PYTANIA i ODPOWIEDZI do Parszy NASO

PYTANIA i ODPOWIEDZI do Parszy NASO
Parsza Naso [‫„ ]נָשׂא‬Zbierz sumę”: Księga Liczb 4:21-7:89
Streszczenie:
Parsza Tory z ubiegłego tygodnia (Bamidbar) wyliczał trzy szczepy plemienia Lewiego, które asystowały
kapłanom w sprawowaniu służby w Przybytku. Z trzech szczepów Kehatyci otrzymali najpocześniejszą rolę,
przez to że zarówno mieli odpowiadać za noszenie najświętszych przedmiotów Przybytku jak i przez to że
Aaron i jego synowie (tj. kapłani) przewodzili temu szczepowi. Od Lewity, by mógł sprawować służbę,
wymagało się, by był w wieku w przedziale od 30 do 50 lat; przy czym dokonany został dodatkowy spis
wykazujący 2750 Kehatytów zdatnych do służby.
Parsza Tory z bieżącego tygodnia zaczyna się od tego, jak Bóg każe Mojżeszowi tak samo zliczyć
wszystkich kwalifikujących się mężczyzn dwóch pozostałych szczepów Gerszonitów i Merarytów, którzy
mieli odpowiadać za stan sprawności i przenosić konstrukcje Przybytku podczas wędrówki po pustyni.
Dodatkowy spis wykazał 2630 mężczyzn ze szczepu Gerszona, którzy mieli dbać o tkaniny Przybytku
(tj. kotary, płachty pokrywające dachu, zasłony ogrodzenia itd.), i 3200 ze szczepu Merariego, którzy mieli
dbać o drewniany szkielet jak również o słupki i cokoły. Łącznie było 8580 Lewitów, którzy stali pod
bezpośrednim nadzorem syna Aarona Itamara. Mojżesz następnie wydał polecenie Izraelitom, by usunęli
z obozu wszystkich, którzy byli obrzędowo nieczyści. Obejmowało to wszystkich, którzy byli porażeni przez
„trąd” (cara'at), wszystkich, którzy mieli „wyciek” (zav) i tych, którzy skalali się przez kontakt ze zwłokami.
Dodatkowo lud otrzymał rozkaz wyznać swoje grzechy, naprawić krzywdy tym, którzy ich doznali, i złożyć
ofiary za przewinienie.
W rozpatrywanym dziale przechodzimy dalej do szczególnego przepisu zakonu w sprawie „podejrzanej
żony” (tj. sotah), która miała być sprawdzona pod kątem niewierności przez obrzęd, w którym wypijała ona
czarę wody szczególnie przyrządzonej przez kapłana i ogłaszała „amen” na spadające na nią przekleństwo,
jeśli okazało się, że była winna cudzołóstwa. Dalej przechodzimy do przepisu zakonu o „nazyrejczku”,
inaczej o kimś, kto składa szczególną przysięgę poświęcenia się przez konkretny czas (zwaną przysięgą
nazyrejską). W czasie oddzielenia nazyrejczyk musi stronić od spożycia jakiegokolwiek alkoholu bądź
wytworu z winogron, nie ścinać owłosienia ani nie zbliżać się do zwłok. Na sam koniec okresu przysięgi
od nazyrejczka wymagało się, by złożył ofiary w Przybytku.
Bóg dalej każe Mojżeszowi nauczyć Aarona i jego synów szczególnego trójdzielnego błogosławieństwa,
„kapłańskiego błogosławieństwa”, by go używać, gdy błogosławią lud Izraela. Rozpatrywany dział zamyka
się listą darów składanych przez wodzów dwunastu plemion na inaugurację ołtarza w Przybytku.
PYTANIA PODSTAWOWE:
1.Co znaczy słowo „naso”?
2. Jak się zwały trzy szczepy Lewiego, które miały służyć w Przybytku?
3. Z jakiego rodu wywodził się Aaron?
4. Pod czyją komendą znaleźli się wszyscy Lewici
5.Jakie były postawione wymogi wieku do służby w Przybytku?
