Zachowania zdrowotne położnych a poczucie satysfakcji z życia

Transkrypt

ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2013
ZDROWIE I DOBROSTAN
ROZDZIAŁ X
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Poznań Karol Marcinkowski University of Medical Sciences
RENATA RASIŃSKA, IWONA NOWAKOWSKA
Midwives’ health behaviours and their sense of satisfaction with life
Zachowania związane ze zdrowiem definiowane są przez A. Frączek i E. Stępień
jako, takie czynności podejmowane i realizowane przez ludzi, które bezpośrednio i
doraźnie albo pośrednio i w dalszej perspektywie sprzyjają lub szkodzą utrzymaniu
normatywnych standardów zdrowia fizycznego i/lub psychicznego [5]. Precyzyjną
psychologiczną definicję zachowań zdrowotnych proponuje I. Heszen–Klemens [6].
Według niej, zachowania zdrowotne mają status czynności, czyli aktywności ukierunkowanej na cele zdrowotne. Cele te mogą być pozytywne lub negatywne. Odpowiednio można wyróżnić: zachowania prozdrowotne (unikanie choroby, poprawa
stanu zdrowia i jego ochrona) i zachowania antyzdrowotne (zachowania szkodliwe
dla zdrowia, unikanie podejmowania praktyk zdrowotnych). W psychologii zdrowia
stosuje się podział zachowań zdrowotnych na nawykowe i celowe [9]. Pierwsze z
nich wynikają z socjalizacji i wpływów kulturowych. Nawykowe zachowania są
związane z higieną życia codziennego, nawykami odżywiania, aktywnością fizyczną
i wypoczynkiem. Drugi typ zachowań pojawia się w sytuacjach zmiany życiowej i
rozwojowej. Są inicjowane w szczególnych sytuacjach, związanych z działaniami
promocyjnymi lub profilaktycznymi. Kolejne ważne kryterium podziału zachowań
zdrowotnych opiera się na poziomie zdrowia i nasileniu choroby. Mówi się wtedy o
zachowaniach w sytuacji zdrowia (promocja, profilaktyka) oraz zachowania w sytuacji chorób (załamanie zdrowia, zagrożenie zdrowia). Można także wyodrębnić
działania zdrowotne wynikające z roli społecznej czyli rodzicielskie zachowania
zdrowotne oraz zdrowotne zachowania medyczne. Pomiar zachowań zdrowotnych
w związku z wieloma ich definicjami jest problemem trudnym i złożonym [7]. Badania mogą opierać się na obserwacji i rejestracji zachowań. Kwestionariusz służący
do oceny zachowań zdrowotnych IZZ (Inwentarz Zachowań Zdrowotnych) ustala
ogólne nasilenie zachowań sprzyjających zdrowiu oraz stopień nasilenia czterech
kategorii zachowań zdrowotnych: prawidłowych nawyków żywieniowych, zachowań profilaktycznych, praktyk zdrowotnych oraz pozytywnego nastawienia psychicznego. Prawidłowe nawyki żywieniowe uwzględniają przede wszystkim rodzaj
spożywanej żywności. Twierdzenia opisujące zachowania profilaktyczne dotyczą
Zdrowie i dobrostan
przestrzegania zaleceń zdrowotnych, uzyskiwania informacji na temat zdrowia i
choroby, natomiast praktyki zdrowotne obejmują codzienne nawyki dotyczące snu i
rekreacji czy aktywności fizycznej. Pozytywne nastawienie psychiczne włącza w
zakres zachowań zdrowotnych takie czynniki psychologiczne, jak: unikanie zbyt
silnych emocji, stresów i napięć czy sytuacji wpływających przygnębiająco.
