Sieć przynosi korzyści Zintegrowane układy i komponenty firmy
Transkrypt
Sieć przynosi korzyści Zintegrowane układy i komponenty firmy
Bosch Autospec Nr 4/42 | zima | 2011 | www.motobosch.pl | www.bosch-service.pl Sieć przynosi korzyści Zintegrowane układy i komponenty firmy Bosch Napęd hybrydowy z silnikiem Diesla Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | spis treści Od redakcji Gala jubileuszowa firmy Bosch w Arkadach Kubickiego w Warszawie Koniec roku to zawsze okres podsumowań, a ten rok dla Boscha był szczególny – obchodziliśmy 125-lecie istnienia firmy i 150 rocznicę urodzin jej założyciela, Roberta Boscha. Przed nami kolejny rok i związane z nim możliwości oraz wyzwania, również dla firmy Bosch w Polsce. Wiele mówiono o tym podczas gali jubileuszowej, która odbyła się w Warszawie oraz na spotkaniu z Franzem Fehrenbachem – prezesem Zarządu Robert Bosch GmbH. Podkreślił on, że Polska jest dla koncernu ważnym rynkiem, a jednocześnie zapewniany przez program współpracy z firmą Bosch stanowi dobrą bazę do dalszego rozwoju biznesu. „Kto nie chce stawać się lepszym, przestaje być do- w zakresie oferty produktowej części oraz urządzeń brym” – ta dewiza Roberta Boscha przyświeca rozwojowi diagnostycznych, a także szkoleń technicznych. Swój udział już dwóch sieci serwisowych: Bosch Service i AutoCrew. ma w tym także nasz magazyn, w którym prezentowane są Pierwsza z nich działa w Polsce 20 lat, druga obchodzi liczne artykuły przydatne w codziennej pracy każdego na naszym rynku dziesięciolecie. Obecność w sieci daje warsztatu. Zapraszamy do lektury warsztatom potencjał do wszechstronnego rozwoju, Spis treści Aktualności 1 Polska jest bazą do dalszego rozwoju biznesu koncernu Porady 4 Praca przy systemach wysokonapięciowych Robert Bosch GmbH 2 Gala z okazji 125-lecia istnienia firmy Bosch i 150 rocznicy urodzin Roberta Boscha 3 Bosch Service i AutoCrew łatwe do znalezienia Diesla 15 Bosch eXchange: wzrost obrotów i ochrona środowiska Bosch Service i AutoCrew w Polsce 7 Sieć przynosi korzyści 3 Spotkanie sieci AutoCrew w Łochowie Diesel 14 Napęd hybrydowy z silnikiem Produkty 16 VW Passat i Bosch Układy i komponenty Boscha 10 100 powodów, które mówią same za siebie Historia 17 Patenty dla lepszej przyszłości 19 Historia w skrócie Bosch Service w Polsce 12 Kominiarz przyniósł szczęście Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych firmy Robert Bosch sp. z o.o. ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl Zespół redakcyjny: Justyna Bogucka, Anna Borsukiewicz, Robert Dzierżanowski, Sławomir Kosek, Tomasz Maciejasz, Tomasz Miluski, Tomasz Nowak, Ewa Peresada, Zbigniew Pilewski, Ryszard Polit, Jacek Pochopień, Iwona Rokicka. Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS Opracowanie graficzne: studio CARRY aktualności | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 1 Polska jest bazą do dalszego rozwoju biznesu koncernu Robert Bosch GmbH W dniu 28 października 2011 r. firmę Bosch odwiedzili wyjątkowi goście: Franz Fehrenbach – prezes Zarządu Robert Bosch GmbH, dr Rudolf Colm – członek Zarządu Robert Bosch GmbH oraz Klaus Huttelmaier – prezes Robert Bosch AG Austria i reprezentant Grupy Bosch w Austrii, prezes spółek Robert Bosch w Czechach i Słowacji. W czasie swojej wizyty w Warszawie goście spotkali się z kadrą managerską spółek Grupy Bosch. Na spotkanie, które odbyło się w siedzibie RBPL, przybyło ponad 50 osób z RBPL, DCPL i TTPB. Uczestnicy spotkania wysłuchali prezentacji prezesa Fehrenbacha na temat globalnej sytuacji ekonomicznej, aktualnej sytuacji w koncernie Bosch i strategicznych wyzwań, przed którymi znajduje się firma. Franz Fehrenbach podkreślił, że Polska jest dla koncernu ważnym rynkiem wymagających konsumentów, ponadto Bosch widzi w naszym kraju dobrą bazę do dalszego rozwoju biznesu w najbliższych latach. W drugiej części spotkania managerowie mieli okazję do zadawania pytań Zarządowi. Polską kadrę kierowniczą Grupy Bosch interesowała zarówno sfera biznesowa i perspektywy dla firmy, jak również codzienna praca Zarządu. Justyna Bogucka Franz Fehrenbach rozpoczął karierę w firmie Bosch w roku 1975. Z bagażem międzynarodowych doświadczeń w różnych działach branżowych Boscha Fehrenbach w roku 1999 objął funkcję członka Zarządu Robert Bosch GmbH. W roku 2003 został prezesem koncernu. Wielokrotnie nagradzany przez stowarzyszenia i organizacje publiczne. Wśród licznych wyróżnień należy wymienić te najważniejsze: – W roku 2006 WWF w Niemczech i magazyn ekonomiczny Capital ogłosiły Franza Fehrenbacha „Ekomanagerem roku”. – „Żółty Anioł” to kolejne wyróżnienie przyznane Franzowi Fehrenbachowi przez Niemiecki Automobilklub ADAC za „Osobowość roku 2009” w propagowaniu ekologii i siły innowacji w globalnym koncernie. – Również w 2009 roku prezes Zarządu koncernu Bosch otrzymał kolejną prestiżową nagrodę ekologiczną przyznawaną przez Niemieckie Stowarzyszenie ds. Ekologicznego Zarządzania. Nagroda honorowała jednocześnie rozwój innowacyjnych i przyszłościowych technologii, w jakie inwestuje Bosch. Rudolf Colm jest członkiem Zarządu Robert Bosch GmbH od 2004 roku, a od roku 2008 kieruje działem branżowym Dobra Użytkowe i Techniczne Wyposażenie Budynków. Dr Colm odpowiada także za centralne działy zakupów, logistyki i ubezpieczeń. Koordynuje działania wszystkich organizacji regionalnych w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Swoją karierę w firmie Bosch Rudolf Colm rozpoczął w roku 1983 w Mediolanie na stanowisku kierownika działu controllingu. Przez lata zdobywał doświadczenie, pracując w wielu działach i krajach, by w roku 2004 zostać członkiem Zarządu Robert Bosch GmbH i przyjąć odpowiedzialność za region Azji i Pacyfiku. Od lewej: Klaus Huttelmaier – prezes Robert Bosch AG Austria, reprezentant Grupy Bosch w Austrii, prezes spółek Robert Bosch w Czechach i Słowacji, odpowiedzialny regionalnie za kraje Europy Środkowo-Wschodniej; dr Rudolf Colm – członek Zarządu Robert Bosch GmbH – kieruje działem branżowym Dobra Użytkowe i Techniczne Wyposażenie Budynków, odpowiada także za centralne działy zakupów, logistyki i ubezpieczeń, koordynuje działania wszystkich organizacji regionalnych w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce; Krystyna Boczkowska – prezes Zarządu Robert Bosch Sp. z o.o., reprezentant Grupy Bosch w Polsce; Franz Fehrenbach – prezes Zarządu Robert Bosch GmbH. Klaus Huttelmaier od roku 2011 pełni funkcję prezesa Robert Bosch AG Austria, reprezentanta Grupy Bosch w Austrii, prezesa spółek Robert Bosch w Czechach i Słowacji, odpowiedzialnego regionalnie za kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Pracę w firmie Bosch rozpoczął w roku 1982 w dziale elektronarzędzi. W swojej karierze przez 9 lat był członkiem Zarządu Power Tools, a od roku 2000 przez kolejnych 11 lat był członkiem Zarządu działu Termotechnika. 