6. Ile zliczono mężczyzn z tych trzech szczepów w tym przedziale wieku?
7. Czym były trzy obozy Izraela?
8. Co kazano Mojżeszowi zrobić z trędowatymi (ha-mecorim), i dlaczego?
9. Kto jeszcze miał być wydalony poza obręb obozu?
10. Co wymagano od ludu, by zrobił przed ruszeniem w dalszą drogę przez pustynię?
11.Czym jest ślub nazyrejski?
12.Od czego mieli nazyrejczycy się powstrzymywać przez czas swojego ślubu?
13.Wymień niektórych nazyrejczyków z Pisma Świętego.
14.Czy istnieje jakiś związek między słowem „Nazyrejczyk” a słowem Nazaret?
15.Czy Joszua był nazyrejczykiem?
16.Jak przebiegała procedura, gdy jakiś mężczyzna powziął podejrzenie do swojej żony o niewierność?
17.Gdy budowa Przybytku została zamknięta, naczelnicy plemion złożyli dary na rzecz Lewitów. Czym były
te dary i kto je otrzymał?
18. Książęta złożyli także „ofiarę poświęcenia” do Przybytku. Czym ona była?
PYTANIA ZAAWANSOWANE:
19.Czemu Bóg dopuścił, aby Jego Święte Imię rozpuszczało się w wodzie, którą wypijała sotah (tj. żona
podejrzewana przez męża o zdradę)?
20.Skąd kapłani czerpali wodę, którą wypijała sotah (tj. żona podejrzewana przez męża o zdradę)?
21.Czemu Bóg chciał, żeby kapłani błogosławili lud w Jego Imieniu?
22. Czemu przepis zakonu o nazyrejczyku występuje bezpośrednio przed kapłańskim błogosławieństwem?
23. Co znaczy słowo „nazir”?
24.Czemu nie wolno było nazyrejczykowi ścinać swoich włosów, i co ostatecznie działo się z nimi?
25.Czemu wymagało się od nazyrejczyka/ki złożenia ofiary zagrzesznej, po tym jak dopełnił/a on/ona
swojego ślubu?
26. Czemu mówi się o wyznaniu (viduy) w kontekście kradzieży?
27. Jakie są główne kroki teszuvah (pokuty)?
28. Jak mocno przypomina 'dać się uwieść' (inaczej 'zejść na manowce') 'wpaść w obłęd'?
29. Jak to rozumieć, że ten, kto grzeszy w ukryciu, będzie ujawniony publicznie?
30. Skąd wywodzą rabini pomysł „postawienia płotu wokół (tj. zupełnego odgrodzenia) Tory”?
31. Które miejsce Tory świadczy, że zamężna kobieta musiała nakrywać swoje włosy w miejscu
publicznym?
32.Czemu Tora powtarza w kółko listę darów, które darowali książęta do Przybytku, skoro wszystkie one
były takie same?
33. Czemu wybór padł na Aarona do nadawania błogosławieństwa pokoju (szalom)?
34. Jak kapłani błogosławią lud w dobie obecnej w większości synagog?
35. Pod jakimi względami przypomina nazyrejczyk Arcykapłana?Odp.: Obydwóch obowiązuje bezwzględny
zakaz kontaktu ze śmiercią i obydwaj zostali zupełnie poświęceni Bogu.
36. Jak mógł Samson stać się nazyrejczykiem, a jednak wejść w styczność ze zwłokami?
ODPOWIEDZI:
1. Słowo naso znaczy: „podnieść” albo „wziąć”.
2. Gerszonici, Meraryci i Kehatyci.
3. Aaron był wnukiem Kehata (a synem Amrama). Rodzina Aarona stanowiła podgałąź Kehatytów. Trzeba
zauważyć, że Aaron był siódmym pokoleniem od Abrahama (Abraham, Izaak, Jakub, Lewi, Kehat, Amram,
Aaron).