Odzwierciedleniem stanu zdrowia jest subiektywny dobrostan, który obejmuje
elementy emocjonalno-uczuciowe i poznawcze [7]. Elementy poznawcze mierzone
są w postaci ogólnego zadowolenia z życia. Miernikiem dobrego samopoczucia jest
satysfakcja z życia, która definiowana jest jako ogólna ocena jakości życia odniesiona do wybranych kryteriów [10]. Ocena satysfakcji z życia jest wynikiem porównania własnej sytuacji z ustalonymi przez siebie standardami. Satysfakcja z życia niejednokrotnie utożsamiana jest z poczuciem jakości życia [2]. Satysfakcja z życia
osadzona jest w perspektywie subiektywistycznej, ponieważ bezpośrednio odnosi
się do indywidualnego wartościowania posiadanych zasobów i ograniczeń, znajdując wyraz w pozytywnym ustosunkowaniu się do własnej sytuacji życiowej [3].
W badaniach Centrum Badań Opinii Społecznej większość badanych jest zadowolona ze swojego życia [4]. Siedmiu na dziesięciu badanych (71%) to ludzie zadowoleni z życia, w tym jedna piąta (20%) zalicza siebie do bardzo zadowolonych.
Co czwarty Polak (25%) deklaruje przeciętną satysfakcję, natomiast trzech na stu
(3%) jest rozczarowanych swoim życiem. Odsetek zadowolonych z życia jest w
ostatnich latach stabilny. Można jedynie zauważyć, że w ciągu ostatnich trzech lat
przybyło osób odczuwających dużą życiową satysfakcję.
Celem badania była analiza zachowań zdrowotnych położnych oraz badanie
poczucia ich satysfakcji z życia, jak również jego wpływu na zachowania zdrowotne.
CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁU BADAWCZEGO
Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego przy pomocy anonimowej ankiety wśród 87 położnych. Średnia wieku badanych wynosiła 39,2 lat ±
4,98 lat, natomiast średni staż pracy wynosił 16,8±5,09 lat. Obliczenia statystyczne
wykonano przy użyciu pakietu Statistica 10,0. Aby sprawdzić zależność poszczególnych odpowiedzi na pytania od wybranych zmiennych zastosowano test chikwadrat, przyjmując poziom istotności p=0,05.
METODY BADAŃ
Ocenę wybranych elementów zachowań zdrowotnych grupy położnych przeprowadzono za pomocą pytań w kwestionariuszu własnego autorstwa oraz za pomocą kwestionariusza Inwentarza Zachowań Zdrowotnych, natomiast badanie poczucia
satysfakcji za pomocą Skali Satysfakcji z Życia.
180
Renata Rasińska, Iwona Nowakowska
WYNIKI
Badane położne deklarują ogólną satysfakcję z życia (56,5% jest średnio zadowolonych, 39,1% zadowolonych i tylko 4,3% niezadowolonych). Analizując różne
aspekty życia z tab. I można zauważyć, że kobiety są zadowolone ze swoich dzieci,
małżeństwa, przyjaciół i zdrowia. Najmniej zadowolone są one ze swoich dochodów
i sytuacji finansowej, warunków materialnych oraz perspektyw życiowych.
Tab. I. Zadowolenie z różnych aspektów życia a poczucie satysfakcji
Czy na ogół jest Pani
średnio
zadowolony
niezadowolony
zadowolona:
zadowolony
ze swoich dzieci
89,5%
10,5%
0,0%
ze swego małżeństwa
78,9%
10,5%
10,5%
ze swoich przyjaciół
72,7%
27,3%
0,0%
ze swego miejsca za45,5%
45,5%
9,1%
mieszkania
z przebiegu kariery zawo45,5%
54,5%
0,0%
dowej
ze swego stanu zdrowia
63,6%
31,8%
4,5%
z materialnych warunków
40,9%
40,9%
18,2%
ze swego wykształcenia
45,5%
50,0%
4,5%
ze swoich perspektyw
31,8%
59,1%
9,1%
życiowych
ze swoich dochodów i
4,5%
63,6%
31,8%
sytuacji finansowej
poziom
istotności
NS
NS
NS
NS
NS
NS
NS
NS
0,03
NS
NS – nieistotne statystycznie, Źródło: opracowanie własne
Poczucie satysfakcji badane było za pomocą Skali Satysfakcji z Życia (tab. II).
Badana grupa przejawiała nieznacznie wyższy poziom satysfakcji z życia niż grupa
normalizacyjna polska i niższy niż grupa amerykańska.