2 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | aktualności Gala z okazji 125-lecia istnienia firmy Bosch i 150 rocznicy urodzin Roberta Boscha 7 września 2011 roku w Arkadach Kubickiego w Warszawie odbyła się uroczysta gala jubileuszowa z okazji 125-lecia firmy Bosch oraz 150 rocznicy urodzin Roberta Boscha. Historię sukcesu świętowało wielu znamienitych gości, reprezentanci Senatu RP, protokołu dyplomatycznego, władz samorządowych, przedstawiciele świata biznesu, kultury, sztuki, partnerzy handlowi i przyjaciele firmy Bosch. W części oficjalnej wieczoru odbyła się rozmowa moderowana z udziałem Krystyny Boczkowskiej, prezesa Zarządu Robert Bosch Sp. z. o.o., Klausa Huttelmaiera, prezesa Robert Bosch AG Austria, odpowiedzialnego za region Europy Środkowo-Wschodniej oraz Joachima Rogalla, reprezentanta Fundacji im. Roberta Boscha. Rozmówcy dyskutowali o czynnikach sukcesu firmy, perspektywach jej dalszego rozwoju, strategii wzrostu, historii firmy Bosch w Polsce, a także o celach i priorytetach działalności Fundacji im. Roberta Boscha. W rozmowie omówiono również znaczenia hasła „Technologia bliżej nas”. W części artystycznej gali wystąpił Ferenc Cakó, węgierski prekursor sztuki animacji piaskiem, który zaprezentował pokaz na temat historii firmy Bosch. Wieczór zakończył się recitalem Urszuli Dudziak. Justyna Bogucka aktualności | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 3 Spotkanie sieci AutoCrew w Łochowie Tegoroczna konferencja dla sieci serwisów AutoCrew Spotkanie przebiegało pod hasłem „Nam możesz odbyła się w prawdziwej oazie spokoju i komfortu zaufać”. Określa ono jednocześnie światowy projekt dla otoczonej wspaniałą przyrodą. serwisów AutoCrew poświęcony zagadnieniom związanym z kompleksową obsługą klienta, rozwojem jakościowym warsztatów, zarządzaniem personelem zatrudnionym w warsztatach AutoCrew oraz jego kompetencjami. Poruszone tematy poświęcone były pozycji rynkowej sieci i podstawom sukcesu, badaniom jakościowym, szansom i perspektywom wynikającym z uregulowań GVO oraz zarządzania kompetencjami pracowników serwisów. Prezentacje zilustrowane zostały ofertą materiałów informacyjnych, marketingowych i związanych z procesem obsługi klienta stworzonych dla sieci AutoCrew w Europie. Zaprezentowano również kompleksowy program współpracy z firmą Bosch w zakresie oferty produktowej części oraz urządzeń diagnostycznych, jak również W pałacu w Łochowie mieliśmy zaszczyt gościć przedstawicieli sieci AutoCrew. Reprezentowana była przez szkoleń technicznych w Centrum Szkoleniowym RBPL. Jednym z ważniejszych aspektów spotkania było większość z ponad 50 firm z całej Polski. Ze strony firmy przedstawienie historii sieci w Polsce. Powodem ku temu Bosch w spotkaniu uczestniczyli pracownicy Działu Części była 10 rocznica jej funkcjonowania na rynku polskim. Samochodowych oraz przedstawiciele firm współpracują- Wszystkim członkom sieci życzymy kolejnych 10 lat cych w rozwoju sieci AutoCrew w Polsce: Inter Cars SA sukcesów! oraz ZF Services. Ewa Peresada Bosch Service i AutoCrew łatwe do znalezienia lokalizatorze internetowym Zumi na stronach www.zumi.pl. Na wizytówkach serwisów w Zumi obok informacji na temat działalności serwisów, ofert dodatkowych, np. Obecnie każdy klient może bez takich jak np. reklama w branżowej stacji kontroli pojazdów, naprawy problemu odnaleźć najbliższy prasie ogólnopolskiej oraz wspiera- automatycznych skrzyń biegów itp., warsztat Bosch Service lub nie inicjatyw lokalnych serwisów, ale są również zdjęcia poszczególnych AutoCrew. także należy sięgać po rozwiązania firm. bardziej nowatorskie. Jednym Efekty naszych działań internauci Jest wiele możliwości promowania z działań marketingu serwisowego – kierowcy samochodów mogą już sieci serwisów. Można korzystać jest umieszczenie wszystkich warsz- ocenić sami. zarówno z rozwiązań tradycyjnych, tatów w najpopularniejszym w Polsce Ewa Peresada 4 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | porady Praca przy systemach wysokonapięciowych W przyszłości do warsztatów będzie trafiać coraz więcej samochodów my Bosch, niedługo w Niemczech hybrydowych. Przekazujemy więc zbiór informacji na temat wymagań, i Europie pojawią się kolejne modele jakie wiążą się z tym dla mechaników samochodowych, a także zasady z podwójnym napędem. bezpieczeństwa obowiązujące warsztat przy naprawie i obsłudze Nowe wymagania stawiane systemów wysokonapięciowych. serwisom Samochody elektryczne nie są i połączenia jej z aktywną ochroną Udział samochodów hybrydowych we wynalazkiem ostatnich lat. Pomysł środowiska. Tempo popularyzacji flocie pojazdów jest obecnie niewiel- zastosowania w samochodzie napędu tego rodzaju napędu będzie jednak ki. Jednak warsztaty samochodowe elektrycznego liczy sobie niemal tyle zależeć od postępu prac nad techno- muszą liczyć się z tym, że w przyszło- lat co historia motoryzacji. Mimo że logią akumulatorów. ści naprawy i serwisowania będzie silnik elektryczny w porównaniu Rozwiązaniem tymczasowym wymagała coraz większa liczba aut do silnika spalinowego wykazuje na drodze do samochodów z napę- z tym napędem. Dlatego specjaliści bardzo wysoką sprawność i nawet dem czysto elektrycznym są samo- z Boscha zalecają właścicielom w od najniższych prędkości obroto- chody hybrydowe, których coraz warsztatów odpowiednie przygoto- wych jest w stanie rozwinąć wysoki więcej pojawia się na rynku. Według wanie personelu już dzisiaj. moment obrotowy, nie zyskał popu- firmy Bosch, jednego z najbardziej Wymagania, jakie musi spełnić larności w ubiegłym stuleciu. Prze- znaczących producentów układów warsztat, by obsługiwać samochody mysłowi motoryzacyjnemu nie udało hybrydowych, nie ma już dziś hybrydowe, są dość zróżnicowane. się bowiem opracować zadowalają- na świecie producenta samochodów, Z jednej strony, podwójny napęd cych rozwiązań pozwalających który nie badałby u siebie możliwości komplikuje diagnozę. Interakcje na akumulowanie energii elektrycz- rozwoju takich modeli. Dzięki zachodzące pomiędzy silnikiem nej. Akumulatory samochodowe są systemowi Start/Stop, odzyskowi spalinowym a elektrycznym dają wciąż za ciężkie i zapewniają stosun- energii hamowania oraz optymaliza- w efekcie nieznane dotychczas kowo niewielki zasięg. cji pracy silnika spalinowego samo- warunki pracy układu napędowego chody hybrydowe oszczędzają Hybryda jako rozwiązanie przejściowe paliwo. Ponadto ze względu na zwiększe- Elektryfikacja napędu nie ominie nie momentu obrotowego napędy jednak w przyszłości samochodów. hybrydowe zapewniają większą W perspektywie długoterminowej dynamikę jazdy. Po Toyocie i Hondzie jest to z dzisiejszego punktu widzenia modele hybrydowe wprowadzili jedyny sposób zaspokojenia rosną- na rynek także pierwsi producenci cych na całym świecie potrzeb w Niemczech (Porsche i Volkswagen). w zakresie indywidualnej mobilności Według informacji uzyskanej od fir- Pojazdy hybrydowe stawiają nowe wymagania warsztatom przy serwisowaniu i pracach naprawczych. Na zdjęciu widać nowe urządzenie FSA 050, za którego pomocą mechanik może sprawdzić brak występowania wysokiego napięcia na zaciskach komponentu przed przystąpieniem do prac naprawczych. Odłączenie zasilania systemów wysokonapięciowych poprzez usunięcie zwory serwisowej. Przed przystąpieniem do prac naprawczych komponentów wysokonapięciowych trzeba założyć specjalne rękawice izolacyjne. porady | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 5 i mogą powodować nowe, nieznane dotąd błędy i usterki. Wsparcie dla warsztatów Z drugiej strony, wyspecjalizowany personel musi przygotować się do obsługi układów wysokonapięciowych (HV – High Voltage), które wymagają stosowania specjalnych zasad bezpieczeństwa. Mechanicy będą się stykać także z nowymi komponentami, takimi jak silniki elektryczne, energoelektroniką (inwertery), elektryczne sprężarki środków chłodzących, układy sterowania ładowaniem oraz wysokonapięciowe akumulatory. Klasyczny ołowiowo-kwasowy akumulator startowy nie ma nic wspólnego z akumulatorem wysokonapięciowym, który posiada własny system dystrybucji energii cieplnej oraz dodatkowe obwody chłodzące, a także własny sterownik. Podczas diagnozy sterowników mechanicy muszą przygotować się także na szereg nowych funkcji i wartości mierzonych. Aby mogli w sposób kompetentny interpretować dane diagnostyczne oraz niezawodnie lokalizować źródła błędów, muszą przyswoić zasób nowych informacji na temat układów hybrydowych. Zagrożenia w pracy z układami wysokonapięciowymi Samochody hybrydowe są wyposażone w dwie sieci pokładowe. Klasyczna sieć 12 V zasila silnik spalinowy, elektrykę pojazdu oraz układy bezpieczeństwa i komfortu. Do zasilania napędowego silnika elektrycznego i innych komponentów zużywających dużo energii, takich Niedawno na rynek trafiły dwa modele hybrydowe Porsche Cayenne i VW Touareg wyposażone w układy hybrydowe Boscha. Jako czołowy na świecie producent, firma Bosch zatrudnia ponad 800 konstruktorów w dziale rozwoju komponentów i układów do pojazdów hybrydowych i elektrycznych. Spółka joint venture SB