Wieści Akademickie - Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

AKADEMICKIE
MAJ – CZERWIEC 2010
NR 5-6 (140-141)
Kwiaty jeżyny skąpolistnej
Kwiat jeżyny
zaroślowej
Kwiat maliny
wonnej
Owoce jeżyny Kuleszy
Kwiaty jeżyny Aschersona
Tablica przy wejściu do Ogrodu Dendrologicznego
Kwiaty jeżyny alegeńskiej
Kwiatostan jeżyny
kanadyjskiej
Więcej o jeżynach i malinach w artykule Kolekcja rodzaju Rubus L. zamieszczonym na stronie 18.
Kwiatostan jeżyny
Kohlera
W NUMERZE:
2
dwumiesięcznik
4
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy
w Poznaniu
6
Przewodniczący Rady Programowej:
prof. dr hab. Jan Pikul
prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą
8
10
00
12
13
14
Członkowie Rady Programowej:
Irena Małecka, Dorota Wrońska-Pilarek,
Andrzej Bereszyński, Jerzy Świgoń, Józef Piróg,
Dorota Piasecka-Kwiatkowska, Emilia
Wytykowska-Sroka, Andrzej Kusztelak,
Tomasz Trelka, Ewa Staszkiewicz
15
Redaktor naczelna:
Ewa Strycka
[email protected]
16
Adres redakcji:
60-693 Poznań, ul. Witosa 45
tel./fax 618 48 77 80
[email protected]
00
Wersja elektroniczna:
www.au.poznan.pl
www.up.poznan.pl
18
21
Skład i łamanie:
perfekt sp.j.
22
23
27
Druk:
Zakład Graficzny
Uniwersytetu Przyrodniczego
w Poznaniu
Fotografie na I i III stronie okładki:
28
30
32
00
34
35
00
Ewa Strycka
na II stronie okładki:
Władyslaw Danielewicz
na IV stronie okładki:
archiwum Katarzyny Klawiter
Redakcja stara się zwracać materiały niezamówione i zastrzega
sobie prawo skracania i opracowywania nadesłanych tekstów
oraz zmiany ich tytułów. Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń.
36
36
37
38
40
42
43
46
48
Fot. Ewa Strycka
Z Senatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIV Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy o Żywieniu i Żywności
(Jolanta Czarnocińska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pamięci pracowników uczelni poznańskich – ofiar zbrodni katyńskiej.
Wystawa pod honorowym patronatem Kolegium Rektorów Miasta
Poznania (Mariusz Polarczyk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Szparagowa Konferencja Prasowa w Hotelu Rzymskim
(Anna Zaworska, Mikołaj Knaflewski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Współpraca z Chinami. Nowa możliwość badań i kształcenia na Wydziale
Rolnictwa i Bioinżynierii (Roman Hołubowicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NOWY PROFESOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Barbara Szpakowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Roman Hołubowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ruszyła budowa Biocentrum (Ewa Strycka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uroczyste podpisanie umowy na wykonanie projektu Biocentrum
(Robert Fabiański) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wystawa rysunku i malarstwa studentów architektury krajobrazu
(Sylwia Sosnowska, Piotr Urbański) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
INTERESUJĄCE DRZEWA I KRZEWY W OGRODZIE DENDROLOGICZNYM
UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO W POZNANIU (CZ. 3) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kolekcja rodzaju Rubus L. (jeżyny i maliny)
(Władysław Danielewicz, Tomasz Maliński) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podpisanie umowy o zasadach funkcjonowania Zamiejscowego Ośrodka
Dydaktycznego w Miliczu (Cezary Beker) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ciężka praca się opłaca, czyli jak nasi zdobywali szczyty
na XIII Poznańskim Festiwalu Nauki i Sztuki (Jan Pikul, prorektor) . . . . . . . . . . . .
Poznański Festiwal Nauki i Sztuki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ekodrom (Jacek Chapiński) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapora wodna we Włocławku. Wyjazd naukowo-turystyczny Koła Naukowego
Inżynierów Środowiska Wydziału Melioracji i Inżynierii Środowiska
(Justyna Sypniewska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drzwi Otwarte – (cz. 2) (Ewa Strycka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wiosenne koncerty chóru Coro da Camera (Ewa Strycka) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
STUDIUM WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I SPORTU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podniebne hobby (Karolina Dopierała) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Go (Samorząd Studencki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
WSPOMNIENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Profesor Witold Folejewski (1909–1969). W setną rocznicę urodzin
i czterdziestą śmierci (Czesław Janicki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Włodzimierz Gołąb (1938–2010) (Ewa Strycka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tydzień Bibliotek 2010 (Olimpia Małecka, Renata Tomaszewska) . . . . . . . . . . . .
Tradycji stało się zadość – lunął deszcz. Majówka Wydziału Leśnego
(Zenon Pilarek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Studencki wyjazd do Wierzenicy. Śladami patrona Uniwersytetu
Przyrodniczego w Poznaniu, Augusta hr. Cieszkowskiego
(Ewa Strycka, Szymon Zimny) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
„Na szagę” przez Puszczę Zielonka (Patrycja Owczarzak) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Akademia przedszkolaka (Dorota Cieślak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V Dzień Technologa Żywności (organizatorzy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Portret ulicy Fredry w Poznaniu. Wystawa artystyczna w budynku
Biblioteki Głównej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (2008–2010)
(Ewa Strycka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wieści Akademickie
1
O
siemnaste posiedzenie Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego
w Poznaniu odbyło się 28 kwietnia, z kolei dziewiętnaste – 26 maja 2010 roku pod przewodnictwem JM rektora, prof. dr. hab. Grzegorza Skrzypczaka.
●
●
●
●
●
●
2
Na osiemnastym posiedzeniu Senat uchwalił co następuje:
Na wniosek dziekana Wydziału Melioracji i Inżynierii Środowiska
wyrażono zgodę na mianowanie prof. dr hab. Janiny Zbierskiej na
stanowisko profesora zwyczajnego.
Na wniosek dziekana Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu przedłużono mianowanie dr. hab. Romualda Górskiego, prof.
nadzw. z Katedry Metod Ochrony Roślin, na stanowisko profesora
nadzwyczajnego, na okres czterech lat.
Prorektor Czesław Szafrański zwrócił się z prośbą o poparcie propozycji zmiany w § 97 ust. 1 Statutu naszego uniwersytetu. Zmiana ta dotyczyła zwiększenia liczby zastępców kanclerza z trzech do
czterech, co jest podyktowane zwiększającą się ilością zadań związanych z realizacją rozliczeń projektów unijnych. Propozycja zyskała pozytywną opinię Senackiej Komisji ds. Budżetu i Finansów (pięć
głosów „za” i jeden „przeciw”), Senackiej Komisji ds. Organizacji
i Rozwoju (sześć głosów „za”, jeden „wstrzymujący się”) oraz Senackiej Komisji ds. Statutowo-Regulaminowych (trzy głosy „za” i dwa
„wstrzymujące się”). Również opinia Związku Nauczycielstwa Polskiego była pozytywna (wszystkie głosy członków komisji były za),
natomiast opinia Komisji Uczelnianej Niezależnego Związku Zawodowego „Solidarność” była odmienna. Po dyskusji, w której głos zabrali kolejno: prorektor Czesław Szafrański, prof. Józef Korczak, prof.
Stanisław Dzięgielewski, inż. Janina Wojtasiak, mgr Wojciech Janik,
prof. Wojciech Wesoły oraz JM rektor Grzegorz Skrzypczak, propozycję poddano głosowaniu. Projekt został rozpatrzony przychylnie,
tym samym na podstawie § 27 ust. 1 pkt 1 Statutu Uniwersytetu
Przyrodniczego w Poznaniu § 97 ust. 1 otrzymał brzmienie: „1. Rektor, na wniosek kanclerza, zatrudnia czterech zastępców kanclerza:
kwestora – pełniącego funkcję głównego księgowego, zastępcę
kanclerza ds. administracyjno-gospodarczych, zastępcę kanclerza
ds. technicznych i zastępcę kanclerza ds. funduszy strukturalnych”.
Prorektor Monika Kozłowska wystąpiła z propozycją zmian w Regulaminie Studiów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, co zyskało aprobatę Rektorskiej Rady Dydaktycznej, Senackiej Komisji ds.
Studiów, Senackiej Komisji ds. Statutowo-Regulaminowych (z poprawkami) oraz Samorządu Studenckiego. W dyskusji nad szczegółowymi zapisami Regulaminu głos zabrali kolejno: prof. Małgorzata
Mańka, dziekan Jolanta Komisarek, dziekan Michał Sznajder, dr hab.
Wiesław Olek, prof. Janusz Czapski, mgr Wojciech Janik, prof. Józef
Korczak, mgr Paweł Urbański oraz student Kacper Wypijewski.
W wyniku głosowania na podstawie art. 161 ust. 1, 2 i 4 ustawy
z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U.
Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.) oraz § 27 ust. 1 pkt 5 Statutu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Senat uchwalił zmiany w Regulaminie Studiów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przyjętym
uchwałą nr 182/2007 z dnia 25 kwietnia 2007 roku wraz ze zmianami przyjętymi uchwałą nr 76/2009 z dnia 29 kwietnia 2009 roku.
Zmiany wchodzą w życie z dniem 1 października 2010 roku.
Na podstawie art. 62 ust. 2 pkt 4a ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku
Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.)
oraz § 27 ust. 1 pkt 12, w związku z § 105 ust. 1 Statutu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Senat wyraził zgodę na sprzedaż prawa własności działki nr 21 o powierzchni 1,0071 ha, położonej
w Międzychodzie, obręb Międzychód, arkusz mapy 1, wraz ze znajdującymi się na tej nieruchomości zabudowaniami.
Na podstawie art. 62 ust. 2 pkt 4a ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku
Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.)
oraz § 27 ust. 1 pkt 12 w związku z § 105 ust. 1 Statutu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Senat wyraził zgodę na nieodpłatne
nabycie z zasobów Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Poznaniu gruntów o łącznej powierzchni 49,8663 ha, położonych w obrębie Cerekwicy (gmina Rokietnica) na powiększenie
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
areału Rolniczo-Sadowniczego Gospodarstwa Doświadczalnego
Przybroda.
●
●
●
●
●
●
●
●
●
Komunikaty:
❍ Prorektor Czesław Szafrański poinformował Senatorów o tym, że
dwóch pracowników z Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt (jeden doktorant i jeden adiunkt) otrzymało stypendia Fundacji na
rzecz Nauki Polskiej. Prorektor pogratulował zarówno dziekan
Małgorzacie Szumacher-Strabel, jak i prof. Markowi Świtońskiemu „za ten kolejny dowód na to, że jeżeli jest odpowiedni wysiłek i są odpowiednie osoby, to widzimy postęp i rozwój
naukowy, który jest doceniany w szerokich gremiach”.
Na dziewiętnastym posiedzeniu Senatu uchwalono co następuje:
Wręczono prof. dr hab. Janinie Zbierskiej mianowanie na stanowisko profesora zwyczajnego.
Rozpatrzono wnioski:
❍ dziekana Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii o mianowanie dr.
hab. Jacka Przybyła na stanowisko profesora nadzwyczajnego
na okres pięciu lat
❍ dziekana Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt o mianowanie
dr. hab. Macieja Szydłowskiego na stanowisko profesora nadzwyczajnego na okres pięciu lat.
Podjęto uchwałę w sprawie utworzenia na Wydziale Rolnictwa
i Bioinżynierii studiów międzykierunkowych: ekoenergetyka, na poziomie studiów pierwszego stopnia, z realizacją w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym. Program nauczania na wspomnianych
studiach umożliwi studentowi zrealizowanie standardu kształcenia
kierunku: technika rolnicza i leśna oraz co najmniej 30% minimalnej liczby godzin zajęć zorganizowanych, określonych w standardach dla kierunku: rolnictwo oraz co najmniej 30% dla kierunku:
ochrona środowiska. Propozycja zyskała akceptację Senackiej Komisji ds. Studiów oraz innych członków Senatu. Studia będą prowadzone począwszy od roku akademickiego 2011/2012.
Podjęto uchwałę w sprawie utworzenia na Wydziale Hodowli i Biologii Zwierząt kierunku: weterynaria, z realizacją w trybie stacjonarnym. Profesor Józef Korczak przedstawił zebranym pozytywną
opinię w tej kwestii Senackiej Komisji ds. Studiów.
Podjęto uchwałę w sprawie utworzenia specjalności: zarządzanie
jakością żywności na kierunku: towaroznawstwo, prowadzonym na
Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu. Projekt zyskał poparcie Senackiej Komisji ds. Studiów, w imieniu której ponownie wypowiedział się prof. Józef Korczak.
Podjęto uchwały w sprawie warunków i trybu rekrutacji w roku akademickim 2011/2012 na:
❍ stacjonarne i niestacjonarne studia I oraz II stopnia
❍ stacjonarne i niestacjonarne studia doktoranckie.
Podjęto uchwałę w sprawie zmiany uchwały nr 306/2008 z dnia 28
maja 2008 roku, dotyczącej szczegółowych zasad przyjmowania na
studia laureatów oraz finalistów olimpiad stopnia centralnego w latach 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012. Zmiana wynika z tego, że
nazwa jednej z olimpiad wymienionych i zapisanych w uchwale
z 2008 roku – Olimpiady Wiedzy o Żywieniu – uległa zmianie: od
jesieni 2009 roku nazywa się ona: Olimpiada Wiedzy o Żywieniu
i Żywności.
Rozpatrzono Sprawozdanie Rektora z działalności Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu w 2009 roku (podjęto sześć uchwał). Sprawozdanie było przedmiotem obrad wszystkich komisji senackich
oraz Rady ds. Zakładów Doświadczalnych. Dokument przyjęły
wszystkie Senackie Komisje, czyli ds.: Studiów; Nauki i Współpracy
z Zagranicą; Kadr Naukowych; Organizacji i Rozwoju Uczelni; Budżetu i Finansów oraz Rada ds. Zakładów Doświadczalnych. Pozytywną opinię wyraził także Związek Nauczycielstwa Polskiego,
z kolei Komisja Uczelniana Niezależnego Samorządnego Związku
Zawodowego „Solidarność” w odniesieniu do tych dokumentów
całościowe stanowisko postanowiła przedstawić osobno, a na posiedzeniu Senatu ograniczyła się do zaprezentowania kilku uwag.
●
●
ski, prorektor Czesław Szafrański, mgr Wojciech Janik, inż. Jadwiga
Wojtasiak, prorektor Monika Kozłowska, prorektor Czesław Szafrański, kwestor Barbara Gierszewska-Szrajber oraz przedstawicielka
studentów, pani A. Nowak.
Komunikaty:
❍ JM rektor Grzegorz Skrzypczak poinformował zebranych o tym,
że zmarli dwaj wybitni pracownicy naukowi naszej uczelni: prof.
Wiktor Kadłubowski, emerytowany nauczyciel akademicki z Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, oraz prof. Andrzej
Potkański z Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt, który był długoletnim członkiem Senatu.
❍ Prorektor Czesław Szafrański poinformował o tym, że rozstrzygnięto przetarg na wykonawcę budowy Biocentrum. Konkurs
wygrała firma Skanska, która zaoferowała koszt budowy w kwocie 25,5 mln złotych.
Na podstawie protokołu sporządzonego przez
mgr. Wojciecha Grottela opracowała mgr Ewa Strycka
Fot. Ewa Strycka
●
W dyskusji wzięli udział kolejno: prof. Zbigniew Czarnecki, dziekan
Michał Sznajder, inż. Jadwiga Wojtasiak, prof. Stanisław Dzięgielewski, kanclerz Zbigniew Szalaty, mgr Paweł Urbański oraz mgr Wojciech Janik.
W wyniku głosowania Senat:
❍ zatwierdził sprawozdanie finansowe uczelni za 2009 rok, obejmujące również sprawozdania finansowe 11 zakładów doświadczalnych za tenże rok
❍ pozytywnie ocenił:
● wyniki realizacji planu rzeczowo-finansowego w 2009 roku
● działalność uczelni w 2009 roku
● działalność JM rektora Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu w 2009 roku.
Uchwalono plan rzeczowo-finansowy Uniwersytetu Przyrodniczego na rok 2010 po tym, jak pozytywną opinię w rzeczonej sprawie
wydała Senacka Komisja ds. Budżetu i Finansów oraz Senacka Komisja ds. Organizacji i Rozwoju. W dyskusji głos zabrali kolejno:
dziekan Piotr Urbański, prof. Włodzimierz Breś, mgr Paweł Urbań-
Wręczenie prof. dr hab. Janinie Zbierskiej mianowania na stanowisko profesora zwyczajnego
Wieści Akademickie
3
XIV Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy
o Żywieniu i Żywności
K
olejna, już XIV Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy o Żywieniu i Żywności rozpoczęła się w listopadzie ubiegłego roku i zakończyła w marcu roku bieżącego, a jej organizatorem był Uniwersytet Przyrodniczy
w Poznaniu, przy współudziale Zespołu Szkół nr 6 im. M. Reja w Szczecinie. Nad przebiegiem olimpiady czuwał Komitet Główny w składzie: prof.
dr hab. Jan Gawęcki (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) – przewodniczący, mgr inż. Halina Limanówka – kierownik organizacyjny, mgr inż.
Bogusława Pęciak – zastępca kierownika organizacyjnego, prof. dr hab.
