D - Sąd Rejonowy dla Wrocławia

Sygn. akt: X U 681/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 stycznia 2016 r.
Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSR Anna Garncarz
Protokolant: Dominika Gorząd
po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w dniu 26 stycznia 2016 r. we Wrocławiu
sprawy z odwołania J. W.
od decyzji (...) Oddział we W.
z dnia 5 sierpnia 2015 r. znak: (...)
z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...)
w sprawie J. W.
przeciwko (...) Oddział we W.
o zasiłek pogrzebowy
I. zmienia decyzję (...) Oddział we W. z dnia 5 sierpnia 2015 r. znak: (...) i przyznaje wnioskodawcy J. W. prawo do
zasiłku pogrzebowego po zmarłej w dniu 20.06.2015 r. G. C. w kwocie 4.000 zł (cztery tysiące złotych),
II. oddala dalej idące odwołanie wnioskodawcy od decyzji z dnia 5 sierpnia 2015 r. znak: (...),
III. zmienia decyzję (...) Oddział we W. z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...) i przyznaje wnioskodawcy J. W. prawo do
zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu 16.02.2015 r. M. R. (1) w kwocie 4.000 zł (cztery tysiące złotych),
IV. oddala dalej idące odwołanie wnioskodawcy od decyzji z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...),
V. zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
UZASADNIENIE
Wnioskodawca J. W. wniósł dowołanie od decyzji (...) Oddział we W. z dnia z dnia 5 sierpnia 2015 r. znak: (...), w
której strona pozwana odmówiła wnioskodawcy J. W. prawo do zasiłku pogrzebowego po zmarłej w dniu (...)r. G.
C.. W odwołaniu od decyzji wnioskodawca domagał się zmiany przedmiotowej decyzji poprzez przyznanie mu prawa
do zasiłku pogrzebowego po zmarłej G. C. oraz zasądzenia od organu na rzecz odwołującego kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych.
Przedmiotowej decyzji wnioskodawca zarzucił błędną interpretację obowiązujących przepisów prawa, w szczególności
art.77 ust. 1 pkt.2 i art.78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tj. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 z późn. zm.) poprzez odmowę osobie fizycznej, obcej dla zmarłego,
wypłaty zasiłku pogrzebowego.
W uzasadnieniu swojego stanowiska wnioskodawca wskazał na naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez
ich błędną wykładnię, tj.
naruszenie art. 78 ust. l oraz art. 79 ust. l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych poprzez nieuprawnione przyjęcie, że osoba fizyczna niebędąca krewnym zmarłego, a
ponosząca koszty pogrzebu zmarłego, prowadząca jednocześnie i dodatkowo działalność gospodarczą, występująca
jednak o wypłatę zasiłku pogrzebowego oraz pokrywająca koszty pogrzebu jako osoba fizyczna nieprowadząca
działalności gospodarczej, nie jest uprawniona do otrzymania zasiłku pogrzebowego. Wnioskodawca wskazał, że
strona pozwana w sposób nieprawidłowy w uzasadnieniu decyzji wskazała, że rzekomo wnioskodawca jako osoba
wykonująca działalność gospodarczą w zakresie usług pogrzebowych, jest osobą wyłączoną z katalogu podmiotów
uprawnionych do zasiłku pogrzebowego. Wnioskodawca wskazał, że koszty pogrzebu pokrył jako osoba fizyczna.
Wskazał, że zmarła G. C. była znajomą jego babci i w związku z tym wnioskodawca wszelkie czynności związane z
wykonaniem usług pogrzebowych zlecił (...).
Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnioskodawcy od decyzji z dnia 5 sierpnia 2015 r. wniósł o oddalenie
odwołania z uwagi na brak podstaw prawnych do jego uwzględnienia.
W uzasadnieniu strona pozwana wskazał, że w katalogu podmiotów uprawnionych do zasiłku pogrzebowego nie są
wymienione zakłady usług pogrzebowych.
W ocenie organu rentowego wnioskodawca jako współwłaściciel zakładu pogrzebowego, nie mógł figurować jako
wnioskodawca ubiegający się o zasiłek pogrzebowy po osobie obcej. W przypadku bowiem zmarłej, będącej osoba
obcą w stosunku do wnioskodawcy, w pierwszej kolejności należało zawiadomić najbliższą rodzinę i to ona przede
wszystkim miała powinność przeprowadzenia pochówku i wystąpienia z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy. Dopiero
w przypadku odmowy zajęcia się pogrzebem bliskiego członka rodziny, lub gdyby okazało się, że zmarła była osoba
samotną - właściwym organem byłoby (...), które winno zgłosić o tym fakcie w gminie. Gmina bowiem, w ramach zadań
własnych zleconych, ma obowiązek zorganizować pogrzeb zmarłego i domagania się prawa do zasiłku pogrzebowego.
