnej i likwidatorów (art. 479-490 k.s.h.). Sądy gospodarcze pozbawione zostały (na rzecz wydziałów cywilnych) spraw o podział majątku wspólników po rozwiązaniu spółki cywilnej. Nowelizacja wprowadziła nową, aczkolwiek „kompatybilną” z kodeksem cywilnym (art. 431) oraz prawem upadłościowym i naprawczym (art. 5) definicję przedsiębiorcy (art. 4792 § 1 k.p.c.). Art. 4794 § 2 k.p.c. stanowi unormowanie charakterystyczne dla postępowania drugoinstancyjnego (dawniej rewizyjnego – art. 386 d.k.p.c. lub obecnie apelacyjnego – art. 383 k.p.c.) oraz postępowania nakazowego. Na mocy tego przepisu w toku postępowania niedopuszczalne jest zgłoszenie nowych roszczeń zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze Warto wiedzieć więcej okresy. Ponadto na mocy art. 4794 § 2 k.p.c. wyłączone zostały przekształcenia podmiotowe (tj. 194-196 i art. 198 k.p.c.). O ile instytucje tych przekształceń w procesie cywilnym (w obecnym kształcie w postępowaniu zwykłym) mają swój „socjalistyczny” rodowód, o tyle wyłączenie przekształceń podmiotowych z art. 194 § 3 k.p.c. lub z art. 195 k.p.c. ma o wiele więcej wspólnego z potrzebami statystyki odroczeń rozpraw w sądach, niż z zasadami tzw. ekonomii procesowej. W omawianym postępowaniu odrębnym wyłączono stosowanie następujących przepisów k.p.c.: art. 5, art. 177 § 1 pkt 5 (bezprzedmiotowe stało się zamieszczanie w pozwach wniosku o rozpoznanie sprawy pod nieobecność powoda), art. 178 (niedopuszczalny stał się wniosek stron o zawieszenie postępowania – sic!), art. 205, art. 212 zd. 2 i 3, art. 4921 § 1, art. 499 pkt 4 i art. 5021 § 1. Art. 4798a k.p.c. różnicuje sposób badania wymogów formalnych pism wszczynających postępowanie (np. pozwu) w zależności od tego, czy strona wnosząca pismo jest reprezentowana lub niereprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. W pierwszym przypadku, pismo dotknięte brakami podlega zwrotowi bez wzywania do uzupełnienia tych braków oraz bez udzielania dodatkowych pouczeń (art. 4798a § 1 i 4 k.p.c.). W drugim przypadku, przewodniczący zwróci pismo stronie bez wzywania do ich poprawienia lub uzupełnienia (art. 4798a § 1 k.p.c.), jednakże, w zarządzeniu zwracającym pismo wskaże braki formalne Prawnik Nr II/12/2007 pisma oraz pouczy stronę o skutkach jego ponownego wniesienia (art. 4798a § 2 k.p.c.), tj., że w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma strona może wnieść je ponownie (jeżeli pismo to nie będzie dotknięte brakami - wywoła skutek od daty pierwotnego wniesienia). Wskazane zróżnicowanie sposobu dekretacji pism procesowych w zależności od tego, czy wnosi je zawodowy pełnomocnik albo strona samodzielnie, uzasadniono tym, że „w przypadku profesjonalnych pełnomocników należy wykluczyć możliwość popełnienia jakichkolwiek błędów formalnych, które skutkowałyby zwrotem lub odrzuceniem pisma procesowego. Przyjęcie tej logiki uzasadnia usunięcie z kodeksu instytucji rektyfikacji orzeczeń (art. 350-353 k.p.c.), ponieważ należałoby także wykluczyć możliwość popełnienia jakichkolwiek błędów przez profesjonalnych sędziów lub referendarzy sądowych. Nowelizacja rozszerzyła system prekluzji dowodowej w postępowaniu w sprawach gospodarczych. Spośród wprowadzonych w tym celu zmian (np. art. 47914a, art. 47914b k.p.c.) dokonano zaostrzenia prekluzji dowodowej poprzez wprowadzenie dwutygodniowego terminu, w którym mogą być zgłoszone nowe twierdzenia i zarzuty oraz dowody na ich poparcie (art. 47912 § 1 i art. 47914 § 2 k.p.c.). Termin ten liczony jest od czasu, gdy powołanie nowych twierdzeń, zarzutów i dowodów stało się możliwe lub powstała potrzeba ich powołania. Obo17 Prawnik Nr II/12/2007 wiązek wykazania zachowania tego terminu obciąża stronę, która powołuje się na nowe twierdzenia i składa wnioski dowodowe. W toku postępowania w sprawach gospodarczych niedopuszczalne jest zgłoszenie powództwa wzajemnego (art. 47914 § 3 k.p.c.), a udowodnienie skuteczności zarzutu potrącenia możliwe jest wyłącznie za pomocą dowodu z dokumentu, do czego wystarczy dowód z dokumentu prywatnego (art. 47914 § 4 k.p.c.). Dużym ułatwieniem dla wierzyciela stanowi nadanie nieprawomocnemu wyrokowi sądu pierwszej instancji wydanemu w sprawach o roszczenia pieniężne albo świadczenia innych rzeczy zamiennych mocy tytułu zabezpieczenia wykonalnego bez nadawania mu klauzuli wykonalności (art. 47919a § 4 k.p.c.). V. Pragnę zwrócić uwagę jeszcze na następujące zmiany. Art. 139 § 3 k.p.c. umożliwił funkcję doręczenia pisma procesowego (tj. pozostawienie pisma w aktach ze skutkiem doręczenia) także osobie fizycznej (tj. przedsiębiorcy), która nie ujawniła w ewidencji działalności gospodarczej zmiany miejsca zamieszkania i adresu, chyba że nowe miejsce zamieszkania i adres będą sądowi znane. Art. 214 § 2 i 3 k.p.c. jest podstawą prawną skazania na grzywnę stronę lub jej pełnomocnika, jeżeli strona (jej pełnomocnik) powołała się w złej wierze na nieprawdziwe okoliczności, które skutkowały odroczeniem rozprawy. Na orzeczenie o wymierzeniu 18 Warto wiedzieć więcej grzywny do 1000 zł (art. 163 § 1 k.p.c.) przysługuje zażalenie stronie lub jej pełnomocnikowi (art. 394 § 1 pkt 5 k.p.c.). Na podstawie art. 47911 k.p.c. postępowanie zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 zostanie umorzone, jeżeli wniosek o jego podjęcie nie zostanie zgłoszony w ciągu 6 miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu. W przypadkach, w których klauzulę wykonalności wydał referendarz sądowy (art. 781 § 11 k.p.c.), na postanowienie referendarza służyć będzie skarga na czynności referendarza, której wniesienie nie spowoduje wstrzymanie skuteczności tytułu wykonawczego (art. 39822 § 2 k.p.c.). Przemysław Telenga radca prawny asystent w Katedrze Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego WPiA UMCS Warto wiedzieć więcej Prawnik Nr II/12/2007 Nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów Wśród różnych wartości konkurencji chronionych przez prawo na pierwszym miejscu wskazywana jest zazwyczaj wolność konkurencji1. Wolność konkurencji chroniona jest poprzez przepisy prawa antymonopolowego. Przedmiotem prawa