Tab. II. SWLS: średnie wyniki badanej grupy
Wyszczególnienie N
M
SD
Procent wyników
niskich wysokich
(1-4 sten) (7-10 sten)
Badana grupa
87 22,00 7,67
26,1
Badania polskie
kobiety dorosłe 295 21,09 5,26
32,8
Badania amerykańskie
studenci
136 23,37 6,53
kobiety
52,2
33,4
N – liczebność, M - średnia, SD – odchylenie standardowe, Źródło: opracowanie własne na
podstawie [7]
181
Zdrowie i dobrostan
Ogólny stopień zadowolenia z życia w zależności od poziomu poczucia satysfakcji jest istotny statystycznie p<0,05. Natomiast z analizy zależności poszczególnych czynników wpływających na ogólny stopień zauważyć można, że tylko zadowolenie z perspektyw życiowych koreluje z poziomem poczucia satysfakcji.
Analizę wybranych kategorii zachowań zdrowotnych zbadano za pomocą testu
psychologicznego IZZ (Inwentarz Zachowań Zdrowotnych) autorstwa Z. Juczyńskiego. Otrzymaną liczba punktów przeliczono na skalę stenową i porównano ze
średnimi tymczasowych norm polskich [7]. Wyniki w granicach 1-4 stena przyjęto
traktować jako wyniki niskie, w granicach 7-10 stena jako wysokie, co powinno
odpowiadać obszarowi 33% wyników najniższych i najwyższych w skali. Wyniki w
granicach 5 i 6 stena traktuje się jako przeciętne. Podsumowując wyniki badań,
położne prezentują niskie zachowania zdrowotne, a tylko niewielka grupa osób
przyznaje się do przeciętnych i wysokich zachowań zdrowotnych. Wyniki najniższe
zajmują 43,5% obszaru, najwyższe tylko 26,1% obszaru, czyli rozkład wskaźników
zdrowia dla badanej grupy nie jest rozkładem normalnym (ryc. 1).
Ryc. 1. Wskaźnik zachowań zdrowotnych
Źródło: opracowanie własne
182
Następnie zostały oddzielone poszczególne kategorie zachowań zdrowotnych dla
badanej grupy [7], które porównano z wartościami średnimi (tab. III). Dla ogólnego
wskaźnika zachowań zdrowotnych nasilenie mierzy się średnią liczbą punktów z
każdej kategorii, natomiast dla poszczególnych kategorii średnią liczbą punktów w
każdej kategorii (czyli suma punktów podzielona przez 6). Analizując zebrane odpowiedzi badanych, stwierdzono niższy w stosunku do grupy kontrolnej ogólny
wskaźnik zachowań zdrowotnych. Podobną tendencję posiadały wszystkie cztery
wskaźniki dla poszczególnych kategorii zachowań zdrowotnych: prawidłowe nawyki żywieniowe, zachowania profilaktyczne, pozytywne nastawienie psychiczne oraz
praktyki zdrowotne. Wszystkie wskaźniki zachowań zdrowotnych w zależności od
poziomu poczucia satysfakcji są nieistotne statystycznie (p>0,05).
Tab. III. Wskaźniki zachowań zdrowotnych położnych
Wskaźnik zachowań
zdrowotnych
Ogólny wskaźnik
zachowań
Prawidłowe nawyki
żywieniowe
Zachowania
profilaktyczne
Pozytywne
nastawienie
psychiczne
Praktyki zdrowotne
Średnie wyniki dorosłych kobiet wg norm
Średnie wyniki
badanej grupy
Poziom
istotności
M
SD
M
SD
84,03
14,16
80,74
12,42
NS
3,60
0,75
3,55
0,73
NS
3,48
0,78
3,41
0,78
NS
3,74
0,79
3,62
0,55
NS
3,53
0,79
2,88
0,71
NS
M – średnia arytmetyczna, SD – odchylenie standardowe
Źródło: opracowanie własne oraz [7]
Wybrane pytania z kwestionariusza ankiety związane z zachowaniami zdrowotnymi zostały podzielone na cztery kategorie: aktywność fizyczna, nawyki żywieniowe, uzależnienia oraz zachowania profilaktyczne wraz z oceną zdrowia i wyglądu.