Wnioskodawca J. W. wniósł dowołanie od decyzji (...) Oddział we W. z dnia z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...), w
której strona pozwana odmówiła wnioskodawcy J. W. prawo do zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu (...) r. M. R.
(1). W odwołaniu od decyzji wnioskodawca domagał się zmiany przedmiotowej decyzji poprzez przyznanie mu prawa
do zasiłku pogrzebowego po zmarłym M. R. (1) oraz zasądzenia od organu na rzecz odwołującego kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych.
Przedmiotowej decyzji wnioskodawca zarzucił błędną interpretację obowiązujących przepisów prawa, w szczególności
art.77 ust. 1 pkt.2 i art.78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tj. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 z późn. zm.) poprzez odmowę osobie fizycznej, obcej dla zmarłego,
wypłaty zasiłku pogrzebowego.
W uzasadnieniu swojego stanowiska wnioskodawca wskazał na naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez
ich błędną wykładnię, tj.
naruszenie art. 78 ust. l oraz art. 79 ust. l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych poprzez nieuprawnione przyjęcie, że osoba fizyczna niebędąca krewnym zmarłego, a
ponosząca koszty pogrzebu zmarłego, prowadząca jednocześnie i dodatkowo działalność gospodarczą, występująca
jednak o wypłatę zasiłku pogrzebowego oraz pokrywająca koszty pogrzebu jako osoba fizyczna nieprowadząca
działalności gospodarczej, nie jest uprawniona do otrzymania zasiłku pogrzebowego. Wnioskodawca wskazał, że
strona pozwana w sposób nieprawidłowy u uzasadnieniu decyzji wskazała, że rzekomo wnioskodawca jako osoba
wykonująca działalność gospodarczą w zakresie usług pogrzebowych, jest osobą wyłączoną z katalogu podmiotów
uprawnionych do zasiłku pogrzebowego. Wnioskodawca wskazał, że koszty pogrzebu pokrył jako osoba fizyczna.
Wskazał, że zmarły M. R. (1) był znajomym wnioskodawcy i w związku z tym wnioskodawca wszelkie czynności
związane z wykonaniem usług pogrzebowych zlecił (...).
Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnioskodawcy od decyzji z dnia 7 sierpnia 2015 r. wniósł o oddalenie
odwołania z uwagi na brak podstaw prawnych do jego uwzględnienia.
W uzasadnieniu strona pozwana wskazała, że w katalogu podmiotów uprawnionych do zasiłku pogrzebowego nie są
wymienione zakłady usług pogrzebowych.
W ocenie organu rentowego wnioskodawca jako współwłaściciel zakładu pogrzebowego, nie mógł figurować jako
wnioskodawca ubiegający się o zasiłek pogrzebowy po osobie obcej. W przypadku bowiem zmarłym, będącym osoba
obcą w stosunku do wnioskodawcy, w pierwszej kolejności należało zawiadomić najbliższą rodzinę i to ona przede
wszystkim miała powinność przeprowadzenia pochówku i wystąpienia z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy. Dopiero
w przypadku odmowy zajęcia się pogrzebem bliskiego członka rodziny, lub gdyby okazało się, że zmarła była osoba
samotną - właściwym organem byłoby (...), które winno zgłosić o tym fakcie w gminie. Gmina bowiem, w ramach zadań
własnych zleconych, ma obowiązek zorganizować pogrzeb zmarłego i domagania się prawa do zasiłku pogrzebowego.
Zarządzeniem z dnia 18 stycznia 2016 r. sprawa z odwołania wnioskodawcy od decyzji z dnia 5 sierpnia 2015 r. znak:
(...) i z odwołania od decyzji z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...) zostały na podstawie art. 219 kpc połączone do jednego
rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą akt X P 681/15 o czym pełnomocnik strony pozwanej został pouczony w
dniu 18 stycznia 2016 r. a pełnomocnik wnioskodawcy w dniu 26 stycznia 2016 r.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Wnioskodawca J. W. jest wspólnikiem spółki cywilnej A. A. Z.U.P i K. (...) s.c. we W., która to spółka jako podmiot
gospodarczy prowadzi działalność gospodarczą i świadczy usługi pogrzebowe.
