Szkolny zestaw tematów na ustny egzamin maturalny z języka

Szkolny zestaw tematów na ustny egzamin maturalny z języka polskiego
w sesji wiosennej 2011 r.
LITERATURA
1. śycie i twórczość F. Chopina inspiracją dla twórców literatury. Omów zagadnienie, przywołując
przykłady z róŜnych epok.
2. Porównaj opisy scen batalistycznych w wybranych utworach literackich róŜnych epoki. Określ ich
funkcje ideowe.
3. Porównaj literackie i historyczne przekazy dotyczące obyczajów i kultury XVII wieku na podstawie
pamiętników J. Kitowicza, J. Ch. Paska i twórczości J.I. Kraszewskiego.
4. Współistnienie prawdy historycznej i prawdy literackiej w jednym dziele. Omów, przywołując
wybrane przykłady.
5. Sztuka portretu w gawędzie i literaturze gawędowej okresu romantyzmu. Omów temat, odwołując się
do wybranych utworów literackich.
6. Omów funkcje motywu teatru w teatrze w poznanych dziełach XX wieku.
7. Porównaj koncepcje teatru dwóch wybitnych twórców XX wieku.
8. UkaŜ funkcje wątków onirycznych w prozie XX wieku.
9. Porównaj funkcje stylizacji biblijnej w wybranych utworach róŜnych epok.
10. UkaŜ, jakimi sposobami pisarz wnika w świat wewnętrznych przeŜyć bohatera.
11.UkaŜ, jak zmieniała się forma i funkcja listu na przestrzeni epok (np. barok, romantyzm,
współczesność).
12. Przedstaw róŜne sposoby wykorzystania tematu powrotu do lat dziecięcych w literaturze.
13.Współistnienie konwencji realistycznej i fantastyki w utworze literackim. Dokonaj analizy
zagadnienia posługując się wybranymi przykładami.
14. Posługując się wybranymi przykładami, przedstaw funkcje groteski w literaturze.
15. Wiersze poetów Nowej Fali wobec rzeczywistości społeczno- politycznej PRL-u. Porównaj obrazy,
odwołując się do wybranych teksów literackich.
16. Literatura jako narzędzie walki z nieludzkim systemem. Omów zjawisko, odwołując się do
wybranych utworów z literatury XX wieku.
17. Przedstaw róŜne sposoby funkcjonowania toposu ogrodu w literaturze dawnej i współczesnej.
18.Realistyczna, fantastyczna, magiczna... Omów róŜne sposoby kształtowania przestrzeni w wybranych
utworach literackich.
19.Przeanalizuj dosłowne i metaforyczne funkcjonowanie motywu jesieni w wybranych utworach
literackich.
20. Rodzice i dzieci. Przedstaw współistnienie światów dwóch pokoleń, posługując się wybranymi
przykładami literackimi.
21. Prześledź na wybranych przykładach literackie wizje Kresów. WskaŜ podobieństwa i róŜnice.
22.Zrecenzuj wybrane przez siebie dzieło lub dzieła literackie nagodzone nagrodą literacką (Literacka
Nagroda „Nike”, Literacka Nagroda Nobla).
23.Porównaj sposoby przedstawienia wybranego regionu lub kontynentu w tekstach literackich.
24. Omów ujęcie miłości w wybranych tekstach literackich M. Hłaski.
25. „Bierność wobec zła jest równoznaczna z jego aprobatą”. RozwaŜ myśl A. Einsteina, odwołując się
do wybranych utworów literackich.
26. Kreacje świata i bohatera w dramacie współczesnym. Przedstaw na wybranych przykładach.
27. Narrator wobec świata przedstawionego. Omów jego funkcje w dziele literackim, odwołując się do
wybranych utworów z XIX i XX wieku.
28. Mity romantyczne i ich współczesna interpretacja. Omów zagadnienie posługując się przykładami
literackimi.
29. Między realizmem a kreacją. Romantyczne poematy o miłości. Omów temat na wybranych
przykładach literatury romantycznej.