183
Zdrowie i dobrostan
Tab. IV Aktywność fizyczna
dużo
wystarczająco
ilość czasu wolnego
mało
nie mam
do 1 godziny
czas przeznaczony na aktywność fizyczną
1-2 godzin
powyżej 2 godzin
nie
zadowolenie ze spędzania czasu wolnego
tak
bardzo dobra
dobra
ocena własnej aktywności fizycznej
dostateczna
nie zadawalająca
0,0%
4,4%
73,9%
4,4%
87,0%
8,7%
4,3%
39,1%
60,9%
0,0%
43,5%
34,8%
21,7%
Dla utrzymania w dobrym stanie organizmu człowiek potrzebuje ruchu, ponieważ działa on na układ krążenia. Ilość czasu wolnego w ciągu dnia ma ogromne
znaczenie dla możliwości wykorzystania go na aktywność fizyczną. Wśród badanych (tab. IV) najwięcej respondentów uważa, że ma mało czasu wolnego (73,9%).
Następną grupą są osoby, które mają go wystarczającą ilość czasu wolnego i osoby,
które w ogóle go nie mają (po 4,4%). Ilość czasu wolnego nie przesądza o jego
czynnym wykorzystaniu w celu poprawy aktywności fizycznej. Pośród grupy badanych położnych (tab. IV) aż 87,0% odpowiedziała, że na aktywność fizyczną przeznacza mniej niż godzinę dziennie, 8,7% od 1 do 2 godzin oraz 4,3% powyżej 2
godzin. Pomimo tak niewielkiej ilości czasu wolnego, zadowolonych ze spędzania
czasu wolnego położnych było 60,9%. Badana grupa oceniając własną aktywność
potwierdziła, że jest ona dobra (43,5%) i dostateczna (34,8%). Najmniejszą grupę
stanowiły położne, które były niezadowolone ze swojej aktywności fizycznej
(21,7%).
Tab. V Nawyki żywieniowe
samoocena prawidłowego odżywiania
liczba posiłków dziennie
184
nie
tak
1-2
3-4
powyżej 4
60,9%
39,1%
13,0%
56,5%
30,5%
Dobre odżywianie wpływa na rozwój psychosomatyczny człowieka i stanowi jeden z warunków wykorzystania jego możliwości, dlatego ważnym problemem jest
samoocena prawidłowego odżywiania. Wśród grupy badawczej 60,9% odpowiedziało (tab. V), że nie odżywia się prawidłowo. Położne potwierdzały, że nie odżywiają się prawidłowo z powodu niezdrowych produktów a nie nieregularnych posiłków.
Tab. VI. Uzależnienia
nie
tak
okazjonalnie
kilka razy w tygodniu
picie alkoholu
raz w tygodniu
nie pije
nie
świadomość szkodliwości
tak
palenie papierosów
82,6%
17,4%
47,8%
4,3%
8,7%
34,8%
0,0%
100,0%
Bardzo ważnym elementem prozdrowotnego stylu życia jest unikanie różnego
typu używek (m.in. palenia papierosów oraz picia alkoholu) ponieważ powodują one
powstawanie wielu schorzeń. Optymistycznie wyglądają badania wybranej grupy
położnych, aż 82,6% osób nie pali papierosów i 34,8% nie pije alkoholu. Położne
potwierdzają również, że spożywają alkohol okazjonalnie (47,8%). Ze względu na
swoje wykształcenie kobiety mają świadomość szkodliwości używek.
Tab. VII. Zachowania profilaktyczne
częstość korzystania z opieki zdrowotnej
zadowolenie ze stanu zdrowia
dbanie o prawidłowy stan zdrowia
zadowolenie z wyglądu
tylko w razie potrzeby
78,3%
chodzę regularnie
nie
tak
tak
nie zwracam uwagi
21,7%
30,4%
69,6%
87,0%
13,0%
chciałbym ale nie wiem jak 0,0%
nie
47,8%
tak
52,2%
Aby ocenić stopień prozdrowotności zachowań położnych sprawdzono ich wypowiedzi dotyczące częstotliwości korzystania z opieki zdrowotnej, zadowolenia
oraz oceny swojego wyglądu. Aż 78,3% osób badanych deklarowała, że chodzi do
185
Zdrowie i dobrostan
lekarza tylko w razie potrzeby, a tylko 21,7% regularnie korzysta z opieki lekarskiej
(tab. 7). Kobiety są również zadowolone ze swego zdrowia (69,6%). Uważają również, że dbają o swoje zdrowie (aż 87%). Połowa badanych jest również zadowolona
ze swego wyglądu.