4. Pod komendą synów Aarona Itamara i Eleazara.
5. Wiek Lewity musiał znajdować się w przedziale między 30 a 50 laty.
6. 8580 ludzi. 2630 ze szczepu Gerszona (pierworodnego), 2750 ze szczepu Kehata i 3200 ze szczepu
Merariego (najmłodszego syna).
7. Przybytek (centralny obóz) otoczony był przez (czworoboczny) obóz Lewitów, którzy z kolei byli
otoczeni przez (czworoboczny) obóz dwunastu plemion. Poza obrębem obozu znajdowało się bydło, gerim
(obcy) i obrzędowo nieczyści.
8. Wydalić ich poza obręb trzech obozów, aby nie skalać ludu i świątyni. Obóz miał być święty.
9. Ci, którzy stali się nieczyści za sprawą „wycieku”, i ci, którzy skalali się przez kontakt ze zmarłym.
10. Żeby wyznał swój grzech, w pełni naprawił krzywdę (plus jedną piątą jako domiar) i złożył ofiarę za
przewinienie na miarę zadośćuczynienia.
11. Dobrowolnym ślubem (neder), który wiązał się ściśle z poświęceniem się przez określony czas. Natura
ślubu nie jest opisana.
12. Od wina (i sfermentowanego napoju); od octu winnego; od wszystkich wytworów z winogron; od
ścinania włosów; od zbliżania się do martwego ciała.
13. Samson (Sdz.13,7), Samuel (1Sm 1,11), Absalom, Jan Chrzciciel (Łk 1,15), Paweł (Dz 18,18; 21,22-26).
14. Nie, są to dwa różne słowa. Słowo „nazir” pochodzi od czasownika nazar, co oznacza „poświęcić”, gdy
tymczasem słowo Nazareńczyk pochodzi albo od słowa netzer (gałąź) albo od czasownika oznaczającego
„strzec” lub ”doglądać”. Nazaret był nazwą miasta (położonego na północy Izraela), gdzie żył Joszua. Gdy
ewangelie oznajmiają, „będzie nazwany Nazareńczykiem”, nie mają na myśli tego, że on „poweźmie ślub”,
ale raczej, że jest on obiecaną „Odroślą JHWH” (Iz 11,1).
15. Mógł on powziąć ślub w jakimś punkcie czasu, ale nie był nazyrejczykiem przez całą długość swojego
życia, skoro wszedł w styczność z trumną zmarłego syna wdowy (Łk 7,14), odwiedził grób Łazarza i
przypuszczalnie pił wino (Mt 11,19).
16. Mąż przywodził swoją żonę do kapłana razem z prostą ofiarą jęczmienną (zwaną „ofiarą zazdrości z
ziarna”). Kapłan wtedy nabierał świętej wody i wlewał ją do czary, po czym mieszał ją z prochem z podłogi
Przybytku, w wyniku czego otrzymywał „wodę gorzką”. Dalej kapłan zapisywał na zwoju przekleństwo,
które szczegółowo opisywało karę kobiety – zapisane wraz ze świętym Imieniem Bożym – a następnie
zanurzał ten zwój w wodzie, w wyniku czego słowa przysięgi rozpuszczały się w czarze. Kobieta miała
wtedy do wyboru albo przyznać się do swojego grzechu albo obstawać przy swojej niewinności, co
kwitowała oznajmiając „Amen” na przekleństwo. Jeśli obstawała przy swojej niewinności, czekał ją przymus
wypicia wody. Jeśli była winna, ona (i jej kochanek) ginęli bolesną śmiercią, lecz jeśli była niewinna, Bóg
rehabilitował ją przyszłym dzieckiem i bezpiecznym rozwiązaniem ciąży.
17. Sześć krytych wozów i dwanaście wołów, które z kolei rozdzielono między Gerszonitów i Merarytów.
Kehatyci nie otrzymali niczego z tych darów, dlatego że od nich wymagało się noszenia świętych
przedmiotów na własnych barkach.