30. Funkcje odwołań do postaci i symboli antycznych w poezji. RozwaŜ temat na wybranych
przykładach.
31. Istota dialogu twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych przykładach dzieł
literatury dawnej, bądź współczesnej.
32. Utopia i antyutopia w literaturze - sposoby kreowania i ich funkcje. Omów na wybranych
przykładach.
33. Scharakteryzuj dekalog bohaterów Gustawa Herlinga – Grudzińskiego lub innego współczesnego
pisarza moralisty.
34. „Oddzielenie światła od ciemności” – najwaŜniejszą potrzebą duchową człowieka. Rozwiń temat,
powołując się na wybrane przykłady z literatury.
35. Jeszcze dziennikarstwo, czy juŜ literatura? UkaŜ podobieństwa i róŜnice korzystając z twórczości
wybranego autora.
36. Polemiki, spory, prowokacje - starcia pokoleń literackich. Omów na wybranych przykładach.
37. Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego w wybranych utworach literackich. Przeanalizuj sposoby
tworzenia takiego obrazu.
38. Jaki typ bohatera kreuje literatura przełomu XX i XXI w.? Omów zagadnienie posługując się
wybranymi tekstami literackimi.
39. Dokumentaryzm i paraboliczność – dwa sposoby prezentowania świata w literaturze. Omów
problem, odwołując się do wybranych utworów.
40. Świat na opak. Scharakteryzuj sposoby przedstawienia świata na wybranych utworach literackich.
41. Mit, legenda, baśń w twórczości Olgi Tokarczuk. Omów temat odwołując się do wybranych
utworów pisarki.
42. Omów sposób ujęcia miasta w literaturze. Odwołaj się do wybranych utworów.
2
43. RozwaŜ, czy literatura najnowsza odpowiada na pytania i problemy współczesnego człowieka.
Odwołaj się do wybranych tekstów literackich.
44. Człowiek wobec nietolerancji. Omów problem, wskazując na jego złoŜoność i odwołując się do
wybranych tekstów róŜnych epok literackich.
45. Motywy animalistyczne w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych przykładach literackich.
46. Dziennik, pamiętnik, list jako źródła wiedzy o autorze. Omów na wybranym przykładzie.
47. Starość jako temat literacki. Omów na podstawie wybranych dzieł literackich.
48. Symbolika kulturowa stołu. Omów odwołując się do wybranych przykładów literackich
49. Świat ukazany z perspektywy kobiety. Przeanalizuj temat, odwołując się do twórczości wybranych
twórców.
50.Twórczość A. Kamieńskiej wobec tradycji biblijnej. Omów zagadnienie, odwołując się wybranych
teksów.
51. Tendencje klasycystyczne w poezji XX w. (np. w poezji Herberta, Rymkiewicza, Jastruna). Omów
na podstawie wybranych tekstów literackich.
52. Inspiracje barokowe w poezji XX w. (np. w twórczości Grochowiaka, Gombrowicza, Bursy,
Barańczaka). Omów na podstawie wybranych tekstów literackich.
53. Polscy poeci zbuntowani. Przeanalizuj źródła buntu i sposoby jego wyraŜenia. Odwołaj się np. do
poezji Wojaczka, Bursy, Gajcego…
54. Twórczość J. Kochanowskiego w tradycji literackiej późniejszych epok. Rozwiń na wybranych
przykładach.
55. Ocena świata kultury zachodnioeuropejskiej w twórczości C. K. Norwida. Przedstaw zagadnienie
odwołując się do wybranych tekstów poety.
56. śycie i mit. Na wybranym przykładzie ukaŜ kształtowanie się legendy wokół Ŝycia i twórczości
pisarza współczesnego.
57. Kamień świadkiem, adresatem, nadawcą w wypowiedzi literackiej. Omów temat na podstawie
wybranych tekstów literackich.
58. Scharakteryzuj obraz średniowiecznego etosu rycerza w literaturze późniejszych epok.
59. Czy podzielasz zdanie C. K. Norwida: ”Czytanie więc sztuką jest”? Przedstaw swoje doświadczenia
czytelnicze, przywołując waŜne dla ciebie utwory.