W dniu 20 czerwca 2015 r. zmarła G. C..
Wnioskodawca J. W. znał G. C., gdyż ona była znajomą jego babci, jako sąsiadka jego dziadków. G. C. była wdową w
chwili śmierci. Nie miała ona osób bliskich.
G. C. w chwili śmierci miała przyznane prawo do emerytury (...).
Wnioskodawca J. W. zajął się organizacją pochówku zmarłej G. C. i zlecił wykonanie usługi pogrzebowej (...) s.c. we W..
Wnioskodawca zapłacił za następujące usługi następujące kwoty:
- za wynajęcie kaplicy na cmentarzu – 450,36 zł
- opłata za korzystanie mienia komunalnego (trumna) – 160 zł
- opłata za trumnę – 1.000 zł
- opłata za krzyż z tabliczką – 54 zł
- przewóz zmarłego do kościoła lub/i na cmentarz – 300 zł
- kopanie grobu – 386 zł
- przygotowanie zmarłego do pogrzebu – 350 zł
- obsługa żałobna 300 zł
- chłodnia – 50 zł.
Za w/w usługi (...) s.c. we W. wystawił na rzecz wnioskodawcy fakturę VAT nr (...).
Wnioskodawca również poniósł koszt opłat za czynności administracyjne oraz opłacił miejsce na cmentarzu na okres
20 lat do (...)w łącznej kwocie 880 zł, za co wystawiona została faktura VAT (...).
Łącznie wnioskodawca zapłacił na rzecz (...) s.c. we W. w dniu 26 czerwca 2015 r. kwotę 4.030,36 zł (tj. za fakturę VAT
nr (...) kwotę 3.150,36 zł oraz fakturę VAT (...) kwotę 880 zł) gotówką.
Dowód: akta zasiłkowe strony pozwanej,
przesłuchanie wnioskodawcy k. 21 (płyta CD)
pokwitowanie z dnia 26 czerwca 2015 r. k. 24
W dniu 22 lipca 2015 r. wnioskodawca wystąpił do strony pozwanej z wnioskiem o wypłatę zasiłku pogrzebowego po
zmarłej G. C. załączając rachunki poniesionych kosztów pogrzebu w łącznej kwocie 4.030,36 zł.
Strona pozwana decyzją z dnia 5 sierpnia 2015 r. odmówiła wnioskodawcy prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłej
G. C. uzasadniając ją tym, że wnioskodawca jako osoba prowadząca zakład usług pogrzebowych nie jest osobą obcą
w rozumieniu art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.
Dowód: akta zasiłkowe strony pozwanej.
W dniu 16 lutego 2015 r. zmarł M. R. (1).
Wnioskodawca J. W. znał M. R. (2), był on jego znajomym. M. R. (1) wykonywał u wnioskodawcy drobne prace. Zmarły
M. R. (1) nie miał osób bliskich.
M. R. (1) w chwili śmierci miał przyznane prawo do renty socjalnej.
Akt zgonu M. R. (1) został wydany w dniu 21 kwietnia 2015 r.
Wnioskodawca J. W. zajął się organizacją pochówku zmarłym M. R. (1) i zlecił wykonanie usługi pogrzebowej (...)s.c.
we W..
Wnioskodawca zapłacił za następujące usługi następujące kwoty:
- opłata żałobna, tak zwana asysta pogrzebowa – 486 zł
- opłata za trumnę – 1.000 zł
- opłata za krzyż z tabliczką – 54 zł
- kopanie grobu – 486 zł
- przygotowanie zmarłego do pogrzebu – 432 zł
- przewóz zmarłego do pogrzebu – mycie, ubieranie, kosmetyka – 432 zł
- chłodnia – 270 zł.
Za w/w usługi A. A. Z.U.P i K. (...) s.c. we W. wystawił na rzecz wnioskodawcy fakturę VAT nr (...) z 17 czerwca 2015
w łącznej kwocie 3.188 zł.
Wnioskodawca również poniósł koszt opłat za czynności administracyjne oraz opłacił miejsce na cmentarzu na okres
20 lat do (...) w łącznej kwocie 880 zł, za co wystawiona została faktura VAT (...).
Łącznie wnioskodawca zapłacił na rzecz (...) s.c. we W. w dniu 16 czerwca 2015 r. kwotę 4.068 zł gotówką za w/w
faktury VAT w kwotach 3.188 zł i 880 zł.
