Czynniki mające wpływ na kształtowanie się cen energii na rynku

Czynniki mające wpływ na kształtowanie się cen
energii na rynku w Polsce
Robert Zajdler
Marcin Gałczyński
Warszawa, dnia 11 września 2015 r.
Polski rynek energii elektrycznej jest obecnie dużym
systemem stale rozwijającym się w dobrym kierunku
Liczby opisujące polski rynek energii
elektrycznej
156,6
#6
16,6
Produkcja (TWh)
Pozycja w UE
Liczba odbiorców (mln)
186,8
138
119
Obrót na TGE
TGE/konsumpcja (%)
TGE/produkcja (%)
38
13,6
43,6
Udział energii TPA (%)
Udział największego
wytwórcy (%)
Import (TWh)
Jesteśmy dynamicznie rozwijającym się rynkiem energii
2
Agenda
•
•
•
•
Uwarunkowania prawne
Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce
Ceny energii w Polsce
Źródła informacji o rynku energetycznym
Regulacje prawne kreują rynek długoterminowo
…które są uzupełniane przez
rozwiązania krajowe
Unia Europejska tworzy ramy
systemu…
•
•
•
•
Kodeksy sieci jako mechanizm ujednolicania
rynków i zapewnienia większej
transparentności
Polityka regulacyjna zmuszająca do inwestycji
w połączenia transgraniczne wpływa na
konwergencje cen
Mechanizmy bezpieczeństwa i solidarności
wpływają na wycenę spółek i energii
Polityka klimatyczna zmienia model rynku
wytwarzania
•
•
•
•
•
•
Interwencja administracyjna w rynek (stopnie
zasilania) powodują utrudnienia w działaniu
firm i zwiększają nieprzewidywalność cen.
Obligo giełdowe buduje wolumen i umożliwia
kształtowanie się ceny referencyjnej
Systemy wsparcia OZE, kogeneracji,
efektywności energetycznej tworzą nowy
segment rynku
Socjalizacja kosztów terminala LNG,
kontraktów długoterminowych na dostawy
gazu ziemnego determinuje „ile jest miejsca
na rynek”
Taryfy utrudniają realną wycenę energii i
ryzyk
Operacyjna rezerwa mocy (ORM) wpływa na
wycenę energii oraz promocję określonych
rozwiązań
Mechanizmy prawne wpływają na codzienną wycenę energii przez rynek
4
Przykładem skutków regulacji prawnych jest zmiana
relacji cen bazowych i szczytowych w związku z ORM
ORM przyczyniła się do zmian
cenowych na TGE…
Spready pomiędzy POLPX spot base a POLPX spot peak
%
Wprowadzenie ORM
30
25
20
Ø 2014
15
Ø 2015¹
Ø 2012
Ø 2013
10
5
0
2012
2013
2014
2015
Zmiana podaży przyczyniła się do zmian relacji cenowych na rynkach krótkoterminowych
5
Determinanty ceny energii elektrycznej w Polsce
mają charakter krajowy i międzynarodowy
Czynniki krajowe
Czynniki międzynarodowe
 Ceny paliw energetycznych (w tym
węgla)
 Ceny uprawnień środowiskowych
 Kurs waluty
 Rozwój połączeń transgranicznych
 Wolumen eksportu energii
elektrycznej do Polski
 Cena energii eksportowanej do Polski
 Koszt wymiany międzynarodowej
 Sezonowość wymiany
międzynarodowej
 Możliwość świadczenia usług na
rynku polskim przez zagraniczne
podmioty
Cena energii
elektrycznej
 Ceny węgla energetycznego
 Zużycie paliw energetycznych
 Koszty pracy w sektorze
energetycznym
 Inwestycje w sektorze
energetycznym
 Koszty środowiskowe
 Miks energetyczny
 Wielkość popytu:
 Tempo wzrostu gospodarczego
 Zmiany w zakresie
energochłonności przemysłu i
gospodarstw domowych
 Gra rynkowa na parkiecie giełdowym
 Czynniki o charakterze losowym
(awarie bloków, skrajne warunki
atmosferyczne)
Ze względu na strukturę produkcji energii w Polsce
istotne znaczenie mają ceny węgla kamiennego
Struktura produkcji energii
elektrycznej w 2013 r.
162,5 TWh
5,6%
1,9%
1,7%
Ceny węgla polskiego i zagranicznego
PLN/t
-34%
340
3,6%
320
300
35,1%
280
87,1% produkcji
energii elektrycznej
z węgla
-17%
260
240
220
52,0%
Polski węgiel
Q2 2015
Q1 2015
Q4 2014
Q3 2014
Q2 2014
Q1 2014
Q4 2013
Q3 2013
Q2 2013
Q1 2013
Q4 2012
Q3 2012
Wiatr i
El.
