zarzadzenie 42 - Urząd Miejski w Mirosławcu
Transkrypt
zarzadzenie 42 - Urząd Miejski w Mirosławcu
ZARZĄDZENIE NR 42 BURMISTRZA MIROSŁAWCA z dnia 11 kwietnia 2016 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczących projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 Na podstawie uchwały Nr XXXVIII/320/2014 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie zasad i trybu konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Mirosławiec ( Dz. Urz. Woj. Zachpom. z 2014 r. poz. 1601 ze zm. ) zarządza się, co następuje: § 1. Zarządzam przeprowadzenie konsultacji społecznych w Gminie Mirosławiec w przedmiocie projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020. § 2. Zasięg terytorialny konsultacji obejmie obszar Gminy Mirosławiec. § 3. Uprawnionymi do wzięcia udziału w konsultacjach są mieszkańcy Gminy Mirosławiec. § 4. Konsultacje zostaną przeprowadzone w formie: 1) bezpośredniego spotkania z mieszkańcami Gminy Mirosławiec, 2) udostępnienia projektu Planu Gospodarki Nieskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 w Urzędzie Miejskim przy ul. Wolności 37 w Mirosławcu pokój nr 10, na stronie www.bip.miroslawiec.pl i www.miroslawiec.pl. § 5. Projekt Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020, stanowi załącznik Nr 1 i 2 do niniejszego zarządzenia. § 6. Konsultacje zostaną przeprowadzone w terminie od 18 kwietnia do 26 kwietnia 2016 r.,w tym ustala się termin bezpośredniego spotkania z mieszkańcami na dzień 21 kwietnia 2016 r. w godz. 1400 - 1600 w sali narad Urzędu Miejskiego w Mirosławcu ( pokój 107, II piętro), ul. Wolności 37. § 7. Uwagi do projektu Planu Gospodarki Nieskoemisyjnej należy składać w pokoju nr 10 w Urzędzie Miejskim w Mirosławcu ul. Wolności 37, poprzez pocztę elektroniczną na adres [email protected] lub bezpośrednio na spotkaniu, o którym mowa w § 6. § 8. Informacja o wynikach konsultacji zostanie podana do wiadomości mieszkańców do 28 kwietnia 2016 r. na stronie internetowej www.bip.miroslawiec.pl , www.miroslawiec.pl, na tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w Mirosławcu oraz na sesji Rady Miejskiej w Mirosławcu. § 9. Za przeprowadzenie konsultacji odpowiedzialny jest Sekretarz Gminy i Miasta Mirosławiec. § 10. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 1 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 2 Opracował: Ekoplan Rachuta, Arciuszkiewicz-Rachuta s.c. Siedziba: ul. Batalionów Chłopskich 50/1, 70-770 Szczecin oddział: ul. Górna 12, 78-550 Czaplinek Tel./fax: 94 372 09 29 e-mail: [email protected] Zespół autorów: mgr Marcin Rachuta mgr inż. Urszula Arciuszkiewicz-Rachuta mgr inż. Dorota Deptuła „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 1 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 3 Spis treści 1. 2. 3. 4. Wstęp Streszczenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Podstawy prawne do sporządzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Charakterystyka gminy Mirosławiec w kontekście gospodarki niskoemisyjnej z uwzględnieniem dotychczasowych działań z nią związanych 4.1.Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego gminy Mirosławiec 4.1.1.Podział administracyjny, położenie gminy Mirosławiec 4.1.2.Demografia 4.1.3.Walory przyrodnicze i rekreacyjne 4.1.4.Warunki klimatyczne 4.1.5.Jakość i ochrona powietrza 4.1.6.Zabudowa 5. Główne nośniki emisyjności na terenie gminy Mirosławiec 5.1. Energia cieplna 5.2. Energia elektryczna 5.3. Energia odnawialna 5.4. System transportowy 5.5. Przemysł na terenie gminy Mirosławiec 5.6. Zaopatrzenie w wodę 5.7. Gospodarka ściekowa 5.8. Gospodarka odpadami 5.9. Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych 6. Metodologia opracowania planu gospodarki niskoemisyjnej 6.1.Pozyskiwanie danych w ramach inwentaryzacji emisji CO2 (bazy danych) 6.2.Działania promocyjne związane z opracowywaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec 6.3.Ankietyzacja 6.4.Źródła danych wykorzystane do inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych 7. Inwentaryzacja emisji CO2 7.1. Podstawowe założenia 7.2. Charakterystyka głównych sektorów odbiorców energii 7.2.1.Obiekty użyteczności publicznej 7.2.2.Obiekty mieszkalne 7.3. Usługi i przemysł 7.4. Oświetlenie uliczne 7.5.Transport 7.6.Bazowa inwentaryzacja emisji CO2 za rok 2013 – podsumowanie i wnioski 8. Identyfikacja obszarów problemowych 8.1.Transport 4 5 6 9 9 9 12 14 21 35 44 45 45 49 50 51 53 55 56 57 59 59 59 60 62 63 65 65 67 67 68 70 71 71 75 76 76 „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 2 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 4 8.2.Budynki 8.3.Gospodarka odpadami 8.4.Gospodarka wodno-ściekowa 8.5.Gospodarka i przemysł 8.6.Odnawialne źródła energii 7.8. Świadomość ekologiczna mieszkańców 9. Cele strategiczne i szczegółowe Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 10.Spójność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ze strategicznymi dokumentami gminnymi 11.Przedsięwzięcia mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej na obszarze gminy Mirosławiec wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym i źródłami finansowania 12.System wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej wraz ze strukturą organizacyjną i zasobami ludzkimi 13.System monitoringu i oceny – wytyczne 13.1.Wskaźniki monitoringowania 13.2.Opis sposobu ewaluacji inwestycji zgłaszanych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 13.3.Opis sposobu pozyskiwania danych niezbędnych do monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 14.Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko 15.Podsumowanie 16.Wykaz załączników 77 77 78 78 79 79 80 89 92 92 94 95 96 97 100 101 101 „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 3 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 5 1. Wstęp Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 stanowi dokument strategiczny sporządzany na potrzeby określenia strategii postępowania, funkcjonowania, realizacji i finansowania inwestycji, których głównym celem jest poprawa, jakości powietrza w skali gminy. Niniejszy dokument podlega przyjęciu w trybie uchwały przez Radę Miejską w Mirosławcu i jest sporządzany przy udziale lokalnej społeczności. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej powinien zawierać inwentaryzację, określenie stanu obecnego ewentualnie roku bazowego, dla którego przyjmuje się działania i realizację inwestycji wpływających na poprawę, jakości powietrza. Innym istotnym elementem funkcjonowania tego dokumentu strategicznego jest zasada poszanowania energii w różnych rodzajach oraz wdrożenia rozwiązań polegających na lepszym i efektywniejszym wykorzystaniu energii w celu jej oszczędzenia. Powyższe cele mają zostać osiągnięte poprzez zastosowanie najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to dokument strategiczny, którego celem jest określenie wizji rozwoju gminy w kierunku stworzenia gospodarki niskoemisyjnej. Jego kluczowym elementem jest wyznaczenie celów strategicznych i szczegółowych, realizujących określoną wizję, które powinny być: − określone w sposób jednoznaczny i wyraźny, − mierzalne poprzez określone wskaźniki i parametry, − zawierające wizję rozwoju, − realne w oparciu o dostępne technologie, procedury i rozwiązania, − określone w czasie. Nadrzędnym celem tworzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest ograniczenie emisji CO2 do atmosfery, a co za tym idzie poprawa jakości powietrza. Zarówno w skali mikro, czyli gminy jak i w skali makro – regionu, państwa, związków państw; jako pożądany efekt skumulowanych działań na poziomie mikro. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej wyznacza kierunki działania w zakresie przedsięwzięć inwestycyjnych oraz nieinwestycyjnych, mających na celu zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery i poszanowania energii. Określa również, w jaki sposób gmina ma osiągnąć założone efekty w konkretnych ramach czasowych, stosując odpowiednie metody zarządzania energią. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ujmuje opis planowanych inwestycji, sposób ich finansowania oraz metodę monitoringu na okres, co najmniej 2016 – 2020, z możliwością wydłużenia perspektywy czasowej. PGN łączy w sposób kompleksowy założenia planów ochrony powietrza, działań krótkoterminowych i równocześnie zapewnia spójność z wieloletnimi planami finansowymi gminy. Podstawą opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 było wykonanie inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy. Dzięki temu możliwa stała się identyfikacja obszarów problemowych i analiza potencjalnych rozwiązań. Zakładane działania zostały określone za pomocą mierników osiągnięcia celów, źródeł finansowania oraz planu wdrażania, monitorowania i weryfikacji. Opracowany projekt dokumentu poddany został procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 4 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 6 Główne cechy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej: − nie może być traktowany, jako dokument skończony, − zmienia się w czasie, − wymaga analizowania prowadzonych działań, − wymaga analizowania rozwoju gminy, − musi być monitorowany, − musi być aktualizowany. Dlaczego warto posiadać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej? Posiadanie przez gminę PGN wiąże się z licznymi zaletami. Należą do nich przede wszystkim: − zebranie w jednym opracowaniu danych dotyczących skutecznego zarządzania energią, przedsięwzięć z zakresu energetyki, efektywności energetycznej, zastosowania odnawialnych źródeł energii, ograniczenia emisji, gospodarki odpadami, rozwiązań w zakresie transportu z uwzględnieniem jej możliwości budżetowych, − zwiększenie atrakcyjności gminy dla zewnętrznych inwestorów i zyskanie miana gminy proekologicznej, − stanowienie podstaw do sporządzenia założeń gminnego planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, którego konieczność sporządzenia wynika z Ustawy Prawo Energetyczne, − przygotowanie gminy do możliwości skorzystania ze środków w ramach perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014 – 2020, funduszy EOG, środków krajowych dysponowanych przez NFOŚiGW. Czytając zapisy Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 oraz Szczegółowy Opis Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa zachodniopomorskiego na lata 2014 – 2020, należy stwierdzić, że dla działań realizowanych w ramach priorytetów inwestycyjnych wdrażających cele tematyczne ochrony klimatu, podstawą wsparcia będą dokumenty strategiczne gmin, spełniające wymogi strategii niskoemisyjnych. Jednym słowem, aby gmina mogła pozyskać dofinansowanie na działania m.in. w zakresie termomodernizacji budynków, transportu publicznego czy wdrażania OZE, musi posiadać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. W związku z tym odpowiednie zaplanowanie działań i przeanalizowanie ich efektów pod względem środowiskowym ma bardzo duże znaczenie w kontekście ubiegania się o dofinansowanie, które przyznawane będzie przede wszystkim według kryteriów efektywności kosztowej w powiązaniu z efektem ekologicznym. 2. Streszczenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Mając na uwadze troskę o środowisko naturalne gminy Mirosławiec, a także zobowiązania Polski dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, gmina Mirosławiec uchwałą Nr XI/96/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 29 września 2015 r. przystąpiła do opracowania i wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) jest gminnym dokumentem strategicznym, którego zasadniczym celem jest opracowanie strategii obniżenia emisji gazów cieplarnianych „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 5 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 7 ze źródeł pierwotnych i wtórnych zlokalizowanych na terenie gminy. Dokument ten zawiera zestaw działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych poprzez: podniesienie efektywności energetycznej budynków, zwiększenie mocy instalacji odnawialnych źródeł energii oraz zmniejszenie emisji dwutlenku węgla w transporcie. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej przyczynia się do realizacji celów na 4 poziomach: Unii Europejskiej, krajowym, regionalnym i lokalnym. Na poziomie unijnym i krajowym, dokument ten przyczynia się do osiągnięcia celów związanych z pakietem klimatycznym. Na poziomie regionalnym, działania zawarte w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej powinny wpływać dodatkowo na poprawę, jakości powietrza w obszarach, na których odnotowano przekroczenia, jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu zanieczyszczeń określonych w dyrektywie 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 11 czerwca 2008 r. i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie, jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE, zwanej „Dyrektywą CAFE”). Plan Gospodarki Niskoemisyjnej składa się z 4 części. W pierwszej części (rozdziały 3 i 4) przedstawiona jest analiza społeczno-gospodarcza oraz środowiskowa (ze szczególnym naciskiem na gospodarkę niskoemisyjną) gminy Mirosławiec. Dane zgromadzone w tej części były podstawą do dalszych prac nad Planem Gospodarki Niskoemisyjnej. W drugiej części (rozdziały 5 i 6) omówiono bazową inwentaryzację emisji gazów cieplarnianych wraz z identyfikacją obszarów problemowych. Zgodnie z zebranymi danymi z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie dotyczącymi emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy Mirosławiec, nie stwierdzono emisji innych gazów cieplarnianych niż dwutlenek węgla. Możliwym do skwantyfikowania źródeł innego gazu cieplarnianego (metanu) są jedynie odpady organiczne, głownie pochodzenia komunalnego. Są one częściowo utylizowane w ramach istniejącej instalacji przetwarzania odpadów zlokalizowanej na obszarze gminy zgodnie z zasadami programu gospodarowania odpadami i polityką regionalną. Wobec powyższego w inwentaryzacji skoncentrowano się wyłącznie na emisji dwutlenku węgla. Efektem tej części opracowania jest określenie wielkości i struktury emisji dwutlenku węgla ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy Mirosławiec oraz wskazanie obszarów problemowych, których poprawa jest możliwa z punktu widzenia gminy i interesariuszy Planu. Część trzecia (rozdziały 7-11) jest w zakresie zbliżona do strategii gminy w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Określa misję oraz cele gminy w zakresie gospodarki niskoemisyjnej, zwracając uwagę na ich spójność z innymi dokumentami strategicznymi. W części tej zdefiniowano również plan działań wraz z systemem wdrażania, monitoringu i oceny efektów. Część piąta (rozdział 12) jest poświęcona strategicznej ocenie oddziaływania Planu na środowisko. 3. Podstawy prawne do sporządzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym, który koncentruje się na podniesieniu efektywności energetycznej, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Istotą Planu jest osiągniecie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych wynikających z działań zmniejszających emisje gazów cieplarnianych. Konieczność sporządzenia Planu gospodarki niskoemisyjnej oraz przedsięwzięć opisanych w Planie wynika przede wszystkim z postanowień: realizacji „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 6 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 8 1) Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992 r. (ratyfikowana przez Polskę 16 czerwca 1994 r.), 2) uzupełniającego ją Protokołu z Kioto z 1997 r. (ratyfikowany przez Polskę 2 grudnia 2002 r.) oraz 3) Pakietu Klimatyczno-Energetycznego przyjętego przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku. Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang: United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC lub FCCC) to umowa międzynarodowa określająca założenia międzynarodowej współpracy dotyczącej ograniczenia emisji gazów cieplarnianych odpowiedzialnych za zjawisko globalnego ocieplenia. Przyczyną podpisania konwencji, była wspólna wola stron do podjęcia zdecydowanych działań mających chronić system klimatyczny dla obecnego i przyszłych pokoleń. Początkowo konwencja nie zawierała jakichkolwiek wiążących nakazów dotyczących ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Z czasem, ustanowiono odpowiednie protokoły wprowadzające limity emisji. Najważniejszym jest protokół z Kioto z 1997 r. Protokół z Kioto sprecyzował zadania stron Konwencji w zakresie ograniczania antropogennnych oddziaływań na klimat Ziemi, w szczególności zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (GC). Ustanowił on ramy czasowe do redukcji emisji GC przez kraje Aneksu I oraz wiążące cele redukcyjne, do osiągnięcia w ramach uzgodnionego okresu rozliczeniowego. Zgodnie z tym, państwa wymienione w Aneksie I do Konwencji Klimatycznej zobowiązały się do redukcji 6 gazów cieplarnianych do atmosfery przynajmniej o 5% w latach 2008-2012 w stosunku do tzw. roku bazowego 1990. Polska została zobowiązana do redukcji emisji GC o 6% w stosunku do roku bazowego 1988. Gazy objęte porozumieniem to: dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, sześciofluorek siarki, fluorowęglowodory, perfluorowęglowce. Protokół z Kioto wszedł w życie 16 lutego 2005 r. W Pakiecie Klimatyczno – Energetycznym 2020 (nazwanym pakietem „3 x 20”), który został przyjęty przez Parlament Europejski oraz przywódców państw członkowskich Unii Europejskiej w 2008 r., przedstawiono główne kierunki redukcji emisji. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej odnosi się do powyższej inicjatywy, w której zdefiniowano następujące cele: - zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w 2020 r. w porównaniu z 1990 r., - zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% w 2020 r. w bilansie energetycznym UE (dla Polski 15%); - podniesienie o 20% efektywności energetycznej do 2020 r., czyli zredukowanie zużycia energii końcowej, a także poprawa jakości powietrza na terenach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dozwolonych stężeń w powietrzu oraz na których realizowane są programy naprawcze ochrony powietrza (POP) i plany działań krótkoterminowych (PDK). Idea ta została również ujęta w następujących aktach prawnych Unii Europejskiej: - Zielona Księga Komisji Europejskiej pt. „Ramy polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030”: Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 25.10.2012 r. – efektywność energetyczna (Energy Efficiency Directive), w której Unia nakłada obowiązek dotyczący oszczędnego gospodarowania energią, wobec którego jednostki sektora publicznego realizując swoje zadania zobowiązane są do podejmowania działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej; „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 7 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 9 - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, zobowiązuje państwa członkowskie UE aby od końca 2018 r. wszystkie nowo powstające budynki użyteczności publicznej były budynkami „o niemal zerowym zużyciu energii”; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dn. 23.04.2009 r., która nakłada cele na 2020 rok dla całej Unii Europejskiej jak i dla Polski – promocja stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Biała Księga Komisji „Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu. Potrzeba opracowania i realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej wpisuje się także w politykę Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 r. Niniejszy dokument umożliwi również spełnienie obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, wynikające z ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. 2015, poz. 2167). Zostały przyjęte ponadto następujące akty prawne powiązane z gospodarką niskoemisyjną i dostosowujące przepisy krajowe do wytycznych UE w tym zakresie: - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.); - Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko z dnia, w której zawierają się przepisy prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz. 1235 z późn. zm.); - Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013, poz. 21 z późn. zm.); - Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (z 2011 r.) – rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju; - Ustawa z dnia 10.04.1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. 2012, poz. 1059 z późn. zm.); - Ustawa z dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 2013, poz. 1409); - Ustawa z dnia 21.11.2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. 2014, poz. 712); - Ustawa z dnia 14.09.2012 r. o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię (Dz. U. 2012 poz. 1203); Ustawa z dnia 15.04.2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. 2015, poz. 2167). - Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2012 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej (M.P. 2013, poz. 15); - Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków, która obowiązuje od 09.03.2015 r. (Dz. U. 2014 poz. 1200 z późn. zm.); - Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U 2015 poz 775); - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 poz. 1031); - Rozporządzanie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U. 2012 poz. 1028); „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 8 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 10 - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów (Dz. U. 2014 poz. 1546 z późn. zm.); - Rozporządzanie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2012 poz. 914); - Rozporządzanie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. 2012 poz. 1034 z późn. zm.); - Rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 poz. 1032). Podstawą formalną opracowania Planu dla gminy Mirosławiec jest uchwała Nr XI/96/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 29 września 2015 r. w sprawie wyrażenia zgody na przystąpienie Gminy i Miasta Mirosławiec do opracowania i wdrażania Planu gospodarki niskoemisyjnej. Inne dokumenty - Poradnik. Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)? Porozumienie Burmistrzów dla zrównoważonej gospodarki energetycznej na szczeblu lokalnym; - „Gospodarka niskoemisyjna zaczyna się w gminie. Podręcznik dla polskich samorządów” wydany przy wsparciu Niemieckiego Federalnego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Nuklearnego oraz Polskiego Ministerstwa Środowiska. Berlin 2015 - Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza, Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji w Instytucie Ochrony Środowiska; ATMOTERM S. A. Warszawa 2003; - I inne, w tym: również opracowania będące w posiadaniu gminy związane z energetyką, planowaniem przestrzennym, środowiskiem i transportem. 4. Charakterystyka gminy Mirosławiec w kontekście gospodarki niskoemisyjnej z uwzględnieniem dotychczasowych działań z nią związanych 4.1. Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego gminy Mirosławiec 4.1.1. Podział administracyjny, położenie gminy Mirosławiec Gmina Mirosławiec leży w północno zachodniej części kraju, na terenie województwa zachodniopomorskiego, w północno zachodniej części powiatu wałeckiego (ryc. 1, 2). Jest to najmniejsza gmina pod względem powierzchni w powiecie, stanowiąca 14,4% jego powierzchni. Obszar gminy zajmuje 203,27 km². Od wschodu sąsiaduje z gminą Wałcz, od południa z gminą Tuczno, od zachodu z gminą Kalisz Pomorski, a od strony północnej z gminą Wierzchowo, które wchodzą w skład sąsiedniego powiatu drawskiego. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 9 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 11 Rycina 1. Położenie gminy Mirosławiec na schematycznej mapie Polski Rycina 2. Lokalizacja gminy Mirosławiec na tle fragmentu mapy województwa, schematu powiatu wałeckiego i województwa zachodniopomorskiego „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 10 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 12 Gmina ma charakter miejsko-wiejski. Siedzibą gminy jest miasto Mirosławiec. W skład gminy wchodzą 24 miejscowości: Bronikowo, Drzewoszewo, Gniewosz, Hanki, Hanki Kolonia, Jabłonowo, Jabłonkowo, Jadwiżyn, Kalinówka, Kierpnik, Chojnica, Kolonia Polne, Zacisze, Łowicz Wałecki, Mirosławiec, Mirosławiec Górny, Nieradź, Orle, Piecnik, Pilów, Próchnowo, Sadowo, Setnica, Toporzyk, które tworzą 12 sołectw. Przez Mirosławiec biegnie droga krajowa nr 10 Szczecin - Bydgoszcz - Warszawa. Łączy ona miasto z Kaliszem Pomorskim (16km) i Wałczem (26 km). Droga krajowa nr 10 wiodąca ze wschodu (Bydgoszcz) na zachód (Szczecin) prowadzi duży ruch tranzytowy i stanowi jednocześnie dogodne połączenie z krajem a także wschodem i zachodem Europy. Przez miasto biegnie również droga wojewódzka nr 177 (Czaplinek-Wieleń) a do roku 1996 istniała linia kolejowa łącząca Choszczno, Kalisz Pomorski i Złocieniec. Około 5 km na północ od Mirosławca zlokalizowana jest wojskowa 12 Baza Bezzałogowych Statków Powietrznych dysponująca czynnym lotniskiem. Miasto Mirosławiec położone jest w odległości ok 110 km od Szczecina i ok 130 km od Poznania i Bydgoszczy. Siedziba Gminy stanowi ważny węzeł komunikacji lokalnej, ponieważ leży na skrzyżowaniu dróg do Wałcza, Kalisza Pomorskiego, Tuczna i Czaplinka. Ogólna powierzchnia gminy wnosi 203,27 km2. W strukturze użytkowania ziemi zdecydowanie dominują lasy i grunty leśne, które zajmują ok. 65% ogółu powierzchni gminy (tab.1). Następne są użytki rolne z udziałem 26%. Tabela 1. Struktura użytkowania ziemi w gminie Mirosławiec w roku 2015 Kierunek wykorzystania Powierzchnia ewidencyjna [ha] Użytki rolne 5 290 Użytki leśne oraz grunty zadrzewione 13015 Grunty zurbanizowane i zabudowane 732 Wody Nieużytki Użytki Pozostałe tereny 638 167 268 8 * Źródło: Strategia rozwoju Gminy Mirosławiec 2016-2020 Tabela 2. Leśnictwo w gminie Mirosławiec w roku 2014 Struktura użytków leśnych Powierzchnia gruntów leśnych Powierzchnia lasów ogółem Powierzchnia lasów publicznych W tym należących do własności gminy Powierzchnia lasów prywatnych Lesistość w % Powierzchnia w ha 12889,4 12488,3 12532,4 12545,3 12,9 344,2 61,4 * Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014 Gospodarczo ze względu na dużą lesistość gmina opiera się na przemyśle drzewnym i leśnictwie. Działalność rolnicza skupia się na obszarach wiejskich i ma charakter „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 11 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 13 wielkoobszarowy. Największymi przedsiębiorstwami przemysłowymi w gminie jest: Zakład Mechaniczny Metaltech Sp. z o.o. oraz Żywiec Zdrój S.A. W ostatnich latach podmioty gospodarcze działają głownie w sekcjach: handel drobno-detaliczny, naprawy, budownictwo, i przetwórstwo przemysłowe. Istotną rolę w gospodarce gminy odgrywają tereny wojskowe 12 Bazy Lotniczej wraz z infrastrukturą, która od stycznia 2016 nosi nazwę 12 Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych. 4.1.2. Demografia Według stanu na rok 2010 w gminie zamieszkiwało 5716 osób natomiast w roku 2014 gmina Mirosławiec liczyła 5530 mieszkańców w tym 2720 mężczyzn i 2810 kobiet. W latach 2010-2014 liczba ludności gminy sukcesywnie malała (tab.3) Powiat wałecki w roku 2014 zamieszkiwało 54 348 osób, zatem mieszkańcy gminy Mirosławiec stanowią 10,2 % ludności w całym powiecie. Tabela 3. Liczba ludności gminy Mirosławiec na przestrzeni lat 2010-2014 Liczba ludności Ogółem 2010 5716 2011 5617 2012 5614 2013 5577 2014 5530 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS w Szczecinie oraz Urząd Miejski w Mirosławcu Gęstość zaludnienia w gminie Mirosławiec jest niewielka zaledwie 27 osób na 1 km2. Podobnie jak w całym kraju, zauważalna jest tu tendencja do zmniejszania się liczby ludności wiejskiej. Głównie dotyczy to wsi: Toporzyk, Setnica, Sadowo i Jadwiżyn. Odmienna sytuacja ma miejsce w Mirosławcu i we wsi Jabłonowo. Przyczyną wzrostu liczby ludności w tych miejscowościach jest dogodne położenie przy trasie komunikacyjnej Szczecin – Piła. W strukturze ludności dominującą grupą są osoby w wieku produkcyjnym (wykres 1), niezmienna jest tendencja wzrostowa liczby osób w wiek poprodukcyjnym zaś liczba dzieci i młodzieży maleje z roku na rok (tab.4) „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 12 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 14 Wykres 1. Struktura ludności gminy Mirosławiec w roku 2014 Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca Tabela 4. Wybrane dane demograficzne w gminie Mirosławiec w 2014 r. Ludność Ogółem Kobiety Urodzenia żywe Zgony Przyrost naturalny Saldo migracji ogółem Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym Powiat 54348 27859 523 547 -24 -171 Gmina 5530 2810 55 47 8 -55 10092 1165 34823 9433 3481 884 * Źródło: Opracowania własne na podstawie danych Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014 Miasto Mirosławiec należy do najmniejszych miast na Pomorzu Zachodnim. W roku 2014 liczba osób pracujących w gminie Mirosławiec wynosiła 885 w tym 319 kobiet. W sektorze rolniczo-leśnym pracowało 85 osób, w przemyśle i budownictwie 472 w handlu 99 a w sektorze finansowym i pozostałych 229 osób. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 13 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 15 Tabela 5. Struktura bezrobocia w gminie Mirosławiec w latach 2010-2015 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Ogółem 2010 2011 2012 2014 2015 364 378 394 318 305 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urząd Miejski w Mirosławcu Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec grudnia 2014r. w gminie Mirosławiec wynosiła 318 osób w tym 116 mężczyzn i 202 kobiety. W powiecie wałeckim liczba ta wynosiła ogółem 2859 w tym 1144 mężczyzn i 1715 kobiet. Stopa bezrobocia w tym okresie w województwie zachodniopomorskim wynosiła 15,5 % a w powiecie wałeckim kształtowała się na poziomie 16,9%. 4.1.3. Walory przyrodnicze i rekreacyjne Gmina Mirosławiec stanowi teren bardzo atrakcyjny przyrodniczo i turystycznie. Jest to obszar z dużą liczbą jezior, a ponad 60% terenu gminy stanowią lasy, które razem z jeziorami tworzą sprzyjające warunki do wypoczynku i turystyki. W tutejszych lasach przeważają siedliska świeże – boru mieszanego (54,7%) i lasu mieszanego (36,7%). Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna (85,2%). Wśród licznych zbiorników wodnych położonych na obszarze gminy są 22 jeziora o powierzchni większej niż hektar. O atrakcyjności gminy świadczą m.in. istniejące tu liczne formy ochrony przyrody tj. obszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy” czy utworzony rezerwat „Rosiczki Mirosławskie” w leśnictwie Nieradź, na powierzchni 20,83 ha. Rezerwat został powołany w celu zachowania torfowiska pojeziornego o charakterze naturalnych trzęsawiskowych mszarów z bogatą florą mszaków oraz trzech gatunków rosiczek, co jest dużą osobliwością rezerwatu i innych roślin chronionych. Część gminy Mirosławiec objęta jest rezerwatem krajobrazowym „Wielki Bytyń”, zajmującym powierzchnię 1826,73 ha, w skład którego wchodzi najgłębsze na Pojezierzu Wałeckim jezioro – Wielki Bytyń, o wielkości 877,1 ha. Wielki Bytyń ma niezwykle urozmaiconą linię brzegową z półwyspami i zatokami oraz wyspami. Chronią się tutaj m.in. orły bieliki, kanie, żółwie błotne, sielawy i szczeżuje wielkie. Na wyspach lęgi wyprowadzają nurogęsi i gągoły. W okresie migracji zatrzymują się tu m.in. łabędzie krzykliwe i nury rdzawoszyje. Jezioro, jako rezerwat w ograniczonym stopniu udostępniono dla turystyki i wypoczynku, a jest ono dużą atrakcją turystyczną zarówno dla plażowiczów, jak i żeglarzy szukających pięknych widoków i kontaktu z nieskażoną przyrodą. Co roku odbywają się tutaj regaty, na które przybywają mieszkańcy gminy i turyści. Na terenie gminy występują również inne jeziora, np. Kosiakowo, Gniewosz (nazywane Harcerskim), jezioro w miejscowości Piecnik i w Łowiczu Wałeckim, gdzie w wyniku realizacji projektów dotyczących zagospodarowania terenu przy dwóch ostatnich jeziorach powstały tzw. wioski rybackie. W gminie Mirosławiec bytuje wolnościowe stado żubrów powstałe z czterech par sprowadzonych z Białowieży i wypuszczonych w 1980 r. w Nadleśnictwie Wałcz, później wzbogacone jeszcze osobnikami z Białowieży, Pszczyny i Wolińskiego Parku Narodowego. Żubry jednak z czasem przeniosły się na teren gminy Mirosławiec i obecnie wolnościowe stado liczy ok. kilkudziesięciu osobników. Żubry są jedną z największych atrakcji „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 14 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 16 przyrodniczych i jednymi z najważniejszych celów ochrony przyrody na terenie gminy. W celu ochrony żubrów przed presją turystyczną w Jabłonowie powstała pokazowohodowlana zagroda żubrów pn. „Dzika Zagroda” prowadzona przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze. W „Dzikiej Zagrodzie” od końca 2015 r. mieszka również para rysi. Gmina Mirosławiec jest atrakcyjna turystycznie. Decydują o tym warunki przyrodniczokrajobrazowe, jakość środowiska naturalnego oraz dotychczasowe inwestycje w sferze infrastruktury turystycznej, której rozwój w dalszym ciągu w gminie jest potrzebny. Są tu wytyczone i oznakowane szlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne: piesze, rowerowe, przyrodnicze, kajakowe, o łącznej długości przekraczającej 100 km. Wszystkie prowadzą przez najciekawsze okolice Mirosławca, umożliwiając poznanie ziemi mirosławieckiej oraz świata flory i fauny. Środowisko geograficzne gminy Mirosławiec zostało ukształtowane podczas ostatniego zlodowacenia plejstoceńskiego. Gmina położona jest zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski w obrębie dwóch mezoregionów: Pojezierze Wałeckie (zajmuje większość obszaru gminy) oraz Równina Drawska (zajmuje w gminie niewielki fragment południowo-zachodni). Pojezierze Wałeckie stanowi pod względem ukształtowania terenu bardzo interesujący region fizyczno – geograficzny. Jako, że powierzchnia zbudowana jest przez utwory stanowiące głównie pochodną moreny dennej płaskiej i falistej, dlatego mamy na tym obszarze do czynienia z licznymi rynnami polodowcowymi. W przypadku gminy Mirosławiec rynny polodowcowe występują głównie w jej wschodniej i nieznacznie w centralnej części. Nieliczne występujące w obrębie tego mezoregionu doliny rzeczne są słabiej wykształcone niż na sandrach. Skutkiem genezy powstania tego obszaru jest obecność w podłożu bogato reprezentowanych utworów lodowcowych. Są to przede wszystkim gliny i piaski gliniaste tworzące żyźniejsze stanowiska, szczególnie korzystne dla występowania siedlisk leśnych. Ale i także tu mamy do czynienia z lokalnie występującymi glebami na podłożu piaszczystym i żwirowym. Występują też niewielkie pola sandrowe m.in. na wschód od jez. Wielki Bytyń. Równina Drawska położona jest na sandrze, którego środkiem płynie Drawa i Płociczna. Budują ją piaski fluwioglacjalne, które obecnie w większości stanowią obszar występowania zwartych borów sosnowych. Powierzchnię sandru urozmaicają doliny rzeczne, rynny polodowcowe i zagłębienia wytopiskowe. W ich obrębie są zlokalizowane licznie tu występujące jeziora z czasem przekształcające się w torfowiska. Miejscami na zboczach tych zagłębień, tam gdzie znajdują się soczewki glin, znajduje dobre warunki do wzrostu drzewostan bukowy. Geologia i geomorfologia Gmina Mirosławiec położona jest na zachodnim skłonie jednostki geologicznostrukturalnej, zwanej Antyklinorium Kujawsko - Pomorskim. Jej powstanie związane jest z okresem wypiętrzania się Karpat na początku trzeciorzędu. Utwory te są w całości przykryte przez utwory najmłodsze pochodzenia czwartorzędowego. Podłoże podczwartorzędowe budują osady mezozoiczne: triasu i jury oraz kenozoiczne - trzeciorzędowe: oligocenu i miocenu. Osady mezozoiczne to głównie łupki ilaste triasu oraz wapienie, dolomity i piaskowce jury. Trzeciorzęd reprezentują głównie osady miocenu wykształcone głównie jako piaski kwarcowe z lignitem oraz iły, lokalnie występują piaski glaukonitowe z oligocenu. Nie występują osady pliocenu. Czwartorzęd „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 15 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 17 reprezentują osady plejstocenu i holocenu. Plejstocen tworzą naprzemianległe piaski i żwiry i gliny rzadziej iły lub mułki o łącznej miąższości na ogół nie przekraczającej 100 m. W budowie geologicznej plejstocenu mają swój udział przede wszystkim utwory piaszczysto - żwirowe. Najwięcej glin jest w południowo - wschodniej części gminy. Powierzchnię tej części powiatu wałeckiego budują utwory czwartorzędowe, głównie gliny zwałowe pochodzenia lodowcowego oraz piaski i żwiry wodnolodowcowe i rzeczne z epoki plejstoceńskiej. Grubość utworów plejstoceńskich wynosi kilkadziesiąt metrów. Działalność lądolodu i wód roztopowych w czasie kilkakrotnego nasunięcia się lądolodu skandynawskiego na teren Polski ukształtowała powierzchnię całego powiatu wałeckiego i tej części województwa. Na obszarze dzisiejszego powiatu wałeckiego wyróżnić można kilka „momentów” postojów lodowca. O tym zjawisku świadczą występujące duże płaty moreny dennej z licznymi ciągami moren czołowych. Jeden z takich postojów przypadł na obszarze dzisiejszej gminy Mirosławiec, zaznaczając swoją obecność utworami geologicznymi położonymi na linii Jastrowie – Toporzyk – Mirosławiec. Następny istotny proces rzeźbotwórczy nastąpił w czasie stadiału pomorskiego. Erozyjna działalność wód roztopowych w szczelinach pod lodem spowodowała powstanie rynien polodowcowych. Przed zasypaniem chroniły je bryły lodu, które wytopiły się w postaglacjale. Z wytapianiem się brył martwego lodu związane są zagłębienia wytopiskowe, które nie są związane z ciągami rynien polodowcowych. Wody płynące na skutek erozji wgłębnej i bocznej wyżłobiły doliny rzeczne. W obniżeniach terenu, którymi są doliny rzeczne, rynny jeziorne i inne zagłębienia występują najmłodsze holoceńskie osady, głównie pochodzenia organicznego. Należą do nich torfy, gytie, piaski i namuły rzeczne. Z utworami czwartorzędowymi związane jest występowanie złóż naturalnego kruszywa budowlanego, kwarcowych piasków szklarskich, iłów warwowych, torfu i kredy jeziornej. Holocen w gminie Mirosławiec reprezentują głównie osady organiczne oraz drobne piaski rzeczne i jeziorne. Osady organiczne występują najczęściej w dnach obniżeń jeziornych, rynien polodowcowych, zagłębień terenu o różnej genezie oraz teras zalewowych rzek. Są one wykształcone głównie jako namuły organiczne, torfy i kreda jeziorna. Piaski występują głównie w obrębie współczesnych teras rzecznych, lokalnie w strefie brzegowej jezior o podłożu mineralnym. Miąższość osadów holoceńskich najczęściej wynosi 2 - 3 m, lokalnie przekracza 5,0 m. Gmina Mirosławiec charakteryzuje się zróżnicowanym ukształtowaniem powierzchni ziemi. W gminie Mirosławiec występują następujące formy geomorfologiczne: pagórki moren czołowych, morena denna falista i płaska, wały ozowe w rejonie Jadwiżyna, pagórki kemowe w rejonie Łowicza Wałeckiego i Piecnika, równiny sandrowe, rynny polodowcowe wypełnione jeziorami lub osadami organicznymi, zagłębienia (baseny) wytopiskowe, w których przegłębieniach są jeziora lub osady organiczne oraz doliny rzeczne. To zróżnicowanie terenu jest za przyczyną działalności ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Za jego przyczyną powstała tu strefa pagórków odpowiadająca oscylacji więcborsko - jastrowskiej stadiału poznańskiego. Ukształtowanie powierzchni charakteryzuje się dużą zmiennością. Najbardziej zróżnicowana jest część północno-zachodnia, gdzie obok wysokich pagórków moreny czołowej o rzędnych 170 - 189,8 m n.p.m. są głęboko wcięte rynny, których dna znajdują się na rzędnych 110 - 120 m n.p.m. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 16 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 18 Istniejąca i wyraźnie wyróżniająca się na linii postoju lądolodu od miejscowości Laski Wałeckie przez Toporzyk, Orle do Kalisza Pomorskiego strefa pagórków stanowi fragment moreny czołowej. Na ich przedpolu są niewielkie pola sandrowe, których powierzchnia obniża się od 140 m n.p.m. na północy do 120 m n.p.m. na południu. W południowo - wschodniej część gminy zlokalizowana jest morena denna falista wznosząca się na wysokość 125 - 140 m n.p.m., z głęboko wciętymi rynnami jeziornymi m.in. jeziora Wielki Bytyń. W środkowej części gminy w rejonie Mirosławca, południowej i południowo-zachodniej części gminy znajdują się płaskie obniżenia leżące na wysokości 110 - 115 m n.p.m., będące basenami źródliskowymi rzeki Korytnicy. Z kolei w obniżeniu położonym na południe od miejscowości Hanki, obejmującym okolicę Jadwiżyna i Setnicy bierze początek rzeka Płociczna. Natomiast w obniżeniu w rejonie miejscowości Łowicz Wałecki bierze swój początek rzeka Stawica (Kamionka), lewy dopływ Korytnicy. Obniżenia te oddzielone są od sąsiadujących z nią sandrów i moreny dennej krawędziami o wysokości od kilku do kilkunastu metrów. Gmina Mirosławiec posiada gleby wykształcone na utworach wodnolodowcowych i lodowcowych. Na płaskich powierzchniach wysoczyzny morenowej występują gleby brunatne właściwe w otoczeniu gleb brunatnych kwaśnych, którym w naturalnych warunkach odpowiadają siedliska lasów liściastych i mieszanych. Niemal w całości użytkowane są rolniczo. W zależności od warunków lokalnych klasyfikowane są do kompleksu pszennego dobrego, wadliwego lub pszenno żytniego, do III i IV klasy bonitacyjnej. Ich największe powierzchnie występują w rejonie miejscowości Próchnowo, Bronikowo i Jabłonowo. Największą powierzchnię gruntów rolnych zajmują gleby płowe. Powstają one na stokach o dużym nachyleniu. Efektem oddziaływania wód gruntowych jest dwudzielność ich profilu przejawiająca się w uziarnieniu (spłaszczenie głównego poziomu) oraz płowej barwie. Najczęściej zaliczane są do kompleksu żytniego dobrego i bardzo dobrego, do IV klasy bonitacyjnej. Występują w rejonie Piecnika oraz otaczają wcześniej wymienione gleby w rejonie Próchnowa i Bronikowa. Wśród gleb bielicowatych największe znaczenie mają gleby rdzawe. Ich skałą macierzystą są piaski luźne, słabogliniaste oraz żwiry. Największe zwarte obszary tych gleb występują na równinie sandrowej na zachód od Jeziora Wielki Bytyń, w rejonie Drzewoszewa oraz w rejonie Toporzyka. Gleby te tworzą również odizolowane powierzchnie na wysoczyźnie morenowej w obrębie ozów, kemów oraz w strefie moren czołowych, gdzie glina morenowa jest silnie spłaszczona - rejon wsi Orle. Większość z tych gleb porośnięta jest najczęściej monokulturą sosnową. Niewielkie powierzchnie w obrębie równiny sandrowej zajmują gleby bielicowe wykształcone na eolicznych piaskach kwarcowych. Są one związane z najuboższymi siedliskami borów. Na mało przepuszczalnym podłożu bezodpływowych obniżeń, gdzie okresowo stagnuje woda, występują czarne ziemie. Większość z nich tworzy małe powierzchnie i ich melioracja jest nieopłacalna. Ze względu na duże zwilgocenie zaliczane są do kompleksu zbożowopastewnego mocnego i słabego. Traktowane są jako użytki zielone. Na terenach okresowo zalewowych oraz w strefie zarastania jezior kształtują się gleby torfowe i bagienne związane z siedliskami łęgów i olsów. W rolnictwie wykorzystywane są jako użytki zielone. Większe powierzchnie tych gleb występują w rejonie Mirosławca i Jadwiżyna. W wyniku obniżenia się poziomu wód gruntowych gleby torfowe zmieniają „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 17 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 19 swoją strukturę. Powstają nowe, typologiczne jednostki określane jako gleby murszowate i murszaste. Ze względu na ich silne zakwaszenie, murszową strukturę nie mają większego znaczenia dla rolnictwa. Zaliczone są do kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego i słabego lub użytków zielonych. Warto zaznaczyć, że z rolniczego punktu widzenia, ze względu na silne ich zakwaszenie, większość z tych gleb wymaga wapnowania. W stosownych opracowaniach dot. potrzeb wapnowania gleb na tym obszarze znajdują się dane odnośnie udziału gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych. Obszarem o szczególnym nasileniu tego zjawiska są tereny leżące w obrębie wsi Hanki, Bronikowo, gdzie aż 85% gruntów wymaga wapnowania. Natomiast w rejonie Mirosławca takie gleby stanowią tylko 24% gruntów. Hydrografia Gmina Mirosławiec w całości leży w zlewni Odry, w obszarze zlewni Warty. Przez jej teren przebiega dział pomiędzy zlewnią Gwdy (na wschód od Mirosławca) (25% pow. gminy) – odwadniane przez Piławkę i Drawę (okolice Mirosławca i obszary na zachód od niego) (75% pow. gminy) odwadniane przez Korytnicę i Płocicznę. Gminę cechuje stosunkowo duża ilość jezior, bo aż 22 o bardzo zróżnicowanej wielkości (największe Bytyń ma ponad 886 ha, najmniejsze poniżej 1 ha), parametrach i bogactwie przyrodniczym. Jeziorność gminy jest wysoka i wynosi 5,7%. Są to najczęściej jeziora polodowcowe rynnowe (Wielki Bytyń, Łowickie, Kosiakowo). W czasach historycznych ilość jezior na tym terenie była bez wątpienia większa lecz znaczna ich część głównie jezior wytopiskowych, przekształciła się w procesie lądowienia w torfowiska (np. rez. Rosiczki Mirosławskie). Łączna powierzchni wód w gminie wynosi około 1128 ha. Wielkość ta wynika z podziału powierzchni jez. Wielki Bytyń jak również nie ujmowania w zbiorczych statystykach powierzchni wód w ramach większych kompleksów torfowisk (np. w użytkach ekologicznych UE-25, UE-22), czy niewielkich oczek wodnych wśród lasów i pól. Gmina Mirosławiec charakteryzuje się niezbyt zróżnicowanymi stosunkami wodnymi. Wody powierzchniowe w gminie zajmują powierzchnię około 730 ha, co stanowi ponad 3,7 % jej ogólnej powierzchni. Na wody składają się: - wody płynące - 409 ha, - wody stojące – 261 ha - rowy - 59 ha. Około 80% powierzchni gminy Mirosławiec położone jest w zlewni Drawy, a pozostała wschodnia część znajduje się w zlewni Gwdy. Jest to przede wszystkim zlewnia cząstkowa rzeki Piławki. W gminie Mirosławiec znajduje się sześć stosunkowo dużych obszarów bezodpływowych, z tego pięć położonych jest we wschodniej jej części. Dwa obszary bezodpływowe położone są w dorzeczu Drawy. Są to: - rejon jezior Nieradź, Wuknik i Nieradzino, - obszar na wschód od Bronikowa i rozciąga się na południe na teren gminy Tuczno. Trzy kolejne znajdują się w dorzeczu Gwdy i obejmują: - obszar na południowy zachód od wsi Toporzyk. - teren położony na południe od drogi Bronikowo - Próchnowo, w którego obrębie jest jezioro Książe, - rejon jezior Pogorzelskie Wielkie i Pogorzelskie Małe. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 18 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 20 Kolejny obszar bezodpływowy jest w północno - zachodniej części gminy Tuczno i obejmuje rejon jeziora Orłowo (Orla). Sieć rzeczna gminy Mirosławiec jest słabo rozwinięta, szczególnie we wschodniej jej części. Potwierdza to duża ilość oraz rozległość obszarów bezodpływowych. Sieć rowów i cieków rozmieszczona jest nieregularnie. Najwięcej ich jest na dnie rozległych obniżeń w rejonie Mirosławca, Hanek, Jadwiżyna i Setnicy. Znacznie mniej jest na wysoczyźnie morenowej otaczającej jezioro Bytyń Wielki, a bardzo mało jest w północnej części gminy, gdzie dominują sandry i pagórki moreny czołowej. W gminie Mirosławiec znajdują się górne odcinki kilku rzek. Wszystkie one posiadają gruntowo – deszczowo - śnieżne zasilanie. Na terenie gminy Mirosławiec nie są prowadzone na ciekach obserwacje wodowskazowe. Dlatego wielkości ich średnich przepływów nie zostały ustalone tą metodą a jedynie na drodze ekstrapolacji danych z Drawy i Płocicznej. Na podstawie tych danych ustalono wielkości średnich przepływów: Korytnicy na 0,5 m3/sek, Piławki na 0,6 m3/sek, Płocicznej na 0,3 m3/sek oraz Stawicy poniżej jeziora Łowicz na 0,1 m3/sek. Można uznać, że jeśli chodzi o stany wód, charakteryzują się one wyrównanymi przepływami. Dlatego wielkości tych przepływów nie stwarzają możliwości do retencjonowania wody w dolinach cieków. Najlepsza formą retencjonowania wody jest podpiętrzenie jezior lub budowa progów na wypływie cieków z jezior. Tabela 6. Rzeki w granicach gminy Mirosławiec 1. Piławka Długość w granicach gminy 7,75 km 2. Korytnica 6 km Lp. Nazwa rzeki Szerokość, głębokość Uwagi Szer. 3-8 m, Głęb. 0,2-1m Wypływa z jez. M. Bytyń, jest rzeką graniczną gminy. Powyżej Wałcza wpada do Dobrzycy – dopływu Gwdy. Długość Korytnicy wynosi 40 km. Całkowita powierzchnia zlewni wynosi 217,8 km2, z tego jedynie około 30% jest w gminie Mirosławiec. Źródła w ok. jez. Gniewosz, skąd dwukierunkowo – dwa osobne cieki płynące od zachodu do wschodu wokół Mirosławca spotykają się w rejonie Kosiakowa. Budowle hydrotechniczne - piętrzenia w Kosiakowie (młyn) i Polne (stawy pstrągowe). Po kilkunastu kilometrach biegu wpada do Płocicznej. Dopływy Korytnicy Na terenie gminy Mirosławiec mają swoje źródła cztery dopływy Korytnicy: - Młynówka Mirosławiecka przepływająca przez jezioro Gniewosz, - Sernica, która ma swoje źródła na zachód od miejscowości Hanki, - Stawica (Kamionka) bierze swój początek z jeziora Orle Wielkie, przepływa przez jezioro Łowicz i wpływa do Korytnicy, poza terenem gminy, - Zgnilec wypływający z jeziora Sadowskiego i wpływający do Korytnicy poza granicami gminy. Szer.: 1,0-2,8 m „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 19 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 21 3. Płociczna 4,6 km Szer.: 1-3 m, Głęb.: 0,1-0,5m 4. Setnica 2,5 km, w całości na terenie gminy Szer. 0,5-2,5 m, Głęb. 0,2 m Wypływa z łąk na wschód od Setnicy, skąd wąską bagienną doliną płynie koło Jadwiżyna i dalej na południe. Poniżej Płociczna staje się jedną z najważniejszych rzek dla łososia w Polsce. Na terenie Mirosławca istnieją dwa dopływy Płocicznej: Kanał Ponikłów i Kanał Rzeczyca. Wypływa z okolic m. Setnica (UE-52, UE-53), prawy dopływ Korytnicy. Bardzo istotnym elementem hydrograficznym gminy są jeziora. Największe jeziora w gminie Mirosławiec mają genezę polodowcową i leżą w rynnach polodowcowych. Jeziora w obrębie obszarów bezodpływowych są najczęściej pochodzenia wytopiskowego. Istnienie dużej ilości jezior świadczy o młodości krajobrazu, gdyż jego jeziora są elementem hydrograficznym podlegającym najszybszym zmianom. Lustro wody ulega obniżaniu, często nadmiernemu przez nie zawsze wnikliwie przemyślaną meliorację. Drugim czynnikiem zmniejszającym powierzchnię lustra wody w jeziorach jest ich zarastanie, tym silniejsze im zbiornik jest płytszy i woda bogatsza w składniki pokarmowe dla roślin. Pozostałością po dawnych jeziorach są obszary bagien i mokradeł przekształcające się w łąki z występującymi w podłożu złożami torfu i gytii. Obszary bagien, mokradeł i łąk są ważnym czynnikiem regulującym stosunki wodne. Poniżej scharakteryzowano kilka jezior leżących w całości lub w części w gminie Mirosławiec. Tabela 7. Wykaz jezior w gminie Mirosławiec Lp. l. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Nazwa jeziora Bytyń Wielki Drzewoszewo Kosiakowo Wuknik Piecnik Sadowskie Łowicz Nieradź Orle Wielkie Głębokie Mazanowo Duże Wielkie Pogorzelskie Hanki Bobkowe Mazanowo Małe Nieradzino Małe Orłowo Gniewosz Kople Łęknica Małe Pogorzelskie Objętość Powierzchnia wody w tyś. w ha m3 877,1* 91.534,9 61,2 1.941,9 40,1 1.204,6 30,8 677,6 29,1 960,3 28,6 2918,0 28,0 644,9 25,2 1.242,4 23,5 963,5 Rzędna zwierciadła Zlewnia rzeki średnia wody w m n.p.m. Głębokość w m max 41,0 8,6 6,2 4,5 7,1 27,0 5,7 10,0 9,0 10,4 3,2 3.0 2,2 3,3 10,2 2,3 4,9 4,1 113,4 112,8 103,3 124,9 127,6 95,8 96,8 121,1 108,7 Piławka Piławka Korytnica Płociczna Piławka Zgnilec Stawica Płociczna Stawica 14,3 1.568,2 27,6 11,0 118,0 Piławka 14,2 383,4 5,6 2,7 124,8 Korytnica 12,0 228,0 3,8 1,9 110,0 Płociczna 11,0 198,0 9,7 1.8 115,6 Piławka 8,60 7,60 7,60 4,82 4,12 2,78 - - - 120,3 116,7 114,8 116,3 96,3 129,1 Płociczna Korytnica Korytnica Piławka Zgnilec Korytnica „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 20 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 22 20. Sadowskie Małe 21. Książe 22. Sarnie 2,19 2,05 1,53 - - - 95,9 1.328 95,9 Zgnilec Piławka Zgnilec *W granicach administracyjnych gminy Mirosławiec znajduje się północna część jeziora Bytyń Wielki o powierzchni 241 ha. według Atlasu Jezior Polski według Atlasu Jezior Województwa Pilskiego Wody podziemne w gminie Mirosławiec występują na jednym lub dwóch warstwach wodonośnych. Prawie cała gmina Mirosławiec, poza niewielkim fragmentem północno zachodnim położona jest w obrębie czwartorzędowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP). Jest to zbiornik międzymorenowy Wałcz-Piła oznaczony nr 125. Jego szacunkowe zasoby dyspozycyjne określono na 169 tys. m3/dobę przy średniej głębokości ujęcia wynoszącej 65 m. Występowanie pierwszego poziomu wodonośnego zależy od geomorfologii, ukształtowania powierzchni ziemi i głębokości zalegania stropu pierwszej warstwy utworów nieprzepuszczalnych. Na wahania zwierciadła wody gruntowej wpływają głównie czynniki klimatyczne, pokrycie terenu, szybkość przenikania i spadki terenu, od których zależy wielkość spływu powierzchniowego. Biorąc pod uwagę wymienione czynniki można wydzielić w gminie Mirosławiec cztery strefy występowania I poziomu wód gruntowych. Strefa I obejmuje dna dolin rzecznych, rynien jeziornych i zagłębienia terenu o różnej genezie. W strefie tej zwierciadło wody gruntowej utrzymuje się blisko powierzchni ziemi, najczęściej na głębokości do 10 m p.p.t. Wahania zwierciadła wody gruntowej na tych terenach są ściśle związane z wahaniami stanu wody w rzekach i jeziorach. Występowanie pierwszego poziomu wodonośnego zależy od geomorfologii, ukształtowania powierzchni ziemi i głębokości zalegania stropu pierwszej warstwy utworów nieprzepuszczalnych. Strefa II obejmuje tereny równin sandrowych. Występuje ona w zachodniej i środkowowschodniej części gminy. Wody gruntowe tworzą tutaj ciągły poziom o swobodnym zwierciadle wody kontaktującym się z wodami w rzekach i jeziorach. Ze względu na wyniesienie powierzchni sandrów ponad dna wciętych dolin i rynien polodowcowych, głębokość zalegania lustra wody wynosi średnio od 5 do 10 m p.p.t. Obszary sandrów są silnie odwadniane przez sieć rzek i cieków, dlatego zaznacza się tutaj przewaga odpływu podziemnego nad retencją. Ze względu na szybkość wsiąkania są to główne obszary zasilania głębszych warstw wodonośnych. Strefa III obejmuje tereny wysoczyzny morenowej płaskiej lub falistej. Jest to rejon gminy od Jabłonowa do Piecnika oraz od Próchnowa i Hanek przez Bronikowo do granicy z gminą Tuczno. Woda tutaj występuje w piaszczystych przewarstwieniach śródglinowych nie tworząc ciągłego poziomu wodonośnego. Wody śródglinowe występują na zróżnicowanych głębokościach od ok. 2 do 7 m p.p.t. Przesiąkanie przez grunt jest znacznie wolniejsze niż na terenach sandrowych. Przy intensywnych opadach znaczna część wody odpływa powierzchniowo. Strefa IV obejmuje pagórki moren czołowych, kemów i ozów występujących na linii postoju lądolodu głównie od Toporzyka po Orle oraz strefy krawędziowe rynien polodowcowych min. w rejonie Próchnowa, Piecnika i Jabłonkowa. Woda gruntowa występuje tutaj na zmiennych głębokościach, najczęściej od 5 m do 15 m p.p.t. Lasy i zadrzewienia zajmują ok. 60% powierzchni gminy i stanowią jeden z podstawowych elementów kształtujących zarówno krajobraz jak i stosunki przyrodnicze jej obszaru. Największy kompleks zwartych lasów położony jest w północnej i wschodniej części „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 21 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 23 gminy. Rozdzielają je obszary bezleśne: położony wokół Mirosławca – Łowicza Wałeckiego i w dolinie Stawicy (zorientowany w kierunku północny wschód – południowy zachód); południowa część gminy w dół od Setnicy-Hanek-Próchnowo, oraz tereny w okolicy Piecnika. Małe śródpolne laski są nieliczne – Setnica, Łowicz Wałecki. Znaczna część aktualnych lasów w gminie Mirosławiec to gospodarcze drzewostany sadzone w miejscu wcześniej wyciętych oraz na zalesionych gruntach porolnych, a ze względu na powszechne stosowanie wyłącznie taksacyjnych cech przy konstruowaniu zasad doboru gatunków do odnowień mamy do czynienia z leśnymi zbiorowiskami zastępczymi. Powszechna jest pinetyzacja oraz monokultury (nawet czyste dębiny na północ od Orle). Według danych leśnych służb urządzeniowych tylko około 25% lasów posiada zgodne z siedliskiem składy gatunkowe – są to głównie fragmenty buczyn w okolicy Orle (oddz. 21, 19, 75) oraz w okolicy jez. Wielki Bytyń – oddz. 216, 248, 217, 286, 287 l, lasów mieszanych w okolicy Orle i Piecnika oraz olsów. Większe partie lasu wśród zbiorowisk lasów podmokłych i bagiennych o charakterze zbliżonym do zbiorowisk potencjalnych stwierdzono w dolinie Piławki oraz górnej Korytnicy (oddz. 143, 124). Są one jednak przede wszystkim na ogół ograniczone powierzchniowo, czasami zniekształcone przez gospodarkę człowieka (głównie melioracje) i narażone na wpływ sąsiednich sztucznych zbiorowisk. Turystyka w gminie Bogata i urozmaicona rzeźba młodoglacjalna terenu, obecność kilku dużych jezior udostępnionych dla turystyki, wędkarstwa i żeglarstwa, istnienie górnych odcinków rzek biorących w tej gminie początek stanowiące potencjalne szlaki wodne, a także akweny dla wędkarstwa muchowego, duża powierzchnia lasów w większości udostępnionych dla celów turystycznych, zbieractwa jagód i grzybów, istnienie zachowanych tu interesujących obiektów kultury materialnej, m.in. grodzisk, kilkuwiekowych kościołów, zespołów pałacowo parkowych, zabytkowych budynków, pamiątek związanych z istniejącym tu niegdyś pasem umocnień zwanych Wałem Pomorskim, w tym Muzeum w Mirosławcu, kilku szlaków stanowią, że gminę Mirosławiec można zakwalifikować do obszarów o sporej atrakcyjności dla różnych form odpoczynku i turystyki. Dodatkowym atutem tego terenu jest to, że w sąsiednich gminach prowadzi się działania na rzecz rozwoju infrastruktury turystycznej. Co więcej istnienie obiektów i obszarów objętych prawną ochroną przyrody, możliwość spotkania się oko w oko z żubrem, bobrem stanowi nie tylko dodatkowy magnes dla potencjalnych turystów, ale także stanowi gwarancję dobrego zachowania środowiska przyrodniczego i możliwości przyjemnego spędzenia weekendu lub urlopu. Należy podkreślić, że temu celowi dobrze służy istniejąca już infrastruktura turystyczna. W zakresie bazy noclegowej i bazy żywieniowej istnieje tu kilkanaście ośrodków i punktów. Przez gminę Mirosławiec przebiega kilka szlaków turystycznych pieszych, rowerowych i wodnych.. Na terenie Miasta i Gminy istnieją szlaki: - pieszy niebieski, numer szlaku: ZP-1127-n. Przebieg szlaku: Mirosławiec PKS – Muzeum Walk o Wał Pomorski – Mostek nad rzeką Korytnicą – jez. Orle Wielkie – Orle – jez. Gniewosz – Mirosławiec Górny – Jez. Pogorzalskie – Toporzyk – jez. Wuknik – Hanki – jez. Hanki – Setnica – jez. Kosiakowo – Mirosławiec PKS; - pieszy zielony, numer szlaku: ZP-1133z. Przebieg szlaku: Nakielno – Drzewoszewo – Próchnowo; „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 22 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 24 - pieszy czarny, numer szlaku: ZP-1132-S.Przebieg szlaku: Wierzchowo PKS – Stadion Sportowy – Żabin – Toporzyk – Jez. Głębokie, - Jez. Bobrowe – Piecnik – Próchnowo – Okolice Stanicy Harcerskiej i przystani żeglarskiej – Rezerwat Przyrody Wielki Bytyń – Nakielno PKS. Gminną atrakcją turystyczną jest także: - ścieżka rowerowa „Mirosławieckie Lasy”, o długości ok. 22 km. Wzdłuż ścieżki rozmieszczono kilkanaście tablic edukacyjnych, zawierających informacje z zakresu ekologii i zachowania się na terenach leśnych. Z myślą o turystach na trasie wyznaczono miejsca wyposażone w ławki i stoły umożliwiające chwilowy odpoczynek i regenerację sił. W przypadku grup zorganizowanych Nadleśnictwo Mirosławiec oferuje przejazd trasy z przewodnikiem i zapoznania się z obiektami niedostępnymi.; - Mirosławiecka ekologiczna ścieżka Nordic Walking, o długości 12 km. Punktem początkowym i końcowym ścieżki jest urocze jezioro Gniewosz (Harcerskie). Kolejny etap ścieżki prowadzi do niezwykle malowniczego jeziora Orla (Orłowo, Dęby). Po drodze znajdują się dwa, ukryte w lesie, ciekawe obiekty: głaz narzutowy oraz pomnik przyrody, do którego trzeba nieco zboczyć z trasy. Między nimi znajduje się także miejsce postoju. Maszerując dalej, w kierunku jeziora Orla, mija się dębowe drzewostany nasienne będące jednocześnie siedliskami przyrodniczymi programu Natura 2000. Ostatni odcinek, od malowniczo położonego jeziora rynnowego Orla do jeziora Harcerskiego (Gniewosz) przecina źródło rzeki Korytnicy, będącej największym lewobrzeżnym, śródleśnym dopływem Drawy. Lasy, przez które przebiega ścieżka są fragmentem dużego, liczącego ok. 100 tys. ha kompleksu leśnego zwanego Puszczą Drawską. Dodatkową atrakcją turystyczną gminy są licznie tu występujące powierzchniowe formy ochrony przyrody, chroniące cenne walory przyrodnicze gminy Mirosławiec. Ochrona przyrody Na terenie gminy Mirosławiec znajdują się obszary chronionego krajobrazu i obszary programu Natura 2000. Wśród mniejszych obszarowo form ochrony przyrody obecne są również pomniki przyrody i użytki ekologiczne. Obszar gminy położony w bezpośrednim sąsiedztwie Drawieńskiego Parku Narodowego oraz Drawskiego i Ińskiego Parku Krajobrazowego charakteryzuje się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi. Obszary objęte ochroną w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 zajmują znaczną część gminy. Są to bardzo atrakcyjne tereny o zróżnicowanej bioróżnorodności, dużym bogactwie przyrody nieożywionej, flory i fauny. W związku z tym ideą gminy jest ochrona zasobów przyrody oraz zachowanie potencjału przyrodniczego biosfery, zwłaszcza ciągłości istnienia rodzimych gatunków i ekosystemów. W obrębie granic gminy Mirosławiec znajduje się siedem obszarów Natura 2000, o łącznej powierzchni ok. 74,42 km2, co stanowi 36,6% obszaru gminy. Należą do nich: - specjalne obszary ochrony siedlisk: PLH320045 Mirosławiec, PLH320023 Jezioro Lubie i Dolina Drawy, PLH320046 Uroczyska Puszczy Drawskiej, PLH320011 Jezioro Wielki Bytyń oraz - specjalne obszary ochrony ptaków: PLB320019 Ostoja Drawska, PLB320016 Lasy Puszczy nad Drawą, i PLB300012 Puszcza Nad Gwdą (ryc. 3). „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 23 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 25 Rycina 3. Obszary Natura 2000 w obrębie gminy Mirosławiec • PLH320045 Mirosławiec - jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B. Jego łączna powierzchnia wynosi 6 566,62 ha, z czego 4 198 ha leży na terenie gminy Mirosławiec. Ostoja Mirosławiec została utworzona w celu ochrony populacji zachodniopomorskich żubrów. W obszarze dominują lasy (43%) zarządzane przez Lasy Państwowe (Nadleśnictwo Mirosławiec). Grunty orne stanowią ponad 39% powierzchni ostoi, łąki i pastwiska – prawie 10%, nieużytki - ponad 2%. Przez teren ostoi przebiega dział pomiędzy zlewnią rzeki Gwdy (odwadniany przez Piławkę) i rzeki Drawy (odwadniany przez Korytnicę i Płociczną). Obszarem źródliskowym Płocicznej jest podmokły teren znajdujący się w rejonie wsi Marcinkowice i Jadwiżyn. Poza tym na terenie ostoi występują bezimienne cieki, biegnące zarówno wśród lasów jak i terenów otwartych. W Obszarze występują jeziora zwykle o charakterze polodowcowym. Do większych jezior zaliczają się: Wąski Bytyń, Nieradź, Okuninek. W okolicach jeziora Nieradź oraz w okolicach Próchnówka, zlokalizowanych jest kilka mniejszych jezior, wśród których największe jest Nieradzino Małe oraz jezioro Księże. Na terenie ostoi występują również wilgotne łąki moczary, bagna i torfowiska. Torfowiska przejściowe (13,90 ha) są miejscem występowania wielu rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, m.in.: rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia, przygiełki białej Rhynchospora alba, modrzewnicy pospolitej Andromeda polifonia. W granicach Obszaru na gruntach „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 24 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 26 Nadleśnictwa Mirosławiec znajduje się florystyczny rezerwat przyrody Rosiczki Mirosławskie, o powierzchni 20,73 ha. Teren ostoi Mirosławiec pokrywa się częściowo z rezerwatem Wielki Bytyń (67,43 ha, czyli ok. 1,03% wspólnej powierzchni). Ostoja Mirosławiec jest jednocześnie częścią Obszaru Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy”. Graniczy z Obszarem Natura 2000 Jezioro Wielki Bytyń oraz Obszarem Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Puszczy nad Drawą PLB320016. Jakość i znaczenie - przy ocenie powierzchni względnej siedlisk wykorzystano informacje o powierzchni siedliska w Obszarze, zamieszczone w opracowaniu „Waloryzacja przyrodnicza województwa Zachodniopomorskiego, Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, Szczecin 2010” i informacje o całkowitej powierzchni siedliska w Polsce (Habitats Directive Art. 17 Report, Eionet Central Data Repository, http://cdr.eionet.europa.eu/pl/eu/art17/envufzpg/index_html?&page=2) oraz z weryfikacji eksperckiej. Na terenie opisywanego obszaru znajdują się ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*) tj.: starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion (3150); naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne(3160); suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion) (4030); ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) (6120); górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardetalia - płaty bogate florystycznie) (6230); zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) (6410); torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) (7110); torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z SchechzerioCaricetea) (7140); górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk (7230); kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) (9110); grąd subatlantycki (Stellario-Carpinetum) (9160); bory i lasy bagienne (91D0); łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) (91E0); kwaśne dąbrowy (Quercetea robori-petraeae) (9190). Do gatunków zwierząt ważnych dla Europy (z Zał. II Dyr. Siedliskowej, w tym gatunków priorytetowych(*) zaliczyć tu możemy gatunki tj.: różanka, koza (kózka), bóbr europejski, wydra europejska, traszka grzebieniasta, kumak nizinny, żubr*. • PLH320011 Jezioro Wielki Bytyń - jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B. Obszar posiada powierzchnię 2011,15 ha. Rdzeniem obszaru jest duży rezerwat przyrody Wielki Bytyń, utworzony w 1989 r. granica obszaru w kilku miejscach nieznacznie odbiega od granicy rezerwatu, a tylko w jednym miejscu (między m. Bytyń a jeziorem Wielki Bytyń) różni się od niej istotnie. Obszar leży w zlewni własnej (jeziora Wielki Bytyń) oraz w zlewni wypływającej z jeziora rz. Piławki (należą jeziora Bobkowe (Mazanowo Małe) i Głębokie (Mazanowo Duże) w pn. części obszaru i jez. Mały Bytyń. Wszystkie wody w obszarze Natura 2000 należą do regionu wodnego Warty (zakres działania RZGW w Poznaniu). Wody stanowią 42% powierzchni obszaru. Centralną część obszaru zajmuje jezioro Wielki Bytyń - duże jezioro mezotroficzne (gł. 41 m, pow. 877 ha) z łąkami ramienicowymi w litoralu, położone w głębokiej rynnie, o nieregularnej linii brzegowej, ze skarpami do 30 m, pociętej licznymi parowami i wąwozami porośniętymi lasami z dużym udziałem starych buczyn. W obszarze są także mniejsze jeziora mezotroficzne: Głębokie (Mazanowo Duże) i Bobkowe (Mazanowo Małe) i jez. Krępa, uważane niekiedy za zatokę Wielkiego Bytynia, a także eutroficzne jez. Mały Bytyń. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 25 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 27 Jezioro Bytyń Wielki wraz z Jez. Krępa i Zat. Nakielską zostało wyznaczone jako Jednolita Część Wód PLLW10621, należąca do części scalonej W1607. Typologicznie zostało uznane za jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni, stratyfikowane (typ 5a). W obowiązującym planie gospodarowania wodami dorzecza Odry zostało uznane za naturalną część wód, a jego stan został oceniony jako dobry; osiągnięcie celów środowiskowych jako niezagrożone. Wypływająca z jeziora Wielki Bytyń, i przepływająca przez Mały Bytyń rzeka Piławka została wyznaczona jako Jednolita Część Wód PLRW60001818866889 i typologicznie uznana za potok nizinny żwirowy (typ 18). Została uznana za naturalną część wód w stanie umiarkowanym, ale osiągnięcie celów środowiskowych jako niezagrożone. Jezioro Wielki Bytyń jest akwenem wykorzystywanym do żeglarstwa. Przystanie żeglarskie funkcjonują w Nakielnie i Drzewoszewie, a sezonowo do celów szkolenia żeglarskiego - także w Próchnówku. Udostępnienie do żeglarstwa odbywa się zgodnie z przepisami obowiązującymi dla ochrony rezerwatu przyrody Wielki Bytyń. W lądowej części obszaru dominują lasy, często o charakterze starodrzewi, z sędziwymi okazami buka i dęba. Duży areał zajmują kwaśne buczyny niżowe Luzulo pilosae-Fagetum, z rozproszonymi niewielkimi torfowiskami. Dość znaczny jest też udział leśnych zbiorowisk zastępczych (gł. nasadzenia sosny). Najżyźniejsze gleby rezerwatu są porośnięte przez łęgi i olsy Ribo nigri-Alnetum i Fraxino-Alnetum. Dużą osobliwością geobotaniczną rezerwatu są źródliska z rzeżuchą gorzką, śledziennicą skrętolistną i turzycą rzadkokłosą. Tereny lądowe w obszarze w przeważającej części są w zarządzie Lasów Państwowych - Nadleśnictw: Mirosławiec, Tuczno i Wałcz. Obszar Natura 2000 Jezioro Wielki Bytyń jest jednocześnie częścią Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Puszcza Nad Gwdą. Jezioro Wielki Bytyń jest istotnym siedliskiem bielika, kani rudej, orlika krzykliwego, bociana czarnego i puchacza, gągoła, nurogęsi i żurawia. Tafla jeziora, a zwłaszcza część wolna od żeglarstwa, jest wykorzystywana przez ptaki wodne także w sezonie pozalęgowym; w tym okresie na jeziorze przebywa także regularnie kilkaset kormoranów. W lądowej części obszaru regularnie pojawiają się żubry Bison bonasus, z wolnościowego stada zachodniopomorskiego. W rezerwacie Wielki Bytyń, w rej. Próchnowa, istniała dawniej zagroda aklimatyzacyjna dla żubrów. Dla ochrony żubrów wyznaczono sąsiadujący obszar Natura 2000 Mirosławiec. • PLH320023 Jezioro Lubie i Dolina Drawy. Jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B. Obszar posiada powierzchnię 15046,7 ha, z czego 233,19 ha w gminie Mirosławiec. Obszar o koncentracji cennych siedlisk przyrodniczych, ważny dla ochrony np. wydry, bobra czy kumaka nizinnego. • PLH320046 Uroczyska Puszczy Drawskiej – jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B. Obszar posiada powierzchnię 74 416,3 ha, z czego 214 ha w Gminie Mirosławiec. Teren obejmuje dużą część kompleksu leśnego na równinie sandrowej, położonej w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W lasach dominują drzewostany sosnowe, jednak duży jest udział buczyn i dąbrów; niektóre ich płaty mają charakter zbliżony do naturalnego. W miejscach, gdzie teren jest pofałdowany, wzgórza osiągają wysokość do 121 m. Najcenniejszym przyrodniczo obszarem jest centralna część ostoi, położona w widłach rzek: Drawy i Płocicznej. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 26 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 28 • PLB3200012 Puszcza nad Gwdą jest obszarem specjalnej ochrony (OSO) – tzw. ostoja ptasia, typu A. Obszar posiada powierzchnię 16.8168 ha, z czego w Gminie Mirosławiec jest 1980 ha. Położona jest w większości na pojezierzu Wałeckim, Równinie Wałeckiej i Dolinie Gwdy. Teren jest rozległym kompleksem leśnym (bory sosnowe (suche, świeże i mieszane), a na dnie i zboczach dolin - lasy liściaste i mieszane). Rzeźba terenu jest poglacjalna, silnie urozmaicona. Wokół jezior (głównie eutroficznych, ale również dystroficznych z cennymi gatunkami i zbiorowiskami roślinnymi) o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu ha, utrzymują się rozległe torfowiska niskie, przejściowe i wysokie oraz tereny podmokłe. • PLB320019 Ostoja Drawska - jest obszarem specjalnej ochrony (OSO) – tzw. ostoja ptasia, typu A. Obszar posiada powierzchnię 153 906,15 ha. i obejmuje część Pojezierza Drawskiego z ponad 50 jeziorami (10 % pow. terenu), reprezentującymi wszystkie typy jezior. Powierzchnia 170,55 ha Ostoi Drawskiej znajduje się na terenie Gminy Mirosławiec. Rzeźba terenu jest zróżnicowana, z licznymi wąwozami i bezodpływowymi zbiornikami wodnymi. Spotkać tu można gatunki charakterystyczne dla roślinności atlantyckiej. • PLB320016 Lasy Puszczy nad Drawą - jest obszarem specjalnej ochrony (OSO) – tzw. ostoja ptasia, typu A. Obszar posiada powierzchnię 190279.05 ha z czego 214 ha znajduje się na terenie Gminy Mirosławiec. Teren obejmuje większą część dużego kompleksu leśnego na równinie sandrowej, położonej w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W lasach dominują bory sosnowe z domieszką brzozy, dębu i topoli. Zostały one znacznie przekształcone w wyniku prowadzenia gospodarki leśnej na tym terenie przez kilkaset lat. Lasy Puszczy nad Drawa to jedna z największych w Polsce ostoi lęgowej ptaków drapieżnych, żurawia oraz ważne zimowisko Łabędzia krzykliwego. Wartość przyrodniczą ostoi podnoszą cenne zbiorowiska roślinne, bogate w rzadkie i zagrożone gatunki roślin. W gminie Mirosławiec oprócz ww. obszarów Natura 2000 istnieją następujące formy ochrony przyrody: - obszar chronionego krajobrazu: „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy” (ryc. 4); - 2 rezerwaty przyrody: „Rosiczki Mirosławskie” i „Wielki Bytyń” (ryc. 4); - 125 użytków ekologicznych; - 10 pomników przyrody. • Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy” - posiada powierzchnię 68 450 ha. Obejmuje wschodnią część gminy z wioskami Piecnik, Toporzyk, Jabłonkowo, Jabłonowo wraz z rezerwatami „Rosiczki Mirosławskie” i „Wielki Bytyń”. Cel ochrony - zachowanie swoistych cech młodoglacjalnego krajobrazu z typowymi dla południowego Pomorza cechami reliefu, sposobu użytkowania i zabudową kulturową. Ochrona krajobrazu na rozległym obszarze oraz stworzenie powiązań między obszarami o wyższej randze ochronności. Obszar cechuje się wysoką lesistością i dużym udziałem wód. Zajmuje głównie obszar moreny dennej oraz teren sandru rozcięty dwoma rynnami. Na żyźniejszych siedliskach lasy typu ubogiej buczyny lub kwaśnej dąbrowy, w drzewostanie jednak dominuje sosna. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 27 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 29 Opis walorów przyrodniczych obiektu - obiekt posiada bardzo duże walory przyrodnicze – mozaika siedlisk, biotopów i ekosystemów. W granicach Obszaru znajduje się wiele obiektów chronionych, proponowanych do ochrony lub pojedynczych stanowisk gatunków chronionych. Całość otaczają bory sosnowe, łęgi olszowo - jesionowe, bagienne olsy wokół jezior, buczyny i rzadko grądy. Rycina 4. Lokalizacja rezerwatów i obszarów chronionego krajobrazu na tle granic gminy Mirosławiec „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 28 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 30 • Rezerwat przyrody „Rosiczki Mirosławskie” – znajduje się na gruntach Nadleśnictwa Mirosławiec, 4 km na północny wschód od Mirosławca, 0,12 - 0,2 km od północnego skraju drogi krajowej nr 10 (Mirosławiec-Wałcz), na terenie obszaru chronionego krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy”. Jest to rezerwat florystyczny, o powierzchni 20,83 ha, a jego otulina - 66,65 ha. Opis walorów przyrodniczych obiektu - śródleśne oligotroficzne bagno trzęsawiskowe, z doskonale zachowaną roślinnością naturalną w postaci fitocenoz mszarnych z licznymi populacjami gatunków chronionych, rzadkich i ginących. Otoczone jest wąskim pasem wody. Cel ochrony - zachowanie torfowiska pojeziornego o charakterze naturalnych trzęsawiskowych mszarów z bogatą florą mszaków oraz liczną populacją trzech gatunków rosiczek, jak też innych gatunków roślin naczyniowych chronionych i rzadkich. Cel ochrony rezerwatu realizowany jest poprzez zachowanie występujących na terenie rezerwatu siedlisk przyrodniczych, w szczególności: naturalnych, dystroficznych zbiorników wodnych (3160), torfowisk przejściowych i trzęsawisk (7140), obniżeń na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion (7150) oraz siedlisk o znaczeniu priorytetowym: torfowisk wysokich z roślinnością torfotwórczą (7110), borów i lasów bagiennych Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum sylvestris (91D0) oraz zachowanie populacji rzadkich, chronionych i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, w szczególności: modrzewnicy zwyczajnej, turzycy ciborowatej, rosiczki okrągłolistnej, rosiczki pośredniej, turzycy bagiennej, bagna zwyczajnego, przygiełki białej, pływacza drobnego, pływacza pośredniego, bagnicy torfowej i zwierząt, w szczególności: bielika, żurawia, dzięcioła zielonego, lerki, żaby moczarowej, jeziorkowej, oraz owadów: zalotki spłaszczonej, straszaka północnego, a także grzybów, w szczególności: hełmiatki błotnej. • Rezerwat przyrody „Wielki Bytyń” – jest to rezerwat krajobrazowy. Cel ochrony - zachowanie naturalnej różnorodności biologicznej, zarówno gatunkowej jak i biocenotycznej, a także naturalnego zróżnicowania krajobrazu rynny jeziora Wielki Bytyń z zatokami, jeziora Bytyń Mały, jeziora Bobkowego i Głębokiego oraz otaczających je wysoczyzn morenowych. W skład rezerwatu wchodzą 2 jeziora z wyspami, lasy i łąki. Jezioro w głębokiej rynnie, urozmaicona linia brzegowa, liczne zatoki. Otoczenie jezior- wysokie skarpy poprzecinane parowami oraz dolinki cieków wodnych z obniżeniami torfowiskowymi i zabagnieniami. Lasy - cenne buczyny zboczowe; bory sosnowe (uprawy leśne) i mieszane, łęgi. Torfowiska- wysokie typu atlantyckiego i bałtyckiego oraz niskie. Roślinność wodna wynurzona słabo wykształcona - strome brzegi. Bogata awifauna lęgowa (bąk, bączek, czapla, gągoł, tracz nurogęś), przelotna, zimująca. Drapieżniki: kania ruda, orlik krzykliwy, bielik, krogulec, puchacz. Ryby: sieja, sielawa i in. raki; szczeżuja wielka, rzadka pijawka Haementeria costata żywiąca się krwią żółwia. Wysokie walory kulturowe terenuparki zabytkowe: Nakielno, Próchnowo, Drzewoszewo; stanowiska archeologiczne (grodzisko). Cel ochrony realizowany jest przez zachowanie występującej na terenie rezerwatu fauny i flory. Opis walorów przyrodniczych obiektu – Lasy zajmują powierzchnię 897 ha, w znacznej przewadze tworzą zespoły borów sosnowych i mieszanych z fragmentami buczyn „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 29 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 31 i grądów. Obszar leży w zlewni własnej (jeziora Wielki Bytyń) oraz w zlewni wypływającej z jeziora rz. Piławki (należą jeziora Bobkowe (Mazanowo Małe) i Głębokie (Mazanowo Duże) w pn. części obszaru i jez. Mały Bytyń. Wszystkie wody w obszarze Natura 2000 należą do regionu wodnego Warty (zakres działania RZGW w Poznaniu). Wody stanowią 42% powierzchni obszaru. Centralną część obszaru zajmuje jezioro Wielki Bytyń - duże jezioro mezotroficzne (gł. 41 m, pow. 877 ha) z łąkami ramienicowymi w litoralu, położone w głębokiej rynnie, o nieregularnej linii brzegowej, ze skarpami do 30 m, pociętej licznymi parowami i wąwozami porośniętymi lasami z dużym udziałem starych buczyn. W obszarze są także mniejsze jeziora mezotroficzne: Głębokie (Mazanowo Duże) i Bobkowe (Mazanowo Małe) i jez. Krępa, uważane niekiedy za zatokę Wielkiego Bytynia, a także jeziora eutroficzne. • Użytki ekologiczne – na terenie gminy, w obrębie Nadleśnictwa Mirosławiec, znajduje się 125 użytków ekologicznych o powierzchni 292,96 ha. • Walory kulturowe Obecnie większość zabytkowych budowli na terenie gminy to zabytki architektury sakralnej (tab. 8). W samym mieście Mirosławiec ze względu na zniszczenia ostatniej wojny nie przetrwała zabytkowa część starego miasta. Na szczególną uwagę zasługują: Kościół w Mirosławcu, Bronikowie, Jabłonowie, Próchnowie, Toporzyku, Park dworski nad jeziorem Piecnik, Pałac murowany w Próchnowie, Majdan zamkowy i Cmentarz żydowski w Mirosławcu. Istotną rolę w organizacji życia kulturalnego mieszkańców gminy Mirosławiec odgrywa Ośrodek Kultury w Mirosławcu, w którym znajduje się Muzeum Walk o Wał Pomorski i Regionalne Centrum Żubra oraz Biblioteka Publiczna mieszcząca się w tym samym budynku. Uzupełnieniem tych miejsc i dobrem kultury dla lokalnej społeczności są świetlice wiejskie rozproszone na terenie całej gminy. Tabela 8. Wykaz zabytków na terenie gminy Mirosławiec wpisanych do Rejestru Zabytków Województwa Zachodniopomorskiego Lp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Obiekt Kościół filialny p.w. św. Jakuba Apostoła Cmentarz przykościelny Cmentarz katolicki Cmentarz przykościelny ewangielicki Park pałacowy l pół. XIX Cmentarz przykościelny ewangelicki Teren Starego Miasta Kościół parafialny p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP Plebania, ul. Kościelna 6 Cmentarz rodowy z duktem widokowym Cmentarz żydowski Majdan zamkowy otoczony fosą z reliktami średniowiecznymi Miejscowość Wiek/data Nr w rejestrze Data wpisu do rejestru Bronikowo XVIII/1775 r. 533 1954 r. Bronikowo Bronikowo Hanki Jabłonkowo Łowicz Wałecki Ok. 1775 r. poł. XIX w poł. XIX w I poł. XIX w Ok.1837 r. 533 677 689 1160 688 1990 r. 1990 r. 1990 r. 1982 r. 1990 r. Mirosławiec Średniowiecze 27 1956 r. Mirosławiec XVIII/1721 r. 549 1954 r. Mirosławiec XVII 1143 1954 r Mirosławiec poł. XIX w 175 1989 r. Mirosławiec XVII w 1153 1983 r. Mirosławiec ok. 1375r 175 2004 r. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 30 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 32 13 Spichlerz ul. Wolności 32 Mirosławiec - 260 2006 r. 14 Dom ul. Wałecka 24 /otoczenie Mirosławiec - 27 1956 r. 15 Cmentarz ewangelicki Kościół filialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego Park dworski Zespół pałacowo-parkowy: pałac, dziedziniec, park, sad i otoczenie kościoła, a) pałac, mur., ok. 1894, przebudowa 1980 likwidacja hełmu wieży i obniżenia jej, b) park krajobrazowy Kościół filialny p.w. Najśw. Serca Pana Jezusa Kościół fil. p.w. św. Jana Chrzciciela Nieradź poł. XIX w 690 1990 r. Piecnik XVIII w. 1144 1961 r. Piecnik I poł. XIX w 558 1982 r. Próchnowo XIX w 1151 1987 r. Próchnowo XIX w 1307 1997 r. Toporzyk I poł. XVIII w 552 1961 r. 21 Cmentarz ewangelicki przykościelny Toporzyk 22 Kościół św. Jadwigi Jabłonowo * Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie I poł. XVIII w - 552 1204 1987 r. 2013 r. 16 17 18 19 20 4.1.4. Warunki klimatyczne Klimat odgrywa w środowisku przyrodniczym szczególnie istotną rolę. Układ warunków klimatycznych decyduje o dostawie i dystrybucji energii, wody, a także w znacznym stopniu – zanieczyszczeń, przy czym nie tylko przenoszonych drogą atmosferyczną, ale i migrujących w hydrosferze i litosferze. Klimat rozumiany aktualistycznie jest pochodną ogólnej cyrkulacji ciepła i wilgoci, a także pozostałych komponentów środowiska oraz oddziaływania trwałych przekształceń antropogenicznych. Ocena zmian klimatu, w tym wywołana inwestycją albo istniejącym obiektem wymaga „odpreparowania” niezaburzonego tła metodą historyczną (porównanie ciągów pomiarowych przed i po inwestycji) lub metodą przestrzenną (porównanie danych klimatycznych z terenu poddanego zmianom i zewnętrznego). Panuje tu klimat przejściowy, pomiędzy klimatem morskim a klimatem o cechach bardziej kontynentalnych. Zróżnicowanie fizjograficzne terenu oraz sąsiedztwo morza powoduje stosunkowo duże zróżnicowanie klimatyczne. Na omawianym obszarze nie notuje się występowania skrajnych, w porównaniu z innymi regionami, wartości średnich liczb dni z wyróżnionymi typami pogody. Obszar Gminy i Miasta Mirosławiec położony jest w strefie przenikania się wpływów powietrza polarnego, arktycznego i zwrotnikowego. Jest to strefa klimatu umiarkowanego, przejściowego środkowej Europy, którego charakterystyczną cechą jest przejściowość, zmienność i kontrastowość. Obszar gminy posiada klimat cieplejszy i suchszy od pozostałych mezoregionów krain pojeziernych (Równiny Drawskiej i Pojezierza Wałeckiego). Teren gminy Mirosławiec według podziału Polski na regiony klimatyczne zaliczany jest do Regionu Środkowopomorskiego (R-VII), obejmującego znaczną część ww. krain geograficznych (A. Woś 1999). Klimat jest tutaj bardziej ostry w porównaniu z regionem zachodniopomorskim. Mniej jest dni ciepłych, a więcej przymrozkowych i mroźnych. Częstsze są także dni z opadem atmosferycznym (tabela poniżej). „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 31 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 33 Tabela 9. Średnia roczna liczba dni z głównymi typami pogody Regionu Środkowopomorskiego (A. Woś 1999). Typy pogody Słoneczna Pochmurna Z dużym Bez opadu zachmurzeniem Z opadem Razem Region Środkowopomorski Ciepła 21,9 145,6 88,9 132,5 123,9 256,4 Przymrozkowa 9,6 35,5 30,9 43,1 32,9 76,0 Mroźna 4,5 14,8 12,2 17,4 14,3 31,7 Region ten, w porównaniu z okolicznymi charakteryzuje się występowaniem wysokiej liczby dni z pogodą umiarkowanie ciepłą, z dużym zachmurzeniem (średnio 50 dni w roku) oraz z pogodą chłodną i deszczową (średnio 26 dni w roku). Do mniej licznych niż w innych regionach należą dni z pogodą bardzo ciepłą, słoneczną, bez opadów (średnio 11 dni w roku). Układ temperatur w gminie jest dość ściśle związany z hipsometrią terenu i nieco różni się w obrębie ww. krain geograficznych. Są to różnice jednak niewielkie i zostały uśrednione dla części Równiny Drawskiej i Pojezierza Wałeckiego (A. Woś 1999). Przeciętna roczna temperatura na tym terenie wynosi ok. 7,0 - 7,3 °C, przy przeciętnej temp. miesiąca najcieplejszego (lipiec) od 16,3 do 16,9 °C, a najchłodniejszego (styczeń) ok. – 1,5 °C. Przeciętna temperatura okresu maj – lipiec mieści się w przedziale 13,7-14,7 °C (tabela 10). Tabela 10. Zestawienie ważniejszych danych klimatycznych dla Regionu Środkowopomorskiego (w tym obszaru gminy Mirosławiec) na tle regionów przyległych Parametr Region Zachodniopomorski Region Środkowopomorski, obejmujący obszar gminy Region Wschodniopomorski Mirosławiec Temperatura roczna Temperatura okresu V-VII Stopniodni dla okresu z tśr.<10° Stopień kontynentalizmu (%) Amplituda dobowych temperatur (dla okresu V-VII) Liczba dni gorących w roku Daty początku zimy Długość okresu zimowego (dni) (t śr.