Zaopatrzenie ortopedyczne w rozwojowej dysplazji stawu

Zaopatrzenie ortopedyczne w rozwojowej dysplazji stawu

Numer siódmy - styczeń/marzec 2012 ORLIMAN Polska s.c. ul. Sportowa 4/13 55-200 Oława ISSN: 2081-8874
Zaopatrzenie ortopedyczne w rozwojowej
dysplazji stawu biodrowego u noworodków.
A. Anatomopatologa.
Dysplazja, czyli spłycenie
i wadliwe uformowanie
panewki stawu biodrowego noworodków i związane z tym nieprawidłowe
ukształtowanie
struktur
stawu biodrowego (niestabilność, podwichnięcie i
zwichnięcie stawu biodrowego) powstają z powodu
nabytej w czasie ciąży lub
porodu wiotkości aparatu
torebkowo-więzadłowego stawu biodrowego. W
wielu przypadkach już w
kilka tygodni po porodzie
poprawia się przynajmniej
nabyta na skutek czynników
zewnętrznych część tych
nieprawidłowości. Jednakże
wadliwe ustawienie stawu w
pierwszych tygodniach życia
może prowadzić do deformacji chrząstki wzrostowej
panewki stawu biodrowego
i w jej wyniku zaburzyć rozwój
struktur kostnych stawu. Obecnie standardem jest wczesne
przeprowadzenie diagnostyki
stawów biodrowych noworodka
i w sytuacji rozpoznania nieprawidłowości zastosowanie odpowiedniego leczenia.
B. Diagnostyka.
Badanie kliniczne stawu biodrowego noworodka daje ważne wskazówki diagnostyczne.
Podstawowym objawem jest
zaburzenie odwodzenia w stawie biodrowym, spowodowane
nadmiernym napięciem mięśni
przywodzicieli. W pierwszych 6
tygodniach życia często obecny jest objaw przeskakiwania
główki kości udowej w panewce
stawu biodrowego (pozytywny objaw Rosera-Ortolaniego).
Objaw ten jest wyrazem nieprawidłowego
wykształcenia
chrzęstnej panewki stawu biodrowego i związanej z tym niestabilności główki kości udowej
w panewce.
Nasilona niestabilność wyrażająca się wysuwaniem się główki
kości udowej z panewki, skróceniem kończyny, zwiększonym
ograniczeniem odwodzenia i
dającą sie stwierdzić palpacyjnie niestabilnością wskazują na
podwichnięcie lub zwichnięcie
stawu biodrowego.
Standardową
diagnostyczną
metodą wczesnego rozpoznania rozwojowej dysplazji stawu
biodrowego jest wprowadzona
przez Grafa w 1980r. USG stawu biodrowego noworodków
(1). Umożliwia ona obrazowanie i ocenę części chrzęstnych
i kostnych stawu biodrowego.
W zależności od stopnia nasilenia zaburzeń rozwoju stawu
biodrowego zaleca się odpowiednie postępowanie terapeutyczne(2).
C. Zasady zapobiegania i leczenia
Fizjologiczna pozycja płodu,
charakteryzująca się zgięciem
w stawie biodrowym i kolanowym przyjmowana jest spontanicznie przez noworodka
jeszcze przez pewien czas po
porodzie i przyczynia się do
skrócenia i wzmocnienia aparatu torebkowo-więzadłowego
co poprawia stabilność stawu
biodrowego. Pozycja ta została
nazwana przez Portmanna „fizjologicznym wcześniactwem“
(rys. 1).
W akapicie A opisano przypadek wiotkości stawu biodrowego
spowodowanego prawdopodobnie ograniczeniem przestrzeni
wewnątrzmacicznej.
Nieprawidłowo wykształcone stawy
biodrowe dziecka wymagają,
jak wcześniej wspomniano,
ustawienia w pozycji płodowej
jeszcze przez pewien czas po
narodzeniu. Można zauważyć,
że wśród wielu ludów pierwotnych matki noszą noworodki w
takiej pozycji jeszcze przez kil-
W NUMERZE
Przybliżamy
Państwu
najnowsze autorskie rozwiązanie Prof. Dr med. J.
Gekeler’a w zaopatrzeniu
ortopedycznym stosowane w leczeniu dysplazji
stawów biodrowych u noworodków i niemowląt.