Dowód: akta zasiłkowe strony pozwanej,
przesłuchanie wnioskodawcy k. 20 akta X P 682/15 (płyta CD)
pokwitowanie z dnia 26 czerwca 2015 r. k. 23 akta X P 682/15
W dniu 22 czerwca 2015 r. wnioskodawca wystąpił do strony pozwanej z wnioskiem o wypłatę zasiłku pogrzebowego
po zmarłym M. R. (1) załączając rachunki poniesionych kosztów pogrzebu w łącznej kwocie 4.068 zł.
Strona pozwana decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r. odmówiła wnioskodawcy prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym
M. R. (1) uzasadniając ją tym, że wnioskodawca jako osoba prowadząca zakład usług pogrzebowych nie jest osobą
obcą w rozumieniu art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.
Dowód: akta zasiłkowe strony pozwanej (dotyczącej zasiłku pogrzebowego po zmarłym M. R. (1)) – w załączeniu do
akt sygn X U 682/15
Sąd zważył, co następuje:
Odwołania wnioskodawcy zasługują na uwzględnienie w zasadniczej części.
W pierwszej kolejność należy wskazać, że oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd dał wiarę w całości
przedstawionym w sprawie dowodom z dokumentów, jako że żadna ze stron w toku postępowania nie podważyła
skutecznie ich autentyczności i wiarygodności. Ponadto Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy albowiem są one
spójne, logiczne, zbieżne z przedstawionymi dokumentami, a przez to w pełni wiarygodne. Sąd nie znalazł podstaw
do podważenia twierdzeń wnioskodawcy, że znał osobiście zarówno zmarłą G. C., jak również M. R. (1) i jako osoba
fizyczna, pomimo, że jest wspólnikiem spółki cywilnej, która jako podmiot gospodarczy świadczy usługi pogrzebowe,
poniósł koszt pogrzebów osób zmarłych tj. zarówno G. C., jak również M. R. (1).
Przede wszystkim należy podkreślić, że wnioskodawca przedstawił dowód uiszczenia gotówką zapłaty kosztów
obu pogrzebów w kwotach przekraczających kwotę 4.000 zł. Strona pozwana nie podważyła prawdziwości tych
dokumentów. W ocenie Sądu, brak również podstaw do uznania, że dokumenty te świadczą nieprawdę.
Strona pozwana również nie zakwestionowała wysokości, ani też zasadności poniesionych kosztów przez
wnioskodawcę zarówno związanych z pogrzebem zmarłej G. C., jak również M. R. (1). W ocenie Sądu, poniesione przez
wnioskodawcę koszty pogrzebów nie były kosztami wysokimi, przekraczającymi koszty ustalone zwyczajami.
Koszty pogrzebu obejmują wydatki odpowiadające zwyczajom panującym w środowisku, do którego zmarły należał.
Do wydatków tych zalicza się: koszty przewiezienia zwłok do miejsca ich pochowania, nabycia i urządzenia
grobu, wystawienia nagrobka odpowiadającego zwyczajom środowiska (za: G. Bieniek, Komentarz..., s. 446, teza 3
komentarza do art. 446 k.c.). Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 7 marca 1969 r., II PR 641/68 (OSNCAPiUS 1970,
nr 2, poz. 33) do kosztów pogrzebu można zaliczyć m.in. umiarkowany wydatek poniesiony na zakup niezbędnej
odzieży żałobnej, której noszenie zarówno w czasie pogrzebu, jak i przez dłuższy czas po zgonie osoby bliskiej
jest zwyczajowo przyjęte w wielu środowiskach. Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1982 r.,
II CR 556/81 (LEX nr 8388) stwierdzono, że obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu na podstawie art. 446 § 1 k.c.
obejmuje zwrot kosztów bezpośrednio z pogrzebem związanych (przewóz zwłok, nabycie trumny, zakup miejsca na
cmentarzu itp.), jak również zwrot wydatków odpowiadających zwyczajom danego środowiska. Do tych wydatków
zalicza się koszt postawienia nagrobka (w granicach kosztów przeciętnych, jeżeli nawet koszty rzeczywiste były
znacznie wyższe), wydatki na wieńce, kwiaty, zakup odzieży żałobnej, poczęstunek osób biorących udział w pogrzebie,
przy uwzględnieniu okoliczności konkretnego przypadku. (m. in. wyrok SN z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 459/06,
LEX nr 277273).