antymonopolowego jest regulacja różnych stanów faktycznych, związanych z nabywaniem przez niektórych przedsiębiorców siły rynkowej, oraz wykorzystywaniem jej w sposób, który szkodzi innym uczestnikom rynku – w szczególności konkurentom, kontrahentom i konsumentom. Prawo antymonopolowe należy do zakresu prawa publicznego, uważane jest za jedną ze szczegółowych dziedzin prawa administracyjnego. Jest jednym z instrumentów administracyjnoprawnej regulacji stosunków gospodarczych. Prawo antymonopolowe w Polsce jest także jedną z tych dziedzin prawa administracyjnego, które podlegają stosunkowo silnemu oddziały- waniu prawa Wspólnoty Europejskiej (tzw. europeizacji)2. Wpływ tych dwóch okoliczności – z jednej strony ciągła potrzeba dostosowania przepisów prawa antymonopolowego do aktualnego stanu rozwoju i charakterystyki rynku, z drugiej zaś konieczność ciągłego dostosowywania tych przepisów do aktualnych rozwiązań wspólnotowych powoduje, że polskie ustawodawstwo antymonopolowe podlega procesowi stałego i szybkiego rozwoju. Jeżeli rozwój jakiejś dziedziny prawa można odmierzać kolejno uchwalanymi aktami rangi ustawowej, to w Polsce niedawno rozpoczął się nowy etap rozwoju prawa antymonopolowego. W dniu 21 kwietnia 2007 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów3. W powojennej historii polskiego prawa jest to już czwarta ustawa antymonopolowa (jeżeli nie liczyć dość licznych poprawek i nowelizacji). Specyfika każdej z poprzednio obowiązujących w tym zakresie ustaw związana była z sy- Pozostałe dwie wartości to równość konkurencji, chroniona na podstawie przepisów o zakazie udzielania pomocy publicznej oraz uczciwość konkurencji, chroniona na podstawie przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, por. M.Stefaniuk, Publicznoprawne reguły konkurencji, Lublin 2005, s.13-26 2 W sprawie charakterystyki procesu europeizacji polskiego prawa antymonopolowego patrz M.Stefaniuk, Wpływ prawa Wspólnoty Europejskiej na publicznoprawne reguły konkurencji w Polsce, (w:) Z.Janku, Z.Leoński, M.Waligórski, K.Wojtczak (red.), Europeizacja polskiego prawa administracyjnego, Wrocław 2005, s.654-666. 3 Dz.U. Nr 50, poz. 331 1 19 Prawnik Nr II/12/2007 tuacją rynkową w nawiązaniu do której każda z nich była uchwalana. Ustawa z 28 stycznia 1987 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym w gospodarce narodowej4 była przewidziana dla ograniczenia możliwości działania przedsiębiorstw państwowych w warunkach tzw. „drugiego etapu reformy gospodarczej5.” Ustawa z 26 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów6 była jednym z wielu instrumentów transformacji gospodarczej i tworzenia w naszym kraju systemu gospodarki rynkowej7. Z kolei ustawa z 15 grudnia 2000 r., o ochronie konkurencji i konsumentów8, uchwalona w trakcie negocjacji przedakcesyjnych, miała na celu harmonizację polskiego prawa antymonopolowego z prawem Wspólnoty Europejskiej9. Potrzeba zastępienia ustawy z 2000 r. nową ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów wynikała z kilku przyczyn. Po pierwsze pomimo, że ustawa z 2000 r okazała się aktem normatywnym, zapewniającym dobrą ochronę publicznoprawnych interesów konkurencji i konsumentów, to jednak w trakcie jej obowiązywania wprowadzono do jej treści wiele korekt i zmian. W wyniku tych zabiegów legislacyj- Warto wiedzieć więcej nych polska ustawa antymonopolowa, pomimo ogłoszenia jej dwóch tekstów jednolitych10, nie stwarzała wrażenia zupełnie kompletnej i spójnej regulacji. Po drugie niektóre z przepisów ustawy z 2000 r. oceniano jako zbyt drobiazgowe, dotyczące spraw o stosunkowo niewielkim wpływie na konkurencję. Jako przykład można podać przepisy dotyczące koncentracji w formach określonych w art. 12 ust 3 lub też powodujące zaangażowania organu antymonopolowego w rozstrzyganie spraw, które nie miały pierwszorzędnego znaczenia dla ochrony konkurencji w interesie publicznym. Dotyczyło to zwłaszcza wszczynania na wniosek uprawnionego podmiotu postępowania antymonopolowego w sprawach praktyk ograniczających konkurencję (art. 84) lub postępowania w sprawach naruszenia zbiorowych interesów konsumentów (art. 100 a). Kolejną przyczyną uchwalenia nowej ustawy była również potrzeba wdrożenia do polskiego prawa procedur wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/2004/WE z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochro- Dz.U. Nr 3, poz. 18 J.Trojanek, Ustawa antymonopolowa z 1987 r. (Próba oceny podstawowych rozwiązań), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1987, z.4, s.4; por. W.Modzelewski, Monopolistyczne praktyki przedsiębiorstw - problematyka prawna, Warszawa 1988, passim. 6 PDz.U. Nr 14, poz. 88 z późn zm. 7 C.Kosikowski, Polityka konkurencji w Polsce po 1989 r, (w:) C.Kosikowski, T.Ławicki, Ochrona prawna konkurencji i zwalczanie praktyk monopolistycznych, Warszawa 1994, s.33-36 8 Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080 oraz z 2006 r. Nr 157, poz. 1119 9 Por. E.Modzelewska-Wąchal, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2002, s.7 10 Teksty jednolite ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zostały ogłoszone w Dz.U. z 2003 r. Nr 86 poz. 804 i w Dz.U.z 2005 r. Nr 244, poz. 1080 4 5 20 Warto wiedzieć więcej ny konsumentów11. Zgodnie z tym rozporządzeniem państwa członkowskie Wspólnoty powinny wyznaczyć organy publiczne (urzędy łącznikowe i organy właściwe), przewidziane do współpracy w zakresie ochrony interesów konsumentów przed tzw. transgranicznymi naruszeniami interesów konsumentów 12. W wyniku wyjątkowo szybkich prac legislacyjnych uchwalono ustawę, o której można powiedzieć, że jest swoistą formą kontynuacji ustawy z 2000 r. Taka teza może być uzasadniona wieloma szczegółowymi argumentami. Systematyka nowej ustawy jest identyczna jak systematyka ustawy poprzednio obowiązującej. Ustawa z 2007 r podzielona jest na działy. Liczba i zakres regulacji w poszczególnych działach nowej ustawy odpowiada cechom ustawy poprzednio obowiązującej - zmieniła się jedynie numeracja działów. Dział pierwszy (art. 1-5) zawiera przepisy ogólne. Dział drugi (art. 612) zawiera