Analiza wybranych pytań kwestionariusza ankiety dotyczących zachowań zdrowotnych w zależności od poziomu poczucia satysfakcji przedstawiono w tab. VIII.
Wyniki są nieistotne statystycznie (p>0,05).
Tab. VIII. Zachowania zdrowotne w zależności od poczucia satysfakcji
dużo
Ilość czasu wolnego
Ilość czasu na
aktywność fizyczną
wystarczająco
8,70%
4,35%
8,70%
mało
wcale
do 1 godz.
1-2 godz.
17,39%
0,00%
21,74%
4,35%
13,04%
4,35%
17,39%
4,35%
43,48%
0,00%
47,83%
0,00%
powyżej 2 godz. 0,00%
0,00%
4,35%
nie
tak
21,74%
4,35%
17,39%
4,35%
43,48%
8,70%
okazjonalnie
4,35%
4,35%
17,39%
kilka razy
w tygodniu
4,35%
0,00%
0,00%
raz w tygodniu
0,00%
4,35%
4,35%
rzadko
wcale
0,00%
13,40%
4,35%
8,70%
17,39%
13,40%
tylko w razie
potrzeby
21,74%
17,39%
39,13%
chodzę
regularnie
4,35%
Palenie papierosów
Picie alkoholu
Częstość korzystania
z opieki zdrowotnej
Poczucie satysfakcji
niskie przeciętne wysokie
0,00%
0,00%
0,00%
Poziom
istotności
NS
NS
NS
NS
NS
4,35%
13,04%
Podsumowując, zachowania zdrowotne mierzone za pomocą pytań ankietowych
i kwestionariusz IZZ są niezależne od poziomu poczucia satysfakcji mierzonego za
pomocą kwestionariusza SWLS.
186
DYSKUSJA
Od kilku lat Centrum Badań Opinii Społecznej przeprowadza badania dotyczące
zadowolenia z życia i jego wymiarów. W badaniach z 2012 roku [4] ponad połowa
Polaków jest zadowolona z życia. Odsetek zadowolonych z życia jest w ostatnich
latach stabilny. Można jedynie zauważyć, że w ciągu ostatnich trzech lat, przybyło
osób odczuwających dużą życiową satysfakcję. Podobne wyniki uzyskano badając
grupę położnych.
Z deklaracji respondentów CBOSu wynikało [4], że najczęściej odczuwana była
satysfakcja z relacji rodzinnych i towarzyskich, w tym ogromna większość rodziców
zadowolona była ze swoich dzieci. Satysfakcję ze swojego związku odczuwało
większość małżonków, a ponad trzy czwarte Polaków czerpało zadowolenie z więzi
z przyjaciółmi i bliskimi znajomymi. Takie same wyniki otrzymano badając grupę
położnych. Ważnym źródłem satysfakcji dla przeważającej większości badanych
Polaków było miejsce zamieszkania, co nie potwierdzono w badaniach własnych.
Trzy piąte respondentów mających doświadczenie zawodowe deklarowało zadowolenie z przebiegu swojej pracy. Ze stanu swojego zdrowia zadowolona była natomiast ponad połowa Polaków, a co piąty badany ocenił swoją kondycję zdrowotną
przeciętnie. Satysfakcję z posiadanych kwalifikacji i wykształcenia miało ponad
połowa ankietowanych Polaków. Również nieco ponad połowa deklarowała satysfakcję ze swojej sytuacji materialnej (mieszkania, wyposażenia itp.). Znacznie rzadziej powodem do zadowolenia były dochody. Satysfakcję z nich deklarował co
czwarty badany, niewiele mniej osób oceniało swoją sytuację finansową jako przeciętną. Perspektywy na przyszłość cieszyły ponad jedną trzecią Polaków, z kolei co
piąty z pesymizmem patrzył w przyszłość. W przypadku badanej grupy satysfakcja
ze swoich dochodów i sytuacji finansowej, warunków materialnych oraz perspektyw
życiowych była najmniejsza.