Przedstawione przez wnioskodawcę koszty poniesione w związku z pogrzebami zmarłych G. C. i M. R. (1) mieściły się w
zakresie kosztów pogrzebu obejmują wydatki odpowiadające zwyczajom panującym w środowisku, do którego zmarły
należał, co nie zostało zakwestionowane przez stronę pozwaną, zatem należało uznać, że koszty te były poniesione
zasadnie.
Strona pozwana w uzasadnieniu odmowy prawa wnioskodawcy do zasiłków pogrzebowych po zmarłych G. C. i
M. R. (1) podniosła jedynie fakt, że wnioskodawca jest wspólnikiem spółki cywilnej, która to spółka prowadzi
działalność gospodarczą i świadczy usługi pogrzebowe, zatem nie może być on uznany za osobę uprawnioną do zasiłku
pogrzebowego jako osoba obca, gdyż jest zakładem pogrzebowym, któremu takie prawo nie przysługuje.
Okolicznością bezsporną jest to, że wnioskodawca jest wspólnikiem spółki cywilnej prowadzącej działalność
gospodarczą w zakresie świadczenia usług pogrzebowych.
W myśl przepisów art. 860-875 Kodeksu cywilnego, spółka cywilna jest umową zawartą w celu osiągnięcia wspólnego
celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220,
poz. 1447 ze zm.), spółka cywilna wprawdzie nie jest przedsiębiorcą, lecz przedsiębiorcami są poszczególni wspólnicy
spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, lecz istotnym jest to, że majątek wspólny
wspólników spółki cywilnej jest wyodrębniony prawnie od ich majątków osobistych. Sąd Najwyższy w wyroku z
20 czerwca 2007 r. (sygn. akt V CSK 132/07) potwierdził, że jest możliwe dokonywanie przesunięć majątkowych
między masą majątkową spółki cywilnej a masami majątkowymi poszczególnych wspólników. O tym, że nie zachodzi
tożsamość spółki cywilnej z jej poszczególnymi wspólnikami, świadczą również określone w Kodeksie cywilnym
reguły prowadzenia spraw tej spółki i reprezentowania jej interesów na zewnątrz. Każdy ze wspólników jest zarówno
zobowiązany, jak i uprawniony do reprezentowania spółki. W czynnościach zwykłego zarządu, do momentu kiedy nie
ma sprzeciwu chociaż jednego ze wspólników, nie potrzeba uchwały. Każdy może wykonać czynność nagłą, gdyby
niewykonanie jej mogło narazić spółkę na niepowetowane straty. Wspólnik jest umocowany do reprezentowania
spraw spółki w zakresie w jakim jest upoważniony do prowadzenia jej spraw. Do osiągnięcia celu spółki zazwyczaj
niezbędne jest utworzenie majątku wspólnego, który powstaje z praw wniesionych w postaci wkładów (wniesienie
własności rzeczy lub prawa ich używania) oraz z usług wspólników. Domniemywa się, że wkłady wspólników są równe.
Za zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie zarówno majątkiem
wspólnym, jak i majątkiem indywidualnym. Prawo do udziału w zyskach i obowiązek pokrywania strat mają wszyscy
wspólnicy; może on, choć nie musi, zostać skorelowany z wysokością wkładów. Jeżeli zatem umowa nie stanowi
inaczej, domniemywa się, że udział w zyskach i stratach jest równy. Obowiązek pokrywania strat można wyłączyć w
umowie, lecz nie wolno wykluczyć wspólnika od udziału w zyskach.
Zatem mając powyższe na uwadze, należy uznać, że spółka cywilna stanowi prowadzącą działalność gospodarczą
jednostkę organizacyjną odrębną od jej wspólnika, który jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą - jako
samodzielny i samoistny podmiot gospodarczy. (...) spółka cywilna, jako jednostka organizacyjna nieposiadająca
osobowości prawnej, jest podatnikiem VAT (wynika to z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). Będąc zaś podatnikiem VAT spółka cywilna ma własny NIP.
Dodatkowo należy podkreślić, że zarówno w odniesieniu do zasad panujących na gruncie prawa cywilnego, jak również
na gruncie prawa podatkowego, nie ma żadnych przeszkód do tego, aby wspólnik spółki cywilnej był stroną umowy
ze spółką, której jest wspólnikiem.
Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, brak jest podstaw do uznania, że wnioskodawca J. W., nawet będąc
wspólnikiem spółki cywilnej , skoro zorganizował pogrzeb i dokonał wydatków na ten pogrzeb jako osoba fizyczna,
dokonał tego jako zakład usług pogrzebowych, jak twierdzi to strona pozwana.