LiMotive założona wspólnie z Samsungiem zajmuje się projektowaniem i produkcją akumulatorów litowo-jonowych do zastosowań motoryzacyjnych. Na rynku wtórnym Bosch angażuje się w działania mające na celu umożliwienie serwisowania i naprawy pojazdów hybrydowych. Oprogramowanie serwisowe ESI[tronic] zawiera dane na temat wszystkich najważniejszych modeli pojazdów hybrydowych. Dzięki temu użytkownik może wykonywać odczyty i kasować pamięć błędów, przeprowadzać testy działania poszczególnych funkcji i elementów nastawczych, mierzyć wartości rzeczywiste komponentów wysokonapięciowych oraz aktywować tryb analizy spalin. Tryb ten zapewnia, że podczas analizy spalin oraz identyfikacji błędów na biegu jałowym silnik spalinowy nie wyłączy się. Bosch oferuje także diagnoskop FSA 050 umożliwiający diagnozę samochodów hybrydowych. Miernik wysokiego napięcia można wykorzystać do sprawdzenia złączy, braku napięcia oraz rezystancji izolacji w układach wysokiego napięcia. Można go używać jak samodzielnego przyrządu pomiarowego lub bezprzewodowo z testerami serii FSA. Ponadto, Bosch, obecnie tylko na terenie Niemiec, oferuje możliwość przeszkolenia personelu warsztatu pod kątem nowych wymagań związanych z obsługą samochodów hybrydowych. Podczas dwudniowego kursu mechanicy i blacharze uzyskują kwalifikacje „specjalisty ds. pojazdów z siecią wysokiego napięcia”. W przyszłości tego typu informacje będą dostępne również poprzez infolinię techniczną Boscha. jak np. sprężarka środka chłodzącego, oraz do magazynowania energii elektrycznej potrzebna jest druga sieć posiadający zwykłe kwalifikacje. Zanim jednak zaangażuje wysokonapięciowa. się ich do standardowych czynności przy pojazdach z siecią W obecnie produkowanych modelach samochodów wysokiego napięcia, muszą oni zostać poinstruowani hybrydowych w sieci wysokiego napięcia może występo- o specyficznych zagrożeniach związanych z pracą. Do za- wać napięcie do 650 V i natężenie do 500 A. Wartości te grożeń takich należy np. sytuacja, w której silnik spalinowy stanowią zagrożenie dla życia. Dlatego wszelkie czynności przy włączonym zapłonie i niskim stanie naładowania przy samochodach z napędem hybrydowym mogą być akumulatora wysokonapięciowego może samoczynnie się wykonywane wyłącznie przez osoby, które mają odpo- uruchomić. Ponadto, pracownicy warsztatu muszą zostać wiednie kwalifikacje. poinformowani, które podzespoły i elementy okablowania Standardowe czynności obsługowe w pojazdach mogą być komponentami wysokonapięciowymi, ponieważ hybrydowych mogą wykonywać mechanicy warsztatu nie wolno ich dotykać. Przewody wysokonapięciowe mają Przed pomiarami wysokiego napięcia każdorazowo należy sprawdzić miernik. Weryfikację poprawności wskazań urządzenia przeprowadza się przez pomiar napięcia na znanym źródle napięcia. Aby sprawdzić oporność izolacji, należy użyć specjalnego urządzenia. FSA 050 firmy Bosch generuje w tym pomiarze wartość napięcia do 1kV. Przewody wysokonapięciowe zwykle są oznaczane kolorem pomarańczowym. 6 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | porady ra niskonapięciowego. Następnie nego źródła zasilania, np. gniaz- mechanik musi odblokować i wyjąć da 220 V. Dopiero po stwierdzeniu zworą serwisowa. Prowadzi to braku napięcia w układzie wysokiego do przerwania obwodu w akumulato- napięcia można zdjąć rękawice rze wysokonapięciowym. Aby izolacyjne i przystąpić do dalszych zapobiec przypadkowemu zamonto- czynności. waniu wtyku diagnostycznego przez któregoś z pracowników, mechanik Kontrola rezystancji izolacji powinien dla własnego bezpieczeń- Komponentów wysokonapięciowych stwa zawsze przechowywać wtyk nie wolno naprawiać przy użyciu w bezpiecznym miejscu. standardowych technik warsztato- Dodatkowo w części, gdzie wych. Dotyczy to w głównej mierze znajduje się akumulator wysokona- przewodów wysokonapięciowych. pięciowy należy umieścić specjalną Jeżeli stwierdzono defekt lub uszko- tablicę informującą kolegów, że dzenie np. w wyniku wypadku, przeważnie izolację w kolorze trwają prace przy układzie wysokiego komponenty wysokonapięciowe pomarańczowym. napięcia. Po usunięciu wtyku diagno- muszą zostać wymienione. Należy stycznego należy odczekać określony przy tym kierować się zaleceniami Odcięcie napięcia w układzie czas, aż rozładuje się kondensator producenta pojazdu. wysokiego napięcia wysokiego napięcia w inwerterze. Nie wolno wykonywać żadnych Na przykład Toyota podaje tutaj komponentów wysokonapięciowych czynności w układach wysokiego czas 5 minut. należy zmierzyć rezystancję izolacji Diagnoza sterowników pojazdów hybrydowych wymaga nowego oprogramowania dla specyficznego układu sterowania. napięcia, gdy znajdują się one Następnie mechanik musi zapew- Po wykonaniu wszelkich napraw przewodów wysokonapięciowych pod napięciem. Dlatego przed przy- nić sobie łatwy dostęp do układu i porównać ją z danymi producenta. stąpieniem do pracy z komponentami wysokiego napięcia, np. poprzez Do wykonania tego kroku potrzebne wysokonapięciowymi, w całym zdjęcie pokrywy obudowy inwertera. są specjalne przyrządy pomiarowe. układzie musi zostać odcięte napię- Potem, za pomocą odpowiedniego Np. diagnoskop FSA 050 firmy Bosch cie. Mogą tego dokonać wyłącznie przyrządu pomiarowego musi generuje napięcie do 1000 V podczas pracownicy mający odpowiednie sprawdzić brak napięcia w przewo- tego pomiaru i posiada zakres kwalifikacje. Do czasu stwierdzenia dach wysokonapięciowych. Do wyko- pomiarowy do 200 gigaomów (GΩ). braku napięcia mechanik musi nosić nania tego kroku potrzebny jest specjalne rękawice izolacyjne, sprawny próbnik napięcia mierzący wysokiego napięcia wymaga zacho- których izolacyjność należy spraw- w zakresie dostosowanym do potrzeb wania odwrotnej kolejności wykony- dzić przed użyciem. układu wysokiego napięcia. wanych czynności. Przed zamonto- Przed przystąpieniem do sprawdza- waniem i zablokowaniem wtyku wysokiego napięcia, należy przede nia braku napięcia pracownik musi diagnostycznego mechanik musi wszystkim wyjąć kluczyk ze stacyjki skontrolować prawidłowość działania ponownie założyć rękawice i odłączyć biegun ujemny akumulato- próbnika, korzystając ze sprawdzo- izolacyjne. Aby wyłączyć napięcie w układzie Możliwości oprogramowania ESI[tronic] pozwalają na diagnozę sterowników w pojazdach hybrydowych. Ponowne uruchomienie układu Do prawidłowej interpretacji wartości mierzonych potrzebne są informacje o odpowiednich wartościach referencyjnych. Bosch Service i AutoCrew w Polsce | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 7 Sieć przynosi korzyści rozwijać się technicznie i kupować nowe urządzenia – wówczas spada jakość napraw, a klienci odchodzą. Warsztaty, które zrezygnowały z uczestnictwa w naszej sieci i zaprze- Uważam, że klient będzie wybierał wciąż nowe miejsca stały potrzebnych inwestycji, oferują automatycznie realizacji usług: od warsztatów autoryzowanych przez pozornie tańsze usługi: rzekomy przegląd, który de facto producentów pojazdów, po warsztaty nieautoryzowane, polega jedynie na wymianie oleju, kosztuje 200 zł. W nowo- zrzeszone w sieciach Bosch Service czy AutoCrew – mówi czesnym serwisie kompleksowy przegląd, zgodny z zalece- Robert Dzierżanowski, kierownik ds. rozwoju koncepcji niami producenta auta, w zależności od modelu wyceniany serwisowych firmy Robert Bosch. jest na co najmniej 700-800 zł. Ta różnica w przychodzie to inwestycja w przyszłość. Czy warsztaty niezależne powinny należeć do sieci? Obecność w sieci daje warsztatom potencjał do wszech- Serwisom zrzeszonym w sieci administrator wskazuje stronnego rozwoju. Nie dziwmy się, że serwisy oponiarskie panujące na rynku kierunki rozwoju. Doradza warsztatom, kupują urządzenia do obsługi klimatyzacji, czy próbują co zrobić, by się rozwijały, a także, by we właściwym czasie rozszerzać zakres oferowanych usług o badania diagno- inwestowały w odpowiednie wyposażenie i wiedzę, styczne – wymaga tego park samochodowy, który obsługu- podążając za