O nowym rozwiązaniu
firmy ORLIMAN na opadającą stopę - ortezie
BOXIA.
Topnienie lodu bez udziału człowieka, czyli od jeziora do morza.
Jak zawsze dalszy ciąg
wątków mitologicznych w
medycynie, w tym numerze - Achilles.
2
SZNURÓWKA
ka miesięcy po porodzie.
Studia anatomiczne wykazują,
że głowa kości udowej znajduje
się w optymalnym ustawieniu w
panewce stawu w pozycji zgięcia, odwiedzenia i zewnętrznej
Artur Mękwiński, Arkadiusz Kruk
elementów chrzestnych stawu.
W przypadkach opisywanych
w punktach 2-4 wskazane jest
zastosowanie opatrunku gipsowego.
U małych pacjentów, u których
repozycja spontaniczna daje
oczekiwany efekt wskazane jest
stosowanie ortez utrzymujących opisane wyżej ustawienie
stawów biodrowych a jednocze-
Drodzy Czytelnicy
w kolejnym siódmym numerze Sznurówki zamieszczamy
min. informacje o nowościach
z zakresu techniki operacyjnej firmy PANASONIC oraz
poświęcamy więcej uwagi
problemowi leczenia dysplazji stawów biodrowych i
najnowszym w tej dziedzinie
rozwiązaniom. Ponadto kontynuujemy wątki mitologiczne w medycynie i oczywiście
dla naszych szaradzistów
również mamy coś interesującego. Zapraszamy do lektury i wyrażania swoich opinii: [email protected].
Numer
7,
styczeń/marzec
2012 r. ISSN: 2081-8874, Wydawca: Orliman Polska s.c.
ul. Sportowa 4/13, 55-200
Oława, tel/fax 71 303 71 41,
[email protected], www.
orliman.pl
rotacji.
Biorąc pod uwagę wynik badania ultrasonograficznego stawu
biodrowego oparty na kryteriach
podanych przez Grafa, zaleca
się stosowanie odpowiedniego
postępowania terapeutycznego.
W przypadku podwichnięcia lub
zwichnięcia stawu biodrowego
wskazane jest przeprowadzenie
nastawienia stawu (repozycja).
W zależności od stopnia przemieszczenia wewnątrzstawowego można zastosować różne
techniki repozycji:
Redakcja: Artur Mękwiński, Arkadiusz Kruk, Ewelina Mękwińska. Redakcja zastrzega sobie
prawo korekty oraz publikacji
w części lub całości wszelkich
nadesłanych materiałów. Materiały nie będą odsyłane.
KUPON BEZPŁATNEJ
PRENUMERATY
Zamawiam prenumeratę
kwartalnika “Sznurówka”
odbiorca ..........................
........................................
ulica ................................
........................................
miasto ..............................
kod pocztowy ..................
1. Spontaniczna repozycja
przez odwiedzenie kończyn
zgiętych w stawie biodrowym
i kolanowym,
2. Repozycja z zastosowaniem
wyciągu ponad głowę tzw.
Overhead Traction,
3. Repozycja w narkozie,
4. Repozycja operacyjna.
Po dokonanej repozycji należy
.......................................
pieczątka i podpis
ORLIMAN POLSKA S.C.
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych
przez firmę ORLIMAN i wydawnictwo MAGMAT dla potrzeb
prenumeraty.
ustawić kończyny dolne w pozycji zgięcia, odwiedzenia i rotacji
zewnętrznej aby zapewnić warunki do prawidłowego rozwoju
śnie pozwalających na niewielki
ruch. Taką ortezą jest opracowana przez Prof. Dr med. J.Gekeler’a orteza COXAFLEX.
D. Orteza COXAFLEX
Orteza COXAFLEX przeznaczona jest do utrzymania stawów biodrowych w pozycji
zgięcia, odwiedzenia i rotacji
zewnętrznej u pacjentów, u których uzyskano prawidłowe nastawienie za pomocą repozycji
spontanicznej (3, 4, 5).
Zdjęcia rtg, zamieszczone w
publikacji z 1986 roku pochodzą z lat siedemdziesiątych,
kiedy to ultrasonografia nie była
jeszcze w użyciu. Ilustrują one,
jak niestabilne, dające się spontanicznie nastawić zwichnięcie
stawu biodrowego może zostać
wyleczone przy pomocy ortezy
zgięciowoodwiedzeniowej (rys.