Zgodnie z treścią przepisu art.78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. Nr 153 poz. 1227 z późn. zm.) zasiłek pogrzebowy
przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.
Wykładnia gramatyczna wyrazu "osoba" użyta w w/w przepisie nakazuje kwalifikować tu zarówno osoby fizyczne, jak
i prawne, jednak wydaje się, że zamysłem ustawodawcy było uwzględnienie tylko osób fizycznych. Gdyby art. 78 ust.
1 miał dotyczyć również osób prawnych, nieuzasadnione byłoby wyłączenie niektórych z nich do odrębnej regulacji
(art. 78 ust. 2) (por. wyroku SN z dnia 23 czerwca 2009 r., II BU 26/08, LEX nr 519216. W obrębie osób fizycznych
(art. 78 ust. 1) nie zachodzi żadne pierwszeństwo krewnych lub innych osób bliskich.
Wprawdzie odmienny pogląd przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 14/10 (OSNPUSiSP
2011, nr 21-22, poz. 280), został on jednak wydany w odmiennym stanie faktycznym (chodziło o podejrzenie
zmowy pomiędzy domem pomocy społecznej a tzw. łowcą pogrzebów), co następnie spotkało się z krytyką zarówno
judykatury, jak i doktryny, uznającej, że Sąd Najwyższy doszedł do wniosków zbyt daleko idących, jak na obowiązujące
brzmienie przepisów.
W tej kwestii wypowiedział się następnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 2010 r., I UK 222/10 (OSNPUSiSP
2012, nr 5-6, poz. 70), który co do zasady wykluczył możliwość różnicowania osób fizycznych w kontekście prawa do
zasiłku. W swojej tezie, Sąd Najwyższy uznał, że: „Przepisy art. 78-79 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) określają
zasadę wypłaty zasiłku pogrzebowego lub zwrotu kosztów pogrzebu w udokumentowanej wysokości - oprócz bliskich
- także osobom obcym, bez jakiegokolwiek ich różnicowania, oraz na rzecz podmiotów wymienionych w art. 78 ust. 2
tej ustawy.” W swoim uzasadnieniu Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że: „… Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca
2010 r., II UK 14/10 (niepublikowany), uwzględniając, że zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach zasiłek
pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu, przeciwstawił się przyzwoleniu na swoiste "wyścigi"
w sprawianiu pogrzebu przez dowolne osoby fizyczne lub prawne, a w szczególności przez "łowców pogrzebów",
którzy rodzinę lub inne osoby bliskie zmarłym niekiedy informują o śmierci zmarłych podopiecznych domów
opieki społecznej dopiero po sprawieniu pogrzebu, oraz czyniących ze sprawiania pogrzebów przedmiot transakcji
handlowych polegających na "sprzedaży usług pogrzebowych" przez zakłady pogrzebowe w celu uzyskania od organu
ubezpieczeń społecznych zasiłków pogrzebowych w wysokości dokumentowanych kosztów pogrzebów. Jednocześnie
Sąd Najwyższy wskazał, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych nie wykluczają możliwości sprawiania pochówku
przez inne osoby niż członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub podmioty ustawowo wymienione w art.
78 ust. 2 ustawy, ograniczył jednak przypadki, w których osoby pokrywające koszty pogrzebu są uprawnione do
zasiłku pogrzebowego po zmarłym ubezpieczonym do wysokości udokumentowanych kosztów, nie wyższej jednak
niż określona w art. 80 ustawy (art. 78 ust. 1 w związku z art. 79 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach), do takich,
w których zmarły nie miał rodziny albo gdy jego wolą było sprawienie pogrzebu przez określone (wskazane) osoby
spoza członków jego rodziny. W ocenie składu orzekającego w niniejszej sprawie, takie ograniczenie podmiotów
uprawnionych jest zbyt restrykcyjne, a jego przyjęcie nie respektowałoby woli uprawnionych członów rodziny do
przeniesienia uprawnień do zasiłku pogrzebowego na rzecz osoby, która za ich zgodą i z ich woli, chociaż zmarłemu
obca, pokryła koszty pogrzebu. Pogląd o nieprzysługiwaniu zasiłku pogrzebowego osobom pokrywającym koszty
pogrzebu ubezpieczonych, którzy nie byli ich członkami rodziny, nie ma potwierdzenia w wykładni językowej tego
przepisu. Do takich wyników nie prowadzi też wykładnia systemowa. Przepis art. 79 ust. 1 ustawy wprost wskazuje jako
osoby uprawnione do zasiłku pogrzebowego osoby, które pokryły koszty pogrzebu, nie dzieląc ich na członków rodziny
ubezpieczonego oraz osoby w stosunku do niego obce. Odmienny pogląd, wiążący prawo do zasiłku pogrzebowego w
odniesieniu do osób fizycznych z więzią rodzinną z ubezpieczonym, a wobec osób prawnych z faktem pokrycia kosztów
pogrzebu (art. 78 ust. 2 ustawy), jest nietrafny i niekonsekwentny oraz prowadzący do pominięcia regulacji art. 78 ust.