rozwojem technologii motoryzacyjnej. ją. Samochody są coraz bardziej skomplikowane i proste Na przykład, zgodnie z nowymi przepisami modele samo- czynności, jak np. wymiana okładzin hamulcowych, chodów homologowane po 1 stycznia 2011 r. będą wyposa- wymagają coraz częściej podłączenia urządzenia diagno- żane w klimatyzację z nowym czynnikiem chłodniczym stycznego. Warsztaty muszą więc poszukiwać możliwości R 1234 yf, a od 2017 r. czynnik ten będzie obowiązkowy we naprawy samochodów nowej generacji, ich rozwoju wszystkich pojazdach sprzedawanych w Unii Europejskiej. oczekują też kierowcy. Warsztatom nie myślącym o rozwo- Oznacza to, że dopiero za około 2 lata będą potrzebne ju i przyszłości można zacytować jedną z myśli Roberta urządzenia do obsługi klimatyzacji nowego typu na czynnik Boscha: „Kto nie chce stawać się lepszym, przestaje być R 1234 yf. Jeżeli dzisiaj serwis kupi urządzenie do obsługi dobrym”. nowego czynnika, to przez najbliższe 2 lata będzie ono bezużyteczne. Mały, jedno- lub dwustanowiskowy serwis nie jest w stanie wygenerować dostatecznie dużych dochodów, by Jakie są trendy rozwoju warsztatów niezależnych? Każdy właściciel warsztatu musi sam wybrać drogę rozwoju. Niektórym wystarcza niewielka działalność 8 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | Bosch Service i AutoCrew w Polsce na nią kompleksowo, nie ocenia samej tylko naprawy. Z badań rynkowych przeprowadzonych przez firmę Bosch wynika, że klienci chcą być obsłużeni profesjonalnie, to znaczy oczekują precyzyjnej informacji o tym, co zostało naprawione w samochodzie. Z warsztatu nie może wyjechać samochód z uszkodzoną wycieraczką czy przepaloną żarówką, bo klient przede wszystkim osiedlowego warsztatu, lecz jeśli ktoś Wiele warsztatów w naszych zauważa to, co jest widoczne gołym chce wzmocnić pozycję swojego sieciach (ponad 90) ma wdrożony okiem, a nie to, co ukryte głęboko warsztatu na lokalnym rynku, powi- system zarządzania jakością ISO w komorze silnika lub w zawieszeniu. nien przystąpić do sieci warsztatowej. zgodnie z normą 9001:2008. W przy- A jak zauważy taki błahy błąd serwisu, Żeby zrealizować ten cel, często padku firm chcących przystąpić to cała praca włożona w realizację trzeba znaleźć właściwy sposób do naszej sieci, wymagamy spełnienia naprawy, zostaje zbagatelizowana – finansowania – kredyt lub leasing. standardów zawartych na naszej warsztat będzie postrzegany przez Należy więc znaleźć odpowiednie stronie internetowej www.bosch- klienta jako nieprofesjonalny. Mało proporcje pomiędzy przychodami service.pl lub www.auto-crew.pl. tego, klient opowie o tym swoim i kosztami a możliwościami Przy sześciu istniejących stanowi- znajomym tworząc antyreklamę inwestowania. skach serwisowych, co uważamy serwisowi. Dlatego należy doceniać za rozwiązanie optymalne, inwestycje szkolenia personelu pracującego O jakich kwotach mówimy? sięgają rzędu kilkudziesięciu tysięcy w punkcie obsługi klienta. Są równie Inwestycje w przynależność do jednej złotych, ale trudno jest określić stałą ważne jak szkolenia techniczne. z naszych sieci (Bosch Service lub kwotę. Osobnym problemem jest niewielka liczba absolwentów średnich szkół AutoCrew) trudno określić kwotą. O kwocie możemy mówić wówczas, Firmę tworzą ludzie… zawodowych trafiających do zawodu. gdy ktoś ma działkę, na której chce W dzisiejszych czasach istotną rolę Poszukiwani są wszechstronni zbudować warsztat. Takich przypad- odgrywa „nietechniczna” strona fachowcy. Zdarza się, że osoby, które ków jest bardzo niewiele, ale są one obsługi klienta – weryfikacja samocho- nawet długo pracowały w autoryzowa- dla nas najcenniejsze, gdyż wówczas du pod kątem wykonania dodatko- nym serwisie samochodowym, miały możemy pomóc na etapie projektu, wych czynności i porada techniczna styczność wyłącznie z jedną marką sugerując odpowiednie przygotowa- w rozmowie z klientem. Naprawa i jednym urządzeniem diagnostycz- nie infrastruktury budynku i rozpla- techniczna oczywiście musi być nym. Dlatego nie zawsze sprawdzają nowanie serwisu. wykonana solidnie i zgodnie z doku- się w warsztacie wielomarkowym, mentacją. Klient ocenia usługę patrząc gdzie trzeba wykazać się wiedzą Z reguły współpracujemy z firmami już funkcjonującymi na rynku i mającymi odpowiednią renomę. Warsztat z logo naszej sieci musi mieć minimum cztery stanowiska obsługowe, stanowisko rolkowe do badania geometrii, urządzenie do obsługi klimatyzacji, urządzenie diagnostyczne typu KTS, punkt obsługi klienta lub poczekalnię. Warsztat powinien mieć też wdrożony proces obsługi klienta. Musi być w stanie rzetelnie poprowadzić klienta od momentu zgłoszenia usterki do wydania kluczyków po naprawie w sposób analogiczny, jak w autoryzowanych serwisach. Bosch Service i AutoCrew w Polsce | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 9 osób i dokumentację techniczną na minimalnym poziomie pozwalającym na stopniowe rozwijanie się w kierunku diagnostyki systemów wtryskowych. Obecnie warsztaty te zajmują się diagnostyką systemów wtryskowych, ale w przyszłości przewidujemy również inne specjalizacje. Część z nich będzie mogła ubiegać się o autoryzację Bosch Service lub AutoCrew. Czy możliwa jest symbioza warsztatów niezależnych i autoryzowanych? Uważam, że dla każdego jest miejsce podstawową na temat funkcjonowania Jak rozwija się sieć Boscha? na rynku, każdy powinien dbać poszczególnych układów pojazdu. Mamy i chcemy stworzyć sieć stabilną, o własny rozwój i nie należy na siłę Urządzenia diagnostyczne obsługiwa- dobrą jakościowo i profesjonalną. walczyć z trendami rynkowymi. ne są wprawdzie w sposób intuicyjny, Musi być powiększana o warsztaty Od 2004 r. obowiązują w Polsce lecz nie zwalniają mechanika, który je spełniające wysokie standardy przepisy GVO, które mówią, że obsługuje, z obowiązku myślenia. jakościowe. Planów ilościowych przy odpłatnych usługach klient ma na najbliższe lata nie określamy prawo wyboru i nie ma obowiązku Czy warsztat powinien specjalizować w sposób bezwzględny. Natomiast naprawy w autoryzowanym warszta- się w obsłudze aut jednej marki, czy naszym celem jest zwiększanie cie. Z kolei producent samochodu wręcz przeciwnie? udziału na rynkach lokalnych, polega- musi uznać gwarancję, jeżeli wykona- Trudno jest generalizować. W naszej jące na wzroście znaczenia poszcze- nie odpłatnej usługi nie miało wpływu sieci istnieje grupa warsztatów, która gólnych serwisów. na usterkę. chce specjalizować się w usługach Pod logo Bosch Service występują Bardzo dobrze układa się współ- na rzecz konkretnej marki pojazdu. warsztaty Bosch Car Service zajmują- praca pomiędzy koncepcjami serwiso- Ale też wiele firm odchodzi od takiego ce się kompleksową obsługą samocho- wymi Boscha i punktami dealerskimi rozwiązania, gdyż stali klienci zmie- dów, wykonujące przeglądy, naprawy, na lokalnych rynkach. Są pewne niając marki samochodów chcą diagnostykę elektroniki i mechaniki, czynności, jak naprawy zawieszeń czy korzystać z usług danego serwisu. ale bez specjalistycznej naprawy układów wtryskowych, które warszta- Wąska specjalizacja może być prze- systemów wtryskowych Diesla. ty naszych sieci wykonują na korzyst- szkodą, chociaż z punktu widzenia Natomiast naprawą systemów wtry- niejszych warunkach, a przy bardzo wyposażenia warsztatu obsługa skowych do silników wysokoprężnych skomplikowanych elektronicznie pojazdów jednej marki ułatwia zajmują się warsztaty Bosch Diesel naprawach wspomagają nas serwisy posiadanie bardziej kompleksowej Service specjalizujące się w starszych autoryzowane przez producentów wiedzy i najlepszych urządzeń. systemach oraz serwisy działające pojazdów. Kosztowne narzędzia specjalne pod szyldem Bosch Diesel Centrum, warsztaty często kupują wspólnie, co z urządzeniami do diagnozowania na rynku i uważam, że klient będzie obniża koszty. wszystkich systemów. wybierał wciąż nowe miejsca realizacji Jestem daleki od sugerowania Oddzielną siecią jest AutoCrew, Dla wszystkich są pieniądze