60. PodróŜ jako temat literacki. Omów zagadnienie, przywołując przykłady z dwóch wybranych epok.
61. Modni pisarze, modne ksiąŜki. Omów na przykładzie twórców ( 2-3) spoza szkolnego kanonu lektur
przyczyny popularności niektórych autorów i ksiąŜek.
62. RóŜnorodne kreacje postaci kobiet w literaturze. Omów, przywołując wybrane teksty literackie.
63. Portret kobiety w krzywym zwierciadle krytyki. Przedstaw zagadnienie posługując się wybranymi
przykładami literackimi.
64. Obraz współczesnej Polski i Polaków w literaturze II połowy XX wieku i wieku XXI.
3
65. Bohater liryczny w pieśni XIX wieku. Omów jego kreacje na wybranych przykładach
66.Mistrzowie krótkich form prozatorskich w literaturze polskiej i światowej. Omów zagadnienie na
podstawie wybranych tekstów literackich.
67. Czy komedia śmieszy? Omów róŜne rodzaje komizmu w wybranych tekstach literackich i oceń ich
skuteczność.
4
KORESPONDENCJA SZTUK
1. Omów i porównaj specyficzne środki wyrazu, jakimi operuje reportaŜ literacki i filmowy
(fotograficzny).
2. Dziecko i jego świat. Omów zagadnienie, omawiając wybrane teksty kultury.
3. Język literatury i język filmu. Dokonaj porównania, wykorzystując opowiadania J. Iwaszkiewicza
i ich filmowe wersje.
4. Przedstaw wpływ modernistycznego malarstwa na sposób prezentowania pejzaŜu w poezji i prozie
młodopolskiej.
5. Rola pracy w kreowaniu obrazu bohatera literackiego. Przedstaw na przykładach wybranych tekstów
kultury.
6. Analizując wybrane teksty kultury, przedstaw róŜne ujęcia tematu emigracji polskiej XIX lub XX
wieku,
7. Analizując wybrane teksty kultury, porównaj róŜne ujęcia tematu emigracji polskiej XIX i XX wieku
8. Omów funkcje terminologii muzycznej w wybranych utworach literackich róŜnych epok.
9. RóŜne sposoby wykorzystania motywów muzycznych w liryce XX wieku. Przedstaw zagadnienie
na wybranych przykładach.
10. Sztuka gotycka jako inspiracja twórczości lirycznej. Przedstaw na przykładzie wybranych utworów.
11. Przedstaw funkcje motywów antycznych w twórczości literackiej i plastycznej Stanisława
Wyspiańskiego.
12. Omów funkcje archetypów wywiedzionych z baśni i podań ludowych w wybranych tekstach
kultury.
13. Synteza sztuk (synkretyzm) w literaturze XIX i początku XX wieku. Omów jej funkcjonowanie
w wybranych dziełach.
14. Między teorią a praktyką artystyczną. Omów realizacje teorii Czystej Formy Witkacego w jego
dziełach literackich i malarskich.
15. Porównaj wizerunek Ŝołnierza w literaturze i malarstwie (weź pod uwagę takŜe plakat) XIX lub XX
wieku.
16. Rozmaite sposoby patrzenia na „rzeczy pospolite” w literaturze i sztuce współczesnej. Przeanalizuj
i zinterpretuj wybrane przykłady.
17. Omów róŜnorodne sposoby prezentowania powstania w getcie warszawskim w wybranych tekstach
kultury.
18. Omów róŜnorodne sposoby prezentowania powstania warszawskiego w wybranych tekstach kultury.
19. Strój jako element znaczący w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, odwołując się
do wybranych przykładów.
20. Motyw wiosny i sposoby jego ujmowania w literaturze, malarstwie i muzyce.. Omów, odnosząc się
do wybranych dzieł..
21. ReportaŜ jako narzędzie słuŜące poznaniu świata i człowieka. Odwołaj się do wybranych tekstów
kultury.