Dane dotyczące zachowań zdrowotnych kobiet zostały przedstawione w raporcie
Głównego Urzędu Statystycznego [11]. Na aktywność fizyczną kobiety poświęciły
przeciętnie 63 minuty dziennie. Ponad połowa pań wybrała niezbyt intensywny
ruch, któremu poświęcały średnio 8 godzin tygodniowo. Natomiast bieganie, pływanie lub inny sport rekreacyjny uprawiało 31,3% kobiet i przeznaczało średnio prawie
8 godzin tygodniowo na te czynności. Intensywny trening zajmował paniom najmniej czasu (4,1 godziny tygodniowo) i uprawiało go zaledwie kilka procent kobiet.
W 2009 r. tytoń pod różną postacią (papierosy, fajki, cygara) paliło około jednej
czwartej kobiet, co stanowiło niewielki spadek w porównaniu z 2004 r. W 2009 r.
prawie 18% kobiet paliło codziennie, a 5% okazjonalnie. Ponad trzy czwarte kobiet
nie paliło wcale. Picie alkoholu może być szkodliwe dla organizmu oraz prowadzić
do uzależnienia. Odsetki spożywających alkohol kobiet nieznacznie się zmieniły w
latach 2004 i 2009. Zauważyć jednak można, że udział pijących kobiet zmalał. Pod
względem częstości spożycia alkoholu, największą grupę zarówno kobiet stanowiły
osoby pijące najrzadziej czyli raz w miesiącu lub rzadziej (niespełna połowa badanych). W 2009 r. z porady lekarza pierwszego kontaktu, rodzinnego lub pediatry w
ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie skorzystało ponad połowa kobiet. Naj187
Zdrowie i dobrostan
mniej z pomocy lekarza pierwszego kontaktu korzystały kobiety w wieku 20-29 lat
oraz 30-39 lat.
Zgodnie z badaniami CBOS [1] ponad połowa dorosłych Polaków określa stan
swojego zdrowia jako co najmniej dobry, w tym co szósty jest nim bardzo usatysfakcjonowany. Od kilku lat dominuje wśród Polaków zadowolenie z własnej kondycji zdrowotnej. Zdaniem ankietowanych, działaniem, które w największym stopniu
przyczynia się do poprawy zdrowia jest właściwe odżywianie się. Do działań prozdrowotnych zaliczają przede wszystkim regularne wizyty u lekarza, unikanie sytuacji stresowych, różne formy aktywności fizycznej, abstynencja nikotynowa i alkoholowa. Najmniej osób uznaje za niezbędne dla zachowania dobrego zdrowia regularne zażywanie preparatów lub tabletek witaminowych. Deklaracje dotyczące faktycznych zachowań pro- i antyzdrowotnych wskazują również na negatywne aspekty, co sprawia, że wysoka subiektywna wartość przypisywana zdrowiu nadal nie
znajduje wyraźnego odzwierciedlenia w praktyce życia codziennego Polaków. Mimo coraz silniejszego społecznego przekonania, że dbanie o kondycję zdrowotną
jest dla Polaków ważne, deklaracje dotyczące troski o stan własnego zdrowia pozostają od pięciu lat stabilne. Cztery piąte badanych uważa się za osoby dbające o
swoje zdrowie. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy dbałość Polaków o zdrowie
ma charakter profilaktyczny czy też interwencyjny, gdyż zarówno wśród tych, którzy określają stan swojego zdrowia jako dobry, jak i wśród niezadowolonych z niego odsetki osób uważających się za dbające o własne zdrowie są porównywalne.