Józef Korczak i dr hab. Jolanta Czarnocińska (Uniwersytet Przyrodniczy
w Poznaniu) – sekretarze naukowi oraz prof. dr hab. Lidia Wądołowska
(Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie), dr Anna Kołłajtis-Dołowy (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie), dr Małgorzata Kulczak (Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego
w Poznaniu), mgr Małgorzata Dembska (II Liceum Ogólnokształcące
w Poznaniu) i mgr inż. Wanda Rzeczycka – członkowie. Tym razem, aby
móc organizować olimpiadę, należało podpisać z Ministerstwem Edukacji Narodowej roczną umowę, co stało się możliwe po wygraniu otwartego konkursu, ogłoszonego w czerwcu ubiegłego roku. Warto wyjaśnić,
że konkursy dotyczyły organizacji w roku szkolnym 2009/2010 kilkudziesięciu olimpiad, w tym Olimpiady Wiedzy o Żywieniu i Żywności, co zmusiło nas do zmiany nazwy olimpiady.
Tematyką wiodącą tegorocznej edycji olimpiady było „Żywienie
w profilaktyce i leczeniu chorób”. Zaprezentowano takie zagadnienia,
jak: wpływ odżywiania na występowanie chorób, profilaktyka chorób
dietozależnych, bioaktywne składniki żywności, żywność funkcjonalna i niskokaloryczna, klasyfikacja i charakterystyka diet leczniczych,
technologia potraw dietetycznych.
W pierwszym etapie olimpiady wzięło udział 7858 uczniów z 347
szkół średnich z całej Polski, zarówno zawodowych różnego typu, jak
i liceów ogólnokształcących. Do eliminacji okręgowych zakwalifikowało się 658 uczniów z 347 szkół. Eliminacje te rozgrywano 15 stycznia
bieżącego roku w dwunastu okręgach, a ich uczestnicy rozwiązywali
test zawierający pięć rodzajów zadań przygotowanych przez Komitet
Główny Olimpiady. W niektórych okręgach eliminacjom towarzyszyły
atrakcyjne programy kulturalne – dla uczestników – i warsztaty metodyczne – dla ich opiekunów.
Tegoroczny ostatni etap olimpiady został rozegrany w dniach
25–27 marca w Szczecinie, w niezwykle gościnnych murach Zespołu
Szkół nr 6 im. M. Reja. Zakwalifikowało się do niego 52 uczniów (z 46
szkół), z najwyższą ilością punktów uzyskanych w eliminacjach okręgowych. Pierwsza część rywalizacji obejmowała rozwiązywanie testu,
którego wyniki pozwoliły wyłonić finalistów. W części drugiej finaliści
wypowiadali się pisemnie na jeden z trzech podanych tematów: (1)
„Rola węglowodanów w profilaktyce i leczeniu chorób dietozależnych”; (2) „Tłuszcze w żywieniu osób zdrowych i chorych”; (3) „Woda
w żywieniu i jej źródła”. Innowacją były podane słowa kluczowe, które należało w odpowiednim kontekście wykorzystać w opracowaniu
danego tematu.
Na mocy porozumienia zawartego z prezydentem Szczecina,
który zobowiązał się do wielostronnego wspierania działań Komitetu
Głównego Olimpiady w najbliższych latach, kolejnym finałom olimpiady, odbywającym się w Szczecinie, towarzyszyć będą ogólnodostępne żywieniowe sesje popularnonaukowe. Tegoroczna sesja
poświęcona była roli żywienia w profilaktyce i leczeniu chorób, a w jej
programie znalazły się cztery referaty:
●
„Co współczesny konsument żywności wiedzieć powinien”
– prof. dr. hab. Jana Gawęckiego
●
„Otyłość – współczesne spojrzenie na przyczyny i skutki choroby” – prof. dr hab. Lidii Wądołowskiej
●
„W pogoni za ideałem – czy odchudzanie może stać się niebezpieczne?” – dr Aleksandry Kostrzewy-Tarnowskiej
●
„Aktualne spojrzenie na rolę żywienia w profilaktyce osteoporozy” – dr hab. Jolanty Czarnocińskiej.
Ostatnim akordem olimpiady był finałowy quiz oraz uroczyste zakończenie. Tym razem nie odbyły się one w auli szkolnej, lecz w auli Zachodniopomorskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli, gdzie
zorganizowano także wspomnianą wcześniej sesję popularnonaukową.
4
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
W quizie brało udział sześciu uczniów, z największą łączną liczbą punktów z testu i pracy pisemnej. Quiz, perfekcyjnie i z dużym wdziękiem,
już po raz siódmy poprowadziła dr Aleksandra Kostrzewa-Tarnowska
z naszej uczelni, a komisji konkursowej, jak zwykle, przewodniczył prof.
dr hab. Józef Korczak. Po półtoragodzinnych zmaganiach, podczas których uczniowie popisywali się swoją wiedzą i umiejętnościami, zwycięzcą XIV Olimpiady Wiedzy o Żywieniu i Żywności został Mateusz
Baran z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. W. Reymonta w Tęgoborzu. Drugie miejsce zdobył Dawid Pawlos z Liceum Ogólnokształcącego im. ONZ w Biłgoraju, a trzecie – Bartłomiej Chlebda z Zespołu
Szkół Gastronomicznych nr 2 w Krakowie. Tytuł laureata uzyskali także
– w kolejności zajętych miejsc – Justyna Czochańska z Białegostoku, Karolina Śmiech z Chełma, Sylwia Stylińska z Lublina, Marta Kupisz z Włocławka, Maciej Mikosza z Wałbrzycha, Anna Stokowska z Czyżewa,
Agnieszka Henrykowska z Zielonej Góry, Anna Paczka z Rybnika, Monika Kozioł z Mielca, Karol Krawiec z Lublina, Andrzej Szafrański z Czaplinka i Piotr Trzaska z Torunia.
Prof. dr hab. Józef Korczak – „Honorowy Gastronomik”
Dzięki dodatkowej dotacji z Ministerstwa Edukacji Narodowej,
otrzymanej w lutym tego roku, jak również pozyskanym sponsorom,
wszyscy laureaci otrzymali niezwykle cenne nagrody rzeczowe, a i ich
opiekunowie nagrody pieniężne. Wśród nagród dla uczniów były: notebooki, odtwarzacze MP4, cyfrowe aparaty fotograficzne, odtwarzacze MP3 oraz pamięć USB. Przyznano też wiele dodatkowych
wyróżnień w postaci nagród rzeczowych, między innymi po raz czwarty nagrodę imienia dr. Zenona Kosickiego dla najlepszego finalisty
z Wielkopolski. Zmarły w 2006 roku dr Zenon Kosicki był wybitnym
technologiem i producentem żywności, założycielem firmy „Celiko”
i twórcą wielu nowych produktów bezglutenowych, sponsorem
i przyjacielem olimpiady. Ponadto wszyscy uczniowie otrzymali ciekawe pozycje książkowe.
Podobnie jak w latach ubiegłych, na finał przybyli zaproszeni
goście, wśród których nie zabrakło przedstawicieli administracyjnych i oświatowych władz ze Szczecina, a ze świata nauki – prof. dr.
hab. n. med. Mariana Grzymisławskiego z Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu – dietetyka i specjalisty schorzeń wynikających z zaburzeń odżywiania.
Finał olimpiady swoją obecnością zaszczyciły również władze
z naszego uniwersytetu: prof. dr hab. Monika Kozłowska – prorektor
ds. studiów i dr hab. Danuta Górecka, prof. UP – prodziekan ds. studiów niestacjonarnych Wydziału Nauk o Żywności i Żywieniu. Miłym
akcentem tegorocznego zakończenia było nadanie dwóm osobom
Sześciu najlepszych laureatów wraz z organizatorami
– zastępcy prezydenta Szczecina Elżbiecie Masojć i prof. dr. hab. Józefowi Korczakowi – tytułu „Honorowego Gastronomika”, wraz ze stosownymi dyplomami i insygniami.
W czasie pobytu w Szczecinie uczniowie i ich opiekunowie spacerowali po Wałach Chrobrego, zwiedzili Oceanarium i wysłuchali wykładu prof. dr. hab. n. med. Mariana Grzymisławskiego na temat „Roli
czynnika żywieniowego w etiologii i profilaktyce wybranych chorób”.
Niewątpliwą atrakcją piątkowego wieczoru było spotkanie ze sztuką,
obejrzano spektakl „Rozmowy o jedzeniu” i wysłuchano piosenek żeglarskich. Po zakończeniu olimpiady goście i uczestnicy zostali zaproszeni na „małe co nieco”, które okazało się uroczystym bankietem
przygotowanym przez gospodarzy. Warta podkreślenia jest też doskonała organizacja, wyśmienite wyżywienie przez wszystkie dni, fachowa
obsługa i niezmiernie miła atmosfera w goszczącej szkole, co było zasługą jej dyrektor, mgr inż. Janiny Krajewskiej i całej społeczności szkolnej.
dr hab. Jolanta Czarnocińska
Fot. 5 × Arkadiusz Szajewski
Mateusz Baran – zwycięzca – i prof. dr hab. Monika Kozłowska
Jury podczas wytężonej pracy (od lewej: dr Anna Kołłajtis-Dołowy,
dr hab. Jolanta Czarnocińska, prof. dr hab. Józef Korczak i prof. dr hab.
Lidia Wądołowska)
Wieczorne spotkanie z muzami
Wieści Akademickie
5
Pamięci pracowników uczelni
poznańskich – ofiar zbrodni katyńskiej
Wystawa pod honorowym patronatem Kolegium Rektorów Miasta Poznania
Wystawę oglądać mogliśmy od 14 do 28 maja 2010 roku w holu Collegium Maximum przy ul. Wojska Polskiego 28
W
ramach obchodów siedemdziesiątej rocznicy zbrodni katyńskiej przygotowano wystawę upamiętniającą pracowników
uczelni poznańskich, którzy jako oficerowie Wojska Polskiego stracili
życie w lasach katyńskich i innych miejscach kaźni na Wschodzie
w 1940 roku. Wystawa przedstawiała historyczne odniesienia tej
zbrodni oraz opowiadała o jej wpływie na losy Polski. W przygotowaniu wystawy uczestniczyli przedstawiciele uczelni poznańskich i Stowarzyszenia Katyń, a patronat honorowy objęło Kolegium Rektorów
Miasta Poznania.
Warto zaznaczyć, że dwa postery poświęcono pamięci dwóch
profesorów związanych z naszą uczelnią (przed 1939 rokiem był to
Wydział Rolniczo-Leśny Uniwersytetu Poznańskiego): porucznika
Edwarda Ralskiego oraz kapitana Jana Wiertelaka.
Więcej zdjęć na naszej stronie internetowej.
mgr Mariusz Polarczyk
6
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Kapitan Jan Wiertelak
Fot. 5 × Ewa Strycka
Porucznik Edward Ralski
Wystawie towarzyszyła okolicznościowa publikacja, wydana pod auspicjami przewodniczącego Kolegium Rektorów Miasta Poznania, prof. dr. hab.
Bronisława Marciniaka (JM rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza), prezentująca sylwetki ofiar zbrodni katyńskiej (książkę można wypożyczyć
w naszej Bibliotece Głównej przy ul. Witosa 45)
Wieści Akademickie
7
Szparagowa Konferencja Prasowa
w Hotelu Rzymskim
P
Fot. 5 × Ewa Strycka
óźniejsza niż zwykle i chłodna wiosna spowodowała, że tegoroczna Szparagowa Konferencja Prasowa stanowiła prawdziwe otwarcie sezonu. Zorganizowana przez Katedrę Warzywnictwa Uniwersytetu
Przyrodniczego w Poznaniu i Polski Związek Producentów Szparaga
odbyła się w dniu 5 maja 2010 roku w Hotelu Rzymskim. Oficjalnego
otwarcia konferencji dokonał prezes związku, mgr inż. Marian Jakobsze, a gości powitał prof. dr hab. Mikołaj Knaflewski. Władze naszej
uczelni reprezentowali prorektorzy – prof. dr hab. Czesław Szafrański,
prof. dr hab. Monika Kozłowska, kanclerz mgr inż. Zbigniew Szalaty,
kwestor mgr Barbara Gierszewska-Szrajber, dziekan Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, prof. nadzw, dr hab. Piotr Urbański,
oraz kierownik Katedry Warzywnictwa, dr hab. Krzysztof Sobieralski.
Powitano również przedstawicieli władz województwa i miasta, a także innych instytucji. Serdecznie powitanie skierował profesor do licznie przybyłych przedstawicieli prasy, radia i telewizji, bez których tak
szeroka promocja szparaga nie byłaby możliwa.
Hotel Rzymski w Poznaniu
Władze naszej uczelni
Punktem konferencji, budzącym od trzech lat duże emocje, było
wręczenie statuetki Srebrnych Szparagów. Wyróżnienie to przyznawane jest przez Kapitułę Polskiego Związku Producentów Szparaga pod
przewodnictwem mgr. inż. Łukasza Horowskiego za szczególne osiągnięcia w promocji tego warzywa. W tym roku laureatem został mgr
Henryk Helwing, wieloletni Burmistrz Nowego Tomyśla. Na jego terenie znajdują się liczne plantacje szparagowe, a dzięki przychylności
i hojności burmistrza od kilkunastu lat w Nowym Tomyślu odbywają się
Międzynarodowe Konferencje Szparagowe i towarzyszące im imprezy.
Wprowadzeniem do konferencji prasowej było wystąpienie prof.
dr. hab. Mikołaja Knaflewskiego, który rozpoczął je słowami: „Szparagowy sezon czas zacząć”. Profesor przedstawił informacje o uprawie
i spożyciu szparaga w naszym kraju, które stale rośnie, a także o tendencjach jego produkcji na świecie. Wspomniał o badaniach prowadzonych w Katedrze Warzywnictwa, które budzą zainteresowanie
międzynarodowe. Świadczyć o tym może między innymi obecność
trzech studentów chińskich wykonujących prace magisterskie, do których w ubiegłym roku dołączyła doktorantka. Jak zwykle nie zabrakło
informacji o walorach prozdrowotnych szparagów. Profesor Knaflewski zwrócił w tym roku uwagę na działanie oczyszczające i wyszczuplające, co jest szczególnie ważne na wiosnę. Związki znajdujące się
w szparagach stymulują wydalanie wody z organizmu, a zawarty
w nich w dużych ilościach błonnik usuwa z organizmu toksyczne substancje, na przykład cholesterol czy metale ciężkie. Szparagi oczyszczają nie tylko ciało, ale również umysł. Związki zawarte w tej roślinie,
głównie kwas foliowy, usuwają bowiem uczucie przemęczenia, stany
niepokoju i lęku, nadmierną drażliwość, roztargnienie i problemy z pamięcią. Szparagi są niskokalaoryczne, dlatego działają wyszczuplająco.
Profesor Knaflewski, przedstawiciele związku, a także budząca
duże zainteresowanie mediów doktorantka z Chin, Chen Wenjing,
udzielili licznych wywiadów. Należy w tym miejscu wspomnieć, że Chiny są największym producentem szparaga na świecie.
Dopełnieniem dyskusji na temat tego królewskiego warzywa była elegancko przygotowana przez Hotel Rzymski degustacja ponad
dwudziestu różnorodnych szparagowych potraw, która cieszyła się
dużym uznaniem. W tym roku oprócz zwykle serwowanych potraw,
jak na przykład kremu szparagowego, zupy pomidorowej z zielonymi
szparagami, różnych mięs faszerowanych szparagami oraz sałatek,
można było po raz pierwszy spróbować suma z zielonymi szparagami na ciepło oraz wędzonego, podanego ze szparagami na zimno.
Na zakończenie profesor zaproponował hasło tegorocznego sezonu szparagowego: „Jedzmy szparagi, abyśmy byli nie tylko zdrowsi
i pogodniejsi, ale również smukli jak one”.
mgr Anna Zaworska
prof. dr hab. Mikołaj Knaflewski
Doktorantka z Chin, Chen Wenjing, udziela wywiadu
8
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Organizatorzy: prof. Mikołaj Knaflewski i władze Polskiego Związku Szparaga
Fot. 6 × Anna Zaworska
Sum na zielonych szparagach
Profesor Mikołaj Knaflewski w towarzystwie laureata
Szparagowe potrawy
Wieści Akademickie
9
Współpraca z Chinami
Nowa możliwość badań i kształcenia na Wydziale Rolnictwa I Bioinżynierii
W
dniach 8–17 kwietnia 2010 roku z wizytą w Chinach przebywała
grupa pracowników naukowych Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii: dr hab. Anna Kryszak, prof. nadzw. – prodziekan ds. studiów, prof.
dr hab. Andrzej Wojciechowski, dr hab. Jan Kryszak, prof. nadzw., oraz
piszący te słowa. Wizyta odbyła się na zaproszenie Instytutu Użytków
Zielonych Chińskiej Akademii Nauk Rolniczych w Huhehaote w prowincji Mongolia Wewnętrzna. Celem wyjazdu było przedyskutowanie założeń i zadań badawczych na temat „Oceny odporności na mróz traw
z rodzajów: Festuca, Bromus, Leymus i Pascopyrum”, przewidzianych do
realizacji na naszej uczelni w latach 2010–2011 w ramach współpracy
polsko-chińskiej, a ponadto zapoznanie się z różnymi typami stepów
mongolskich oraz wygłoszenie wykładów na temat bioróżnorodności
ekosystemów trawiastych w Polsce.