usług: od warsztatów autoryzowanych warsztatom, które chcą się rozwijać, której zakres usług jest analogiczny, przez producentów pojazdów, by wybierały specjalizację. Nawet jak w Bosch Car Service. Oferujemy po warsztaty nieautoryzowane, autoryzowane serwisy odchodzą też systemy partnerskie. Dla mniej- zrzeszone w sieciach Bosch Service od specjalizacji jednomarkowej. szych warsztatów jedno-, dwu- lub czy AutoCrew. I trzeba pamiętać, że Obsługę wielomarkową ułatwia trzystanowiskowych, które nie są dzieje się tak z korzyścią dla wszyst- stosowanie identycznych komponen- w stanie spełnić warunków przynależ- kich: klienta, Bosch Service, Auto- tów w pojazdach wielu marek, co jest ności do jednej z naszych sieci, mamy Crew, jak i dla ASO producenta wynikiem porozumień pomiędzy tzw. program modułowy, w którym pojazdu. producentami aut. oferujemy urządzenia, przeszkolenie Rozmawiał Ryszard Polit 10 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | układy i komponenty Boscha 100 powodów, które Bezpieczna, czysta i ekonomiczna jazda: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 Radar dalekiego zasięgu Czujnik ultradźwiękowy (Parkpilot) Peryferyjny czujnik przyspieszenia Moduł wentylatorów chłodnic Czujnik temperatury zewnętrznej Czujnik temperatury wody Zapłonnik lamp ksenonowych Elementy mechaniczne układu hamulcowego Aluminiowy zacisk hamulcowy Tarcza hamulcowa Wentylowana tarcza hamulcowa Czujnik prędkości koła Elektryczne sterowanie mocą Elektrycznie wspomagany układ kierownicy typu Belt-Drive Elektrohydrauliczny moduł wykonawczy Przekładnia bezstopniowa typu pushbelt Sterowanie przełożeniami Sterowanie czujnikiem momentu obrotowego Elektromechaniczny nastawnik Czujnik prędkości obrotowej Napęd hybrydowy (silnik elektryczny) Inwerter Zintegrowany silnik-alternator Alternator Czujnik ciśnienia powietrza doładowania Układ przeciwblokujący ABS Elektroniczny układ stabilizacji toru jazdy ESP® DCU Zawory wodne Pneumatyczny zawór recyrkulacji spalin Dmuchawa powietrza dodatkowego Rozrusznik Rozrusznik Start/Stop Czujnik temperatury powietrza w kolektorze ssącym 35 Masowy przepływomierz powietrza 36 Kolektor dolotowy 37 Wysokociśnieniowa pompa benzyny 38 Wysokociśnieniowy wtryskiwacz paliwa 39 Wtryskiwacz wielopunktowego wtrysku benzyny 40 Świeca zapłonowa 41 Kompaktowa cewka zapłonowa 42 Cewka zapłonowa zespolona 43 Wtryskiwacz do układu wtrysku gazu ziemnego 44 Szyna paliwowa – odkuwana 45 Piezowtryskiwacz do układu Common Rail – Diesel 46 Wtryskiwacz elektromagnetyczny do układu Common Rail – Diesel 47 Piezowtryskiwacz układu bezpośredniego wtrysku benzyny 48 Elektromagnetyczny wtryskiwacz bezpośredniego wtrysku benzyny 49 Świeca żarowa 92 2 82 83 89 66 67 85 86 88 79 48 87 80 59 60 71 61 62 69 75 12 70 3 93 94 99 75 91 84 68 9 8 10 11 17 12 układy i komponenty Boscha | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 11 mówią same za siebie zintegrowane układy i komponenty marki Bosch 50 Czujnik wysokiego ciśnienia układu Common Rail 51 Czujnik temperatury paliwa 52 Czujnik prędkości obrotowej pompy 53 Czujnik ciśnienia 54 Czujnik temperatury 55 Czujnik położenia wałka rozrządu 56 Czujnik spalania stukowego 57 Szerokopasmowa sonda lambda 83 58 Wysokociśnieniowa pompa CR – do Diesla 59 Akumulator 60 Elektroniczny system zarządzania akumulatorem 61 Elektroniczny czujnik akumulatora 62 Wskaźnik stanu akumulatora 63 Syrena alarmowa 64 Pompa hamulcowa 65 Wspomaganie układu hamulcowego 66 Automatyczny hamulec postojowy 82 95 81 81100 63 72 38 76 90 3740 41 42 43 77 72 36 39 44 45 46 47 49 73 28 74 50 51 52 78 53 54 55 56 57 58 65 27 34 35 26 32 27 25 28 15 33 5 6 16 96 24 30 31 2129 4 18 2 19 22 9723 20 1 13 14 98 7 96 97 2 67 Hamulec bębnowy 68 Dwustanowa sonda lambda 69 Moduł dozujący systemu Denoxtronic PC/LD 70 Moduł tłoczący systemu Denoxtronic PC/LD 71 Filtr cząstek stałych 72 Sterownik poduszek powietrznych 73 Czujnik kąta obrotu 74 Czujnik przyspieszeń bocznych i konta przechyłu 75 Peryferyjny czujnik ciśnienia 76 Czujnik kąta obrotu kierownicy 77 Elektroniczna przepustnica 78 Moduł pedału przyspieszenia 79 Sterownik silnika (ECU) 80 Sterownik silnika (EDC) 81 Napęd wycieraczek 82 Bezprzegubowa wycieraczka Aerotwin 83 Element wykonawczy sterownika fotela 84 Czujnik obciążenia fotela pasażera 85 Sterownik układu Night Vision 86 Moduł dmuchawy 87 Siłownik klapy recyrkulacji powietrza 88 Kontroler dmuchawy 89 Elektryczna pompa paliwa 90 Zawór opróżniania pochłaniacza par paliwa 91 Napęd podnośnika szyb 92 Napęd dachu przesuwnego 93 Kamera wielofunkcyjna ze sterownikiem 94 Czujnik deszczu 95 Czujnik klimatyczny 96 Czujnik zmiany wysokości pojazdu 97 Czujnik kolizji z pieszym 98 Układ adaptacji prędkości jazdy (ACC) 99 Kamera noktowizyjna (Night Vision) 100 Półprzewodniki 12 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | Bosch Service w Polsce Kominiarz przyniósł szczęście Tytuł to może dziwny, gdy dotyczy opisu serwisu samochodowego. Jednak, również pani Anna, która (z żalem, jak jak trochę żartem twierdzą Anna i Krzysztof Zarębowie, właściciele wspomina) porzuciła pracę nauczy- należącej do sieci Bosch Service firmy Auto-Land w Zielonej Górze, wizyta cielki. Razem z mężem doszli do wnio- kominiarza jako pierwszego klienta w ich nowym warsztacie naprawdę sku, że 3 stanowiska i 6 pracowników przyniosła im szczęście. w warsztacie to za mało, a na powierzchni około 350 m² więcej urzą- Było to 10 lat temu, właśnie przenieśli- – Kupiłem klej, przetłumaczyłem dzeń się nie zmieści. Zapadła decyzja śmy się na ul. Łąkową 5, gdzie mogli- instrukcję i udało mi się – wspomina. – o szukaniu nowego miejsca i budowie śmy rozwinąć działalność – wspomina Wtedy pomyśleliśmy, że można z tego serwisu. pani Anna. – Dusiliśmy się już w starym żyć. Zacząłem sprowadzać szyby miejscu przy ul. Dąbrowskiego, gdzie i montować je do Golfów, Audi i Opli, Na lody do warsztatu wynajmowaliśmy pomieszczenie. Tu które masowo sprowadzano do Zielo- Zakład przy ul. Łąkowej został otwarty powstały nowe stanowiska, zwiększyli- nej Góry z Niemiec. Choć początkowo w 2001 roku. Jak opowiadają państwo śmy zakres usług. Tu też wstąpiliśmy robiłem to na chodniku, klientów Zarębowie, jego elegancki wystrój do sieci warsztatów Bosch Service. miałem wielu, a konkurencji prawie początkowo peszył klientów, którzy żadnej. przyjeżdżali sprawdzać, czy ceny Początki na chodniku W 1993 roku powstała firma usług nie wzrosły. Właściciele postano- O profesjonalnym zajęciu się państwa Auto-Land. Pan Krzysztof wynajął wili pokazać, że ich warsztat jest Zarębów motoryzacją zadecydował lokal przy ul. Dąbrowskiego, zatrudnił przyjazny, że czekając na naprawę przypadek, a właściwie cała ich seria. pracowników i stopniowo zwiększał można tu wypić kawę, a nawet zjeść Zaczęło się od „malucha”, którego pan zakres wykonywanych prac. Poza lody. Krzysztof, z zawodu elektronik, szybami zajął się montażem alarmów wyszykował dla swojej żony. Po jego samochodowych, potem haków się, że dzieci klientów specjalnie chcą zabiegach fiacik nie tylko „wycią- holowniczych. – Kupno kolejnych do nas przyjeżdżać właśnie na lody – gał” 90 km na godzinę, ale miał urządzeń, np. podnośnika powodowa- opowiada pani Anna. – Oczywiście nie również centralny zamek, elektrycznie ło rozszerzanie usług o wymianę to zdecydowało o naszym sukcesie, podnoszone szyby, a także piękny olejów, klocków hamulcowych, filtrów lecz fakt, że oferujemy najszerszy lazurowy kolor nadwozia z własno- – opowiada Krzysztof Zaręba. zakres usług w mieście. Prowadzimy ręcznie położonego amerykańskiego Na to wszystko było zapotrzebowa- – Kupiliśmy zamrażarkę i okazało kompleksową obsługę pojazdów (poza lakieru. A potem była Mazda, lekko nie, firma się rozwijała i zyskiwała pracami blacharskimi i lakierniczymi), używana, z rozbitą szybą. Jej wstawie- renomę. Liczba klientów rosła, specjalizujemy się m.in. w regeneracji nie przekraczało finansowe możliwo- również dzięki poczcie