Tylko niewielki procent Polaków twierdzi, że przynajmniej okazjonalnie uprawia
sport. Zachowania zdrowotne dotyczące aktywności fizycznej badanych położnych
wykazują podobną tendencję. Podobne wyniki otrzymano badając grupę pielęgniarek [8]. Pielęgniarki w życiu codziennym starały się przestrzegać prawidłowych
zachowań zdrowotnych. Poziom ich zadowolenia ze zdrowia był wysoki. Respondentki nie były zadowolone ze swojej aktywności fizycznej. Sposób odżywiania
wymagał korekty, szczególnie w zakresie regularności posiłków. W przypadku
badań położnych regularność posiłków była zadowalająca, natomiast poziom zadowolenia niewielki. Najlepiej wygląda sytuacja w przypadku używek, w obu badaniach zarówno pielęgniarki jak i położne nie paliły papierosów i nie nadużywały
alkoholu. Badane grupy nie uczęszczały regularnie do lekarzy ale były zadowolone
ze swojego zdrowia, uważając, ze dbają o prawidłowy stan swojego zdrowia. Dbałość o zdrowie to przede wszystkim podejmowanie zachowań prozdrowotnych i
odrzucenie zachowań ryzykownych i szkodliwych dla zdrowia. Na podstawie badań
widać wyraźnie, że świadomość dbania o prawidłowy stan zdrowia położnych jest
zadowalająca, co wynika z charakteru ich pracy oraz wykształcenia.
WNIOSKI
1. Badana grupa położnych najmniej zadowolona jest ze swoich dochodów i sytuacji finansowej, warunków materialnych oraz perspektyw życiowych.
2. Średni poziom satysfakcji z życia badanych jest na poziomie grupy normalizacyjnej.
188
3. Ogólny wskaźnik zachowań zdrowotnych oraz wszystkie cztery wskaźniki dla
poszczególnych kategorii zachowań zdrowotnych: prawidłowe nawyki żywieniowe, zachowania profilaktyczne, pozytywne nastawienie psychiczne oraz praktyki zdrowotne jest niższy w stosunku do grupy kontrolnej.
4. Poziom satysfakcji z życia nie ma istotnie statystycznego wpływu na zachowania
zdrowotne.
PIŚMIENNICTWO
1. Boguszewski R.: Polacy o swoim zdrowiu oraz prozdrowotnych zachowaniach i
aktywnościach. Komunikat z badań CBOS. BS/110/2012, data dostępu
18.02.2013
2. Byra S.: Satysfakcja z życia osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w pierwszym okresie nabycia niepełnosprawności – funkcje wsparcia otrzymywanego i
oczekiwanego. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, Tom 17, Nr 2, 64-70
3. Derbis R.: Doświadczanie codzienności. Częstochowa: Wydawnictwo WSP;
2000. [za:] Byra S.: Satysfakcja z życia osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego
w pierwszym okresie nabycia niepełnosprawności – funkcje wsparcia otrzymywanego i oczekiwanego. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, Tom 17,
Nr 2, 64-70
4. Feliksiak M.: Zadowolenie z życia. Komunikat z badań CBOS. BS/1/2013.
http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_001_13.PDF,
data
dostępu
18.02.2013
5. Frączek A., Stępień E.: Zachowania związane ze zdrowiem wśród dorastających
a promocja zdrowia [w:] Ratajczak Z, Heszen-Niejodek I.: Promocja zdrowia.
Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1997 [za:] Sęk H.: Zdrowie behawioralne. [w:] J. Strelau (red.): Psychologia – Podręcznik akademicki. Jednostka w
społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T. 3. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne. Gdańsk 2005, s. 533-553
6. Heszen-Klemens, I.: Poznawcze uwarunkowania zachowania się wobec własnej
choroby. Ossolineum, Wrocław 1979, [za:] Sęk H.: Zdrowie behawioralne. [w:]
J. Strelau (red.): Psychologia – Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T. 3. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2005, s. 533-553
7. Juczyński Z.: Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Pracownia
testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa
2001.
8. Rasińska R., I.Nowakowska, A.Głowacka-Rębała: The analysis of factors influencing the nurses’ state of health self-evaluation [w:] Cultural conditioning for
wellness. NeuroCentrum in Lublin, Lublin 2012, s.241-251
189
Zdrowie i dobrostan
9. Sęk H.: Zdrowie behawioralne. [w:] J. Strelau (red.): Psychologia – Podręcznik
akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T.
3. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2005, s. 533-553
10. Shin D.C., Johnson D.M.: Avowed happiness as an overall assessment of the
quality of life. Social Indicators Research, 1978, 5. 475-492 [za:] Juczyński Z.:
Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Pracownia testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2001.
11. Zdrowie kobiet w Polsce w latach 2004-2009. Urząd Statystyczny w Krakowie.
Zakład Wydawnictw Statystycznych. Kraków 2012 s.71-80
STRESZCZENIE
Położna, podobnie jak pielęgniarka towarzyszy i pomaga człowiekowi w działaniach, które dotyczą zdrowia. Realizacja tych zadań zawodowych wymaga od nich
właściwej postawy i zachowań zdrowotnych. Odzwierciedleniem stanu zdrowia jest
subiektywny dobrostan, który obejmuje elementy poznawcze mierzone w postaci
ogólnego zadowolenia z życia. Miernikiem dobrego samopoczucia jest satysfakcja z
życia. Celem badania była analiza zachowań zdrowotnych położnych oraz badanie
poczucia ich satysfakcji z życia, jak również jego wpływu na zachowania zdrowotne. Ocenę wybranych elementów zachowań zdrowotnych grupy położnych przeprowadzono za pomocą pytań w kwestionariuszu własnego autorstwa oraz za pomocą kwestionariusza Inwentarza Zachowań Zdrowotnych, natomiast badanie poczucia
satysfakcji za pomocą Skali Satysfakcji z Życia. Badana grupa położnych najmniej
zadowolona jest ze swoich dochodów i sytuacji finansowej, warunków materialnych
oraz perspektyw życiowych. Średni poziom satysfakcji z życia badanych jest na
poziomie grupy normalizacyjnej. Ogólny wskaźnik zachowań zdrowotnych oraz
wszystkie cztery wskaźniki dla poszczególnych kategorii zachowań zdrowotnych:
prawidłowe nawyki żywieniowe, zachowania profilaktyczne, pozytywne nastawienie psychiczne oraz praktyki zdrowotne jest niższy w stosunku do grupy kontrolnej.
Poziom satysfakcji z życia nie ma istotnie statystycznego wpływu na zachowania
zdrowotne.
ABSTRACT
A midwife, as well as a nurse, accompanies and assists the man in activities that
concern health. The completion of these occupational tasks requires from them professional attitudes and health behaviours. The health status reflection is a subjective
wellbeing, which includes cognitive elements measured in the form of universal
satisfaction with life. The measure of wellbeing is satisfaction with life. The aim of
the research was to analyze midwives’ health behaviours and their sense of satisfaction with life, as well as its impact on health behaviours. The evaluation of chosen
elements of midwives’ health behaviours implemented by means of the questionnaire prepared by the author herself and using The List of Health Behaviours, while
the evaluation of satisfaction with life - using The Satisfaction with Life Scale.
190
Analyzing various aspects of life it can be noticed that women are happy with their
children, marriage, friends and health. The researched group of midwives are the
least satisfied with their income and financial situation, the material conditions and
prospects of life. The average level of satisfaction with life is researched on the level
of the standard group. The general indicator of health behaviour and all four indicators for individual categories of health behaviuor: proper eating habits, preventive
behaviour, positive mental attitude and health practices are lower in relation to the
control group. The level of satisfaction with life has no statistically significant impact on the health behavior.
Artykuł zawiera 26249 znaków ze spacjami
191

Zachowania zdrowotne położnych a poczucie satysfakcji z życia

Transkrypt

Podobne dokumenty

(Microsoft PowerPoint - Kongres broker\363w)

Załącznik III

02. Psychoprofilaktyka (referat)

(ankieta) do przeprowadzenia badania satysfakcji Pracowników JZR

YBRANE ALGORYTMY W POSTĘPOWANIU PIELĘGNIARKI i

Zagadnienia - WSAP.edu.pl

Grupa docelowa | Mapy potrzeb zdrowotnych

8.30-9.30 Rejestracja uczestników 9.30