<10°) Długość okresu (dni): gospodarczego wegetacyjnego dojrzewania 7-7,7 14-14,5 1800-2200 46-48 9-13 Wielkość 7-7,3 13,7-14,7 1800-2200 48-50 9-11 7,3-7,9 14,7-15,7 2400-3000 50-51 10-11 13-18 31 XII-6 I 55-70 18-22 13 XII-2 I 65-90 22-30 17-30 XII 60-85 245-255 208-215 65-75 235-250 208-215 60-80 250-258 215-218 80-95 „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 32 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 34 Daty początku okresu (dni): gospodarczego wegetacyjnego dojrzewania Suma opadów atmosferycznych (mm) Suma opadów atmosferycznych w okresie V-VII Liczba dni z pokrywą śniegową Data początku zbiorów żyta ozimego 20-25 III 8-10 IV 16-25 VI 500-575 20-26 III 7-10 IV 10-20 VI 550-600 20-23 III 3-7 IV 5-10 VI 480-600 180-215 175-210 160-200 40-55 29 VII-5 VIII 45-65 23-31 VII 40-50 18-22 VII Okres wegetacyjny trwa tu 208-215 dni, ze średnią temperaturą powyżej 5ºC i zaczyna się w pierwszej dekadzie kwietnia, a kończy wraz z końcem października. Okres zimy zaczyna się przed 13 XII i trwa 65-90 dni. Zaleganie pokrywy śnieżnej 45-65 dni, choć zdarzają się zimy zupełnie bezśnieżne, a okresy bezśnieżne są pospolite niemal corocznie i trwają średnio 40-60 dni. Przeważają wiatry zachodnie, dominujące w okresie lata i jesieni. Zimą najczęściej występują wiatry południowo-zachodnie. Średnia prędkość wiatru w roku wynosi od 3,5 do 5 m/s (mierzona na wysokości 10 m n.p.m.) – ryc. 5. Rycina 5. Róża wiatru obrazująca prędkości wiatru na terenie gminy Mirosławiec w 2013 r. wg danych z najbliżej położonej stacji meteorologicznej w mieście Szczecinek Poziom usłonecznienia wynosi ok. 1515 h/rok (4,5 h/dzień). Poziom promieniowania całkowitego dochodzi do 3700 MJ/m2 na rok. Roczna suma opadów osiąga wartość w granicach 550-600 mm. Najmniej opadów notuje się w maju, a najwięcej w lipcu (tab. 11). „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 33 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 35 Tabela 11. Średnie miesięczne sumy opadów atmosferycznych w gminie Mirosławiec w roku 2013 wg danych z najbliżej położonej stacji meteorologicznej w mieście Szczecinek Opad [mm] I II III 39,1 28,6 IV V VI VII VIII 23,1 93,1 67,7 90,1 50,9 IX X XI XII Rok 33,0 22,1 31,7 38,6 565,2 Stanowisko Szczecinek 47,1 Obszar gminy Mirosławiec leży na pograniczu pomorskiej i nadnoteckiej dzielnicy rolniczo-klimatycznej. W gminie Mirosławiec przedwiośnie, które trwa około 30-40 dni, zaczyna się w okresie od l do 21 marca. Wiosna rozpoczyna się między l a 11 kwietnia i trwa 60 - 70 dni. Lato rozpoczyna się między 11 czerwca a l lipca i trwa 70-90 dni. Jesień pojawia się w okresie od 21 sierpnia do l września i trwa 60-70 dni. Okres przejściowy pomiędzy jesienią a zimą przypada w pierwszej dekadzie listopada, jednakże jego długość nie przekracza 1 miesiąca. Zima zaczyna się tu między l a 11 grudnia i trwa około 3 miesiące. Oczywiście na terenie obszaru gminy Mirosławiec poszczególne parametry klimatyczne mogą odbiegać od średnich regionu, na co ma wpływ ukształtowanie terenu, jego nachylenie względem kierunków świata, lesistość, obecność jezior i cieków wodnych, zadrzewień przydrożnych, małych śródpolnych kęp zadrzewień lub obecność zabudowy. Wówczas mówimy o lokalnych klimatach – topoklimatach. Ze względu na ukształtowanie powierzchni, rodzaj pokrycia terenu oraz warunki wodne na terenie gminy występują różnice mikroklimatyczne. Są to obszary: - kompleksów leśnych, szczególnie w północno-zachodniej części gminy, gdzie występują mniejsze prędkości wiatrów, zmniejszona insolacja powierzchni gruntu, szczególnie w lecie, mniejsze amplitudy temperatur, wydłużony czas zalegania pokrywy śnieżnej i zwiększona wilgotność powietrza, - dolin i obniżeń o płytko zalegającej wodzie gruntowej, powodującej zwiększoną wilgotność powietrza. Konfiguracja terenu wpływa na zmienną insolację oraz powstawanie zjawiska inwersji termicznej, - terenów otwartych obejmujących użytki rolne; - pagórków morenowych o zmiennej insolacji termicznej w zależności od ekspozycji zbocza i większej dynamice ruchu powietrza, - terenów zabudowanych, gdzie zmodyfikowane są elementy obiegu wody i nasłonecznienia, a także odczuwalne są wpływy zanieczyszczenia powietrza. Tak jak wspominano na wstępie na stan zanieczyszczenia powietrza na danym obszarze wpływają czynniki klimatyczne makroskalowe, modyfikowane przez regionalne i lokalne warunki fizycznogeograficzne, w tym mezoklimat i klimat lokalny. Istotne są, poza wielkością emisji, czynniki wpływające na przemieszczanie się zanieczyszczeń w przestrzeni, w tym na duże odległości, oraz umożliwiające kumulację zanieczyszczeń w warstwie przyziemnej (do wysokości około 100 metrów od powierzchni Ziemi), a także stany i warunki słabej wymiany poziomej i pionowej zanieczyszczonego powietrza oraz warunków mieszania. Wpływ warunków meteorologicznych na wielkość emisji ujawnia się przede wszystkim, jako: „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 34 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 36 - - - wpływ warunków termicznych, które oddziałują na długość, terminy rozpoczęcia i zakończenia oraz intensywność sezonu grzewczego, wpływają również na dobowe i sezonowe cykle natężenia ruchu samochodowego itd. sterowanie dotyczy także kierunków przemieszczania się zanieczyszczonych mas powietrza, poprzez związek z ciśnieniem atmosferycznym. Ruch powietrza odbywa się od obszarów o wyższym ciśnieniu ku obszarom o niższym ciśnieniu. Jakość powietrza w obszarach (województwach, strefach itp.) wiąże się z wielkością ładunku i depozytu zanieczyszczeń z napływu transgranicznego (spoza kraju) oraz z łącznego napływu – z uwzględnieniem wszystkich źródeł spoza strefy. kształtowanie warunków rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w atmosferze. Ocenia się, że o zróżnicowaniu stężenia zanieczyszczeń wokół źródła emisji aż w 70% decydują warunki meteorologiczne, przede wszystkim prędkość i kierunek wiatru. Odpowiadają one za tempo i drogę przemieszczania emitowanych zanieczyszczeń. Sytuacje synoptyczne, można ogólnie podzielić na korzystne lub niekorzystne dla rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Dotyczy to warunków przemieszczania w poziomie, wynoszenia i mieszania pionowego powietrza („Projekt Krajowego planu działań na rzecz wyeliminowania przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 (w tym PM2.5) ze szczególnym uwzględnieniem niskiej emisji”, Warszawa 2009). Szczególnie niekorzystne dla rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń są sytuacje ciszy (prędkość wiatru poniżej 0,5 m/s) lub bardzo słabych wiatrów, występowania niskich inwersji temperatury, występowania mgły. Z innych czynników fizycznogeograficznych ważne są ukształtowanie i pokrycie terenu. Gęsta zabudowa, położenie emitorów w obniżeniach terenu, bariery architektoniczne lub naturalne zasłaniające napływ powietrza sprzyjają kumulowaniu się zanieczyszczeń. 4.1.5. Jakość i ochrona powietrza O stanie czystości powietrza decydują zawarte w nim różnorodne substancje, których koncentracja jest wyższa w stosunku do warunków naturalnych. Stężenie zanieczyszczeń w powietrzu (imisja) wynika bezpośrednio z wielkości emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz warunków meteorologicznych. Zanieczyszczenia powietrza negatywnie oddziałują na człowieka, jak też na całą przyrodę. Przyczyniają się do powstawania schorzeń układu oddechowego, krwionośnego, a także alergii szczególnie wśród osób starszych, chorych i dzieci. Dwutlenek siarki, tlenki azotu, amoniak, jako składniki tak zwanych kwaśnych deszczów, przyczyniają się między innymi do skażenia wód i gleb oraz mają wpływ na korozję metali i materiałów budowlanych. Źródłem informacji na temat zawartości substancji zanieczyszczających w powietrzu na obszarze województwa, w tym gminy Mirosławiec jest funkcjonujący od wielu lat system monitoringu jakości powietrza, na który składają się pomiary automatyczne, manualne i pasywne oraz obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu wykonywane w oparciu o inwentaryzację emisji. Wyniki pomiarów i ocen jakości powietrza publikowane są na stronie www.wios.szczecin.pl, przy czym wyniki pomiarów automatycznych są dostępne on-line. Ze względu na rodzaj emitowanych substancji, zanieczyszczenia powietrza można podzielić na gazowe oraz pyłowe. Gazowe zanieczyszczenia, takie jak: dwutlenek siarki, „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 35 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 37 tlenki azotu, tlenek węgla, benzen, lotne związki organiczne, mają wpływ na jakość powietrza w skali lokalnej i regionalnej. Natomiast emisja do atmosfery takich zanieczyszczeń, jak: dwutlenek węgla, metan, tlenki azotu, mogą w skali globalnej mieć wpływ na efekt cieplarniany. Dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz amoniak, przekształcane w procesach chemicznych i fotochemicznych w aerozole atmosferyczne przyczyniają się do powstania aerozoli wchodzących w skład pyłu drobnego. Zanieczyszczenia pyłowe składają się z mieszaniny stałych i ciekłych cząstek zawieszonych w powietrzu. Mogą to być cząstki pochodzenia naturalnego (pył znad Sahary, aerozol soli morskiej) lub związane z działalnością człowieka. Ze względu na rozmiar cząstek pyłu zawieszonego w powietrzu wyodrębnić można różne jego frakcje, w tym: pył PM10 (wszystkie cząstki o wielkości 10 mikrometrów lub mniejsze) oraz pył PM2,5 (pył o wielkości ziaren 2,5 mikrometra lub mniejszych). Cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów mogą wnikać do płuc, co może potencjalnie spowodować poważne problemy zdrowotne, związane z chorobami dróg oddechowych i chorobami serca. Szkodliwe działanie drobnych cząstek pyłu zawieszonego potęgowane jest także tym, że osadzają się na nim inne, również szkodliwe dla zdrowia związki, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, w tym benzo(a)piren, a także związki arsenu, kadmu, niklu i ołowiu. Wskutek reakcji zachodzących pomiędzy poszczególnymi substancjami zawartymi w powietrzu tworzą się zanieczyszczenia wtórne, do których należy zaliczyć ozon. Występujący w przyziemnej warstwie atmosfery ozon powstaje w wyniku oddziaływania promieniowania UV z pierwotnymi zanieczyszczeniami powietrza, tak zwanymi prekursorami stężeń ozonu, którymi są głównie tlenki azotu (NOx), niemetanowe lotne związki organiczne (NMLZO) - między innymi: benzen, toluen, etylobenzen, a także tlenek węgla (CO) i metan (CH4). Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń, które biorą udział w procesach tworzenia ozonu są: sektor energetyki i transportu (NOx), sektor transportu i przemysł (NMLZO), sektor transportu i komunalno-bytowy (CO), przemysł wydobywczy i dystrybucji paliw, rolnictwo oraz składowiska odpadów (CH4). Oceniając jakość powietrza można stwierdzić, że gmina Mirosławiec należy do jednych z najczystszych gmin w Polsce. W województwie zachodniopomorskim, podobnie jak na pozostałym obszarze Polski, istotny problem stanowią ponadnormatywne stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle benzo(a)pirenu występujące w sezonie grzewczym. Wg Programu Ochrony Powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, tj. aglomeracji szczecińskiej, miasta Koszalin, strefy zachodniopomorskiej – Tom II Strefa Zachodniopomorska, 2013 r. na terenie gminy Mirosławiec w roku 2011 w strefie miejskiej (Zp11sZpB(a)Pa45) odnotowano przekroczenia poziomu docelowego B(a)P/ rok. W stężeniach przeważa emisja z ogrzewania indywidualnego, której główną jest niska emisja pochodząca ze spalania złej jakości paliw w gospodarstwach domowych. Warunki klimatyczne i meteorologiczne Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w powietrzu w przyziemnej warstwie atmosfery zależne jest od takich czynników meteorologicznych, jak: prędkość i kierunek wiatru, opad atmosferyczny, temperatura powietrza oraz pionowa struktura termiczna warstwy granicznej atmosfery. Cisze wiatrowe i małe prędkości wiatru pogarszają poziomą wentylację powietrza, co przyczynia się do wzrostu stężeń zanieczyszczeń. Prędkość wiatru wpływa na tempo „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 36 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 38 przemieszczania zanieczyszczeń powietrza, natomiast kierunek decyduje o trasie ich transportu. Opady atmosferyczne, głównie deszcze, w zależności od ich intensywności i czasu trwania, wymywają niektóre zanieczyszczenia z powietrza, w tym pyły o większej średnicy ziaren. Temperatura pośrednio wpływa na jakość powietrza. W sezonie zimowym przy niskich temperaturach zwiększa się tak zwana emisja niska pochodząca z ogrzewania. Natomiast w lecie, podczas występowania wysokich temperatur, na skutek zmniejszenia pionowego gradientu (zjawisko zmiany temperatury w atmosferze wraz z wysokością), warunki meteorologiczne mogą sprzyjać powstawaniu sytuacji smogowych. Struktura termiczna warstwy granicznej atmosfery (konwekcyjna, inwersyjna) determinuje stan równowagi atmosfery, a to w konsekwencji wpływa na proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w atmosferze. Warunki klimatyczne i meteorologiczne panujące na terenie gminy Mirosławiec zostały opisane w pkt 4.1.4. Emisja zanieczyszczeń do powietrza Działalność człowieka oraz procesy naturalne powodują przedostawanie się do powietrza atmosferycznego różnych substancji. Podstawowe źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza związane z działalnością człowieka to: - emisja punktowa (energetyka zawodowa, przemysłowa oraz procesy produkcyjne), - emisja powierzchniowa (emisja z sektora bytowego), - emisja liniowa (emisja komunikacyjna). Według oszacowań WIOŚ w Szczecinie, w roku 2013 około 63% całkowitej emisji dwutlenku siarki z terenu województwa pochodziło ze źródeł punktowych, 28% ze źródeł powierzchniowych oraz ponad 8 % ze źródeł komunikacyjnych. Dla dwutlenku azotu emisja punktowa stanowiła 36% emisji całkowitej, liniowa około 55%, a z sektora bytowego (mieszkalnictwo i usługi) 9%. W przypadku tlenku węgla największy udział stanowiła emisja powierzchniowa – około 50%, liniowa wynosiła 46,4%, a punktowa 3,6% emisji całkowitej. Dla zanieczyszczeń pyłowych emisja powierzchniowa stanowiła 63%, liniowa około 32%, natomiast punktowa wyniosła 5%. • emisja punktowa Emisja punktowa to emisja pochodząca ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych. Według danych WIOŚ w Szczecinie, w 2013 roku emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych ze źródeł punktowych znajdujących się na terenie powiatu wałeckiego – w tym gminy Mirosławiec wynosiła od 101 do 500 Mg/rok dla dwutlenku siarki (SO2), od 101 do 500 Mg/rok dla dwutlenku azotu (NO2), dla pyłu zawieszonego (PM10) od 51 do 100 Mg/rok oraz od 0,01 do 0,5 kg/rok dla beno(a)pirenu (BaP). Według danych WIOŚ w Szczecinie, emisja zanieczyszczeń gazowych z emitorów punktowych w latach 2006-2013 utrzymywała się na zbliżonym poziomie. W latach 2008 – 2013 emisje zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów przemysłowych wykazywały tu tendencję spadkową. Redukcja zanieczyszczeń pyłowych w roku 2013 wyniosła ponad 60% w porównaniu do emisji z 2006 roku. Emisja ta na terenie gminy Mirosławiec nie odgrywa istotnego wpływu na jakość powietrza. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 37 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 39 • emisja powierzchniowa Emisja powierzchniowa na terenie powiatu wałeckiego, w tym gminy Mirosławiec, jest związana głównie z ogrzewaniem mieszkań w sektorze komunalno-bytowym. Emisja pyłu PM10, charakteryzująca się tu największym udziałem procentowym w emisji powierzchniowej, pochodzi z niskich emitorów odprowadzających produkty spalania z domowych palenisk i lokalnych kotłowni węglowych. Spora liczba emitorów oraz fakt, że wyprowadzanie spalin następuje z kominów o niewielkiej wysokości powodują, że zjawisko to może być bardzo uciążliwe. Stara zabudowa w centrum większych miast ma charakter zwarty, co utrudnia proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Prowadzi to do kumulowania się zanieczyszczeń na stosunkowo niewielkim obszarze, o dużej gęstości zaludnienia. • emisja liniowa Poprzez emisję liniową należy rozumieć emisję komunikacyjną, pochodzącą głównie z transportu samochodowego, kolejowego, wodnego. Emisja liniowa ze środków transportu ma istotny wpływ na jakość powietrza. Jej udział w odniesieniu do dwutlenku azotu sięga powyżej 50% na obszarze większości powiatów województwa. Informacje o wielkości emisji liniowej zostały opracowane na podstawie danych o rodzaju i ilości samochodów na poszczególnych odcinkach dróg oraz na podstawie współczynników emisji. Jakość powietrza Dla poszczególnych zanieczyszczeń: pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle benzo(a)pirenu, dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), benzenu (C6H6), tlenku węgla (CO), pyłu PM10, pyłu zawieszonego PM2,5, benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, metali ciężkich – ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) w pyle zawieszonym PM10, ozonu (O3), uzyskane w rocznych ocenach jakości powietrza za 2013 rok (źródło: WIOŚ w Szczecinie), z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia i ochrony roślin, nie zarejestrowano przekroczeń standardów jakości powietrza na terenie gminy Mirosławiec. Dwutlenek azotu oraz tlenek węgla jest zanieczyszczeniem, którego głównym źródłem w obszarach miejskich są spaliny samochodowe. Istotny jest także udział emisji z przemysłu oraz ogrzewania mieszkań. Najniższe stężenia NO2 i CO występują na obszarach wiejskich oraz w małych miejscowościach, w punktach oddalonych od komunikacji samochodowej, a najwyższe w mieście Mirosławiec, w pobliżu drogi krajowej nr 10 oraz drogi wojewódzkiej nr 177 z intensywnym ruchem samochodowym. W stężeniach tlenku węgla w powietrzu znaczny jest również udział jego emisji pochodzącej z ogrzewania mieszkań. Pył PM10 to pył zawieszony w powietrzu o średnicy cząsteczek poniżej 10 mikrometrów. Źródłem emisji pyłów do powietrza są: przemysł (w tym energetyka i ciepłownictwo), transport samochodowy oraz procesy grzewcze z sektora komunalnego. W bilansie emisji pyłu do powietrza dla województwa zachodniopomorskiego, największy udział ma niska emisja powierzchniowa z indywidualnego ogrzewania mieszkań. Stanowi ona około 63% emisji całkowitej, podczas gdy emisja ze źródeł przemysłowych stanowi około 5%, a ze źródeł liniowych (transport samochodowy) pochodzi około 32% emisji pyłu. Stąd, zarówno w rocznych ocenach jakości powietrza, jak również w obowiązujących na obszarze gminy Mirosławiec programach ochrony powietrza, jako „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 38 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 40 główną przyczynę występowania ponadnormatywnych stężeń pyłu PM10 wskazana została niska emisja pochodząca z sektora komunalnego. W ostatnich latach stężenia pyłu PM10 24-godzinnego przekraczały dopuszczalną wartość dobową, wynoszącą 50 µg/m3 w czasie ponad 35 dni w roku kalendarzowym. Najwięcej dni z przekroczeniami miało miejsce w miesiącach grzewczych tj. styczeń-marzec oraz październik-grudzień. Nie został natomiast przekroczony normowany poziom dla stężenia średniorocznego pyłu PM10, który wynosi 40 µg/m3. Jednak w dalszym ciągu stężenia takie były na dość wysokim poziomie – od około 50% wartości dopuszczalnej na stanowiskach podmiejskich i pozamiejskich. Nie zauważa się spadkowej tendencji stężeń pyłu PM10 w powietrzu, a jego wysokość ulega zmianom w zależności od występujących warunków meteorologicznych w okresach grzewczych danego roku. Do powietrza, benzo(a)piren dostaje się głównie w wyniku niepełnego spalania paliw stałych (węgla i drewna), przede wszystkim w paleniskach domowych. W mniejszym stopniu obecność benzo(a)pirenu w powietrzu jest wynikiem jego emisji z dużych źródeł energetycznych i przemysłowych. Niewielki udział w emisji benzo(a)pirenu do powietrza mają też spaliny samochodowe. Wykonywane w województwie zachodniopomorskim od 2007 roku pomiary stężeń benzo(a)pirenu wykazały, iż w całym tym okresie, przekroczenia poziomu docelowego przez stężenie średnioroczne wystąpiły na większości stanowisk. Problem ponadnormatywnych stężeń benzo(a)pirenu dotyczy również obszarów, gdzie pomiary nie były prowadzone. Przekroczenia dotyczą jednak przede wszystkim terenów większych miast w województwie zachodniopomorskim, w tym obszaru miasta Mirosławiec. Obszar przekroczonego poziomu docelowego B(a)P/rok dotyczy samego miasta Mirosławiec, a wartości zostały przedstawione w tabeli i ryc. poniżej. Tabela 12. Obszar przekroczonego poziomu docelowego B(a)P w obszarze miasta Mirosławiec w 2011 r. Emisja łączna w obszarze [Mg/rok]* Powierzchnia przekroczeń [km2 ] Liczba ludności [w obszarze przekroczeń] Wartość z obliczeń [µg/m3 ]** 4,13 Mg/rok 1,93 2333 1,71 Wartość z pomiaru [µg/m3 ]** Brak stacji pomiarowej w obszarze * kg/rok dla B(a)P; ** ng/m3 dla B(a)P Obszar przekroczeń o kodzie: Zp11sZpB(a)Pa45 zlokalizowany na terenie miasta Mirosławiec zajmuje powierzchnię 193 ha i zamieszkiwany jest przez ok. 2,3 tys. osób. Ma charakter miejski i emitowany roczny ładunek B(a)P ze wszystkich typów źródeł wynosi 4,1 kg, a stężenia średnie roczne osiągają maksymalnie 1,7 ng/m3, gdzie w stężeniach przeważa emisja z ogrzewania indywidualnego. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 39 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 41 Rycina 6. Obszar przekroczeń poziomu docelowego B(a)P rok Zp11sZpB(a)Pa45 w strefie zachodniopomorskiej w 2011 r. w strefie miejskiej Mirosławiec; Źródło: Program Ochrony Powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, tj. aglomeracji szczecińskiej, miasta Koszalin, strefy zachodniopomorskiej – Tom II Strefa Zachodniopomorska „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 40 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 42 Rycina 7. Przewagi typów emisji w stężeniach B(a)P rok w obszarze przekroczeń Zp11sZpB(a)Pa45 w strefie zachodniopomorskiej w 2011 r.; Źródło: Program Ochrony Powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, tj. aglomeracji szczecińskiej, miasta Koszalin, strefy zachodniopomorskiej – Tom II Strefa Zachodniopomorska Podobnie jak w latach poprzednich, również w 2012 i 2013 roku na wszystkich stanowiskach pomiarowych dużo wyższe stężenia benzo(a)pirenu występowały w okresie zimowym. Stanowi to potwierdzenie, iż głównym źródłem B(a)P w powietrzu są procesy grzewcze. Procesy spalania w paleniskach domowych paliw stałych, często również odpadów z gospodarstw domowych powodują, że emisja do powietrza różnorodnych zanieczyszczeń, w tym również B(a)P jest wciąż wysoka i utrzymuje się na podobnym poziomie. W 2012 i 2013 roku rejestrowane na stanowiskach pomiarowych w strefie zachodniopomorskiej (w tym gminie Mirosławiec) stężenia ołowiu, arsenu, kadmu i niklu były bardzo niskie i nie przekroczyły określonych dla tych zanieczyszczeń wartości kryterialnych – poziomu dopuszczalnego dla ołowiu oraz poziomów docelowych dla stężeń arsenu, kadmu i niklu. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 41 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 43 Stężenia ozonu, przeprowadzone przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska na potrzeby rocznych ocen jakości powietrza w skali kraju dla roku 2012 i 2013, nie wykazały przekroczeń. W strefie zachodniopomorskiej, podlegającej ocenie pod kątem ochrony roślin, wartość wskaźnika AOT40, obliczona na podstawie wykonanych pomiarów ozonu nie przekraczała wartości docelowej określonej ze względu na ochronę roślin. Ochrona powietrza Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) wprowadziła system oceny i zarządzania jakością powietrza. Na podstawie przeprowadzanej corocznie, przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oceny jakości powietrza w strefach, dokonywana jest klasyfikacja stref: - w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji lub poziom docelowy (klasa C), - w których poziom choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji (klasa B), - w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego lub poziomu docelowego (klasa A), - w których poziom substancji (dotyczy ozonu) przekracza poziom celu długoterminowego (klasa D2), - w których poziom substancji (dotyczy ozonu) nie przekracza poziomu celu długoterminowego (klasa D1). Ocena stanu jakości powietrza ma na celu wyodrębnienie stref, które wymagają podjęcia stosownych działań naprawczych, zmierzających do poprawy jakości powietrza (strefy w klasie C). Dla stref, w których stwierdzone zostało przekroczenie choćby jednego poziomu dopuszczalnego lub docelowego w odniesieniu do substancji podlegających ocenie jakości powietrza, zarząd województwa na podstawie art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska, w terminie 15 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, wykonywanej corocznie do dnia 30 kwietnia przez wojewódzki inspektorat ochrony środowiska, opracowuje program ochrony powietrza oraz plan działań krótkoterminowych. Program ochrony powietrza oraz plan działań krótkoterminowych, sejmik województwa określa w drodze uchwały, w terminie 18 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu. Programy ochrony powietrza powinny spełniać wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 roku w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U. 2012 poz. 1028). Podsumowanie W świetle przeprowadzonych w 2012 i 2013 roku pomiarów i ocen, gmina Mirosławiec, pod względem jakości powietrza jest jedną z najczystszych województwie. Na przestrzeni ostatnich lat jakość powietrza ulega tu systematycznej poprawie, jednak w dalszym ciągu występują obszary, na których istnieją zagrożenia związane z wysokimi stężeniami pyłu zawieszonego PM10 i zawartego w tym pyle benzo(a)pirenu, które mają miejsce w okresach grzewczych. Jako główną przyczynę ponadnormatywnych stężeń pyłu PM10 wskazuje się niską emisję z sektora komunalnego. Jednak i w tym przypadku zadowalające jest to, iż od 2010 roku systematycznie obniża się liczba dni w roku, w których przekraczany jest „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 42 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 44 dopuszczalny poziom określony dla dobowej wartości stężenia pyłu zawieszonego PM10. W roku 2013, na wszystkich ośmiu stanowiskach pomiarowych w województwie liczba dni z przekroczeniami dopuszczalnego dobowego stężenia PM10 nie przekroczyła obowiązujących 35 dni. Tym samym, w ocenie jakości powietrza ze względu na stężenie pyłu PM10 za 2013 rok teren gminy Mirosławiec został sklasyfikowany w klasie A. Podobnie jak w latach poprzednich, również w 2012 i 2013 roku przekroczenie poziomu docelowego przez średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu, wystąpiło w kilkunastu miejscach w strefie zachodniopomorskiej, na którą składa się gmina Mirosławiec. Zagrożeniem dla czystości powietrza są wyłącznie emisje z kotłowni zakładowych i palenisk domowych. Są one również wymieniane jako główne źródło emisji benzo(a)pirenu w Programie Ochrony Powietrza. Kotłownie te z reguły nie są wyposażone w urządzenia do redukcji zanieczyszczeń ze względu na brak tanich i skutecznych rozwiązań technicznych. Są uciążliwe dla mieszkańców najbliższych okolic tego typu obiektów, z powodu znacznej emisji pyłów i sadzy. Podstawową barierą utrudniającą zmianę paliwa grzewczego w indywidualnych gospodarstwach domowych stanowi wzrastająca cena gazu ziemnego i dobrych gatunków węgla, przy jednoczesnym spadku siły nabywczej mieszkańców. Problem zanieczyszczenia powietrza w niewielkim stopniu dotyczy terenów wiejskich i miejscowości, w których zlokalizowane są zakłady przetwórcze. Poprawę w tym zakresie mogłaby przynieść rozbudowa sieci i dostarczenie gazu do większych wsi w gminie lub alternatywne technologie pozyskujące ciepło z OZE. Zagrożenia dla czystości powietrza nie stwarzają okoliczne gminy, posiadające tak jak Mirosławiec, charakter turystyczno rolniczy. Stosunkowo niewielkie zagrożenia, z uwagi na powszechność katalizatorów, stwarza wzrost ruchu pojazdów. Należy mieć nadzieję, że realizacja zadań określonych w programach ochrony powietrza, w tym edukacja ekologiczna pozwolą na ukształtowanie zachowań ludzi w kierunku ograniczenia przez nich emisji szkodliwych zanieczyszczeń (poprzez stosowanie paliw dobrej jakości). Poza zwiększoną wartością stężenia pyłu PM10 i zawartego w nim benzo(a)pirenu, na obszarze gminy Mirosławiec nie zanotowano przekroczeń wartości kryterialnych zanieczyszczeń podlegających ocenie (poziomy dopuszczalne lub docelowe). W przypadku dwutlenku azotu, którego głównym źródłem w obszarach miejskich są spaliny samochodowe, w dalszym ciągu najwyższe jego stężenia występują w mieście Mirosławiec, oraz w pobliżu dróg z intensywnym ruchem samochodowym – głównie drogi krajowej nr 10 oraz wojewódzkiej nr 177. I chociaż stężenia te nie przekraczają standardu jakości powietrza, to jednak w rejonach obciążonych ruchem samochodowym utrzymują się stale na dość wysokim poziomie. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 43 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 45 4.1.6. Zabudowa Ogółem w roku 2014 na terenie gminy Mirosławiec znajdowało się 2136 budynków mieszkalnych, w tym w samym mieście Mirosławiec było 1060 mieszkań. Z uwagi na miejsko-wiejski charakter gminy w skład zasobów mieszkaniowych w znacznej mierze wchodzą wolno stojące budynki mieszkalne oraz domy jednorodzinne. Zabudowa wielorodzinna to bloki znajduje się w Mirosławcu oraz bloki w Mirosławcu Górnym należące do Agencji Mienia Wojskowego. Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkańca w m2 wynosiła 70,0 (tab. 13). Z każdym rokiem liczba zasobów mieszkaniowych na terenie gminy wzrasta (tab. 14). W roku 2014 na terenie gminy oddano do użytku 10 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 1257m2. Procentowy udział ludności gminy Mirosławiec korzystający z instalacji przedstawia tabela 15. Tabela 13. Zasoby mieszkaniowe w gminie Mirosławiec w roku 2014 Wyszczególnienie Mieszkania Izby Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2 Liczba izb w mieszkaniu Liczba osób na 1 mieszkanie Liczba osób na 1 izbę Powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 Powierzchnia użytkowa na 1 osobę w m2 Zasoby 2136 8202 149461 3,84 2,59 0,67 70,0 27,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Szczecinie Tabela 14. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Mirosławiec w latach 2011-2014 Zasoby mieszkaniowe Mieszkania Liczba lokali socjalnych 2011 2114 35 2012 2121 32 2013 2126 32 2014 2136 31 Źródło: Opracowanie własne po podstawie danych: Statystyczne Vademecum Samorządowca Tabela 15. Liczba ludności (w %) w gminie Mirosławiec korzystająca z instalacji Rodzaj instalacji wodociągowa kanalizacyjna gazowa 2012 92,1 59,5 51,2 2013 92,1 59,3 50,9 2014 92,1 60,5 51,0 Źródło: Opracowanie własne po podstawie danych: Statystyczne Vademecum Samorządowca „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 44 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 46 Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe Gminy Mirosławiec w roku 2015 Lp. 1. 2. 3. 4. Wyszczególnienie Liczba budynków stanowiących w całości własności Gminy Liczba budynków z udziałem własności Gminy Liczba lokali mieszkalnych stanowiących własnośc Gminy W tym lokali socjalych Powierzchnia użykowa lokali mieszkalnych stanowiących własność Gminy W tym powierzchnia użytkowa lokali socjalnych Stan na dzień 31.12.2015 r. 12 32 144 31 6.504,22 m2 1041,47m2 Źródło: Opracowania własne Gminy i Miasta Mirosławiec Większość budynków stanowiących własność Gminy to budynki wybudowane przed rokiem 1939. Jedynie dwa budynki przy ulicy Wolności 16 i 22 zostały wybudowane w latach 1965-1974 oraz dwa budynki przy ulicy Dworcowej 15 i 16 wybudowane zostały w latach 2008-2009. Tabela 17. Wykaz budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec Adres (ulica, kod pocztowy, miejscowość) Instytucja Budynek po byłej Przychodni Zdrowia Urząd Miejski w Mirosławcu Bank Spółdzielczy w Złotowie oddział w Mirosławcu Urząd Pocztowy Filia Urzędu Pocztowego Ochotnicza Straż Pożarna - Remizy Posterunek Policji Biblioteka Publiczna Zespół Szkół w Mirosławcu Zespół Szkół w Piecniku Samorządowe Przedszkole „Słoneczko” Ośrodek Kultury Świetlice wiejskie Kaplica Cmentarna ul. Polna 23; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 26; 78-650 Mirosławiec ul. Sprzymierzonych 26; 78-650 Mirosławiec Osiedle XXX – Lecia LLP 4; 78-651 Mirosławiec Górny ul. Sprzymierzonych 34; 78-650 Mirosławiec, Piecnik 37, Bronikowo 40 A ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 21; 78-650 Mirosławiec Piecnik 8; 78-650 Mirosławiec ul. Zamkowa 10; 78-650 Mirosławiec; ul. Osiedle XXX-Lecia LLP 9, 78-651 Mirosławiec Górny ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Hanki; Jabłonowo; Piecnik; Jadwiżyn; Orle; Próchnowo; Bronikowo; Łowicz Wałecki, Mirosławiec Górny 78-650 Mirosławiec 5. Główne nośniki emisyjności na terenie gminy Mirosławiec 5.1. Energia cieplna Na terenie gminy Mirosławiec nie funkcjonuje jedna scentralizowana gospodarka cieplna, działa natomiast system ogrzewania rozproszonego i indywidualnego. Ogrzewanie obiektów indywidualnych oraz publicznych wraz z wytwarzaniem ciepłej wody użytkowej opiera się na indywidualnych lokalnych jednostkach wytwórczych energii. Do ogrzewania budynków przede wszystkim wykorzystywane są następujące rodzaje źródeł energetycznych: węgiel i sporadycznie miał węglowy, gaz płynny, olej opałowy, drewno oraz energia „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 45 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 47 elektryczna. Zarówno w przypadku zabudowy wielorodzinnej, jak i zabudowy jednorodzinnej, występuje duże zróżnicowanie systemów grzewczych i zastosowanego paliwa, dominuje jednak drewno, ale również wykorzystywany jest gaz i w znacznym stopniu węgiel i różne formy jego przetworzenia. Tabela 18. Struktura wytwarzania ciepła na terenie Gminy Mirosławiec Ilość zużytej energii pierwotnej Wyszczególnienie MWh % Według rodzajów ogrzewania Ogrzewanie indywidualne 53 745,60 78,86% Ogrzewanie sieciowe 14 408,55 21,14% Razem 68 154,15 100,00% Według rodzajów odbiorców 53 745,60 79% Mieszkańcy Budynki użyteczności publicznej 2 190,45 3% Przedsiębiorstwa 12 218,10 18% Razem 68 154,15 100,00% Według użytego paliwa 8 386,34 12,30% Węgiel 9 638,02 14,14% Olej opałowy 3 246,15 4,76% 46 639,71 68,43% 243,94 0,36% 68 154,15 100,00% Gaz Drewno Energia elektryczna Razem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych GUS za 2013 r. oraz danych z przeprowadzonej ankietyzacji na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020 Tabela 19. Struktura wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych na terenie Gminy Mirosławiec Gospodarstwa domowe Gospodarstwa domowe Wyszczególnienie szt. Sieć gazownicza, w tym: 600 % 28,22% ogrzewanie indywidualne 80 3,76% 520 24,46% 1 526 71,78% węgiel 502 23,61% drewno 904 42,52% 18 0,85% 102 4,80% 2 126 100,00% ogrzewanie sieciowe (lokalne kotłownie) Inne ogrzewanie indywidualne, w tym: olej opałowy energia elektryczna Razem „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 46 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 48 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych GUS za 2013r. oraz danych z przeprowadzonej ankietyzacji mieszkańców oraz zarządców budynków mieszkalnych na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020 SIEĆ GAZOWNICZA Z istniejącej na terenie gminy Mirosławiec sieci gazowniczej zaopatrywane są: 1) osoby indywidualne, 2) podmioty indywidualne, 3) lokalne kotłowanie. Dostawcą gazu na teren gminy jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Porównanie od roku 2008 do 2013: a) długość sieci rozdzielczej wzrosła o 245 m, b) liczbę czynnych przyłączy do budynków zwiększono o 17 szt., c) o 165 natomiast spadła liczba odbiorców gazu sieciowego, d) zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań spadło o 148 tyś. m3, e) liczba ludności korzystającej z sieci gazowej wzrosła o 504 osób. Tabela 20. Długość sieci gazowych oraz ilość zużytego gazu na terenie gminy Mirosławiec. Wskaźnik Obszar gminy Długość czynnej sieci ogółem [m] 41 849 Długość czynnej sieci rozdzielczej [m] 22001 Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych [szt.] Odbiorcy gazu [gosp. domowe] 318 652 Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem [gosp. domowe] Zużycie gazu [tys. m3] 80 580,2 3 Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań [tys. m ] Ludność korzystająca z sieci gazowej [osoba] 181,6 2836 Ludność korzystająca z sieci w % ludności gminy Sieć rozdzielcza na 100 km2 0,51 10,8 Zużycie gazu na 1 mieszkańca [m3] 104,3 3 Zużycie gazu na 1 korzystającego / odbiorcę [m ] 204,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 47 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 49 Tabela 21. Wielkość zużycia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec Opis Odbiorcy domowi Pozostali Razem Zużycie gazu (m3) w 2013r. 181 600 657 500 839 100 Zużycie gazu (m3) w 2014r. 801 700 1 114 500 1 916 200 Źródło: PGNiG, grudzień 2015 r. KOTŁOWNIE NA TERENIE GMINY MIROSŁAWIEC Na terenie gminy Mirosławiec zinwentaryzowano 20 kotłowni lokalnych w tym: 1) kotłów opalanych gazem - 11 szt., 2) kotłów opalanych węglem – 3 szt., 3) kotłów opalanych drewnem – 4 szt., 4) kotłów opalanych olejem – 2 szt. Tabela 22. Z ewidencjonowane kotłownie na terenie gminy Mirosławiec – dane WIOŚ Szczecin Lp. Nazwa jednostki Nazwa paliwa Zużycie paliwa Jednostka 1 SPÓŁDZIELCZY BANK LUDOWY W ZŁOTOWIE, ODDZIAŁ W MIROSŁAWCU, REGON 000498916 gaz ziemny zaazotowany 0,00339 mln m3 2 URZĄD MIEJSKI, REGON 001241540 gaz ziemny wysokometanowy 0,0214 mln m3 3 PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCYJNO HANDLOWO TRANSPORTOWE "BOMI", REGON 00461945 drewno 16,9 Mg gaz ziemny wysokometanowy 0,074712 mln m3 4 ŻYWIEC ZDRÓJ S.A., REGON 070426925 olej lekki, S < 0.5% 33,459 Mg drewno 48 Mg węgiel kamienny 294 Mg 5 GORZELNIA "JARPOL" LUCYNA JAROSZ, REGON 320131651 6 SAMORZĄDOWE PRZEDSZKOLE "SŁONECZKO" W MIROSŁAWCU, REGON 320935540 gaz ziemny wysokometanowy 0,017791 mln m3 7 PRZEDSIĘBIORSTWO ROLNICZOHANDLOWE "PRÓCHNOWO" SP. Z O.O., REGON 321012865 drewno 14 Mg 8 ZESPÓŁ SZKÓŁ W PIECNIKU, gaz płynny, propan- 22 Mg „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 48 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 50 Zużycie paliwa Jednostka gaz ziemny wysokometanowy 0,060603 mln m3 PPHU "MATRIX" IRENEUSZ PAŁKA, REGON 331442836 drewno 12 Mg 11 PHILIPS LIGHTING POLAND S.A., REGON 570007259 koks 5 Mg 12 NADLEŚNICTWO MIROSŁAWIEC, REGON 570064441 gaz ziemny wysokometanowy 0,004904 mln m3 gaz płynny, propanbutan 4,34 Mg gaz ziemny wysokometanowy 0,1249 mln m3 węgiel kamienny 6,9 Mg gaz płynny, propanbutan 47,83 Mg olej lekki, S < 0.5% 89,88 Mg gaz płynny, propanbutan 7,85 Mg Lp. Nazwa jednostki Nazwa paliwa REGON 331402251 butan 9 ZESPÓŁ SZKÓŁ W MIROSŁAWCU, REGON 331404540 10 13 14 15 ZAKŁAD ENERGETYKI CIEPLNEJ WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI SP. Z O.O., REGON 570106560 ZAKŁAD MECHANICZNY METALTECH SP.Z O.O., REGON 570125208 ZAKŁAD PRODUKCYJNOUSŁUGOWO-HANDLOWY "ROLMECH" SPÓŁKA JAWNA, REGON 57054026 OGRZEWANIE INDYWIDUALNE INNE NIŻ GAZOWE Dane dotyczące indywidualnych systemów grzewczych (innych niż piece gazowe) pochodzą z ankiet od mieszkańców. Łącznie wpłynęło 234 prawidłowo wypełnionych ankiet, co przy łącznej liczbie lokali mieszkalnych na poziomie 2 126 szt., oznacza wskaźnik pokrycia na poziomie 11%. Na podstawie badań ankietowych oszacowano, iż łącznie 1 526 gospodarstw domowych korzysta z ogrzewania indywidualnego innego niż gazowe. Dominującym paliwem w 904 gospodarstwach domowych jest drewno, a w 502 węgiel. 102 gospodarstwa domowe wykorzystują energię elektryczną, jako ogrzewanie, a 18 olej opałowy. 5.2. Energia elektryczna Na terenie gminy Mirosławiec głównym operatorem zarządzającym siecią elektryczną jest Enea SA w Poznaniu. Moc Głównego Punktu Zasilającego w gminie to 2x2,5 MW, który „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 49 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 51 został zmodernizowany i rozbudowany wraz z liniami przesyłowymi 110 kV przyłączonymi do sieci sąsiedniego operatora Energa w GPZ Czaplinek i Kalisz Pomorski, dzięki czemu została zapewniona stabilność dostaw energii w tym zapewnienia dostaw na potrzeby zakładów produkcyjnych i samych mieszkańców. W Mirosławcu znajduje się 79 stacji transformatorowych o mocy 15/0,4 kV, rozdzielnia sieciowa SN/SN 15/15kV, linie kablowe i napowietrzne 15 i 0,4 kV. Udział gospodarstw domowych przyłączonych do sieci elektrycznej w stosunku do ogólnej liczby gospodarstw domowych w gminie sięga 100%, więc obecnie istniejąca sieć elektroenergetyczna zabezpiecza potrzeby mieszkańców. Tabela 23. Zużycie energii elektrycznej o niskim napięciu w m. Mirosławiec 2010 2011 2012 Odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu w gospodarstwach domowych szt. 1 670 1 645 1 624 w miastach Zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu w gospodarstwach domowych MWh 2 562 2 483 2 367 w miastach zużycie energii elektrycznej kWh 82,57 79,81 77,05 w gospodarstwach domowych w miastach na 1 mieszkańca 2013 1 562 2 300 75,73 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. Znaczna rezerwa mocy transformatorów pozwala na zabezpieczenie potrzeb rozwojowych obszaru i ewentualny rozwój lub możliwość przyłączenia nowych źródeł wytwórczych, w tym obiektów i instalacji wykorzystujących OZE. Z powodu uwarunkowań lokalizacyjnych – strefy intensywnego ruchu lotniczego rozwój odnawialnych źródeł energii w formie turbin wiatrowych jest mocno ograniczony dla obszaru gminy Mirosławiec. 5.3. Energia odnawialna W gminie Mirosławiec nie funkcjonują obiekty wytwarzające energię z odnawialnych źródeł na skalę przemysłową, jednakże potencjał gminy jest pod tym względem znaczący, w szczególności, jeśli chodzi o pozyskanie energii z biomasy lub rozwój zespołów instalacji pozyskujących energię ze słońca. W odniesieniu do możliwości lokalizowania siłowni wiatrowych ich rozwój jest mocno ograniczony z powodu uwarunkowań lokalnych związanych z ruchem lotniczym. Inne projektowane OZE na terenie gminy Mirosławiec Na dzień dzisiejszy są prowadzone prace projektowe w zakresie głównie budowy instalacji fotowoltaicznych na gruncie o mocy do 2 MW oraz czterech odrębnych zespołów fotowoltaicznych o mocy do 1 MW każdy. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 50 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 52 5.4. System transportowy Gmina Mirosławiec położona jest z dala od głównych ośrodków miejskich, mimo to poprzez swoje położenie (istotny szlak drogowy – droga krajowa nr 10- Szczecin – Bydgoszcz-Warszawa) stanowi węzeł komunikacyjny o ponadlokalnym charakterze dla południowego obszaru województwa zachodniopomorskiego. Droga ta jest trasą intensywnie wykorzystywaną głównie dla celów tranzytowych, jest również trasą dojazdową dla ruchu sezonowego związanego z turystyką lokalną oraz w niewielkim stopniu z dojazdem turystów nad morze. Również stanowi główną arterię komunikacyjną dla samego obszaru gminy Mirosławiec. Z punktu widzenia długoterminowej prognozy emisji CO2 należy wziąć pod uwagę planowaną w przyszłości drogę ekspresową S10 relacji Szczecin – Bydgoszcz - Płońsk. Przewidywana jest do realizacji, jako droga dwupasmowa dwujezdniowa o standardzie drogi ekspresowej. Docelowo połączy zespół portów morskich Szczecin-Świnoujście z aglomeracją warszawską. Każdy z wariantów przebiegu tej trasy (wg Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad) przebiega przez gminę Mirosławiec. Na wysokości miasta po stronie południowo - wschodniej planowany jest węzeł komunikacyjny spinający drogę krajową z wojewódzką nr 177. Nie mniej jednak odcinek Szczecin - Piła, który przebiega przez gminę Mirosławiec, uzyskał wysoki priorytet wśród wszystkich planowanych dróg ekspresowych w Polsce, a termin realizacji określony jest do 2023 na odcinku Szczecin – Piła (zgodnie z opublikowanym terminarzem przez MIiRR). Tabela 24. Wykaz podstawowej sieci drogowej Rodzaje/ kategorie dróg Kierunek (relacja), numer drogi Długość (km) na terenie gminy Rodzaj nawierzchni krajowe Szczecin-Bydgoszcz nr 10 23,671 asfaltowa wojewódzkie Czaplinek Mirosławiec Wieleń nr 177 13,585 asfaltowa 21,912 asfaltowa powiatowe Orle – Mirosławiec dr. nr 1984z Od DK nr 10 do Stara Korytnica – nr 2300Z Od dr. Nr 177 – Jadwiżyn dr. nr 2301z Od DK 10 – Toporzyk – Lipie – Kłosowo – Dębołąki – dr nr 2306Z Od DK 10 Piecnik – Górnica – Świętosław – Kolno – Karsibów – dr nr 2308Z Bronikowo – Próchnowo Klasa techniczna/ stan nawierzchni Dobry stan techniczny Dobry stan techniczny „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 51 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 53 Rodzaje/ kategorie dróg Kierunek (relacja), numer drogi Długość (km) na terenie gminy Rodzaj nawierzchni Klasa techniczna/ stan nawierzchni dr. nr 2310z Piecnik – Próchnowo dr.nr 2311z Lubno – Nakielno – dr nr 2312Z Od dr. nr 10 – Toporzyk dr. nr 2360z Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Mirosławcu Podstawową sieć drogową w gminie uzupełnia droga wojewódzka nr 177 relacji Czaplinek – Wieleń (skrzyżowanie z droga krajową nr 22 i wojewódzką 181). Pozostałe drogi stanowią odcinki dróg powiatowych pomiędzy gminą Mirosławiec oraz gminami sąsiednimi oraz drogi gminne stanowiące uzupełnienie sieci drogowej. Nadrzędny układ sieci komunikacyjnej uzupełniają drogi i ulice miejskie, które stanowią podstawowy układ komunikacyjny miasta Mirosławca. Na terenie gminy realizowane są połączenie autobusowe, które zapewniają łączność z największymi ośrodkami miejskimi, główne kierunki to: Szczecin, Bydgoszcz, Koszalin, Kołobrzeg, Piła, Poznań. Rodzaje, liczba i struktura pojazdów zarejestrowanych na terenie Gminy Mirosławiec Na terenie Gminy Mirosławiec zarejestrowanych jest łącznie 4 162 pojazdów. Ich rodzaje i liczbę przedstawia poniższa tabela. Tabela 25. Pojazdy zarejestrowane na terenie gminy Mirosławiec. Rodzaj Liczba w szt. Samochody osobowe 2 713 Samochody ciężarowe 432 Ciągniki rolnicze 217 Autobusy 14 Samochody sanitarne i specjalne 20 Motocykle i motorowery 753 Samochody inne 13 Razem 4 162 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców Na wykresie przedstawiono strukturę pojazdów pod względem ich rodzajów. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 52 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 54 Wykres. Struktura pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy Mirosławiec. Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców Z wykresu wynika, że na terenie Gminy najwięcej jest zarejestrowanych samochodów osobowych (ok. 65% wszystkich zarejestrowanych pojazdów), następnie motocykli i motorowerów (18%) oraz samochodów ciężarowych (11%). Pozostałe pojazdy stanowią 6% wszystkich zarejestrowanych pojazdów. 5.5. Przemysł na terenie gminy Mirosławiec Gospodarczo gmina opiera się głównie na przemyśle przetwórstwa spożywczego, elektromaszynowego, drzewnego i budowlanego. W rolnictwie dominują gospodarstwa indywidualne i wielkoobszarowe, głównie zlokalizowane w południowej części gminy. Główna gałąź przemysłu to przetwórstwo spożywcze – produkcja napojów i wody nasyconej, CO2 („Żywiec Zdrój S.A.” – Zakład nr 3 Mirosławiec) oraz przemysł wytwórczy oparty na obróbce stali których głównymi produktami są urządzenia elektrotechniczne i maszyny (ZK „Metaltech” i „ROLMECH”) oraz kable energetyczne („DRUT – PLAST”). Ponadto funkcjonują mniejsze zakłady, których działalność polega na pozyskaniu i przetworzeniu drewna. W rejestrze REGON zarejestrowano 476 podmiotów (stan na rok 2013). Przeważają podmioty z sektora prywatnego, stanowią 96%, pozostałe 4% to podmioty sektora publicznego. Tabela 26. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON na przestrzeni lat 2010-2014 (stan na 31 XII) ogółem sektor publiczny sektor prywatny 2010 457 16 441 2011 457 16 441 2012 455 18 437 2013 476 17 459 2014 492 19 473 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 53 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 55 Tabela 27. Podmioty gospodarki wg rejestru REGON w 2014 W przeliczeniu na 10 tys. ludności, własną działalność gospodarczą prowadzi 680 osób fizycznych. Szczegółowy rozkład podmiotów zarejestrowanych wg poszczególnych sekcji PKD obrazuje poniższa tabela. Najwięcej podmiotów zarejestrowanych jest w sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. Tabela 28. Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2010 2011 2012 2013 Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i 42 41 40 41 rybactwo Sekcja B - Górnictwo 1 1 1 1 i wydobywanie Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 47 46 42 46 Sekcja D - Wytwarzanie 0 0 0 0 i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie 5 5 5 5 ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sekcja F - Budownictwo 55 58 64 75 Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa 135 134 127 129 pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - Transport 28 27 26 27 i gospodarka magazynowa Sekcja I - Działalność związana 26 25 23 24 z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja 3 3 3 3 i komunikacja Sekcja K - Działalność finansowa i 12 11 11 12 ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana 8 8 10 11 z obsługą rynku nieruchomości 2014 41 1 48 0 6 79 132 27 21 3 13 16 „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 54 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 56 Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług, administrowania i działalność wspierająca 15 16 18 18 16 7 12 13 13 15 Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 7 7 7 6 6 Sekcja P - Edukacja Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 15 17 12 18 13 18 13 19 16 18 6 6 7 6 6 Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa oraz 28 27 27 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. 27 28 5.6. Zaopatrzenie w wodę Według danych uzyskanych z UM gmina Mirosławiec zwodociągowana jest w 90 %. Największym eksploatowanym na jej terenie jest wodociąg w Mirosławcu o wydajności urządzeń do ujmowania wody Qśrd = 800 m3. Pobór wody odbywa się z 3 studni wierconych z zainstalowanymi pompami G-80 drugiego stopnia. Stacja wodociągowa składa się z 4 zbiorników wyrównawczych o pojemności 50 m3, pompowni drugiego stopnia (5 sztuk pomp wirowych), 3 hydroforów o pojemności 4,5m3, chloratora C 52 oraz murowanego budynku stacji. W 2014 r. z wodociągu korzystało 3.057 osób. Mirosławiec posiada 14,7 km sieci rozdzielczej. Decyzja PPIS-N.H.K-600-23/15 stwierdzono warunkową przydatność wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dostarczoną przez wodociąg Mirosławiec, jednocześnie nakazano doprowadzić, jakość wody pod względem fizykochemicznym do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. W sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. z 2007r.,Nr 61,poz.417 ze zm.) w terminie do 30.04.2017r. W gminie Mirosławiec poza ujęciem w Mirosławcu znajduje się 8 ujęć wiejskich: Mirosławiec Górny, Orle, Łowicz Wałecki, Hanki, Bronikowo, Próchnowo, Jabłonowo i Toporzyk. Poniższa tabela pokazuje zużycie wody na terenie gminy z podziałem na obszary gospodarki. Tabela 29. 3 Zużycie wody na terenie gminy Mirosławiec [dam ] Ogółem 381,4 209 Przemysł 172,4 Eksploatacja sieci wodociągowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 55 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 57 Poniższa tabela obrazuje zużycie wody w przeliczeniu na mieszkańca. Tabela 30. Zużycie wody w gospodarstwach domowych w gminie Mirosławiec 2010 2011 2012 2013 Zużycie wody z wodociągów 84 79,6 70,9 68,6 w gospodarstwach m3 domowych na 1 mieszkańca 2014 63,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. 5.7. Gospodarka ściekowa Oczyszczalnia ścieków na terenie Mirosławca zrealizowana została w latach 1988 – 1993. Typ oczyszczalni: mechaniczno-biologiczna. Jej rozruch nastąpił we wrześniu 1992r., do eksploatacji przekazana została 30.06.1993r. Od tego czasu poddana została dwukrotnej rozbudowie i modernizacji. Pierwsza modernizacja miała miejsce w roku 1997. W wyniku jej rozbudowy powiększono jej przepustowość z Qśrd = 405 m3/d do 510 m3/d, następna modernizacja miała miejsce w roku 2012 gdzie zwiększono przepustowość do 100m3/d. Oczyszczalnia spełnia wymogi zawarte w obowiązującym pozwoleniu wodnoprawnym. Wielkość dostarczanych i oczyszczanych ścieków za rok 2014 wynosi 250.000m3. Tabela 31. Ilość ścieków bytowych odebranych z terenu gminy Mirosławiec w 2014r. Ilość ścieków [m3] w tys. 122,3 Rodzaj ścieków Ścieki bytowe Tabela 32. Ilość i struktura oczyszczonych ścieków na terenie gminy Mirosławiec Ogółem Ścieki oczyszczane ogółem Ścieki przemysłowe i komunalne Ilość ścieków [m3] w tys. 250,00 127,70 Tabela 33. Ludność gminy Mirosławiec korzystająca z oczyszczalni ścieków Ludność gminy 5654 Mirosławiec, Mirosławiec Górny, 3681 Jabłonkowo Tabela 34. Mieszkańcy gminy Mirosławiec w % korzystający z oczyszczalni ścieków 65,1 Ilość w % „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 56 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 58 5.8. Gospodarka odpadami Ilość powstających odpadów komunalnych zależy w dużym stopniu od poziomu i modelu konsumpcji indywidualnej oraz świadomości ekologicznej społeczeństwa. Wraz z rozwojem gospodarczym powodowanym przede wszystkim rozwojem technologii przemysłowych, następuje zwiększanie konsumpcji, powstają duże ilości odpadów. W dużych ośrodkach miejskich ilość wytwarzanych odpadów wynosi nawet 1,5 m3 rocznie na mieszkańca, podczas gdy na niektórych terenach nie przekracza 0,5 m3 na mieszkańca. Według obowiązującego Planu Gospodarki Odpadami województwo zachodniopomorskie podzielone jest na cztery regiony gospodarki odpadami komunalnymi: region szczeciński, szczecinecki, koszaliński i region CZG R XXI. Podział ten ma zagwarantować poprawne i efektywne działanie instalacji i systemu gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie całego województwa. Zapewnić ma to gospodarka odpadami wykorzystująca instalacje regionalne lub instalacje przewidziane do zastępczej obsługi regionów. Gmina Mirosławiec należy do regionu szczecineckiego, główną instalacją na terenie gminy jest: istniejąca instalacja zastępcza mechanicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Mirosławcu PHU EKOFiuk sp.K. W 2013 roku łącznie od 1091 właścicieli nieruchomości z terenu gminy Mirosławiec odebrano 1089,4 Mg wszystkich odpadów komunalnych. Dzięki działaniom podjętym na terenie gminy Mirosławiec udało się ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska o 24,52 % oraz osiągnąć poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia poszczególnych frakcji odpadów komunalnych na poziomie 17,01 %. Informacje o składzie i ilości odpadów komunalnych, ulegających biodegradacji oraz poddanych recyklingowi, z obszaru gminy Mirosławiec przedstawiają poniższe tabele. Tabela 35. Skład odpadów komunalnych odebranych z terenu gminy Mirosławiec w roku 2013 Kod odpadów Frakcja Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady ulegające biodegradacji Papier i tektura (nieopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Odpady opakowaniowe zmieszane Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw sztucznych Szkło(nieopakowaniowe) Opakowania ze szkła Metale Odpady wielkogabarytowe Gleba, ziemia w tym kamienie Odpady komunalne niesegregowane SUMA 20 01 08 20 02 01 20 01 01 15 01 01 15 01 06 20 01 39 15 01 02 20 01 02 15 01 07 20 01 40 20 03 07 20 02 02 20 03 01 Ilość odebranych odpadów [Mg] 28,7 5,2 5,1 2,0 17,9 7,5 34 12,9 24,4 0,4 18,1 2,2 931 1089,4 Źródło: Analiza systemu gospodarki odpadami na terenie Gminy Mirosławiec „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 57 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 59 Tabela 36. Ilość odpadów komunalnych niesegregowanych oraz sposób ich zagospodarowania na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 Odpady komunalne niesegregowane o kodzie 20 03 01 [Mg] Obszar miejski Obszar wiejski Ogółem Poddane składowaniu Poddane innym niż składowanie procesom przetwarzania 7,9 532,9 7,1 383,1 Ogółem 540,8 390,2 15 916 Tabela 37. Ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz sposób ich zagospodarowania na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 Rodzaj odpadów/kod Ilość odpadów [Mg] Sposób zagospodarowania Odpady kuchenne ulegające bidegradacji 20 01 08 28,7 kompostowanie 5,2 kompostowanie 2,0 recykling 5,1 recykling Odpady ulegające bidegradacji 20 02 01 Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 Papier i tektura (nie opakowaniowe) 20 01 01 Ogółem Osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulęgających biodegradacji kierowanych na składowisko 41,0 24,52 % Tabela 38. Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 Rodzaj odpadów/kod Ilość odebranych odpadów [Mg] Opakowania z papieru i tektury 2,0 15 01 01 Opakowania z tworzyw sztucznych 43,0 15 01 02 Odpady opakowaniowe zmieszane 17,9 15 01 06 Opakowania ze szkła 24,4 15 01 07 Papier i tektura (nie opakowaniowe) 5,1 20 01 01 Tworzywa sztuczne 7,5 20 01 39 Metale 0,4 20 01 40 Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych Ilość odpadów poddanych recyklingowi [Mg] 2,0 43,0 17,9 24,4 5,1 7,5 0,4 17,1 % „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 58 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 60 Osady ściekowe. Odpady z oczyszczalni ścieków komunalnych zaliczane są do odpadów komunalnych. W ich skład wchodzą osady ściekowe, piasek z oczyszczania piaskowników i skratki. Powstający osad jest wykorzystywany do rekultywacji terenów rolniczych na terenie gminy. 5. 9. Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Dotychczasowe działania gminy Mirosławiec w zakresie szeroko pojętej gospodarki niskoemisyjnej, ograniczenia zużycia energii czy wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych głownie były związane z termomodernizacją budynków i działaniami w zakresie stosowania urządzeń bardziej wydajnych lub energooszczędnych. Szczegółowe zestawienie działań już podjętych w tym zakresie obrazuje załącznik nr 1. Ponadto zgodnie z informacją uzyskaną od operatora sieci energetycznej zostały wydane warunki przyłączeniowa dla instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy do 6 MW. 6. Metodologia opracowania planu gospodarki niskoemisyjnej 6.1. Pozyskiwanie danych w ramach inwentaryzacji emisji CO2 (bazy danych) Metodologia Inwentaryzacji Emisji Dwutlenku Węgla W inwentaryzacji wykorzystane zostały dwie metodologie pozyskiwania danych: • Metodologia „bottom-up” („dane oddolne”) – polega na zbieraniu danych u źródła. Każda jednostka podlegająca inwentaryzacji podaje dane (przy pomocy ankiety), które później agreguje się w taki sposób, aby dane były reprezentatywne dla większej populacji lub obszaru. • Metodologia „top-down” („dane odgórne”) – polega na pozyskiwaniu zagregowanych danych dla większej jednostki obszaru lub populacji (np. od przedsiębiorstw energetycznych). Jakość danych jest wtedy lepsza, ponieważ jest mała ilość źródeł danych. Jeżeli zagregowane dane nie są reprezentatywne dla danego obszaru lub populacji, należy tak je przekształcić, aby jak najwierniej obrazowały zaistniałą sytuację. Cel inwentaryzacji • Określenie wielkości emisji z obszaru gminy Mirosławiec tak, aby możliwe było zaprojektowanie działań służących jej ograniczeniu przez władze administracji publicznej. • Rok bazowy. Podstawa do przygotowania PGN: • Wytyczne Ministerstwa Środowiska odnośnie sposobu przygotowania inwentaryzacji emisji na potrzeby Programów Ochrony Powietrza. • Wytyczne „Porozumienia Między Burmistrzami” dotyczące tego, jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). • Przyjęty rok bazowy 2013. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 59 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 61 Zakres inwentaryzacji Inwentaryzacja obejmuje wszystkie emisje gazów cieplarnianych wynikające ze zużycia energii finalnej na terenie miast i gmin, tj. zużycie: • energii paliw kopalnych (na potrzeby gospodarczo – bytowe, transportowe i przemysłowe), • ciepła sieciowego, • energii elektrycznej, • energii ze źródeł odnawialnych. Sektory poddane inwentaryzacji • Infrastruktura użyteczności publicznej (obiekty edukacyjne, obiekty administracyjne, obiekty kultury, obiekty sportowe i inne), • Budynki mieszkalne (gospodarstwa domowe) • Budynki usługowe (sektory: handel, usługi, przemysł), • Transport (tabor gminny, komunikacja publiczna, transport prywatny i komercyjny), • Oświetlenie uliczne (lokalne latarnie świetlne oraz sygnalizacja świetlna), • Przemysł – w tym przedsiębiorstwa, firmy odpowiedzialne za produkcję energii elektrycznej i cieplnej, • Energetyka (charakterystyka istniejących w mieście większych źródeł energii), • Istniejące instalacje OZE, • Gospodarka odpadami, • Inne źródła emisji (wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej). Sektory niepoddane inwentaryzacji • zakłady przemysłowe objęte EU ETS, • emisje procesowe z zakładów przemysłowych, • transport lotniczy, • transport morski i rzeczny, • rolnictwo (np. hodowla zwierząt, wykorzystanie obornika, uprawy, stosowanie nawozów, spalanie odpadów rolniczych na wolnym powietrzu), • gospodarka leśna. Zasięg terytorialny inwentaryzacji - obejmuje wszelkie działania będące w zasięgu bezpośredniej kontroli samorządu lokalnego. 6.2. Działania promocyjne związane z opracowywaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjne dla Gminy i Miasta Mirosławiec Proces pozyskiwania danych do PGN został rozpoczęty w listopadzie/grudniu 2015 r. Proces rozpoczęto od działań promocyjnych, które miały na celu poinformowanie społeczności gminy Mirosławiec o celu i zakresie opracowywania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz zaproszenie ich do współpracy. W tym celu: 1) Opracowano stronę informacyjno – promocyjną projektu - http://miroslawiec.pgnonline.pl/ „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 60 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 62 Strona m.in.: - informuje o tym, czym jest plan gospodarki niskoemisyjnej, w jakim celu jest on tworzony, - informuje o współfinansowaniu opracowania PGN Mirosławiec przez Unię Europejską ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, - umożliwia wypełnienie ankiet online. Adres internetowy strony został zamieszczony w ulotkach oraz plakatach informacyjnych. Link do strony został również na stałe umieszczony na stronie internetowej Gminy (http://www.miroslawiec.pl/) Screen ze strony internetowej Gminy Mirosławiec „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 61 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 63 6.3. Ankietyzacja Opracowane zostały trzy rodzaje ankiet: 1. ankiety dla mieszkańców, 2. ankiety dla przedsiębiorców, 3. ankiety dla jednostek użyteczności publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Ankietyzacja mieszkańców Ankietyzacja została poprzedzona działaniami informacyjno – promocyjnymi, które zostały opisane w pkt. 6.2. Ponadto w przypadku zabudowy mieszkaniowej rozproszonej zostali zaangażowani sołtysi oraz szeregowi pracownicy Urzędu Miejskiego w celu rozprowadzenia pojedynczych ankiet. Każdy z mieszkańców miał możliwość wypełnienia ankiety: • on- line za pośrednictwem strony http://miroslawiec.pgn-online.pl/ • wydruku ankiety PDF oraz przekazania wypełnionej do Urzędu Miejskiego, sołtysowi swojej miejscowości, lub skanem na wskazanego w ankiecie adresu e-mail. Ankietyzacja przedsiębiorców W celu dotarcia do jak największej liczby przedsiębiorców została stworzona baza największych przedsiębiorstw na terenie gminy. Do każdego z przedsiębiorstw został wysłana informacja o tworzonym PGN, celu ankietyzacji oraz z prośbą o wypełnienie ankiety. Do ankiet zostały również dołączone formularze zgłaszania inwestycji z zakresu niskiej emisji. Do każdego z przedsiębiorstw został wykonany telefon, informujący o przesłanej wiadomości wraz z niezbędnymi informacjami. Skuteczność okazała się zadawalająca biorąc pod uwagę „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 62 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 64 strukturę lokalnych przedsiębiorców. Pozostali przedsiębiorcy nie wykazali chęci udziału w opracowywaniu bazy emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy. Ankietyzacja jednostek użyteczności publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Ankietyzacja jednostek użyteczności publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych została poprzedzona spotkaniem informacyjnym. Ponadto, do każdej takiej jednostki została wysłana mailem prośba o wypełnienie ankiety dla obiektów zarządzanych/użytkowanych przez te jednostki. Do każdej jednostki został wykonany również telefon, z informacją o mailu oraz celu prowadzenia ankietyzacji. Po dokonaniu analizy uzyskano bardzo dobry wynik pozyskanych danych od tych podmiotów tj. od spółdzielni mieszkaniowej, większość dużych wspólnot wypełniła ankiety i dostarczyła informacji oraz uzyskano pełne dane odnośnie zasobów i budynków komunalnych. 6.4. Źródła danych wykorzystane do inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych Budynki mieszkalne Dane dotyczące zużycia nośników energii pierwotnej w celach grzewczych oraz do podgrzewania ciepłej wody w budynkach mieszkalnych pochodzą z następujących źródeł: • ankiety skierowane do mieszkańców; • ankiety skierowane do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz do zarządców nieruchomościami; • dane dotyczące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie; • dane statystyczne dotyczące zużycia gazu sieciowego w gospodarstwach domowych na terenie gminy Mirosławiec; • dane z firmy PGNiG S.A. dotyczące zużycia gazu na terenie gminy Mirosławiec; • dane statystyczne dotyczące zużycia energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe. Budynki niemieszkalne Dane dotyczące zużycia nośników energii pierwotnej w celach grzewczych oraz do podgrzewania ciepłej wody w budynkach niemieszkalnych pochodzą z następujących źródeł: • ankiety skierowane do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz do zarządców nieruchomościami; • dane dotyczące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie; • dane z firmy PGNiG S.A. dotyczące zużycia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec; • dane z zakładów energetycznych dotyczące zużycia energii elektrycznej. Transport Dane dotyczące zużycia paliwa w transporcie zostały oszacowane w oparciu o następujące źródła: • dane z ewidencji pojazdów; • dane z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie dotyczące zużycia paliw w pojazdach zgłoszonych w ramach systemu opłat za korzystanie ze środowiska; „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 63 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 65 • dane z badań ruchu pojazdów; • ankiety skierowane do mieszkańców; • ankiety skierowane do przedsiębiorców; Informacje na temat transportu indywidulanego (liczba samochodów, ich rodzaj, liczba przejeżdżanych kilometrów po terenie gminy, wiek pojazdu, rodzaj paliwa) pozyskiwane były od mieszkańców w ramach ankietyzacji. Informacje w zakresie wielkości zużywanego paliwa przez przedsiębiorstwa zarejestrowane na terenie gminy Mirosławiec i związaną z tym emisją spalin wykonawca Planu pozyskał z: a) Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego; b) indywidulanego zapytania do każdego z przedsiębiorstw, w jakim procencie podawane do Urzędu Marszałkowskiego emisje dotyczą gminy Mirosławiec (telefonicznie zostało zadane pytanie: „Jaki procent łącznej liczby wozokilometrów flota Państwa firmy/instytucji przejeżdża po terenie gminy Mirosławiec?”). Badania ruchu Gmina przed opracowaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie była w posiadaniu badania ruchu prowadzanych na jej terenie, dla drogi krajowej nr 10 (S10) wykorzystano badania ruchu wraz z metodologią prognozowania natężenia ruchu opartą na wytycznych metodologicznych i danych z GDDiA. Przedmiotowe dane zostały opracowane dla roku bazowego oraz bieżącego i skorygowane o dane uzyskane z pomiarów wykonywanych na potrzeby analiz proinwestycyjnych wykonywanych na drodze krajowej. Oświetlenie uliczne Dane dotyczące zużycia energii elektrycznej w systemie oświetlenia ulicznego pochodzą z inwentaryzacji systemu oświetlenia ulicznego w gminie Mirosławiec. Ilość i ich stan został dokonany na zasadzie przeglądu punktów, potwierdzenia ich sprawności i potwierdzenia ich ilości oraz weryfikacji zastosowanej technologii oświetlenia. Ponadto uzyskano wszelkie niezbędne informacje od ich zarządcy, jeśli taki występuje. Przemysł i usługi Wpływ sektora przemysłowego i usługowego na emisję CO2 oszacowano w oparciu o następujące dane: • ankiety skierowane do przedsiębiorców, • dane dotyczące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie, • dane z firmy PGNiG S.A. dotyczące zużycia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec, • dane z zakładów energetycznych dotyczące zużycia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 64 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 66 7. Inwentaryzacja emisji CO2 7.1. Podstawowe założenia Celem inwentaryzacji jest określenie wielkości emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy. Działanie to umożliwi określenie obszarów (geograficznych, bądź funkcyjnych) największej emisji w celu dobrania optymalnych działań służących jej ograniczaniu. Podstawą do oszacowania wielkości emisji CO2 jest zużycie energii finalnej oraz paliw ze źródeł pierwotnych i wtórnych w kluczowych obszarach społeczno-gospodarczych gminy: • Budynkach mieszkalnych, • Budynkach niemieszkalnych, • Transporcie, • Oświetleniu ulicznym, • Przemyśle i usługach. W tym celu dokonano obliczeń zużycia przez użytkowników końcowych: • Paliw opałowych (na potrzeby grzewcze pomieszczeń i budynków); • Paliw transportowych, • Ciepła systemowego, • Energii elektrycznej, • Gazu sieciowego. Podstawą do określenia emisji pozostałych gazów cieplarnianych do atmosfery są: • Dane z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie. Inwentaryzacją objęto cały obszar administracyjny gminy Mirosławiec. Rokiem, w którym zebrano informacje niezbędne do przeprowadzenia inwentaryzacji jest rok 2015. Większość zebranych danych dotyczy roku 2013. Wyjątek stanowią: • Dane dotyczące ruchu pojazdów – wykorzystano wyniki Generalnego Pomiaru Ruchu w 2010 roku, które na podstawie ,,Zasad prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres 2008- 2014 na sieci drogowej do celów planistyczni projektowych”, zostały sprowadzone do roku 2013. • Dane dotyczące zużycia paliw w celach grzewczych pochodzące z ankiet skierowanych do mieszkańców. Wobec powyższego, za rok bazowy przyjęto rok 2013. Rokiem, dla którego określane są cele w zakresie emisji CO2, udziału Odnawialnych Źródeł Energii w bilansie energetycznym gminy oraz efektywności energetycznej budynków jest rok 2020. Dla obliczenia emisji dwutlenku węgla zastosowano następujące wskaźniki emisji CO2 z poszczególnych typów pojazdów: Tabela 39. Przyjęte wskaźniki emisji CO2 [gCO2/km] w transporcie Lp. Rodzaj pojazdu Wskaźnik emisji CO2 [gCO2/km] 1 Motocykle 155 2 Samochody osobowe 155 3 Samochody dostawcze 200 4 Samochody ciężarowe 450 5 Samochody ciężarowe z przyczepą 900 6 Autobusy 450 „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 65 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 67 Źródło: Instytut Transportu Samochodowego, Zakład Badań Ekonomicznych: Opracowanie metodologii prognozowania zmian aktywności sektora transportu drogowego (w kontekście ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji) Poniższa tabela przedstawia wskaźniki emisji CO2 dla poszczególnych rodzajów paliwa. Tabela 40. Wskaźniki emisji CO2 dla poszczególnych rodzajów paliwa Rodzaj paliwa benzyna silnikowa BS gaz płynny propan-butan LPG sprężony gaz ziemny CNG olej napędowy ON WO* WE* Emisja CO2 z 1 tony [MJ/kg] [kg/GJ] [Mg] 44,8 68,61 3,073728 47,31 62,44 2,9540364 48 55,82 2,67936 43,33 73,33 3,1773889 * WO – Wartość Opałowa, WE – Wielkość Emisji CO2 Źródło: Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami: Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2011 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2014. Do przeliczenia jednostek masy paliwa (kg, Mg) na jednostki objętości (l, m3) przyjęto następujące średnie wskaźniki gęstości: • benzyna silnikowa – 0,75 kg/litr, • olej napędowy – 0,85 kg/litr, • gaz płynny propan-butan (LPG) – 0,5 kg/litr. Do określenia emisji CO2 z pozostałych nośników energii przyjęto następujące wskaźniki: Tabela 41. Wskaźniki służące do określenia emisji CO2 z pozostałych nośników energii WO* WO* WE* Emisja CO2 z 1 tony Rodzaj paliwa 3 [MJ/kg] [MJ/m ] [kg/GJ] [Mg] Gaz 35,98 55,82 2,0084036** Węgiel 23,08 94,62 2,1838296 Drewno 15,6 109,76 1,712256 Olej opałowy 40,19 76,59 3,0781521 * WO – Wartość Opałowa, WE – Wielkość Emisji CO2 ** Emisja CO2 z 1000m3 gazu Do określenia emisji CO2 dla zużycia energii przyjęto wskaźnik na 812kg CO2/MWh, zgodnie z opracowaniem KOBiZE. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 66 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 68 7.2. Charakterystyka głównych sektorów odbiorców energii 7.2.1. Obiekty użyteczności publicznej Obiekty użyteczności publicznej to jednostki lub budynki funkcjonujące w ramach jednostki samorządu terytorialnego oraz instytucje lub służby zapewniające podstawowy system bezpieczeństwa publicznego. Pozostałe budynki i instytucje związane są z usługami o charakterze publicznym. Tabela 42. Wykaz budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec. Adres (ulica, kod pocztowy, miejscowość) Instytucja Budynek po byłej Przychodni Zdrowia Urząd Miejski w Mirosławcu Bank Spółdzielczy w Złotowie oddział w Mirosławcu Urząd Pocztowy Filia Urzędu Pocztowego Ochotnicza Straż Pożarna - Remizy Posterunek Policji Biblioteka Publiczna Zespół Szkół w Mirosławcu Zespół Szkół w Piecniku Samorządowe Przedszkole „Słoneczko” Ośrodek Kultury Świetlice wiejskie Kaplica Cmentarna ul. Polna 23; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 26; 78-650 Mirosławiec ul. Sprzymierzonych 26; 78-650 Mirosławiec Osiedle XXX – Lecia LLP 4; 78-651 Mirosławiec Górny ul. Sprzymierzonych 34; 78-650 Mirosławiec, Piecnik 37, Bronikowo 40 A ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 21; 78-650 Mirosławiec Piecnik 8; 78-650 Mirosławiec ul. Zamkowa 10; 78-650 Mirosławiec; ul. Osiedle XXX-Lecia LLP 9, 78-651 Mirosławiec Górny ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Hanki; Jabłonowo; Piecnik; Jadwiżyn; Orle; Próchnowo; Bronikowo; Łowicz Wałecki, Mirosławiec Górny 78-650 Mirosławiec Poniższe zestawienie obrazuje zużycie paliw kopalnych do celów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej. Zestawienie zostało przygotowane w oparciu o dane Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska (dane za przyjęty rok bazowy 2013) Tabela 43. Zużycie do celów grzewczych paliw kopalnych. Łączne Jednostka zużycie w 2013 roku tys. m3 219,17 gaz Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska (dane za roku 2013) Zużycie do celów grzewczych paliw kopalnych Kolejna tabela prezentuje wyliczenie emisji dwutlenku węgla powstającego ze zużycia paliw do celów grzewczych. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 67 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 69 Tabela 44. Łączna emisja CO2 wynikająca ze zużycia paliw do produkcji ciepła w budynkach niemieszkalnych (budynkach użyteczności publicznej) na terenie gminy Mirosławiec. Zużycie do celów Jednostka Łączne wskaźnik emisji CO2 grzewczych paliw kopalnych zużycie w jednostka wartość 2013 roku [Mg] 3 219,17 gaz tys. m 2,0084 440,17 Razem 440,17 Łącznie wartość emisji dwutlenku węgla wynikająca ze zużycia paliw kopalnych do ogrzania budynków niemieszkalnych wynosi 440,17 Mg. 7.2.2. Obiekty mieszkalne Większość danych, jakie zostały uzyskane w wyniku ankietyzacji pochodzą przede wszystkim od zarządców nieruchomości, spółdzielni mieszkaniowej, wspólnot mieszkaniowych i zarządu budynków komunalnych oraz od lokalnego operatora sieci ciepłowniczej i ankiet skierowanych do mieszkańców. Łącznie zebrano 234 poprawnie wypełnionych ankiet. Przy łącznej liczbie mieszkań i domków jednorodzinnych na poziomie 2 126 szt. oznacza to pokrycie całej zbiorowości na poziomie 11%. Poniższa tabela przedstawia strukturę zgromadzonych ankiet pod względem rodzaju lokalu (mieszkanie w budynku wielorodzinnym, dom jednorodzinny). Tabela 45. Struktura zgromadzonych ankiet pod względem lokali Razem Liczba ankiet wypełnionych prawidłowo Dom jednorodzinny Mieszkanie w budynku wielorodzinnym Razem szt. 105 % 45% 129 234 55% - Mirosławiec szt. % 72 58% 53 125 42% - Reszta szt. 33 % 30% 76 109 70% - Poniższa tabela przedstawia szczegółowe dane dotyczące zebranej próby statystycznej oraz dane dotyczące budynków mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec z zasobów Banku Danych Lokalnych GUS. Tabela 46. Dane z próby statystycznej oraz dane dotyczące budynków mieszkalnych na terenie Gminy Wyszczególnienie Łączna powierzchnia użytkowa ankietowanych budynków, w tym: dom jednorodzinny mieszkanie w budynku wielorodzinnym procentowe pokrycie całej zbiorowości Liczba mieszkań i domków jednorodzinnych, w tym: Wartość 20 858,89 13 623,81 7 235,08 14% 2 126 „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 68 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 70 Wyszczególnienie Wartość 1 051 1 075 148 204 78 020 70 184 Miasto Mirosławiec obszar wiejski Powierzchnia użytkowa mieszkań i domków jednorodzinnych miasto Mirosławiec obszar wiejski Budynki mieszkalne w Gminie w tym: miasto Mirosławiec obszar wiejski 865 469 396 Na podstawie badań ankietowych oraz dostępnych danych statystycznych, określono strukturę gospodarstw domowych względem rodzaju ogrzewania. Poniższa tabela przedstawia strukturę gospodarstw domowych w gminie Mirosławiec pod względem rodzaju ogrzewania oraz paliwa używanego w celach grzewczych. Tabela 47. Struktura gospodarstw domowych w gminie Mirosławiec pod względem rodzaju ogrzewania oraz paliwa używanego w celach grzewczych. Wyszczególnienie Wartość Liczba mieszkań i domków jednorodzinnych, w tym: 2 126 Ogrzewanie indywidualne (przeważające): 1606 Gaz 80 Węgiel 502 Drewno 904 Olej opałowy 18 Energia elektryczna 102 Ciepło sieciowe, w tym: Gaz 520 W analizie wskaźników emisji dwutlenku węgla zostały wzięte pod uwagę dane pozyskane z Urzędu Statystycznego (Baza Danych Lokalnych) oraz dane dot. zużycia paliw od operatorów energii i gazu. Tabela 48. Liczba mieszkań w gminie Mirosławiec oraz łączna powierzchnia użytkowa w m² powierzchnia użytkowa mieszkania mieszkań w m2 Mirosławiec 2 126 148 204 Mirosławiec - miasto 1 051 78 020 Mirosławiec - obszar wiejski 1 075 70 184 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 69 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 71 Tabela 49. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Mirosławiec Mirosławiec 865 Mirosławiec - miasto 469 Mirosławiec - obszar wiejski 396 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS Do wyliczenie emisji dwutlenku węgla przyjęto zużycie gazu podane przez PGNiG. Poniżej prezentujemy zużycie paliw kopalnych do produkcji ciepła w budynkach mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec oraz emisję CO2. Tabela 50. Zużycie paliw kopalnych do produkcji ciepła w budynkach mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec oraz emisja CO2 Zużycie do celów grzewczych paliw kopalnych Gaz wskaźnik emisji CO2 wartość jednostka [Mg] 2,0084 364,73 tys. m3 Łączne zużycie w 2013 roku 181,6 Mg 860,94 2,1838 1 880,15 MWh 243,94 0,812 198,08 Olej opałowy Mg 31,76 3,0782 97,75 Drewno Mg 10 572,12 1,7123 18 102,65 Jednostka Węgiel Energia elektryczna Razem 20 643,36 Źródło: opracowanie własne Emisja dwutlenku węgla z budynków mieszkalnych wynosi 20 643,36 Mg. 7.3. Usługi i przemysł Dane dotyczące zużycia źródeł emisji pierwotnej dla usług i przemysłu obliczono głównie w oparciu o dane pochodzące z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego (Wojewódzki Bank Zanieczyszczeń Środowiska - Dane za rok 2013). W wyniku ankietyzacji nie udało się pozyskać miarodajnych danych dot. zużycia paliw do produkcji ciepła w sektorze przemysłu i usług. Przyjęto, zatem zużycie paliw z WIOŚ i z listy jednostek wyodrębniono podmioty z obszaru usług i przemysłu. W grupie tej nie uwzględniono małych przedsiębiorstw, których działalność jest prowadzona w lokalach mieszkalnych, zakładając, że mieszkania wykazano w grupie opisanej w rozdziale 7.2.2. Dla niniejszej analizy założono również, że większość firm ma charakter lokalny i prowadzi swoją działalność na terenie gminy Mirosławiec lub ich funkcjonowanie bezpośrednie wpływa na stan środowiska gminy. Dodatkowo uzyskano dane z PGNiG w zakresie zużycia gazu dla podmiotów gospodarczych. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 70 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 72 Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące ilości zużytego paliwa do celów grzewczych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych i usługowych w gminie Mirosławiec. Tabela 51. Ilości zużytego paliwa do celów grzewczych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych i usługowych w gminie Mirosławiec. Zużycie do celów grzewczych paliw kopalnych Gaz Jednostka tys. m3 Łączne zużycie w 2013 roku 438,33 Węgiel Mg 642,39 Drewno Olej opałowy Mg Mg 190,89 259,01 Tabela 52. Łączna emisja dwutlenku węgla z sektora usług i przemysłu na terenie gminy Mirosławiec. Zużycie do celów grzewczych paliw kopalnych Jednostka Gaz Węgiel Drewno Olej opałowy Razem tys. m3 Mg Mg Mg Łączne zużycie w 2013 roku 438,33 642,39 190,89 259,01 wskaźnik emisji CO2 jednostka 2,0084 2,1834 1,7122 3,0781 wartość [Mg] 880,35 1 402,59 326,84 797,26 3 407,05 Podsumowując emisja CO2 z sektora usług i przemysłu na terenie gminy Mirosławiec wynosi 3 407,05 Mg. 7.4. Oświetlenie uliczne System oświetlenia ulicznego na terenie gminy składa się z 649 lamp sodowych. Z czego za eksploatację 339 sztuk jest odpowiedzialna firma Enea Oświetlenie, gdzie koszty utrzymania i energii pokrywa gmina Mirosławiec na zasadzie ryczałtu za punkt oświetleniowy. Natomiast pozostała część oświetlenia tj. 310 lamp jest własnością gminy Mirosławiec. Łączne zużycie energii elektrycznej przez system oświetlenia ulicznego w roku 2013 oszacowano ok. 211 MWh, co oznacza emisję dwutlenku węgla na poziomie 171,332 ton. 7.5. Transport Dane z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie Do Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie 39 podmiotów zgłosiło zużycie paliw przez flotę składającą się z ponad 289 pojazdów. Są to pojazdy stanowiące zarówno własność przedsiębiorstw jak też instytucji. Następnie przeprowadzono badania ankietowe metodą wywiadu telefonicznego, gdzie osobom odpowiedzialnym za flotę pojazdów zadano pytanie, jaką (procentowo) liczbę kilometrów „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 71 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 73 pojazdy danej instytucji pokonują po obszarze gminy. Na tej podstawie obliczono łączne zużycie paliwa na terenie gminy przez pojazdy zgłoszone do Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie celem naliczenia opłat za korzystanie ze środowiska. Poniższa tabela przedstawia łączne zużycie paliwa (oraz emisję dwutlenku węgla) na terenie gminy z powyższych flot pojazdów. Tabela 53. Łączne zużycie paliwa (oraz emisja dwutlenku węgla) na terenie gminy z flot pojazdów. Wyszczególnienie Łączne zużycie: w tym na terenie Gminy Emisja CO2 benzyna silnikowa olej napędowy gaz płynny, propan-butan sprężony gaz ziemny biodiesel 25,63 1278,01 61,96 0,10 1,37 14,36 538,02 13,51 0,01 1,30 RAZEM 44,14 1709,50 39,91 0,04 0,00 1 793,59 Badania ruchu Gmina przed opracowaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie była w posiadaniu badań ruchu prowadzanych na jej terenie. Na potrzeby niniejszego dokumentu przyjęto dane pozyskane z badania Średniego Ruchu Dobowego (SRD) prowadzonego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) dla drogi krajowej nr 10 za rok 2010 i na tej podstawie, wykorzystując wskaźniki zalecane przez GDDKiA do wyliczenia prognoz ruchu w roku 2013, obliczono natężenie ruchu w roku bazowym. Następnie do wyliczenia emisji dwutlenku węgla wzięto pod uwagę wskaźniki Instytutu Transportu Samochodowego w zakresie emisji dwutlenku węgla dla poszczególnych rodzaju pojazdów. Łączna długość przebiegających przez gminę Mirosławiec dróg różnej kategorii wynosi 139,556 km. Długość drogi krajowej nr 10 (S10) przebiega przez teren gminy na odcinku 23,671 km, długość drogi wojewódzkiej (DW 177) wynosi 13,585 km, długość dróg powiatowych 32,2 km i dróg gminnych 70 km. Tabela 54. Szacowana liczba wozokilometrów na terenie gminy Mirosławiec na drogach wojewódzkich i krajowych Rodzaj pojazdu SDR 2013 Motocykle 39 Samochody osobowe liczba wozokilometrów 2013 r. na dobę rocznie 1 453 530 339,16 2 999 111 731 40 781 721,56 405 15 089 5 507 368,20 188 7 004 2 556 506,72 909 33 866 12 360 981,96 38 1 416 516 740,72 Samochody dostawcze Samochody ciężarowe bez przyczep Samochody ciężarowe z przyczepami Autobusy „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 72 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 74 Ciągniki rolnicze razem 14 522 190 378,16 4 591 171 080 62 444 036,48 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA, natężenie ruchu za rok 2013 wyliczony na podstawie wskaźników zalecanych przez GDDKiA do wyliczania prognoz ruchu. Tabela 55. Szacowana liczba wozokilometrów wraz ze wskaźnikami emisyjności i wyliczoną wielkością emisji dla drogach wojewódzkich i krajowych Rodzaj pojazdu Motocykle Samochody osobowe Liczba wozokilometró w rocznie Wskaźnik emisji [g/km] Wielkość emisji [Mg] 530 339,16 155 82,20 40 781 721,56 155 6 321,17 5 507 368,20 200 1 101,47 2 556 506,72 450 1 150,43 12 360 981,96 900 11 124,88 516 740,72 450 232,53 190 378,16 675 128,51 Samochody dostawcze Samochody ciężarowe bez przyczep Samochody ciężarowe z przyczepami Autobusy Ciągniki rolnicze RAZEM 20 141,19 62 444 036,48 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych SDR przy wykorzystaniu wskaźników z Instytutu Transportu Samochodowego do oznaczenie wskaźników emisji CO2 dla poszczególnych typów pojazdów. Oszacowano łączną liczbę wozokilometrów na drogach gminnych i powiatowych. Tabela 56. Szacowana liczba wozokilometrów na terenie gminy Mirosławiec na drogach gminnych i powiatowych Rodzaj pojazdu Motocykle SDR 2013 25 liczba wozokilometrów 2013 r. na dobę rocznie 2557,5 933 487,50 790 80817 29 498 205,00 94 9616,2 3 509 913,00 2 204,6 74 679,00 3 306,9 112 018,50 Samochody osobowe Samochody dostawcze Samochody ciężarowe bez przyczep Samochody ciężarowe z przyczepami „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 73 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 75 Autobusy 18 1841,4 672 111,00 1 102,3 37 339,50 Ciągniki rolnicze razem 933,00 95 445,90 34 837 753,50 Tabela 57. Szacowana liczba wozokilometrów wraz ze wskaźnikami emisyjności i wyliczoną wielkością emisji Rodzaj pojazdu Motocykle Samochody osobowe Liczba wozokilometró w rocznie Wskaźnik emisji [g/km] Wielkość emisji [Mg] 25 155 144,69 790 155 4 572,22 94 200 701,98 2 450 33,61 3 900 100,82 18 450 302,45 1 675 25,20 Samochody dostawcze Samochody ciężarowe bez przyczep Samochody ciężarowe z przyczepami Autobusy Ciągniki rolnicze RAZEM 933,00 5 880,97 Łączna emisja dwutlenku węgla wynikająca z transportu wynosi 26 022,16 Mg. Emisja CO2 wynikająca ze zużycia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec Ze względu na fakt, że zużycie energii elektrycznej można jedynie prognozować na podstawie bardzo ogólnych danych przyjęto metodę statystyczną do przeszacowania do skali i obszaru gminy Mirosławiec, przyjmując za dane wyjściowe zużycie prądu na terenie całego powiatu (dane jedynie dostępne). Należy również zwrócić uwagę, że energia elektryczna jest zużywana na miejscu, ale nie jest produkowana na analizowanym terenie. W związku, z czym dla określenia emisji z terenu gminy zakłada się, że wartość ta stanowi dane składowe dla regionu i kraju. Dodatkowo znaczenie może mieć również możliwość wyboru, na zasadach rynkowych, dostawcy energii elektrycznej, która rzeczywiście może być produkowana nawet poza granicami Polski. Jednak samo zużycie energii w skali globalnej wpływa na poziom emisji CO2, w związku z tym wartość jest prognozowana. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 74 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 76 Tabela.58. Zużycie energii elektrycznej za lata 2013- 2014, dane z Enea Operator MWh 2013 r. Grupa taryfowa Liczba odbiorców MWh Odbiorcy na SN 1 984 B 4 1 982 Odbiorcy na nN 4 900 G,C 2 270 4 875 Gospodarstwa 3 312 G 2 076 3 264 domowe Źródło: dane z Enea Operator SA, Oddział Dystrybucji Poznań 2014 r. Grupa taryfowa B G,C G Liczba odbiorców 4 2 263 2 084 Emisja CO2 wynikająca ze zużycia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec wynosi 8 279,15 ton. Bilans energii dla Odnawialnych Źródeł Energii na terenie gminy Mirosławiec Na terenie gminy Mirosławiec zidentyfikowano jedną instalację o mocy 3,5 kW, która została ujęta w bilansie emisji CO2, jednakże jej skala i faktyczny efekt ekologiczny w stosunku do wolumenu emisji z terenu całej gminy jest statystycznie pomijalny. 7.6. Bazowa inwentaryzacja emisji CO2 za rok 2013 – podsumowanie i wnioski Na podstawie przyjętych w rozdziale 7.1. założeń obliczono łączną emisję dwutlenku węgla do atmosfery ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy Mirosławiec. Poniższa tabela przedstawia emisję dwutlenku węgla do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec. Tabela 59. Wielkość emisji dwutlenku węgla do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec. Wyszczególnienie Emisja CO2 w gminie Mirosławiec w 2013 roku [Mg] Budynki Mieszkalne Budynki Niemieszkalne Przemysł i Usługi Transport Oświetlenie uliczne Energia elektryczna RAZEM 20 643,36 440,17 3 407,05 26 022,16 171,33 8 279,15 58 963,22 Łączna emisja dwutlenku węgla w roku 2013 wyniosła 5 963,22 ton. Oznacza to, że emisja dwutlenku węgla w gminie w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi 10,57 tony. W porównaniu ze średnią dla Polski (8,6 tony) emisja dwutlenku węgla w gminie Mirosławiec jest o 23% wyższa. Poniższy wykres przedstawia strukturę emisji dwutlenku węgla z podziałem na źródła. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 75 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 77 Wykres. Struktura emisji dwutlenku z podziałem na źródła. węgla na terenie gminy Mirosławiec Największym źródłem emisji dwutlenku węgla do atmosfery na terenie gminy jest transport, który generuje 44% gminnej emisji dwutlenku węgla. Kolejnym, niemal równie dużym źródłem emisji są systemy grzewcze w gospodarstwach domowych. Są one odpowiedzialne za 35% emisji dwutlenku węgla. Energia elektryczna generuje 14% emisji CO2. Przemysł i usługi (a dokładniej paliwa zużywane w sektorach przemysłowym i usługowym do celów grzewczych i przemysłowych) jest odpowiedzialny za 6% emisji dwutlenku węgla. Budynki niemieszkalne są odpowiedzialne za 0,7% emisji zaś oświetlenie uliczne – za 0,3%. Dane te jednoznacznie wskazują, iż głównymi obszarami działań na rzecz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla powinny być transport oraz budynki mieszkalne. Docieplenie budynków mieszkalnych oraz zmiana sposobów ogrzewania na bardziej przyjazny środowisku w największym stopniu wpłynie na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec. 8. Identyfikacja obszarów problemowych 8.1. Transport Ponieważ transport jest jedną ze stref działania człowieka, która wpływa na wzrost emisji CO2 do powietrza w przypadku Mirosławca rozwiązanie tego problemu, co do samych stężeń poszczególnych składników w szczególności B(a)P jest trudny, co wynika z faktu, że przekroczenia dotyczą samego obszaru miast i jej głównej arterii komunikacyjnej, czyli drogi krajowej nr 10. Droga ta stanowi jedną z głównych arterii komunikacyjnych w skali województwa zachodniopomorskiego, jednak zgodnie z informacją z GDDiA – dane publiczne przewiduje się realizację obwodnicy na odcinku gminy Mirosławca dla obszaru przekroczeń czyli samego miasta. Zgodnie z ostatnio ogłoszonymi planami inwestycyjnymi droga krajowa nr 10 ma podlegać przebudowie do klasy drogi ekspresowej – po dwa pasy w każdym kierunku, czyli stanowić drogę nie kolizyjną. Zakładany okres zakończenia przebudowy drogi do 2023 r., gdzie dla terenu gminy Mirosławca może to być 2019/2020. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 76 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 78 Informacja ta wynikająca z oficjalnego stanowiska została zastrzeżona, jako mogąca ulec zmianie przez zarządcę drogi krajowej, gdzie główną przyczynę wskazano na możliwość sfinansowania realizacji obwodnicy. Stosowanie alternatywnych rozwiązań w przypadku transportu na terenie miast takiej skali nie ma zastosowania – rozwój transportu publicznego. Jedynymi rozwiązaniami logicznymi i realnymi powinny być analizy obecnie funkcjonującego układu ruchu w szczególności tranzytowego lub budowa obwodnicy, co z powodu kosztów może być nie realne. 8.2. Budynki W gminie Mirosławiec dostrzeżono duży potencjał poprawy efektywności energetycznej budynków: zarówno mieszkalnych jak i niemieszkalnych. Z przeprowadzonych badań ankietowych oraz pozyskanych danych wynika, że niewiele ok 30% budynków mieszkalnych na terenie gminy było poddanych pracom termo-modernizacyjnym w przeciągu ostatnich 10 lat. Głównie dotyczy to budynków mieszkalnych wielorodzinnych w tym budynków socjalnych i komunalnych wybudowanych w ciągu ostatnich 10 - 15 lat. Przeprowadzone prace termo-modernizacyjne głównie były prowadzone w ramach budynków wybudowanych przed 1992 rokiem, gdzie głównym celem prac było uzyskanie lepszych własności budynku, ale i przy założeniu bardziej efektywnego i wydajnego zastosowania paliwa do pozyskania celów grzewczych w tym redukcji zużycia energii do celów grzewczych. Część budynków obecnie nie spełniłaby założonych wskaźników termo modernizacyjnych czy wskaźników ograniczenia zużycia energii finalnej. Ponad 80% inwestycji dotyczy właśnie podniesienia efektywności energetycznej budynków (głównie budynków mieszkalnych) poprzez ich ewentualne docieplenie w szczególności dotyczy to budynków mieszkalnych komunalnych. W odniesieniu do wspólnot i spółdzielni przeprowadzenie ewentualnych prac ograniczyłoby się do tych budynków, które nie spełniają obecnie założonych wskaźników redukcji zużycia energii. Drugą kategorią inwestycji zgłaszanych do PGN to głównie zamierzenia dotyczące ograniczenie zużycia energii poprzez montaż instalacji pozyskującej energię ze słońca (głównie panele fotowoltaiczne, fotoogniwa i pompy ciepła). Oznacza to również, że jest to najważniejszy obszar problemowy z punktu widzenia interesariuszy planu gospodarki niskoemisyjnej; problem będący podstawą do zgłoszenia największej liczby działań inwestycyjnych. 8.3. Gospodarka odpadami Gmina Mirosławiec należy do szczecineckiego regionu gospodarki odpadami. Instalacjami w regionie szczecineckim, do których przekazywane są niesegregowane odpady komunalne zebrane z terenu Gminy Mirosławiec są: - od 2 maja 2014 roku instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Mirowie 14, 78-125 Rymań, która uzyskała status instalacji regionalnej uchwałą nr XXXII/436/14 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 18 marca 2014 roku (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 roku poz. 1646); - od 25 października 2014 roku instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Wardyniu Górnym 35, 78-320 Połczyn Zdrój, która uzyskała status instalacji regionalnej uchwałą nr XXXVIII/514/14 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 30 września 2014 roku (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 roku poz. 3832). „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 77 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 79 Zlokalizowana na terenie gminy Mirosławiec instalacja mechanicznego przetwarzania odpadów posiada status instalacji zastępczej do przetwarzania odpadów komunalnych, na podstawie uchwały nr XXXIII/307/2013 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 26 marca 2013 roku ( Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2013 roku poz. 1519). Zgodnie z art. 35 ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2002 roku o odpadach, odpady komunalne mogą być przekazywane do instalacji zastępczej jedynie w przypadku, gdy regionalna instalacja przetwarzania odpadów uległa awarii lub nie może przyjmować odpadów z innych przyczyn. W instalacji zlokalizowanej na terenie Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Mirosławcu przetwarzaniu mechanicznemu podlegają jedynie odpad segregowane zebrane z terenu gminy Mirosławiec oraz gmin ościennych. Funkcjonujący od 1 lipca 2013 roku nowy system gospodarki odpadami obejmuje jedynie nieruchomości zamieszkałe, położone na terenie Gminy Mirosławiec w ramach, którego odbieranych i zagospodarowanych jest ok. 1 tyś. Mg odpadów rocznie. Odpady komunalne niesegregowane odebrane z terenu Gminy Mirosławic przekazywane są do regionalnych instalacji przetwarzania odpadów w Wardyniu Górnym oraz Rymaniu, zaś odpady segregowane podawane są przetwarzaniu mechanicznemu w instalacji zastępczej w Mirosławcu. 8.4. Gospodarka wodno-ściekowa Gospodarka wodno-ściekowa wpływa na emisję dwutlenku węgla w następujących obszarach: • zużycie energii elektrycznej (uzdatnianie wody, sieć wodociągowa, sieć kanalizacyjna, oczyszczanie ścieków); • fermentacja osadów z oczyszczalni ścieków – emisja metanu. Zużycie energii elektrycznej w gospodarce wodno-ściekowej w gminie Mirosławiec nie stanowi obszaru problemowego – nie odbiega od średniego zużycia energii elektrycznej dla podobnych systemów gminnych. Odzysk metanu (albo produkcja energii z osadów w spalarniach) jest ekonomicznie uzasadniony w przypadku aglomeracji powyżej 50 000 mieszkańców. Jedynym ekonomicznie opłacalnym sposobem utylizacji osadów z oczyszczalni ścieków w mniejszych systemach jest ich odsuszenie, fermentacja oraz wykorzystanie osadów po higienizacji do rekultywacji terenów lub stosowanie wysuszonego osadu w procesie spalania w instalacjach do tego przeznaczonych. Ponieważ kwestia zagospodarowania osadu z miejscowej oczyszczalni może stanowić w przyszłości problem (wskaźniki oraz zasady zgłoszone przez UE odnośnie utylizacji i unieszkodliwiania osadów ściekowych, gdzie zakłada się 100% zagospodarowanie odpadu do końca 2016 przez Polskę). Problem ten jest rozwiązywany w ramach lokalnej zastępczej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (unieszkodliwiane w procesie kompostowania), ponieważ uzyskiwane ilości są na tyle małym poziomie, że ich technologiczne przetworzenie jest nie ekonomiczne, a transport na inne instalacje zarówno ekonomicznie jak i środowiskowo jest nieuzasadnione. Posiadana ilość osadów wykorzystana jest do rekultywacji terenów rolniczych. 8.5. Gospodarka i przemysł Nie zidentyfikowano obszarów problemowych związanych z gospodarką niskoemisyjną w obszarze gospodarka i przemysł, za wyjątkiem obszarów zidentyfikowanych w rozdziale 5 i podrozdziałach. Generalnie instalacji wykorzystujących OZE jest bardzo mało, a ich moc wytwórcza jest bez znaczenia w aspekcie inwentaryzacji emisji i jej wartości. Funkcjonujące „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 78 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 80 przedsiębiorstwa opierają się głównie na tradycyjnych paliwach i systemach wytwórczych energii i ciepła, co ma swoje odzwierciedlenie w wielkości emisji. W związku, z czym wszelkie działania związane z racjonalności wykorzystania energii jej pozyskania, a w efekcie końcowym uzyskania efektu ekologicznego winno być istotnym celem strategicznym Planu gospodarki niskoemisyjnej. W szczególności dotyczyć to powinno przedsiębiorców gdzie energia stanowi istotny czynnik produkcji – występuję zapotrzebowanie na energię ciepła technologicznego do procesów produkcji (dotyczy takich przedsiębiorstw na przykład jak: tartak, czy lokalny zakład produkcyjny obróbki metalu). Poza zmianą źródła wytwarzania ciepła oraz paliwa istotnym elementem jest poprawa efektywności wykorzystania energii oraz racjonalnego zarządzania nią. Wśród inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii zgłoszonych do planu gospodarki niskoemisyjnej, przede wszystkim zostały wskazane przez interesariuszy inwestycje polegające na zmianie jednostek wytwórczych energii elektrycznej oraz cieplnej. 8.6. Odnawialne źródła energii Odnośnie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy Mirosławiec nie funkcjonują obiekty pozyskujące energię ze źródeł odnawialnych na skalę przemysłową. Jednakże teren i potencjał gminy w tym zakresie jest znaczący w szczególności, jeśli chodzi o technologie wykorzystujące uzyskanie energii z biomasy oraz przy zastosowaniu technologii wykorzystujących energię słoneczną. Ponadto na terenie gminy planuje się budowę pięciu zespołów paneli fotowoltaicznych o łącznej mocy znamionowej do 6 MW całość. Stan techniczny i potencjał sieci energetycznych umożliwiających przyłączenie tych obiektów o wskazanej mocy jest na dzień dzisiejszy wystarczający. 8.7. Świadomość ekologiczna mieszkańców Kolejnym obszarem, który wymaga większej uwagi ze strony gminy, jest świadomość mieszkańców w zakresie wpływu ich decyzji na emisję dwutlenku węgla. W podnoszeniu świadomości ekologicznej mieszkańców należy zwrócić szczególną uwagą na następujące obszary: • Systemy grzewcze. Znaczna część gospodarstw domowych w dalszym ciągu ogrzewa swoje domy za pomocą pieców węglowych lub przy wykorzystaniu paliw tradycyjnych kopalnych – głównie dotyczy to budownictwa jednorodzinnego oraz wielorodzinnego podłączonego do lokalnych kotłowni osiedlowych; • Odnawialne źródła energii. Na terenie gminy Mirosławiec zainstalowano znikomą ilość instalacji o małej mocy tj. mikroinstalacji produkujących energię ze źródeł odnawialnych głównie na potrzeby własne lub jako zasilanie rezerwowe; • Transport. Jednym ze sposobów na zmniejszenie wpływu transportu na emisję dwutlenku węgla jest oddziaływanie miękkie na mieszkańców celem zachęcenia ich do zmiany niektórych ze swoich nawyków transportowych, w szczególności na przemieszczaniu się na niewielkich odcinkach np. przy robieniu zakupów w lokalnym markecie. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 79 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 81 9. Cele strategiczne i szczegółowe Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Misja gminy Mirosławiec: Gmina Mirosławiec stanowi lokalny ośrodek społeczno – kulturalny atrakcyjny dla mieszkańców i przedsiębiorców o znacznych walorach turystycznych w skali mikroregionu. Rozwój gospodarczy gminy prowadzony jest w sposób nieuciążliwy dla środowiska naturalnego z reguły oparty na zasobach lokalnych oraz w oparciu o zasoby ludzkie. Rozwój gminy Mirosławiec prowadzony jest zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz z ideą gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich aspektach swojej funkcjonalności z uwzględnieniem dziedzin gospodarczych, kulturalnych, oświatowych i sportowych. Zakłada się dążenie do wdrożenia zasady „smart city” – miasta/gminy inteligentnej, a w dziedzinie zarządzania i gospodarowania energią do realizacji „smart grid” – inteligentnej sieci w celu optymalnego wykorzystani energii w sferze publicznej, społecznej oraz gospodarczej w jak największym stopniu samowystarczalnej energetycznie gminy. Cel nadrzędny: Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy Mirosławiec do roku 2020 r. Celem nadrzędnym wdrożenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec jest redukcja emisji gazów cieplarnianych we wszystkich obszarach działalności gminy i jej mieszkańców, w możliwie najbardziej efektywny ekonomicznie sposób. Władze gminy Mirosławiec, świadome ważności swojej roli w zachowaniu czystego powietrza na terenie gminy, podejmą wszelkie działania zmierzające do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (w tym w szczególności dwutlenku węgla) na terenie gminy. Cel zostanie osiągnięty poprzez stopniowe wdrażanie celów i priorytetów określonych w Planie jak również poprzez stały monitoring obszarów, w których możliwa jest do osiągnięcia redukcja emisji gazów cieplarnianych. Poza działaniami, które są bezpośrednio zależne od władz gminy Mirosławiec, zakłada się również zmianę nawyków ogółu społeczeństwa poprzez inicjatywy edukacyjne podnoszące świadomość mieszkańców o stanie i jakości powietrza atmosferycznego. Cele główne: Redukcja emisji CO2 na terenie gminy Mirosławiec ze źródeł pierwotnych i wtórnych o co najmniej 10 % do roku 2020 r., w stosunku do roku 2013 r. Bazowa emisja dwutlenku węgla na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 r., zgodnie z metodologią szczegółowo opisaną w rozdziale 7 Planu, wynosi 58 963,22 ton. Celem głównym Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w gminie Mirosławiec jest zmniejszenie emisji CO2 o co najmniej 5 896 ton, w stosunku do roku bazowego czyli o min 10 %. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez: 1) redukcję zużycia energii finalnej wykorzystywanej na terenie gminy do 2020 r.; 2) zwiększenie udziału wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych na terenie gminy Mirosławiec o 60 % do roku 2020, w stosunku do roku 2013 r. – gdzie największy efekt ekologiczny zakłada się osiągnąć poprzez termomodernizację budynków mieszkaniowych i wymianę jednostek wytwórczych energii cieplnej 3) budowę obiektów i instalacji wytwarzających energię elektryczną w obiektach i urządzeniach przemysłowych typu biogazownia rolnicza; „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 80 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 82 4) zwiększenie świadomości mieszkańców gminy Mirosławiec w zakresie niskiej emisji; 5) prowadzenie działań zmierzających do realizacji przebudowy drogi krajowej S10 w zakresie realizacji obwodnicy miasta zgodnie z dokumentami strategicznymi i wypracowanymi koncepcjami zarządcy drogi – działania lobbingowe władz gminy. Planowany poziom redukcji emisji CO2 na terenie gminy Mirosławiec ze źródeł pierwotnych i wtórnych może się zamykać w przedziale nawet do 25% do roku 2020 r., w stosunku do roku 2013 r. Wynika to z faktu, z jednej strony z wciąż stosowanych do pozyskania ciepła paliw kopalnych jak i faktu, że głównym źródłem niskich emisji na terenie gminy Mirosławiec jest transport, a w szczególności tranzyt główną arterią komunikacyjną tj. droga krajową S10. Ponieważ jest to droga krajowa, na którą lokalne władze gminy nie mają prawie żadnego wpływu prawnego ograniczenie emisji z tego źródła jest bardzo trudne, a wręcz niemożliwe do osiągnięcia przez mieszkańców gminy. Innym istotnym czynnikiem wpływającym na cel główny jest brak instalacji OZE, które w skali gminy statystycznie mogą znacząco redukować lokalny bilans emisję CO2. Ponadto funkcjonowanie tego typu obiektów poza uzyskiwanym efektem środowiskowym przynoszą wymierne korzyści gospodarcze i ekonomiczne dla lokalnej społeczności oraz budżetu gminy. W związku z powyższym przyjęto redukcję emisji CO2 dla gminy Mirosławiec na poziomie min. 10%. Takie podejście wynika z uwarunkowań lokalnych i jest racjonalne pod względem możliwości realizacyjnych na lokalnym poziomie. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec jest dokumentem strategicznym, długookresowym i zmieniającym się w czasie. Istnieje, więc duże prawdopodobieństwo, że w trakcie jego realizacji zgłaszane będą nowe inwestycje. Dlatego też, opisane poniżej priorytety są znacznie szersze niż plan inwestycji zgłoszonych w momencie opracowania niniejszego dokumentu. Wskazane w Planie Priorytety szeroko uwzględniają potrzeby gminy Mirosławiec w zakresie szeroko rozumianej gospodarki niskoemisyjnej. Również w ramach tych celów ujęto oczekiwania beneficjentów deklarujących realizację inwestycji w OZE. Opis celów szczegółowych: CEL SZCZEGÓŁOWY 1. REDUKCJA DO 2020 r. ZUŻYCIA ENERGII FINALNEJ Jednym ze środków do osiągnięcia redukcji emisji CO2 do atmosfery jest zmniejszenie zużycia energii finalnej. W zgłoszonych do Planu inwestycjach, dominują przedsięwzięcia związane z częściową termomodernizacją budynków mieszkalnych oraz obiektów użyteczności publicznej. W przypadku zrealizowania wszystkich inwestycji w tej grupie zgłoszonych do planu łączna ilość energii finalnej zużywanych do celów grzewczych zmniejszyłaby się o ok. 2 500 GJ, co oznaczałoby zmniejszenie CO2 o ok. 476 ton. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 81 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 83 Priorytety określone dla celu szczegółowego 1: Priorytet 1.1. Opracowanie gminnego planu termo modernizacji budynków będących własnością/zarządzanych/kontrolowanych przez gminę Mirosławiec na podstawie audytów energetycznych tych budynków. Podejmowanie przez gminę Mirosławiec działań, polegających na termomodernizacji budynków należących/zarządzanych przez władze gminy, będzie opierać się o gminny plan termomodernizacji tych budynków lub inne plany inwestycyjne gminy ewentualnie jednostek czy podmiotów zależnych. Zasadniczą rolę w ustaleniu kolejności i zasadności wykonywania działań termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach odgrywać będą audyty energetyczne. Określą one zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięć termo modernizacyjnych, ze wskazaniem optymalnych rozwiązań. Plan termomodernizacji budynków będących własnością/ zarządzanych/ kontrolowanych przez gminę Mirosławiec powinien uwzględnić w szczególności oszczędności energii oraz koszty realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Efektem realizacji Priorytetu 1.1., będzie opracowanie gminnego planu termomodernizacji budynków będących własnością/zarządzanych/kontrolowanych przez gminę Mirosławiec, na podstawie, którego w sposób racjonalny i uzasadniony będą w przyszłości wykonywane działania termomodernizacyjne w tych budynkach. Interesariusze: gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy, mieszkańcy budynków, w których przeprowadzony zostanie audyt energetyczny. Priorytet 1.2. Modernizacja energetyczna obiektów użyteczności publicznej. Priorytet 1.2. Planu zostanie zrealizowany poprzez modernizację energetyczną budynków publicznych. Preferowane będzie wykonywanie tzw. „głębokiej modernizacji energetycznej budynków” tj. kompleksowej termomodernizacji rozszerzonej o działania służące obniżeniu zużycia energii elektrycznej, która zwiększy efektywność energetyczną obiektu powyżej 60%. W ramach tego priorytetu przewiduje się realizację projektów inwestycyjnych, polegających na poprawie efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej, których przedmiotem będzie w szczególności: ulepszenie, w wyniku, którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię końcową dostarczaną do budynku na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej, ulepszenie, w wyniku, którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, (jeżeli budynki, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii i izolacyjności cieplnej określone w przepisach techniczno-budowlanych lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków), wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku, czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynku, całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Planowane efekty realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.2. to: 1) spadek emisji gazów cieplarnianych; „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 82 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 84 2) zmniejszenie rocznego zużycia energii pierwotnej w budynkach publicznych; 3) produkcja energii elektrycznej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystujących OZE; 4) produkcja energii cieplnej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystujących OZE; 5) oszczędność energii elektrycznej; 6) oszczędność energii cieplnej; 7) zmniejszenie zużycia energii końcowej. Interesariusze: gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy, osoby prawne jednostek samorządu terytorialnego, inne jednostki samorządu terytorialnego i sektora rządowego realizujące inwestycje w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec, związki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszkańcy budynków poddanych termomodernizacji. Priorytet 1.3. Modernizacja energetyczna budynków innych niż użyteczności publicznej (w szczególności wielorodzinnych budynków mieszkaniowych). W ramach tego priorytetu przewiduje się realizację projektów inwestycyjnych polegających na poprawie efektywności energetycznej budynków innych niż użyteczności publicznej (w szczególności wielorodzinnych budynków mieszkaniowych), których przedmiotem będzie w szczególności: ulepszenie, w wyniku, którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię końcową dostarczaną do budynku na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej, ulepszenie, w wyniku, którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła (jeżeli budynki, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii i izolacyjności cieplnej określone w przepisach techniczno-budowlanych lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków), wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku, czego następi zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynku, całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Planowane efekty realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.3. to: 1) spadek emisji gazów cieplarnianych; 2) zmniejszenie rocznego zużycia energii pierwotnej w budynkach publicznych; 3) produkcja energii elektrycznej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystujących OZE; 4) produkcja energii cieplnej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystujących OZE; 5) oszczędność energii elektrycznej; 6) oszczędność energii cieplnej; 7) zmniejszenie zużycia energii końcowej. Interesariusze: właściciele i zarządcy budynków (w szczególności wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, inni), gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, organizacje pozarządowe, inne jednostki „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 83 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 85 sektora finansów publicznych realizujące inwestycje w budynkach na terenie gminy Mirosławiec, związki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszkańcy budynków poddanych termomodernizacji. Priorytet 1.4. Kogeneracyjne źródła energii W ramach tego priorytetu planuje się realizację zadań inwestycyjnych polegających na budowie, rozbudowie, przebudowie jednostek wytwarzających energię w wysokosprawnej kogeneracji z konwencjonalnych źródeł energii. Realizacja instalacji kogeneracyjnych wpłynie na zmniejszenie zużycia paliw kopalnych, przez co ograniczona zostanie emisja zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych do powietrza. W celu zachowania efektywności przedsięwzięć zalecane jest przestrzeganie poniższych wytycznych: a) w przypadku nowych instalacji zakłada się osiągnięcie, co najmniej 10% uzysku efektywności energetycznej w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej przy zastosowaniu najlepszych dostępnych technologii; b) wszelka przebudowa istniejących instalacji na wysokosprawną kogenerację powinna skutkować redukcją CO2 o co najmniej 30% w porównaniu do istniejących instalacji; c) instalacja wysokosprawnych mechanizmów spalających paliwa kopalne powinna być stosowana tylko wtedy, gdy nie zastępuje urządzeń o niskiej emisji CO2, a inne alternatywne rozwiązania są mniej efektywne i bardziej emisyjne; d) modernizowanie jednostki kogeneracyjnej powinno być wykonywane w celu podniesienia jej sprawności. Planowane efekty realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.4. to: 1) spadek emisji gazów cieplarnianych; 2) dodatkowa zdolność wytwarzania energii elektrycznej w warunkach wysokosprawnej kogeneracji; 3) dodatkowa zdolność wytwarzania energii cieplnej w warunkach wysokosprawnej kogeneracji (MWht/rok). Zakłada się realizację instalacji w ramach niezależnych obiektów funkcjonujących przy gospodarstwach rolnych, obiektów wykorzystywanych do utylizacji części odpadów komunalnych oraz jako instalację funkcjonujące w ramach przedsiębiorstw. Interesariusze: gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, pozostali właściciele i zarządcy budynków (w szczególności wspólnoty mieszkaniowe oraz spółdzielnie mieszkaniowe, organizacje pozarządowe) znajdujących się na terenie gminy Mirosławiec, przedsiębiorcy, jednostki sektora finansów publicznych, kościoły i związki wyznaniowe, instytucje oświatowe i opiekuńcze, grupy producentów rolnych, organy administracji rządowej prowadzące szkoły, organizacje pozarządowe, PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne, związki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszkańcy ww. budynków. Priorytet 1.5. Założenia do planu zrównoważonej mobilności miejskiej na terenie gminy Mirosławiec. W ramach tego priorytetu wskazuje się podstawowe założenia do strategicznego planu zrównoważonej mobilności na terenie gminy Mirosławiec. Plan taki winien zakładać opracowanie systemu transportu, realizującego, co najmniej następujące cele: „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 84 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 86 1) zapewnienie wszystkim mieszkańcom opcji transportowych, które umożliwią osiągnięcie kluczowych celów podróży i usług związanych z transportem lub świadczonych w jego oparciu, 2) poprawa stanu bezpieczeństwa, 3) redukcja zanieczyszczenia powietrza i hałasu, redukcji gazów cieplarnianych oraz konsumpcji energii, 4) poprawa wydajności i efektywności kosztowej transportu osób i towarów, 5) pozytywny wpływ na atrakcyjność i jakość środowiska z korzyścią dla mieszkańców, gospodarki oraz społeczności, jako całości. Plan powinien obejmować wszystkie środki i formy transportu na terenie całej gminy w tym publiczne i prywatne - związane z pasażerami i przewozem towarów - zmotoryzowane i niezmotoryzowane – w ruchu i w czasie parkowania. Tego typu dokument winien odnosić się do powiązań transportowych i mobilności mieszkańców gminy względem głównych regionalnych ośrodków miejskich. Biorąc pod uwagę lokalny potencjał oraz lokalne uwarunkowania, zakłada się realizacje tych celów w ramach strategicznych dokumentów i rozwiązań na wyższym szczeblu administracji samorządowej takim jak powiat czy województwo. Rolą samorządu lokalnego winno być działanie na rzecz ujęcia w tych dokumentach potrzeb i oczekiwań mieszkańców. Modernizacja lub rozbudowa systemu transportu publicznego zostanie opracowana w kontekście zmian w mobilności mieszkańców - które prowadzić będą do zmniejszenia emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń uciążliwych dla środowiska i mieszkańców gminy, a także zwiększenia efektywności przewozów. Szczególny nacisk winno się położyć na mobilność młodzieży i młodych ludzi w celu lepszej dostępności do usług edukacyjnych oraz podjęcia pracy. Należy dążyć do zintegrowaniu różnych środków transportu w taki sposób, aby ich wzajemne skorelowanie przyczyniło się wzrostu mobilności mieszkańców gminy w szczególności z poza aglomeracji miejskiej. Powiązanie komunikacji i transportu gminnego z systemem komunikacyjnym o randze regionalnej oraz wojewódzkiej w taki sposób, aby podnieść mobilność mieszkańców. Interesariusze: gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, mieszkańcy gminy Mirosławiec. Priorytet 1.6. Ograniczenie emisji CO2 z transportu Projekty realizowane w ramach tego priorytetu będą wynikały z planu zrównoważonej mobilności na terenie gminy Mirosławiec. W przypadku, gdy plan zrównoważonej mobilności na terenie gminy Mirosławca nie powstanie (lub do czasu jego zatwierdzania), w ramach tego priorytetu powinny być realizowane działania mające na celu zmniejszenie liczby osób poruszających się transportem indywidualnym na rzecz transportu zbiorowego lub niezmotoryzowanego. W ramach priorytetu możliwa jest również modernizacja taboru (wymiana na nowy) w zakresie transportu zbiorowego. Realizację ścieżek rowerowych, jako alternatywnego środka transportu lokalnego, w szczególności na krótkich odcinkach lub w ramach poszczególnych miejscowości. Działania inwestycyjne będą powiązane z działaniami „miękkimi” zachęcającymi mieszkańców do wyboru transportu zbiorowego oraz niezmotoryzowanego, jako podstawowego środka przemieszczania się w obrębie gminy i poza nią w ramach powiatu. Takimi działaniami może być polityka parkingowa, priorytetyzacja ruchu pieszego i rowerowego, ograniczenia w ruchu samochodowym w centrum miasta lub w ramach „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 85 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 87 wydzielonych struktur urbanistycznych np. osiedla mieszkaniowe jednorodzinne lub wielorodzinne. Efektem realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.6. będzie zmniejszenie ruchu samochodowego na terenie gminy Mirosławca w szczególności obszaru samego miasta. Interesariusze: przedsiębiorstwa, w szczególności świadczące usługi publicznego transportu zbiorowego, gmina Mirosławca, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, zarządcy infrastruktury transportowej, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszkańcy gminy Mirosławiec. Priorytet 1.8. Wprowadzenie „zielonych” zamówień publicznych w gminie Mirosławiec Efektywne energetycznie zamówienia publiczne pozwalają podnieść wydajność wykorzystania energii poprzez uczynienie z niej ważnego kryterium przy organizowaniu przetargów na dobra, usługi i roboty oraz podczas wyboru ofert. Kryterium efektywności energetycznej gmina będzie stosować m.in. przy zlecaniu projektowania, budowy i zarządzania budynkami, zakupie instalacji i urządzeń wykorzystujących energię, takich jak systemy grzewcze, pojazdy czy urządzenia elektryczne, a także podczas bezpośredniego zakupu energii, np. energii elektrycznej. Ten rodzaj zamówień publicznych obejmować będzie takie praktyki jak: ocena kosztów cyklu życia, ustalanie minimalnych standardów w zakresie efektywności energetycznej, stosowanie kryteriów efektywności energetycznej podczas postępowania przetargowego. Interesariusze: gmina Mirosławiec, Urząd Miejski w Mirosławcu, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, związki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów. CEL SZCZEGÓŁOWY 2. ZWIĘKSZENIE UDZIAŁU WYKORZYSTANIA ENERGII POCHODZĄCEJ ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH NA TERENIE GMINY MIROSŁAWIEC O 60 % DO ROKU 2020, W STOSUNKU DO ROKU 2013 r. Zmniejszenie CO2 do atmosfery w gminie Mirosławiec zostanie osiągnięte również poprzez zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Jak wskazano są prowadzone prace projektowe umożliwiające instalacje do 6 MW zespołów paneli fotowoltaicznych. Gmina wykazuje duży potencjał w pozyskaniu i możliwości przetworzenia biomasy w energię. Łączna planowana produkcja energii z OZE w wyniku realizacji tych inwestycji może wynieść min. 6,1 tys. MWh/rok. Priorytety określone dla celu szczegółowego nr 2: Priorytet 2.1. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł W ramach priorytetu będą realizowane wszystkie działania o charakterze inwestycyjnym, które mają na celu zwiększenie udziału instalacji OZE w przygotowaniu ciepłej wody użytkowej, a także na cele ogrzewania pomieszczeń oraz produkcji energii elektrycznej w obiektach zlokalizowanych na terenie gminy Mirosławiec. W ramach omawianego priorytetu planuje się również realizację inwestycji, których zadaniem będzie wytwarzanie energii w kogeneracji - z nowych instalacji wysokosprawnych „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 86 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 88 kogeneracji, o jak najmniejszej z możliwych emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń powietrza - przy zachowaniu zasady możliwie największego uzysku efektywności energetycznej w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej, przy zastosowaniu najlepszych dostępnych technologii. Priorytet obejmuje swoim zakresem fazę projektową wraz z analizą efektywności ekonomicznej realizacji inwestycji, a następnie montaż i uruchomienie instalacji (w tym systemów magazynowania energii) wykorzystujących odnawialne źródła energii. Celem realizacji przedsięwzięć w tym priorytecie jest dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej oraz wzrost wytwarzania energii w OZE. Realizacja priorytetu przyczynić się ma do zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na ternie gminy, redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska naturalnego oraz globalnie - umożliwi wypełnienie polskich zobowiązań akcesyjnych w zakresie zwiększania udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. W ramach tego priorytetu zakłada się realizację przede wszystkim instalacji działających w kogeneracji o wielkości pozwalającej zaspokoić zbiorowe zapotrzebowanie na ciepło i energię elektryczną. Również zakłada się budowę i montaż pojedynczych niewielkich obiektów działających, jako wsparcie w produkcji ciepła i energii elektrycznej na potrzeby odbiorców indywidualnych. Interesariusze: przedsiębiorcy, gmina Mirosławiec, inne jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST, jednostki sektora finansów publicznych, kościoły i związki wyznaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, instytucje oświatowe i opiekuńcze, zakłady opieki zdrowotnej, grupy producentów rolnych, organy administracji rządowej prowadzące szkoły, organizacje pozarządowe, PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszkańcy gminy Mirosławiec. Priorytet 2.2. Zastępowanie konwencjonalnych źródeł energii źródłami odnawialnymi Priorytet obejmuje zastępowanie starych jednostek, wytwarzających energię ze źródeł powodujących emisję zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, jednostkami wytwarzającymi energię z odnawialnych źródeł. Efektem realizacji projektów będzie zmniejszenie emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych. W ramach tego priorytetu planuje się także realizację inwestycji, których efektem będzie wytwarzanie energii w kogeneracji z nowych instalacji wysokosprawnych kogeneracji, o jak najmniejszej z możliwych emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń powietrza, przy zachowaniu zasady możliwie największego uzysku efektywności energetycznej w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej, przy zastosowaniu najlepszych dostępnych technologii. Priorytet obejmuje swoim zakresem fazę projektową wraz z analizą efektywności ekonomicznej realizacji inwestycji, a następnie montaż i uruchomienie instalacji (w tym systemów magazynowania energii) wykorzystujących odnawialne źródła energii. Celem realizacji przedsięwzięć w tym priorytecie jest dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej oraz wzrost wytwarzania energii w OZE. Realizacja priorytetu przyczyni się do zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy, redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska naturalnego oraz globalnie – umożliwi wypełnienie polskich „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 87 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 89 zobowiązań akcesyjnych w zakresie zwiększania udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych Interesariusze: przedsiębiorcy, gmina Mirosławiec, inne jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST, jednostki sektora finansów publicznych, kościoły i związki wyznaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, instytucje oświatowe i opiekuńcze, zakłady opieki zdrowotnej, grupy producentów rolnych, organy administracji rządowej prowadzące szkoły, organizacje pozarządowe, PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszkańcy gminy Mirosławiec. Priorytet 2.3. Zwiększenie potencjału sieci energetycznej do odbioru energii z odnawialnych źródeł energii Priorytet jest skierowany do operatorów sieci średniego napięcia i niskiego napięcia (poniżej 110 kV). Ich realizacja będzie polegała na inwestycjach w postaci budowy, przebudowy, rozbudowy sieci energetycznych do odbioru energii ze źródeł odnawialnych. Działania te przyczynią się do zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy. Interesariusze: Przedsiębiorcy (operatorzy sieci SN i NN poniżej 110 kV), inni beneficjenci w tym operatorzy instalacji lub obiektów czy urządzeń pozyskujący energię z OZE. Priorytet 2.4. Zapewnienie warunków prawnych do budowy lokalnych źródeł wytwarzania energii. W ramach tego priorytetu będą realizowane wszystkie działania o charakterze nieinwestycyjnym, mające na celu przygotowanie lokalnych warunków prawnych ułatwiających rozwój inwestycji w technologie OZE na terenie gminy Mirosławiec. Obejmują one swoim zakresem: przygotowanie projektów zmian w istniejących dokumentach (m.in. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego), programy oceny wprowadzenia zmian. Celem realizacji przedsięwzięć w omawianym priorytecie jest budowa mechanizmów prawnych, które usprawnią proces dywersyfikacji źródeł wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej oraz wzrostu wytwarzania energii w OZE. Interesariusze: gmina Mirosławiec, przedsiębiorcy oraz mieszkańcy gminy Mirosławiec. CEL SZCZEGÓŁOWY 3. ZWIĘKSZENIE ŚWIADOMOŚCI MIESZKAŃCÓW GMINY MIROSŁAWIEC W ZAKRESIE NISKIEJ EMISJI. Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją gazów cieplarnianych, mimo że nie odnotowano ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec, to ok. 60% emisji CO2 ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy, pochodzi z gospodarstw domowych oraz środków transportu prywatnego. Oznacza to, iż mieszkańcy gminy Mirosławiec w sposób bezpośredni są głównymi emitentami CO2 do atmosfery. Mając powyższe na uwadze, dużą rolę w osiągnięciu celu głównego odgrywać powinny działania nie inwestycyjne, nastawione na podnoszenie świadomości mieszkańców na temat ich wpływu na emisję CO2 do atmosfery. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 88 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 90 Priorytety określone dla celu szczegółowego nr 3: Priorytet 3.1. Kreowania zachowań zasobooszczędnych W ramach priorytetu mogą być realizowane wszystkie działania zmierzające do zwiększania świadomości ekologicznej z zakresu zachowań energooszczędnych takich jak m.in. wybieranie transportu ekologicznego, nastawienie na oszczędzanie energii w codziennym życiu mieszkańców gminy Mirosławiec, zwiększenie świadomości z zakresu korzyści z montażu instalacji odnawialnych źródeł energii. W ramach priorytetu przewiduje się również projekty polegające na: modernizacji oświetlenia na obszarze gminy w kierunku jego energooszczędności, prowadzeniu kampanii promujących budownictwo zeroemisyjne, wykonywanie demonstracyjnych projektów z zakresu budownictwa pasywnego - którym towarzyszyć będą działania informacyjno - promocyjne wpływające na zmianę nastawienia mieszkańców do oszczędzania energii. Interesariusze: gmina Mirosławiec, organizacje pozarządowe, fundacje, wszelkie inne podmioty realizujące działania z zakresu kreowania zachowań energooszczędnych na terenie gminy Mirosławiec. 10. Spójność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ze strategicznymi dokumentami gminnymi Wieloletnia Prognoza Finansowa dla gminy Mirosławiec na lata 2016-2019 Inwestycje gminne, założone do realizacji w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec na 2016-2020, zostały częściowo zatwierdzone w Wieloletniej Prognozie Finansowej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016 – 2019 (uchwała nr XIV/123/15 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dn. 29 grudnia 2015). W ramach WPF zakłada się realizację inwestycji związanych z zadania wymienionymi w PGN dla gminy Mirosławiec w ramach działań i budżetu, np.: - modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie osiedla Mirosławiec Górny. Jednakże dopuszcza się realizację działań i inwestycji wynikających z PGN w ramach poszczególnych spółek komunalnych lub podmiotów zależnych, przede wszystkim dotyczy to Spółki ZECWiK w Mirosławcu. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mirosławiec Dokonano wyciągu z treści studium uikzp, gdzie treści zgodne z założeniami PGN zostały wyróżnione poprzez podkreślenie lub pogrubienie czcionki. Dokument studium stanowi załącznik do uchwały nr XXX/183/2002 Rady Gminy i Miasta Mirosławiec z dnia 09 października 2002 i zmienionego uchwała nr VIII/58/2015 z dnia 28 maja 2015 r. W tekście jednolitym określono następujące kierunki i cele strategiczne studium zbieżne z zasadami kreowania polityki w ramach Planu gospodarki niskoemisyjnej: „… 1.Cele strategiczne i kierunki rozwoju: Celem ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy winna być dbałość o taką jego realizację, aby wykorzystując predyspozycje poszczególnych obszarów, prowadzić działalność w przestrzeni w sposób zapewniający zrównoważony rozwój gminy. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 89 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 91 C. Uzupełnieniem podstawowej, rolniczej funkcji wykorzystania terenów rolnych, winny być inwestycje w energetykę odnawialną. 3.8. Ochrona powietrza atmosferycznego. Powietrze atmosferyczne jest nośnikiem wielu zanieczyszczeń na bardzo duże odległości. Stan czystości powietrza atmosferycznego wpływa, na jakość życia, a także na wyniki ekonomiczne z dziedzin gospodarczych ściśle związanych ze środowiskiem, takich jak: rolnictwo, leśnictwo, turystyka. Na stan czystości powietrza atmosferycznego w gminie Mirosławiec mają wpływ zanieczyszczenia migrujące z zewnątrz, nieraz z bardzo dużych odległości oraz zanieczyszczenia lokalne. Stan czystości powietrza w gminie można uznać za dobry, gdyż nie ma przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym. (Uwaga własna: tekst pierwotny z 2002 r., nie uległ aktualizacji i nie odpowiada obecnym danym środowiskowym) Do zadań na terenie gminy Mirosławiec należy nie dopuszczenie do pogorszenia się stanu czystości powietrza atmosferycznego w skali ogólnej oraz poprawę stanu w niektórych rejonach gminy. Poprawę tą można uzyskać poprzez: - upłynnienie ruchu pojazdów na drogach, szczególnie na drodze nr 10, - zagospodarowania terenów wzdłuż dróg zielenią, - zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery z kotłowni lokalnych i zakładów przemysłowych, - zmniejszenie tzw. emisji niskiej z gospodarstw domowych poprzez spalanie lepszych gatunków węgla, zwiększanie korzystania z gazu i energii elektrycznej, nie spalanie odpadów i nie wypalanie traw i chwastów, - zakładanie pasów zieleni izolacyjnej przy uciążliwych obiektach: wysypisku odpadów, oczyszczalniach ścieków, przepompowniach ścieków, fermach hodowlanych itp. Zagospodarowanie terenów powinno zapewnić głównie na terenie miasta korzystne warunki dla przewietrzania terenu, szczególnie tam, gdzie istnieje zagrożenie powstania nadmiernego poziomu tak zwanej emisji niskiej, co ma często miejsce w osiedlach domków jednorodzinnych oraz na terenach mieszkaniowo – rzemieślniczych z zastosowaniem tradycyjnego ogrzewania węglem. Zagrożenie to jest tym bardziej realne, ze względu na położenie Mirosławca w podmokłym obniżeniu. 5. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej. 5.4. Zaopatrzenie w energię elektryczną. Zwiększenie stopnia pewności zasilania gminy w energię elektryczną należy uzyskać przez doprowadzenie linii 110 kV z Głównego Punktu Zasilania w Drawskim Młynie do GPZ w Mirosławcu. W planach Energetyki Poznańskiej S.A., w ramach tej inwestycji, jest również budowa Głównych Punktów Zasilania w Człopie i Tucznie. Należy dążyć do wykorzystania lokalnych źródeł odnawialnej energii poprzez budowę elektrowni wiatrowych z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Dopuszcza się lokalizację nowych stacji transformatorowych służących odbiorowi wytworzonej w urządzeniach energii elektrycznej oraz budowę nowych, a także rozbudowę i modernizację istniejących sieci elektroenergetycznych. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 90 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 92 5.6. Zaopatrzenie w ciepło. Nie przewiduje się budowy nowych systemów ciepłowniczych. W miarę postępu gazyfikacji gminy, w celu ochrony powierza atmosferycznego oraz podniesienia standardu wyposażenia mieszkań, należy stosować w ogrzewnictwie paliwo gazowe. …” Strategia rozwoju gminy Mirosławiec na lata 2016 - 2025 Dokonano wyciągu z treści Strategii Rozwoju Gminy, gdzie treści zgodne z założeniami PGN zostały wyróżnione poprzez podkreślenie lub pogrubienie czcionki, dla wniosków i wyzwań w poszczególnych działach, na które będzie wpływał PGN. Dokument Strategii stanowi załącznik do uchwały nr XIV/129/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 29 grudnia 2015r. Wyciąg z treści strategii: „… WIZJA I MISJA „Wizja gminy wskazuje na Mirosławiec, jako miejsce do życia oraz do współżycia ludzi z całym okalającym ich biosystemem, wykorzystujące wyjątkowe zasoby środowiska naturalnego w myśl zasady zrównoważonego rozwoju, rozwijające projekty bazujące na jednym z trzech filarów tożsamości: biogospodarki, bioróżnorodności i bioaktywności.” V. Cele strategiczne: 5. Poprawa jakości środowiska życia mieszkańców gminy, Obejmująca całokształt warunków życia, rozwoju, edukacji, służby zdrowia, możliwości zaspokojenia potrzeb, a także niezbędnych inwestycji infrastrukturalnych zmierzających do obniżenia kosztów życia, zwiększenia postaw proekologicznych i ułatwiających rozwój przedsiębiorczości mieszkańców. Zapisy szczegółowe tego działa: 5.3. Poprawa jakości oświetlenia ulicznego 5.4. Poprawa jakości powietrza: 5.4.1. Wsparcie ogrzewania i zasilania elektrycznego poprzez montaż paneli fotowoltaicznych na obiektach użyteczności publicznej; 5.4.2. Wsparcie OZE; 5.4.3. Termomodernizacja budynków oraz powiązany cel szczegółowy 5.11.1 Termomodernizacja i modernizacja budynku przychodni (zdrowia) w Mirosławcu. …” Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Mirosławiec na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011 Dokument aktualny do 2016r. Zdefiniowano uwarunkowania środowiskowe wynikające z infrastruktury technicznej: „…Energetyka. Urządzenia sieci elektroenergetycznych wystarczają na potrzeby gospodarstw domowych oraz drobnego przemysłu i usług, chociaż w przypadku awarii na sieci przesyłowej WN i SN występuje brak zapewnienia drugostronnego zasilania. • Strategia rozwoju powiatu zakłada ograniczenie spalania węgla przez zakłady energetyki cieplnej i lokalne kotłownie głównie poprzez zmianę paliwa, np. zasilanie gazowe bądź „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 91 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 93 olejowe bądź przez energetyczne wykorzystanie biomasy. Zapoczątkowany proces gazyfikacji sieciowej terenów gminy Mirosławiec powinien być kontynuowany. Proces ten nie jest traktowany, jako pierwszoplanowy z powodu powszechnie znanych ograniczeń środków finansowych jakimi mogą dysponować gminy i w kontekście pierwszoplanowych zadań ochrony czystości wody i ziemi, jak również, z powodu zaopatrywania się gospodarstw domowych w gaz butlowy, dostępny bez zakłóceń od kilku lat. Dla gminy Mirosławiec zaplanowano modernizację kotłowni w budynku Urzędu Miasta i termomodernizację Ośrodka Kultury i niezależnie przyłączenie ciepłociągu do stacji odwadniania osadu na terenie oczyszczalni. I określono działania szczegółowe: OCHRONA POWIETRZA Lp. Zadanie Jednostki odpowiedzialne 1. Dalsza termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej UMiG Mirosławiec 2. Wspieranie indywidualnych inwestycji polegających na zamianie ogrzewania węglowego na olejowe lub gazowe UMiG Mirosławiec 3. 4. Modernizacja istniejących kotłowni UMiG Mirosławiec Rozbudowa sieci ciepłowniczej Mirosławca UMiG Mirosławiec …” 11. Przedsięwzięcia mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej na obszarze gminy Mirosławiec wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym i źródłami finansowania. Szczegółowy wykaz przedsięwzięć mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej na obszarze gminy Mirosławiec wraz z harmonogramem rzeczowofinansowym i źródłami finansowania planowanych do realizacji w latach 2016 – 2020 znajdują się w załączniku nr 2 do Planu. 12. System wdrażania planu gospodarki organizacyjną i zasobami ludzkimi niskoemisyjnej wraz ze strukturą Podmiot odpowiedzialny za wdrożenie planu gospodarki niskoemisyjnej Wdrażanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec będzie polegało w głównej mierze na realizacji projektów zgłoszonych do Planu oraz na identyfikowaniu nowych, których wykonanie przyczyni się do redukcji emisji dwutlenku węgla na terenie gminy Mirosławiec. Działania gminne Za realizację projektów inwestycyjnych na poziomie gminy bezpośrednio odpowiedzialny będzie Burmistrz gminy Mirosławiec, który zadania związane z wdrożeniem konkretnych projektów wykona we współpracy z pracownikami Urzędu Miejskiego w Mirosławcu. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 92 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 94 Osoby odpowiedzialne za wdrażanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej gminy i miasta Mirosławiec: 1) Burmistrz Mirosławca – nadzór na realizacją poszczególnych inwestycji; koordynowanie opracowywania kolejnych/aktualizacji istniejących planów inwestycyjnych, zlecanie rozpoczęcia procedur przetargowych. 2) Kierownik Referatu Gospodarki Inwestycji i Środowiska – audyty energetyczne, dokumentacje projektowe, nadzór nad realizacją poszczególnych inwestycji, prowadzenie zamówień publicznych dla działań przewidzianych w ramach Planu. 3) Specjalista ds. pozyskiwania funduszy zewnętrznych (RGIiŚ) – pozyskiwanie środków zewnętrznych na realizację inwestycji. 4) Skarbnik Gminy – zapewnienie środków finansowych na realizację inwestycji, nadzór finansowy nad realizacją projektów. 5) Pracownik ds. ochrony środowiska. Władze gminy Mirosławiec będą wspierać inwestorów zewnętrznych w zakresie podejmowanych przez nich inwestycji związanych z redukcją emisji CO2 ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy Mirosławiec. Niewykluczone jest także wprowadzanie odpowiednich zapisów (tam gdzie to będzie możliwe) do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących na terenie gminy. Osoby odpowiedzialne: 1) Burmistrz Mirosławca. 2) Kierownik Referatu Gospodarki Inwestycji i Środowiska – pracownik ds. planowania przestrzennego. 3) Rada Miejska w Mirosławcu. Kolejnym działaniem gminy Mirosławiec związanym z wdrożeniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej będzie szerokorozumiana edukacja społeczeństwa w zakresie niskiej emisji. W tym zakresie planuje się w szczególności: 1) utrzymanie i aktualizację strony internetowej dotyczącej gospodarki niskoemisyjnej (miroslawiec.pgn-online.pl); 2) publikację na stronie internetowej gminy informacji o planowanych i dostępnych konkursach umożliwiających pozyskanie dotacji z funduszy unijnych oraz krajowych na działania związane z niską emisją; 3) prowadzenie tzw. działań „miękkich” – spotkań, prelekcji w zakresie niskiej emisji skierowanej do mieszkańców gminy. Osoby odpowiedzialne: 1) przedstawiciele zewnętrznych instytucji/fundacji/innych, których celem działania jest propagowanie „czystej energii” – realizacja działań związanych z edukacją społeczeństwa w zakresie niskiej emisji. 2) Specjalista ds. pozyskiwania funduszy zewnętrznych (RGIiŚ) – część merytoryczna w zakresie planowanych i dostępnych konkursów umożliwiających pozyskanie dotacji z funduszy unijnych oraz krajowych, 3) Stanowisko ds. promocji (Referat Oświaty i Polityki Społecznej) – część techniczna. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 93 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 95 Działania podmiotów zewnętrznych Za realizację projektów zgłoszonych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej przez podmioty zewnętrzne będą odpowiedzialni inwestorzy. Rolą gminy, wspierającą działania podmiotów zewnętrznych, będą powyżej opisane działania informacyjno – edukacyjne oraz w miarę możliwości działania prawne, ułatwiające realizację inwestycji na terenie gminy. Podmioty odpowiedzialne: Inwestorzy zgłoszonych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy i miasta Mirosławiec. 13. System monitoringu i oceny – wytyczne Monitoring wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej powinien być prowadzony w celu identyfikacji i oceny rzeczywistych rezultatów realizacji Planu oraz dla zapewnienia ich trwałości. Zaleca się, aby monitoring był przeprowadzany, w zależności od stopnia skomplikowania pozyskiwania danych – odpowiednio, co roku raz lub raz na dwa lata - ale nie rzadziej niż raz na cztery lata. Obowiązki związane z prowadzeniem procesu monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy i miasta Mirosławiec zostaną powierzone pracownikowi gminy wskazanemu przez Burmistrza Mirosławca lub zlecone podmiotowi zewnętrznemu. Zadaniem osoby odpowiedzialnej za prowadzenie monitoringu będzie zbieranie danych w sposób opisany poniżej oraz wprowadzanie ich do informatycznej bazy danych emisji CO2 gminy Mirosławiec. Po uzupełnieniu danych powstanie możliwość generowania raportów dotyczących: 1) struktury źródeł pierwotnych i wtórnych emisji CO2, 2) struktury paliw zużywanych do celów grzewczych; 3) wskaźników monitoringu Planu. W budżecie Gminy Mirosławiec w każdym roku prowadzenia monitoringu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej należy zabezpieczyć środki na pokrycie wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za jego prowadzenie. Osoba odpowiedzialna za proces monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej będzie zobowiązana do współpracy z Doradcą Energetycznym wskazanym przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, którego zadaniem jest m.in.: 1) prowadzenie doradztwa w zakresie przygotowania inwestycji w obszarze efektywności energetycznej (EE) i odnawialnych źródeł energii (OZE); 2) prowadzenie doradztwa przy wdrażaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, 3) wparcie potencjalnych beneficjentów w weryfikowaniu audytów energetycznych i wdrażaniu rekomendacji wynikających z audytów energetycznych; 4) informowanie potencjalnych beneficjentów o możliwych i najkorzystniejszych źródłach finansowania w obszarze EE i OZE, m.in. w ramach POIiŚ 2014 – 2010, RPO 20142020 i krajowych źródłach finansowania, 5) przeprowadzanie spotkań informacyjnych/edukacyjnych w jednostkach samorządu terytorialnego, spółdzielniach, wspólnotach mieszkaniowych, szkołach oraz dla lokalnych przedsiębiorców; „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 94 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 96 6) wsparcia w przygotowaniu dokumentacji aplikacyjnej o środki funduszy Unii Europejskiej; 7) prowadzenia doradztwa w zakresie montażu finansowego. 13.1.Wskaźniki do monitorowania Tabela 60. Wskaźniki do monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy miasta Mirosławiec Sektor Inwestycje Transport Budynki Lokalna Wskaźnik Liczba zrealizowanych inwestycji na terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej Liczba zgłoszonych inwestycji na terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej Łączna redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zrealizowanych inwestycji Łączna planowana redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zgłoszonych (nie zrealizowanych) inwestycji Długość ścieżek rowerowych w km Średniodobowy ruch pojazdów w ustalonym, reprezentatywnym punkcie na terenie gminy Ilość paliw zużywanych przez pojazdy zgłaszane do Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego Całkowite zużycie energii w budynkach publicznych Jednostkowe roczne zużycie energii końcowej w budynkach publicznych kWh/m2/rok Całkowite zużycie energii elektrycznej Całkowite zużycie gazu sieciowego w gospodarstwach domowych Całkowite zużycie gazu sieciowego przez innych odbiorców niż gospodarstwa domowe Łączna ilość wyprodukowanej Źródło danych Sugerowana częstotliwość prowadzenia monitoringu Raz do roku Inwestorzy Raz do roku Inwestorzy Raz do roku Raport z bazy danych Raz do roku Raport z bazy danych Raz do roku Urząd Miejski w Mirosławcu Badanie ruchu Raz do roku Raz do roku Raz na dwa lata Raz na dwa lata Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego Ankiety Ankiety Raz do roku Zakłady energetyczne Raz do roku Dostawcy gazu sieciowego Raz do roku Dostawcy gazu sieciowego Raz do roku Zakłady energetyczne „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 95 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 97 Sektor Wskaźnik Sugerowana częstotliwość prowadzenia monitoringu energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych Łączna ilość energii cieplnej wyprodukowanej w biogazowniach Liczba wytwórców energii elektrycznej na terenie gminy, w tym mikroinstalacji o mocy do 40kW Zaangażowanie Liczba mieszkańców uczestniczących w różnego mieszkańców rodzaju wydarzeniach poświęconych efektywności energetycznej/wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii/zwiększenia efektywności transportu. Liczba postępowań Zielone przetargowych, w których zamówienia wprowadzono kryterium związane publiczne z gospodarka niskoemisyjną Źródło danych produkcja energii Raz do roku Właściciele/zarządcy biogazowni Raz do roku Przedsiębiorstwo energetyczne Raz do roku Instytucje odpowiedzialne za realizację działań nieinwestycyjnych przewidzianych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej Raz do roku Urząd Miejski w Mirosławcu 13.2. Opis sposobu ewaluacji inwestycji zgłaszanych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Podstawową miarą oceny (ewaluacji) Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest stopień osiągnięcia celów. Zgodnie z zapisami rozdziału 9 niniejszego opracowania, określono następujące cele: • Redukcja emisji CO2 na terenie gminy Mirosławiec ze źródeł pierwotnych i wtórnych o 10% do roku 2020 r., w stosunku do roku 2013 r. • Redukcja do 2020 r. zużycia energii finalnej o 10%, w stosunku do roku 2013 r. • Zwiększenie udziału wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych na terenie gminy Mirosławiec o 60 % do roku 2020, w stosunku do roku 2013 r. • Zwiększenie świadomości mieszkańców gminy Mirosławiec w zakresie niskiej emisji. System ewaluacji Planu koncentruje się na 2 aspektach: • analiza stopnia osiągnięcia poszczególnych celów planu; • analiza efektywności osiągania celów planu przez poszczególne inwestycje do niego zgłaszanych. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 96 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 98 13.3. Opis sposobu pozyskiwania danych niezbędnych do monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 1. SEKTOR INWESTYCJE Wskaźniki: 1) Liczba zrealizowanych inwestycji na terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej; 2) Liczba zgłoszonych inwestycji na terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej; 3) Łączna redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zrealizowanych inwestycji; 4) Łączna planowana redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zgłoszonych (niezrealizowanych) inwestycji. Sposób pozyskania danych do obliczenia wskaźników: Osoba odpowiedzialna po zakończeniu roku monitoruje inwestycje, które miały zostać zrealizowane w danym okresie. Wykaz inwestycji znajduje się w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej oraz w informatycznej bazie danych. W przypadku, gdy inwestycja została zrealizowana w zakładanym czasie i zakresie, po potwierdzeniu zrealizowania inwestycji - system informatyczny automatycznie obliczy wpływ tej inwestycji na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Jeżeli inwestycja została zrealizowana w zakładanym czasie, ale w innym zakresie osoba odpowiedzialna za monitoring jest zobowiązana do skorygowania zakresu inwestycji (ze szczególnym uwzględnieniem jej wpływu na środowisko) w bazie danych, na podstawie informacji od podmiotu realizującego daną inwestycję. Po wprowadzeniu zaktualizowanych danych system informatyczny automatycznie obliczy wpływ tej inwestycji na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. W sytuacji, gdy inwestycja nie została zrealizowana w zakładanym czasie i zakresie osoba odpowiedzialna za monitoring przesuwa modyfikuje/odpowiednio inwestycję (opis inwestycji) w systemie. Jeśli podmiot zgłaszający inwestycję zaniecha jej wykonania, należy usunąć ją z bazy danych. W przypadku zgłoszenia nowych inwestycji, system umożliwi ich wprowadzenie do bazy danych. Wskaźniki odpowiednio: 1) łączna redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zrealizowanych inwestycji, 2) łączna planowana redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zgłoszonych (niezrealizowanych) inwestycji - zostaną przeliczone przez system, a ich wyniki będzie można wygenerować w raporcie. 1. SEKTOR TRANSPORT 1) Długość ścieżek rowerowych w km Na podstawie informacji z Referatu Gospodarki Inwestycji i Środowiska Urzędu Miejskiego w Mirosławcu należy wprowadzić długość (w km) ścieżek rowerowych wybudowanych na terenie gminy Mirosławiec. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 97 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 99 2) Średniodobowy ruch pojazdów w ustalonym, reprezentatywnym punkcie na terenie gminy Mirosławiec Raz do roku należy przeprowadzić badania ruchu na terenie gminy Mirosławiec, przynajmniej w punkcie o najwyższym natężeniu ruchu. Dla gminy Mirosławiec na rok 2016 są to punkty na drodze krajowej nr 10 (S10), na wjeździe do Mirosławca od strony Wałcza przy zjeździe w kierunku Wielunia (plac Wolności). Przyjmuje się realizację w formie zlecenia zewnętrznego lub w oparciu o badanie ruchu przeprowadzone przez zarządcę drogi w danym roku kalendarzowym. Wyniki badań ruchu należy wprowadzić do informatycznej bazy danych. Na tej podstawie system automatycznie oszacuje zmianę natężenia ruchu na terenie gminy. Jeżeli zmiana ta będzie znacząco odbiegać od prognoz opracowanych w oparciu o instrukcję oceny efektywności inwestycji drogowych przeprowadzonych przez Instytut Budowy Dróg i Mostów, pojawi się komunikat sugerujący rozszerzenie badań o kolejne punkty pomiarowe, celem zmniejszenia błędu szacunku. Oszacowany w ten sposób średniodobowy ruch pojazdów na terenie całej gminy posłuży, w oparciu o bazową inwentaryzację, do obliczenia szacowanej ilości łącznej emisji CO2 z transportu na terenie gminy Mirosławiec. 3) Ilość paliw zużywanych przez pojazdy zgłaszane do Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Osoba odpowiedzialna za monitoring będzie zobowiązana do wysłania do Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego wniosku o udostępnienie danych dotyczących łącznego zużycia paliw przez pojazdy zgłoszone do Urzędu celem naliczenia opłaty środowiskowej. Po uzyskaniu danych należy je wprowadzić do bazy. Do oszacowania emisji CO2 łącznie posłużą wskaźniki nr 2 i 3. Waga każdego z nich wynosi 50%. 3. SEKTOR BUDYNKI 1) Całkowite zużycie energii w budynkach publicznych 2) Jednostkowe roczne zużycie energii końcowej w budynkach publicznych kWh/m2/rok Na podstawie załączonego do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wykazu budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec należy skierować prośbę o wypełnienie ankiety w informatycznej bazie danych emisji CO2. Po wypełnieniu ankiet przez zarządców obiektów publicznych automatycznie zostaną przeliczone wartości wskaźników nr 1 i 2. 3) Całkowite zużycie energii elektrycznej Osoba odpowiedzialna za monitoring będzie zobowiązana do wysłania do zakładów energetycznych wniosku o udostępnienie danych dotyczących całkowitego zużycia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych należy je wprowadzić do „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 98 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 100 informatycznej bazy danych emisji CO2. Po wprowadzeniu danych wskaźnik zostanie przeliczony automatycznie. 4) Całkowite zużycie gazu sieciowego w gospodarstwach domowych oraz przez innych odbiorców niż gospodarstwa domowe Osoba odpowiedzialna za monitoring będzie zobowiązana do wysłania do dostawców gazu sieciowego na teren gminy Mirosławiec wniosku o udostępnienie danych dotyczących całkowitego zużycia gazu sieciowego w gospodarstwach domowych oraz przez pozostałe podmioty z terenu gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych należy je wprowadzić do informatycznej bazy danych emisji CO2. Po wprowadzeniu danych wskaźnik zostanie przeliczony automatycznie. 4. SEKTOR - LOKALNA PRODUKCJA ENERGII 1) Łączna ilość wyprodukowanej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych Osoba odpowiedzialna za monitoring będzie zobowiązana do wysłania do zakładów energetycznych wniosku o udostępnienie danych dotyczących ilość wyprodukowanej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych należy je wprowadzić do informatycznej bazy danych emisji CO2. Po wprowadzeniu danych wskaźnik zostanie przeliczony automatycznie. 2) Łączna ilość energii cieplnej wyprodukowanej w biogazowniach Osoba odpowiedzialna za monitoring na podstawie jawnego rejestru wytwórców biogazu rolniczego prowadzonego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego (zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. poz. 478)) zobowiązana jest do sprawdzenia, czy na terenie gminy nie powstała nowa biogazownia. W przypadku znalezienia nowej biogazowni, osoba odpowiedzialna za monitoring zobowiązana jest do skierowania zapytania do wytwórców biogazu o ilość wyprodukowanej energii cieplnej w biogazowni. Po uzyskaniu danych należy je wprowadzić do informatycznej bazy danych emisji CO2. Po wprowadzeniu danych wskaźnik zostanie przeliczony automatycznie. W sytuacji, gdy budowa biogazowni była wcześniej zgłoszona do gminy, jako planowana inwestycja i wprowadzona do informatycznej bazy danych emisji CO2 w sektorze „Inwestycje” – danych dodatkowych nie wprowadza się. 3) Liczba wytwórców energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec, w tym, mikroinstalacji o mocy do 40Kw Osoba odpowiedzialna za monitoring będzie zobowiązana do wysłania do zakładów energetycznych wniosku o udostępnienie danych dotyczących liczby wytwórców energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych należy je wprowadzić do informatycznej bazy danych emisji CO2. Po wprowadzeniu danych wskaźnik zostanie przeliczony automatycznie. W przypadku, gdy liczba wytwórców energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec, w tym mikroinstalacji o mocy do 40 kW wrośnie w niezadawalającym stopniu, należy zintensyfikować działania określone w sektorze „zaangażowanie mieszkańców” np. poprzez przeprowadzenie akcji informacyjnej na temat możliwości pozyskania dofinansowania na mikroinstalacje. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 99 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 101 5. SEKTOR - ZAANGAŻOWANIE MIESZKAŃCÓW Liczba mieszkańców uczestniczących w różnego rodzaju wydarzeniach poświęconych efektywności energetycznej/wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii/zwiększenia efektywnemu transportu Osoba odpowiedzialna za monitoring kieruje zapytania do instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie działań nieinwestycyjnych przewidzianych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec, dotyczące liczby uczestników w różnego rodzaju wydarzeniach poświęconych efektywności energetycznej/wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii/zwiększenia efektywnemu transportu. Zapytanie może dotyczyć również ewentualnych dodatkowych, a nieprzewidzianych w PGN działań informacyjno/promocyjnych. 6. SEKTOR - ZIELONE ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Liczba postępowań przetargowych, w których wprowadzono kryterium związane z gospodarka niskoemisyjną Jednostka organizacyjna odpowiedzialna za zamówienia publiczne w gminie Mirosławiec, jest zobowiązana do prowadzenia ewidencji postępowań o udzielenie zamówień przetargowych, w których wprowadzono kryterium związane z gospodarka niskoemisyjną. W budżecie gminy Mirosławiec na kolejne lata należy zabezpieczyć środki na pokrycie wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za prowadzenie monitoringu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Środki niezbędne do prowadzenia procesu monitoringu powinny zostać zabezpieczone w budżecie gminy, w roku, w którym planuje się jego przeprowadzenie. 14. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko Potrzeba sporządzenia i realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej wynika ze zobowiązań, określonych w ratyfikowanym przez Polskę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno-energetycznym, przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku. Ponadto jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec pomoże w spełnieniu obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z późn. zm.). Posiadanie Planu będzie podstawą do uzyskania wystąpienia o współfinansowanie inwestycji w zakresie optymalizacji zużycia, wytworzenia i wykorzystania energii na terenie gminy, przez jej mieszkańców oraz zlokalizowane tam przedsiębiorstwa. W związku z powyższym została opracowana dokumentacja środowiskowa zgodnie z art. 46 oraz według art. 49 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 627, z późn. zm.). Obwieszczeniem z dnia ……. wszczęto procedurę OOŚ. Następnie zgodnie z w/w ustawą, pismem z dnia …. wystąpiono do RDOŚ w Szczecinie oraz PWIS o zajęcie stanowiska zasięgnięto o opinię w sprawie przeprowadzenia procedury OOŚ, a w przypadku „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 100 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 102 konieczności przeprowadzenia procedury administracyjnej zakresu i stopnia szczegółowości prognozy oceny oddziaływania dokumentu strategicznego na środowisko. Zgodnie z otrzymanymi pismami znak …… z dnia …. RDOŚ w Szczecinie oraz pismo znak ….. PWIS przystąpiono ……. Opracowanie środowiskowe zostało wykonane i przedłożone do za opiniowania ….. oraz w zgodnie z obwieszczeniem zostało wyłożone do publicznego wglądu oraz możliwości zajęcia stanowiska i wniesieniu uwag do dokumentu. Po przeprowadzeniu dyskusji publicznej, podczas których przeprowadzono prezentację głównych założeń PGN oraz przedstawiono główne uwarunkowania środowiskowe uzyskano akceptację wymienionych dokumentów. Zgodnie z obwieszczeniem z dnia …. zakończono postępowanie OOŚ w sprawie Plany Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec i niniejsze dokumenty zostały przedłożone do biura Rady Miejskiej w Mirosławcu w celu przeprowadzenia procesu legislacji. 15. Podsumowanie Niniejszy dokument, po przyjęciu go przez Radę Miejską Mirosławca jest opracowaniem strategicznym wyznaczającym misję, cele i działania na najbliższe 4 do 5 lat. Głównym zadaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest poprawa funkcjonowania człowieka poprzez bardziej czystsze środowisko naturalne oraz zapewnienie wymiernych korzyści wynikających z efektywnego ograniczenia zużycia energii. Sama idea PGN poza ewidentnym efektem ekologicznym ma się przysłużyć, być odczuwalna i przynosić wymierny policzalny efekt samym mieszkańcom gminy Mirosławiec. Racjonalne działanie w zakresie gospodarowania energią w różnej postaci poza wymiernymi efektami środowiskowymi mają przyczynić się do rozwoju technologicznego, podpartego racjonalnym rachunkiem ekonomicznym, czyli w pełni realizować ideę zrównoważonego rozwoju gminy Mirosławiec. 16. Wykaz załączników Załącznik nr 1 – Wykaz zrealizowanych inwestycji w zakresie gospodarki niskoemisyjnej na terenie gminy Mirosławiec. Załącznik nr 2 – Przedsięwzięcia mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej na obszarze badanej gminy wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym i źródłami finansowania. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 101 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 103 Załącznik nr 1 do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Nazwa projektu Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy i Miasta w Mirosławcu Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej oraz sali gimnastycznej w Mirosławcu Termomodernizacja budynku Przedszkola Samorządowego w Mirosławcu Koszt projektu 732585,27 1666731,21 468234,9 Termin realizacji projektu 2007-2011 2005-2011 2005-2011 Źródło dofinansowania Zakres prac Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Zadanie dotyczyło wykonania w części budynku zajmowanego na potrzeby Urzędu robót budowlanych tj.: - wymiany stolarki okiennej drewnianej na drewnianą; - wymiana stolarki drzwiowej (zewnętrznej) z drewnianej na drewnianą; - docieplenie dachu wełną mineralną; - wymiana pokrycia dachowego – z dachówki na dachówkę; - instalacja nowego centralnego ogrzewania; Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Zadanie dotyczyło wykonania robót budowlanych tj.: - wymiany stolarki okiennej drewnianej na PCV; - wymiana stolarki drzwiowej z drewnianej na aluminiową; - docieplenie stropodachu na sali gimnastycznej warstwą wełny mineralnej oraz ekofiber na szkole podstawowej z wykonaniem pokrycia papowego; - docieplenie ścian zewnętrznych styropianem ; - rozbiórka elementów zewnętrznych, schodów zewnętrznych, tarasów, przemurowanie kominów, murki ogniowe, schody zewnętrzne i tarasy, opaski i daszki - wykonanie instalacji centralnego ogrzewania – rurociągi, zawory odpowietrzające, nagrzewnice zawory grzejnikowe, zawory regulacyjne, grzejniki; - zamontowanie naczynia zbiorczego; - ocieplenie stropodachu wraz z wykonaniem pokrycia na dachu łącznika; - montaż parapetów zewnętrznych; - wykonanie cokoły; Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Zadanie dotyczyło wykonania robót budowlanych tj.: - wymiany stolarki okiennej drewnianej na PCV; - docieplenie stropodachu warstwą ekofiber w wykonaniem pokrycia papowego; - docieplenie ścian zewnętrznych styropianem; - rozbiórka elementów zewnętrznych, schodów zewnętrznych, tarasów, przemurowanie kominów, murki ogniowe, schody zewnętrzne i tarasy, opaski i daszki - wykonanie instalacji odgromowej; - rozebranie pozostałości części starego komina; - renowacja schodów i podestu wraz z wykonaniem balustrady przy części mieszkalnej; - wymiana drzwi wejściowych od strony kuchni; 1 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 104 Nazwa projektu Koszt projektu Termin realizacji projektu Źródło dofinansowania Zakres prac - pokrycie daszków płytami poliwęglanowymi nad wejściem od strony kuchni i częścią mieszkalna; Termomodernizacja Ośrodka Kultury w Mirosławcu Modernizacja i remont w Orlu sklepu na świetlicę wiejską z wyposażeniem, zagospodarowaniem terenu oraz budową boiska Budowa świetlicy wiejskiej w Jadwiżynie wraz z wyposażeniem i zagospodarowaniem terenu 1491828,12 223189,34 312624,95 2005-2011 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Zadanie dotyczyło wykonania robót budowlanych : wymiany stolarki okiennej; wymiana stolarki drzwiowej (zewnętrznej); ocieplenie stropodachu wełną mineralną; docieplenie ścian zewnętrznych biblioteki styropianem; docieplenie ścian zewnętrznych muzeum styropianem; instalacja nowego centralnego ogrzewania – rurociągi, grzejniki; instalacja wentylacyjna mechanicznej; rozebranie starego pokrycia dachowego z papy; rozebranie obróbek blacharskich murków ogniowych, okapów i kołnierzy gzymsów;- wykonanie nowego dwuwarstwowego pokrycia dachu z papy termozgrzewalnej; wykonanie nowych obróbek blacharskich murków ogniowych, okapów i kołnierzy gzymsów; wykonanie nowego dwuwarstwowego pokrycia dwóch daszków nad wejściami do budynku z papy termozgrzewalnej, obróbek blacharskich na styku daszku ze ścianą oraz obróbek okapów; przebudowa schodów wejściowych zewnętrznych (wejście do Biblioteki) - skucie istniejącej okładziny z lastriko wraz z wierzchnia warstwą betonu, wylać płytę żelbetową ze zbrojeniem, wykonanie stopni obłożonych płytkami z kamienia sztucznego mrozoodpornymi, antypoślizgowymi; 2006-2011 Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego za pośrednictwem Stowarzyszenia „Lider Wałecki” w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Zadanie dotyczyło wykonania robót budowlanych tj.: - wykonanie nowej wykładziny z tworzywa sztucznego PCV w dużej sali; - renowacja tynków wewnętrznych wraz z wykonaniem nowych i malowaniem ścian - wymiana kratek wentylacyjnych w budynku - wykonanie ocieplenia ścian zewnętrznych płytami styropianowymi - wykonanie izolacji cieplnej i przeciwwilgociowej - wykonanie elewacji - zamontowanie nowego daszku z tworzywa sztucznego plexiglas nad wejściem głównym do budynku - pokrycie dachów papą wraz z obróbkami blacharskimi - przemurowanie komina - zamontowanie nowych rynien i rur spustowych - wykonanie dojścia do budynku z kostki typu polbruk grubości 6 cm na podsypce cementowo-piaskowej - wykonanie systemu alarmowego w budynku - zamontowanie budynku gospodarczego o konstrukcji blaszanej na podbudowie z kostki brukowej typu polbruk 2010-2013 Działanie 413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” w zakresie operacji odpowiadających warunkom przyznania pomocy w ramach działania „ Odnowa i Rozwój Wsi” na obszarze LSR, realizowanej przez lokalną grupę działania o nazwie: Stowarzyszenie Lokalna Grupa Zadanie dotyczyło wybudowania budynku parterowego z poddaszem nieużytkowym, niepodpiwniczony dostępnego dla osób niepełnosprawnych- budynek wykonany w technologii tradycyjnej, fundamenty żelbetowe, ściany fundamentowe z bloczków betonowych, ściany parteru z gazobetonu,- budynek z dachem dwuspadowym, pokryty blachą dachówko podobną, - konstrukcja dachu – wiązary kratowe,- stolarka okienna PCV, drzwi zewnętrzne aluminiowe, drzwi wewnętrzne typowe drewniane- budynek ocieplony styropianem,- budynek wyposażony jest w wewnętrzną instalację wodociągową, kanalizacji sanitarnej, elektryczna, c.o. elektryczne ze sterownikiem, ciepła woda użytkowa z podgrzewacza przepływowego elektrycznego, wentylację grawitacyjną i wywiewną w łazienkach, instalacje odgromową,- budynek zasilany jest w wodę z własnego ujęcia (studnia),- ścieki odprowadzane są do zbiornika bezodpływowego o poj. 8m3- wykonanie dojścia do budynku z kostki typu polbruk grubości 6 cmDane budynku:- powierzchnia użytkowa – 66,76 m2- powierzchnia zabudowy – 103,65 m2-wysokość – 5,52 m- długość – 2 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 105 Nazwa projektu Modernizacja wraz z rozbudową budynku świetlicy wiejskiej w Bronikowie Termomodernizacja budynku remizy OSP w Bronikowie Koszt projektu 645120,35 172100 Termin realizacji projektu 2012-2014 2012-2014 Źródło dofinansowania Zakres prac działania „LIDER WAŁECKI” w Wałczu, Objętego PROW na lata 2007-2013 15,21m- szerokość – 6,98m- kubatura – 440,00 m3Pomieszczenia: kuchnia, sala bankietowa, sala komputerowa, wc, wc dla niepełnosprawnych, korytarz, wiatrołap, pomieszczenie gospodarcze Dofinansowanie w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju PROW na lata 2007-2013 dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania Odnowa i rozwój wsi W ramach zadania wykonano:- powiększenia świetlicy poprzez zabudowę przestrzeni pomiędzy budynkiem remizy i budynkiem świetlicy,- zadaszenia przy wschodniej ścianie świetlicy,- zmiany funkcjonalne, w tym oddzielenie funkcjonalne i instalacyjne pomieszczeń sklepu od świetlicy,- likwidację piwnic i znajdującej się tam kotłowni,termomodernizację istniejącego budynku (ocieplenie ścian, dachu, wymianę okien, drzwi zewnętrznych),wykonanie podłóg, drzwi wewnętrznych, instalacji elektrycznej oświetleniowa, instalacja elektryczna do ogrzewania budynku, instalacji elektrycznej, wodociągowej, kanalizacji sanitarnej, wentylację grawitacyjną i wywiewną w łazienkach, instalacje odgromową,- wykonanie dojść do budynku dostosowanych dla osób niepełnosprawnych,wykonanie parkingów,- wykonanie trawników,- dostawa i montaż wyposażenia i urządzeń,- wykonanie przyłącza wodociągowego,- dostawa i montaż zbiornika bezodpływowego do odprowadzania ścieków,- doprowadzenie energii elektrycznej przebudowanym przyłączem,- dostawa i montaż masztu flagowego i tablicy informacyjnej, - wykonanie przyłącza telekomunikacyjnego i podłączenie Internetu. Dane całego budynku po rozbudowie:- powierzchnia użytkowa – 191,03 m2- powierzchnia zabudowy – 240,35 m2- kubatura – 1030,00 m3Dane dobudowanej części budynku :- powierzchnia użytkowa – 32,48 m2- powierzchnia zabudowy – 40,80 m2- kubatura – 160,00 m3Parametry dla zadaszenia:- powierzchnia zabudowy – 39,77 m2- powierzchnia zadaszenia – 48,81m2- kubatura – 80,00 m3Pomieszczenia przeznaczone na potrzeby świetlicy: kuchnia, sala bankietowa, sala komputerowa, wc, wc dla niepełnosprawnych, korytarz, wiatrołap, pomieszczenie gospodarcze Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie Zadanie dotyczyło: - termomodernizacji istniejącego budynku (ocieplenie ścian, dachu), - wykonania elewacji budynku, - przeniesienia na ścianę tylną istniejących dwóch okien, - wymiany instalacji elektrycznej z wykonaniem ogrzewania piecami elektrycznymi (grzejniki), - wykonania zadaszenia nad wejściem do remizy, - wymiany orynnowania i obróbek blacharskich, - wykonania wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej, - wykonania wewnętrznej instalacja grzewczej, - wykonania W.l.z od strony zasilania, rozdzielnicę R, - przeniesienia zasilania syreny, - wykonania instalacji przeciwporażeniowej, pożarowej i od przepięć, - wykonania instalacji odgromowej, - wykonania przyłącza kanalizacji sanitarnej do zbiornika na ścieki, wykonania przyłącza wody, - wykonania wewnętrznych instalacje w budynku: kanalizacji sanitarnej, instalacja wody zimnej, - dostawy i montażu wyposażenia: zestaw mebli kuchennych, szafki i regały (metalowe) na ubrania i sprzęt strażacki, ławki, - wymiany stolarki drzwiowej wewnętrznej (szt. 3), wymiana drzwi wejściowych, 3 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 106 Nazwa projektu Koszt projektu Termin realizacji projektu Źródło dofinansowania Zakres prac - wykonanie tynków wewnętrznych, malowania ścian i sufitów w pomieszczeniach, - wymiana uszkodzonych płytek podłogowych i ściennych w pomieszczeniu socjalnym, - wymiana w pomieszczeniu wc – kabiny prysznicowej, umywalki, muszki klozetowej, - wykonanie utwardzenia terenu 4 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 107 Załącznik nr 2 do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 Zgłoszone przedsięwzięcia na terenie gminy Mirosławiec mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej na obszarze gminy wraz z harmonogramem rzeczowo – finansowym i źródłami finansowania Lp. 1. 2. 3. DANE PODMIOTU (interesariusza) Nazwa Podmiot wnioskodawcy/ odpowiedzialny/ Adres forma prawna Gmina Gmina i Miasto Mirosławiec Mirosławiec oraz partner prywatny lub operator medycznych infrastruktury Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec oraz partner społeczny lub organ administracji wyższego szczebla Gmina Mirosławiec Dane zgłaszanej inwestycji Opis Szacowany koszt i źródła finansowania Okres realizacji Termomodernizacja budynku byłej Przychodni Zdrowia w Mirosławcu wraz z przebudową pomieszczeń i przystosowaniem budynku dla osób niepełnosprawnych oraz wykonaniem instalacji fotowoltaicznej. W ramach tej inwestycji zakłada się wykonanie termomodernizacji głębokiej zgodnie z przepisami szczegółowymi. Dopuszcza się realizację instalacji pozyskującej energie z OZE, jako źródła wspomagającego funkcjonowanie zabudowy usługowej. Rozbudowa budynku remizy OSP w Mirosławcu. Zakłada się zastosowanie technologii budowlanych spełniających wymogi budynku energooszczędnego. Dopuszcza się realizację instalacji pozyskującej energie z OZE, jako źródła wspomagającego funkcjonowanie zabudowy oraz jako alternatywne źródło energii zapewniające bezpieczeństwo funkcjonowania służb ratunkowych. 01.2016 – 12.2020 Wykonanie kotłowni w budynku przedszkola w Mirosławcu Górnym. Zakłada się zastosowanie wysoko sprawnej instalacji na paliwo typu gaz lub biomasę np. w układzie kogeneracyjnym. 01.2016 – 12.2020 Szacunkowy koszt (mln) Źródła finansowania 6,8 Gmina i Miasto Mirosławiec Wieloletnia Prognoza Finansowa NIE Wskaźniki osiągane w wyniku realizacji działań/inwestycji zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zwiększenie produkcji energii z OZE [MWh] 01.2016 – 12.2020 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 1 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 108 4. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie Mirosławca Górnego 01.2016 – 12.2020 9,5 Gmina i Miasto Mirosławiec TAK zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 5. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Budowa oświetlenia ścieżki pieszo-rowerowej łączącej Mirosławiec z Mirosławcem Górnym 01.2016 – 12.2020 2,5 Gmina i Miasto Mirosławiec TAK zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 6. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Budowa sieci oświetlenia ulicznego ul. Sprzymierzonych w Mirosławcu (w stronę j. Kosiakowo - ostatni odcinek) 01.2016 – 12.2020 1,3 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 7. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Budowa oświetlenia drogi przy Cmentarzu Komunalnym w Jabłonowie 01.2016 – 12.2020 0,45 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 8. 9. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Gmina Mirosławiec Budowa oświetlenia na ul. Parkowej w Mirosławcu (odcinek od Stadionu Miejskiego do przejazdu kolejowego wraz z odcinkiem do byłego PGR) wraz z drogą do Cmentarz Komunalnego i Cmentarza Żydowskiego w Mirosławcu 01.2016 – 12.2020 Budowa oświetlenia na ul. Słonecznej w Mirosławcu 01.2016 – 12.2020 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] 2 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 109 zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 10. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Budowa oświetlenia na ul. Tęczowej oraz na działkach nr 954/16, 561/2, 694/19, 694/20, 694/21, 21/5 w Mirosławcu 01.2016 – 12.2020 Gmina i Miasto Mirosławiec zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 11. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Budowa oświetlenia na ul. Lipowej i Akacjowej w Mirosławcu. 01.2016 – 12.2020 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 12. 13. Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina Mirosławiec Gmina Mirosławiec Termomodernizacja budynku świetlicy wiejskiej we wsi Łowicz Wałecki wraz z przebudową pomieszczeń i wejścia do budynku oraz wykonaniem instalacji fotowoltaicznej. 01.2016 – 12.2020 Termomodernizacja budynku socjalnego na Stadionie Miejskim w Mirosławcu wraz z przebudowa pomieszczeń i wykonaniem instalacji fotowoltaicznej. 01.2016 – 12.2020 4,0 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 9,2 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 3 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 110 Gmina i Miasto Mirosławiec lub Samorządowe Przedszkole "Słoneczko" w Mirosławcu Gmina i Miasto Mirosławiec lub Samorządowe Przedszkole "Słoneczko" w Mirosławcu Rozbudowa i termomodernizacja budynku oraz modernizacja instalacji elektrycznej, instalacji oświetleniowej, rozdzielnicy wraz z wykonaniem instalacji fotowoltaicznej oraz modernizacja pomieszczeń sanitarnych w budynku Samorządowego Przedszkola "Słoneczko" w Mirosławcu. 01.2016 – 12.2020 15 Gmina i Miasto Mirosławiec Gmina i Miasto Mirosławiec Termomodernizacja, przebudowa i rozbudowa części budynku Urzędu Miejskiego w Mirosławcu wraz z zagospodarowaniem terenu przy budynku 01.201712.2020 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 16 Gmina i Miasto Mirosławiec lub Samorządowe Przedszkole "Słoneczko" w Mirosławcu Gmina i Miasto Mirosławiec lub Samorządowe Przedszkole "Słoneczko" w Mirosławcu Rozbudowa i termomodernizacja budynku Przedszkola w Mirosławcu Górnmym 01.201712.2020 Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh] 14. Gmina i Miasto Mirosławiec NIE zmniejszenie emisji CO2 [Mg] zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [zmniejszenie zużycia energii - podniesienie efektywności energetycznej [MWh]MWh] 4 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 111 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016 – 2030 Marzec 2016 r. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 112 Opracował: Ekoplan Rachuta, Arciuszkiewicz-Rachuta s.c. Siedziba: ul. Batalionów Chłopskich 50/1, 70-770 Szczecin oddział: ul. Górna 12, 78-550 Czaplinek Tel./fax: 94 372 09 29 e-mail: [email protected] Zespół autorów: mgr Marcin Rachuta mgr inż. Urszula Arciuszkiewicz-Rachuta mgr inż. Dorota Deptuła 2 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 113 Spis treści 1. Cel i zakres opracowania ................................................................................................................ 5 2. Podstawy prawne ............................................................................................................................ 5 3. Metodologia opracowania założeń ................................................................................................ 6 4. Uwarunkowania dotyczące zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ............. 7 4.1. Regulacje prawne na poziomie kraju ........................................................................................... 7 4.2. Lokalne dokumenty strategiczne ................................................................................................. 9 5. Ogólna charakterystyka gminy Mirosławiec.................................................................................. 