6).
Udoskonalona, nowa orteza
COXAFLEX opiera się na opracowanej przed 25 laty metodzie
leczniczej. Orteza
składa się z części barkowej, która jest połączona
z częścią udową,
odpowiedzialną
za zgięcie i odwiedzenie w stawie
biodrowym.
COAFLEX utrzymuje
stawy
biodrowe
w
fizjologicznym
zgięciu od 90 do
100 stopni i odwiedzeniu od 45
do 50 stopni. Taka pozycja zapewnia prawidłowe centrowanie
głowy kości udowej w panewce
stawu i jednocześnie zapobiega
ruchom prostowania i przywodzenia kończyn, które nasilają
ryzyko zwichnięcia stawu biodrowego. COXAFLEX zapobiega także niefizjologicznej i
szkodliwej pozycji żabiej (pozycja Lorenza lub “frog position”)
pozwalając na niewielkie ruchy
zgięcia i rotacji (pierwowzór
szyny zgięciowoodwiedzeniowej – ryc. 7).
W leczeniu rozwojowej dysplazji
stawu biodrowego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie
i wczesne rozpoczęcie terapii
(rys 8).
SZNURÓWKA
3
4
SZNURÓWKA
W przypadku wątpliwości dotyczących rozpoznania wskazane
są badania kontrolne USG prowadzane w 2-4 tygodniowych
odstępach.
Długoletnie doświadczenia kliniczne stosowania ortezy COXAFLEX wykazały jej skuteczność w leczeniu rozwojowej
dysplazji stawu biodrowego (5,
6).
Utrzymywana przez ortezę pozycja zgięcia i odwiedzenia powoduje w okresie kilku tygodni
(bądź miesięcy u pacjentów z
późno rozpoznaną wadą) uzyskanie prawidłowego rozwoju
elementów stawu biodrowego
(rys. 9).
TAK TO POWINNO
WYGLĄDAĆ
Chcielibyśmy przybliżyć Państwu jeden z naszych nowych produktów - BOXIA® .F.O. popularnie nazywany
podciągiem.
W wydaniu Orlimana jest czymś więcej niż tylko produktem zapobiegającym opadaniu porażonej stopy.
System Boxia® składa się z kilku oddzielnych części: opaski
podudziowej mocowanej nad
kostką i antypoślizgowej części
z haczykiem, którą umieszcza
się na języku obuwia pod sznurowaniem. Obie części są połączone elastycznym paskiem,
którego siła naciągu jest regulowana zgodnie z wymaganym
poziomem uniesienia grzbietowego stopy. Opaska podudziowa posiada w dwóch miejscach
(okolica ścięgna Achillesa i
przednia część podudzia) wewnętrzne wyściółki żelowe zapewniające wysoki poziom wygody podczas chodzenia.
Innym elementem, który może
być zastosowany na przodostopie do opaski podudziowej
są haczyki o kształcie litery
„S”, które mogą być zastosowane do sznurowanych butów.
Jeden, odpowiednio umiejscowiony haczyk należy przełożyć
przez jedno z oczek w bucie.
Takie rozwiązanie pozwala na
pewną korekcję szpotawego
lub koślawego ustawienia stopy.
Przy koślawieniu, w celu korekcji należy haczyk umiejscowić w
przyśrodkowym rzędzie oczek.
Gdy pacjent ma skłonność do
szpotawego ustawiania stopy,
haczyk powinien być umiejscowiony w zewnętrznym rzędzie
oczek. Równocześnie można
również stosować oba haczyki
- umiejscowione w obu rzędach
oczek sznurowania. Powyższe
elementy mogą być także zastosowane w sandałach mających regulowane na długość
paski, zapinane na velcro.
Boxia® może być stosowana
bez obuwia. W tym przypadku
należy dysponować częścią
główną (AB 01), do której osobno można dokupić element zakładany na przodostopie (AB
12). Jest on zaprojektowany
i wykonany tak by dokładnie
dopasowywał się do lewej albo
prawej stopy.
Orteza zapewnia dyskrecję i
wygodę a co najważniejsze,
zajmuje mało miejsca w bucie.