przepisy dotyczące zakazu praktyk ograniczających konkurencję. W poszczególnych rozdziałach wchodzących w jego skład uregulowano zakaz porozumień ograniczających konkurencję, zakaz nadużywania pozycji dominującej oraz kwestię decyzji wy- Prawnik Nr II/12/2007 dawanych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję. Dział trzeci (art. 13-23) zawiera przepisy dotyczące koncentracji przedsiębiorców. W ramach tego działu wyodrębniono dwa rozdziały. Pierwszy z nich dotyczy kontroli koncentracji13, drugi decyzji w sprawach koncentracji. Dział czwarty (art. 24-28) zawiera przepisy odnoszące się do praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Dział ten składa się z rozdziału dotyczącego praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz rozdziału dotyczącego decyzji w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Dział piąty (art. 29-46) reguluje organizację ochrony konkurencji i konsumentów. Również zawiera dwa rozdziały. Pierwszy z nich reguluje pozycję ustrojową Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaś drugi reguluje rolę samorządu terytorialnego i organizacjach konsumenckich w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów. Dział szósty (art. 47-105) reguluje postępowanie przed Prezesem Urzędu. Oprócz rozdziału zawierającego przepisy ogólne w dziale tym znajdują się trzy rozdziały poświęcone trzem Dz.Urz. UE L 364, z 9.12.2004, str. 1 i n. W świetle rozporządzenia nr 2006/2004/WE naruszenie transgraniczne to każde działanie lub zaniechanie sprzeczne z przepisami prawnymi, które chronią interesy konsumentów, a które szkodzi lub może szkodzić zbiorowym interesom konsumentów zamieszkałych w jednym lub więcej niż jednym państwie członkowskim - innym niż państwo członkowskie, w którym miało miejsce działanie lub zaniechanie, lub gdzie odpowiedzialny przedsiębiorca ma siedzibę, albo gdzie znajdują się dowody bądź aktywa związane z tym działaniem, bądź zaniechaniem. 13 Należy żałować, że wbrew dość licznym postulatom formułowanym przez przedstawicieli praktyki i doktryny prawniczej ustawodawca nie wykorzystał zmiany ustawy jako okazji dla nazwania dokonywanych w tym zakresie czynności Prezesa Urzędu bardziej prawidłowym i lepiej oddającym ich istotę mianem „nadzoru.” 11 12 21 Prawnik Nr II/12/2007 szczególnym rodzajom postępowania – postępowaniu antymonopolowemu w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, postępowaniu antymonopolowemu w sprawach koncentracji oraz postępowaniu w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Dział siódmy (art. 106113) zawiera przepisy dotyczące kar pieniężnych a dział ósmy (art. 114) zawiera przepis karny. Całość dopełniają przepisy zmieniające, przejściowe i końcowe zawarte w dziale dziewiątym (art. 115-138). Wzorem ustawy z 2000 r. nowa ustawa ustawa nie zawiera preambuły. Wskazanie celu i zakresu jej regulacji wynika z art. 1. Zgodnie z tym przepisem ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Ustawa reguluje także zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zakres regulacji obejmuje również określenie (wskazanie) organów właściwych w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Z zakresu ograniczeń konkurencji do których nie stosuje się przepisów nowej ustawy wyłączone zostały układy zbiorowe pracy. W zakresie przepisów ustrojowych 22 Warto wiedzieć więcej największe zmiany wprowadzone przez nową ustawę polegają na wyeksponowaniu w art. 29 ust 2 zadań Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie stosowania prawa wspólnotowego. Zadania te wynikają zwłaszcza z wykonywania funkcji właściwego organu ochrony konkurencji w rozumieniu art. 35 rozporządzenia Rady nr 1/2003/WE oraz funkcji jednolitego urzędu łącznikowego oraz właściwego organu w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/2004/WE. Ustawa w art. 30 stanowi, że wiceprezesi Urzędu powoływani są przez Prezesa spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego. Kolejna zmiana o charakterze ustrojowym polega na niezamieszczeniu w nowej ustawie przepisów dotyczących Rady do spraw Dobrych Praktyk Gospodarczych. W zakresie materialnego prawa antymonopolowego nowa ustawa nie wprowadza zbyt wielu zmian. W stosunku do ustawy z 2000 r. zmieniła się systematyka słownika wyrażeń ustawowych (art. 4). Zmieniły się także niektóre definicje ustawowe - przedsiębiorcy (art. 4. pkt 1), przedsiębiorcy dominującego (art. 4 pkt 3), przejęcia kontroli (art. 4 pkt 4). Dodano definicję Prezesa Urzędu (art. 4 pkt 18), Traktatu WE (art. 4 pkt 19), rozporządzenia nr 2006/2004/WE (art. 4 pkt 22). Ustalono również sposób przeliczania wartości euro na złote (art. 5). Do praktyk ograniczających konkurencję podobnie jak w ustawie z 2000 r zostały zaliczone porozumienia ograniczające konkurencję oraz nadużycie pozycji Warto wiedzieć więcej dominującej. Ustawowe definicje poszczególnych praktyk nie zmieniły się. Za porozumienia ograniczające konkurencję ustawodawca ponownie uznał umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów, uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki a także uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych. Wśród porozumień ustawodawca wyróżnił porozumienia dystrybucyjne – zawierane między przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu, których celem jest zakup towarów dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzedaży. Identycznie jak w ustawie z 2000 r. pozycją dominującą jest taka pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40%. Zarówno w przypadku porozumień ograniczających konkurencję, jak i w przypadku nadużycia pozycji dominującej ustawodawca posłużył się regułą zakazu. Ogólny zakaz takich praktyk zawarty jest bezpośrednio w ustawie a decyzja organu stosującego prawo o uznaniu danej praktyki za ograniczającą konkurencję ma charakter deklaratoryjny. Utrzymany został również do- Prawnik Nr II/12/2007 tychczasowy charakter zakazu każdej z praktyk ograniczających konkurencję. W przypadku porozumień ograniczających konkurencję zakaz ma charakter względny - zastosowana została instytucja porozumień o mniejszym