18. Każdy książę przekazał jedną srebrną misę i jedną srebrną czaszę, obie pełne miałkiej mąki rozczynionej
oliwą w ramach ofiary z ziarna, jedną złotą czarę pełną kadzidła, po kilka zwierząt na ofiary całopalne,
zagrzeszne i zapokojne.
19. Nawet Bóg dopuszcza do tego, by Jego Własne Imię doznało ujmy na korzyść pokoju między mężem i
żoną.
20. Z kijor nechoszet (obmywalni z miedzi). Tradycja żydowska głosi, że surowiec do jej sporządzenia był
darem przyzwoitych i zacnych kobiet izraelskich, które wyrzekły się pokusy próżności i zachowały czystość
rodziny w warunkach życia w otoczeniu Egiptu.
21. Lewici (i kohanim) byli nauczycielami Tory w Izraelu, którzy nie otrzymali przydziału dziedzictwa, ale
potrzebowali terumah (wkładów) od wspólnoty. Bóg darował im zaszczyt nadawania błogosławieństwa
ludowi w Jego Imieniu w charakterze „odpłaty” za opiekę ludu nad Lewitami. Jak oni potrzebowali dla siebie
wsparcia, tak Izrael potrzebował ich błogosławieństwa.
22. Nazyrejczyk oddzielił się w poświęceniu ku Bogu stroniąc od spraw wiodących do próżności. Dlatego
będzie nagrodzony przez błogosławieństwa od Birkat Kohanim.
23. Nazir (tj. nazyrejczyk) ma odniesienie do słowa korona (t.zn. netzer). Ibn Ezra mówi, że nazir (tj.
nazyrejczyk) nosi na głowie symboliczną koronę, bowiem jego długowłosa grzywa odróżnia go jako kogoś,
kto zerwał więzy namiętności do ulotnych przyjemności tego świata.
24. Żeby dać do zrozumienia niechęć do pogoni za cielesnym pięknem, a zainteresowanie wnętrzem duszy.
Włosy były później ścięte i spalone na ołtarzu razem z jego ofiarą zapokojną.
25. Być może dlatego że on/ona postanawia wrócić do mniej świętego stanu albo być może dlatego,
że początkowy motyw ślubu wiązał się ściśle z rozprawieniem się na pierwszym miejscu z przewrotnym
usposobieniem serca, a to wymagało oczyszczenia.
26. Bowiem wszelki rodzaj grzechu jest z gruntu okradaniem Boga.
27. Przyznanie się do grzechu (ustne wyznanie), szczery żal za przestąpienie z postanowieniem nie
powtórzenia go, oraz rekompensata osobom pokrzywdzonym (tj. przeproszenie za wyrządzoną krzywdę,
prośba o mechilah).
28. Mędrcy mówią, że słowo użyte do opisu kobiety, która „schodzi na manowce” (sotah), ma odniesienie
do słowa „szalony”. Grzeszenie jest formą obłędu, a uleganie przewrotnemu impulsowi (jecer hara)
prowadzi ludzi do szaleństwa.
29. Chociaż sotah („podejrzana o zejście na manowce”) zgrzeszyła w ukryciu, to została upokorzona
publicznie. Twój grzech dopadnie ciebie! Odwrotność tego związku przyczynowo-skutkowego jest również
prawdą: Wykonywanie sprawiedliwości w ukryciu prowadzi do uznania. „Ojciec twój, który widzi w
ukryciu, odpłaci tobie.”
30. Z zupełnej prohibicji nałożonej na nazyrejczyka – któremu oprócz bezwzględnego zakazu
sfermentowanego trunku – nie wolno było w ogóle spożywać winogron ani nawet rodzynków.
31. Ponieważ Tora każe, żeby włosy sotah (niewiernej kobiety) zostały odsłonięte dla jej wstydu w czasie jej
przesłuchania (Lb 5, 18).
32. Żeby dać do zrozumienia, że wszystkie one były w równym stopniu ważne dla Niego (tj. Boga).