pantoflowej, turbosprężarek, kompresorów ści młodego małżeństwa. Pieniędzy przekazywaniu informacji, że „Zaręba klimatyzacji, której prowadzimy starczyło tylko na szybę. Jej montaż się zna i robi dobrze”. Wówczas również serwis, dalej oczywiście przeprowadził pan Krzysztof. do pracy w Auto-Landzie przystąpiła montujemy szyby samochodowe. Bosch Service w Polsce | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 13 Dzięki temu, że w latach 2006-2007 w Auto-Landzie wdrożono system rozbudowaliśmy nasz zakład, mogli- zarządzania jakością ISO zgodnie w godzinach 8-18 (do godz. 14 w sobo- śmy w poza dwoma dodatkowymi z normą 9001:2008. ty), pracując na dwie zachodzące stanowiskami utworzyć również stację kontroli pojazdów. Wprowadzenie boschowskich Firma jest czynna codziennie na siebie zmiany. Zatrudnia 20 osób – książeczek serwisowych i kart kontrol- mechaników, elektroników, montaży- nych, zasada, że auto serwisuje jeden stów, diagnostów, a także magazyniera W rodzinie Boscha mechanik, badanie satysfakcji klienta i pracowników biura obsługi klienta. W 2003 roku firma Auto-Land przystą- czy np. system powiadamiania o termi- Do tego dochodzi 14 uczniów z Zespo- piła do sieci Bosch Service. Jak mówią nach przeglądów naprawdę się łu Szkół Zawodowych i OHP, którzy państwo Zarębowie, nie wymagało to sprawdzają – mówi Anna Zaręba. zdobywają fachowe umiejętności od nich wielkich modernizacji, bo już – Widzimy, jak klienci do nas wracają, pod kierunkiem doświadczonych wcześniej mieli kontakty z Boschem, również po zmianach samochodów. mistrzów z Auto-Landu. kupowali tam testery. Teraz dysponują – Nie stawiamy też granic wiekowych, m.in. KTS-ami 650 i 250, analizatorem odrzucając z napraw starsze auta. Hobby na relaks spalin, ostatnio nabyli podnośnik Zajmujemy się każdym do nośności 3,5 Budując przy ul. Łąkowej warsztat, samochodowy. tony – dodaje pan Krzysztof. państwo Zarębowie postawili przy nim Ale – jak podkreślają – nie tylko Auto-Land obsługuje nie tylko też swój dom. Pozwala to panu Krzysz- urządzenia boschowskie są ważne. indywidualnych właścicieli pojazdów, tofowi czasem „wyrwać” się i poświę- Równie istotne są części zamienne, lecz również floty i to tak duże, jak cić trochę czasu na hobby, czyli a także procedury obsługi, które nie należące do lokalnych oddziałów sieci modelarstwo, którym zajmował się tylko ułatwiają pracę, ale i przywiązują handlowych czy banków. Współpracu- jeszcze w dzieciństwie. klientów do zakładu. W tym roku je też z firmami leasingowymi. Po latach wrócił do modeli pływających i to z sukcesami. Od kilku lat Anna i Krzysztof Zarębowie: startuje w mistrzostwach Polski Najważniejsza jest załoga w klasie FSRR V3,5 (był już wicemi- W naszej firmie pracuje 20 osób i ich strzem), a w swoją pasję wciągnął umiejętności są naszym największym dzieci. Córka Joanna w klasie FSRR potencjałem. Dlatego dbamy zarówno V15 weszła już do finałów mistrzostw o szkolenia, jak i atmosferę pracy, staramy świata, w tym roku starty rozpoczął się, by była „rodzinna”. Pamiętamy, że również Krzysztof junior. Tylko pani trzeba wysłuchać ich problemów. Po pracy Anna Zaręba ogranicza się do kibico- organizujemy też wspólne imprezy, np. wania, ale jak twierdzi, wspólna pasja podczas winobrania, organizowaliśmy też wypady do teatru, a nawet filharmonii, cementuje rodzinę i pozwala ode- zimą planujemy kulig. To procentuje. Gdy w Zielonej Górze powstawały nowe tchnąć od warsztatowych spraw, serwisy, nasi pracownicy otrzymywali od nich oferty. Nikt się na nie skusił. którymi na co dzień żyją z mężem. 14 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | diesel Napęd hybrydowy z silnikiem Diesla Dwa napędy – trzy możliwości: napęd Diesla, napęd elektryczny lub napęd hybrydowy w modelu Volvo V60 Diesel Hybrid Model Volvo V60 Diesel Plug-in-Hybrid łączy w sobie trzy technologie napędu. Nowa generacja pojazdów z napędem hybrydowym, w wersji przedseryjnej, miała swoją światową premierę podczas Salonu Samochodowego w Genewie. Napęd hybrydowy w połączeniu w układ Common Rail firmy Bosch. z silnikiem Diesla oraz z możliwością Maksymalny moment obrotowy: ładowania akumulatora z gniazdka 440 Nm. elektrycznego – zgodnie z informacją firmy Volvo model z taką koncepcją Siła współpracy: napęd hybrydowy napędu pojawi się na rynku w 2012 Tryb Pure oznacza napęd hybrydowy. roku. Volvo zamierza wprowadzić Napęd przenoszony jest za pośred- na rynek seryjnie produkowany nictwem sześciobiegowej automa- model V60 Diesel Plug-in-Hybrid, tycznej skrzyni biegów, a współpracą który będzie korzystał z napędu silnika Diesla i silnika elektrycznego hybrydowego z silnikiem Diesla. steruje układ elektroniczny. W tym Układ wtryskowy CRS 3-18 w modelu Volvo V60 Diesel Plug-in-Hybrid: pompa: CP 4 4.2 2 wtryskiwacze: CRI3-18 sterownik: EDC 17 szyna: LWR18 4 Pompa Common Rail trybie szwedzkie auto ma emitować Ciche podróżowanie: czysty napęd średnio zaledwie 49 g CO2 na kilometr elektryczny i zużywać 1,9 litra paliwa na Model Volvo V60 Diesel Plug-in-Hy- 100 km. Jego maksymalny zasięg brid będzie udostępniał trzy różne to 1200 km. W trybie Power model tryby jazdy. Po naciśnięciu przycisku V60 Volvo Diesel Plug-in-Hybrid zmieni się on w samochód o napędzie pracuje z maksymalną mocą. Przy- elektrycznym. Energia zgromadzona śpieszenie od 0 do 100 km/h zajmuje w ogniwach akumulatora litowo-jo- zaledwie 6,9 sekundy. Wtryskiwacz Common Rail nowego o pojemności 12 kWh wystarczy do przejechania 50 Plug-in: szybkie ładowanie kilometrów. Podczas tego trybu jazdy z gniazdka pojazd będzie napędzany wyłącznie Po wyczerpaniu akumulatora można silnikiem elektrycznym. Umieszczo- go doładować z dowolnego gniazdka na na tylnej osi jednostka napędowa o napięciu 230 V. W zależności zapewnia moc około 70 KM i moment od natężenia prądu czas ładowania obrotowy 200 Nm. wynosi od trzech do 7,5 godziny. Szyna W kabinie wyświetlane są informacje Komfortowy układ Common Rail: o zużyciu oleju napędowego i prądu, turbodiesel stanie naładowania akumulatora oraz Przednie koła napędzane są pięciocy- pozostałym zasięgu. Komunikacja lindrowym turbodoładowanym z pojazdem jest możliwa również silnikiem Diesla o mocy 160 kW za pośrednictwem specjalnej aplika- i pojemności 2,4 litra, wyposażonym cji dla telefonów komórkowych. Sterownik silnika diesel | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 15 Bosch eXchange: wzrost obrotów i ochrona środowiska Stosowanie części regenerowanych fabrycznie – to dobry interes. Części regenerowane z gwarancją jakości cieszą się coraz większym popytem wśród kierowców. Dzieje się tak nie tylko w USA, gdzie regeneracja fabryczna osiągnęła już udział prawie 90% w ogólnym rynku napraw samochodów z silnikami Diesla. Także rynek niemiecki może pochwalić się wysokim poziomem wzrostu. Do 2015 roku rynek części regenerowanych będzie według oceny Boscha nadal dynamicznie rosnąć: do 30 milionów produktów rocznie. Oszczędzanie z gwarancją Trudno się dziwić temu trendowi, zwłaszcza że części regenerowane w fabryce Boscha mają wiele ważnych Jak nowa i z gwarancją: pompa wysokociśnieniowa Common Rail (CP3) z programu Bosch eXchange zalet. Kosztują kierowcę do 30% mniej niż nowe, a jednocześnie posiadają zużywa znacznie mniej energii. Ponad 800 części gwarancję jak w przypadku części Dzięki 3,3 miliona sztuk zregenerowa- w programie wymiany nowych! To bardzo interesujący aspekt nych komponentów firma Bosch Warsztaty mogą korzystać z wyjątko- w przypadku starszych samochodów, obniżyła w 2010 roku emisję dwutlen- wej oferty programu Bosch eXchange. w których czasem ze względu na spa- ku węgla (CO2) o ok. 23 000 ton Do wyboru jest ponad 800 części dek wartości pojazdu nie opłaca się w porównaniu do produkcji nowych do samochodów Diesla: począwszy montować nowych części. części. Aby pochłonąć tak gigantyczną od wtryskiwaczy Common Rail, ilość szkodliwych substancji, potrzeba poprzez moduły tłoczące układu 23 000 ton mniej dwutlenku węgla by lasu o powierzchni 1923 hektarów, Denoxtronic, aż do pomp wysokoci- Fabryczna regeneracja części pozwala czyli wielkości 270 boisk piłkarskich. śnieniowych i rozdzielaczowych. Regeneracja chroni także zasoby także chronić środowisko. W porów- Oferta jest dostępna dla prawie naniu do wyprodukowania nowych naturalne. Można dzięki niej zaoszczę- wszystkich typów pojazdów i będzie części samochodowych, regeneracja dzić prawie 90% surowców. rozszerzana. 