Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa

Rola zdolności kredytowej
przedsiębiorstwa w procedurze
pozyskiwania kredytu bankowego studium przypadku
dr Jacek Płocharz
Warunki działania przedsiębiorstw
!
!
!
Na koniec 2003 roku
działało w Polsce 3.581,6
tys. podmiotów gospodarki
narodowej tj. o 3,2% więcej
niż przed rokiem
Produkcja sprzedana w
2003 roku wzrosła o 9,6%, a
w I pólroczu 2004 o 19%
Zyskowność netto w 2003
roku wyniosła 2,04% wobec
-0,26% rok wcześniej
Ilość przedsiębiorstw w Polsce
3,8%
95,2%
0,8%
0,2%
mikro (do 9 zatrudnionych)
małe (10-49 zatrudnionych)
średnie (50-249 zatrudnionych)
duże (pow. 249 zatrudnionych)
Warunki działania przedsiębiorstw- cd
!
!
Wydajność pracy rozumiana jest jako PKB
przypadający na osobę zatrudnioną wynosiła
w Polsce 50,2% średniego poziomu
wydajności pracy UE sprzed akcesji, czyli
obejmującej 15 państw członkowskich.
Wydajność pracy w Polsce w 2003 r. była o
ponad 16 pkt. niższa niż w najgorszym kraju
UE-15 i o prawie 30 pkt. niższa od
najlepszego wśród krajów UE-10
Finansowanie działalności
!
!
Przyrost przychodów przedsiębiorstw wywoływać
będzie znaczne potrzeby w zakresie finansowania
ich działalności.
Potrzeby finansowe dotyczyć będą finansowania
wzrostu aktywów obrotowych, niezbędnych dla
przyrostu poziomu sprzedaży wyrobów i usług oraz
nakładów na inwestycje, które będą podstawą dla
utrzymania dalszego wzrostu przychodów ze
sprzedaży produktów i usług
Finansowanie działalności - cd
!
!
!
Przedsiębiorstwa w swojej działalności
wykorzystują finansowanie wewnętrzne i
zewnętrzne.
Wśród różnych rodzajów finansowania
wewnętrznego można wymienić wypracowany
zysk oraz wzrost kapitału własnego.
Spośród zewnętrznych źródeł finansowania,
najważniejsze to kredyt kupiecki i kredyt
bankowy.
Kredyt bankowy
!
!
!
!
Wykorzystanie dźwigni finansowej i tarczy podatkowej
Przedsiębiorstwa w 2002 roku aż w 71,4% finansowały
nakłady inwestycyjne z własnych środków
Udział kredytów bankowych w finansowaniu rozwoju
przedsiębiorstw w Polsce wynosi (łącznie z kredytami w
walutach obcych) kilkanaście procent, a w krajach
rozwiniętych 70-80%
Rozmiary kredytów w relacji do PKB są w Polsce
czterokrotnie mniejsze niż średnio w krajach strefy euro
Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa
!
!
!
Bank dokonuje oceny zdolności kredytowej
przedsiębiorstwa wykorzystując analizę
ekonomiczną
Stosując metody analizy ilościowej bada strukturę i
dynamikę poszczególnych kategorii ekonomicznych
oraz bada zależności zachodzące pomiędzy nimi
W ramach oceny jakościowej przedsiębiorstwa
dokonywana jest ocena wewnętrznych cech klienta,
jego kierownictwa oraz otoczenia, które nie mogą
być wyrażone przy pomocy wskaźników
Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa - cd
!
!
!
Ocena zdolności kredytowej jest najczęściej
określana poprzez dwa kryteria: płynność i
wypłacalność
Płynność jest to zdolność podmiotu
gospodarczego do obsługi
krótkoterminowych zobowiązań
Natomiast wypłacalność jest to możliwość
spłaty wszystkich zobowiązań z jego majątku
Przypadek spółki Alfa
!
!
!
!