Wyjazd do stolicy Mongolii Wewnętrznej poprzedził krótki pobyt
w Pekinie. Doszło wówczas do spotkania z prof. Du Xiaolin – prorektorem ds. badań naukowych Uniwersytetu Rolniczego w Pekinie, który
wcześniej odwiedził naszą uczelnię – oraz prof. Hang Zhiyong – dyrektorem Biura ds. Studiów. Ta niewielka jak na warunki chińskie uczelnia,
położona na przedmieściach Pekinu, kształci około 8000 studentów rocznie i ma już udaną współpracę z naszym uniwersytetem w zakresie
ogrodnictwa, jednak chciałaby ją rozszerzyć na inne specjalności i kierunki, m.in. rolnictwo. W trakcie rozmów okazało się, że władze Uniwersytetu Rolniczego w Pekinie są szczególnie zainteresowane możliwością
podjęcia przez studentów z Chin studiów magisterskich oraz doktoranckich na Wydziale Rolnictwa i Bioinżynierii. Biorąca udział w spotkaniu
prof. Ling Qin – dziekan Wydziału Rolnego – podkreśliła również zainteresowanie władz możliwościami współpracy naukowej, szczególnie
w zakresie nauk podstawowych. W dyskusji prorektor Du zaznaczył, że
Chiny, mimo odczuwalnego również przez nie światowego kryzysu ekonomicznego, mają obecnie wydzielone specjalne środki finansowe
w budżecie krajowym na nowe inicjatywy badawcze w rolnictwie. Dodał, że obecnie największe szanse na realizację mają tematy duże z udziałem kilku partnerów z różnych krajów.
Drugie spotkanie odbyło się w Departamencie Współpracy Ekonomicznej z Zagranicą w Ministerstwie Rolnictwa w Pekinie. Prosiła o nie
strona chińska. Obecny na spotkaniu wicedyrektor Departamentu Yuan
Hanping podkreślił, że ministerstwo chciałoby zainicjować z Polską
wspólne tematy badawcze dotyczące wykorzystania biotechnologii
w rolnictwie. Nawiązał w ten sposób do swojej zaledwie kilkugodzinnej
wizyty na naszym uniwersytecie 16 września 2009 roku i przedstawionej wówczas krótkiej informacji o naszej uczelni przez prof. dr. hab. Grzegorza Skrzypczaka – JM rektora – na temat możliwości współpracy
naukowej i dydaktycznej z Chinami. Na spotkaniu obecny był również
prof. Xu Zhu – wicedyrektor Instytutu Użytków Zielonych Chińskiej Akademii Nauk Rolniczych w Huhehaote w prowincji Mongolia Wewnętrzna. Podkreślił, że prowadzona w poprzednich latach współpraca
naukowa z naszą uczelnią, w której uczestniczyli m.in. prof. dr hab. Karol
Duczmal i prof. dr hab. Zbigniew Broda, była bardzo owocna, a jej wyniki zostały już częściowo wdrożone do praktyki rolniczej.
Członkowie delegacji zwiedzili Ogród Botaniczny w Pekinie, gdzie
pracuje m.in. czworo absolwentów, którzy ukończyli studia magisterskie
z hodowli roślin i nasiennictwa na Wydziale Ogrodniczym naszego uniwersytetu.
Następnie delegacja udała się do Instytutu w Huhehaote. Prowincja Mongolia Wewnętrzna w Chinach graniczy z Mongolią, 80% jej powierzchni to stepy i użytki zielone. Mieszka w niej 27 000 000
mieszkańców, z których dwie trzecie żyje z rolnictwa, głównie z hodowli
owiec, krów, koni, kóz i wielbłądów. Wśród ludności 30% to Mongołowie. Jest to okręg autonomiczny (jeden z trzech w Chinach). Klimat ma
kontynentalny: zimą mrozy dochodzą do –40oC, przy niewielkich opadach śniegu, oraz niskie opady (do 400 mm rocznie), co ma tu istotny
wpływ na wegetację roślin. Największym problemem jest jednak stopniowa degradacja użytków zielonych i stepów. Przez ostatnie 50 lat liczba ludności prowincji wzrosła sześciokrotnie, a pogłowie zwierząt
– czternastokrotnie, co bardzo wpłynęło na bioróżnorodność stepów
oraz warunki utrzymania zwierząt. Na spotkaniu w Instytucie prof. Xu
Zhu krótko przedstawił kierowaną przez siebie jednostkę, najważniejszą
10
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
w Chinach w zakresie użytków zielonych, która powstała w roku 1963,
zatrudnia 135 pracowników, realizuje liczne tematy badawcze krajowe
i kilka zagranicznych, wyhodowała 13 odmian traw, ma też sześć patentów. W pracach badawczych nadrzędne tematy to procesy wzbogacania ekosystemów oraz miejscowych siedlisk przez nowe gatunki traw
i roślin motylkowych o dużej odporności na mróz i suszę. W tym celu potrzebny jest stały monitoring roślinności stepów nie tylko chińskich, ale
również mongolskich (wypasa się na nich 33 000 000 zwierząt hodowlanych), rosyjskich oraz europejskich.
Następnie goście z Polski zwiedzili stację doświadczalną Instytutu
(jedną z sześciu), położoną około 400 km na wschód od Huhehaote, niedaleko miasta Taipuqi. Prowadzi się tam doświadczenia oceny ekotypów traw i roślin strączkowych, ich nasiennictwo oraz wypas stepów.
Profesor Xu podkreślił, że po latach doświadczeń polowych w kierowanym przez niego Instytucie przyszedł czas na wzbogacenie badań o elementy bardziej podstawowe, głównie z genetyki, histo- i cytologii.
Świadczy o tym chociażby duże zainteresowanie pracowników Instytutu (choć odbyło się to w niedzielę) wykładem prof. dr. hab. Wojciechowskiego na temat m.in. swoich badań nad embriogenezą i apomiksją
u traw. Istnieje również zapotrzebowanie na prace omawiające poprawę jakości nasion traw i rutynowe badania czystości genetycznej.
Spotkanie w Ministerstwie Rolnictwa w Pekinie
Podczas wyjazdu terenowego na stepy bardzo ciekawe okazały się
obserwacje Chińczyków polskich odmian różnych gatunków traw,
w szczególności dotyczącymi odporności na mróz i suszę. Wykonano je
na odmianach dostarczonych w poprzednich latach przez polską firmę
nasienną Poznańska Hodowla Roślin, Sp. z o.o., z inicjatywy ówczesnego prezesa i członka Zarządu firmy, mgr. inż. Michała Leskiego. Kierownik tematu realizowanego w ramach bieżącej umowy – prof. Kryszak
– zapewniła, że obecny prezes PHR – mgr inż. Zdzisław Paszkiewicz – jest
zainteresowany kontynuacją badań i oczekuje na promocję ich wyników wśród chińskich firm nasiennych oraz rolników w czasie szkoleń
prowadzonych w Instytucie kierowanym przez prof. Xu.
Profesor Xu w trzech wykładach przedstawił informację o współpracy międzynarodowej Instytutu, m.in. z Mongolią, Rosją, USA i Australią, oraz o pracach naukowych prowadzonych przez jego doktorantów
i pracowników naukowych. Następnie w ciągu dwudniowego wyjazdu
w teren pokazał zróżnicowanie florystyczne i użytkowe trzech typów
(z pięciu istniejących) stepów mongolskich. Podkreślił chęć poszerzenia
współpracy o badania związane z monitoringiem bioróżnorodności i wymianę osobową.
Wizyta w Chinach, w atmosferze przyjaźni i wielkiej gościnności,
wskazała, że Chińczycy są bardzo zainteresowani możliwością współpracy z Wydziałem Rolnictwa i Bioinżynierii naszego uniwersytetu. W sytuacji obserwowanego spadku liczby kandydatów na studia rolnicze oraz
ograniczaniu środków z budżetu na badania statutowe współpraca taka stwarza nową szansę rozwoju Wydziału.
prof. dr hab. Roman Hołubowicz
pełnomocnik JM rektora ds. współpracy z Chinami
Zwiedzanie stepów mongolskich
Wykład prof. Anny Kryszak w Instytucie Użytków Zielonych Chińskiej
Akademii Nauk Rolniczych w Huhehaote w Mongolii Wewnętrznej
Zwiedzanie chińskich doświadczeń z trawami w stacji doświadczalnej
Instytutu niedaleko miasta Taipuqi w Mongolii Wewnętrznej
Fotografie z archiwum Romana Hołubowicza
Spotkanie na Uniwersytecie Rolniczym w Pekinie
Ogród Botaniczny w Pekinie – kwitną brzoskwinie i morele
Wieści Akademickie
11
U
zyskanie tytułu profesora jest ukoronowaniem długoletniej pracy naukowej. Ten zaszczytny tytuł uzyskałam w dniu 17 czerwca 2009 roku postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Wydarzenie to dostarcza wielu satysfakcji, ale i skłania do refleksji oraz
spojrzenia w przeszłość.
Barbara
Szpakowska
Katedra Terenów
Zieleni
Jestem rodowitą poznanianką, tutaj ukończyłam Szkołę Podstawową nr 72 i Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. K. Marcinkowskiego.
Bez egzaminów wstępnych przyjęta zostałam na studia na Wydział Farmaceutyczny Akademii Medycznej w Poznaniu na kierunek: bioanaliza i badanie środowiska, które ukończyłam z wyróżnieniem, zdając
egzamin magisterski po przedłożeniu pracy Cukrowce nieprzyswajalne
w produktach pochodzenia roślinnego. Bezpośrednio po studiach rozpoczęłam pracę w Zakładzie Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego
Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu (obecnie Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN), kierowanym przez prof. dr. hab. Lecha Ryszkowskiego. Po obronie (w 1987 roku) pracy doktorskiej Znaczenie
rozpuszczonych związków organicznych dla migracji makro- i mikroelementów w wodach powierzchniowych zatrudniona byłam na etacie
adiunkta. Na podstawie dorobku naukowego i przedłożonej rozprawy
habilitacyjnej Występowanie i rola substancji organicznych rozpuszczonych w wodach powierzchniowych i gruntowych krajobrazu rolniczego
w 2000 roku Rada Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu nadała mi stopień doktora habilitowanego nauk biologicznych w zakresie biologii. Do września 2002 roku
pracowałam w Zakładzie Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN
w Poznaniu na stanowisku docenta. W październiku 2002 roku podjęłam pracę na Wydziale Ogrodniczym Akademii Rolniczej w Poznaniu
w Katedrze Terenów Zieleni.
Główna tematyka naukowa, którą się zajęłam w ramach pracy
doktorskiej, a następnie habilitacyjnej i którą zajmuję się do dziś, dotyczy wykorzystania zasad funkcjonowania ekosystemów celem utrzymania lub poprawienia ich jakości i sprawności funkcjonalnej zgodnie
z warunkami trwałego i zrównoważonego rozwoju (sustainable development). Działania te, wynikające z ekologicznego ujęcia ochrony środowiska, wymagają nie tylko eliminacji zanieczyszczeń punktowych,
ale również ograniczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń przestrzennych (obszarowych). I właśnie tym zagadnieniom poświęciłam
wiele uwagi, prowadząc wieloletnie i wieloaspektowe badania na terenie zlewni rolniczej w bliskim sąsiedztwie Stacji Doświadczalnej Zakładu Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego w Turwi.
Inspiracją do dalszych moich badań był pobyt na Dahlem Workshop w Berlinie, gdzie miałam niepowtarzalną okazję zapoznać się
z badaniami 48 najlepszych specjalistów świata zajmującymi się funkcjonowaniem ekosystemów. Od tego momentu moje badania zmierzały do wyjaśnienia, czy bariery biogeochemiczne, takie jak pasy łąk
i zadrzewień, wpływają na ograniczenie swobodnej migracji składników nieorganicznych i związków organicznych i w jakim stopniu ważna jest szerokość ekotonu.
12
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Kolejny nurt moich badań był konsekwencją wcześniej uzyskanych wyników, świadczących o podwyższonych stężeniach związków
organicznych w wodach. Jako cel badawczy postawiłam sobie znalezienie odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu właściwości fizyczno-chemiczne substancji organicznych determinują ich rozmaite funkcje
w ekosystemach wodnych. Ważnym zagadnieniem była tu analiza
specjacji metali występujących w naturalnych wodach.
W ramach współpracy z Zakładem Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu prowadziłam badania zmian w strukturze przestrzennej i użytkowaniu terenów rolniczych w wyniku
głębokiej transformacji w rolnictwie (zapoczątkowanej na przełomie
lat 1989/1990).
Moje zainteresowania badawcze nie ograniczały się tylko do terenów rolniczych, ale również do obszarów zurbanizowanych. Szczególną uwagę w latach 2002–2007 skierowałam na zieleń miejską,
która jako wielofunkcyjny, architektoniczny element podnoszący walory estetyczne miasta, stanowi jeden z ważnych czynników wpływających na stan środowiska w mieście. W ostatnich latach brałam udział
w badaniach zespołowych ustalenia zależności między środowiskowymi i wewnątrzkomórkowymi zawartościami wybranych metali ciężkich (cynku, kadmu, miedzi i ołowiu) a tkankowym stężeniem
fitohormonów (kwasów jasmonowego i salicylowego) – jako domniemanych markerów stresu środowiskowego badanych roślin wodnych.
Prowadzenie przedstawionych badań było możliwe dzięki wielokrotnym, krótko- i długoterminowym stażom zagranicznym, odbytym
w dziesięciu instytutach Europy, m.in. w: CIHEAM Instituto Agronomico Mediterraneo (Zaragoza, Hiszpania), Lancaster University (Anglia),
Bayerisches Akademie für Naturschutz und Landschaftspflege (Laufen,
Niemcy), Wageningen Agricultural University (Holandia), Instytut für
Wasserwirtschft, Hydrologie und Landwirtschaftlichen Wasserbau der
Universität Hannover (Niemcy).
Na mój rozwój naukowy duży wpływ miała współpraca z sześcioma instytutami europejskimi, m.in. z Norwegian Institute for Water Research – NIVA w Oslo (Norwegia), ze Swedish University of Agricultural
Sciences, Department of Soil Sciences w Uppsali (Szwecja), Bayerisches
Akademie für Naturschutz und Landschaftspflege, jak również współpraca z Centre de Biogeographie-Ecologie w Saint Cloud (Francja).
Efektem tej współpracy było opublikowanie kilkunastu prac na temat
ekologicznych zasad kształtowania struktury przestrzennej obszarów
wiejskich i zurbanizowanych celem wykorzystania naturalnych mechanizmów wpływających na samooczyszczanie się krajobrazu oraz na
utrzymanie jego bogactwa i różnorodności roślin.
Szczególnie ważne było dla mnie uczestnictwo w ośmiu projektach badawczych i kierowanie dwoma z nich. Wyniki tych prac znalazły zastosowanie w kompleksowych i całościowych rozpoznaniach
przyrodniczych zasad funkcjonowania obszarów rolniczo-leśnych
i zurbanizowanych oraz dróg wykorzystania rezultatów tych badań
do ochrony środowiska.
Wyniki wieloletnich i wieloaspektowych badań prezentowałam
na 44 konferencjach krajowych i 24 konferencjach zagranicznych,
m.in. „The long-term impacts of the accumulation and mobilization
of toxic chemicals in Europe”, „Chemical time bombs workshop on
long-term environmental risks for soils, sediments and groundwater
in the Baltic catchment”, „Progress to meet the challenge of Environmental change – VI International Congress of Ecology”, „Ecological
guidelines for agricultural landscapes management”, „Complex Interactions in Landscapes and Ecosystems”.
Prowadzone przeze mnie badania wykonywane były w powiązaniu z międzynarodowymi programami badań, takimi jak: „Global
chan ges” (IGBP), MAB, SCOPE – zmierzającymi do wypracowania zasad aplikacji w ochronie środowiska. Szczególnym przykładem powiązania prac badawczych z praktyką był mój roczny udział
w Komisji powołanej przez Prezesa Rady Ministrów, dotyczącej opracowania zasad produkcji i przetwórstwa rolniczego, gwarantujących
wytwarzanie nieskażonej żywności, a efektem tej działalności było
przygotowanie opracowania, w którym wykorzystano współczesne
osiągnięcia nauk rolniczych, ekologicznych, medycznych, ekono-
micznych, prawnych i społecznych wytwarzania, dystrybucji i kontroli jakości żywności.
Mój dorobek naukowy obejmuje 143 publikacje, w tym 47 oryginalnych prac twórczych (20 z Listy Filadelfijskiej), 28 rozdziałów
w książkach lub monografiach, 57 prac, w tym artykuły naukowe, prace konferencyjne, komunikaty naukowe.
Za działalność naukową byłam kilkakrotnie nagradzana przez dyrektora Zakładu Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu oraz przez JM rektora Akademii Rolniczej w Poznaniu,
uzyskując zarówno nagrody indywidualne, jak i zespołowe.
Oprócz działalności naukowo-dydaktycznej z dużym zaangażowaniem wykonuję pracę dydaktyczną. Na Wydziale Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu na kierunkach: ogrodnictwo oraz architektura
krajobrazu, prowadzę wykłady z przedmiotów: ochrona środowiska
przyrodniczego; rekultywacja krajobrazu – na studiach stacjonarnych
i niestacjonarnych, seminaria dyplomowe z zagospodarowania terenów zieleni; landscape architecture; ekologia Bałtyku; ekologia i ochrona środowiska na studium podyplomowym: architektura krajobrazu.