Łączna
inne OZE Przemysłowe produkcja
(różne
paliwa)
Q2 2012
Węgiel
Węgiel Gaz ziemny El. wodne
kamienny brunatny
Q1 2012
0
Węgiel RSA
Ceny węgla zagranicznego maja pośrednie przełożenie na ceny węgla w Polsce
Źródło: URE, GPI
7
Ceny uprawnień emisyjnych będą miały coraz
większy wpływ na ceny energii w Polsce
Polskie instalacje są dzisiaj
wysokoemisyjne
Cena uprawnień do emisji wahała się
w ostatnich trzech latach
Mt CO2
249
250
EUR/tCO2 Cena uprawnień do emisji CO na rynku pierwotnym
2
+7%
+92%
+39%
8,5
8,0
200
7,5
150
7,0
128
93
100
6,5
6,0
50
5,5
0
5,0
Łączny wolumen emisji 100 największych emitentów w UE
58
31 30 28
17 13 12 12 11 9
DE GB PL
40
4,5
4,0
20
3,5
IT
8
7
4
4
4
3
NL GR ES CZ FR BE RO EE AT SK PT
SI
IE
FI
BG
1
1
1
1
1
NL GR ES CZ FR BE RO EE AT SK PT
SI
IE
FI
BG
31
14 10 10
6
4
5
4
2
3
3
1
1
1
0
Październik 2015
Lipiec 2015
Kwiecień 2015
Styczeń 2015
Październik 2014
Lipiec 2014
Kwiecień 2014
Styczeń 2014
Październik 2013
Lipiec 2013
Kwiecień 2013
Styczeń 2013
Październik 2012
Lipiec 2012
0,0
DE GB PL
IT
Wielkość emisji
Liczba emitentów w top 100
Cena uprawnienia do emisji CO2 na EEX
Obecne stawki płacone są uprawnienia są znacznie niższe niż oczekiwania Komisji
Europejskiej. Ponadto Polskę chroni okres derogacyjny
Źródło: EEX, KOBIZE
Badanie determinantów cen uwzględnić powinno
jeszcze szereg czynników...
Ceny krajowe uzależnione są także od
wymiany międzynarodowej
Zapotrzebowanie na energię zależy od
koniunktury
TWh
Roczne zmiany PKB i produkcji energii elektrycznej
Rok poprzedni = 100
105
14
12
100
10
8
0
6
4
100
2
0
-2
0
-4
-6
105
Import
Eksport
-8
-10
110
105
-12
-14
100
95
0
2008
2013
2009
Zmiana PKB
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2014
Zmiana produkcji energii elektrycznej
Efektem badania determinantów cen energii może być przygotowanie wiarygodnych krótkoi średnioterminowych modeli prognostycznych
Źródło: MFW, BP Statistical Review 2015, Eurostat
Agenda
•
•
•
•
Uwarunkowania prawne
Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce
Ceny energii w Polsce
Źródła informacji o rynku energetycznym
Konsekwencją uwarunkowań o charakterze lokalnym
są znaczne różnice cen energii w Europie
Ceny na RTT2
Ceny na RDN1
-59,3%
Nord Pool Spot
+13,2%
EPEX (DE, AT)
-8,9%
EEX (DE, AT)
-23,2%
Nasdaq OMX
+41,3%
EPEX (FR)
b.d.
EEX (IT)
+20,2%
N2EX
-7,8%
EEX (FR)
+2,8%
APX (NL)
-9,9%
TGE
+3,8%
TGE
-7,7%
HUPX
+15,6%
OTE
-9,3%
PXE
+18,1%
HUPX
EUR/MWh
0
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
EUR/MWh
60
0
Sierpień 2014
Lipiec 2015
Czerwiec 2015
Sierpień 2015
25
30
35
40
45
1. Ceny na RDN stanowią średnią arytmetyczną dziennych indeksów bazowych. 2. Ceny dla EEX stanowią średnią arytmetyczną kursów zamknięcia dla rocznego kontraktu
bazowego. Ceny TGE, PXE, Nasdaq OMX stanowią średnią ważoną cenę na RTT. Ceny HUPX stanowią średnią miesięczną ceną rocznego kontraktu bazowego.
Źródło: giełdy
Kierunki zmian cen na europejskich giełdach są
często zbieżne
Zmiany cen m/m na RTT2
Zmiany cen m/m na RDN1
Nord Pool Spot
-35
-34
37
EPEX (DE, AT)
EPEX (FR)
EEX (DE, AT)
19
16
-10
Nasdaq OMX
21
18
-15
N2EX
-4
OTE
19
-3
0
b.d.