33. Aaron był znany z tego, że był mężem „który miłował pokój, dążył do pokoju i ustanawiał pokój między
mężem a jego przyjacielem” (Sanhedrin 6b). Z tego względu otrzymał on zaszczyt błogosławienia ludu
pokojem.
34. Zdejmują swoje obuwie i dają sobie obmyć obrzędowo ręce przez Lewitów (jeśli ci są obecni). Następnie
wspinają się, żeby stanąć przed Arką, w czasie gdy każdy z nich okrywa swoją głowę i ramiona tallit'em
(szalem modlitewnym) i zarazem w cichości ducha recytuje błogosławieństwo. Gdy kantor oznajmia
„Kohanim ...”, każdy kapłan podnosi swoje ręce do góry, z dłońmi skierowanymi ku dołowi i kciukami
rozchylonych rąk stykającymi się ze sobą, a zarazem śpiewa 15 słów zawartych w Ks. Liczb 6, 24–26.
35. Obydwóch obowiązuje bezwzględny zakaz kontaktu ze śmiercią i obydwaj zostali zupełnie poświęceni
Bogu.
36. On jest „Nazir'em Simson'em” (Nazyrejczykiem Simsonem[Samsom] w tradycji żydowskiej, dzięki
czemu cieszył się swoistego rodzaju zwolnieniem od obostrzeń.
TEMATY do DYSKUSJI:
1. Czy przepis zakonu o sotah (kobiecie podejrzanej o zdradę) mógł chronić kobiety w czasach starożytnych?
Czy myślą stojącą za tym przepisem zakonu było zadbanie o właściwe postępowanie pod kątem kobiety w
społeczeństwie pod każdym innym względem patriarchalnym? Omów.
2. Tora narzucała, że jedynie potomkom Aarona (tj. kohanim) wolno było formalnie błogosławić lud w
Imieniu JHWH, chociaż z upływem czasu przyswojono to błogosławieństwo do użycia w czasie Szabbat'u
(tj. Szabatu) i z okazji rozmaitych przełomowych chwil życia jednostek. Czy ktoś potrzebuje jakiegoś
szczególnego upoważnienia bądź pełnomocnictwa, żeby innych błogosławić, czy też ktokolwiek może
błogosławić innych kiedykolwiek? Omów.
3. Nazyrejczyk był kimś, kto zupełnie wycofał się ze świata na wzór ascety lub mnicha, po to żeby wspiąć
się na wyższy poziom świętości – lub być może uciec przed rozmaitymi pokusami czyhającymi w świecie.
Wszakże żydowska tradycja zmierza do skupienia się na służbie na korzyść wspólnoty, a nie na stronieniu od
innych. Omów, dlaczego „oddzielenie się” od panującej kultury może komuś pomóc w chodzeniu w
świętości. Z drugiej strony omów, dlaczego życie w stanie „wygórowanej świętości” może stać się pułapką.
4. Tekst kapłańskiego błogosławieństwa (Lb 6, 24–26) składa się z trzech części i dlatego zwie się
„trójdzielnym błogosławieństwem”:
a. Niechaj JHWH
i.
pobłogosławi cię
ii.
i strzeże cię
b. Niechaj JHWH
i.
rozjaśni oblicze swoje nad tobą
ii.
i miłościw ci będzie
c. Niechaj JHWH
i.
podniesie twarz swoją ku tobie
ii.
i da ci pokój
Trzeba zauważyć, że błogosławieństwo jest gramatycznie zredagowane w liczbie pojedynczej, a nie mnogiej,
jako że przyświeca temu myśl osobistego odniesienia, a nie ogólna beatyfikacja skierowana do tłumu ludzi.