1 2 3 Trzy kroki dla dobra środowiska: 1. Precyzyjne ustalenie poziomu emisji spalin za pomocą analizatora BEA 900 – pozwala na dokładniejsze sprecyzowanie usterek. 2. Program ESI[tronic] umożliwiający wymianę faktycznie uszkodzonych części. 3. Regeneracja fabryczna uszkodzonych lub zużytych części. 16 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | produkty VW Passat i Bosch Firma Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudzie- z okresu od marca 2005 r. do czerwca 2008 r. – wraz sięciu marek samochodów produkowanych w Europie. z wykazem niektórych części zamiennych produkowa- Warto sobie uświadomić jak wiele elementów z logo nych do niego przez firmę Bosch. Obok nazwy produktów Bosch znajduje się w każdym modelu. umieszczamy numery katalogowe. W przypadku niektórych elementów są to tylko przykłady, gdyż producent W naszym cyklu prezentujemy samochód Volkswagen dokonywał zmian konstrukcyjnych, a wraz z nimi zmienia- Passat, w wersji nadwozia sedan, z silnikiem wysokopręż- ły się numery katalogowe. Dlatego dobór odpowiednich nym o pojemności 1968 cm³ i mocy 103 kW/140 KM części możliwy jest przy użyciu katalogu Bosch. 14 15 16 8 10 8 17 1 3 27 7 23 2 1 Przyrząd sterowniczy, ● czas żarzenia (GZS) Nr 0 281 003 085 2 Alternator (E8 (>) 14V 75/140A) (wyrób regenerowany) Nr 0 986 045 340 3 Rozrusznik (RF74-E25 12V (L)) Nr 0 001 123 014 4 Akumulator rozruchowy S5 (12V 77Ah 780A) Nr 0 092 S50 080 5 Czujnik ciśnienia doładowania (DS.-LDF-T) Nr 0 281 002 401 6 Przepływomierz masowy powietrza (HFM 5) (wyrób regenerowany) Nr 0 986 284 007 7 Sonda regulująca lambda (LSU-4.93) Nr 281 004 148 8 Pompowtryskiwacz (UIS/PDE) Nr 0 414 720 312 9 Wkład filtra paliwa Nr F 026 402 006 10 Wkład filtra powietrza, silnik Nr 1 987 429 404 ● ● ● ● ● ● ● ● ● 20 14 ● 15 ● 16 ● 17 ● 18 ● 19 ● Nr 1 987 947 940 Zestaw rozrządu z pompą cieczy chłodzącej Nr 1 987 948 869 Pióra wycieraczki Aerotwin, komplet Nr 3 397 118 979 Lampa tylna, montaż z lewej strony Nr 0 319 380 705 Lampa tylna, montaż z prawej strony Nr 0 319 380 706 Filtr z węglem aktywnym we wnętrzu pojazdu Nr 1 987 432 397 Okładziny hamulca tarczowego, komplet, przód Nr 0 986 424 797 Zacisk hamulcowy lewy, przedni (wyrób regenerowany) Nr 0 986 473 384 13 11 21 11 Wkład filtra olejowego ● Nr 1 457 429 192 12 Pasek klinowy wielorowkowy ● (6PK 1045) 13 ● 4 12 22 18 24 6 2 26 25 5 19 20 Zacisk hamulcowy prawy, przedni ● (wyrób regenerowany) Nr 0 986 474 384 21 Tarcza hamulcowa, przednia Nr 0 986 479 058 22 Elastyczny przewód hamulcowy, przedni Nr 1 987 481 173 23 Okładziny hamulca tarczowego, komplet, tył Nr 0 986 494 053 24 Tarcza hamulcowa, tylna Nr 0 986 479 247 25 Elastyczny przewód hamulcowy, tylny Nr 1 987 476 284 26 Żarówka, reflektor główny, światła mijania (H7 Plus 50 Pluslife) Nr 1 987 301 072 27 Żarówka, reflektor główny, światła drogowe (H7 Plus 50 Pluslife) Nr 1 987 301 072 ● ● ● ● ● ● ● historia | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 17 Patenty dla lepszej przyszłości Dzięki kreatywnym pomysłom, prowadzonym badaniom ponad 8% obrotów. Prawie połowa tego budżetu jest i systematycznym pracom rozwojowym firma Bosch przeznaczana na badania oraz rozwój produktów chronią- objęła pozycję lidera technologicznego w bardzo wielu cych środowisko i zasoby naturalne. branżach. – Oczywiście badania nad nowymi technologiami są ważne dla zabezpieczenia przyszłości ekonomicznej Imponującym rezultatem konsekwentnego zaangażowa- naszego przedsiębiorstwa. Podstawą jest jednak koncen- nia w Research & Development jest ponad 83 000 aktyw- tracja naszego potencjału innowacyjności na produktach, nych patentów i wniosków patentowych. Tylko w ro- które przyczyniają się do poprawy jakości życia ludzi ku 2010 Bosch zgłosił na całym świecie przeszło 3800 na całym świecie, w myśl idei „Technologia bliżej nas” nowych patentów – co odpowiada liczbie 15 patentów – wyjaśnia strategię firmy Bosch dr Klaus Dieterich, prezes przypadających na każdy dzień roboczy. Firma znajduje Działu ds. Badań i Rozwoju. się na czołowej pozycji w rankingu przedsiębiorstw Celem badaczy w dalszej perspektywie jest wprowa- posiadających największą liczbę patentów na świecie. dzenie nowej technologii do produkcji seryjnej, aby W statystyce wnioskodawców Niemieckiego Urzędu innowacje mogły być wytwarzane w sposób ekonomiczny Patentowego firma Bosch zajmuje pierwsze miejsce. i udostępniane wielu ludziom w atrakcyjnej cenie. Badania jako inwestycja Długi proces od pomysłu do produktu Tak imponujący bilans nie byłby możliwy, gdyby przedsię- Oprócz dobrego wyczucia globalnych trendów badaczom biorstwo ze Stuttgartu nie inwestowało znaczących kwot i konstruktorom potrzeba przede wszystkim kondycji w działalność badawczo-rozwojową. W samym tylko 2010 długodystansowca. Bezpieczne i przyjazne środowisku roku inwestycje wyniosły 3,8 miliarda euro, co stanowi produkty mają często za sobą długi proces rozwojowy, 18 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | historia zanim trafią na rynek i zdobędą popularność. – Od naszych pracowników wymaga to, oprócz fachowej wiedzy i doświadczenia, także szczególnego przekonania do pomysłu oraz wytrwałości w jego realizacji. Zanim bowiem innowacja opracowana na bazie nowych technologii trafi na rynek, może minąć pięć, dziesięć, a nawet więcej lat – tłumaczy Dieterich. Dopiero wówczas, gdy spełnione zostaną takie kryteria, jak cierpliwość, wykorzystanie know-how i realizacja efektywnych procesów wewnętrznych, istnieje szansa, że na końcu długiego i kosztownego procesu tworzenia innowacji powstanie produkt, który odniesie sukces. Tylko dzięki temu Bosch potrafił się wnioskami patentowymi i zarzą- 34 000 kreatywnych umysłów – ochronić tak ważne pomysły i kon- dzaniem innowacjami. zarządzanie innowacjami strukcje, jak świeca zapłonowa, Aby prace badawczo-rozwojowe elektryczna wycieraczka, światła 35-lecie firmy Bosch – 2500 możliwie często i regularnie przyno- przeciwmgielne i światła mijania, patentów siły przełomowe rozwiązania, układ wtrysku paliwa do silników Werner Heinlein był jednym z pracow- badania muszą iść we właściwym benzynowych i Diesla, układy ABS ników działu patentowego w firmie kierunku. Wartości takie, jak odpo- i ESP oraz reflektory biksenonowe. Roberta Boscha, który zastąpił wiedź na potrzeby rynku, możliwość na stanowisku Anschütza. 