znaczeniu (art. 7) i „reguła rozsądku” (art. 8). Z kolei w przypadku nadużycia pozycji dominującej zakaz ma charakter bezwzględny. Katalogi przykładowych stanów faktycznych, mogących stanowić naruszenie zakazów poszczególnych praktyk ograniczających konkurencję zawarte w art. 6 ust. 1 oraz 9 ust. 2 nowej ustawy odpowiadają analogicznym katalogom zawartym w ustawie z 2000 w art. 5 ust 1 i 8 ust 2. W odniesieniu do regulacji dotyczących koncentracji przedsiębiorców w nowej ustawie wprowadzono dwie główne zmiany. Pierwsza z nich dotyczy wysokości progów łącznego obrotu przedsiębiorców w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia, który powoduje powstanie obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji (z dotychczasowych 50 mln euro w skali światowej do 1 mld euro w skali światowej lub 50 mln na terytorium RP). Tym samym ustawodawca zrezygnował z wykonywania nadzoru nad koncentracjami, które nie mają zasadniczego wpływu na konkurencję na polskim rynku. Druga zmiana dotyczy katalogu form koncentracji, będących przedmiotem nadzoru wykonywanego przez Prezesa Urzędu. Ustawodawca w art. 13 nowej ustawy nie zaliczył do nich objęcia lub nabycia akcji lub udziałów innego przed23 Prawnik Nr II/12/2007 c. siębiorcy, d. WARTO ze strony powodującego WIEDZIEĆ 20 uzyskanie co najmniej głosów na walnym zgorNowa 25% ustawa o ochronie konkurenmadzeniu lub zgromadzeniu wspólnicji i konsumentów ków, lub objęcia tę samą osobę Wśród różnychprzez wartości konkurenfunkcji członka organu zarządzającego cji chronionych przez prawo na pierwlub organu kontrolnego u konkurująszym miejscu wskazywana jest zazwycych ze sobą przedsiębiorców a także czaj wolność konkurencji. Wolność rozpoczęcie wykonywania praw z akkonkurencji chroniona jest poprzez cji lub udziałów lub nabytych przepisy prawa objętych antymonopolowego. bez uprzedniego zgłoszenia (na podst. Przedmiotem prawa antymonopoloweart. 13 pkt 3 i 4 ustawy z 2000 r). fakgo jest regulacja różnych stanów Wprowadzono natomiast jako jedną tycznych, związanych z nabywaniem zprzez formniektórych koncentracji nabycie zorganizoprzedsiębiorców siły wanej części innego przedsięrynkowej, orazmienia wykorzystywaniem jej biorcy, jeżeli łączna wartość tego miew sposób, który szkodzi innym uczestnia przekracza mln nikom rynku – wrównowartość szczególności 10 konkueuro. W zakresie regulacji dotycząrentom, kontrahentom i konsumentom. cych naruszających zbiorowe Prawopraktyk antymonopolowe należy do zainteresy konsumentów ustawodawca, kresu prawa publicznego, uważane jest odmiennie w poprzednio dziedzin obowiąza jedną zeniższczegółowych zującej ustawie sformułował art. 24 prawa administracyjnego. Jestwjednym ust 1 ogólny zakaz takich praktyk. Niez instrumentów administracyjnoprawwielkim zmianom uległa ustawowa denej regulacji stosunków gospodarfinicja praktyk naruszających zbiorowe czych. Prawo antymonopolowe w Polinteresy konsumentów. sce jest także jedną z tych dziedzin praW szczególności niektóre zrezygnowawa administracyjnego, podlegają no z dość kazuistycznego określenia, stosunkowo silnemu oddziaływaniu jakie prawazachowanie Wspólnotyprzedsiębiorcy Europejskiej może (tzw. być uznane za Wpływ praktykętych naruszającą europeizacji). dwóch zbiorowe interesy konsumentów. W okoliczności – z jednej strony ciągła myśl art. 24 ust 2 ustawy przez praktypotrzeba dostosowania przepisów prakę naruszającą zbiorowe interesy konwa antymonopolowego do aktualnego sumentów rozumie się godzące w nie stanu rozwoju i charakterystyki rynku, bezprawne działanie przedsiębiorcy, w z drugiej zaś konieczność ciągłego doszczególności stosowanie postanowień stosowywania tych przepisów do akwzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 47945, naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informa24 Warto wiedzieć więcej cji, nieuczciwą lub wprowadzającą w błąd reklamę i inne czyny nieuczciwej konkurencji godzące w zbiorowe interesy konsumentów. Nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów. Trzeba zauważyć, że takie nieostre określenie zakresu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów mogło mieć swoje uzasadnienie w poprzednim stanie prawnym, gdy regulacja ustawowa była oparta o regułę nadzoru a decyzje Prezesa Urzędu o uznaniu danej praktyki za naruszającą zbiorowy interes konsumentów miały charakter konstytutywny. W obecnie obowiązującej ustawie z ogólnym zakazem sformułowanym w art. 24 ust 1 powinna korespondować definicja, która precyzyjnie określa, jakie zachowanie przedsiębiorcy, jako praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów jest zakazane przez prawo. W zakresie przepisów proceduralnych zmiany wprowadzone przez ustawę z 2007 r. w porównaniu z dotyczasowym stanem prawnym można podzielić na dwie grupy. Pierwsza grupa istotnych zmian wynika z art. 49 nowej ustawy. Zgodnie z tym przepisem postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz w sprawach nakładania kar pieniężnych wszczyna się z urzędu. Rozwiązanie takie ma to na celu usprawnienie funkcjonowania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i umożliwienie Prezesowi Warto wiedzieć więcej Urzędu prowadzenia postępowań wyłącznie w tych sprawach, gdzie zachowania przedsiębiorców będą miały najbardziej destrukcyjny wpływ na konkurencję i chronione w interesie publicznym prawa konsumentów. Zgodnie z art. 10, art. 11 ust 1 i art. 12 ust 1 Prezes Urzędu uzyskał ustawową kompetencję do wydawania decyzji w sprawach praktyk ograniczających konkurencję na podstawie stwierdzenia nie naruszenia przez przedsiębiorcę lub związek przedsiębiorców zakazu określonego art. 6 lub art. 9 ustawy ale również naruszenia zakazu określonego w art. 81 lub art. 82 Traktatu WE. Osobną grupę nowych regulacji proceduralnych wspólnych dla postępowań antymonopolowych i postępowania w sprawie naruszeń zbiorowych interesów konsumentów stanowią przepisy ustawy, umożliwiające Prezesowi Urzędu wykonywanie funkcji właściwego organu i urzędu łącznikowego na podstawie rozporządzeń nr 1/2003/WE oraz nr 2006/2004/WE14. W podsumowaniu można zauważyć, że w przeważającym