1 ustawy. Rozróżnienie praw w zakresie zasiłku pogrzebowego osób obcych i bliskich zmarłym ubezpieczonym zawiera
się jedynie w art. 79 ust. 1, zgodnie z którym osoby fizyczne wymienione w art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy mają prawo do
zwrotu pełnych kosztów, a osoby niebędące członkami rodziny ubezpieczonego i osoby prawne wymienione w tym
przepisie oraz w art. 78 ust. 2 ustawy - w wysokości kosztów udokumentowanych, jednak w kwocie nie wyższej niż
określona w art. 80 ustawy. W tym kierunku wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 czerwca 2009 r., II
BU 26/08 (niepublikowany), wskazując, że użyte w art. 78 ust. 1 określenie "osoba" obejmuje wszystkie osoby fizyczne
i wskazane osoby prawne. W obrębie ogólnej kategorii osób fizycznych nie zachodzi żadne pierwszeństwo krewnych
lub innych osób bliskich przed osobami obcymi; od wszystkich wymagane jest pokrycie kosztów pogrzebu. Tym
samym przepisy art. 78-79 ustawy wprowadzają zasadę wypłaty zasiłku pogrzebowego lub zwrotu kosztów pogrzebu
w udokumentowanej wysokości - oprócz bliskich - także osobom "obcym", bez jakiegokolwiek ich różnicowania,
oraz na rzecz podmiotów wymienionych w art. 78 ust. 2 (pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat,
osoba prawna kościoła lub związek wyznaniowy). Jedynymi podmiotami wyłączonymi z możliwości ubiegania się
o zasiłek pogrzebowy, pomimo zorganizowania pogrzebu i pokrycia jego kosztów, są - na podstawie art. 79 ust. 2
ustawy - oprócz Państwa, co jest oczywiste - organizacje polityczne lub społeczne, jeżeli zasiłek nie przysługuje im
z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu własnego pracownika. Oddalenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w wysokości
poniesionych kosztów pogrzebu złożonego przez taką osobę, wymagałoby wykazania świadomego wprowadzenia
w błąd organu ubezpieczeń społecznych lub niezasługujących na ochronę prawa ubezpieczeń społecznych praktyk
dążenia do przyznania nienależnych świadczeń na podstawie spreparowanych (fikcyjnych) dowodów lub zmowy
zakładu pogrzebowego i wnioskodawcy w zakresie "sprzedaży usług pogrzebowych przez zakład pogrzebowy" (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 14/10); okoliczności takich nie wykazano….”
W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż wymieniona w art.77 ust.1 pkt 4, pracodawcę, dom
pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego, zasiłek pogrzebowy przysługuje
w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż określona w art.80 ( art. 79 ust.1 cyt.
ustawy ).
W myśl art.80 ustawy zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4.000 zł.
Mając powyższe na uwadze, zdaniem Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy w stosunku do wnioskodawcy ma
zastosowanie przepis art. 78 ust. 1 cyt. ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. ponieważ wnioskodawca pokrył koszty
pogrzebu jako osoba obca w stosunku do zmarłego M. R. (1), a także zmarłej G. C.. Nie ma przy tym znaczenia, że
powód jest wspólnikiem spółki cywilnej prowadzącej działalność gospodarczą jako zakład pogrzebowy. Należy mieć
bowiem na uwadze, że przepisy art. 78-79 ustawy wprowadzają zasadę wypłaty zasiłku pogrzebowego lub zwrotu
kosztów pogrzebu w udokumentowanej wysokości - oprócz bliskich - także osobom "obcym", bez jakiegokolwiek ich
różnicowania, oraz na rzecz podmiotów wymienionych w art. 78 ust. 2 (pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina,
powiat, osoba prawna kościoła lub związek wyznaniowy). Jedynymi podmiotami wyłączonymi z możliwości ubiegania
się o zasiłek pogrzebowy, pomimo zorganizowania pogrzebu i pokrycia jego kosztów, są - na podstawie art. 79 ust. 2
ustawy - oprócz Państwa, co jest oczywiste - organizacje polityczne lub społeczne, jeżeli zasiłek nie przysługuje im z
tytułu pokrycia kosztów pogrzebu własnego pracownika.