Dla wyżej wymienionych przedmiotów opracowałam programy autorskie. Pod moim kierunkiem zrealizowano 35 prac magisterskich
i siedem prac inżynierskich. Byłam promotorem jednego zakończonego przewodu doktorskiego i jestem promotorem trzech kolejnych
Roman
Hołubowicz
Katedra Nasiennictwa
Ogrodniczego
R
oman Hołubowicz urodził się 17 lipca 1955 roku w Poznaniu. Jest
absolwentem IV Liceum Ogólnokształcącego im. Komisji Edukacji Narodowej w Poznaniu. W tym czasie pracował już w ogrodnictwie,
pomagając Ojcu prowadzić rodzinną szkółkę róż i drzew owocowych.
W szkole średniej zetknął się ze sportem, przez 10 lat wyczynowo trenował judo, a kontakty z trenerami, m.in. Tadeuszem Czubryjem z AZS
Poznań oraz Hiromi Tomitą z Japonii, stały się dla niego prawdziwą
szkołą charakteru. W roku 1974 podjął studia na Wydziale Ogrodniczym Akademii Rolniczej w Poznaniu. W tym czasie dodatkowo wyjeżdżał na praktyki zawodowe do USA, Norwegii, Francji, Włoch
i Holandii, gdzie pracował fizycznie w firmach ogrodniczych oraz jako technik w ośrodkach badawczych. Doskonalił w ten sposób także
znajomość języków obcych. Studia ukończył w roku 1979 i podjął pracę, najpierw jako stażysta w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym
w Swadzimiu, a po pół roku jako asystent stażysta na Wydziale Ogrodniczym w Katedrze Nasiennictwa i Szkółkarstwa Ogrodniczego w Baranowie. Jednocześnie studiował na rocznym Podyplomowym
Studium Pedagogicznym.
W roku 1985 uzyskał stopień doktora nauk rolniczych po napisaniu pracy Reakcja fasoli zwyczajnej (Phaseolus vulgaris L.) na niskie
temperatury w badaniach laboratoryjnych i polowych pod kierunkiem
przewodów. Wykonałam recenzje trzech prac doktorskich.
Od 1996 roku jestem członkiem International Humic Substances
Society. W latach 2004–2006 byłam członkiem Komitetu Organizacyjnego ds. Jubileuszu 50-lecia Wydziału Ogrodniczego Akademii Rolniczej w Poznaniu. W 2005 roku byłam członkiem Uczelnianego
Kolegium Elektorów. Trzykrotnie byłam członkiem jury na Sesji Studenckich Kół Naukowych w Zielonce. Uczestniczyłam w aktualizacji
układu przestrzennego zieleni Miasta Poznania dla Zarządu Zieleni
Miejskiej. Od 2007 roku jestem członkiem Rady Naukowej Działu
„Ogrodnictwo” czasopisma „Nauka Przyroda Technologie” Akademii
Rolniczej im. A. Cieszkowskiego [dziś: Uniwersytetu Przyrodniczego
– przyp. red.] w Poznaniu. Jestem również członkiem Rady Naukowej
kwartalnika „Architektura Krajobrazu” wydawanego we Wrocławiu
przez Uniwersytet Przyrodniczy.
W 2007 roku zostałam powołana przez Prezesa Międzynarodowych Targów Poznańskich do Sądu Konkursowego oceniającego produkty na corocznie odbywających się Targach Ogrodniczych
GARDENIA. Ponadto w 2008 roku brałam udział (jako członek Komitetu Naukowego i Organizacyjnego) w organizowaniu przez naszą katedrę Forum Architektów Krajobrazu.
prof. dr hab. Barbara Szpakowska
prof. dr. hab. Karola W. Duczmala – wieloletniego bezpośredniego
przełożonego. W tym samym roku, po obronie doktoratu, wyjechał na
półtoraroczny staż naukowy do Rolniczego Zakładu Doświadczalnego w Genevie, w stanie Nowy Jork, na Uniwersytecie Cornella w USA.
Tam zetknął się z hodowcą fasoli – prof. Michaelem Dicksonem – oraz
fizjologami nasion: prof. Anwarem Khanem oraz prof. Allanem Taylorem. Staż naukowy, praca z Mistrzami, przeprowadzone doświadczenia, ale także wizyty w stanowej stacji oceny nasion, ośrodku
doradztwa rolniczego oraz kilku firmach nasiennych miały kluczowe
znaczenie w ukierunkowaniu jego przyszłych zainteresowań naukowych. Uświadomiły mu także konieczność stałego weryfikowania wyników badań w praktyce rolniczej i ogrodniczej.
Po powrocie z USA, w roku 1987 nawiązał kontakty z polskimi firmami hodowli roślin i nasiennictwa. Jej efektem są nowe doświadczenia polowe i laboratoryjne. W tym czasie miał już szerokie kontakty
z ośrodkami naukowymi i firmami nasiennymi w Chinach. W roku akademickim 1995/1996 wspólnie z prof. Duczmalem uruchomił pierwsze w Polsce anglojęzyczne studia magisterskie z hodowli roślin
i nasiennictwa na Wydziale Ogrodniczym. Pierwsi magistranci z Chin
uzyskali stopień magistra ogrodnictwa w roku 1996. Do roku 2010
uzyskało go ponad 70 Chińczyków. W roku 1996 Roman Hołubowicz
został pełnomocnikiem JM rektora ds. współpracy z Chinami. W 2001
roku zorganizował pierwszą wizytę ówczesnego rektora – prof. Jerzego Pudełki – w sześciu wiodących uczelniach rolniczych w Chinach
i po raz pierwszy wygłosił tam wykład – w języku chińskim – na temat
rolnictwa i nasiennictwa w Polsce. Brał udział w przygotowaniu wizyty w Chinach delegacji polskich firm nasiennych w ramach Sekcji Nasiennej Wielkopolskiej Izby Rolniczej w roku 1996. Wizyta ta
zapoczątkowała wieloletnią współpracę polskich firm nasiennych
z przedsiębiorstwami w Chinach w reprodukcji nasion naszych odmian, która trwa do dziś i przyniosła już wymierne korzyści polskiej
gospodarce.
W latach 1997–1998 został zatrudniony w trzech polskich firmach nasiennych w niepełnym wymiarze czasu – jako doradca ds. hodowli i nasiennictwa oraz tłumacz. W roku 1999 uzyskał stopień
doktora habilitowanego nauk rolniczych w zakresie nasiennictwa
ogrodniczego, przedstawiając rozprawę naukową Wpływ regulatorów
wzrostu na wzrost pędów nasiennych i wytwarzanie nasion przez cebule, por, marchew i sałatę. W latach 1999–2000 został powołany w skład
Wieści Akademickie
13
zespołu doradców Centralnego Inspektoratu Inspekcji Nasiennej
w Warszawie. W roku 2005 uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w kwietniu 2009 roku Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej
nadał mu tytuł naukowy profesora nauk rolniczych.
Zainteresowania naukowe prof. Romana Hołubowicza dotyczą
czterech obszarów badawczych:
●
nasiennictwa ogrodniczego
●
fizjologii roślin
●
introdukcji nowych gatunków i zasobów genowych
●
zrządzania przedsiębiorstwem nasiennym.
Jest promotorem dwóch zakończonych prac doktorskich i ponad 40 prac magisterskich. W latach 1996–2000 brał udział w dwóch
programach dydaktycznych „Tempus”, finansowanych przez Unię Europejską, realizowanych na Wydziale Ogrodniczym. Ich efektem stało
się, m.in. unowocześnienie programów nauczania na studiach magisterskich o elementy ekonomii i marketingu oraz wprowadzenie na
wydziale po raz pierwszy na naszej uczelni punktów kredytowych
(ECTS) do systemu zaliczania zajęć, co umożliwiło studentom okresowe uczestniczenie w zajęciach za granicą. Realizowane w ramach tego programu wizyty w ośrodkach zagranicznych i firmach nasiennych
stały się też bodźcem do napisania pierwszych w kraju skryptów
z marketingu nasion i zarządzania przedsiębiorstwem nasiennym.
Z jego inicjatywy, przy wsparciu finansowym polskich firm nasiennych, w latach 2000–2009 grupy studentów (w sumie ponad 200
osób) wyjechały na ćwiczenia terenowe na plantacje, do szkółek i firm
nasiennych w przodujących krajach Europy do Francji, Włoch, Hiszpanii, Danii i Wielkiej Brytanii. Dla wielu z nich był to pierwszy kontakt
z tak zaawansowaną technologią w ogrodnictwie.
Profesor działa w programie kształcenia zagranicznych studentów przyjeżdżających na nasz uniwersytet z Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii i Portugalii w ramach programu „Socrates – Erasmus”.
W ramach tego programu sam wielokrotnie wyjeżdżał na wykłady
o polskim rolnictwie i ogrodnictwie wygłaszane na zagranicznych
uczelniach i w instytutach rolniczych Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Słowacji i Rumunii. W roku 1991 wspólnie z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi był organizatorem sesji naukowej
w Baranowie na temat hodowli i nasiennictwa fasoli.
W roku 1994 był opiekunem i tłumaczem grupy hodowców
z polskich firm nasiennych w czasie ich kursu z hodowli roślin i oceny odmian w Krajowym Instytucie Botaniki Rolniczej (NIAB) w Wielkiej Brytanii. W roku akademickim 1995/1996 brał udział w pracach
Komisji Rekrutacyjnej na Wydziale Ogrodniczym oraz Komisji Programowej ds. Biotechnologii na Wydziale Rolnym. W latach 2000–2009
był kierownikiem Katedry Nasiennictwa i Szkółkarstwa Ogrodniczego (od roku 2005 roku Katedry Nasiennictwa Ogrodniczego). W latach 2004–-2006 był też członkiem senackiej komisji ds. Rolniczych
Zakładów Doświadczalnych oraz brał udział w pracach pięciu uczelnianych komisji przetargowych. Przez jedną kadencję był członkiem
Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych. Z jego inicjatywy uczelnia podpisała umowy o współpracy naukowej
i dydaktycznej z Kolegium Rolniczym w Writtle w Wielkiej Brytanii
i Uniwersytetem Weterynaryjno-Rolniczym w Cluj-Napoca w Rumunii oraz umowy wstępne o współpracy z Kolegium Rolniczym w Pekinie i Uniwersytetem Leśno-Rolniczym w Kunming (prowincja
Yunnan) w Chinach. Brał udział w przygotowaniach do rewizyt w Polsce członków kierownictwa z tych uczelni.
W roku 2004 za osiągnięcia w pracy naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej został odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej Srebrnym Krzyżem Zasługi. Był dziesięciokrotnie nagradzany
nagrodą JM rektora naszej uczelni za wyniki prac naukowych, udokumentowane publikacjami, oraz za osiągnięcia dydaktyczne.
Jego hobby to języki obce oraz sport (wioślarstwo, windsurfing,
narciarstwo biegowe). Jest żonaty, ma dwoje dorosłych dzieci.
Na podstawie materiałów
dostarczonych redakcji „Wieści Akademickich”
opracowała mgr Ewa Strycka
Ruszyła budowa Biocentrum
N
Fot. Ewa Strycka
areszcie, po długich
miesiącach oczekiwania, ruszyła budowa
Biocentrum. Na razie
ogrodzono teren, pojawili się pierwsi pracownicy i sprzęt. Dziś nie
wygląda to jeszcze imponująco, ale to się zapewne zmieni za półtora
roku (wówczas to – według planów – centrum
zostanie oddane do
użytku). Będziemy na
bieżąco śledzić postępy
prac budowlanych.
mgr Ewa Strycka
Pierwsze dni robót: zdjęcie wykonano 9 czerwca
14
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Uroczyste podpisanie umowy
na wykonanie projektu Biocentrum
W
dniu 31 maja 2010 roku odbyło się uroczyste podpisanie umowy na wykonanie projektu „Budowa BIOCENTRUM Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu wraz z wyposażeniem” (nr
UDA-RPWP. 05.01.00-30-008/09-00), realizowanego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013,
Priorytet V Infrastruktura dla kapitału ludzkiego, Działanie 5.1 Infrastruktura Szkolnictwa Wyższego.
W odpowiedzi na ogłoszenie o postępowaniu przetargowym
wpłynęło 11 ofert. W wyniku rozstrzygnięcia przetargu nieograniczonego oraz oceny ofert przez komisję przetargową okazało się, że najkorzystniejszą ofertę złożyła firma Skanska SA. Wartość robót
przewidzianych w specyfikacji opiewa na wartość 20 860 000 (netto)
PLN, a ostateczny termin wykonania prac określono na dzień 31 grudnia 2011 roku.
W imieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu umowę
podpisał JM rektor, prof. dr hab. Grzegorz Skrzypczak, przy kontrasygnacie kwestor Barbary Gierszewskiej-Szrajber, a wykonawcę, firmę
Skanska SA, reprezentował Rafał Jaworowicz, dyrektor oddziału.
mgr Robert Fabiański
Umowę odczytał JM rektor Grzegorz Skrzypczak
Fot. 4 × Ewa Strycka
Podpis JM rektora
Podpis pani kwestor
Podpis dyrektora oddziału Skanaska SA
Wieści Akademickie
15
Wystawa
rysunku i malarstwa studentów architektury krajobrazu
D
nia 26 marca 2010 roku przy ul. Dożynkowej (blok G) otwarto
wystawę prac rysunkowych i malarskich studentów kierunku:
architektura krajobrazu. Gośćmi wystawy byli: prorektor ds. studiów
– prof. dr hab. Monika Kozłowska, dziekan Wydziału Ogrodnictwa
i Architektury Krajobrazu (WOiAK) – dr hab. Piotr Urbański, dziekan
Wydziału Nauk o Żywności i Żywieniu – prof. dr hab. Jan Michniewicz z prodziekanem ds. studiów – dr. hab. Piotrem Koniecznym,
prof. nadzw., kierownik administracyjny budynku przy ul. Dożynkowej – Dorota Grabowska oraz dokumentująca wydarzenia – mgr Ewa
Strycka („Wieści Akademickie”). Przybyłych powitał dziekan WOiAK,
prorektor, a następnie prof. Waldemar Masztalerz, który przedstawił
prezentowane zagadnienia. Na wystawie byli obecni także autorzy
prac – studenci kierunku: architektura krajobrazu.
Studenci przy pracy
Pracownia ma charakter otwarty, ponieważ poza zajęciami
obowiązkowymi odbywają się tu dyżury, podczas których studenci
mogą realizować swoje pasje artystyczne.
Sylwia Sosnowska,
prof. dr hab. Piotr Urbański
Fot. 2 × Ewa Strycka
Prace rysunkowe i malarskie podsumowywały dorobek studentów semestru zimowego, roku akademickiego 2009/2010. W przestrzeni pracowni (o powierzchni około 200 m2 – cztery przestronne
pomieszczenia) na ścianach zawieszono dokonania studentów o następującej tematyce: ćwiczenia kolorystyczne (odcienie zieleni), rysunek i malarstwo martwej natury oraz studium rysunkowe
i malarskie form naturalnych. Szczególnie interesujące były odwzorowania owoców, warzyw i roślin ozdobnych. Prace charakteryzowały się wysokim poziomem artystycznym i obejmowały próby
odpowiedzi na tematykę zawartą w autorskim programie nauczycieli akademickich, prowadzących zajęcia dydaktyczne z rysunku,
malarstwa i rzeźby.
Otwarcie wystawy
16
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Fot. 2 × Ewa Strycka
Fot. Wojciech Hildebrandt
Wystawę zwiedzili studenci…
Jedna z prac (malarstwo, martwa natura)
Fot. Wojciech Hildebrandt
… oraz przedstawiciele władz uczelni
Martwa natura do odwzorowania
Wieści Akademickie
17
INTERESUJĄCE DRZEWA I KRZEWY W OGRODZIE DENDROLOGICZNYM
Kolekcja rodzaju Rubus L. (jeżyny i maliny)
Do najważniejszych zadań Ogrodu
Dendrologicznego należy
kolekcjonowanie drzew i krzewów dziko
rosnących w Polsce. Wśród około 250
gatunków roślin drzewiastych
występujących w naszym kraju
najliczniejszą grupę systematyczną
stanowią maliny i jeżyny zaliczane do
jednego rodzaju o naukowej nazwie
Rubus L. Koncepcja utworzenia
specjalistycznej kolekcji
„malinowo‑jeżynowej” w poznańskim
Ogrodzie Dendrologicznym wiąże się
z bogatą tradycją badań batologicznych
prowadzonych w katedrach botanicznych
naszej uczelni. Pionierem tej trudnej
dyscypliny był doc. dr hab. Witold Kulesza
(1891–1938), autor pierwszej polskiej
monografii rodzaju Rubus, która ukazała
się w 1930 roku jako czwarty tom z serii
wydawniczej „Flora Polska”.
Zainteresowania zmiennością
i występowaniem przedstawicieli
wymienionej grupy roślin były
kontynuowane w Katedrze Botaniki
Leśnej, a po jej przekształceniu nadal są
rozwijane w Zakładzie Drzewoznawstwa
i Fitosocjologii Leśnej Katedry
Przyrodniczych Podstaw Leśnictwa.
Jednym z największych osiągnięć w tej
dziedzinie jest monografia The genus
Rubus (Rosaceae) in Poland opublikowana
w 2004 roku przez wybitnego systematyka
i znawcę tematyki batologicznej – prof. dr.
hab. Jerzego Zielińskiego. Kolekcja
omawianych krzewów w Ogrodzie została
zainicjowana i założona w połowie lat
dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku
w trakcie badań nad rozmieszczeniem
gatunków malin i jeżyn w południowej
Wielkopolsce, które prowadził dr inż.