Istnieją rozmaite przełożenia tych słów. Na przykład, pierwsze wyrażenie „Yevarekhekha Adonai
v'yishmerekha” znalazło rozmaite przełożenia jak następuje:
•
•
•
•
•
Niechaj Bóg pomaga ci przestrzegać przykazań / i zachowa cię od grzechów
Niechaj Bóg da ci wielu synów / i wiele córek
Niechaj Bóg da ci bogactwo / i pilnuje go ku twemu dobru
Niechaj Bóg wwiedzie cię do nieba / i zachowa cię od piekła
Niechaj Bóg da ci długie życie / i zdrowie, żeby się nim cieszyć
Niekiedy zauważa się, że pierwsza część błogosławieństwa składa się z trzech słów, druga z pięciu, a trzecia
z siedmiu, i wysuwano rozmaite przypuszczenia, dlaczego błogosławieństwo ma taką właśnie strukturę (np.
3+5 jest liczbą łaski, 7 oznacza zupełność, itd.). Trzeba zauważyć, że wyrażenie „Niechaj JHWH podniesie
twarz swoją ku tobie ...” obrazuje promienną twarz rodzica, gdy podnosi swoje umiłowane dziecko z
radością do góry … Powtórzony opis Boga „podnoszącego swoją twarz” (w tekście hebrajskim) nasuwa
myśl, że Boża sprawiedliwość została w pełni zaspokojona i Jego współczucie wypływa teraz na zewnątrz do
dziecka w łasce miłości. Celem tego błogosławieństwa jest pokój (szalom).
Niewątpliwie Jeszua recytował to „kapłańskie błogosławieństwo” swoim uczniom, gdy wstępował do nieba,
chociaż oczywiście wymawiał je w pierwszej osobie liczby pojedynczej : „Błogosławię cię i strzegę cię:
Rozjaśniam oblicze swoje nad tobą i jestem ci miłościw; Podnoszę twarz swoją ku tobie i daję ci mój pokój”
(Łk 24, 50–51). Omów znaczenie tego błogosławieństwa w twoim życiu …
Tłumaczył; br. Mirosław Panczeluga
Pytania i odpowiedzi do parszy Naso
(wg judaizmu ortodoksyjnego za Pareds Lauder)
PYTANIA:
1. Jakie jest znaczenie liczby 8,580 w Parszy na ten tydzień ?
2. O jakiej jeszcze służbie Lewitów - poza przenoszeniem Przybytku - mówi się w Parszy na ten tydzień ?
3. W jakim dniu Mojżesz nauczał przykazania, aby odesłać tych, którzy są „temeim” (czyli rytualnie
nieczyści), poza obręb obozu ?
4. Wymień trzy obozy na pustyni ?
5. Kto był odsyłany poza obręb tych obozów ?
6. Ktoś ukradł coś, ale przysięga, że jest niewinny. Jeśli później przyznał się do winy, to jakie są jego
zobowiązania ?
7. Kto decyduje o tym, który z kapłanów otrzyma dar, ofiarowany kapłanom ?
8. Co Tora obiecuje temu, kto ofiarowuje "matnos kehuna" ?
9. Dlaczego po wierszach na temat "matnos kehuna" następują wiersze na temat "soty" ?
10. Dlaczego "sota" otrzymuje do wypicia wodę ze świętej kadzi ?
11. Co robi kohen z włosami "soty" ?
12. Kiedy "sota", która jest winna cudzołóstwa, wypije wodę, umrze w szczególny sposób. Co stanie się
z cudzołóżcą ?
13. Zanim wymyte zostanie imię Ha-Szem, "sota" może albo przyznać się do winy, albo wypić wodę.
Czy ma ona jeszcze jakąś trzecią możliwość ?
14. Co to są "charcanim"? Co to są "zagim" ?
15. Jaki grzech popełnia "nazir" względem samego siebie ?
16. Gdzie umieszczano obcięte włosy "nazira" ?
17. Kohen powinien błogosławić lud "całym sercem". Jakie hebrajskie słowo w Parszy na ten tydzień
wyraża ideę "całego serca" ?