14 5.1. Położenie geograficzne............................................................................................................... 14 5.2. Uwarunkowania środowiskowe i klimatyczne .......................................................................... 16 5.3. Uwarunkowania demograficzne ................................................................................................ 20 5.4. Ogólna charakterystyka struktury budowlanej .......................................................................... 22 5.5. Przemysł ..................................................................................................................................... 24 5.6. Zasoby energii odnawialnej ........................................................................................................ 26 5.7. Kluczowe inwestycje................................................................................................................... 27 6. Systemy energetyczne na terenie gminy Mirosławiec . ................................................................ 28 6.1. System ciepłowniczy................................................................................................................... 28 6.2. System gazowniczy ..................................................................................................................... 31 6.3. System elektroenergetyczny ...................................................................................................... 32 6.4. Systemy lokalne i indywidualne oparte na paliwie stałym ........................................................ 33 6.5. Systemy lokalne i indywidualne oparte na paliwie gazowym i olejowym ................................. 34 6.6. Stan środowiska w gminie Mirosławiec ..................................................................................... 35 7. Zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – stan obecny ........................ 37 7.1. Opis metodologii ....................................................................................................................... 37 7.2. Bilans energetyczny wraz ze strukturą zużycia paliw (inwentaryzacja odbiorców energii) ....... 40 7.2.1. Budynki mieszkalne ........................................................................................................40 7.2.2. Budynki użyteczności publicznej ....................................................................................42 7.2.3. Budynki produkcyjno-usługowe i handlowe ..................................................................43 7.3. Łączne zużycie energii elektrycznej i cieplnej............................................................................. 44 7.4. Struktura paliw zużytych do produkcji ciepła na terenie gminy ................................................ 43 8. Prognoza zmian w zapotrzebowaniu na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do roku 2030 .......................................................................................................................................................45 8.1. Założenia prognoz zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i gaz ................................ 45 8.2. Opis przyjętej metodologii – założenia ogólne .......................................................................... 45 3 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 114 8.3. Prognoza bilansu energetycznego wraz ze strukturą paliw – scenariusz optymalny ................ 45 8.4. Prognoza bilansu energetycznego wraz ze strukturą paliw ....................................................... 52 8.5. Ocena możliwości zaspokojenia potrzeb w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną paliwa gazowe do roku 2030 . ........................................................................................................... 59 9. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych ....... 61 9.1. Termomodernizacja budynków. ................................................................................................. 61 9.2. Racjonalizacja zużycia energii elektrycznej ................................................................................ 67 10. Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych ............................................................................ 68 10.1. Możliwość wykorzystania istniejących nadwyżek lokalnych zasobów paliw kopalnych.......... 68 10.2. Ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych .......................................................................... 69 10.3. Możliwość wykorzystania istniejących nadwyżek lokalnych zasobów energii odnawialnych ..69 10.4. Możliwość zastosowania instalacji do produkcji energii w skojarzeniu (kogeneracja) ........... 79 11. Współpraca z innymi gminami ...................................................................................................... 80 12. Podsumowanie i rekomendacje do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe .......................................................................................................................................... 89 4 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 115 1. Cel i zakres opracowania Celem opracowania jest analiza aktualnych potrzeb energetycznych i sposobu ich zaspokajania na terenie gminy, określenie prognozy oraz wskazanie źródeł pokrycia zapotrzebowania energii do 2030 roku, z uwzględnieniem planowanego rozwoju gminy. Opracowanie zawiera: • ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, • przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, • możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, • możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, • zakres współpracy z innymi gminami. 2. Podstawy prawne Obowiązki gminy w zakresie realizacji lokalnej polityki energetycznej regulują następujące akty prawne: 1) Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (tekst jednolity z dnia 17 września 2015 r., Dz.U. z 2015 r. poz. 1515 z późn. zm.), 2) Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (tekst jednolity z dnia 15 czerwca 2012 r. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059, z późn.zm). Ustawa o samorządzie gminnym w artykule 7 ust.1. pkt 3 stanowi, że do zadań własnych gminy należy (m.in.) zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Ustawa Prawo energetyczne precyzuje, że zadania te ograniczają się do: a) planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy; b) planowania oświetlenia znajdujących się na terenie gminy: miejsc publicznych, dróg gminnych, dróg powiatowych i dróg wojewódzkich, dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 460 i 774), przebiegających w granicach terenu zabudowy, części dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu 5 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 116 Drogowym (Dz.U. z 2015 r. poz. 641 i 901), wymagających odrębnego oświetlenia: przeznaczonych do ruchu pieszych lub rowerów, - stanowiących dodatkowe jezdnie obsługujące ruch z terenów przyległych do pasa drogowego drogi krajowej; c) finansowanie oświetlenia znajdujących się na terenie gminy: ulic, placów, dróg gminnych, dróg powiatowych i dróg wojewódzkich, dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, przebiegających w granicach terenu zabudowy, części dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, wymagających odrębnego oświetlenia: - przeznaczonych do ruchu pieszych lub rowerów, stanowiących dodatkowe jezdnie obsługujące ruch z terenów przyległych do pasa drogowego drogi krajowej; d) planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. Zgodnie z ustawą, gmina realizuje ww. zadania, zgodnie z: 1) miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; 2) odpowiednim programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.233)). Podstawowym instrumentem służącym do planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy są założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Dodatkowe zadania w zakresie podnoszenia efektywności energetycznej nakłada na jednostki samorządu Ustawa o efektywności energetycznej. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej też „projektem założeń”, zgodnie z art. 19 ustawy Prawo energetyczne opracowuje odpowiednio: wójt burmistrz, prezydent miasta. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy na okres co najmniej 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata. Projekt założeń opiniowany jest przez Zarząd Województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. 3. Metodologia opracowania założeń Kluczowym elementem planowania energetycznego jest określenie aktualnych i prognozowanych potrzeb energetycznych. Ocena potrzeb energetycznych w skali gminy jest zadaniem skomplikowanym. Analiza zapotrzebowania energii może być przeprowadzona jednym z dwóch sposobów: − metodą wskaźnikową, − metodą uproszczonych audytów energetycznych lub badań ankietowych. 6 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 117 Każda z metod ma swoje zalety i wady. Metoda ankietowa jest z bardzo czasochłonna, gdyż pociąga za sobą konieczność dotarcia do wszystkich odbiorców energii. Metoda ta, choć teoretycznie powinna być bardziej dokładna, często okazuje się zawodna, gdyż zazwyczaj nie udaje się uzyskać niezbędnych informacji od wszystkich ankietowanych. Zazwyczaj liczba uzyskanych odpowiedzi nie przekracza 60%. Ponadto metoda ankietowa obarczona jest licznymi błędami, wynikającymi z niedostatecznego poziomu wiedzy ankietowanych w zakresie tematyki energetycznej. Metoda ta jest zalecana do analizy zużycia energii przez dużych odbiorców energii, którzy posiadają kadry dysponujące szczegółową wiedzę na ten temat i od których znacznie łatwiej uzyskać jest wiarygodne dane. Przy większej skali planowania, z jaką mamy do czynienia w przypadku gmin najczęściej stosowaną metodą jest metoda wskaźnikowa. Analiza przeprowadzona metodą wskaźnikową obarczona jest większym błędem niż analiza przeprowadzona na podstawie prawidłowo wypełnionych ankiet. Jednak w przypadku uzyskania niekompletnych i nie w pełni wiarygodnych ankiet, metoda wskaźnikowa jest nie tylko tańsza, ale również może być bardziej wiarygodna. W procesie planowania energetycznego w niniejszym opracowaniu posłużono się metodą mieszaną – większość danych została pozyskana od instytucji zewnętrznych bądź oszacowana metodą wskaźnikową. Jedynie dane dotyczące indywidualnych źródeł ciepła stosowanych przez mieszkańców zostały oszacowane na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych. 4. Uwarunkowania dotyczące zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe: 4.1.Regulacje prawne na poziomie kraju Polityka Energetyczna Polski do roku 2030 Polityka Energetyczna Polski do roku 2030 jest dokumentem strategicznym przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009. Wyznacza on cele na poziomie krajowym i określa kierunki rozwoju energetyki państwa, prognozę zapotrzebowania na energię oraz program działań wykonawczych, które skutkować mają wypełnieniem międzynarodowych zobowiązań z zakresu ochrony środowiska. Podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej: 1) poprawa efektywności energetycznej, 2) wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, 3) dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, 4) rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, 5) rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, 6) ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. 7 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 118 Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych został przyjęty uchwałą Rady Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 r. w wyniku implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE. Krajowy Plan Działań zawiera środki, które państwo planuje wprowadzić, aby ułatwić osiąganie do 2020 roku 15% udziału energii odnawialnej w zużyciu energii ogółem oraz aby zachęcić do inwestowania we wszystkich sektorach energii. Największy wkład w realizację celu ma być poczyniony przez energię cieplną ze źródeł odnawialnych (ok. 55% całego wolumenu energii generowanej w źródłach OZE), w dalszej kolejności energia elektryczna ze źródeł odnawialnych (ok. 26%) i dalej odnawialne paliwa transportowe (ok. 19%). Mechanizmy wsparcia dla OZE mają zostać określone w przygotowywanej ustawie o odnawialnych źródłach energii. Krajowy Plan Działania dotyczący efektywności energetycznej Drugi Krajowy Plan Działania dotyczący efektywności energetycznej dla Polski został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 17 kwietnia 2012 r. w wyniku implementacji dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/76/EWG. Dokument zawiera w szczególności opis planowanych środków poprawy efektywności energetycznej określających działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej w poszczególnych sektorach gospodarki, niezbędnych dla realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią na rok 2016, który ma być osiągnięty w ciągu dziewięciu lat począwszy od 2008 roku. KPD obejmuje działania w sektorze mieszkalnictwa (gospodarstwa domowe), sektorze publicznym, sektorze przemysłu i MSP, sektorze transportu oraz środki horyzontalne: system świadectw efektywności energetycznej tzw. białych certyfikatów oraz kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywności energetycznej. Wybrane regulacje krajowe Ustawa Prawo Budowlane Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane określa wymagania stawiane przy projektowaniu i wykonywaniu budynków, w tym dotyczące charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania energii. Wymagania określone w przepisach techniczno-budowlanych są następujące: budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynku użyteczności publicznej również oświetlenia wbudowanego, powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby ilość ciepła, chłodu i energii elektrycznej, potrzebnych do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, można było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie. Nowelizacja z dnia 13 sierpnia 2013 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wdraża zapisy dyrektywy 2010/31/UE. Rozporządzenie ustala minimalne wymagania dotyczące ochrony cieplnej i energooszczędności budynków. Budynki muszą spełniać warunek dotyczący nieprzekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika EP określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną oraz jednocześnie zapewniać wymaganą izolacyjność cieplną poszczególnych przegród zewnętrznych oraz przewodów i komponentów w instalacjach. Ustawa o efektywności energetycznej Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Dz.U. Nr 94, poz. 551 z późn. zm.), określa cel w zakresie oszczędności energii, z uwzględnieniem wiodącej roli sektora 8 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 119 publicznego, ustanawia mechanizmy wspierające oraz system monitorowania i gromadzenia niezbędnych danych. Ustala ona krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, jakim jest uzyskanie do 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku, przy czym uśrednienie obejmuje lata 2001-2005. Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów Zgodnie z Ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów w Banku Gospodarstwa Krajowego został utworzony Fundusz Termomodernizacji i Remontów. Podstawowym celem tego Funduszu jest pomoc finansowa dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodemizacyjne i remontowe, przy pomocy kredytów zaciąganych w bankach komercyjnych. O premię termomodernizacyjną mogą się ubiegać właściciele lub zarządcy budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania, budynków użyteczności publicznej oraz lokalnego źródła ciepła i lokalnej sieci ciepłowniczej. Ustawa Prawo Energetyczne Ustawa Prawo Energetyczne określa zasady kształtowania polityki energetycznej państwa, zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, oraz działalności przedsiębiorstw energetycznych, a także określa organy właściwe w sprawach gospodarki paliwami i energią. Między innymi Ustawa nakłada na podmiot posiadający tytuł prawny do korzystania z obiektu, który nie jest przyłączony do sieci ciepłowniczej lub wyposażony w indywidualne źródło ciepła, oraz w którym przewidywana szczytowa moc cieplna instalacji i urządzeń do ogrzewania tego obiektu wynosi nie mniej niż 50 kW, zlokalizowanego na terenie, na którym istnieją techniczne warunki dostarczania ciepła z sieci ciepłowniczej, w której nie mniej niż 75% ciepła w skali roku kalendarzowego stanowi ciepło wytwarzane w odnawialnych źródłach energii, ciepło użytkowe w kogeneracji lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych, ma obowiązek zapewnić efektywne energetycznie wykorzystanie lokalnych zasobów paliw i energii. 4.2. Lokalne dokumenty strategiczne STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY MIROSŁAWIEC Dokument studium stanowi załącznik do uchwały nr XXX/183/2002 Rady Gminy i Miasta Mirosławiec z dnia 09 października 2002 i zmienionego uchwała nr VIII/58/2015 z dnia 28 maja 2015r. Jednym z celów strategicznych i pożądanych kierunków rozwoju jest dbałość o taką realizację zagospodarowania przestrzennego, aby wykorzystując predyspozycje poszczególnych obszarów, prowadzić działalność w przestrzeni w sposób zapewniający zrównoważony rozwój gminy. Uzupełnieniem podstawowej, rolniczej funkcji wykorzystania terenów rolnych, powinny być inwestycje w energetykę odnawialną. Celem jest również ochrona powietrza atmosferycznego - do zadań na terenie gminy Mirosławiec należy nie dopuszczenie do pogorszenia się stanu czystości powietrza atmosferycznego w skali ogólnej oraz poprawę stanu w niektórych rejonach gminy. 9 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 120 Kierunki rozwoju gminy Mirosławiec wskazane w Studium: Zaopatrzenie w ciepło Nie przewiduje się budowy nowych systemów ciepłowniczych. W miarę postępu gazyfikacji gminy, w celu ochrony powierza atmosferycznego oraz podniesienia standardu wyposażenia mieszkań, należy stosować w ogrzewnictwie paliwo gazowe. Zaopatrzenie w energię elektryczną Wytyczne Studium w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną zostały częściowo zrealizowane. W Studium wskazano, iż w celu zwiększenie stopnia pewności zasilania gminy w energię elektryczną należy uzyskać przez doprowadzenie linii 110 kV z Głównego Punktu Zasilania w Drawskim Młynie do GPZ w Mirosławcu. W roku 2013 zakończono inwestycję pn. „Relacja z budowy linii napowietrznej 110kV pomiędzy GPZ w m. Mirosławiec i Czaplinek”, tym samym zapewniając dwustronne zasilanie gminy w energię elektryczną i znaczne zwiększenie pewności dostaw prądu. Dalsze inwestycje w tym obszarze nie są konieczne. W Studium wskazano również, iż należy dążyć do wykorzystania lokalnych źródeł odnawialnej energii poprzez budowę elektrowni wiatrowych z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Dopuszczono lokalizację nowych stacji transformatorowych służących odbiorowi wytworzonej w urządzeniach energii elektrycznej oraz budowę nowych, a także rozbudowę i modernizację istniejących sieci elektroenergetycznych. Energetyka wiatrowa. Na terenie gminy Mirosławiec wyznaczono tereny pod przyszłe lokalizacje elektrowni wiatrowych wraz ze związaną z nimi infrastrukturą techniczną. Są to rejony miejscowości Hanki, Jadwiżyn i Setnica. Wokół terenu lokalizacji elektrowni wiatrowych wyznaczono strefę ochronną, związaną z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, wynikającymi z dopuszczalnego poziomu hałasu, odnoszącego się do rodzajów terenów objętych ochroną akustyczną, zgodnie z przepisami odrębnymi. Na wyznaczonych obszarach dopuszczono zmianę części gruntów na cele nierolnicze, jako tereny wskazane do lokalizacji siłowni wiatrowych oraz niezbędnej infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Z lokalizacji elektrowni wiatrowych wykluczono tereny, na których możliwe jest wystąpienie negatywnego oddziaływania na istniejącą i potencjalną zabudowę objętą ochroną akustyczną, a także miejsca występowania chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz stref ochronnych od tych miejsc. W Studium uwarunkowań wskazano także wytyczne do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowych: 1) Maksymalna wysokość wieży elektrowni wiatrowej do 145 m, przy czym wraz z wirnikiem w jego skrajnej pozycji pionowej do 210 m. 2) Wymagane jest łagodzenie skutków krajobrazowych. Zaleca się wprowadzenie wymogu zapewnienia jednakowego lub podobnego wyglądu konstrukcji turbin oraz kolorystyki ograniczającej ich widoczność, a także lokalizowania elektrowni wiatrowych w sposób nieprzysłaniający istniejących dominant krajobrazowych i historycznych układów osadniczych oraz położenie poza istniejącymi osiami widokowymi. Na ograniczenie oddziaływania widokowego planowanej inwestycji wpłynie także poprawne, geometryczne rozmieszczenie siłowni. Należy przeprowadzić szczegółową analizę 10 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 121 krajobrazową, która oceni wpływ planowanych elektrowni wiatrowych na krajobraz kulturowy sąsiednich miejscowości. 3) Uwzględnić uwarunkowania wynikające w ochrony krajobrazu kulturowego i zabytków. W obrębie obszaru występują zewidencjonowane stanowiska archeologiczne. Obowiązuje uzgadnianie z właściwymi służbami ochrony zabytków (przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę) wszelkich prac ziemnych związanych z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu. 4) Należy uwzględnić sąsiadujące z obszarem zmiany Studium występowanie obszarów chronionych oraz zachować bezpieczną odległość planowanych siłowni od granic przedmiotowych i planowanych form ochrony przyrody. Zapewni to ochronę występujących w granicach opracowania oraz w jego sąsiedztwie chronionych siedlisk przyrodniczych oraz stanowisk roślin i zwierząt objętych ochroną. 5) Przesył energii elektrycznej pochodzącej z planowanej farmy wiatrowej należy zapewnić poprzez sieć linii elektroenergetycznych. Należy zachować określone w przepisach wielkości strefy wolnej od zabudowy oraz wielkości natężenia pola elektroenergetycznego. 6) Przed wydaniem pozwolenia na budowę, lokalizację obiektów o wysokości równej i większej niż 50,0 m npt. należy zgłosić do Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP (zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie). Zaopatrzenie w gaz. Kierunki rozwoju zaopatrzenia w gaz wskazane w Studium: „Zgodnie z „Koncepcją programową gazyfikacji gminy Mirosławiec”, opracowaną w 1996 r., miejscowości objęte programem będą zasilane w gaz ziemny zaazotowany z podziałem na 2 rejony: - I rejon – obejmujący Łowicz Wałecki, Hanki, Kolonię Hanki, Bronikowo, Jadwiżyn i Próchnowo – z istniejące sieci miejskiej średniego ciśnienia w Mirosławcu. Nie przewiduje się rozbudowy istniejących stacji redukcyjnopomiarowych II stopnia oraz sieci gazowych niskiego ciśnienia, natomiast konieczne będzie zwiększenie przepustowości stacji redukcyjno-pomiarowej I stopnia z 600 Nm3/h do 5000 Nm3/h głównie ze względu na projektowane podłączenie kotłowni wojskowych, - II rejon – obejmujący Jabłonowo, Jabłonkowo i Piecnik – z projektowanej stacji redukcyjnopomiarowej I stopnia w Jabłonowie, o wydajności Q=1600 Nm3/h.” Zaopatrzenie odbiorców w gaz z sieci średniego ciśnienia poprzez reduktory domowe. MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Mirosławiec w obrębach geodezyjnych Hanki, Jadwiżyn i Setnica (Uchwała nr XII/100/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 28 października 2015 r.) Ustalenia planu w zakresie zapatrzenia w energię elektryczną, gaz i ciepło. ZASADY LOKALIZACJI I FUNKCJONOWANIA SIECI ELEKTROENERGETYCZNEJ: 1) zaopatrzenie w energię elektryczną z istniejących sieci elektroenergetycznych średniego napięcia, poprzez istniejące i projektowane transformatory i linie niskiego napięcia; 2) zachowanie z dopuszczeniem przebudowy i rozbudowy istniejących urządzeń i sieci elektroenergetycznych, w tym z możliwością ich przełożenia i wymiany na kablowe; 11 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 122 3) lokalizacja elektroenergetycznych linii kablowych wraz ze złączami w pasach technologicznych o szerokości minimum 1,0 m; 4) możliwość budowy stacji transformatorowych SN/nN na wydzielonych działkach o powierzchni od 10 m2 do 50 m2, pod warunkiem zapewnienia do nich dojazdu; 5) sieci infrastruktury technicznej związane z obsługą zespołu elektrowni wiatrowych projektować jako podziemne lub napowietrzne; 6) projektowane elektrownie wiatrowe połączyć kablowymi lub napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi WN/SN z projektowaną stacją elektroenergetyczną WN/SN Główny Punkt Odbioru dalej zwanego GPO, zlokalizowaną na terenie oznaczonym na rysunku planu symbolem EE; 7) możliwość połączenia liniami kablowymi lub napowietrznymi WN/SN projektowanych elektrowni wiatrowych ze stacją elektroenergetyczną, zlokalizowaną poza obszarem planu; 8) możliwość realizacji kablowych i napowietrznych linii elektroenergetycznych WN i SN, wyprowadzających moc ze stacji GPO; 9) możliwość ułożenia sieci elektroenergetycznych oraz kabli sterowania i automatyki w liniach rozgraniczających dróg publicznych, istniejących i projektowanych dróg wewnętrznych oraz na terenach rolnych oznaczonych symbolami 1-R1 – 1-R20 oraz 2-R1 – 2-R15; 10) zachowanie odległości lokalizacji siłowni wiatrowej od istniejących i projektowanych linii elektroenergetycznych, w poziomie, nie mniejszej niż: a) 10,0 m od osi linii nn 0,4 kV do średnicy koła wiatrowego, b) 12,5 m od osi linii SN 15 kV (20 kV) do średnicy koła wiatrowego; 11) w odległościach mniejszych niż określone w pkt 10, przy dowolnym stanie pracy elektrowni wiatrowej, nie może znaleźć się jakikolwiek jej element – w szczególności śmigło siłowni. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO: 1) z indywidualnego systemu grzewczego z wykorzystaniem paliw charakteryzujących się najniższymi wskaźnikami emisyjnymi spalanych w urządzeniach o wysokim stopniu sprawności, 2) dopuszcza się wykorzystanie w celach grzewczych i technologicznych alternatywnych źródeł energii o mocy do 100 kW przypadającej na jedną działkę; 3) zachowanie, przebudowę i rozbudowę istniejących, a także budowę nowych systemów zaopatrzenia w ciepło. ZAOPATRZENIE W GAZ Możliwość realizacji w liniach rozgraniczających dróg gazociągu średniego ciśnienia z reduktorami na przyłączach. Zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały Nr XII/100/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 28 października 2015 r. - na obszarze planu miejscowego (w obrębach geodezyjnych Hanki, Jadwiżyn i Setnica) nie są planowane inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej, stanowiące zadania własne gminy. Uchwalenie niniejszego planu miejscowego nie obciąża budżetu gminy w zakresie zadań związanych z realizacją infrastruktury technicznej oraz zasad ich finansowania. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Mirosławca w rejonie ul. Wolności (UCHWAŁA NR XXVI/152/2001 Rady Gminy i Miasta Mirosławiec z dnia 29 listopada 2001 r. w sprawie zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta w rejonie ul. Wolności) Ustalenia planu w zakresie zapatrzenia w energię elektryczną, gaz i ciepło. Dla wszystkich terenów przeznaczonych pod zabudowę ustala się uzbrojenie techniczne z sieci miejskich, w zakresie: 1) zaopatrzenia w wodę, 12 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 123 2) zasilenia elektroenergetycznego, 3) telekomunikacji, 4) odprowadzenia wód opadowych, 5) odprowadzenie ścieków sanitarnych. Uzbrojenie techniczne ww. zapewniają sieci zlokalizowane w pasie drogowym ul. Wolności. W zakresie zaopatrzenia w ciepło ustala się indywidualne systemy grzewcze, z wyłączeniem kotłowni węglowych oraz paliw i urządzeń do ich spalania, które nie spełniają warunków ochrony środowiska. STRATEGIA ROZWOJU GMINY MIROSŁAWIEC NA LATA 2016-2025 została przyjęta na mocy Uchwały Nr XIV/129 /2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu dnia 29 grudnia 2015 r. Zgodnie z nią, do celów strategicznych zalicza się: 1. Stworzenie wysokiej jakości miejsc pracy, dzięki czemu możliwe będzie zwiększenie tempa rozwoju gospodarczego gminy oraz zwiększenie możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkańców. 2. Stworzenie dogodnych warunków do osadnictwa, co powinno przełożyć się na zwiększenie dochodu Gminy z tytułu podatki CIT oraz zaspokojenie potencjalnych potrzeb kadrowych nowych inwestorów. 3. Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Gminy Mirosławiec pozwoli na wykorzystanie największego potencjału w postaci zasobów naturalnych (środowisko naturalne) 4. Rozwój gospodarczy wsi poprzez wykorzystanie potencjału gospodarstw rolnych i dywersyfikację źródeł dochodu mieszkańców wsi, co bezpośrednio przyczyni się do rozwoju gminy, zwiększy atrakcyjność turystyczną i poprawi warunki osadnictwa. 5. Poprawa jakości środowiska życia mieszkańców gminy, obejmująca całokształt warunków życia, rozwoju, edukacji, służby zdrowia, możliwości zaspokojenia potrzeb, a także niezbędnych inwestycji infrastrukturalnych zmierzających do obniżenia kosztów życia, zwiększenia postaw proekologicznych i ułatwiających rozwój przedsiębiorczości mieszkańców. 6. Budowa silnej i rozpoznawalnej marki Bioregion Mirosławiec, traktowana powinna być jako swego rodzaju długoterminowa inwestycja gminy w wartości umożliwiające realizację wszystkich pozostałych celów strategicznych. PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY I MIASTA MIROSŁAWIEC na lata 2016 – 2020 nie został jeszcze uchwalony. Obecnie Projekt Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016 - 2020 został wyłożony do wglądu w Urzędzie Miejskim w Mirosławcu. Istnieje możliwość składania uwag i wniosków do niego w terminie 21 dni od chwili ogłoszenia, tj. od 17 marca 2016 r. Cel nadrzędnym Planu jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy Mirosławiec do roku 2020 r. Do celów głównych należy redukcja emisji CO2 na terenie gminy Mirosławiec ze źródeł pierwotnych i wtórnych ma zostać zredukowana o co najmniej 10 % do roku 2020 r., w stosunku do roku 2013 r. 1 celem szczegółowym jest redukcja do 2020 r. zużycia energii finalnej, celem 2 - zwiększenie udziału wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych na terenie 13 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 124 gminy Mirosławiec o 60% do roku 2020, w stosunku do roku 2013. Celem 3 jest zwiększenie świadomości mieszkańców gminy Mirosławiec w zakresie niskiej emisji. WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA DLA GMINY MIROSŁAWIEC NA LATA 2016-2019 Inwestycje gminne, założone do realizacji w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec na 2016-2020, zostały częściowo zatwierdzone w Wieloletniej Prognozie Finansowej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016 – 2019 (uchwała nr XIV/123/15 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 29 grudnia 2015). W ramach WPF zakłada się realizację inwestycji związanych z zadaniami wymienionymi w PGN dla gminy Mirosławiec w ramach działań i budżetu. Dopuszcza się także realizację działań i inwestycji wynikających z PGN w ramach poszczególnych spółek komunalnych lub podmiotów zależnych, przede wszystkim dotyczy to Spółki ZECWiK w Mirosławcu. 5. Ogólna charakterystyka gminy Mirosławiec 5.1. Położenie geograficzne Gmina Mirosławiec leży w północno zachodniej części kraju, na terenie województwa zachodniopomorskiego, w północno zachodniej części powiatu wałeckiego (ryc. 1, 2). Jest to najmniejsza gmina pod względem powierzchni w powiecie, stanowiąca 14,4% jego powierzchni. Obszar gminy zajmuje 203,27 km². Od wschodu sąsiaduje z gminą Wałcz, od południa z gminą Tuczno, od zachodu z gminą Kalisz Pomorski, a od strony północnej z gminą Wierzchowo, które wchodzą w skład sąsiedniego powiatu drawskiego. 14 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 125 Rycina 1. Położenie gminy Mirosławiec na schematycznej mapie Polski Rycina 2. Lokalizacja gminy Mirosławiec na tle fragmentu mapy województwa, schematu powiatu wałeckiego i województwa zachodniopomorskiego Gmina ma charakter miejsko-wiejski. Siedzibą gminy jest miasto Mirosławiec. W skład gminy wchodzą 24 miejscowości: Bronikowo, Drzewoszewo, Gniewosz, Hanki, Hanki Kolonia, Jabłonowo, Jabłonkowo, Jadwiżyn, Kalinówka, Kierpnik, Chojnica, Kolonia Polne, Zacisze, Łowicz Wałecki, Mirosławiec, Mirosławiec Górny, Nieradź, Orle, Piecnik, Pilów, Próchnowo, Sadowo, Setnica, Toporzyk, które tworzą 12 sołectw. Przez Mirosławiec biegnie droga krajowa nr 10 Szczecin - Bydgoszcz - Warszawa. Łączy ona miasto z Kaliszem Pomorskim (16km) i Wałczem (26 km). Droga krajowa nr 10 wiodąca ze wschodu (Bydgoszcz) na zachód (Szczecin) prowadzi duży ruch tranzytowy i stanowi jednocześnie dogodne połączenie z krajem a także wschodem i zachodem Europy. Przez miasto biegnie również droga wojewódzka nr 177 (Czaplinek-Wieleń) a do roku 1996 istniała linia kolejowa łącząca Choszczno, Kalisz Pomorski i Złocieniec. Około 5 km na północ od Mirosławca zlokalizowana jest wojskowa 12 Baza Bezzałogowych Statków Powietrznych dysponująca czynnym lotniskiem. Miasto Mirosławiec położone jest w odległości ok 110 km od Szczecina i ok 130 km od Poznania i Bydgoszczy. Siedziba Gminy stanowi ważny węzeł komunikacji lokalnej, ponieważ leży na skrzyżowaniu dróg do Wałcza, Kalisza Pomorskiego, Tuczna i Czaplinka. 15 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 126 Ogólna powierzchnia gminy wnosi 203,27 km2. W strukturze użytkowania ziemi zdecydowanie dominują lasy i grunty leśne, które zajmują ok. 65% ogółu powierzchni gminy (tab.2). Następne są użytki rolne z udziałem 26%. Tabela 1. Struktura użytkowania ziemi w gminie Mirosławiec w roku 2015 Kierunek wykorzystania Powierzchnia ewidencyjna [ha] Użytki rolne 5 290 Użytki leśne oraz grunty zadrzewione 13015 Grunty zurbanizowane i zabudowane 732 Wody Nieużytki Użytki Pozostałe tereny * Źródło: Strategia rozwoju Gminy Mirosławiec 2016-2020 638 167 268 8 Tabela 2. Leśnictwo w gminie Mirosławiec w roku 2014 Struktura użytków leśnych Powierzchnia gruntów leśnych Powierzchnia lasów ogółem Powierzchnia lasów publicznych W tym należących do własności gminy Powierzchnia lasów prywatnych Lesistość w % * Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014 Powierzchnia w ha 12889,4 12488,3 12532,4 12545,3 12,9 344,2 61,4 Gospodarczo ze względu na dużą lesistość gmina opiera się na przemyśle drzewnym i leśnictwie. Działalność rolnicza skupia się na obszarach wiejskich i ma charakter wielkoobszarowy. Największymi przedsiębiorstwami przemysłowymi w gminie jest: Zakład Mechaniczny Metaltech Sp. z o.o. oraz Żywiec Zdrój S.A. W ostatnich latach podmioty gospodarcze działają głownie w sekcjach: handel drobno-detaliczny, naprawy, budownictwo, i przetwórstwo przemysłowe. Istotną rolę w gospodarce gminy odgrywają tereny wojskowe 12 Bazy Lotniczej wraz z infrastrukturą, która od stycznia 2016 nosi nazwę 12 Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych. 5.2. Uwarunkowania środowiskowe i klimatyczne Gmina Mirosławiec stanowi teren bardzo atrakcyjny przyrodniczo i turystycznie. Jest to obszar z dużą liczbą jezior, a ponad 60% terenu gminy stanowią lasy, które razem z jeziorami tworzą sprzyjające warunki do wypoczynku i turystyki. W tutejszych lasach przeważają siedliska świeże – boru mieszanego (54,7%) i lasu mieszanego (36,7%). Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna (85,2%). Wśród licznych zbiorników wodnych położonych na obszarze gminy są 22 jeziora o powierzchni większej niż hektar. 16 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 127 O atrakcyjności gminy świadczą m.in. istniejące tu liczne formy ochrony przyrody tj. obszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy” czy utworzony rezerwat „Rosiczki Mirosławskie” w leśnictwie Nieradź, na powierzchni 20,83 ha. Rezerwat został powołany w celu zachowania torfowiska pojeziornego o charakterze naturalnych trzęsawiskowych mszarów z bogatą florą mszaków oraz trzech gatunków rosiczek, co jest dużą osobliwością rezerwatu i innych roślin chronionych. Część gminy Mirosławiec objęta jest rezerwatem krajobrazowym „Wielki Bytyń”, zajmującym powierzchnię 1826,73 ha, w skład którego wchodzi najgłębsze na Pojezierzu Wałeckim jezioro – Wielki Bytyń, o wielkości 877,1 ha. Wielki Bytyń ma niezwykle urozmaiconą linię brzegowa z półwyspami i zatokami oraz wyspami. Chronią się tutaj m.in. orły bieliki, kanie, żółwie błotne, sielawy i szczeżuje wielkie. Na wyspach lęgi wyprowadzają nurogęsi i gągoły. W okresie migracji zatrzymują się tu m.in. łabędzie krzykliwe i nury rdzawoszyje. Jezioro, jako rezerwat w ograniczonym stopniu udostępniono dla turystyki i wypoczynku, a jest ono dużą atrakcją turystyczną zarówno dla plażowiczów, jak i żeglarzy szukających pięknych widoków i kontaktu z nieskażoną przyrodą. Co roku odbywają się tutaj regaty, na które przybywają mieszkańcy gminy i turyści. Na terenie gminy występują również inne jeziora, np. Kosiakowo, Gniewosz (nazywane Harcerskim), jezioro w miejscowości Piecnik i w Łowiczu Wałeckim, gdzie w wyniku realizacji projektów dotyczących zagospodarowania terenu przy dwóch ostatnich jeziorach powstały tzw. wioski rybackie. W gminie Mirosławiec bytuje wolnościowe stado żubrów powstałe z czterech par sprowadzonych z Białowieży i wypuszczonych w 1980 r. w Nadleśnictwie Wałcz, później wzbogacone jeszcze osobnikami z Białowieży, Pszczyny i Wolińskiego Parku Narodowego. Żubry jednak z czasem przeniosły się na teren gminy Mirosławiec i obecnie wolnościowe stado liczy ok. kilkudziesięciu osobników. Żubry są jedną z największych atrakcji przyrodniczych i jednymi z najważniejszych celów ochrony przyrody na terenie gminy. W celu ochrony żubrów przed presją turystyczną w Jabłonowie powstała pokazowo-hodowlana zagroda żubrów pn. „Dzika Zagroda” prowadzona przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze. W „Dzikiej Zagrodzie” od końca 2015 r. mieszka również para rysi. Gmina Mirosławiec jest atrakcyjna turystycznie. Decydują o tym warunki przyrodniczo-krajobrazowe, jakość środowiska naturalnego oraz dotychczasowe inwestycje w sferze infrastruktury turystycznej, której rozwój w dalszym ciągu w gminie jest potrzebny. Są tu wytyczone i oznakowane szlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne: piesze, rowerowe, przyrodnicze, kajakowe, o łącznej długości przekraczającej 100 km. Wszystkie prowadzą przez najciekawsze okolice Mirosławca, umożliwiając poznanie ziemi mirosławieckiej oraz świata flory i fauny. Warunki klimatyczne Na terenie gminy Mirosławiec panuje klimat przejściowy, pomiędzy klimatem morskim a klimatem o cechach bardziej kontynentalnych. Zróżnicowanie fizjograficzne terenu oraz sąsiedztwo morza powoduje stosunkowo duże zróżnicowanie klimatyczne. Na omawianym obszarze nie notuje się występowania skrajnych, w porównaniu z innymi regionami, wartości średnich liczb dni z wyróżnionymi typami pogody. Obszar Gminy i Miasta Mirosławiec położony jest w strefie przenikania się wpływów powietrza polarnego, arktycznego i zwrotnikowego. Jest to strefa klimatu umiarkowanego, przejściowego środkowej Europy, którego charakterystyczną cechą jest przejściowość, zmienność i kontrastowość. 17 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 128 Obszar gminy posiada klimat cieplejszy i suchszy od pozostałych mezoregionów krain pojeziernych (Równiny Drawskiej i Pojezierza Wałeckiego). Teren gminy Mirosławiec według podziału Polski na regiony klimatyczne zaliczany jest do Regionu Środkowopomorskiego (R-VII), obejmującego znaczną część ww. krain geograficznych (A. Woś 1999). Klimat jest tutaj bardziej ostry w porównaniu z regionem zachodniopomorskim. Mniej jest dni ciepłych, a więcej przymrozkowych i mroźnych. Częstsze są także dni z opadem atmosferycznym (tabela poniżej). Tabela 3. Średnia roczna liczba dni z głównymi typami pogody Regionu Środkowopomorskiego (A. Woś 1999). Typy pogody Ciepła Przymrozkowa Mroźna Słoneczna Pochmurna 21,9 9,6 4,5 Z dużym Bez opadu zachmurzeniem Region Środkowopomorski 145,6 88,9 132,5 35,5 30,9 43,1 14,8 12,2 17,4 Z opadem Razem 123,9 32,9 14,3 256,4 76,0 31,7 Region ten, w porównaniu z okolicznymi charakteryzuje się występowaniem wysokiej liczby dni z pogodą umiarkowanie ciepłą, z dużym zachmurzeniem (średnio 50 dni w roku) oraz z pogodą chłodną i deszczową (średnio 26 dni w roku). Do mniej licznych niż w innych regionach należą dni z pogodą bardzo ciepłą, słoneczną, bez opadów (średnio 11 dni w roku). Układ temperatur w gminie jest dość ściśle związany z hipsometrią terenu i nieco różni się w obrębie ww. krain geograficznych. Są to różnice jednak niewielkie i zostały uśrednione dla części Równiny Drawskiej i Pojezierza Wałeckiego (A. Woś 1999). Przeciętna roczna temperatura na tym terenie wynosi ok. 7,0 - 7,3 °C, przy przeciętnej temp. miesiąca najcieplejszego (lipiec) od 16,3 do 16,9 °C, a najchłodniejszego (styczeń) ok. – 1,5 °C. Przeciętna temperatura okresu maj – lipiec mieści się w przedziale 13,7-14,7 °C (tabela 4). Tabela 4. Zestawienie ważniejszych danych klimatycznych dla Regionu Środkowopomorskiego (w tym obszaru gminy Mirosławiec) na tle regionów przyległych Parametr Temperatura roczna Temperatura okresu V-VII Stopniodni dla okresu z tśr.<10° Stopień kontynentalizmu (%) Region Region ŚrodkowoZachodnio-pomorski pomorski, obejmujący obszar gminy Mirosławiec Wielkość 7-7,7 7-7,3 14-14,5 13,7-14,7 1800-2200 1800-2200 46-48 48-50 Region Wschodniopomorski 7,3-7,9 14,7-15,7 2400-3000 50-51 18 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 129 Amplituda dobowych temperatur (dla okresu V-VII) Liczba dni gorących w roku Daty początku zimy Długość okresu zimowego (dni) (t śr.<10°) Długość okresu (dni): gospodarczego wegetacyjnego dojrzewania Daty początku okresu (dni): gospodarczego wegetacyjnego dojrzewania Suma opadów atmosferycznych (mm) Suma opadów atmosferycznych w okresie V-VII Liczba dni z pokrywą śniegową Data początku zbiorów żyta ozimego 9-13 9-11 10-11 13-18 31 XII-6 I 55-70 18-22 13 XII-2 I 65-90 22-30 17-30 XII 60-85 245-255 208-215 65-75 235-250 208-215 60-80 250-258 215-218 80-95 20-25 III 8-10 IV 16-25 VI 500-575 20-26 III 7-10 IV 10-20 VI 550-600 20-23 III 3-7 IV 5-10 VI 480-600 180-215 175-210 160-200 40-55 29 VII-5 VIII 45-65 23-31 VII 40-50 18-22 VII Okres wegetacyjny trwa tu 208-215 dni, ze średnią temperaturą powyżej 5ºC i zaczyna się w pierwszej dekadzie kwietnia, a kończy wraz z końcem października. Okres zimy zaczyna się przed 13 XII i trwa 65-90 dni. Zaleganie pokrywy śnieżnej 45-65 dni, choć zdarzają się zimy zupełnie bezśnieżne, a okresy bezśnieżne są pospolite niemal corocznie i trwają średnio 40-60 dni. Przeważają wiatry zachodnie, dominujące w okresie lata i jesieni. Zimą najczęściej występują wiatry południowo-zachodnie. Średnia prędkość wiatru w roku wynosi od 3,5 do 5 m/s (mierzona na wysokości 10 m n.p.m.) – ryc. 3. Rycina 3. Róża wiatru obrazująca prędkości wiatru na terenie gminy Mirosławiec w 2013 r. wg danych z najbliżej położonej stacji meteorologicznej w mieście Szczecinek 19 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 130 Poziom usłonecznienia wynosi ok. 1515 h/rok (4,5 h/dzień). Poziom promieniowania całkowitego dochodzi do 3700 MJ/m2 na rok. Roczna suma opadów osiąga wartość w granicach 550-600 mm. Najmniej opadów notuje się w maju, a najwięcej w lipcu (tab. 5) Tabela 5. Średnie miesięczne sumy opadów atmosferycznych w gminie Mirosławiec w roku 2013 wg danych z najbliżej położonej stacji meteorologicznej w mieście Szczecinek Opad [mm] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok 47,1 39,1 28,6 23,1 93,1 67,7 90,1 50,9 33,0 22,1 31,7 38,6 565,2 Stanowisko Szczecinek 5.3. Uwarunkowania demograficzne Według stanu na rok 2010 w gminie zamieszkiwało 5716 osób natomiast w roku 2014 gmina Mirosławiec liczyła 5530 mieszkańców w tym 2720 mężczyzn i 2810 kobiet. W latach 2010-2014 liczba ludności gminy sukcesywnie malała. Tabela 6. Liczba ludności gminy Mirosławiec na przestrzeni lat 2010-2014 Liczba ludności Ogółem 2010 5716 2011 5617 2012 5614 2013 5577 2014 5530 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS w Szczecinie oraz Urząd Miejski w Mirosławcu Gęstość zaludnienia w gminie Mirosławiec jest niewielka zaledwie 27 osób na 1 km2. Podobnie jak w całym kraju, zauważalna jest tu tendencja do zmniejszania się liczby ludności wiejskiej. Głównie dotyczy to wsi: Toporzyk, Setnica, Sadowo i Jadwiżyn. Odmienna sytuacja ma miejsce w Mirosławcu i we wsi Jabłonowo. Przyczyną wzrostu liczby ludności w tych miejscowościach jest dogodne położenie przy trasie komunikacyjnej Szczecin – Piła. W strukturze ludności dominującą grupą są osoby w wieku produkcyjnym (wykres 1), niezmienna jest tendencja wzrostowa liczby osób w wiek poprodukcyjnym zaś liczba dzieci i młodzieży maleje z roku na rok. 20 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 131 Wykres 1. Struktura ludności gminy Mirosławiec w roku 2014 Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca Tabela 7. Wybrane dane demograficzne w gminie Mirosławiec w 2014 r. Ludność Powiat Gmina Ogółem 54348 5530 Kobiety 27859 2810 Urodzenia żywe 523 55 Zgony 547 47 Przyrost naturalny -24 8 Saldo migracji ogółem -171 -55 Ludność w wieku 10092 1165 przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym 34823 3481 Ludność w wieku poprodukcyjnym 9433 884 * Źródło: Opracowania własne na podstawie danych Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014 Miasto Mirosławiec należy do najmniejszych miast na Pomorzu Zachodnim. W roku 2014 liczba osób pracujących w gminie Mirosławiec wynosiła 885 w tym 319 kobiet. W sektorze rolniczo-leśnym pracowało 85 osób, w przemyśle i budownictwie 472 w handlu 99 a w sektorze finansowym i pozostałych 229 osób. 21 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 132 Tabela 8 Struktura bezrobocia w gminie Mirosławiec w latach 2010-2015 Liczba zarejestrowanych 2010 2011 2012 2014 bezrobotnych Ogółem 364 378 394 318 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urząd Miejski w Mirosławcu 2015 305 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec grudnia 2014r. w gminie Mirosławiec wynosiła 318 osób w tym 116 mężczyzn i 202 kobiety. W powiecie wałeckim liczba ta wynosiła ogółem 2859 w tym 1144 mężczyzn i 1715 kobiet. Stopa bezrobocia w tym okresie w województwie zachodniopomorskim wynosiła 15,5 % a w powiecie wałeckim kształtowała się na poziomie 16,9%. 