stopniu przepisy nowej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stanowią raczej wyraz ewolucji niż rewolucji następującej w procesie rozwoju polskiego prawa antymonopolowego. Zmiany poczynione przez ustawodawcę w porównaniu z rozwiązaniami normatywnymi zawartymi w ustawie z 2000 r. nie są nadmiernie głębokie i Prawnik Nr II/12/2007 stanowią raczej wyraz porządkowania tekstu ustawy i dostosowywania polskiego prawa do rozwiązań wspólnotowych niż realizacji jakiejś śmiałej idei reformatorskiej. Z drugiej strony należy zauważyć, że takie umiarkowane podejście do kształtowania rozwoju polskiego prawa antymonopolowego ma również swoje niekwestionowane zalety. Pozwala po pierwsze na wykorzystanie w ogromnej części orzecznictwa ukształtowanego na gruncie sześcioletniego okresu obowiązywania starej ustawy. Po drugie zaś dostrzegana ostrożność ustawodawcy w odniesieniu do zakresu poczynionych zmian pozwala przypuszczać, że rozwiązania przyjęte w naszym prawie antymonopolowe zaczną się powoli stabilizować (instytucjonalizować). Być może w wyniku takiego podejścia do zmian prawa obok (lub nawet w miejsce) podejścia polegającego na tworzeniu poszczególnych przepisów ustalających często w dość arbitrarny i instrumentalny sposób wzory zakazanych i dopuszczalnych zachowań przedsiębiorców będzie kontynuowany proces tworzenia (wykształcania się) instytucji charakterystycznych dla polskiego prawa antymonopolowego, ściśle związanych ze specyfiką naszego rynku i systemu prawnego. Marek Stefaniuk Stosowanie przepisów rozporządzeń 1/2003/WE i 2006/2004/WE ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów art. 62 ust. 2 pkt 1 i 2, art. 73 ust. 2 pkt 3 i 4. 14 25 Prawnik Nr II/12/2007 Warto wiedzieć więcej NOWA USTAWA O OPŁACIE SKARBOWEJ A PEWNE ASPEKTY WYKONYWANIA ZAWODU RADCY PRAWNEGO Od dnia 1 stycznia 2007 roku obowiązuje ustawa z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635), zwana jest dalej jako „nowa ust. o opł. skarb.” Opublikowana została ona w dniu 8 grudnia 2006 roku, weszła w życie po stosunkowo krótkim okresie oczekiwania, uchyliła ustawę z dnia 9 września 2000 roku o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2532 z późn. zm.), która zwana jest w dalszej części niniejszego artykułu jako „poprzednia ust. o opł. skarb.” Nowa regulacja wprowadziła wiele istotnych dla radcy prawnego jako pełnomocnika procesowego zmian. Za najważniejsze uznać należy: - zmianę momentu powstania obowiązku podatkowego, - rozszerzenie kręgu podmiotów, na których obowiązek ów ciąży, - zlikwidowanie możliwości uiszczania opłaty skarbowej poprzez oklejenie dokumentu pełnomocnictwa znakami opłaty skarbowej, - brak istniejącego na gruncie poprzedniej regulacji zwolnienia pełnomocnictwa dalszego, - wprowadzenie comiesięcznego 26 obowiązku przekazywania przez sądy informacji o przypadkach nieuiszczenia należnej opłaty skarbowej. Art. 1 ust. 1 nowej ust. o opł. skarb. przewiduje, że opłacie skarbowej podlega złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa jego odpisu, wypisu albo kopii w postępowaniu sądowym, ustalając tym samym powstanie obowiązku podatkowego na chwilę faktycznego użycia otrzymanego przez radcę pełnomocnictwa w postępowaniu sądowym. Wysokość opłaty skarbowej podwyższona została z 15 do 17 złotych. O ile poprzednia ust. o opł. skarb. przewidywała powstanie obowiązku podatkowego w chwili faktycznego sporządzenia takiego dokumentu, o tyle aktualnie obowiązek podatkowy powstaje w momencie złożenia pełnomocnictwa do akt sprawy. Nie jest istotne czy złożenie pełnomocnictwa następuje wraz z pierwszym pismem procesowym czy też później, w toku postępowania. Nastąpiło więc pod rządami nowej ustawy przesunięcie powstania obowiązku podatkowego z momentu złożenia podpisu mocodawcy pod treścią pełnomocnictwa na późniejszą chwilę, złożenia tego dokumentu w postępowaniu sądowym. Użyte Warto wiedzieć więcej przez ustawodawcę określenie „złożenie dokumentu” powoduje pewne wątpliwości w praktycznym stosowaniu przepisów nowej ust. o opł. skarb. Pojawia się bowiem pytanie czy w sytuacji, gdy pełnomocnictwo udzielane jest ustnie do protokołu da się określić moment złożenia dokumentu i czy w ogóle możemy wówczas postrzegać protokół z rozprawy jako złożenie dokumentu w postępowaniu sądowym. Zestawienie art. 89 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego z normą art. 1 ust. 1 nowej ust. o opł. skarb. wydaje się przemawiać na rzecz tezy, że obowiązek podatkowy w ogóle nie powstaje. W zakresie pojęciowym „złożenia dokumentu pełnomocnictwa w sprawie sądowej” nie zawiera się moim zdaniem ustanowienie pełnomocnika w trybie art. 89 § 2 k.p.c. Intuicyjnie wyczuwa się, że od podmiotów zobowiązanych na gruncie nowej ust. o opł. skarb. wymaga się aktywności w postaci dokonania czynności, w następstwie której w aktach sprawy pojawi się odrębny dokument. Mogące pojawić się próby interpretacji rozszerzającej, jakoby protokół z posiedzenia, na którym udzielone zostało pełnomocnictwo w drodze oświadczenia strony był dokumentem o który chodziło ustawodawcy winny spotkać się z krytyką. Nowa ust. o opł. skarb. wymaga ponadto konkretnego działania względem takowego dokumentu, mianowicie jego złożenia. Nie wydaje się, aby podpisanie protokołu przez skład sędziowski czy nawet samo „wszycie” takiego protokołu Prawnik Nr II/12/2007 do akt sprawy było złożeniem dokumentu pełnomocnictwa. Podmiotowym prawem podatnika jest podejmowanie działań ukierunkowanych na zmniejszenie jego zobowiązań podatkowych, skoro więc zadanie sobie trudu przez stronę stawienia się na rozprawie wiązać się ma się z brakiem powstania konieczności uiszczania opłaty skarbowej można doszukać się w tym pewnej racjonalności. Zastanawiać można się również nad problemem czy w sytuacji, gdy w nadanej pocztą korespondencji kierowanej do sądu znajduje się pełnomocnictwo, a zapłata opłaty skarbowej nastąpi po jej wysłaniu pełnomocnik popada w zwłokę. Na tak postawione pytanie udzielić raczej należy odpowiedzi negatywnej. Art. 165 § 2 k.p.c. przewiduje, że oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. Jednakże