Nadto w ocenie Sądu oddalenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w wysokości poniesionych kosztów pogrzebu, złożonego
przez osobę, która jest wspólnikiem spółki cywilnej prowadzącej działalność gospodarczą jako zakład pogrzebowy
wymagałoby wykazania świadomego wprowadzenia w błąd organu ubezpieczeń społecznych lub niezasługujących
na ochronę prawa ubezpieczeń społecznych praktyk dążenia do przyznania nienależnych świadczeń na podstawie
spreparowanych (fikcyjnych) dowodów lub zmowy zakładu pogrzebowego i wnioskodawcą w zakresie "sprzedaży
usług pogrzebowych przez zakład pogrzebowy" (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 14/10,
niepubl.), a okoliczności takich nie wykazano (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2010 r., I UK 222/10).
W niniejszej sprawie organ rentowy nie zakwestionował w żaden sposób przedłożonych przez wnioskodawcę faktur.
Sąd nie znalazł również podstaw do ich zakwestionowania, a także zakwestionowania dowodów uiszczenia zapłaty za
te faktury.
Reasumując Sąd uznał, że w stosunku do wnioskodawcy ma zastosowanie przepis art.78 ust. 1 ustawy z dnia 17
grudnia1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 z
późn. zm.) oraz że przysługuje mu zasiłek pogrzebowy co do zasady, lecz nie w pełni za całość poniesionych kosztów,
lecz jedynie do kwoty 4.000 zł za pogrzeb organizowany na rzecz G. C., a także w kwocie 4.000 zł za pogrzeb
organizowany na rzecz M. R. (1).
Sąd Okręgowy we Wrocławiu w podobny sposób rozstrzygnął sprawę o podobnym stanie faktycznym sygn akt IX Ua
82/11 (sygn akt tutejszego Sądu sygn akt X U 368/11)
Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 (14) § 1 i 2 kpc zmienił decyzję z dnia 5 sierpnia 2015 r. znak: (...)
i przyznał wnioskodawcy J. W. prawo do zasiłku pogrzebowego po zmarłej w dniu 20.06.2015 r. G. C. w kwocie 4.000
zł (cztery tysiące złotych) (pkt I wyroku), a w pkt II wyroku oddalił dalej idące odwołanie wnioskodawcy od decyzji
z dnia 5 sierpnia 2015 r. znak: (...), a także zmienił decyzję (...) Oddział we W. z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...) i
przyznał wnioskodawcy J. W. prawo do zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu 16.02.2015 r. M. R. (1) w kwocie
4.000 zł (cztery tysiące złotych) (pkt III wyroku), a w pkt IV wyroku oddalił dalej idące odwołanie wnioskodawcy od
decyzji z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...).
Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znajduje uzasadnienie w przepisie art. 98 kpc w zw. z art. 100 kpc.
Zgodnie z art. 98 kpc, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty
niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu) (§ 1), natomiast w § 3 określa, że do
niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe
niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego
przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Zgodnie z art. 100 kpc, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub
stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej
przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od
wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.
W ocenie Sądu, wnioskodawca wygrał w znacznej części zarówno w zakresie odwołania od decyzji z dnia 5 sierpnia
2015 r. jak i z dnia 7 sierpnia 2015 r., gdyż Sąd oddalił odwołania wnioskodawcy jedynie co do nieznacznych kwot
przewyższających kwotę 4.000 zł.
Zgodnie z § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
z urzędu / Dz. U. Nr 163 poz. 1349 ze zmianami /, który stanowi, że w sprawach wniesionych po 1 sierpnia 2015 r.
obowiązuje kwota 180 zł jako stawka minimalna w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i
zaopatrzenia emerytalnego. (Dz.U.2015.1078 § 1)
Wprawdzie bowiem w dniu wydania wyroku aktualnie obowiązującą ustawą w przedmiocie kosztów zastępstwa
procesowego jest Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za
czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r.), lecz zgodnie z § 21 tego Rozporządzenia, do spraw
wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do
czasu zakończenia postępowania w danej instancji.