0
0
EEX (IT)
0
EEX (FR)
-2
2
3
-1
-3
TGE
-2
-1
9
14
HUPX
-6
9
-8
TGE
-4
3
3
4
APX (NL)
1
-2
54
-19
-11
1
PXE
21
20
0
HUPX
-1
%
-6
-60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60
Zmiany cen (czerwiec)
Zmiany cen (lipiec)
3
-1
-5
-4
-3
-2
1
%
-1
0
1
2
3 19
Zmiany cen (sierpień)
Mniejszą zbieżnością charakteryzują się rynki terminowe
1. Ceny na RDN stanowią średnią arytmetyczną dziennych indeksów bazowych. 2. Ceny dla EEX stanowią średnią arytmetyczną kursów zamknięcia dla rocznego kontraktu
bazowego. Ceny TGE, PXE, Nasdaq OMX stanowią średnią ważoną cenę na RTT. Ceny HUPX stanowią średnią miesięczną ceną rocznego kontraktu bazowego.
Źródło: giełdy
Ceny na TGE ulegają wahaniom charakterystycznym dla grup produktowych. Istnieje
zależność pomiędzy trendem na RDN i na RTT
180
160
Wrzesień 2015
Lipiec 2015
Maj 2015
Marzec 2015
Styczeń 2015
Listopad 2014
Wrzesień 2014
Lipiec 2014
Maj 2014
Marzec 2014
Styczeń 2014
Listopad 2013
Wrzesień 2013
Lipiec 2013
Maj 2013
Marzec 2013
Styczeń 2013
Listopad 2012
Wrzesień 2012
Lipiec 2012
Maj 2012
Marzec 2012
Styczeń 2012
Listopad 2011
Wrzesień 2011
Lipiec 2011
Maj 2011
Marzec 2011
Styczeń 2011
Ze względu na swoją specyfikę ceny na RTT na TGE są
mniej zmienne niż ceny na RDN
Średnie miesięczne ceny na RDN i RTT na TGE
PLN/MWh
240
230
220
210
200
190
170
RDN
RTT
150
0
01/11
04/11
07/11
10/11
01/12
04/12
07/12
10/12
01/13
04/13
07/13
10/13
01/14
04/14
07/14
10/14
01/15
04/15
07/15
01/11
04/11
07/11
10/11
01/12
04/12
07/12
10/12
01/13
04/13
07/13
10/13
01/14
04/14
07/14
10/14
01/15
04/15
07/15
Średnia cena kontraktów tygodniowych
250
250
200
200
150
150
0
0
Średnia cena kontraktów kwartalnych
250
250
200
200
150
150
0
0
01/11
04/11
07/11
10/11
01/12
04/12
07/12
10/12
01/13
04/13
07/13
10/13
01/14
04/14
07/14
10/14
01/15
04/15
07/15
01/11
04/11
07/11
10/11
01/12
04/12
07/12
10/12
01/13
04/13
07/13
10/13
01/14
04/14
07/14
10/14
01/15
04/15
07/15
Kontrakty z krótszym terminem dostawy
charakteryzują większe wahania cen
Średnia cena kontraktów miesięcznych
Ø 179
Ø 178
Średnia cena kontraktów rocznych
Ø 178
Ø 183
Na rynku energii elektrycznej nie funkcjonuje tak widoczne zjawisko sezonowości jak na
rynku gazu ziemnego
Agenda
•
•
•
•
Uwarunkowania prawne
Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce
Ceny energii w Polsce
Źródła informacji o rynku energetycznym
Informacje związane z rynkiem energetycznym
dostępne są w wielu źródłach
Źródła zapewniane przez TGE:
Źródła komercyjne:








Giełdowa Platforma Informacyjna
Bieżące i archiwalne dane na stronie internetowej TGE
Kurier TGE
Raporty miesięczne
Reuters
Bloomberg
Publikacje Agencji Rynku Energii
Płatne subskrypcje danych na giełdach energetycznych
Źródła informacji do
analizy rynków
energetycznych
Otwarte źródła informacji o rynkach energii:




Urząd Regulacji Energetyki
PSE
Bezpłatne informacje na stronach giełd energii
Raporty analityczne i okresowe
Źródła makroekonomiczne i prawne:
 GUS
 Eurostat
 Bazy aktów prawnych
TGE jest giełdą zapewniającą obecnie nieodpłatnie najszerszy zakres informacji ze
wszystkich giełd energetycznych w Europie
Zapraszamy Państwa do zadawania pytań