zauważyć należy, że zasada ta nie ma zastosowania do ordynacji podatkowej i ustawy o opłacie skarbowej. Dopiero przystawienie przez pracowników sądu prezentaty na korespondencji, w której skład wchodzi dokument pełnomocnictwa jest złożeniem go do akt sprawy i to w tym dniu najpóźniej dokonana być powinna opłata skarbowa. Pełnomocnik procesowy musi jednakże, aby nie zostać uznany za będącego w zwłoce z zapłatą opłaty skarbowej przed nadaniem korespondencji do sądu, uiścić tę opłatę, a dowód dokonania opłaty powinien 27 Prawnik Nr II/12/2007 dołączyć do pełnomocnictwa1. Warto w związku z tym zapytać o konstytucyjność takiej regulacji, nakazuje ona przecież ponosić ciężar podatkowy przed dniem powstania zobowiązania podatkowego. W porównaniu do poprzedniej regulacji nowa ust. o opł. skarb. precyzuje w art. 5 na kim ciąży obowiązek zapłaty opłaty skarbowej stwierdzając, że w przypadku złożenia dokumentu pełnomocnictwa obowiązek ten ciąży na mocodawcy i pełnomocniku wskazując w § 2, że jest to odpowiedzialność solidarna. Za największą niedogodność powstałą w następstwie wejścia w życie nowej ust. o opł. skarb. uznać należy moim zdaniem brak możliwości skorzystania ze sposobu uiszczenia opłaty skarbowej jakim było przyklejenie na pełnomocnictwie znaków opłaty skarbowej. Konieczność ustalenia właściwych ze względu na siedzibę sądu urzędów gmin czy miast, na których konta przelać należy opłatę, wymóg niebudzącego wątpliwości opisania, do jakiej sprawy pełnomocnictwo jest wnoszone, konieczność złożenia stosownych potwierdzeń w sądzie, aby uniemożliwić wyciągnięcie negatywnych konsekwencji dotyczących ewentualnej zwłoki, konieczność poniesienia kosztów prowizji bankowych od przelewów Warto wiedzieć więcej oraz strata czasu poświęconego na dokonanie wszystkich tych czynności są o wiele bardziej uciążliwe niż praktykowany pod rządami poprzedniej regulacji proceder oklejania i kasowania znaków opłaty skarbowej. O ile samego odebrania możliwości uiszczania opłaty można było się spodziewać, o tyle sposób w jaki to uczyniono pozostawia wiele do życzenia. Ustawodawca nie zauważał prawidłowości, że zarówno radcowie prawni, kancelarie prawnicze jak i zwykli przedsiębiorcy posiadali zapas pewnej ilości znaków opłaty skarbowej różnych nominałów, gdyż korzystanie z nich było na początku dziennym prawników i przedsiębiorców. Uiszczenie należnej opłaty skarbowej odbywało się w większości przypadków bezpośrednio po sporządzeniu dokumentów poprzez naklejenie ich na dokumencie i skasowanie (pewną ciekawostką jest fakt, iż zdecydowana większość przekreślała znaki skarbowe „na krzyż” w sytuacji, gdy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 roku w sprawie pobierania, zapłaty i zwrotu opłaty skarbowej oraz prowadzenia rejestru tej opłaty (Dz. U. Nr 110, poz. 1176 z późn. zm.) należało na nich umieścić datę i podpis pełnomocnika albo mocodawcy. Uznać należy, że w miarę rozsądnym było gromadzenie pewnej ilości znaków na przyszłość, a po powzięciu 1 Tak E. Kryński, Opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego, czyli o kolejnych niedoróbkach legislacyjnych, Rzeczpospolita z dnia 2 lutego 2007 roku, str. C2 28 Warto wiedzieć więcej wiedzy na temat planowanej nowelizacji zasadnym było przypuszczać, iż wprowadzony zostanie okres przejściowy, który pozwoli posiadane znaki wykorzystać ewentualnie powinien powstać mechanizm, z którego będzie można skorzystać w razie potrzeby ich zwrócenia i odzyskania zainwestowanych kwot. Rzeczywistość zaskoczyć mogła nawet najbardziej przewidujących. Bardzo krótkie jak na istniejące okoliczności, bo tylko 23-dniowe vacatio legis, brak okresu przejściowego na wykorzystanie posiadanych znaków i niemożliwość ich zwrotu sprawiły, że rację bytu mają pytania o konstytucyjną zasadę zaufania obywatela do państwa. Wskazać w tym miejscu należy, że ustawodawca zauważył swój błąd i celem jego naprawienia prowadzone są obecnie prace mające na celu szybką nowelizację nowej ust. o opł. skarb. w zakresie dalszej możliwości korzystania ze znaków skarbowych. Znajdujący się na oficjalnej stronie Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl) projekt nowelizacji zakłada, iż znakami opłaty skarbowej, a także co ciekawe będącymi w stanie nienaruszonym i bez jakichkolwiek adnotacji blankietami urzędowymi weksli uiszczać będzie można opłatę skarbową do 31 grudnia 2007 roku. Sposób opłacenia różnił będzie się głównie odstępstwem od dotychczasowej praktyki, że skasowania znaków opłaty skarbowej bądź blankietów wekslowych dokonywać mogli Prawnik Nr II/12/2007 będą jedynie upoważnieni pracownicy sądów, a nie jak dotychczas właściwi pełnomocnicy bądź mocodawcy. Kolejnym aspektem obowiązywania nowej ust. o opł. skarb. bardzo niekorzystnym z punktu widzenia radcy prawnego będącego pełnomocnikiem, jest konieczność opłacania pełnomocnictw dalszych udzielanych na podstawie pierwotnego pełnomocnictwa. W załączniku do nowej ustawy nie pojawiło się funkcjonujące dotychczas zwolnienie pełnomocnictwa dalszego. Oznacza to powstanie zobowiązania podatkowego za każdym razem, gdy do akt sprawy wpływał będzie dokument stanowiący substytucję dla mającego zastępować radcę prawnego ustanowionego w sprawie innego radcę prawnego albo adwokata. Pewnym sposobem na ominięcie tej niedogodności będzie umocowywanie do występowania w sprawie aplikanta radcowskiego, którego szczególny status potwierdzony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 czerwca 2006 roku (sygn. akt III CZP 27/06, opubl. Biul. SN 2006, nr 6, str. 5) pociąga za sobą brak konieczności odprowadzania opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Szerzej problematykę tę omawia P. Sawczuk w „Opłata skarbowa od substytucji – noworoczny prezent fiskusa”, Prawnik, nr 4/11 2007 r., str. 22 – 25. Wyobrazić można sobie również sytuację, gdy na pierwszej rozprawie do protokołu strona udzielając ustnego pełnomocnictwa radcy prawnemu, zapobiegawczo umocuje również innych wskazanych przez radcę pełnomocni29 Prawnik Nr II/12/2007 ków profesjonalnych, którym udzielona być może w przeszłości substytucja, przy