Boxia® unosi przednią część
stopy, umożliwiając zgięcie podeszwowe przy obciążonej pięcie. Siła stopnia podciągania
Wyniki wieloletnich obserwacji
dowodzą, że stosowanie ortezy COXAFLEX w pierwszym
roku życia dziecka nie niesie ze
sobą żadnego ryzyka a prawidłowe, zgodne ze wskazaniami
stosowanie pozwala na szybką
normalizację wyników sonograficznych w ciągu tygodni bądź
miesięcy.
U pacjentów prawidłowo leczonych z zastosowaniem ortezy
COXAFLEX nie wystąpiły w
żadnym przypadku powikłania
takie jak utrzymujące się ograniczenie ruchomości stawów
biodrowych, zaburzenie ukrwienia głowy kości udowej bądź
przykurcze mięśni.
stopy jest regulowana w sposób płynny. Orteza zapobiega
ryzyku potykania się o różne
przedmioty (dywaniki, krawężniki, nierówne powierzchnie),
pozwala pacjentowi na samodzielne kierowanie samochodem. Orteza może być w
całości zrefundowana przez
Narodowy Fundusz Zdrowia.
Wykonana jest w kilku rozmiarach, uzależnionych od tęgości
podudzia, wielkości stopy i strony dysfunkcji. Gdy prezentowaliśmy pierwsze egzemplarze
Boxia®, jedna ze specjalistek
fizjoterapii powiedziała: „Nowy
podciąg? Tak. Tak to powinno
wyglądać !” I cały czas słuchając opinii i obserwując reakcje
pacjentów przekonujemy się,
że to trafne i skuteczne rozwiązanie.
A.K.
SZNURÓWKA
5
6
SZNURÓWKA
Topienie lodu bez udziału człowieka, czyli od jeziora do morza
Nad Bałtyk zazwyczaj jeździ się
latem, ale czy zawsze musi być
tak samo – słońce, lody, piasek,
frytki? W lutym lub marcu tez
przecież można kąpać się w morzu. To nawet zdrowiej, bo odporność wzrasta po takich kąpielach. Jeśli jednak komuś cierpnie
skóra na samą myśl o zdjęciu
czapki a co dopiero wejściu w
morską toń to nic straconego.
Spacer brzegiem też przyniesie
nam wiele korzyści. Myślę tu o
dobroczynnym działaniu jodu,
było morze. Przecież Bałtyk był,
jest i będzie. Nic bardziej złudnego. Historia rozpoczęła się około
12 tysięcy lat temu kiedy lądolód
(gruba warstwa lodu pokrywająca obszar ziemi) skandynawski,
w następstwie ocieplania klimatu, zaczął zmniejszać swój zasięg. W wyniku cofania się lądolodu zmniejsza się nacisk masy
lodowej na ląd, co powoduje, że
kontynent zaczyna się podnosić.
Zmniejszająca się powierzchnia
lodu odsłania obniżenie w tere-
którego najwięcej jest w czasie
sztormów, częstych właśnie w
okresie jesienno-zimowym. Korzystając z dobroci dostępu do
morza nie zastanawiamy się czy
tak będzie zawsze, bo przecież
odkąd pamiętamy na północy
nie bardzo szybko wypełniające
się wodami polodowcowymi –
Jezioro Lodowe czasem zwane
bałtyckim jeziorem zaporowym.