Tomasz Maliński. W 2007 roku Polskie
Towarzystwo Ogrodów Botanicznych
nadało jej status kolekcji narodowej.
18
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Do rodzaju Rubus należy 88 gatunków dziko rosnących w Polsce, w tym sześć obcych i trwale u nas zadomowionych. Wśród nich
są tylko trzy krajowe maliny – moroszka, kamionka i malina właściwa – oraz 79 gatunków jeżyn z podrodzaju Rubus. Jeżyny, podobnie
jak mniszki (rodzaj Taraxacum) czy starce (Hieracium), sprawiają botanikom sporo kłopotów pod względem taksonomicznym, a ich rozpoznawanie nie jest łatwe i wymaga dobrego przygotowania
specjalistycznego. Jest to związane ze specyficznym typem rozmnażania tych roślin – apomiksją, w wyniku której powstają zdolne do
kiełkowania nasiona z zarodkiem wykształconym bez procesu zapłodnienia. W apomiksji obligatoryjnej kolejne pokolenia roślin rozwijających się z takich nasion mają ten sam genotyp. Zdarza się
jednak, że to osobliwe zjawisko przybiera charakter fakultatywny
i dochodzi do zapłodnienia, a w następstwie do wykształcenia zarodków o nowym genotypie, powielanym później na drodze apomiksji
obligatoryjnej. Jeszcze do niedawna botanikom nie udawało się
stworzyć satysfakcjonującej koncepcji gatunku, dającej się zastosować w taksonomii agamicznych jeżyn, co przez wiele lat skutkowało
bezkrytycznym opisywaniem wielu nowych taksonów, akceptowanych przez jednych autorów, a kwestionowanych przez innych. Dopiero w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku przyjęto, że za tego
typu gatunek może być uznany jedynie ustabilizowany biotyp, który ma wyraziste cechy morfologiczne oraz zasięg o krańcowych stanowiskach odległych od siebie o co najmniej 50 km. Porozumienie
osiągnięte w tej sprawie przez systematyków dało możliwość ożywienia badań nad jeżynami. Należy oczekiwać, że lista stwierdzonych
w Polsce gatunków nie jest ostateczna i wraz z postępem studiów terenowych będą odkrywane i opisywane nowe gatunki, z których
część może powstawać współcześnie.
Wśród roślin drzewiastych, do których zaliczamy drzewa, krzewy i krzewinki, jeżyny odznaczają się bardzo swoistym typem wzrostu. Powszechnie uważane są za krzewy, ale w odróżnieniu od
większości innych roślin należących do tej grupy wykształcają pędy
żyjące tylko dwa sezony wegetacyjne. Na łodygach jednorocznych
wyrastają jedynie liście, a na dwuletnich oprócz liści rozwijają się kwiaty i dojrzewają owoce – drobne, zespolone pestkowce, osadzone na
wypukłym, mięsistym dnie kwiatowym.
Przy pobieżnym spojrzeniu na wygląd omawianych roślin można odnieść wrażenie, że wszystkie gatunki jeżyn są bardzo do siebie
podobne. Niektórzy zadowalają się więc zaliczeniem każdej jeżyny
z sekcji Rubus do jednego, ujętego zbiorczo gatunku o nazwie Rubus
fruticosus – jeżyna krzewiasta. Jeśli jednak poświęcimy im trochę czasu i zwrócimy uwagę na kompleks cech pędów, liści, kwiatów i owoców, dostrzeżemy wyraźne różnice międzygatunkowe. Ważne są
bowiem takie właściwości, jak: wysokość i pokrój krzewów, przekrój
poprzeczny i owłosienie pędów, kształt i rozmieszczenie kolców, liczba, kształt oraz owłosienie listków, brzeg blaszki liściowej, typ i ulistnienie kwiatostanu, występowanie w jego obrębie kolców, włosków
i gruczołków, wielkość kwiatów, barwa płatków i działek kielicha, długość pręcików i słupków, wielkość i zabarwienie owoców itp.
Większość malin i jeżyn występujących w stanie naturalnym
w Polsce należy do roślin związanych ze środowiskiem leśnym. Niektóre gatunki, zwłaszcza bujnie rosnące i ekspansywne, mogą być
uciążliwe dla spacerujących po lesie, a niekiedy sprawiają trudności
podczas zakładania i pielęgnacji upraw leśnych. Ich masowy pojaw
jest na ogół postrzegany jako świadectwo degeneracji zbiorowisk
roślinnych. Z łatwością wykorzystują bowiem różnego rodzaju zaburzenia ekosystemu leśnego, powodowane między innymi przez
silne rozluźnienie warstwy drzew, wiatrołomy, zręby, protegowanie
sosny na żyznych siedliskach lasów liściastych, szczególnie na glebach porolnych, czy obniżanie poziomu wody na siedliskach wilgotnych. Czynniki te wywołują ważne zmiany w środowisku leśnym,
zwłaszcza że sprzyjają uruchamianiu zapasów azotu nagromadzonych w wierzchnich poziomach gleby, czego następstwem może
być masowy pojaw gatunków azotolubnych, w tym maliny właściwej i jeżyn. Trzeba jednak pamiętać, że rośliny te, nazywane niekiedy chwastami, w rzeczywistości odgrywają ważną rolę w inicjowaniu
UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO W POZNANIU (cz. 3)
Fragment kolekcji pod drzewostanem sosnowym
Fragment kolekcji w sekcji 12
Tablica informująca o przyznaniu kolekcji jeżyn statusu kolekcji
narodowej
Fragment kolekcji w sekcji 5
Jeżyna kanadyjska
Jeżyna główkowata
Wieści Akademickie
19
INTERESUJĄCE DRZEWA I KRZEWY W OGRODZIE DENDROLOGICZNYM
dr inż. Władysław Danielewicz,
dr inż. Tomasz Maliński
20
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Jeżyna Spiribillego
Liście jeżyny mosińskiej
Fot. 9 × Władysław Danielewicz
procesu sukcesji wtórnej i regeneracji zbiorowisk leśnych. Mają duże znaczenie jako pokarm dla zwierząt, latem zjadających głównie
owoce, a zimą – liście, które mogą się utrzymywać na krzewach aż
do wiosny. Przyczyniają się do wzbogacania ściółki i do odtwarzania leśnego mikroklimatu w dolnych warstwach zbiorowisk. Często
chronią też siewki i młode drzewa, na przykład dęby, przed zgryzaniem przez zwierzynę. Ludziom oferują smaczne owoce i surowce
lecznicze, od dawna stosowane w lecznictwie ludowym i medycynie konwencjonalnej.
Największe bogactwo gatunkowe rodzimych jeżyn stwierdzono
na obszarach południowej Polski – zwłaszcza na Dolnym i Górnym Śląsku – w pasie przedgórzy, pogórzy i niskich pasm karpackich, a także
w południowej Wielkopolsce. Wszystkie okazy zgromadzone w kolekcji Ogrodu Dendrologicznego były przywożone ze stanowisk naturalnych, mają udokumentowane miejsce oraz datę i autora zbioru.
Kolekcja znajduje się w południowo-zachodnich rejonach tego obiektu (sekcja 5 i 12). Warunki siedliskowe są tam zbliżone do tych, w jakich jeżyny występują w stanie naturalnym.
Interesujące jest pochodzenie naukowych nazw jeżyn. Niektóre
z epitetów gatunkowych zostały utworzone ze względu na wyróżniające się cechy morfologiczne, na przykład Rubus macrophyllus Weihe
& Nees – jeżyna wielkolistna o bardzo dużych, 5-listkowych liściach,
albo R. pyramidalis Kaltenb. – jeżyna piramidalna o gęstych, w zarysie
wyraźnie stożkowatych kwiatostanach.
Na uwagę zasługuje liczna grupa gatunków, których epitety odnoszą się do nazw geograficznych, zwykle związanych z pierwszymi
odkryciami ich stanowisk. Jeżyna notecka [R. czarnuensis (Sprib.)
Sprib.] została opisana pod koniec XIX wieku z okolic Czarnkowa, a jej
nieliczne stanowiska były później stwierdzane w północnej Wielkopolsce i na Pomorzu Zachodnim. Inny gatunek – jeżyna śląska (Rubus dollnensis Sprib.) ma u nas liczne miejsca występowania na
Dolnym Śląsku oraz kilka stanowisk w południowej Wielkopolsce, ponadto jest znana z Czech, Słowacji i południowych Niemiec. Nazwy
kilku gatunków są związane z Poznaniem i miejscowościami położonymi w pobliżu tego miasta. Jeżynę poznańską (R. posnaniensis
Sprib.) opisano w 1899 roku na podstawie materiałów zielnikowych
zebranych w lesie koło Krotoszyna, a jeżynę mosińską (R. seebergensis Pfuhl ex Sprib.) – w 1897 roku, której klasycznym stanowiskiem jest
las koło osady Jeziory na terenie obecnego Wielkopolskiego Parku
Narodowego. Ostatni z wymienionych gatunków jest prawdopodobnie jednym z nielicznych wśród jeżyn endemitów polskiej flory. Warto też wspomnieć inne jeżyny o nazwach związanych z naszym
regionem: ostrowską (R. ostroviensis Sprib.) i siemienicką (R. siemianicensis Sprib.).
Wiele epitetów gatunkowych zostało utworzonych od nazwisk
zasłużonych botaników, na przykład Rubus spribillei (Pfuhl ex Sprib.)
Kulesza – jeżyna Spribillego, którą uhonorowano pamięć jednego
z najwybitniejszych batologów działających na Śląsku i w Wielkopolsce na początku XX wieku. W ogrodowej kolekcji znajduje się także
gatunek opisany w 1996 roku przez prof. Jerzego Zielińskiego – R. kuleszae Ziel. – jeżyna Kuleszy, o nazwie upamiętniającej postać wspomnianego już, znamienitego poznańskiego batologa, pracującego na
naszej uczelni w okresie przedwojennym.
Jak w każdej grupie roślin, tak i wśród jeżyn są gatunki pospolite, częste, rzadkie i bardzo rzadkie. Do najszerzej rozpowszechnionych
w Polsce należą przede wszystkim: jeżyna popielica (Rubus caesius L.),
jeżyna fałdowana (R. plicatus Weihe & Ness.) i jeżyna wzniesiona (R.
nessensis Hall.). Najrzadsze są takie gatunki, jak jeżyna legnicka (R. lignicensis Figert) i jeżyna bawarska [R. bavaricus (Focke) Hruby], stwierdzane dotąd na pojedynczych stanowiskach.
Kolekcja malin i jeżyn w Ogrodzie Dendrologicznym ma charakter unikatowy nie tylko w Polsce, lecz także w skali całej Europy.
To ważne uzupełnienie zasobów genowych dziko rosnących roślin
leśnych, które są gromadzone w kilku placówkach badawczych naszego kraju. Jest ona wykorzystywana do celów dydaktycznych i naukowych. W Ogrodzie odbywają się specjalistyczne szkolenia
batologiczne dla botaników zajmujących się florystyką i fitosocjologią. W Zakładzie Drzewoznawstwa i Fitosocjologii Leśnej systematycznie prowadzone są porównawcze obserwacje rytmiki
rozwojowej gatunków z rodzaju Rubus oraz badanie wartości użytkowych tych roślin. Omawiana kolekcja będzie sukcesywnie wzbogacana o nowe biotypy rodzime i gatunki pochodzące z zagranicy.
Liście jeżyny Kuleszy
Podpisanie umowy o zasadach
funkcjonowania Zamiejscowego Ośrodka
Dydaktycznego w Miliczu
S
iódmego czerwca 2010 roku w Rektoracie Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu nastąpiło uroczyste podpisanie umowy o zasadach funkcjonowania Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego
w Miliczu między Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu i Zespołem Szkół Leśnych w Miliczu. W imieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu umowę podpisał JM rektor, prof. dr hab. Grzegorz
Skrzypczak, a Zespół Szkół Leśnych w Miliczu reprezentowała p.o. dyrektora, mgr Elżbieta Iwanicka. W uroczystości uczestniczyli prorektor
ds. studiów, prof. dr hab. Monika Kozłowska; dziekan Wydziału Leśnego, prof. dr hab. Roman Gornowicz; pełnomocnik dziekana Wydziału
Leśnego ds. zamiejscowego ośrodka dydaktycznego, dr hab. Cezary
Beker; pełnomocnik Zespołu Szkół Leśnych, mgr inż. Maciej Niżniowski i kierownik administracyjny Zespołu Szkół Leśnych, inż. Krzysztof
Chlistun.
p. o. dyrektora Zespołu Szkół Leśnych w Miliczu Elżbieta Iwanicka oraz
JM rektor naszej uczelni Grzegorz Skrzypczak podpisują umowę
Fot. 2 × Ewa Strycka
dr hab. Cezary Beker
Goście z Milicza (w mundurach) oraz rzecznik prasowy Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, autor artykułu, przy popiersiu patrona naszej uczelni
Wieści Akademickie
21
Ciężka praca się opłaca
– czyli jak nasi zdobywali szczyty na XIII Poznańskim Festiwalu Nauki i Sztuki
XIII Poznański Festiwal Nauki
i Sztuki (PFNiSz) dobiegł końca.
W imieniu władz uczelni składam
wyrazy podziękowania wszystkim
pracownikom i studentom za ich
zaangażowanie i czynne uczestnictwo
w realizacji projektu na terenie
naszej uczelni i Poznania.
Dzięki Państwa aktywnej postawie,
kreatywności i wsparciu mogliśmy
pokazać przyjazne oblicze nauki
i tym samym zachęcić wiele osób do
jej zgłębiania.
estiwal to nie tylko ciekawe prezentacje, zadziwiające pokazy, to
przede wszystkim ludzie, którzy za nimi stoją, prezentują, opowiadają, demonstrują. Każdy z nich pragnie przekazać jak najwięcej
w jak najbardziej interesujący sposób. Za to wszystko chciałbym podziękować przede wszystkim przedstawicielom instytutów, katedr
i wydziałów. W szczególności dr. inż. Tomaszowi Krystofiakowi, dr
inż. Barbarze Lis oraz mgr inż. Magdalenie Piernik, dr. inż. Ryszardowi Plenzer, mgr Patrycji Hochmańskiej, mgr Annie Jaszczur z Wydziału Technologii Drewna – nikt nie potrafi tak pięknie mówić
o drewnie, jak oni; Agnieszce Krzymińskiej i dr hab. Iwonie Morkunas z Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu; prof.
nadzw., dr hab. Dorocie Cieślak, dr. Jarosławowi Sosnowskiemu, dr
Ewelinie Warzych-Plejer, mgr. Piotrowi Pawlakowi, dr Zofii Madeja
oraz dr. Adamowi Cieślakowi, prof. nadzw., dr hab. Małgorzacie Szumacher-Strabel z Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt, to dzięki
nim wiemy, jak wyhodować zwierzę z próbówki.
Podziękowania kieruję w stronę Wydziału Melioracji i Inżynierii Środowiska: do dr. inż. Ryszarda Staniszewskiego, mgr inż.
Barbary Andrzejewskiej, dr. inż. Szymona Jusika, dr. hab., inż. Jerzego Bykowskiego, mgr. inż. Michała Napierały, prof. dr. hab. Czesława
Przybyły oraz dr inż. Katarzyny Wiatrowskiej i mgr. inż. Tomasza Kunza – to właśnie oni sprawili, że kropla wody wydała się nam wszystkim niezwykle tajemnicza.
Chciałbym wyróżnić zespół Studium Języków Obcych pod
kierownictwem mgr Zofii Łapińskiej za udzielenie wsparcia merytorycznego studentom prezentującym rozbudowaną bazę tematów
w języku angielskim, niemieckim, rosyjskim i francuskim, oraz pracowników Katedry Fizyki za stworzenie nietuzinkowego pokazu
praktycznej strony fizyki.
Poznański Festiwal to nie tylko promocja nauki, ale również artystyczna wizja świata, który nas otacza. W związku z tym nie możemy zapomnieć o artystach, którzy swoimi występami uświetnili nam
ten dzień. Szczególnie chciałbym podziękować Zespołowi Pieśni
i Tańca „Łany” pod kierownictwem mgr. inż. Zenona Musiała za
wspaniały obraz naszej kochanej ojczyzny. Mimo niesprzyjającej aury dr inż. Tomasz Maliński wraz z liczną grupą zainteresowanych
zgłębiał tajemnice Ogrodu Dendrologicznego, za co serdecznie mu
dziękuję.
Podziękowania składam koordynatorowi Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, dr
inż. Urszuli Mojsiej z Biura Promocji i Współpracy z Praktyką za jej
wytrwałość, cierpliwość i chęć działania.
22
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Fot. Ewa Strycka
F
Prorektor do spraw nauki i współpracy z zagranicą,
prof. dr hab. Jan Pikul
Ścisła współpraca pracowników naukowych ze studentami
przyniosła owoce. To dzięki nim udało się nam stworzyć niesamowitą atmosferę, jaka panuje podczas Festiwalu. Dlatego chciałbym
także podziękować naszym żakom, którzy z zapałem zaangażowali
się w organizację imprezy. W szczególności chciałbym wyróżnić studentów z Koła Naukowego Biotechnologii OPERON, którzy
w piękny sposób zaprezentowali, jak łatwo wykorzystać naukę w warunkach domowych; członków Koła Technologów Żywności: to za
ich pośrednictwem fermentacja zaczęła się nam jawić w zupełnie innym świetle; oraz Koło Naukowe Zootechników i Biologów, studentów Koła Naukowego Ochrony Środowiska oraz Koło
Naukowe Leśników, którzy nie tylko opowiedzieli nam o kulturze
łowieckiej, ale również ją zaprezentowali, grając sygnały myśliwskie.