85-letni produkcji seryjnej i obsługa przyja- Pierwszy patent dziś Heinlein w ciągu 35 lat pracy zna użytkownikom, odgrywają ważną Pierwszy, udokumentowany patent opracował 2500 patentów – w tym rolę. Bodźcami dla wynalazków są Robert Bosch zgłosił 11czerwca 1897 legendarny ABS. Spośród nich 50 często sugestie napływające z po- roku. Patent ten o nazwie „elektrycz- patentów to jego własne projekty. szczególnych działów branżowych. ny iskrownik do zapłonu mieszaniny Przez dekady inżynier był świad- W codziennej pracy najlepiej bowiem wybuchowej w maszynach gazo- kiem stale rosnącej liczby wniosków widać, gdzie istnieje potrzeba wych”, czyli w skrócie iskrownik o ochronę patentową. Powodem wprowadzenia lepszych lub nowych elektromagnetyczny do silników takiego trendu było z jednej strony rozwiązań. samochodowych, został zarejestro- coraz obszerniejsze portfolio produk- wany pod numerem 99399 w Cesar- tów i usług Bosch i związany z tym Boscha, było jasne, że: „Zawsze należy skim Urzędzie Patentowym w Berli- wzrost przedsiębiorstwa. Z drugiej dążyć do poprawy istniejącego stanu, nie. Rok później patentów jednak strony coraz silniejsza konku- nikt nie powinien spoczywać na lau- zarejestrowanych pod nazwiskiem rencja na rynkach międzynarodowych rach, lecz wciąż dążyć do tego, aby Roberta Boscha było już siedem, wymagała ulepszania struktur we- jeszcze lepiej wykonywać swoją a w roku 1914 pięćdziesiąt. wnętrznych. – Dawniej proces zgłasza- pracę.” Wartości takie, jak ta od 125 nia wynalazku do patentu był skompli- lat stanowią fundament sukcesu zorientował się, że profesjonalna kowany i powolny. Dziś procedura przedsiębiorstwa. Jako globalny ochrona własnych pomysłów jest weryfikacji i uzyskiwania patentu jest innowator, firma Bosch stawia na ini- ważnym czynnikiem mającym wpływ znacznie krótsza. Dla przedsiębior- cjatywę i odpowiedzialność swoich na sukces przedsiębiorstwa. Dlatego stwa globalnego, takiego jak Bosch, blisko 285 000 pracowników, aby już w roku 1909 utworzył dział efektywność, z jaką pomysły i wyna- także w przyszłości, dzięki innowa- patentowy pod kierownictwem lazki są rozwijane oraz chronione, cjom oferować ludziom na całym inżyniera patentowego Maxa An- staje się decydującym czynnikiem świecie „Technologię bliżej nas”. schütza, który od tej pory zajmował sukcesu – komentuje Heinlein. Bosch stosunkowo wcześnie Już dla założyciela firmy, Roberta Justyna Bogucka historia | nr 4/42 | 2011 | Bosch Autospec | 19 Historia w skrócie Dziś dla potrzeb takich testów Bosch posiada specjalne tory na całym świecie. Np. w Vaitoudden (północna Szwecja) testowane są nowoczesne układy regulacji 125 lat firmy Bosch obfitowało w różne wydarzenia, dynamiki jazdy. Podczas sezonu testowego w ośrodku które wpłynęły na rozwój przedsiębiorstwa, a przede zatrudnionych jest około 600 inżynierów i techników. wszystkim przyczyniły się do rozwoju motoryzacji. Oto niektóre z nich. 1899 r. Najpierw brąz, potem złoto Dwa metry kwadratowe mierzył stół, 1894 r. Posiłek w gospodzie i jego konsekwencje na którym Robert Bosch przedstawił Trzy marki – nawet pod koniec XIX wieku kwota taka nie światu udoskonalony przez siebie stanowiła majątku. Ale Robert Bosch miał przy sobie zapłon iskrownikowy z mechanizmem zaledwie tyle pieniędzy, kiedy w roku 1894 wybrał się odrywkowym. Konstrukcja prezento- na swoje pierwsze w życiu spotkanie z Rudolfem Dieslem wana na maleńkim stoisku Pierwszej Międzynarodowej do jego warsztatu w Augsburgu. Ku wielkiej uldze Boscha Wystawy Motoryzacyjnej otrzymała w 1899 roku brązowy gospodarz zaprosił go do zwykłej gospody. medal za „znaczące” osiągnięcie. W kolejnym roku zdobyła już złoty medal. Podczas ostatniej Międzynarodowej Wystawy Samochodów Użytkowych IAA Bosch zaprezentował około 250 produktów na stoisku o powierzchni 600 m2, a tym samym znalazł się w gronie największych wystawców targów. 1925 r. Świece zapłonowe w sportach wyścigowych Podczas dużych imprez, np. na torze w Monzy, w czasie Coppa Florio czy Targa Florio na Sycylii – samochody wyścigowe wyposażone w świece zapłonowe – Nie potrafiłem wtedy Diesla przekonać do mojej Bosch zawsze zajmowa- pompy – opowiadał później Robert Bosch. W tamtym ły miejsca w czołówce. czasie nikt nawet nie przypuszczał, że pompa wtryskowa „Części Bosch – dobre Boscha po wielu latach stanie się jednym z najważniej- wyniki” – tak brzmiało szych komponentów silnika Diesla. hasło reklamowe sezonu Obecnie dział Diesel Systems jest nie tylko najwięk- wyścigowego 1925. szym działem branżowym Grupy Bosch, lecz także Sława świec Bosch czołowym na świecie producentem czystej technologii dotarła nawet do Australii: rajd górski w Victorii wygrały Diesla. W samej tylko fabryce Feuerbach z taśm produk- samochody wyposażone w „świece wyścigowe” Boscha. cyjnych zeszło w ubiegłym roku 2,3 miliona najnowocze- Firma kontynuowała i rozwijała swoje zaangażowanie śniejszych pomp wtryskowych. w branży sportów wyścigowych. Także w tym roku Bosch jest dostawcą nowoczesnych 1897 r. Pierwsza jazda próbna komponentów dla serii Deutsche Tourenwagen Masters. Uczeń, Max Rall, który wiele lat później miał zostać prezesem i akcjonariuszem 1936 r. ABS: 42 lata rozwoju produktu spółki Robert Bosch AG, podjął się Już w roku 1936 firma w 1897 roku pierwszej jazdy próbnej Bosch zgłosiła do patentu na trójkołowcu. Testowano wtedy „mechanizm zapobiegają- działanie iskrownika elektromagne- cy blokowaniu się kół tycznego w pojeździe mechanicznym. Jazda zakończyła podczas hamowania się wprawdzie dość gwałtownie w stercie beczek pojazdu”. Jednak pomysł (na szczęście obyło się bez ofiar i zniszczeń), ale stanowiła ten długo jeszcze miał kamień milowy w historii rozwoju firmy Bosch. pozostać wizją przyszłości. 20 | Bosch Autospec | nr 4/42 | 2011 | historia 1973 r. Badania w Fordzie W 1973 roku Bosch przedstawił pierwszy prototyp samochodu hybrydowego. Model badawczy skonstruowany na bazie Forda Escorta kombi był wyposażony w seryjnie produkowany napęd benzynowy i elektryczny. Dziś technika poszła dużo dalej: w 2010 roku na rynek weszły Porsche Cayenne S i Volkswagen Touareg – pierwsze samochody z napędem hybrydowym równoległym firmy Bosch. Przedsiębiorstwo pracuje Dopiero technika cyfrowa umożliwiła wygląda współczesna technika nad dalszym rozwojem elektromobil- w 1978 roku skonstruowanie układu, motoryzacyjna. ności. Spółka joint venture SB który odpowiednio szybko reagowałby na zablokowanie kół. Również dzisiaj można podziwiać LiMotive w koreańskim Ulsan ukrytą we wnętrzu auta technikę produkuje akumulatory litowo-jono- firmy Bosch. Np. w szwajcarskim we, w Hildesheim Bosch wytwarza w milionach sztuk rocznie i jest muzeum transportu w Lucernie jest silniki elektryczne (prezentowane liderem dalszego rozwoju tej złożonej wystawiona interesująca instalacja. na zdjęciu), a w Kusterdingen jest technologii. Pod koniec 2010 roku Eksponat prezentuje ponad 60 rozwijana energoelektronika. W ten firma Bosch uruchomiła seryjną sterowników i czujników zawieszo- sposób Bosch może oferować wszyst- produkcję najmniejszego i najlżejsze- nych na linkach i oddających kontury kie kluczowe komponenty napędu go układu regulacji dynamiki jazdy pojazdu. Bosch jest partnerem elektrycznego. dla motocykli. ABS 9 plus jeszcze tamtejszej ekspozycji stałej. Dziś Bosch produkuje układy ABS szybciej zapobiega blokowaniu przedniego koła, a tym samym unoszeniu się tylnego koła pojazdu w trakcie hamowania. 1951 r. Pod maską Ile techniki Boscha kryje się w samochodzie, pokazano w 1951 roku podczas Międzynarodowej Wystawy Samochodowej we Frankfurcie, prezentując koncept auta o nazwie „Phantomauto”. Pojazd składał się wyłącznie z metalowych rurek i pozwalał zajrzeć do wnętrza, by każdy mógł się przekonać, jak Justyna Bogucka Firma Bosch to niekwestionowany lider produkcji sond lambda. Jako pierwsza w 1976 r. r. wprowadziła wprow wp rowadz row adził adz iła je ił j do seryjnej produkcji i do dnia dzisiejszego wyprodukowała ich ponad d 400 0 milionów. milionów m w Ceramiczne czujniki sond lambda Bosch pokryte są specjalnie opracowan a ą wars an arstwą a twą katalityczną, ka dzięki czemu na powierzchni czujnika zachodzi zjawisko samooc samooc oczys oc zyszcz zys zczania zc zcz co zapewnia im niezawodność działania oraz dłuższy okres poprawne e o funk eg funk unkcjo cjono cjo nowania. o www.motobosch.pl Linia akumulatorów S5, S4 i S3 firmy Bosch oferuje „moc skrojoną na miarę” – dla wszystkich kategorii pojazdów oraz wszystkich wersji wyposażenia i dla każdej strefy klimatycznej. Wysoką sprawność akumulatory te zawdzięczają specjalnej konstrukcji podwójnej pokrywy labiryntowej, która gwarantuje: rezerwy mocy potrzebne do pracy przy wysokich obciążeniach, 20% dłuższą żywotność oraz pewny rozruch w każdych warunkach. Zminimalizowane zużycie wody czyni ten akumulator absolutnie bezobsługowym. Akumulatory Bosch posiadają ponadstandardowe pojemności i prądy rozruchu, pozwalające sprostać dużej liczbie zamontowanych w pojeździe odbiorników elektrycznych. To solidna dawka energii, na którą zasługuje Twój samochód. www.akumulatorybosch.pl