Jego południowa linia brzegowa
znajduje się znacznie dalej na
północy niż dziś. Nazwa Bałtyk
pochodzi od starosłowiańskiego
słowa blato oznaczającego wielką słoną wodę. Zasolenie wód
bałtyckich zależy od ilość dopełniającej je wody oceanicznej i
wzrasta wraz z głębokością oraz
z bliskością Atlantyku (im dalej na
wschód tym wody bardziej słodkie), ale generalnie nie jest zbyt
wysokie. Gdyby niewielkie połączenie dopływu wód atlantyckich
do Bałtyku uległo, jak tysiące lat
temu, zamknięciu jeździlibyśmy
prawdopodobnie na wakacje
nad ogromne słodkowodne jezioro śródlądowe zasilane wodami wpadających do niego
rzek. Dalsze, szybkie topienie
lądolodu spowodowane stopniowym wzrostem temperatury
powietrza powoduje, że „jezioro
bałtyckie” uzyskuje około 10 –
9 tysięcy lat temu połączenie z
Atlantykiem. Wody zbiorników
mieszają się powodując wzrost
zasolenia i znaczne ochłodzenie wód jeziora. Powstaje morze
yoldiowe (od nazwy mięczaka
Yoldia arcitica), którego południowa linia brzegowa leży około 80 kilometrów dalej na północ
niż współcześnie. Połączenie z
Atlantykiem zanikało w okresach
szybszego dźwigania lądu na
skutek ustępowania masy lodowej. Wymiana wód z Oceanem
możliwa była w czasie obniżenia
się tego tempa przy równoczesnym wzroście poziomu wód
w zbiorniku. Za kilka tysięcy lat
zatem, współcześnie istniejące
połączenie może ulec kolejnemu
zamknięciu, co spowoduje na
nowo przekształcenie Bałtyku w
jezioro. Bałtyk – morze yoldiowe
utracił jeszcze raz połączenie z
otwartymi wodami oceanicznymi
i przekształcił się 9 – 7 tysięcy
lat temu w słodkowodne Jezioro
Ancylusowe. Po około tysiącu
lat połączenie z Atlantykiem
przez cieśniny duńskie otwiera
się ponownie. Akwen zamienia
się w morze zwane litorynowym (nazwa od małży Litoryna
litorea). Jego zasolenie było
większe niż obecnego Bałtyku a
południowa granica znajdowała
się dalej na południe niż granica
morza współczesnego. Bałtyk
jest dość płytkim morzem (średnia głębokość to 55 metrów)
położonym na szelfie kontynentalnym, który jest niczym innym
jak zalanym wodami morskimi
fragmentem kontynentu. Jest
też morzem chłodnym, i co tu
ukrywać dość mocno zanieczyszczonym. Przyroda jednak
ma niezwykły potencjał twórczy
i mimo destrukcyjnej działalności człowieka procesy, które
do tej pory Bałtyk kształtowały
będą trwały nadal. Być może za
kilka tysięcy lat morze zostanie
ponownie zamknięte, być może
zniknie znowu pod ogromną
masą lądolodu. Nie mamy na
to wpływu, przyroda rządzi się
swoimi prawami. DaS
Ścięgno Achillesa
Mięsień brzuchaty łydki - gastrocnemius, ma grecką etymologię obu członów swojej
nazwy. Łączy się on w części
dalszej z innym jeszcze mięśniem - płaszczkowatym i wytwarza ścięgno piętowe, znane
bardziej jako ścięgno Achillesa,
z przyczepem na guzie piętowym. Nazwa ścięgna ma także
greckie pochodzenie, wzięte z
mitu o Achillesie, głównym bohaterze wojny trojańskiej.
Achilles był synem
bogini Tetydy i Peleusza, ziemskiego władcy Ftii w Tesalii. Tetyda, kiedy przyszedł na świat
Achilles, mając do wyboru dla
swego syna długie życie, ale
pozbawione wielkich czynów
lub krótkie, ale opromienione
sławą, wybrała to drugie. Aby
zapewnić Achillesowi nieśmiertelność nacierała go ambrozją,
zanurzała w ogniu i kąpała w
wodach Styksu. Po tych zabiegach ciało Achillesa stało
się odporne na wszelkie urazy
z wyjątkiem pięty, za którą był
trzymany.
Gdy Achilles podrósł, Tetyda oddała go na wychowanie
centaurowi Chejronowi, mieszkającemu w skalnej grocie na
górze Pelion w Tesalii. Słynął
on ze szlachetności i mądrości,
uchodził za najbardziej sprawiedliwego wśród dzikich centaurów. Chejron uczył Achillesa jazdy konno i ćwiczył w polowaniu
na dziką zwierzynę. Pozostający pod jego opieką chłopiec
żywił się mięsem upolowanych
lwów i dzików, wskutek czego
nabierał siły i męstwa. Jadał
tez plastry miodu i szpik z kości
upolowanych saren, przez co
nabierał szybkości w biegu.
Chejron
jako jeden
z pierwszych
poznał
tajniki
sztuki lekarskiej i nauczył Achillesa nie tylko leczenia ran, ale również zbierania
ziół leczniczych w okolicznych
lasach i na rozległych łąkach.
Achilles pobierał też naukę
śpiewu i gry na fujarce.