18. Jakie jest znaczenie błogosławieństwa: "Niech Ha-Szem błogosławi cię i niech cię strzeże" ?
19. Jakie jest znaczenie błogosławieństwa: "Niech Ha-Szem podniesie Swoje oblicze nad tobą" ?
20. Pokolenie Issachara było drugim, które składało swoje dary. Czym zasłużyło ono na tę pozycję ?
ODPOWIEDZI:
1. 4, 47-48 - Jest to liczba Lewitów w wieku pomiędzy 30 i 50 rokiem życia.
2. 4, 47 - O śpiewaniu i graniu na cymbałach i harfie w czasie składania ofiar.
3. 5, 2 - W dniu, w którym wzniesiono Miszkan (Przybytek).
4. 5, 2 - W środku był obóz Szechiny, zaś otaczał go obóz Lewitów, który był otoczony przez obóz
Izraela.
5. 5, 2 - "Mecora" był odsyłany poza obręb wszystkich trzech obozów. "Zaw" mógł przebywać w obozie
Izraela, ale nie w pozostałych dwóch obozach. Osoba która stała się "tamej" na skutek kontaktu ze zmarłym
musiała opuścić tylko obóz Szechiny.
6. 5,6-8 - Płaci należną kwotę, a oprócz tego jedną piątą dla pokrzywdzonego, a także składa ofiarę
"korban aszam".
7. 5, 10 - Ofiarodawca.
8. 5, 10 - Wielki dobrobyt.
9. 512 - Aby nauczyć, że ten, kto odmawia złożenie darów dla kapłanów, zasługuje na to, aby jego żona
została przyprowadzona do kapłanów, by ci sądzili ja jako „sotę".
10. 5,17 - Świętą kadź zrobiono z luster sprawiedliwych kobiet, które opuściły Egipt; "sota" zeszła z drogi
cnoty, wskazywanej przez te kobiety.
11. 5,18 – Odsłania je.
12. 5,22 – Umiera podobna śmiercią.
13. 5,27 - Może odmówić zarówno przyznania się do winy, jak i wypicia wody (jeśli jednak Imię Ha-Szem
zostało już wymyte, to nie ma tej możliwości.
14. 6,4 - "Charcanim" to nasiona. "Zagim" to skórki owoców.
15. 6,11 – Powstrzymuje się od rozkoszowania się winem.
16. 6,18 - Umieszczano je na ogniu pod garnkiem, w którym gotowana była ofiara "szlamim" "nazira"
17. 6,23 – „Amor”
18. 6,24 - "Niech Ha-Szem błogosławi cię " oznacza, że powiększy się twoja własność, zaś "niech cię
strzeże" - to strzeżenie od rabunku.
19. 6,26 - "Niech powstrzyma się od gniewu".
20. 7,18 - Pokolenie Issachara było biegłe w Torze. Poza tym to właśnie oni zaproponowali, aby "nesi’m"
składali dary.
Kapłańskie Błogosławieństwo
JHWH przekazał te słowa kohanim (kapłanom), żeby błogosławić dzieci Izraela. Tego błogosławieństwa
używa się także, żeby błogosławić członków swojej rodziny przy szczególnych okazjach.
‫ִשׁ ְמרֶך׃‬
ְ ‫יְ ָב ֶרכְך יְהוָה וְי‬
‫יָאֵר יְהוָה ָפּנָיו ֵאלֶיך וִי ֻחנֶּך׃‬
‫ָשׂם לְך ָשׁלוֹם׃‬
ֵ ‫ִשּׂא יְהוָה ָפּנָיו ֵאלֶיך וְי‬
ָ‫י‬
Jevarekhekha JHWH veyiszmerekha
Jaeir JHWH panav eleykha vichunneka
Jissa JHWH panav eleykha vejaseim lekha szalom
Niech Jahwe ci błogosławi i niech cię strzeże!
Niech oblicze Jahwe zajaśnieje nad tobą i niech obdarzy ciebie Swą łaską!
Niech Jahwe zwróci ku tobie swoje oblicze i niech cię obdarzy swoim pokojem!
.