Każda z tych młodych osób poświęciła swój czas i energię, dokładając wszelkich starań, aby nasza uczelnia mogła zaprezentować
swoje najciekawsze i największe osiągnięcia naukowe.
Jesteśmy dumni, że mogliśmy skorzystać z Państwa pomocy.
Zapraszamy do współpracy w kolejnej edycji.
prof. dr hab. Jan Pikul
prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą
Ekodrom
O
gólnopolska Konferencja Ekologiczna z cyklu Ekodrom jest organizowana przez Niezależne Zrzeszenie Studentów Uniwersytetu
Przyrodniczego już od kilku lat. W tym roku Ekodrom odbył się po raz
piąty, a jego temat przewodni brzmiał: Gospodarka odpadami oraz
wpływ rozwoju przemysłu i działalności człowieka na naturalne siedliska
roślin i zwierząt. Tegoroczna konferencja była dla nas szczególnie ważna, ponieważ jej termin, 24 kwietnia, zbiegł się z obchodami 90-lecia
naszej uczelni.
Cykl konferencji powstał z myślą o zwiększeniu wrażliwości ludzi na problemy ekologii oraz uświadomienie społeczeństwu, jak ważne jest dbanie o środowisko naturalne i jak opłakane skutki może
nieść ze sobą nieprzemyślane działanie człowieka. Nasz projekt jest
skierowany do członków Niezależnego Zrzeszenia Studentów, studentów wszystkich poznańskich uczelni, w tym Uniwersytetu Przyrodniczego, uczniów szkół ponadgimnazjalnych oraz wszystkich osób, dla
których temat ekologii nie pozostaje obojętny.
Jak co roku, także i w tym zostali zaproszeni specjaliści zajmujący się zagadnieniami związanymi z ekologią. Głos zabrali nauczyciele
akademiccy bezpośrednio związani z naszą uczelnią. Jako pierwszy
swoją prelekcję wygłosił prof. dr hab. Janusz Olejnik z Katedry Meteorologii. Tematem jego wystąpienia były Przyczyny i skutki zmian klimatycznych. Kolejny wykład poprowadził dr inż. Szymon Jusik,
pracownik Katedry Ekologii i Ochrony Środowiska, który opowiedział
o Wpływie działalności człowieka na siedliska wodne i wodno-błotne oraz
sposobie ich ochrony.
Zakończenie konferencji zwieńczyło wystąpienie dr. hab. Jeana
B. Diatty, prof. nadzw., kierownika Katedry Chemii Rolnej i Biogeochemii Środowiska. Wystąpienie zatytułowane: Działalność człowieka: odpady i środowisko naturalne, wywołało burzliwą dyskusję na poruszony
temat.
Swoją obecnością konferencję zaszczycili: prof. dr hab. Jan Pikul,
prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą, Mateusz Kolibabka, który
reprezentował Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Poznaniu, oraz zaproszeni goście, przybyli z Wrocławia i Białegostoku.
Rozmowy w kuluarach po zakończeniu oficjalnej części konferencji
Fotografie: Agata Konon i Joanna Kraszewska
Jacek Chapiński
Niezależne Zrzeszenie Studentów
Wystąpienie dr. hab. Jeana B. Diatty
Młodzież zgromadzona w auli Kolegium Rungego
Wieści Akademickie
27
Zapora wodna we Włocławku
Wyjazd naukowo‑turystyczny Koła Naukowego Inżynierów Środowiska
Wydziału Melioracji i Inżynierii Środowiska
J
ako kolejny cel wyjazdu naszego koła naukowego obraliśmy Włocławek. Jest to miasto powiatowe w województwie kujawsko-pomorskim, leży nad Wisłą przy ujściu Zgłowiązki. Tutaj wraz z członkami
koła Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa w Poznaniu zaplanowaliśmy obejrzenie zapory na Wiśle oraz elektrowni
wodnej.
W skład zapory wchodzą: zapora czołowa przegradzająca Wisłę w dawnym jej biegu (długości 670 m i szerokości korony 15 m),
jaz 10-przęsłowy do przerzutu nadmiaru wody, przepławka dla ryb,
bu dy nek elek trow ni po dzie lo ny na trzy zdy la to wa ne sek cje, po
dwa hy dro ze spo ły w każ dej, oraz ślu za umoż li wia ją ca że glu gę
śródlądową.
Dziesięcioprzęsłowy jaz
Elektrownia wodna we Włocławku to budowla szczególna, gdyż
jest najwydajniejszą przepływową elektrownią wodną w Polsce. Na
miejscu zapoznaliśmy się z historią budowy, eksploatacją oraz aktualnymi problemami stanu technicznego obiektu. Elektrownią wodną
zarządza ENERGA-Elektrownie Straszyn Spółka z o.o. – resztą (jaz, śluza, zapora) Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) w Warszawie. Po elektrowni oprowadzał nas pracownik firmy ENERGA, Karol
Włodarski, który przybliżył nam historię elektrowni oraz konstrukcję
tej potężnej budowli. Zapora była budowana w latach 1963–1970
przez Polaków i Rosjan, czego dowodem są tablice hydrozespołów
w dwóch językach – polskim i rosyjskim.
Konstrukcja zapory łączy elementy mostu i tamy położonych
w jednej linii i tworzy drogę o długości 1434 m, łącząc oba brzegi Wisły. W elektrowni znajduje się sześć hydrozespołów z turbinami Kaplana o średnicy 8 m, my mieliśmy okazję zwiedzić wnętrze jednego
z nich – generator. W ramach oprowadzania nas po budynku elektrowni udostępniono nam także galerie komunikacyjno-kontrolne,
28
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Korytarz galerii kontrolno-pomiarowej
Tablica informacyjna hydrozespołu
w których umieszczone są czujniki przemieszczeń elementów betonowych i czujniki do pomiaru ciśnienia w studniach drenażowych,
którymi monituje się skały pod i obok ściany elektrowni.
Elektrownia wodna o mocy 160 MW, wytwarzająca średnio w ciągu roku 750 GWh energii elektrycznej, wystarcza na zaopatrzenie
w prąd dwóch dużych miast: Włocławka i Płocka – sąsiadujących ze
sobą dzięki wiślanemu zbiornikowi – i wielu mniejszych miejscowości na Kujawach. Wielkość ta odpowiada ilości prądu, jaki wymagałby
zużycia 9860,717 t węgla kamiennego. Jednak z elektrownią wiążą się
także problemy, gdyż po wybudowaniu stopnia wodnego i całej elektrowni w 1970 roku działanie zapory zaplanowano na 10 lat. W tym
czasie w dolnym biegu Wisły miały powstać kolejne zapory (elektrownie wodne). Z powodu problemów gospodarczych zabrakło środków
finansowych na wybudowanie pozostałych elektrowni i tama, mimo
pogarszającego się stanu technicznego, stoi do dziś. Problemem zapory zainteresowano się dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych.
Wtedy wydano pierwsze raporty, które mówiły o tym, że konstrukcja
może się przechylić i wywołać poważną katastrofę. Obecnie, żeby zapobiec zawaleniu się tamy, planuje się wybudowanie zapory i elektrowni wodnej w Nieszawie, która odciążyłaby przestarzałą
konstrukcję. Na razie pomysł ten jest w sferze planów.
Opuszczając elektrownię, udaliśmy się na wieżę kontrolną należącą do oddziału RZGW Warszawa, gdzie mogliśmy ogarnąć wzrokiem
cały obiekt.
Idąc wzdłuż zapory, zatrzymaliśmy się na chwilę w miejscu męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki. Stoi tutaj z daleka widoczny
krzyż. Potem wróciliśmy do naszego autobusu, którym pojechaliśmy
do regionalnej karczmy na obiad.
Wyjazd odbył się przy współpracy z zarządem Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, któremu za ciekawą i pouczającą wycieczkę dziękujemy.
Członkowie Koła na zaporze
Fotografie z archiwum Koła Naukowego
Justyna Sypniewska
studentka III roku WMiIŚ, prezes Koła
Wały przy zaporze
Wieści Akademickie
29
Drzwi otwarte (cz.2)
20 marca 2010 roku
Z
godnie z obietnicą złożoną w poprzednim numerze „Wieści Akademickich” prezentujemy drugą część fotoreportażu z Drzwi
Otwartych 2010, które odbyły się w marcu bieżącego roku.
Zakład Agroturystyki przygotował prezentację naturalnych potraw, które można, a nawet trzeba było skosztować:
Studenci wypuścili na wolność sporą grupę zwierząt, które można było wziąć na ręce, pogłaskać, przyjrzeć się im bliżej:
30
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Wieści Akademickie
31
Fot. Krystyna Madelska
Fot. 16 × Ewa Strycka
Wiosenne koncerty Chóru Akademickiego
Coro da Camera
C
hór Akademicki Coro da Camera pod dyrekcją Barbary Dąbrowskiej-Silskiej dał tej wiosny kilka ciekawych koncertów. Sezon zainaugurował występ 25 kwietnia w kościele pw. św. Jana Marii
Vianneya: podczas mszy św. mogliśmy usłyszeć Kanon D-dur Johanna
Pachelbela. Przy organach zasiadł Krzysztof Leśniewicz, a solo wokalne wykonał Jędrzej Wróblewski.
Kolejny koncert – zatytułowany „Studenci studentom” – odbył
się dwa dni później (27 kwietnia) w Domu Kultury „Wierzbak”. Tym razem młodzi artyści uzyskali silne wsparcie studentów pierwszego roku Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu: na instrumentach
perkusyjnych zagrali: Joanna Przybyła i Adam Pietrucha, na saksofonie altowym – Klaudia Meyer, a przy fortepianie zasiadła Agnieszka
Kaźmierczak. W programie zaprezentowano anonimowe pieśni polskie z XVII wieku, rytmy Tuaregów, sambę, popularne tematy muzyki
filmowej, pieśni spirituals i wiele innych.
Koncert zakończył solowy występ Anny „Berni” Przybylskiej (wokal i gitara), nagrodzony przez publiczność rzęsistymi oklaskami. Artystka i widownia wykazali się silnym hartem ducha, starając się nie
zwracać uwagi na głośne rozmowy, szuranie krzeseł i zapach przygotowywanych potraw, które dobiegały z baru przylegającego do sali
koncertowej Domu Kultury „Wierzbak”…
Przed wakacyjną przerwą chór Coro da Camera dał jeszcze dwa
koncerty: jeden charytatywny – zasadniczo tylko dla pacjentów Szpi-
W Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu (27 maja)
32
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
tala Onkologicznego na Garbarach, drugi zaś w deszczowy wieczór 27
maja 2010 roku dla wszystkich zainteresowanych – w Muzeum Archidiecezjalnym na poznańskim Ostrowie Tumskim.
W Szpitalu Onkologicznym chór zaprezentował repertuar zbliżony do tego, który mogliśmy usłyszeć miesiąc wcześniej w Domu Kultury „Wierzbak”. Dużego wsparcia zespołowi udzielili ponownie
studenci pierwszego roku Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu naszej uczelni.
W programie drugiego występu znalazły się pieśni z XVI i XVII
wieku, canzonetta Gia il sole dal gange Alessandro Scarlattiego, aria
Parysa z opery Parys i Helena Christopha Glucka, Kanon D-dur Johanna Pachelbela, pieśń Śnie ogromny Jerzego Kolasińskiego, a także
współczesne utwory muzyki rozrywkowej: fragmenty musicalu Cats
Andrew L. Webera oraz kilka pieśni negro spirituals. Artystom towarzyszył akompaniament Krzysztofa Leśniewicza oraz śpiew solo Jędrzeja Wróblewskiego. Na fortepianie gościnnie wystąpiła Anna
Spychała, w wykonaniu której usłyszeliśmy Toccatę e-moll BWV 914
Jana Sebastiana Bacha.
Coro da Camera zaśpiewa jeszcze na uroczystościach absolutoryjnych. Kolejne koncerty w nowym roku akademickim.
mgr Ewa Strycka
Fot. Agnieszka Leśniak
Anna Spychała (27 maja)
Jędrzej Wróblewski (27 maja)
Anna „Berni” Przybylska (27 kwietnia)
Freedom! (27 maja)
Krzysztof Leśniewicz (27 maja)
Fot. 5 × Ewa Strycka
Fot. Agnieszka Leśniak
Joanna Przybyła, Adam Pietrucha oraz Klaudia Meyer (27 kwietnia)
Wieści Akademickie
33
Podniebne hobby
„J
eden zbiera znaczki, inny hoduje rybki…”, a pozostali robią mnóstwo ciekawych rzeczy. Tak, można powiedzieć, że wokół nas
jest wiele ciekawych osób, których zainteresowania są czasem porażające, bo nie kojarzymy nawet tych ludzi z tak ekstremalnymi profesjami. Na przykład patrząc na sympatyczną studentkę o jasnych
włosach, trudno sobie wyobrazić, że ta dziewczyna lata w przestworzach na szybowcu lub dryfuje, gdzieś wysoko, „uwięziona” w koszu
balonowym.
Kiedy ponad dwa lata temu w jednym z czasopism zamieszczano artykuł o „pozytywnie zakręconych” maturzystach, jej nie mogło
tam zabraknąć. Nie jest sprawą codzienną, że licealistka lata na szybowcach i trenuje baloniarstwo, godząc to doskonale z nauką i tysiącem innych rzeczy, zaprzątających życie nastolatki.
Zapewne niewiele osób wie, że historia balonu ma dużo wspólnego z praniem. Początkiem była właśnie sprawa prania w domu
papierników z Annonay pod Lyonem – braci Etienne i Josepha Montgolfier. Podczas suszenia koszuli nad kominkiem zauważyli, że rozgrzane powietrze znad paleniska unosi materiał do góry, co ich bardzo
zaintrygowało. Tak zrodził się pomysł eksperymentowania z papierowymi torebkami, które w podobny sposób co koszule, unosiły się pod
wpływem ciepłego powietrza. Ponadto sięgnęli do lektury Josepha
Priestleya – traktatu o powietrzu, co pokusiło ich do poczynienia dalszych kroków.
Tak też bracia stworzyli pierwszy balon, którego nazwa wyrażała
tęsknotę wielu ludzi: „ad astra”, czyli „do gwiazd”. Balon bezzałogowy
braci Montgolfier wzbił się pierwszy raz z rynku w Annonay 5 czerwca 1783 roku. O ich eksperymencie dowiedziała się Francuska Akade-
Katarzyna Klawitter
(stoi w koszu balona)
34
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
mia Nauk, która poleciła fizykowi i chemikowi Jacquesowi Charlesowi
zbadanie tego zjawiska, a on skonstruował własny balon, napełniając
go wodorem. Zaczęła się rywalizacja, a balony podzieliły się na dwa typy: napełniane rozgrzanym powietrzem (nazwane montgolfierami)
i napełniane wodorem (zwane szarlierami – od nazwiska: Charles).
Trwało to do końca XVIII wieku, by później balony na ogrzane powietrze wyprzeć i zastąpić łatwo palny wodór niepalnym helem.
Zanim ludzie zaczęli latać, pierwszymi aeronautami były: kaczka, kogut i baran, które bracia Montgolfier umieścili w klatce i włożyli
do gondoli, by w Wersalu, w obecności króla, wzniosły się w powietrze, odbyły pomyślny lot i równie bezpiecznie wylądowały. Było to
w 1783 roku, a na naśladowców nie czekano długo, ponieważ żądny
sławy Jean Pilatre de Rozie poszedł w ślady zwierząt i po ich próbie
sam się wzniósł – początkowo balonem uwiązanym do ziemi, ale po
tej udanej próbie tego samego roku odbył pierwszy lot nad Paryżem.
Takie były początki. Minęło wiele lat, a balon zauważony na niebie zawsze budzi podziw i zachwyt, przyciągając wzrok swoimi kolorami
i marzeniem niejednego o wzbiciu się w powietrze.
Takie marzenia z pewnością miała Kasia Klawitter, która od dziecka „oscylowała ku chmurom”, początkowo puszczając z tatą latawce,
potem papierowe modele samolotów, by przejść do bardziej skomplikowanych działań. Jako dziecko budowała modele samolotów
z drewna i papieru, by już w 11 roku życia dojść do modelu znacznie
przerastającego jej wzrost. Jako dziecko zaczęła interesować się prawdziwym modelarstwem i niejednokrotnie kończyło się to konstruowaniem miniatur samolotów zdalnie sterowanych. Tak rodziła się pasja...,
ale to był dopiero początek.
Oprócz tego zawsze interesowała się biologią i chemią i dlatego
skończyła klasę o profilu biologiczno-chemicznym w Liceum Ogólnokształcącym im. św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Ponadto jednocześnie – co nieczęsto się zdarza na tym etapie edukacji – skończyła klasę
lotniczą w poznańskiej „czternastce”. Do tej klasy trafiła w dość nietypowy sposób, gdy spacerując na targach edukacyjnych, zauważyła
podwieszony pod sufitem hali szybowiec, a obok niego stoisko Aeroklubu Poznańskiego, który po raz pierwszy organizował klasę lotniczą.