Kiedy rozpoczęła się wojna
trojańska, ze wszystkich miast greckich zbierali się
sławni mężowie, aby wyruszyć
pod Troję. Tetyda, pełna niepokoju o los syna, starała się
nie dopuścić do tego, aby dorastający Achilles poszedł na
7
SZNURÓWKA
wojnę. Wiedziała bowiem, że
gdy stanie do walki pod murami Ilionu, zyska wielką sławę, a
to oznacza, że zbliża się kres
jego krótkiego życia. Przebrała
go więc za dziewczynę i ukryła
na wyspie Skyros wśród córek
króla Likomedesa.
Tymczasem Odyseusz wraz z Nestorem i Ajaksem
szukali Achillesa wszędzie, na
lądzie stałym i na wyspach,
ponieważ według przepowiedni Grecy nie mogli bez niego
zdobyć Troi. W końcu dotarli na
Skyros, gdzie zostali zaproszeni
do pałacu Likomedesa. Tu wyłożyli przywiezione dla dziewcząt podarunki - kosztowne
przepaski, haftowane suknie i
kunsztownie wykonane ozdoby.
Każda miała wybrać dla siebie
to, co nie tylko podoba jej się
najbardziej, ale też jest dla niej
najodpowiedniejsze.
Sprytny
Odyseusz między rozłożonymi
podarunkami umieścił też tarczę i włócznię. Jedna z panien
chwyciła i tarczę i włócznię –
był to przebrany Achilles. Rozpoznany, przyłączył się natychmiast do przybyłych towarzyszy
i wraz ze swym nieodłącznym
przyjacielem Patroklesem poprowadził walecznych Greków
pod Troję.
Gdy pod murami miasta, po dniach zawieszenia broni, znów rozgorzała walka, Grecy przypuścili atak, zmuszając
Trojan do odwrotu. Wówczas
wmieszał się w walkę Apollo.
Pod osłoną chmury stanął przy
jednej z bram, umieszczonej w
wysokiej baszcie murów otaczających Troję. Przez tę bramę, zwaną Bramą Skajską czyli
Złowieszczą, wkroczył weselny
orszak towarzyszący porwanej
przez Parysa Helenie. Tu Hektor przed rozstrzygającą walką,
w której poległ, żegnał się z Andromachą i synkiem Astianaksem. Tędy wciągnięto do miasta
konia trojańskiego i tędy wdarły
się do miasta pierwsze szeregi
greckich wojowników. Apollo,
mając stąd widok na całą równinę, łatwiej mógł dostrzec w
wirze walki łuk Parysa. A gdy
go spostrzegł, sam pokierował
śmiercionośną strzałę. Ugodziła ona Achillesa w piętę, jedyne
śmiertelne miejsce jego ciała.
Wzmocniony gorset LTG-305
Lumbitron Elit Duo
Przedstawiamy nowy produkt
czepiania pasu do
firmy ORLIMAN wzmocniony
częściej
gorset LTG-305 Lumbitron
można wpływać na
Elit Duo, wykonany z mate-
ustawienie miednicy
riału najnowszej generacji.
i części lędźwiowej
Bardzo
kręgosłupa. Główne
odpornego,
chającego,
oddy-
elastycznego,
lekkiego oraz mocno stabilizującego, zapewniającego
świetną kompresję i dłuższą
niż zwykle żywotność gorsetu. Elementy składowe zostały połączone za pomocą ultradźwięków dzięki temu nie
jest
dodat-
kowo
przez
właściwości
materiału użytego do produkcji
W
pasa.
przedniej
części pasa znajdują się dwie
elastyczne stalki, które mają
na celu zapobieganie zwijaniu się pasa oraz wywieranie
lekkiego nacisku na powłoki
brzuszne, zwiększając w ten
sposób stabilizację kręgosłupa lędźwiowego. Siłę stabilizacji i przylegania pasa zwięk-
ma szwów, które zwiększałyby
głównej
sza dodatkowy doczepiany
prawdopodobieństwo
dolegliwości, przy których
zalecane
jest
stosowa-
nie gorsetu to przewlekła
choroba
zwyrodnieniowa
części kostnych i krążków
międzykręgowych części lędźwiowej kręgosłupa, stany
zapalne, osłabienie siły mięśniowej wprzebiegu chorób
nowotworowych.