22. . Bohater historyczny – jego literackie i plastyczne ujecie, a prawda historyczna. RozwaŜ problem
na wybranych tekstach kultury
23. Obraz świata i ludzi w twórczości S. MroŜka. Omów, posługując się tekstami literackimi
i rysunkami artysty.
24. Funkcje alegorii w literaturze i sztuce. RozwaŜ problem, odwołując się do wybranych tekstów
kultury.
25. Pieniądz jako wartość i antywartość. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów
kultury.
26. Jaką funkcję pełnią elementy damskiej garderoby w literaturze i sztuce. Odwołaj się do wybranych
tekstów kultury
27. O emigracji polskiej XX w. nie tylko ze Sławomirem MroŜkiem...Omów temat, odwołując się
do wybranych tekstów kultury
28. Sztuka plastyczna inspiracją dla pisarzy. Omów problem na wybranych przykładach.
29. Na czym polega fenomen utworu kultowego? Omów zjawisko wykorzystując róŜne teksty kultury
30. Na podstawie literatury i innych tekstów kultury przedstaw róŜnorodne zachowania społeczne
wobec ludzi doświadczonych przez los.
31. Rzeka czasu. Przemijanie jako temat i problem. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych
tekstów kultury.
32. Baśń jako sposób ukazania interpretacji świata. RozwaŜ zagadnienie na wybranych przykładach
tekstów kultury.
33. Przeanalizuj rolę baśniowych stworzeń w kulturze i literaturze .
34. Omów róŜne sposoby przedstawiania pocałunku w literaturze i sztuce .
35. Omów róŜne sposoby prezentowania szlachty w literaturze i sztuce polskiej.
36. Omów rolę, jaką w literaturze i sztuce pełni motyw dłoni
37.Oczy zwierciadłem duszy. Przeanalizuj funkcjonowanie motywu na podstawie wybranych
przykładach z literatury i sztuki.
38. Symbolika włosów w literaturze i sztuce. Zanalizuj, odwołując się do wybranych tekstów kultury.
39. Zapis smutku literaturze i muzyce. Zanalizuj, odwołując się do wybranych dzieł.
40. Góry jako inspiracja twórczości literackiej, malarskiej, muzycznej. Dokonaj analizy porównawczej
wybranych dzieł.
41. Plakat teatralny – klucz do interpretacji utworu dramatycznego i jego teatralnej adaptacji. Omów na
wybranych przykładach.
42. W jaki sposób teksty kultury ukazują obraz człowieka szukającego Boga? Omów problem na
podstawie wybranych dzieł literackich i filmowych.
6
43. Omów funkcję, jaką w literaturze i sztuce pełni motyw butów.
44. Przedstaw świat polityki ukazany w wybranych tekstach kultury.
45. BiŜuteria i jej rola w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na wybranych przykładach
46. Przedstaw funkcjonowanie motywu zegara w literaturze i sztuce.
47. Omów funkcję, jaką w literaturze i sztuce pełni motyw kamienia.
48. Scharakteryzuj obraz oraz sposób ujęcia człowieka i świata w literaturze i sztuce współczesnej
49. Scharakteryzuj obraz Afryki na podstawie wybranych tekstów kultury.
50. Motyw sztuki walki. Omów na przykładzie wybranych tekstów kultury.
51. Pragnienie miłości jako motyw przewodni róŜnych tekstów kultury. Omów, przywołując wybrane
przykłady.
52. Muzyka jako sposób wyraŜania uczuć. Omów, odwołując się do wybranych przykładów literackich i
innych tekstów kultury.
53. Dzieła muzyczno – sceniczne sposobem oderwania się od rzeczywistości czy drogowskazem
Ŝyciowym? Omów, przywołując wybrane teksty kultury
54. Znaczenie muzyki dawniej i dziś. Omów, odwołując się do wybranych tekstów kultury
zaczerpniętych z róŜnych epok.
55. Znaczenie podróŜy dla rozwoju emocjonalnego człowieka. Omów, wykorzystując wybrane teksty
kultury.