Oczywiście skończyła obie klasy i szkoły; lotnicza poza tym umożliwiła jej postawienie pierwszych kroków w szybownictwie i jednocześnie była kontynuacją dziecięcych pasji. Później studia, i znów
„podwójnie”: agroturystyka i nauka o żywności i żywieniu człowieka
na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu (obecnie studentka II roku). W tym też czasie zrodziła się pasja baloniarstwa. Kasia ma na koncie samodzielne loty, ukończone podstawowe szkolenie szybowcowe,
świadectwo radiooperatora, a ponadto podróżuje, by obserwować
zawody balonowe w roli sędziego. W ostatnich dwóch latach była na
balonowych zawodach międzynarodowych w Rosji, na Balonowych
Mistrzostwach Europy oraz Mistrzostwach Anglii jako sędzia. Zamierza cały czas doskonalić swe umiejętności, aby w tym roku startować
w prestiżowych zawodach.
Gra w paintball, jeździ na obozy surwiwalowe – po prostu ekstremalna dziewczyna. W tym wszystkim znajduje jeszcze czas, aby jako wolontariusz jeździć na obozy, gdzie pomaga niepełnosprawnym
sportowcom – zna język migowy.
Od tego roku akademickiego działa w uczelnianym AZS i marzy,
by przejechać się bolidem Formuły I; i wierzcie mi – wcale się nie zdziwię, jeśli to marzenie również wprowadzi w czyn.
mgr Karolina Dopierała
Więcej fotografii dokumentujących hobby Kasi publikujemy na
czwartej stronie okładki (es).
Logika ponad wszystko!
Mistrzostwa w najstarszej grze świata na Uniwersytecie!
Poznań, 27 marca 2010 roku
ały sobotni dzień – 27 marca – zarówno studenci, jak i pracownicy Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu mogli obserwować
zmagania uczestników startujących w Mistrzostwach Polski Par
w GO. Ta podobno najtrudniejsza gra świata ma swoją rzeszę
fanów, którzy tłumnie zebrali się w murach uczelni, aby
obserwować zmagania najlepszych. Po wyrównanym pojedynku
wygrała para Katarzyna Mazurek 2kyu i Leszek Sołdan 5dan,
która reprezentować będzie nasz kraj na Mistrzostwach
Europy w rosyjskim mieście Sankt Petersburgu.
Trzymamy kciuki!
Samorząd Studencki
Fot. Bartosz Kamiński
C
Wicemistrzowie: Klaudia Kleczkowska oraz Krzysztof Dziołak
(para reprezentująca Polskę na Mistrzostwach Europy)
Wieści Akademickie
35
W
2009 roku minęła setna rocznica urodzin i czterdziesta rocznica śmierci tego znakomitego i zasłużonego dla poznańskiej
uczelni, a także dla kraju uczonego. Urodził się w Wilnie 12 maja 1909
roku jako pierwszy syn sędziego, a później prezesa sądu wojewódzkiego i prezydenta miasta Wilna. W tym mieście też spędza dzieciństwo, zdobywa świadectwo dojrzałości i rozpoczyna w 1929 roku
studia rolnicze na Uniwersytecie Stefana Batorego. W 1935 roku
wieńczy studia pracą dyplomową Studia nad koniem oszmiańskim
pod kierunkiem prof. Tadeusza Vetulaniego, kierownika Zakładu Hodowli Zwierząt. Jako młody absolwent studiów rolniczych podejmuje pracę na stanowisku instruktora drobnych gospodarstw rolniczych
Profesor
Witold
Folejewski
(1909‑1969)
W setną rocznicę
urodzin
i czterdziestą
śmierci
w Wileńskiej Izbie Rolniczej. Krótko po podjęciu pracy w Izbie Rolniczej odbywa praktykę w Zakładzie Doświadczalnictwa Zootechnicznego w Świsłoczy pod kierunkiem znanego prof. Mieczysława Czaji.
Po odbyciu tej praktyki obejmuje stanowisko asystenta doświadczalnictwa i kierownika działu Hodowli Zwierząt w Zakładach Doświadczalnych Uniwersytetu Wileńskiego. W tym też czasie poszerza się
pasja badawcza późniejszego profesora Witolda Folejewskiego.
W tym okresie zebrał i opublikował materiały o rodzimych rasach
zwierząt gospodarskich na ówczesnych ziemiach północno-wschodniej Polski.
W 1934 roku zawiera małżeństwo z Wilhelminą Juchno. W roku 1936 Folejewski zaangażowany jest na stanowisku asystenta
w Katedrze Szczegółowej Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Poznańskiego, kierowanej przez prof. Tadeusza Vetulaniego. Tam pracuje
do wybuchu drugiej wojny światowej. W tym stosunkowo krótkim
czasie pracy jako młody uczony wykazał inwencję twórczą, publikując 21 prac, z tego dwie w fachowych wydawnictwach zagranicznych. Wybuch wojny we wrześniu 1939 roku zastaje Witolda
Folejewskiego w Wilnie; tam przebywa do 1942 roku. Po zajęciu ziemi wileńskiej przez wojska niemieckie przemieszcza się na Podhale, do domu pisarza Władysława Orkana.
Matka Witolda Folejewskiego – Bronisława (z domu Chajkowska) – rozwiodła się z mężem i wyszła ponownie za mąż za wdowca
Władysława Orkana. Tak więc Witold Folejewski stał się pasierbem
znanego pisarza. Wraz z żoną Wilhelminą gospodarował w Orkanówce przez cały czas okupacji niemieckiej. Mimo niebezpiecznych warunków Witold Folejewski prowadził działalność oświatową wśród
górali. Już 1 kwietnia 1945 roku wrócił do pracy w Katedrze Szczegółowej Hodowli Zwierząt jako starszy asystent. Doktorat i stanowisko adiunkta uzyskał w 1947 roku, a temat pracy doktorskiej to:
Studia nad karnówką jako krajowej rasy owiec.
Po okresie zainteresowań badawczych nad rodzinnymi rasami
zwierząt Witold Folejewski skupił się bardziej na nowych metodach
doskonalenia zwierząt w oparciu o wskaźniki fizjologiczne. Odbył
więc sześciomiesięczne studia w Zakładzie Fizjologii Uniwersytetu
Jagiellońskiego, gdzie poznał metodykę badań hematologicznych.
Habilitował się w 1951 roku na Uniwersytecie Poznańskim na pod-
36
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
stawie pracy Zależności morfologicznego składu krwi bydła od rasy. Po
habilitacji otrzymał stanowisko zastępcy profesora, a w roku1952 objął kierownictwo Katedry Ogólnej Hodowli Zwierząt Wyższej Szkoły
Rolniczej – po wyodrębnieniu jej z Uniwersytetu Poznańskiego.
Profesor Folejewski był właściwie organizatorem tej katedry od
podstaw. Wyposażył ją w – jak na owe czasy – nowoczesną aparaturę do badań hematologicznych i uruchomił pracownię hematologiczną. Jako pierwszy w Polsce dostrzegł w składzie krwi zwierząt
gospodarskich informacje o konstytucji i cechach użytkowych,
szczególnie w produkcji i składzie mleka. Oprócz badań hematologicznych zainicjował – także jako pierwszy w kraju – badania poziomu i składu białek mleka krów. Zwrócił uwagę, aby badania naukowe
związane były z praktyką i jej służyły. Pod kierunkiem Profesora piszący te słowa opracował chłopską hodowlę zarodową bydła nizinnego w zakresie składników białkowych mleka i ich genetycznych
aspektów. Profesor śledził najnowsze osiągnięcia genetyki populacji i ich przydatności w hodowli zwierząt, szczególnie bydła mlecznego.
W roku 1954 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a dziesięć lat później – zwyczajnego. Do końca życia był kierownikiem Katedry Ogólnej Hodowli Zwierząt, którą – jak już wspomniałem
– faktycznie od podstaw organizował i ciągle udoskonalał. W latach
sześćdziesiątych XX wieku pełnił funkcję prodziekana i dziekana Wydziału Zootechnicznego. Można śmiało uznać, że prof. Folejewski dobrze zasłużył się Wydziałowi i znalazł nieprzeciętne miejsce w historii
poznańskiej uczelni rolniczej. Bardzo żywo współpracował z innymi
placówkami badawczymi: Instytutem Zootechniki, Komitetem Nauk Zootechnicznych Polskiej Akademii Nauk, Polskim Towarzystwem
Zootechnicznym, Polskim Towarzystwem Genetycznym, Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk i innymi.
Profesor Witold Folejewski posiadał ogromną wiedzę, którą
chętnie się dzielił i pociągał do jej zdobywania młodych pracowników i studentów. Był człowiekiem niezwykle skromnym, promieniującym wysoką kulturą i życzliwością. Zmarł nagle 24 sierpnia 1969
roku podczas pobytu w „Orkanówce”, ukończywszy zaledwie 60 lat.
Pochowano go na cmentarzu parafialnym w Niedźwiedziu koło
Mszany Dolnej.
prof. dr hab. Czesław Janicki
Włodzimierz Gołąb (1938‑2010)
Z
przykrością musimy zawiadomić, że 1 kwietnia tego roku zmarł
mgr Włodzimierz Gołąb (urodzony 10 marca 1938 roku), starszy
kustosz dyplomowany, dyrektor Biblioteki Głównej w latach 1981–
–2003, organizator biblioteki i Centrum Informacji Naukowej w ich
nowej siedzibie, inicjator nowych technologii informacyjnych i informatycznych, pomysłodawca i twórca bibliograficznej bazy danych AGRO. (es)
Tydzień Bibliotek
2010
W
dniach 8–15 maja biblioteki w całej Polsce uroczyście obchodziły kolejny Tydzień Bibliotek pod hasłem: „Biblioteki – słowa,
dźwięki, obrazy”. W Bibliotece Głównej naszej uczelni pod patronatem Koła Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich zorganizowano ciekawe wystawy i wykłady.
I tak 5 maja o godz. 13.00 w Czytelni Filii nr 2 w budynku Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu odbyła się prezentacja pod
tytułem: „XIX-wieczne książki ogrodnicze w języku przybranej Ojczyzny Chopina”, przedstawiona przez mgr inż. Ewę de Mezer. Czternastego maja od godz. 10.00 w Studium Wiejskiego Gospodarstwa
Domowego przy ul. Wojska Polskiego 85 zorganizowano prezentację:
„Produkty regionalne i tradycyjne Wielkopolski” z wykładem dr inż.
Aleksandry Swulińskiej-Katulskiej. W dniach 13–14 maja w holu budynku Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu czynna była
wystawa książek Wydawnictwa IPS, a w Bibliotece Głównej zorganizowano okolicznościową wystawę publikacji pracowników Studium
Wiejskiego Gospodarstwa Domowego.
Wystawy i wykłady skierowane były dla chętnych bibliotekarzy,
pracowników naukowych i studentów wszystkich uczelni.
Wykład dr inż. Aleksandry Swulińskiej-Katulskiej
mgr inż. Olimpia Małecka, mgr inż. Renata Tomaszewska
„XIX-wieczne książki ogrodnicze w języku przybranej ojczyzny Chopina”
Fotografie: Olimpia Małecka, Ewa Strycka, Katarzyna Zygmunt
Wystawa w Bibliotece Głównej
Produkty kuchni regionalnej
Wieści Akademickie
37
Tradycji stało się zadość – lunął deszcz
Majówka Wydziału Leśnego
T
zawodników z najlepszych drużyn z sąsiadujących Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych. Niestety – dla nas – puchar przechodni,
który do tej pory stał w gabinecie dziekana, powędrował w tym roku
do RDLP Piła – gratulujemy.
Nie zabrakło też tradycyjnych już zabaw; odbyły się więc: zawody w rzucie toporem do celu, układanie wież ze skrzynek oraz pokazy
przerzynki z piłami.
Co tu dużo mówić: pogoda w ostatecznym rozrachunku była dobra, jedzenie z grila spożywane na świeżym powietrzu świetne, atmosfera imprezy zabawowa, i to zarówno dla najmłodszych, jak i tych
starszych. Niech żałują Ci, którzy z różnych powodów nie dotarli
i niech już dzisiaj myślą, co zrobić, aby za rok pojawić się na kolejnej
Majówce Wydziału Leśnego.
Więcej zdjęć z majówki znajdziecie Państwo na naszej uczelnianej stronie internetowej: http://puls.edu.pl/?q=content/tradycji-sta%C5%82o-si%C4%99-zado%C5%9B%C4%87%E2%80%93-lun%C4%85%C5%82-deszcz-maj%C3%B3wka-wydzia%C5%82u-le%C5%9Bne
go (data dostępu: 09.06.2010 2010) (es).
dr inż. Zenon Pilarek
Fot. Ewa Strycka
radycyjnie już, jak co roku, odbyła się Majówka Wydziału Leśnego.
Tradycyjnie, bo była to „już” druga taka impreza zorganizowana 22
maja przez dziekana Romana Gornowicza, kierownika Ogrodu Dendrologicznego Tomasza Malińskiego wraz z zespołem oraz pana Grzegorza Miężalika z barku „August” znajdującego się w Kolegium
Cieszkowskich, który zadbał o podniebienia uczestników. Tradycyjnie
też na początku imprezy lunął obfity deszcz, na szczęście nauczeni doświadczeniem byliśmy na to przygotowani i mogliśmy się skryć pod
dachami namiotów, na szczęście też nawałnica nie trwała przesadnie
długo.
Ponieważ w bieżącym roku przy Wydziale Leśnym powstał Ogólnopolski Leśny Klub Motocyklowy, nie mogło zabraknąć atrakcji związanych z motoryzacją, szczególnie tą na dwóch kołach. Przyjechało
kilkanaście motocykli o pojemności silnika od 250 aż do przeszło 1500
cm3 i jeden quad z prawdziwego zdarzenia. Było więc na czym zawiesić oko i nacieszyć ucho niepowtarzalnym brzmieniem silników motocyklowych.
Równolegle z majówką rozgrywany był Turniej Siatkarski o Puchar Dziekana Wydziału Leśnego, po zakończeniu którego gościliśmy
Witając uczestników majówki, dziekan Roman Gornowicz miał nadzieję, że tym razem obędzie się bez deszczu
38
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Fot. Ewa Strycka
Fot. Tomasz Maliński
Pokaz przerzynki z piłami
Układanie wieży ze skrzynek
Fot. Tomasz Maliński
Deszcz jednak spadł, ale wszyscy schronili się pod namiotami
Fot. Ewa Strycka
Fot. Tomasz Maliński
Zagrał Venator
Ogólnopolski Leśny Klub Motocyklowy
Wieści Akademickie
39
Studencki wyjazd do Wierzenicy
Śladami patrona Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu,
Augusta hr. Cieszkowskiego
D
nia 24 kwietnia tego roku studenci i pracownicy Uniwersytetu
Przyrodniczego w liczbie 25 osób udali się do Wierzenicy. Ta niewielka wieś leży w połowie drogi między Koziegłowami a Swarzędzem, na Szlaku Kościołów Drewnianych wokół Puszczy Zielonka*. Dla
uczelni jest ważna, ponieważ należała do Augusta Cieszkowskiego,
patrona naszego uniwersytetu.
Autokarowo-piesza wycieczka rozpoczęła się wyjazdem spod
budynku Collegium Maximum o godzinie 10.00. Uczestnicy dotarli do
Kicina i zwiedzili znajdujący się tam zabytkowy drewniany kościółek.
Następnie przeszli urokliwą aleją do Wierzenicy. Tam ksiądz proboszcz
Przemysław Kompf opowiedział o historii wsi, kościoła i rodziny Cieszkowskich. Wizyta w kościele połączona była ze zwiedzaniem zabytkowego wnętrza świątyni pw. św. Mikołaja, dotykaniem stóp św.
Walentego z płaskorzeźby zawieszonej na ścianie obok ołtarza głównego (czynność ta przynosić ma szczęście w miłości – zapewniał ks.
Kompf) oraz zasiadaniem w autentycznym fotelu należącym ongiś do
samego Augusta Cieszkowskiego (w ten sposób powiększyć można
było zasób swej wiedzy i mądrości, zsyłanej przez nieustannie obecnego w Wierzenicy ducha naszego patrona) i zakończyła się zejściem
do grobowca rodu Cieszkowskich. W podziemiach wierzenickiej świątyni leżą: Paweł Cieszkowski (ojciec Augusta, naszego patrona), August Cieszkowski senior (nasz patron), Halina Cieszkowska (żona
Augusta seniora), Krzysztof Cieszkowski i August Cieszkowski junior
zwany Gugą (synowie Augusta seniora).
Około godziny 13:30 do uczestników rajdu dołączyła najwyższa
reprezentacja władz Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu: JM
rektor Grzegorz Skrzypczak, prorektor Monika Kozłowska, a także prorektor Jan Pikul. W tym składzie wszyscy udali się na wiosenny spacer
w kierunku leśniczówki Mechowo (Nadleśnictwo Babki), a doskonała
pogoda sprzyjała rozmowom na każdym szczeblu. Był czas na zdjęcia, dowcipy i szeroką integrację. Po powrocie pod kościół w Wierzenicy czekała już druga część uczestników. To studenci z Niezależnego
Zrzeszenia Studentów, którzy dojechali po zakończeniu organizowanej przez siebie tego samego dnia Ogólnopolskiej Konferencji Ekologicznej „Ekodrom”.