Gorset
może
również
powstawania otarć i podraż-
służyć jako śro-
nień skory u pacjenta. Pas
dek pomocniczy
zapinany jest na nowy rodzaj
w leczeniu przed
velcro, które łatwo się zapi-
i po operacjach
w obrębie kręgosłupa
lędź-
wiowego. Gorset
jest refundowany przez Narodowy
Fundusz
Zdrowia.
Wię-
cej informacji na
www.orliman.pl .
na, natomiast bardzo mocno
trzyma. Specjalne szlufki na
taśmach dopinających ułatwiają zapinanie i zakładanie
pasa, szczególnie osobom o
niskiej sprawności manualnej. Cztery stalki lędźwiowe
bardzo dobrze dopasowują
się do kształtów ciała gwarantując odpowiedni poziom
stabilizacji, który zwiększany
za pomocą velcro
pas LTG-105, który także posiada
szlufki ułatwiające
zakładanie
osobom
bą
ze
pasa
sła-
sprawnością
manualną. Dzięki
możliwości
do-
8
SZNURÓWKA
8
14
18
19
9
16
2
Ż
1
15
A
KRZYZÓWKA
"od A do Ż"
Każdy odgadywany
wyraz (w nawiasie
liczba liter) zaczyna
się literą poprzedzającą określenie. Litery z pól ponumerowanych, napisane
od 1 do 19, utworzą
rozwiązanie.
13
17
***
4
5
6
3
12
11
7
10
A) Biały mieszkaniec Afryki
Południowej, zwłaszcza
RPA (9)
B) „Minerał” na tablicy Mendelejewa (5)
C) Talerze perkusisty; żele
(7)
D) Tkanina na robotnicze
„mundurki” (7)
E) Drużyna sportowa (5)
F) Okrycie kucharza (7)
G) Górski lub plecy (7)
H) Amerykański stan z Honolulu (6)
I) Zaczyna się od: „Litwo!
Ojczyzno moja!” (9)
1
2
3
Lekarz do pacjenta:
- Nie wolno panu palić,
wino, whisky zabronione,
kawa też, herbata tylko ziołowa, koniecznie surowa
dieta, tylko gotowane na
parze, o jeździe rowerem i
seksie proszę zapomnieć,
no i najważniejsze... więcej
radości z życia mój drogi,
więcej radości ...
4
5
6
J) Oficer w oflagu (6)
K) Rzemieślnik układający
płytki ceramiczne (potocznie) (9)
L) Mieszkanka Kowna,
Taurogów (8)
Ł) Zrozumiałość, prostota,
jasność (7)
M) Wielki sklep samoobsługowy (7)
N) … w gębie, o czymś bardzo smacznym (5)
O) Autor zdjęć do filmu (8)
P) Zakład, w którym powstają chały (9)
R) Szwedzki duet muzycz7
8
9
10
11
12
13
„Na złych ludziach można polegać. Ci przynajmniej nigdy się
nie zmieniają...”
„Kobieta jest najsłabsza, gdy kocha, a najsilniejsza, gdy jest
kochana”
„W cudzysłowie życia cytować własne ja„ LiaMort
S)
Ś)
T)
U)
V)
W)
Z)
Ż)
14
ny, album „Crash!
Boom! Bang!” (7)
Styl Duke'a Ellingtona
(5)
Oko wilka (6)
Statek na łowisku (7)
... komuś nosa, czyli danie komuś nauczki (7)
W rodzinie opla (6)
Drapieżny ssak o długim ogonie; łasza (6)
Miasto w woj. mazowieckim, z tzw. Kaplicą Kochanowskich (6)
Potocznie o długopisie z
wkładem żelowym (7)
15
16
17
18
19
Milionerka prosi o operację
plastyczną twarzy. Lekarz
po jej zbadaniu oświadcza,
że to będzie kosztowało 10
000 dolarów.
- A nie można nic tańszego?
- pyta kobieta.
- Mogę zaproponować coś
za trzy dolary.
- Co takiego?
- Woalkę na twarz.
***
- Panie doktorze, jestem
samotny i cierpię na bezsenność. Leżę pół nocy,
przewracam się w łóżku i
czas mi się tak dłuży ...
- Proponuję, niech pan
weźmie do łóżka jakąś ładną dziewczynę.
- Wtedy na pewno nie zasnę.
- Tak, ale czas się panu nie
będzie dłuzył.