Przedsiębiorstwo zaliczane do sektora MSP
prowadzone w formie spółki jawnej
Działalność budowlana, handel, obsługa
nieruchomości
Działalność prowadzona od 1990 roku, trzy
etapy rozwoju
Wyniki ekonomiczne Alfa
Rentow ność
Przychody ze sprzedaży
9,55%
10,00%
10 000
9,00%
9 000
8,00%
8 000
7,00%
7 000
6,00%
6 000
5,00%
5 000
4,00%
4 000
3,00%
3 000
2,00%
2 000
1,00%
1 000
0,00%
6,44%
5,49%
3,85%
2,12%
0,04%
2001
2002
2003
0
2001
2002
2003
Rentow ność sprzedaży
Rentow ność netto sprzedaży
Wyniki ekonomiczne Alfa - cd
Struktura pasyw ów
Struktura aktywów
0%
100%
23%
80%
5%
4%
24%
22%
80%
51%
40%
39%
41%
41%
60%
60%
40%
100%
77%
40%
71%
31%
74%
20%
20%
17%
18%
2000
2001
0%
0%
2000
2001
Rozliczenia międzyokresowe
Majątek obrotowy
Majątek trwały
2002
20%
2002
Zobowiązania krótkoterm. i f. specjalne
Zobowiązania długoterm.
Kapitał własny
Wyniki ekonomiczne Alfa - cd
Wskaźniki płynności
Kapitał pracujący
0
0,59
0,56
0,45
-300
-600
0,41
0,35
0,32
-900
-1200
-1500
2001
0,15
2001
2002
2002
2003
Kapitał pracujący (w tys. zł)
Płynność II stopnia - szybka
Płynność III stopnia - bieżąca
2003
Wyniki ekonomiczne Alfa - cd
Wypłacalność (nadwyżka majątku nad zobowiązaniami)
-1 300,00
-1 320,00
2001
2002
2003
-1 340,00
-1 360,00
-1 380,00
-1 400,00
-1 420,00
-1 440,00
-1 460,00
-1 480,00
Wypłacalność (nadwyżka majątku nad zobowiązaniami
Źródła finansowania działalności
!
!
!
Strategia przedsiębiorstwa zakładała
przyrost majątku oraz przychodów ze
sprzedaży
Zwiększenie aktywności przedsiębiorstwa
przekładało się na wzrost rentowności
działalności
Przyrost majątku miał być sfinansowany z
trzech źródeł: kredyt kupiecki, wzrost
kapitałów własnych, kredyt bankowy
Stanowisko banku
!
!
Przedsiębiorstwo jest zaliczane do grupy
klientów, którzy powinni spłacać
dotychczasowe zobowiązania inwestycyjne,
bez możliwości zwiększania zaangażowania
banku
Argumenty przedsiębiorstwa: optymalizacja
podatkowa, kredyt kupiecki, sukces
biznesowy
Przypadek spółki Beta
!
!
!
!
Przedsiębiorstwo zaliczane do sektora MSP
prowadzone w formie spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością
Produkcja ceramiki budowlanej, działalność od 1995
r.
Spółka z o.o. powstała pod koniec 2000 roku w
wyniku wniesienia aportem przedsiębiorstwa osoby
fizycznej do nowo założonej spółki
Wycena aportu przedsiębiorstwa ukształtowała
wysoki kapitał zakładowy, 60% pasywów jako wynik
ustalenia znacznej wartości firmy, która stanowiła
17% udziału w aktywach trwałych
Wyniki ekonomiczne Beta
Rentowność
Przychody ze sprzedaży
12,00%
9000
8000
10,78%
9,70%
10,00%
7000
8,00%
6000
7,55%
6,00%
5000
4000
4,00%
3000
2,00%
2000
4,55%
4,85%
1,54%
0,00%
1000
2001
0
2001
2002
2003
2002
Rentowność sprzedaży
2003
Rentowność netto
Wyniki ekonomiczne Beta - cd
Struktura aktyw ów
100%
2,9%
0,0%
Struktura pasyw ów
1,1%
100%
28%
80%
28%
42%
46%
36%
80%
67%
12%
60%
8%
60%
40%
40%
72%
58%
6%
54%
20%
60%
56%
2002
2003
20%
27%
0%
2001
2002
Rozliczenia międzyokresowe
Majątek obrotowy
Majątek trwały
2003
0%
2001
Zobowiązania krótkoterm
Zobowiązania długoterm.