czym stawający później na mocy takiej substytucji nie powinni składać sądowi żadnego dokumentu, gdyż powodowałoby to powstanie zobowiązania podatkowego, a jedynie powinni powoływać się na protokół z pierwszej rozprawy. Na zakończenie warto zwrócić uwagę na wynikający z art. 11 nowej ust. o opł. skarb. obowiązek comiesięcznego przekazywania przez sądy, właściwemu organowi podatkowemu zbiorczej informacji o przypadkach nieuiszczenia należnej opłaty skarbowej od złożonych w sądzie dokumentów, stwierdzających udzielenie pełnomocnictwa, jego odpisu, wypisu lub kopii. Na marginesie zauważyć można, że ewentualne nieuiszczenie opłaty skarbowej nie może powodować jakichkolwiek negatywnych konsekwencji w zakresie skuteczności samego pełnomocnictwa bądź też dokonanych przez pełnomocnika czynności przed sądem. Wracając do nałożonego na sądy obowiązku przygotowywania i przekazywania zbiorczej informacji o przypadkach nieuiszczenia opłaty, nasuwa się refleksja o pewnej niekonsekwencji ustawodawcy, który przywiązując w ostatnim czasie tak ogromną wagę do szybkości postępowania, zadaje tyle dodatkowej pracy sędziom i innym pracownikom sądów, aby właściwemu organowi wskazani zostali dłużnicy o zaległościach podatkowych w wysokości 17 złotych. W następstwie wprowadzenia no30 Warto wiedzieć więcej wej regulacji dołożono pracy nie tylko radcom prawnym ale i sądom. Uprawnione jest stwierdzenie, że utrudniono radcom prawnym jako pełnomocnikom procesowym wykonywanie swoich obowiązków. Konieczność użycia dokumentu pełnomocnictwa wiązać będzie się teraz nierozerwalnie z czynnościami polegającymi na ustaleniu odpowiednich rachunków, dokonaniem przelewu, ewentualnie wizytą w kasie organu, złożeniem w sądzie stosownego potwierdzenia. Ponadto obowiązkowi opłaty podlegają na gruncie nowej ustawy także substytucje, co w związku z solidarną odpowiedzialnością mocodawcy i substytuta może powodować ogólną niechęć do przyjmowania substytucji. Planowana nowelizacja, która pozwoli na korzystanie ze znaków opłaty skarbowej, będzie raczej niewielkim pocieszeniem, gdyż możliwość ta występować będzie w stosunkowo krótkim okresie. Pozostaje więc już tylko odnaleźć się w nowych realiach… Tomasz Bańka aplikant radcowski Z kart historii Prawnik Nr II/12/2007 Sądy lubelskie w okresie międzywojennym do unifikacji ustroju sądownictwa w 1929 r. Gmach Gimnazjum Państwowego im. Stanisława Staszica przy ul. Narutowicza 12 – siedziba Sądu Apelacyjnego w Lublinie w latach 1917-1934 (fot. L.Hartwig). Odzyskanie przez Państwo Polskie niepodległości, nie zmieniło dotychczasowej organizacji sądownictwa istniejącej od września 1917 r1. W mieście Lublinie funkcjonowały: Sąd Apelacyjny, Sąd Okręgowy oraz trzy (później cztery) sądy pokoju. Wszystkie orzekały - co do zasady - kolegialnie w składzie 3-osobowym sędziowskim (w sprawach cywilnych w sądzie okręgowym i apelacyjnym) lub sędziowsko-ławniczym (sędzia i dwóch ławników w sądzie pokoju i w sprawach karnych w sądzie okręgowym oraz dwóch sędziów i trzech ławników w sprawach karnych w sądzie apelacyjnym). Organizacja ta w podstawowych za- Patrz szerzej: A.Bereza, Sądy obywatelskie i sądy królewsko-polskie na Lubelszczyźnie w latach 1915-1918, Prawnik nr 4/11, 2007, s.43-50. 1 31 Prawnik Nr II/12/2007 Z kart historii Od września 1919 r. dołączono jeszcze obszar szóstego - nowo utworzonego Sądu Okręgowego w Łucku. Jego działalność została jednak szybko przerwana z uwagi na prowadzone na tych terenach działania militarne. W dniu 1 lipca 1922 r. zmniejszono apelację lubelską przyłączając obszar działania Sądu Okręgowego w Piotrkowie do apelacji warszawskiej. Jednocześnie po ustabilizowaniu się sytuacji na wschodniej granicy II Rzeczypospolitej rozpoczął już na stałe działalność Sąd Okręgowy w Łucku, zaś od lipca 1923 r. wydzielony z okręgu łuckiego Odznaka sędziego Rzeczypospolitej Polskiej (zbiory prywatne) łożeniach przetrwała aż do unifikacji ustroju sądownictwa powszechnego na początku 1929 r. W międzyczasie zlikwidowano jedynie instytucję ławników w sądach okręgowych i apelacyjnych (1921 r.), zaś nieco później w sądach pokoju (ostatecznie w 1928 r.)2. Sędziowie używali dotychczasowych odznak z czasów królewsko-polskich, z tym że na plakiecie emblematu umieszczono nowy napis „Sądy Rzeczypospolitej Polskiej”. W początkach istnienia Odrodzonego Państwa Polskiego zasięg apelacji lubelskiej obejmował obszar pięciu Sądów Okręgowych w: Kielcach, Lublinie, Piotrkowie, Radomiu i Zamościu. Budynek na ul. Królewskiej 17 (pałac Pociejowski) siedziba Wydziałów Odwoławczych Sądu Okręgowego w Lublinie i sądu pokoju. Dz.Pr.P.P. 1919, nr 14, poz.170 - dekret z 7 lutego 1919 r.; Dz.U. z 1921 r., nr 30, poz.172; Całkowita likwidacja udziału czynnika społecznego w orzecznictwie sądowym nastąpiła na podstawie ustawy z 9 kwietnia 1938 r. (Dz.U. 1938 r., Nr 24, poz.213). 2 32 Z kart historii Prawnik Nr II/12/2007 Kamienica na Złotej 5 – siedziba sądu pokoju w okresie międzywojennym (stan obecny). Sąd Okręgowy w Równem3. Apelacja lubelska należała wtedy do większych w skali kraju. W dniu 1 września 1922 r. na jej terenie orzekało aż 138 sędziów pokoju. Większe były (spośród ośmiu okręgów sądów apelacyjnych) jedynie okręgi apelacji warszawskiej, lwowskiej i krakowskiej4. Prezesem Sądu Apelacyjnego w Lublinie był od maja 1918 r. znany prawnik lubelski Ignacy Steliński. Funkcję tę piastował aż do marca 1926 r., gdy odszedł ze służby z powodów zdrowotnych. Ostatnie lata spędził na posadzie notariusza w Lublinie. (zmarł w 1938 r. w Poznaniu, pochowany został w Lublinie) Jego następcą na stanowisku prezesa został Wincenty Młynarski, lecz na krótko, bo tylko do czasów reformy sądowej5. Sąd Apelacyjny w Lublinie liczył przez długi okres 14 sędziów. Pierwszy skład – powołany w jeszcze we wrześniu 1917 r. - nie okazał Dziesięciolecie sądownictwa na Wołyniu, Łuck 1929, s. 14, 17-18, 30-33. Wznowienie sądownictwa państwowego polskiego (pięciolecie 1917-1922), Warszawa 1923, dodatek - Dane statystyczne dotyczące składu osobowego sądów w dniu 1 września 1922 r. 5 „Głos Sądownictwa” z 1938 r., nr 10, s. 799-800; Kalendarz sądowy na rok 1927, opracowali Z. Krzysztoporowski, J. Kirkiczenko i M. Kraczkiewicz, Warszawa 1927, s. 138; Kalendarz sądowy na rok 1929, opracowali J. Kirkiczenko (radca ministerialny w Ministerstwie Sprawiedliwości) i M. Kraczkiewicz (asesor w Ministerstwie Sprawiedliwości), s. 103. 