56. Omów motyw przyjaźni ukazany w wybranych dziełach literackich i filmowych.
57. Wzorce świętości dawniej i współcześnie. Omów, przywołując wybrane teksty kultury
58. Świat wielkiej polityki w krzywym zwierciadle kabaretu. Omów, przywołując wybrane przykłady.
59. Teatr, cyrk, kabaret - mieszanie gatunków w teatrze współczesnym. Omów, przywołując wybrane
przykłady..
60. Omów funkcjonowanie motywu kota w wybranych tekstach kultury
61. Omów motyw okna w wybranych tekstach kultury.
62. Wawrzyn, laur, liść bobkowy - atrybut poety i nie tylko. Prześledź funkcjonowanie motywu
w wybranych tekstach kultury.
63. Porównaj symbolikę wierzby w polskiej literaturze i sztuce z funkcjonowaniem tego motywu
u innych narodów, np. śydów.
64. Wachlarz – atrybut kokietki, parawan… Omów róŜne funkcje w literaturze i sztuce. (Wykorzystaj
np. Miłość czystą u kąpieli morskich C.K. Norwida).
65. Omów symbolikę wagi w wybranych tekstach kultury. Odwołaj się, np. do Biblii, mitologii, Procesu
F. Kafki.
66. Porównaj róŜne znaczenia symboliczne w czerni i bieli w literaturze i sztuce.
67. Porównując róŜne sposoby kreowania świata oglądanego oczyma dziecka, odwołaj się do
wybranych teksów kultury.
7
68. UkaŜ obraz Rosji carskiej utrwalony w wybranych tekstach kultury.
69. Z powagą i humorem o chłopach. Omów sposoby mówienia o bohaterze w wybranych tekstach
kultury.
70. Socrealizm w tekstach kultury. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych przykładów.
71. SłuŜebna czy zabójcza funkcja filmu wobec dzieła literackiego? Dokonaj analizy problemu adaptacji
filmowych, przywołując wybrane przykłady.
8
JĘZYK
1. Omów mechanizmy funkcjonowania wyrazów modnych we współczesnej polszczyźnie. Oceń
zjawisko.
2. ZapoŜyczenia we współczesnej polszczyźnie. Omów problem i przedstaw zasadność stosowania
zapoŜyczeń z języka angielskiego lub innego.
3. Rola frazeologizmów w poezji, np. S. Barańczaka, W. Szymborskiej. Odwołaj się do wybranych
przykładów.
4. Cechy języka przemówień sejmowych. RozwaŜ problem, odwołując się do wybranych tekstów
znanych nie tylko z literatury.
5. Porównaj staropolskie i współczesne Twemu pokoleniu przemówienia sejmowe. Odwołaj się do
wybranych przykładów.
7. Od ptasiego mleka i po płacz nad rozlanym mlekiem… Omów i sklasyfikuj bogactwo związków
frazeologicznych ze słowem mleko
8. Sztuka przekonywania, a manipulacja językowa - porównaj sposoby wykorzystywania środków
językowych we współczesnych polskich tekstach propagandowych.
9. Dobro – zło, przyjaciel – wróg, światło – ciemność, młodość – starość, czyli o antonimach
w przysłowiach i związkach frazeologicznych. Dokonaj analizy zgromadzonego materiału
10. Metaforyka tytułów prasowych. Zanalizuj wybrane przykłady i ocen, jak ma sie tytuł czasopisma
do jego zawartości.
11. Dokonaj analizy stylistycznej najdowcipniejszych fragmentów wybranych dzieł, uzasadniając
celowość zastosowanej w nich organizacji materiału językowego.
12. Analizując wybrane przykłady wyjaśnij, w jaki sposób język moŜe stać się narzędziem manipulacji.
13. Rola języka w zakłamywaniu rzeczywistości. Na podstawie wybranych materiałów prasowych
i przykładów literackich omów zagadnienie nowomowy.
14. Odwołując się do wybranych przykładów, omów zagadnienie kiczu językowego.
15. Język bohatera jako element charakterystyki postaci. Omów na podstawie wybranych przykładów.
16. RóŜne sposoby realizowania gry słów. Omów zjawisko, odwołując się do wybranych fraszek
i aforyzmów.