Kapitał własny
Wyniki ekonomiczne Beta - cd
Wskaźniki płynności
Kapitał pracujący
1,40
1,25
600
1,05
300
0,81
0,62
0,63
0
-300
0,21
0,00
2001
Płynność bieżaca
2002
2003
Płynność szybka
-600
2001
2002
2003
Wyniki ekonomiczne Beta - cd
Wypłacalność
(nadwyżka majątku nad zobowiązaniami)
1 200,00
800,00
400,00
0,00
-400,00
2001
2002
2003
Źródła finansowania działalności
!
!
!
Rosnące zamówienia wymagały nowych maszyn do
produkcji
Podejmowane rozmowy z bankiem finansującym nie
przynosiły rezultatów, pomimo że przedsiębiorstwo
posiadało podpisane kontrakty z opcją na ich
realizację po zwiększeniu zdolności wytwórczych
Kontrakty były na tyle korzystne, że zawierały także
możliwości przedpłacania realizowanych zamówień,
co poprawiałoby dodatkowo bieżącą płynność
Stanowisko banku
!
!
Bank pomimo dobrych wyników analizy finansowej,
podnosił kwestię konieczności ustabilizowania
bieżącej sytuacji i kontynuacji spłat zaciągniętych
wcześniej kredytów
Nie przekonały go argumenty biznesowe i
wskazywanie na dotychczasowe sukcesy rynkowe
oraz posiadanie stabilnych odbiorców, oczekujących
znacznie większej ilości produkowanych przez
przedsiębiorstwo wyrobów.
Wspólne cechy omawianych przypadków
!
!
!
Dynamiczny rozwój, finansowanie dotychczasowego
etapu rozwoju działalności kredytem bankowym,
który był w trakcie spłacania
Przedsiębiorstwa finansowane były przez dłuższy
okres czasu przez ten sam bank
Przedsiębiorcy zachęceni powodzeniem w
dotychczasowej działalności oraz pojawiającymi się
szansami na rynku, pracowali nad dalszym
rozwojem przedsiębiorstwa
Wspólne cechy omawianych przypadków
- cd
!
!
!
!
Zachowawcza strategia banków finansujących
W przypadku przedsiębiorstwa Alfa wyczekującą
pozycję banku uzasadniały wyniki analizy
ekonomicznej z zastosowaniem metod ilościowych.
Jednakże ocena jakościowa prowadzonego biznesu
i możliwości jego rozwoju wskazywały na dobre
perspektywy jego rozwoju
Przedsiębiorstwo Beta uzyskiwało dobre wyniki
analizy, zarówno w ocenie ilościowej, jak i
jakościowej
Decyzje banków były podobne dla obu
przedsiębiorstw. Nie przewidywano udzielenia
przedsiębiorstwom kredytu.
Wyniki działań przedsiębiorstw
!
!
Przedsiębiorcy nie poprzestali na akceptacji
otrzymanych z banków decyzji. Aktywnie
podjęli działania zmierzające do pozyskania
potrzebnego finansowania w innych
bankach.
W obu przypadkach akcje się powiodły i
kredyty zostały przydzielone
Wnioski dla przedsiębiorców
!
!
Dobre oceny uzyskiwane w ramach analizy
ilościowej są ważnym elementem w pozyskiwaniu
kredytów bankowych, jednakże nie są warunkiem
wystarczającym, istotna jest także ocena
przeprowadzona w ramach analizy jakościowej
Inne czynniki umożliwiające pozyskanie kredytu to:
–
–
–
–
Determinacja działania przedsiębiorcy
Odpowiednie przygotowanie się do pozyskania kredytów
Przeprowadzenie zmian w strukturze finansowania
działalności,
Zainteresowanie banku udzieleniem kredytu.