3 4 33 Prawnik Nr II/12/2007 Z kart historii Pożegnanie Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie Wacława Salkowskiego w dniu 5 maja 1921 r.(zbiory prywatne) się zbyt stabilny. W przeciągu pięciu lat (do września 1922 r.) miały miejsce liczne zmiany na stanowiskach sędziowskich, prowadzące do tego, że z pierwotnego składu Sądu Apelacyjnego pozostało jedynie dwóch sędziów. Czterech sędziów zmarło, dwóch zostało zwolnionych na własną prośbę, zaś dwóch objęło posady notariuszy. Pojawili się nowi sędziowie, lecz liczba etatów Sądu Apelacyjnego rosła bardzo powoli. Przed reformą sądową w 1929 r. w jego składzie orzekało jedynie 16 sędziów. Sąd Apelacyjny w omawianym okresie zajmował część pomieszczeń w budynku przy ul. Narutowicza 12, u boku działającego w gmachu gimnazjum (tj. męskiego gimnazjum im. Stanisława Staszica, a później żeńskiego gimnazjum im. Unii Lubelskiej)6. Sąd Okręgowy w Lublinie od połowy 1919 r. miał główną siedzibę w budynku przy Krakowskim Przedmieściu 76. Tutaj znajdowały się I Wydział Cywilny i I Wydział Karny. Natomiast dwa wydziały odwoławcze (II Cywilny i II Karny) orzekały przy ul. Królewskiej 17 (dawny pałac Pociejowski)7. Funkcję prezesa Sądu Okręgowe- 6 Dziennik Urzędowy Królewsko Polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości z 1918 r. Nr 10, s.340; Informator miasta Lublina, Lublin 1925, s.6; J.Mazurkiewicz, L.Policha, Dzieje sądownictwa lubelskiego w latach 1915-1944, maszynopis, s.32; Kalendarz sądowy na rok 1927, s.138, na rok 1928, s.38, 63-64 i na rok 1929, s.103. 7 Ilustrowany przewodnik po Lublinie..., Lublin 1931, s.17. 34 Z kart historii Akt nominacji Bolesława Sekutowicza na stanowisko Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie go w Lublinie pełnił nadal Wacław Salkowski, zaś po nim kolejno: Bolesław Sekutowicz (1921-1925), Stefan Bełżyński (1925-1928) i Wojciech Przesmycki (1928-1930)8. W 1922 r. pracowało w nim łącznie 19 sędziów. Do reformy liczba ta uległa niewielkiemu powiększeniu, lecz etaty sędziowskie często pozostawały nieobsadzone. Jurysdykcja Sądu Okręgowego w Lublinie obejmowała miasto Lublin i powiaty: lubelski (później: Prawnik Nr II/12/2007 lubelski, bełżycki, i bychawski), krasnostawski, lubartowski, chełmski, janowski (później janowski i kraśnicki) i puławski (później puławski i opolski). Na terenie okręgu lubelskiego funkcjonowało początkowo 24 sędziów pokoju, lecz liczba ta systematycznie malała. W styczniu 1928 r. na tym obszarze orzekało 18 sądów pokoju, których siedziby znajdowały się w: Chełmie, Siedliszczach, Janowie Lubelskim, Kraśniku, Krasnymstawie, Turobinie, Lubartowie, Bełżycach, Bychawie, Lublinie (I, II, III okręg i działający od 1919 r. sąd dla nieletnich), Rurach pod Lublinem, Lublinie-Tatarach, Kazimierzu Dolnym, Kurowie, Opolu Lubelskim i Puławach9. Do końca 1928 r. w mieście Lublinie istniały trzy sądy pokoju z siedzibami przy ul. Królewskiej 17, Złotej 5, Krakowskim Przedmieściu 60. Ostatnimi sędziami pokoju przed reformą sądownictwa byli Feliks Bieniek i Ludwik Harasiewicz (I okręg), Ksawery Marcinkowski (II okręg) i Stanisław Bryła (III okręg), w sądzie pokoju na Rurach po-Jezuickich - sędzia Stefan Lelek, zaś na Tatarach – sędzia Czesław Szczepański10. Po 1929 r. zostali oni sędziami grodzkimi. Na uwagę zasługuje duża płynność .Marczuk, Straceni w Noc Wigilijną Lublin 23 XII 1939; Lublin 2000, s.28-31, J.Ziembiński, Organizacja władz państwowych działających w Lublinie w latach 1918-1939 [w:] Dzieje Lublina, Próba syntezy, t.II, Lublin 1975, s.135-136, 139; Ruch służbowy dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości, Nr 17, s.174; Kalendarz sądowy: na rok 1929, s.106, na rok 1930, s.84, na rok 1931, s.65. 9 Wznowiene..., (Dane statystyczne dotyczące składu osobowego sądów w dniu 1 września 1922 r. - dodatek); J.Ziembiński, op.cit., s.140; Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości Nr 1 z 2 stycznia 1928; Kalendarz sądowy na rok 1929, s.106. 10 Wykaz sądów Rzeczypospolitej Polskiej - Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości z 1 kwietnia 1923 r., Nr 7, s.174-175; W.Ćwik, J.Reder, Lubelszczyzna. Dzieje rozwoju terytorialnego podziałów administracyjnych i ustroju władz, Lublin 1977, s.145; Informator miasta Lublina, Lublin 1925, s.6; Kalendarz sądowy na rok 1928, s.63-64. 8 35 Prawnik Z kart historii Nr II/12/2007 kadr na szczeblu sądu pokoju, gdyż część sędziów po odbyciu przewidzianego prawem stażu przechodziła do adwokatury. Natomiast w sądach wyższych, ruch personalny w latach 20tych był niewielki, gdyż sędziowie ci traktowali swoje stanowiska jako stały zawód. Jedynie stanowiska notariusza czy pisarza hipotecznego budziły – z uwagi na dochody – spore zainteresowanie wśród sędziów, których praca w sądzie dobiegała końca. Zaznaczyć jednak należy, że objęcie tych lukratywnych posad wymagało niejednokrotnie wielu różnorodnych zabiegów. Sami sędziowie lubelscy stanowili wtedy nieco hermetyczne środowisko. Rzadko uczestniczyli w wystąpieniach publicznych, stali na uboczu inicjatyw społecznych, zaś osoby skupione w Oddziale Lubelskim Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów RP najczęściej dyskutowały nad kwestiami dotyczącymi życia zawodowego. Nieliczni uczestniczyli w pracach Towarzystwa Prawniczego w Lublinie. Do wyjątków należeli sądownicy lubelscy, którzy odznaczali się na niwie naukowej lub w życiu kulturalnooświatowym miasta. Należą do nich sędziowie: Bolesław Sekutowicz, Stanisław Bryła, Remigiusz Moszyński czy Karol Wolff - autorzy publikowanych prac prawniczych lub opracowań dotyczących regionu lubelskiego11. Skład osobowy Sądu Okręgowego w Lublinie w 1927 r. (zbiory prywatne) 11 J.Mazurkiewicz, L.Policha, op.cit., s.29-30, 36-37.; J.Marczuk, op.cit.,s.31-35, 102, 109-111. 36 Arkadiusz Bereza