17. Język ezopowy w literaturze XIX i XX wieku. Omów na podstawie wybranych przykładów.
18. Na podstawie wybranych przykładów omów stylistykę listów z róŜnych epok.
19. Na podstawie analizy języka narracji utworów (np. Marka Hłaski, Sławomira MroŜka, Mirona
Białoszewskiego) określ funkcje języka potocznego w literaturze współczesnej.
20. Język i styl współczesnej prozy reportaŜowej – przedstaw na wybranych przykładach.
21. Funkcje środków językowych w liryzacji prozy. Przeanalizuj wybrane przykłady.
22. Język prasy młodzieŜowej. Zbadaj jego poprawność.
23. Język i styl wyznań miłosnych. RozwaŜ temat na przykładach tekstów epistolarnych dwóch
wybranych epok literackich.
24. Dialogi we współczesnej literaturze i filmie – próba porównania.
25. Na wybranych przykładach omów specyfikę języka felietonów.
26. Obraz przeciwnika w wypowiedziach polityków. Dokonaj analizy tekstów pod względem
wykorzystania środków językowych.
27. Język mediów i jego wpływ na odbiorcę. Omów zagadnienie, posługując się przykładami róŜnego
rodzaju mediów.
28. W jaki sposób współczesna piosenka wpływa na kształtowanie się języka? Omów, analizując
celowo wybrane teksty piosenek.
29. Scharakteryzuj róŜne sposoby pojawiania się dowcipu w języku na przykładzie polskiej twórczości
satyrycznej ostatniego pięćdziesięciolecia.
30. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze.
31. Bóg, Honor, Ojczyzna – w związkach frazeologicznych. Dokonaj analizy językowej i kulturowej
wybranych związków frazeologicznych.
32. Przysłowia z domem w tle. Dokonaj analizy językowej i kulturowej wybranych przysłów polskich.
33. Na podstawie wybranych fragmentów „Pamiętników Paska” i „Mikołaja Doświadczyńskiego
przypadków” określ charakterystyczne cechy polszczyzny XVII i XVIII wieku.
34. Wieloznaczność i homonimia w słuŜbie dowcipu. Omów na celowo dobranych przykładach.
35. ZróŜnicowanie językowe prasy kobiecej, analizując celowo dobrany materiał.
36. Świat odchodzący utrwalony w języku. Omów zjawiska fonetyczne, leksykalne, składniowe.
37. Językowe środki kształtowania wypowiedzi w utworze groteskowym. Rozwiń temat, odwołując się
do języka wybranych utworów, powstałych w XX wieku.
38. Porównaj język bohaterów literackich – inteligentów z pierwszej i drugiej połowy XX wieku.
39. Omów pochodzenie nazw miejscowych Twojego rejonu
40. Funkcje dialektyzacji w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
41. RóŜne funkcje archaizacji języka w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
42. Retoryka i jej funkcje w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
43. Ewolucja języka bohaterów komedii XIX i XX wieku. Przedstaw na wybranych przykładach.
44. Motywy słynnych mówców, a przemówienia współczesnych polityków. Porównaj pod względem
językowym wybrane teksty.
45. Rola neologizmów w tworzeniu literackich obrazów świata. Omów zagadnienie na podstawie
wybranych tekstów poetyckich.
46. Etykieta językowa róŜnych czasów i środowisk. Zanalizuj wybrane przykłady literackie i inne.
47. Stylizacja biblijna i jej funkcje w wybranych utworach róŜnych epok. RozwaŜ problem, odwołują się
do wybranych utworów.
10
48 Język w domu, pracy, w szkole: ta sama czy inna polszczyzna? Omów jej odmiany na przykładach.
49. Styl wyznań miłosnych. RozwaŜ temat na przykładach tekstów epistolarnych dwóch wybranych
epok literackich.
50. Język gazet szkolnych. Ocen zasadność doboru środków językowych.
Siedlce, 8 kwietnia 2010 r.
Przewodniczący
Szkolnego Zespołu Egzaminacyjnego
mgr Jolanta Bieniek
11