Po spacerze nastąpiła chwila dla ciała: organizator przewidział
posiłek. Po nim wierzeniccy goście udali się do dworu Cieszkowskich,
który obecnie mozolnie podnoszony jest z ruiny. Około godziny 16.00
zarządzono powrót do Poznania.
Na początku zwiedziliśmy zabytkowy drewniany kościół św. Józefa
w Kicinie (konsekrowany w 1752 roku)
*
40
August hr. Cieszkowski, patron naszej uczelni
Więcej zdjęć z rajdu na naszej stronie internetowej:
http://puls.edu.pl/wiesci/studencki-wyjazd-do-wierzenicy-0
(dostęp: 20.05.2010)
mgr Ewa Strycka
Szymon Zimny, Samorząd Studencki
Z Kicina czterokilometrową aleją udaliśmy się w kierunku Wierzenicy
Więcej o tym szlaku i samej Puszczy Zielonka w artykule „Na szagę” przez Puszczę Zielonka Patrycji Owczarzak, który zamieszczamy na stronie 42.
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
W drodze
W wierzenickim kościele św. Mikołaja niemal każdy student chciał
zasiąść w fotelu Augusta Cieszkowskiego
Po przybyciu władz uczelni poszliśmy na spacer
Leśna droga doprowadziła nas do leśniczówki Mechowo
Fot. 8 × Ewa Strycka
Wnętrze dworku jest kompletnie
zrujnowane; nowy właściciel obiektu
obiecuje, że już wkrótce się to zmieni
(na lepsze)
Pamiątkowe zdjęcie na tle wierzenickiego dworku
Wieści Akademickie
41
„Na szagę” przez Puszczę Zielonka
Dziesięciolecie istnienia Związku Międzygminnego „Puszcza Zielonka”
P
uszcza Zielonka to kompleks leśny położony na północny-wschód
od Poznania, który od 1993 roku został objęty ochroną dzięki utworzeniu Parku Krajobrazowego. Park ten (wraz pięcioma rezerwatami
przyrody) należy do najcenniejszych obszarów przyrodniczych w Wielkopolsce. Jest to zarazem największy kompleks leśny w okolicach aglomeracji poznańskiej. Po jego utworzeniu stało się oczywiste, że bez
czynnego udziału najważniejszych gospodarzy tego terenu, czyli gmin:
Czerwonak, Kiszkowo, Murowana Goślina, Pobiedziska, Swarzędz i Skoki, nie ma perspektyw na prawdziwą i realną ochronę zasobów przyrodniczych Parku. Jako dwa podstawowe zagrożenia dla dziewiczego
terenu Parku Krajobrazowego przedstawiono destrukcyjne działania
mieszkańców działek letniskowych usytuowanych na obrzeżu Parku
oraz duży i nieuregulowany napływ turystów. Dlatego też, aby skanalizować ruch turystyczny na tym terenie, od 2000 roku Związek Międzygminny „Puszcza Zielonka” postawił sobie jako jedno z zadań budowę
infrastruktury turystycznej.
I tak powstały kolejno:
Szlaki rowerowe – na które składa się Duży i Mały Pierścień Rowerowy oraz dwanaście szlaków łącznikowych, oznakowanych symbolem od R1 do R12. Poza nimi funkcjonuje pierwszy w Polsce,
oficjalnie oznakowany Cysterski Szlak Rowerowy.
Szlak Kościołów Drewnianych wokół Puszczy Zielonka – jego
celem było stworzenie warunków do dobrego zapoznania się z dziedzictwem drewnianej architektury sakralnej. Projekt został przygotowany pod kątem turystyki samochodowej – korzysta z istniejącej sieci
dróg. Jeśli zdecydujemy się rozpocząć wycieczkę w Poznaniu, długość
całej trasy wyniesie około 110 km. Na Szlaku znajdują się kościoły zlokalizowane w Kicinie, Wierzenicy, Uzarzewie, Węglewie, Łagiewnikach
Kościelnych, Sławnie, Kiszkowie, Rejowcu, Skokach, Raczkowie, Jabłkowie i Długiej Goślinie.
Kolejnym projektem turystycznym w fazie przygotowania do realizacji jest szlak kajakowy „Zielonka”. Przedmiotem projektu jest budowa 11,3 km szlaku kajakowego z jeziora Biezdruchowskiego
w Pobiedziskach przez odcinek rzeki Głównej oraz jeziora Jerzyńskie,
Wronczyńskie (Małe i Duże) do jeziora Stęszewsko-Kołatkowskiego
w Tucznie. Według harmonogramu inwestycja ma być realizowana
w terminie 14 maja 2010 – 30 września 2011 roku. Koszt całkowity projektu wynosi 809 327,31 zł, z czego dofinansowanie z WRPO (EFRR)
to 525 981,81 zł, a pozostałą kwotę – 283 345,50 zł – stanowią środki
własne Związku.
Szlaki Puszczy Zielonka oferują całoroczny wypoczynek, ale ruch
turystyczny ożywia się szczególnie w trakcie głównych imprez organizowanych przez Związek. W tym roku odbędą się: VII edycja „Puszcza
wpuszcza” (23 maja) oraz IV Cysterski Rajd Rowerowy (11 września).
Tym razem „ekoPuszcza wpuszcza” (przydomek zarezerwowany
specjalnie na tę edycję) promować będzie aktywny wypoczynek na
ścieżkach dydaktycznych Puszczy Zielonka. Meta Rajdu została przewidziana na Dziewiczej Górze (najwyższym wzniesieniu parku krajobrazowego – 143 m n.p.m.)
Zainteresowanych szczegółami dotyczącymi naszych Projektów,
imprez i publikacji zapraszamy na strony internetowe:
www.puszcza-zielonka.pl (strona Związku Międzygminnego
„Puszcza Zielonka”) i www.koscioly-drewniane.info (oficjalna strona
„Szlaku Kościołów Drewnianych wokół Puszczy Zielonka”)*.
Patrycja Owczarzak
specjalista ds. turystyki Związku Międzygminnego
„Puszcza Zielonka”
Fot. Arkadiusz Bednarek
Największy park krajobrazowy
Wielkopolski na terenie Puszczy
Zielonka kusi nieprzebranymi
szlakami pieszymi, rowerowymi,
a od niedawna także wyjątkową trasą
samochodową. W planach jest
również szlak… kajakowy! Kolejne
inicjatywy turystyczne wdraża
w życie już od dziesięciu lat Związek
Międzygminny „Puszcza Zielonka”.
Fot. Anna Bittner
Oznakowanie Cysterskiego Szlaku Rowerowego
Imprezy turystyczne w Puszczy Zielonka zawsze gromadzą rzesze fanów
*
42
Data dostępu: 20.05.2010 (przyp. red.).
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Akademia przedszkolaka
W
iek przedszkolny charakteryzuje się niewyobrażalną wręcz
chłonnością umysłu. Poza tym dzieci nie mają żadnych zahamowań w stawianiu nawet najbardziej naiwnych i banalnych pytań. Dlatego coraz większą popularnością cieszą się w przedszkolach zajęcia
prowadzone przez akademików oraz studentów, którzy potrafią zainteresować małych słuchaczy i rozbudzić w nich pasję naukową.
W duchu popularyzacji nauki w Przedszkolu nr 171 przy ul. Podlaskiej w Poznaniu regularnie odbywają się spotkania ze studentami
Uniwersytetu Przyrodniczego oraz gośćmi z ośrodków zewnętrznych.
Cykl zajęć rozpoczęli studenci Wydziału Leśnego, wprowadzając
przedszkolaków w tajniki biologii drzew i lasu. W końcu kwietnia te-
go roku odbyło się spotkanie zorganizowane przez studentów z Sekcji Terrarystycznej Koła Naukowego Zootechników i Biologów Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt, Agnieszkę Graclik (studentka IV roku
biologii) oraz Przemysława Szwajkowskiego (doktorant II roku, opiekun Sekcji). Dzieci nie mogły się doczekać wizyty „pana z wężami”.
W końcu nadszedł ten dzień i w przedszkolu pojawiły się klatki, terraria i słoiki z przeróżnymi zwierzętami. Goście przynieśli własną menażerię karaczanów, ślimaków, patyczaków, węży, świnek morskich,
a nawet jeża albinosa. Zainteresowanie było tak wielkie, że trudno było zachować zasady bezpieczeństwa, nad czym jednak sprawnie czuwały nauczycielki poszczególnych grup.
Studenci zadawali dzieciom liczne pytania, nawet dość trudne,
na przykład na temat roślin mięsożernych i ssaków. Często padały
zaskakujące odpowiedzi, że rośliną mięsożerną jest kapturnica, a ssa-
44
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
ki karmią swoje dzieci mlekiem. W tak gorącej atmosferze bardzo
szybko minęła godzina zajęć, a dzieci chciały oglądać kolejne eksponaty!
Kilka dni później w przedszkolu pojawił się Błażej Błażejewski
z Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, znany
badacz polarny i podróżnik. Jednak największym atutem Gościa była
wyróżniająca wręcz umiejętność popularyzacji nauki wśród dzieci. Za
działalność popularyzatorską w szkołach bieszczadzkich pan Błażej
otrzymał w 2009 roku prestiżową nagrodę im. Artura Rojszczaka przyznawaną corocznie przez Klub Stypendystów Fundacji na rzecz Nauki
Polskiej (FNP). Prezentacja wyglądała bardzo profesjonalnie, dzieci sie-
działy w skupieniu naprzeciw dużego ekranu, na którym pojawiały się
informacje na temat różnych epok prehistorycznych, dinozaurów etc.
Również tu pojawiło się wiele pytań ze strony dzieci, ale także trafnych odpowiedzi. Prelegent pokazał różne ciekawe eksponaty (na
przykład fragment rafy koralowej z Arktyki oraz liść buka południowego z Antarktyki, które świadczą o tropikalnym klimacie, jaki w tych
rejonach panował w zamierzchłych czasach). Godzinne zajęcia minęły niestety za szybko…
Na zakończenie chciałabym serdecznie podziękować Prelegentom
w imieniu kadry przedszkolnej oraz
rodziców dzieci za przyjęcie zaproszenia i duże zaangażowanie. Podziękowania też kieruję na ręce
dziekan Wydziału Hodowli i Biologii
Zwierząt – dr hab. Małgorzaty Szumacher-Strabel, prof. nadzw., za
wsparcie starań zmierzających do
zaproszenia pana Błażejewskiego
do Poznania.
dr hab. Dorota Cieślak
Wieści Akademickie
45
V Dzień Technologa
Żywności
12
maja po raz kolejny na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu
odbył się Dzień Technologa Żywności. Idea tego dnia zrodziła się kilka lat temu w gronie członków Koła Naukowego Technologów Żywności. Z założenia miał to być czas integracji środowiska
studenckiego oraz pracowników naukowych. Czas, w którym oba
gremia mogą razem zasiąść do biesiady i razem spędzić miło popołudnie.
W tym roku już po raz piąty zorganizowano festyn, który z roku
na rok przyciąga coraz szerszą rzeszę osób, a nazwa tego wydarzenia
kojarzona jest w branży spożywczej z naszym uniwersytetem. Organizatorami są Koło Naukowe Technologów Żywności oraz Samorząd
Studencki działający przy Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu.
Od lewej: prorektor Jan Pikul, prodziekan Piotr Konieczny oraz
przedstawiciel Samorządu Studenckiego, Przemysław Kowalczewski
Podczas oficjalnego otwarcia festynu prodziekan ds. studenckich, prof. dr hab. Piotr Konieczny, oraz prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą, prof. dr hab. Jan Pikul, po krótkim przemówieniu
przekazali studentom klucz do Bram Wydziału. W drugiej części festynu dołączyła do nas prorektor ds. studiów, prof. dr hab. Monika
Kozłowska.
Jak co roku, na drodze głosowania studentów wybrano Najlepszego Wykładowcę oraz Najlepszego Prowadzącego Ćwiczenia roku 2009/2010. Tytuły te przyznane zostały odpowiednio prof. dr. hab.
Włodzimierzowi Grajkowi (KBiMŻ) oraz dr inż. Joannie Kobus-Cisowskiej (KTŻCz), a w czasie festynu laureatom wręczono pamiątkowe tabliczki.
Dobra muzyka towarzyszyła uczestnikom festynu przez cały
czas. Organizatorzy zadbali o wypełnienie czasu atrakcyjnymi konkursami sprawdzającymi wiedzę z zakresu żywienia („Czy wiesz, co
jesz?”) oraz produkcji żywności („Jak to jest zrobione?”). Sprawdzono umiejętności kulinarne w konkursie „Kolorowa Surówka” oraz
sportowe (nagroda „Jajca na lodzie” za nieprzeciętne umiejętności
napowietrzania białka kurzego). Mimo ulewnego deszczu z gradem
i burzą bawiono się doskonale. Nawet ponowne rozpalanie zalanego deszczówką grilla nie stanowiło problemu. Podjęto próbę pobicia rekordu wydziału na najdłuższą chrupkę kukurydzianą (w deszczu
nie było to łatwe). Nie zabrakło również profesjonalnego punktu porad dietetycznych, a w tym roku, jako nowość, wprowadzono również punkt z produkcją żywności rekonstruowanej pod hasłem
„Kawior dla studenta” (produkowany z soku buraczanego). Wśród nowych atrakcji V Dnia Technologa Żywności znalazła się loteria fantowa, w której studenci mogli wygrać różne wartościowe nagrody.
Tradycyjnie studenci ostatniego semestru studiów magisterskich zasadzili pamiątkowe drzewko – symbol, który ma przypominać o ich
obecności i edukacji na tym wydziale. Zwieńczeniem obchodów był
koncert zespołu Żelki.
Dzień Technologa Żywności nie odbyłby się bez wsparcia ze
strony sponsorów. Organizatorzy chcą serdecznie podziękować
wszystkim tym, którzy w jakikolwiek sposób przyczynili się do zgromadzenia środków pieniężnych oraz produktów wykorzystywanych
podczas obchodów.
Piwo „Siewca” produkowane przez członków Koła Naukowego
Technologów Żywności naszej uczelni nie ma sobie równych
Żywność rekonstruowana, czyli „Kawior dla studenta” (produkowany
z soku z buraków)
Szczególne podziękowania składamy: Perlan Technologies Polska Sp. z o.o., Sartorius Stedim Poland Sp. z o.o., MERANCO Aparatura
Kontrolno-Pomiarowa i Laboratoryjna Sp. z o.o., Biogenet, Donserv,
Polskiemu Towarzystwu Technologów Żywności – Oddział Wielkopolski, Wielkopolskiej Wytwórni Żywności PROFI, Poznańskiej Wytwórni
Produktów Spożywczych Pegaz, Spółdzielni Mleczarskiej w Gostyniu,
Zakładowi Rzeźnicko-Wędliniarskiemu Mączyński Sp.j., Restauracji
Avanti, Restauracji Pod Koziołkami, Restauracji Monidło oraz Kinie Muza. Za bezpłatne przekazanie nam wielu egzemplarzy literatury fachowej dziękujemy Działowi Wydawnictw naszego uniwersytetu.
Organizatorzy V Dnia Technologa Żywności
Sadzenie pamiątkowego drzewa
46
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Na zaproszenie studentów odpowiedziała też prorektor Monika
Kozłowska oraz dziekan Jan Michniewicz
Najlepszy Wykładowca oraz Najlepszy Prowadzący Ćwiczenia 2009
roku – czyli prof. Włodzimierz Grajek i dr Joanna Kobus-Cisowska
Niestraszna była burza, ulewa i grad
Prodziekan Piotr Konieczny ze studentkami, zwyciężczyniami
jednego z konkursów
Konkursy
Można się było integrować na różne sposoby
Studenci ostatniego semestru studiów magisterskich WTŻ i ich
drzewko
Fot. 12 × Ewa Strycka
Przekazanie symbolicznych kluczy do wydziału w ręce studentów
Wieści Akademickie
47
Portret ulicy Fredry w Poznaniu
Wystawa artystyczna w budynku Biblioteki Głównej
Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (2008‑2010)
L
atem 2008 roku w środowisku artystycznym Poznania powstała
niezwykła inicjatywa: postanowiono stworzyć portret mieszkańców stolicy Wielkopolski. W dniach od 13 do 20 czerwca 2008 roku
każdy przechodzień, zarówno mieszkaniec, jak i przypadkowo spacerujący ulicą Aleksandra Fredry, mógł stanąć przed obliczem artysty i pozwolić na wykonanie swojego portretu. W ten sposób
powstała kolekcja bardzo ciekawych wizerunków. Jej wernisaż odbył się 20 czerwca 2008 roku, po czym wystawa przeniosła się do
budynku Biblioteki Głównej naszego uniwersytetu przy ul. Witosa 45 i zdobiła ściany jej holu i korytarza do pierwszych dni czerwca
2010 roku.
„Celem tego artystycznego przedsięwzięcia – jak deklarowali jej
twórcy – było zaakcentowanie czerwcowej rocznicy urodzin Aleksandra Fredry oraz stworzenia wizerunku ulicy nazwanej jego imieniem”.
Akcja miała też „zainspirować instytucje, firmy i mieszkańców […] do
stworzenia jej [ulicy] święta i cyklicznych jego obchodów”.
mgr Ewa Strycka
48
Wieści Akademickie
MAJ – CZERWIEC
Podniebne hobby
jednej z naszych studentek
– Katarzyny Klawitter
Więcej o Kasi Klawitter i jej hobby w artykule na stronie 34.