dipteron - Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego
DIPTERON
Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society
ISSN 1895–4464
Tom 27: 5–7
Akceptacja: 02.12.2011
Wrocław 31 XII 2011
Interesujący gatunek zadrowatych (Diptera: Phoridae)
uprawy sosnowej
An interesting species of the scuttle flies (Diptera: Phoridae)
of pine plantation
EWA DURSKA1, KATARZYNA MATUSIK2
1
Pracownia Ekologii i Bioróżnorodności, Muzeum i Instytut Zoologii, PAN, Wilcza 64,
00–679 Warszawa; email: [email protected]
2
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Nowoursynowska 166, 02–187 Warszawa;
email: [email protected]
ABSTRACT. Only four of the scuttle flies have been collected (in yellow traps) in pine plantation
destroyed during a fire in April 2011, all belong to the genus Megaselia RONDANI. Three of
them are polysaprophagous: M. brevicostalis (WOOD, 1910) and representatives of the M.
giraudii- and M. pulicaria-complex. The fourth species, M. elongata (WOOD, 1914) is known as
a facultative parasitoid of the millipedes.
KEY WORDS: Phoridae, Megaselia, facultative parasitoid of millipedes, Poland
WSTĘP
Zadrowate zasiedlają prawie wszystkie rodzaje środowisk lądowych, za wyjątkiem
ekstremalnie suchych lub zimnych. Liczba Phoridae Polski wynosi 345 stwierdzonych
gatunków. Około 70% gatunków zadrowatych występujących w Polsce, należy
do kosmopolitycznego rodzaju Megaselia (Durska 2007, Disney & Durska 2011).
Omawiany materiał pochodzi z kilkuletniej (ok. 7 lat) uprawy sosnowej (Augustówka,
Nadleśnictwo Garwolin, Leśnictwo Miętne). W dniu 22 kwietnia 2011 roku, na terenie
obecnie zajętym uprawą, wybuchł pożar, prawdopodobnie spowodowany podpaleniem.
Spłonęło ok. 2,2 ha lasu. Wiek spalonego drzewostanu wynosił 73 lata (brzozy, buki, osika
i olsza). Owady odławiano na pożarzysku w tzw. żółte miski, ustawione na ziemi. Materiał
zebrany tą metodą, od maja do września 2011 roku, zawierał jedynie 38 osobników Phoridae.
-5-
Ryc. 1. Megaselia elongata, samiec. Fot. Piotr Ślipiński (MiIZ PAN, Warszawa).
DYSKUSJA
Oznaczono tylko cztery gatunki zadrowatych, wszystkie należące do rodzaju Megaselia. Trzy
są polisaprofagami: Megaselia brevicostalis (Wood, 1910) - eudominant upraw sosnowych na
Niżu Polskim oraz dwa gatunki z grup M. giraudii (giraudii-complex) i M. pulicaria
(pulicaria-complex). Natomiast czwarty gatunek - M. elongata (Wood, 1914) (Ryc. 1),
dotychczas wykazywany jako preferujący starsze drzewostany sosnowe, jest fakultatywnym
parazytoidem wijów z rodziny Julidae, należących do rodzaju Ommatoiulus: O. sobulosum
(Linnaeus, 1758), O. moreletti (Lucas, 1860) i O. diplurus (Attems, 1903). Samica M.
elongata składa jaja do wnętrza gospodarza, zwykle tuż po wylince lub w miejscach zranień
powłok ciała. Szczyty liczebności parazytoida i jego gospodarza są ze sobą fenologicznie
powiązane i przypadają na okres wiosenny (maj–czerwiec) (Piccard 1930, Backer 1985).
Wymienione gatunki wijów to roślino- i grzybożerne saproksyle.
Z danych literaturowych wynika, że gatunek Megaselia elongata został skutecznie
wykorzystany do walki biologicznej przeciwko szkodnikowi, jakim jest krocionóg O.
moreletti. Wspomniany wij został zawleczony z Półwyspu Iberyjskiego do Australii i na
Tasmanię (Backer 1985).
-6-
LITERATURA
BACKER G.H. 1985. Parasites of the millipede Ommatoiulus moreletti (LUCAS) (Diplopoda:
Julidae) in Portugal, and their potential as biological control agents in Australia. Australian
Journal of Zoology 33: 23–32.
DISNEY R.H.L., DURSKA E. 2011. Five new species and three new records of Megaselia
RONDANI (Diptera: Phoridae) from Pisz Forest (Poland). Annales Zoologici 61: 527–534.
DURSKA E. 2007. Zadrowate (Phoridae). [W:] BOGDANOWICZ W., CHUDZICKA E., PILIPIUK I.,
SKIBIŃSKA E. (red.) Fauna Polski: Charakterystyka i wykaz gatunków, Tom II. Muzeum
i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, ss 189–192.
PICCARD F. 1930. Sur le parasitisme d’un Phoridae (Megaselia cuspidate SCHMITZ) aux
depens d’un myriapode. Bulletin de la Société Zoologique de France 55: 180–183.
-7-