5.4. Ogólna charakterystyka struktury budowlanej Ogółem w roku 2014 na terenie gminy Mirosławiec znajdowało się 2136 budynków mieszkalnych w tym w samym mieście Mirosławiec było 1060 mieszkań. Z uwagi na miejsko-wiejski charakter gminy w skład zasobów mieszkaniowych w znacznej mierze wchodzą wolno stojące budynki mieszkalne oraz domy jednorodzinne. Zabudowa wielorodzinna to bloki znajduje się w Mirosławcu oraz bloki w Mirosławcu Górnym należące do Agencji Mienia Wojskowego. Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkańca w m2 wynosiła 70,0 (tab. 9). Z każdym rokiem liczba zasobów mieszkaniowych na terenie gminy wzrasta (tab. 10). W roku 2014 na terenie gminy oddano do użytku 10 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 1257m2. Tabela 9. Zasoby mieszkaniowe w gminie Mirosławiec w roku 2014 Wyszczególnienie Zasoby Mieszkania 2136 Izby 8202 2 Powierzchnia użytkowa mieszkań w m 149461 Liczba izb w mieszkaniu 3,84 Liczba osób na 1 mieszkanie 2,59 Liczba osób na 1 izbę 0,67 2 Powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m 70,0 2 Powierzchnia użytkowa na 1 osobę w m 27,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Szczecinie Tabela 10 Liczba budynków mieszkalnych w gminie Mirosławiec w latach 2011-2014 Zasoby mieszkaniowe 2011 2012 2013 2014 Mieszkania 2114 2121 2126 2136 Liczba lokali socjalnych 35 32 32 31 Źródło: Opracowanie własne po podstawie danych: Statystyczne Vademecum Samorządowca 22 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 133 Tabela 11 Liczba ludności (w %) w gminie Mirosławiec korzystająca z instalacji Rodzaj instalacji 2012 2013 2014 wodociągowa 92,1 92,1 92,1 kanalizacyjna 59,5 59,3 60,5 gazowa 51,2 50,9 51,0 Źródło: Opracowanie własne po podstawie danych: Statystyczne Vademecum Samorządowca Tabela 12 Zasoby mieszkaniowe Gminy Mirosławiec w roku 2015 Lp. Wyszczególnienie 1. 2. Liczba budynków stanowiących w całości własności Gminy Liczba budynków z udziałem własności Gminy Liczba lokali mieszkalnych stanowiących własnośc Gminy 3. W tym lokali socjalych Powierzchnia użykowa lokali mieszkalnych stanowiących własność Gminy 4. W tym powierzchnia użytkowa lokali socjalnych Źródło: Opracowania własne Gminy i Miasta Mirosławiec Stan na dzień 31.12.2015 r. 12 32 144 31 6.504,22 m2 1041,47m2 Większość budynków stanowiących własność Gminy to budynki wybudowane przed rokiem 1939. Jedynie dwa budynki przy ulicy Wolności 16 i 22 zostały wybudowane w latach 1965-1974 oraz dwa budynki przy ulicy Dworcowej 15 i 16 wybudowane zostały w latach 2008-2009. 23 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 134 Tabela 13 Wykaz budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec Instytucja Budynek po byłej Przychodni Zdrowia Urząd Miejski w Mirosławcu Bank Spółdzielczy w Złotowie oddział w Mirosławcu Urząd Pocztowy Filia Urzędu Pocztowego Ochotnicza Straż Pożarna - Remizy Posterunek Policji Biblioteka Publiczna Zespół Szkół w Mirosławcu Zespół Szkół w Piecniku Samorządowe Przedszkole „Słoneczko” Ośrodek Kultury Świetlice wiejskie Świetlica miejska Kaplica Cmentarna Adres (ulica, kod pocztowy, miejscowość) ul. Polna 23; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 26; 78-650 Mirosławiec ul. Sprzymierzonych 26; 78-650 Mirosławiec Osiedle XXX – Lecia LLP 4; 78-600 Mirosławiec ul. Sprzymierzonych 34; 78-650 Mirosławiec, Piecnik 37, Bronikowo 40 A ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 21; 78-650 Mirosławiec Piecnik 8; 78-650 Mirosławiec ul. Zamkowa 10; 78-650 Mirosławiec ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Hanki; Jabłonowo; Piecnik; Jadwiżyn; Orle; Próchnowo; Bronikowo; Łowicz Wałecki Ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec, 78-651 Mirosławiec Górny 78-650 Mirosławiec 5.5. Przemysł Gospodarczo gmina opiera się głównie na przemyśle przetwórstwa spożywczego, elektromaszynowego, drzewnego i budowlanego. W rolnictwie dominują gospodarstwa indywidualne i wielkoobszarowe, głównie zlokalizowane w południowej części gminy. Główna gałąź przemysłu to przetwórstwo spożywcze – produkcja napojów i wody nasyconej, CO2 („Żywiec Zdrój S.A.” – Zakład nr 3 Mirosławiec) oraz przemysł wytwórczy oparty na obróbce stali których głównymi produktami są urządzenia elektrotechniczne i maszyny (ZK „Metaltech” i „ROLMECH”) oraz kable energetyczne („DRUT – PLAST”). Ponadto funkcjonują mniejsze zakłady, których działalność polega na pozyskaniu i przetworzeniu drewna. W rejestrze REGON zarejestrowano 476 podmiotów (stan na rok 2013). Przeważają podmioty z sektora prywatnego, stanowią 96%, pozostałe 4% to podmioty sektora publicznego. 24 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 135 Tabela 14. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON na przestrzeni lat 2010-2014 (stan na 31 XII) 2010 2011 2012 2013 ogółem 457 457 455 476 sektor publiczny 16 16 18 17 sektor prywatny 441 441 437 459 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. 2014 492 19 473 Tabela 15. Podmioty gospodarki wg rejestru REGON w 2014 W przeliczeniu na 10 tys. ludności, własną działalność gospodarczą prowadzi 680 osób fizycznych. Szczegółowy rozkład podmiotów zarejestrowanych wg poszczególnych sekcji PKD obrazuje poniższa tabela. Najwięcej podmiotów zarejestrowanych jest w sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. Tabela 16. Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2010 2011 2012 2013 2014 Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i 42 41 40 41 41 rybactwo Sekcja B - Górnictwo 1 1 1 1 1 i wydobywanie Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 47 46 42 46 48 Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, 0 0 0 0 0 parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 5 5 5 5 6 związana z rekultywacją Sekcja F - Budownictwo 55 58 64 75 79 25 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 136 2010 2011 2012 2013 2014 Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 135 134 127 129 włączając motocykle Sekcja H - Transport 28 27 26 27 i gospodarka magazynowa Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 26 25 23 24 gastronomicznymi Sekcja J - Informacja 3 3 3 3 i komunikacja Sekcja K - Działalność finansowa i 12 11 11 12 ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana 8 8 10 11 z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa 15 16 18 18 i techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług, 7 12 13 13 administrowania i działalność wspierająca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 7 7 7 6 społeczne Sekcja P - Edukacja 15 12 13 13 Sekcja Q - Opieka zdrowotna 17 18 18 19 i pomoc społeczna Sekcja R - Działalność związana z kulturą, 6 6 7 6 rozrywką i rekreacją Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe 28 27 27 27 produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych. 132 27 21 3 13 16 16 15 6 16 18 6 28 5.6. Zasoby energii odnawialnej W gminie Mirosławiec nie funkcjonują obiekty wytwarzające energię z odnawialnych źródeł na skalę przemysłową, jednakże potencjał gminy jest pod tym względem znaczący, w szczególności, jeśli chodzi o pozyskanie energii z biomasy lub rozwój zespołów instalacji pozyskujących energię ze słońca. W odniesieniu do możliwości lokalizowania siłowni wiatrowych ich rozwój jest mocno ograniczony z powodu uwarunkowań lokalnych związanych z ruchem lotniczym. 26 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 137 Na dzień dzisiejszy są prowadzone prace projektowe w zakresie głównie budowy instalacji fotowoltaicznych na gruncie o mocy do 2 MW oraz czterech odrębnych zespołów fotowoltaicznych o mocy do 1 MW każdy. Ponadto zgodnie z informacją uzyskaną od operatora sieci energetycznej zostały wydane warunki przyłączeniowa dla instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy do 6 MW. 5.7. Kluczowe inwestycje Do zgłoszonych przedsięwzięcia na terenie gminy Mirosławiec, które mają na celu zwiększenie efektywności energetycznej na obszarze gminy należą: 1. Termomodernizacja budynku byłej Przychodni Zdrowia w Mirosławcu wraz z przebudową pomieszczeń i przystosowaniem budynku dla osób niepełnosprawnych oraz wykonaniem instalacji fotowoltaicznej. W ramach tej inwestycji zakłada się wykonanie termomodernizacji głębokiej zgodnie z przepisami szczegółowymi. Dopuszcza się realizację instalacji pozyskującej energie z OZE, jako źródła wspomagającego funkcjonowanie zabudowy usługowej. 2. Rozbudowa budynku remizy OSP w Mirosławcu. Zakłada się zastosowanie technologii budowlanych spełniających wymogi budynku energooszczędnego. Dopuszcza się realizację instalacji pozyskującej energie z OZE, jako źródła wspomagającego funkcjonowanie zabudowy oraz jako alternatywne źródło energii zapewniające bezpieczeństwo funkcjonowania służb ratunkowych. 3. Wykonanie kotłowni w budynku przedszkola w Mirosławcu Górnym. Zakłada się zastosowanie wysoko sprawnej instalacji na paliwo typu gaz lub biomasę np. w układzie kogeneracyjnym. 4. Modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie Mirosławca Górnego. 5. Budowa oświetlenia ścieżki pieszo-rowerowej łączącej Mirosławiec z Mirosławcem Górnym 6. Budowa sieci oświetlenia ulicznego ul. Sprzymierzonych w Mirosławcu (w stronę j. Kosiakowo - ostatni odcinek). 7. Budowa oświetlenia drogi przy Cmentarzy Komunalnym w Jabłonowie. 8. Budowa oświetlenia na ul. Parkowej w Mirosławcu (odcinek od Stadionu Miejskiego do przejazdu kolejowego wraz z odcinkiem do byłego PGR) wraz z drogą do Cmentarz Komunalnego i Cmentarza Żydowskiego w Mirosławcu. 9. Budowa oświetlenia na ul. Słonecznej w Mirosławcu. 10. Budowa oświetlenia na ul. Tęczowej oraz na działkach nr 954/16, 561/2, 694/19, 694/20, 694/21, 21/5 w Mirosławcu. 11. Budowa oświetlenia na ul. Lipowej i Akacjowej w Mirosławcu. 12. Termomodernizacja budynku świetlicy wiejskiej we wsi Łowicz Wałecki wraz z przebudową pomieszczeń i wejścia do budynku oraz wykonaniem instalacji fotowoltaicznej. 13. Termomodernizacja budynku socjalnego na Stadionie Miejskim w Mirosławcu wraz z przebudowa pomieszczeń i wykonaniem instalacji fotowoltaicznej. 14. Rozbudowa i termomodernizacja budynku oraz modernizacja instalacji elektrycznej, instalacji oświetleniowej, rozdzielnicy wraz z wykonaniem instalacji fotowoltaicznej oraz modernizacja pomieszczeń sanitarnych w budynku Samorządowego Przedszkola "Słoneczko" w Mirosławcu. 15. Dalsza termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej. 16. Wspieranie indywidualnych inwestycji polegających na zamianie ogrzewania węglowego na olejowe lub gazowe. 17. Modernizacja istniejących kotłowni. Okres ich realizacji obejmuje lata 2016-2020. 27 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 138 6. Systemy energetyczne na terenie gminy Mirosławiec 6.1. System ciepłowniczy Na terenie gminy Mirosławiec nie funkcjonuje jedna scentralizowana gospodarka cieplna, działa natomiast system ogrzewania rozproszonego i indywidualnego. Ogrzewanie obiektów indywidualnych oraz publicznych wraz z wytwarzaniem ciepłej wody użytkowej opiera się na indywidualnych lokalnych jednostkach wytwórczych energii. Jedynie w Mirosławcu funkcjonują kotłownie osiedlowe eksploatowane przez Zakład Energetyki Cieplnej Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. zasilane gazem ziemnym. Największą moc posiadają ciepłownie: - przy ul. Parkowej – 600 kW, - przy ul. Wolności – 152 kW, - przy ul. Akacjowej – 120 kW. Do ogrzewania budynków przede wszystkim wykorzystywane są następujące rodzaje źródeł energetycznych: węgiel i sporadycznie miał węglowy, gaz płynny, olej opałowy, drewno oraz energia elektryczna. Zarówno w przypadku zabudowy wielorodzinnej, jak i zabudowy jednorodzinnej, występuje duże zróżnicowanie systemów grzewczych i zastosowanego paliwa, dominuje jednak drewno, ale również wykorzystywany jest gaz i w znacznym stopniu węgiel i różne formy jego przetworzenia. Tabela 17. Struktura wytwarzania ciepła na terenie Gminy Mirosławiec Ilość zużytej energii pierwotnej Wyszczególnienie MWh % Według rodzajów ogrzewania Ogrzewanie indywidualne 53 745,60 78,86% Ogrzewanie sieciowe 14 408,55 21,14% Razem 68 154,15 100,00% Według rodzajów odbiorców Mieszkańcy 53 745,60 79% Budynki użyteczności publicznej 2 190,45 3% Przedsiębiorstwa 12 218,10 18% Razem 68 154,15 100,00% Według użytego paliwa Gaz 8 386,34 12,30% Węgiel 9 638,02 14,14% Olej opałowy 3 246,15 4,76% Drewno 46 639,71 68,43% 243,94 0,36% 68 154,15 100,00% Energia elektryczna Razem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych GUS za 2013 r. oraz danych z przeprowadzonej ankietyzacji na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020 28 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 139 Tabela 18. Struktura wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych na terenie Gminy Mirosławiec - Gospodarstwa domowe Gospodarstwa domowe Wyszczególnienie szt. % Sieć gazownicza, w tym: 600 28,22% ogrzewanie indywidualne 80 3,76% ogrzewanie sieciowe (lokalne kotłownie) 520 24,46% 1 526 71,78% węgiel 502 23,61% drewno 904 42,52% olej opałowy 18 0,85% energia elektryczna 102 4,80% 2 126 100,00% Inne ogrzewanie indywidualne, w tym: Razem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych GUS za 2013r. oraz danych z przeprowadzonej ankietyzacji mieszkańców oraz zarządców budynków mieszkalnych na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020 KOTŁOWNIE NA TERENIE GMINY MIROSŁAWIEC Na terenie gminy Mirosławiec zinwentaryzowano 20 kotłowni lokalnych w tym: 1) 2) 3) 4) kotłów opalanych gazem - 11 szt., kotłów opalanych węglem – 3 szt., kotłów opalanych drewnem – 4 szt., kotłów opalanych olejem – 2 szt. Tabela 19. Zewidencjonowane kotłownie na terenie gminy Mirosławiec – dane WIOŚ Szczecin Lp. Nazwa jednostki Nazwa paliwa Zużycie paliwa Jednostka 1 SPÓŁDZIELCZY BANK LUDOWY W ZŁOTOWIE, ODDZIAŁ W MIROSŁAWCU, REGON 000498916 gaz ziemny zaazotowany 0,00339 mln m3 2 URZĄD GMINY I MIASTA, REGON 001241540 gaz ziemny wysokometanowy 0,0214 mln m3 3 PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCYJNO HANDLOWO TRANSPORTOWE "BOMI" BOLESŁAW ROMANIUK, drewno 16,9 Mg 29 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 140 Lp. Nazwa jednostki Nazwa paliwa Zużycie paliwa Jednostka gaz ziemny wysokometanowy 0,074712 mln m3 olej lekki, S < 0.5% 33,459 Mg drewno 48 Mg węgiel kamienny 294 Mg REGON 00461945 4 5 ŻYWIEC ZDRÓJ S.A., REGON 070426925 GORZELNIA "JARPOL" LUCYNA JAROSZ, REGON 320131651 6 SAMORZĄDOWE PRZEDSZKOLE "SŁONECZKO" W MIROSŁAWCU, REGON 320935540 gaz ziemny wysokometanowy 0,017791 mln m3 7 PRZEDSIĘBIORSTWO ROLNICZOHANDLOWE "PRÓCHNOWO" SP. Z O.O., REGON 321012865 drewno 14 Mg 8 ZESPÓŁ SZKÓŁ W PIECNIKU, REGON 331402251 gaz płynny, propan-butan 22 Mg 9 ZESPÓŁ SZKÓŁ W MIROSŁAWCU, REGON 331404540 gaz ziemny wysokometanowy 0,060603 mln m3 10 PPHU "MATRIX" IRENEUSZ PAŁKA, REGON 331442836 drewno 12 Mg 11 PHILIPS LIGHTING POLAND S.A., REGON 570007259 koks 5 Mg 12 NADLEŚNICTWO MIROSŁAWIEC, REGON 570064441 gaz ziemny wysokometanowy 0,004904 mln m3 gaz płynny, propan-butan 4,34 Mg 13 ZAKŁAD ENERGETYKI CIEPLNEJ WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI SP. Z O.O., REGON 570106560 gaz ziemny wysokometanowy 0,1249 mln m3 30 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 141 Lp. 14 15 Nazwa jednostki Nazwa paliwa Zużycie paliwa Jednostka węgiel kamienny 6,9 Mg gaz płynny, propan-butan 47,83 Mg olej lekki, S < 0.5% 89,88 Mg 7,85 Mg ZAKŁAD MECHANICZNY METALTECH SP.Z O.O., REGON 570125208 ZAKŁAD PRODUKCYJNO-USŁUGOWOHANDLOWY "ROLMECH" A.CZECH,K.KUPRIANIEC,J.MATERNOW gaz płynny, propan-butan SKI,J.SWOBODZIŃSKI SPÓŁKA JAWNA, REGON 57054026 OGRZEWANIE INDYWIDUALNE INNE NIŻ GAZOWE Dane dotyczące indywidualnych systemów grzewczych (innych niż piece gazowe) pochodzą z ankiet od mieszkańców. Łącznie wpłynęło 234 prawidłowo wypełnionych ankiet, co przy łącznej liczbie lokali mieszkalnych na poziomie 2 126 szt., oznacza wskaźnik pokrycia na poziomie 11%. Na podstawie badań ankietowych oszacowano, iż łącznie 1 526 gospodarstw domowych korzysta z ogrzewania indywidualnego innego niż gazowe. Dominującym paliwem w 904 gospodarstwach domowych jest drewno, a w 502 węgiel. 102 gospodarstwa domowe wykorzystują energię elektryczną, jako ogrzewanie, a 18 olej opałowy. 6.2. System gazowniczy Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 250mm Krobia - Szczecin, którym przesyłany jest gaz ziemny ze złóż w rejonie Ostrowa Wlkp. do Szczecina oraz odgałęzienie w kierunku Złocieńca. Działa tez stacja redukcyjno-pompująca w Mirosławcu. Biegnący na terenie gminy gazociąg średniego ciśnienia doprowadza gaz do 4 stacji redukcyjnych o przepustowościach od 300 do 1200 m3 mn/h. Aktualnie jedynie mieszkańcy Mirosławca i Mirosławca Górnego korzystają z zasilania gazem przewodowym. Pozostali mieszkańcy korzystają z gazu w butlach. Miasto Mirosławiec zgazyfikowane jest w 98%, natomiast poziom gazyfikacji całej gminy wynosi 51%. Gaz na terenie Gminy Mirosławiec dostarczany jest przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Sieć gazownicza zaopatruje w gaz: • osoby indywidualne, • podmioty indywidualne, • lokalne kotłowanie. 31 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 142 Tabela 20. Struktura sieci gazowej terenie gminy Mirosławiec w 2014r. Wskaźnik Długość czynnej sieci ogółem [m] Długość czynnej sieci rozdzielczej [m] Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych [szt.] Odbiorcy gazu [gosp. domowe] Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem [gosp. domowe] Ludność korzystająca z sieci gazowej [osoba] Ludność korzystająca z sieci w % ludności gminy Sieć rozdzielcza na 100 km2 Źródło: www.stat.gov.pl: Bank Danych Lokalnych GUS 2014r. Obszar gminy 41 849 22001 320 816,0 83,0 2 818,0 51,0 10,8 Poniżej znajdują się wskaźniki dotyczące zużycia gazu na terenie Gminy Mirosławiec. Tabela 21. Wielkość zużycia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec w latach 2013 i 2014 Opis Odbiorcy domowi Pozostali Razem Zużycie gazu (m3) w 2013 181 600 657 500 839 100 Zużycie gazu (m3) w 2014 801 700 1 114 500 1 916 200 Źródło: PGNiG, grudzień 2015 r. 6.3. System elektroenergetyczny Teren Gminy Mirosławiec pod względem sieci elektroenergetycznej głównie obsługuje Enea S.A. w Poznaniu. W gminie Mirosławiec od końca 2013 r. zapewnione jest dwustronne zasilanie linią energetyczną 110 kV. Moc Głównego Punktu Zasilającego w gminie wynosi 2x2,5 MW, który został zmodernizowany i rozbudowany wraz z liniami przesyłowymi 110 kV przyłączonymi do sieci sąsiedniego operatora Energa w GPZ Czaplinek i Kalisz Pomorski, dzięki czemu zapewniono stabilność dostaw energii na potrzeby zakładów produkcyjnych i samych mieszkańców. W Mirosławcu znajduje się: • 79 stacji transformatorowych o mocy 15/0,4 kV, • rozdzielnia sieciowa SN/SN 15/15kV, • linie kablowe i napowietrzne 15 i 0,4 kV. Udział gospodarstw domowych przyłączonych do sieci elektrycznej w stosunku do ogólnej liczby gospodarstw domowych w gminie sięga 100%, więc obecnie istniejąca sieć elektroenergetyczna zabezpiecza potrzeby mieszkańców. Poniżej znajduje się tabela przedstawiająca zużycie energii elektrycznej w miastach w Gminie Mirosławiec. 32 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 143 Tabela 22. Zużycie energii elektrycznej o niskim napięciu w miastach w Gminie Mirosławiec Energia elektryczna w gospodarstwach domowych w miastach Odbiorcy energii elektrycznej na niskim szt. napięciu zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu MWh 2013 2014 1 562 1587 2300 2256 Źródło: www.stat.gov.pl Bank Danych Lokalnych GUS Znaczna rezerwa mocy transformatorów pozwala na zabezpieczenie potrzeb rozwojowych obszaru i ewentualny rozwój lub możliwość przyłączenia nowych źródeł wytwórczych, w tym obiektów i instalacji wykorzystujących OZE. Z powodu uwarunkowań lokalizacyjnych – strefy intensywnego ruchu lotniczego rozwój odnawialnych źródeł energii w formie turbin wiatrowych jest mocno ograniczony dla obszaru gminy Mirosławiec. 6.4. Systemy lokalne i indywidualne oparte na paliwie stałym Na podstawie badań wykonanych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec można oszacować, iż ogrzewanie paliwem stałym stosuje ponad 66% mieszkańców. Poniżej zamieszczono diagram udziału poszczególnych paliw stałych zestawionych z pozostałymi źródłami. Struktura paliw wykorzystywanych do celów grzewczych na terenie Gminy Mirosławiec drewno węgiel pozostałe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016-2020 Zestawiono również w tabeli paliwa stałe takie jak węgiel i drewno wykorzystywane do celów grzewczych na terenie Gminy Mirosławiec. 33 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 144 Tabela 23. Struktura wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych na terenie Gminy Mirosławiec - Gospodarstwa domowe Gospodarstwa domowe Wyszczególnienie Ogrzewanie indywidualne, w tym: węgiel szt. % 1 526 71,78% 502 23,61% drewno 904 42,52% Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020 6.5. Systemy lokalne i indywidualne oparte na paliwie gazowym i olejowym Na podstawie badań wykonanych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec można oszacować iż ogrzewanie paliwem gazowym stosuje około 30%, a olejowym niespełna 1% mieszkańców. Poniżej zamieszczono diagram udziału ogrzewania paliwami gazowym i olejowymi zestawionych z pozostałymi źródłami. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016-2020 W tabeli poniżej zestawiono paliwo gazowe i olejowe wykorzystywane do celów grzewczych na terenie Gminy Mirosławiec. 34 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 145 Tabela 24. Struktura wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych na terenie Gminy Mirosławiec - gospodarstwa domowe Gospodarstwa domowe Wyszczególnienie szt. % Sieć gazownicza, w tym: 600 28,22% ogrzewanie indywidualne 80 3,76% ogrzewanie sieciowe (lokalne kotłownie) 520 24,46% Inne ogrzewanie indywidualne, w tym: 1 526 71,78% olej opałowy 18 0,85% Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020 6.6. Stan środowiska w gminie Mirosławiec Oceniając jakość powietrza można stwierdzić, że gmina Mirosławiec należy do jednych z najczystszych w Polsce, aczkolwiek istotny problem stanowią ponadnormatywne stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle benzo(a)pirenu występujące w sezonie grzewczym w obszarze miasta Mirosławiec (podobnie jak w innych miastach Polski). W stężeniach przeważa emisja z ogrzewania indywidualnego, której główną jest niska emisja pochodząca ze spalania złej jakości paliw w gospodarstwach domowych. Przekroczenia stężeń benzo(a)pirenu dotyczą przede wszystkim terenów większych miast w województwie zachodniopomorskim, w tym obszaru miasta Mirosławiec. Obszar przekroczonego poziomu docelowego B(a)P/rok dotyczy samego miasta Mirosławiec, a wartości zostały przedstawione w tabeli poniżej. Tabela 25 Obszar przekroczonego poziomu docelowego B(a)P w obszarze miasta Mirosławiec w 2011r. Emisja łączna w obszarze [Mg/rok]* Powierzchnia przekroczeń [km2 ] Liczba ludności [w obszarze przekroczeń] Wartość z obliczeń [µg/m3 ]** Wartość z pomiaru [µg/m3 ]** Brak stacji pomiarowej w obszarze 4,13 Mg/rok 1,93 2333 1,71 * kg/rok dla B(a)P; ** ng/m3 dla B(a)P Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016-2020 Obszar przekroczeń o kodzie: Zp11sZpB(a)Pa45 zlokalizowany na terenie miasta Mirosławiec zajmuje powierzchnię 193 ha i zamieszkiwany jest przez ok. 2,3 tys. osób. Ma charakter miejski i emitowany roczny ładunek B(a)P ze wszystkich typów źródeł wynosi 4,1 kg, a stężenia średnie roczne osiągają maksymalnie 1,7 ng/m3, gdzie w stężeniach przeważa emisja z ogrzewania indywidualnego. 35 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 146 Rysunek 1. Obszar przekroczeń poziomu docelowego B(a)P rok Zp11sZpB(a)Pa45 w strefie zachodniopomorskiej w 2011 r. w strefie miejskiej Mirosławiec Źródło: Program Ochrony Powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, tj. aglomeracji szczecińskiej, miasta Koszalin, strefy zachodniopomorskiej – Tom II Strefa Zachodniopomorska Emisja powierzchniowa na terenie miasta Mirosławiec, jest związana głównie z ogrzewaniem mieszkań w sektorze komunalno-bytowym. Emisja pyłu PM10, charakteryzująca się tu największym udziałem procentowym w emisji powierzchniowej, pochodzi z niskich emitorów odprowadzających produkty spalania z domowych palenisk i lokalnych kotłowni węglowych. Spora liczba emitorów oraz fakt, że wyprowadzanie spalin następuje z kominów o niewielkiej wysokości powodują, że zjawisko to może być bardzo uciążliwe. Stara zabudowa w centrum miasta ma charakter zwarty, co utrudnia proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Prowadzi to do kumulowania się zanieczyszczeń na stosunkowo niewielkim obszarze, o dużej gęstości zaludnienia. w rocznych ocenach jakości powietrza, jak również w obowiązujących na obszarze gminy Mirosławiec programach ochrony powietrza, jako główną przyczynę występowania ponadnormatywnych stężeń pyłu PM10 wskazana została niska emisja pochodząca z sektora komunalnego. Dwutlenek azotu oraz tlenek węgla jest zanieczyszczeniem, którego głównym źródłem w obszarach miejskich są spaliny samochodowe. Najwyższe stężenie NO2 i CO w Mirosławcu odnotowano w pobliżu drogi krajowej nr 10 oraz drogi wojewódzkiej nr 177. W stężeniach tlenku węgla w powietrzu znaczny jest również udział emisji z przemysłu oraz ogrzewania mieszkań. Znaczna część gospodarstw domowych w Mirosławcu w dalszym ciągu ogrzewa swoje domy za pomocą pieców węglowych lub przy wykorzystaniu paliw tradycyjnych 36 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 147 kopalnych – głównie dotyczy to budownictwa jednorodzinnego oraz wielorodzinnego podłączonego do lokalnych kotłowni osiedlowych. Ilość funkcjonujących instalacji produkujących energię ze źródeł odnawialnych jest wciąż niewystarczająca. Dla pozostałych substancji zanieczyszczających powietrze w mieście Mirosławiec nie zarejestrowano przekroczeń standardów jakości powietrza. 7. Zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – stan obecny 7.1. Opis metodologii Określenie poziomu bazowego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe zostało przeprowadzone w ramach inwentaryzacji źródeł emisji dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych, przeprowadzonej w związku z opracowaniem planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec. W inwentaryzacji wykorzystane zostały dwie metodologie pozyskiwania danych: 1) Metoda „bottom-up” („dane oddolne”) – polega na zbieraniu danych u źródła. Każda jednostka podlegająca inwentaryzacji podaje dane (przy pomocy ankiety), które później agreguje się w taki sposób, aby dane były reprezentatywne dla większej populacji lub obszaru. Przeprowadzono szeroko zakrojoną ankietyzację wśród mieszkańców (użytkowników indywidualnych źródeł ciepła), wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, zarządców budynków użyteczności publicznej oraz przedsiębiorców. 2) Metoda „top-down” („dane odgórne”) – polega na pozyskiwaniu zagregowanych danych dla większej jednostki obszaru lub populacji (np. od przedsiębiorstw energetycznych). Jakość danych jest wtedy lepsza, ponieważ jest mała ilość źródeł danych. Jeżeli zagregowane dane nie są reprezentatywne dla danego obszaru lub populacji, należy tak je przekształcić, aby jak najwierniej obrazowały zaistniałą sytuację. W ramach stosowania tej metody, zgromadzono dane: • od przedsiębiorstw energetycznych – dane dotyczące zużycia gazu i energii elektrycznej; • z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie – dane dotyczące zużycia paliw w kotłowniach. ANKIETYZACJA Opracowane zostały trzy rodzaje ankiet: 1. ankiety dla mieszkańców, 2. ankiety dla przedsiębiorców, 3. ankiety dla jednostek użyteczności publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Ankietyzacja mieszkańców Ankietyzacja została poprzedzona działaniami informacyjno – promocyjnymi, które zostały opisane powyżej. Ponadto w przypadku zabudowy mieszkaniowej rozproszonej zostali zaangażowani pracownicy jednostek publicznych głównie szkoły podstawowej (przekazanie ankiet do wypełnienia 37 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 148 podczas wizyty rodziców w szkole) sołtysi oraz szeregowi pracownicy Urzędu Miejskiego w celu rozprowadzenia pojedynczych ankiet. Każdy z mieszkańców miał możliwość wypełnienia ankiety: • on- line za pośrednictwem strony http://miroslawiec.pgn-online.pl/ • wydruku ankiety PDF oraz przekazania wypełnionej do Urzędu Gminy, sołtysowi swojej miejscowości, lub skanem na wskazanego w ankiecie maila. Ankietyzacja przedsiębiorców W celu dotarcia do jak największej liczby przedsiębiorców została stworzona baza największych przedsiębiorstw na terenie gminy. Do każdego z przedsiębiorstw został wysłana informacją o tworzonym PGN, celu ankietyzacji oraz z prośbą o wypełnienie ankiety. Do ankiet zostały również dołączone formularze zgłaszania inwestycji z zakresu niskiej emisji. Do każdego z przedsiębiorstw został wykonany telefon, informujący o przesłanej wiadomości i wraz z niezbędnymi informacjami. Skuteczność okazała się zadawalając biorąc pod uwagę strukturę lokalnych przedsiębiorców. Pozostali przedsiębiorcy nie wykazali chęci udziału w opracowywaniu bazy emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy. Ankietyzacja jednostek użyteczności publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Ankietyzacja jednostek użyteczności publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych została poprzedzona spotkaniem informacyjnym. Ponadto, do każdej takiej jednostki została wysłana mailem prośba o wypełnienie ankiety dla obiektów zarządzanych/użytkowanych przez te jednostki. Do każdej jednostki został wykonany również telefon, z informacją o mailu oraz celu prowadzenia ankietyzacji. Po dokonaniu analizy uzyskano bardzo dobry wynik pozyskanych danych od tych podmiotów tj. w przypadku spółdzielni zostały pozyskane informacje od wszystkich istniejących, większość dużych wspólnot wypełniła ankiety i dostarczyła informacji oraz uzyskano pełne dane odnośnie zasobów i budynków komunalnych. WYKORZYSTANE ŹRÓDŁA DANYCH Budynki mieszkalne Dane dotyczące zużycia nośników energii pierwotnej w celach grzewczych oraz do podgrzewania ciepłej wody w budynkach mieszkalnych pochodzą z następujących źródeł: • ankiety skierowane do mieszkańców; • ankiety skierowane do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz do zarządców nieruchomościami; • dane dotyczące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie; • dane statystyczne dotyczące zużycia gazu sieciowego w gospodarstwach domowych na terenie gminy Mirosławiec; • dane z firmy PGNiG S.A. dotyczące zużycia gazu na terenie gminy Mirosławiec; • dane statystyczne dotyczące zużycia energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe. 38 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 149 Budynki niemieszkalne Dane dotyczące zużycia nośników energii pierwotnej w celach grzewczych oraz do podgrzewania ciepłej wody w budynkach niemieszkalnych pochodzą z następujących źródeł: • ankiety skierowane do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz do zarządców nieruchomościami; • dane dotyczące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie; • dane z firmy PGNiG S.A. dotyczące zużycia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec • dane z zakładów energetycznych dotyczące zużycia energii elektrycznej Przemysł i usługi Zużycie paliw do celów grzewczych w sektorze przemysłowym i usługowym na emisję CO2 oszacowano w oparciu o następujące dane: • ankiety skierowane do przedsiębiorców, • dane dotyczące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie, • dane z firmy PGNiG S.A. dotyczące zużycia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec, • dane z zakładów energetycznych dotyczące zużycia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec. 7.2. Bilans energetyczny wraz ze strukturą zużycia paliw (inwentaryzacja odbiorców energii) 7.2.1. Budynki mieszkalne Większość danych, jakie zostały uzyskane w wyniku ankietyzacji pochodzą przede wszystkim od zarządców nieruchomości, spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych i zarządu budynków komunalnych oraz od lokalnego operatora sieci ciepłowniczej i ankiet skierowanych do mieszkańców. Łącznie zebrano 234 poprawnie wypełnionych ankiet. Przy łącznej liczbie mieszkań i domków jednorodzinnych na poziomie 2 126 szt. oznacza to pokrycie całej zbiorowości na poziomie 11%. Poniższa tabela przedstawia strukturę zgromadzonych ankiet pod względem rodzaju lokalu (mieszkanie w budynku wielorodzinnym, dom jednorodzinny). Tabela 26. Struktura zgromadzonych ankiet pod względem rodzaju lokalu Liczba ankiet wypełnionych prawidłowo Dom jednorodzinny Mieszkanie w budynku wielorodzinnym Razem Razem szt. 105 % 45% Mirosławiec szt. % 72 58% 129 234 55% - 53 125 42% - Reszta szt. 33 % 30% 76 109 70% - Poniższa tabela przedstawia szczegółowe dane dotyczące zebranej próby statystycznej oraz dane dotyczące budynków mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec z zasobów Banku Danych Lokalnych GUS. 39 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 150 Tabela 27. Szczegółowe dane dotyczące zebranej próby statystycznej oraz dane dotyczące budynków mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec z zasobów Banku Danych Lokalnych GUS. Wyszczególnienie Wartość 20 858,89 13 623,81 7 235,08 14% Łączna powierzchnia użytkowa ankietowanych budynków, w tym: dom jednorodzinny mieszkanie w budynku wielorodzinnym procentowe pokrycie całej zbiorowości 2 126 1 051 1 075 148 204 78 020 70 184 Liczba mieszkań i domków jednorodzinnych, w tym: Miasto Mirosławiec obszar wiejski Powierzchnia użytkowa mieszkań i domków jednorodzinnych miasto Mirosławiec obszar wiejski Budynki mieszkalne w Gminie w tym: miasto Mirosławiec obszar wiejski 865 469 396 Na podstawie badań ankietowych oraz dostępnych danych statystycznych, określono strukturę gospodarstw domowych względem rodzaju ogrzewania. Poniższa tabela przedstawia strukturę gospodarstw domowych w gminie Mirosławiec pod względem rodzaju ogrzewania oraz paliwa używanego w celach grzewczych. Tabela 28. Struktura gospodarstw domowych w gminie Mirosławiec pod względem rodzaju ogrzewania oraz paliwa używanego w celach grzewczych. Wyszczególnienie Wartość Liczba mieszkań i domków jednorodzinnych, w tym: 2 126 Ogrzewanie indywidualne (przeważające): 1606 Gaz 80 Węgiel 502 Drewno 904 Olej opałowy 18 Energia elektryczna 102 Ciepło sieciowe, w tym: Gaz 520 40 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 151 W analizie wskaźników emisji dwutlenku węgla zostały wzięte pod uwagę dany pozyskane z Urzędu Statystycznego (Baza Danych Lokalnych) oraz dane dot. zużycia paliw od operatorów energii i gazu. Na podstawie powyższych danych oraz danych pozyskanych od instytucji zewnętrznych obliczono łączne zużycie paliw do celów grzewczych w budynkach mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec. Poniższa tabela przedstawia podsumowanie obliczeń. Tabela 29. Zużycie paliw kopalnych do produkcji ciepła w budynkach mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec Zużycie do celów grzewczych paliw kopalnych Jednostka Łączne zużycie w 2013 roku tys. m3 181,6 Mg 860,94 MWh 243,94 Olej opałowy Mg 31,76 Drewno Mg 10 572,12 Gaz Węgiel Energia elektryczna 7.2.2. Budynki użyteczności publicznej Obiekty użyteczności publicznej to jednostki lub budynki funkcjonujące w ramach jednostki samorządu terytorialnego oraz instytucje lub służby zapewniające podstawowy system bezpieczeństwa publicznego. Pozostałe budynki i instytucje związane są z usługami o charakterze publicznym. Tabela 30. Wykaz budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec Instytucja Budynek po byłej Przychodni Zdrowia Urząd Miejski w Mirosławcu Bank Spółdzielczy w Złotowie oddział w Mirosławcu Urząd Pocztowy Filia Urzędu Pocztowego Ochotnicza Straż Pożarna - Remizy Posterunek Policji Biblioteka Publiczna Zespół Szkół w Mirosławcu Zespół Szkół w Piecniku Samorządowe Przedszkole „Słoneczko” Adres (ulica, kod pocztowy, miejscowość) ul. Polna 23; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 26; 78-650 Mirosławiec ul. Sprzymierzonych 26; 78-650 Mirosławiec Osiedle XXX – Lecia LLP 4; 78-600 Mirosławiec ul. Sprzymierzonych 34; 78-650 Mirosławiec, Piecnik 37, Bronikowo 40 A ul. Wolności 37; 78-650 Mirosławiec ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec ul. Wolności 21; 78-650 Mirosławiec Piecnik 8; 78-650 Mirosławiec ul. Zamkowa 10; 78-650 Mirosławiec 41 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 152 Instytucja Ośrodek Kultury Świetlice wiejskie Świetlica miejska Kaplica Cmentarna Adres (ulica, kod pocztowy, miejscowość) ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Hanki; Jabłonowo; Piecnik; Jadwiżyn; Orle; Próchnowo; Bronikowo; Łowicz Wałecki Ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec, 78-651 Mirosławiec Górny 78-650 Mirosławiec Wszystkie budynki użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec stosują ogrzewanie gazowe. Łączne zużycie gazu w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Mirosławiec wyniosło 219,17 tys. m3 w roku 2013. 7.2.3. Budynki produkcyjno-usługowe i handlowe Dane dotyczące zużycia źródeł emisji pierwotnej dla usług i przemysłu obliczono głównie w oparciu o dane pochodzące z Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego (Wojewódzki Bank Zanieczyszczeń Środowiska - Dane za rok 2013). W wyniku ankietyzacji nie udało się pozyskać miarodajnych danych dot. zużycia paliw do produkcji ciepła w sektorze przemysłu i usług. Przyjęto, zatem zużycie paliw z WIOŚ i z listy jednostek wyodrębniono podmioty z obszaru usług i przemysłu. W grupie tej nie uwzględniono małych przedsiębiorstw, których działalność jest prowadzona w lokalach mieszkalnych, zakładając, że mieszkania wykazano w grupie opisanej w rozdziale 8.2.1. Dla niniejszej analizy założono również, że większość firm ma charakter lokalny i prowadzi swoją działalność na terenie gminy Mirosławiec lub ich funkcjonowanie bezpośrednie wpływa na stan środowiska gminy. Dodatkowo uzyskano dane z PGNiG w zakresie zużycia gazu dla podmiotów gospodarczych. Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące ilości zużytego paliwa do celów grzewczych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych i usługowych w gminie Mirosławiec. Tabela 31. Ilości zużytego paliwa do celów grzewczych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych i usługowych w gminie Mirosławiec. Zużycie do celów grzewczych paliw kopalnych Jednostka Łączne zużycie w 2013 roku tys. m3 438,33 Węgiel Mg 642,39 Drewno Mg 190,89 Olej opałowy Mg 259,01 Gaz 42 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 153 7.3. Łączne zużycie energii elektrycznej i cieplnej Poniższa tabela przedstawia łączne zużycie energii cieplnej na terenie gminy Mirosławiec. Tabela 32. Struktura wytwarzania ciepła na terenie Gminy Mirosławiec Ilość zużytej energii pierwotnej Wyszczególnienie MWh % Według rodzajów ogrzewania Ogrzewanie indywidualne 53 745,60 78,86% Ogrzewanie sieciowe 14 408,55 21,14% Razem 68 154,15 100,00% Według rodzajów odbiorców Mieszkańcy 53 745,60 79% Budynki użyteczności publicznej 2 190,45 3% Przedsiębiorstwa 12 218,10 18% Razem 68 154,15 100,00% Według użytego paliwa Gaz 8 386,34 12,30% Węgiel 9 638,02 14,14% Olej opałowy 3 246,15 4,76% Drewno 46 639,71 68,43% 243,94 0,36% 68 154,15 100,00% Energia elektryczna Razem Według danych z zakładów energetycznych (firma ENEA S.A.) na terenie Gminy Mirosławiec w roku 2013 zużyto łącznie: • • 1984 MWh energii elektrycznej średniego napięcia; 4 900 MWh energii elektrycznej niskiego napięcia, z czego zużycie w gospodarstwach domowych wyniosło 3 312 MWh. W roku 2014 natomiast zużyto łącznie: • • 1982 MWh energii elektrycznej średniego napięcia; 4 875 MWh energii elektrycznej niskiego napięcia, z czego zużycie w gospodarstwach domowych wyniosło 3 264 MWh. 7.4. Struktura paliw zużytych do produkcji ciepła na terenie gminy Poniższa tabela przedstawia strukturę paliw zużytych do produkcji ciepła na terenie gminy Mirosławiec. 43 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 154 Tabela 33. Struktura paliw zużytych do produkcji ciepła na terenie gminy Mirosławiec. Wyszczególnienie Gaz Węgiel Olej opałowy Drewno jednostka tys. m3 Mg Mg Mg 2013 839,1 1 503,33 290,77 10 763,01 8. Prognoza zmian w zapotrzebowaniu na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do roku 2030 8.1. Założenia prognoz zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i gaz W oparciu o: • plan rozwoju społeczno-gospodarczego miasta, • plany przedsiębiorstw energetycznych, • prognozy dotyczące znaczących grup użytkowników energii, • aktualne programy rozwoju społeczno-gospodarczego państwa, 8.2. Opis przyjętej metodologii – założenia ogólne Prognozę zmian w zaopatrzeniu w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oparto na: • Polityce energetycznej Polski do roku 2030; • Prognozie demograficznej Polski na lata 2014-2050; • prognozie wzrostu gospodarczego Polski zawartego w opracowaniu „Warianty rozwoju gospodarczego Polski” opracowanych dla potrzeb Wytycznych w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata 2014-2020; • aktualnych trendach rozwojowych gminy oraz planach inwestycyjnych związanych z zapotrzebowaniem na ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe (inwestycje w zakresie termomodernizacji, odnawialnych źródeł energii, itp.) Prognozę opracowano w 2 wariantach: 1) Scenariusz optymalny – zakładający: • Realizację większości inwestycji objętych planem inwestycyjnym w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej; • Stopniowy wzrost udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym gminy; • Stopniową likwidację kotłów opalanych węglem lub drewnem i zastępowanie ich ogrzewaniem gazowym bądź innym ogrzewaniem bardziej przyjaznym dla środowiska; • Stopniowy wzrost świadomości mieszkańców w zakresie wpływu systemów grzewczych oraz zużycia energii elektrycznej na klimat, skutkujące wyższą oszczędnością w zużycie energii oraz większym zainteresowaniem OZE. 2) Scenariusz zaniechania – zakładający: • Realizację jedynie części inwestycji objętych planem inwestycyjnym w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej; • Mniejszy niż w scenariuszu optymalnym wzrost udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym gminy; 44 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 155 • Wolniejsze tempo i mniejszy zakres zastępowania kotłów opalanych węglem lub drewnem i zastępowanie ich ogrzewaniem gazowym bądź innym ogrzewaniem bardziej przyjaznym dla środowiska. Scenariusze te różnią się zarówno pod względem łącznego popytu na energię cieplną i elektryczną jak też strukturą paliw zużytych do produkcji ciepła na terenie gminy. W obu scenariuszach uwzględniono również zmiany klimatyczne skutkujące stopniowym spadkiem zapotrzebowania na ciepło do celów grzewczych. Przyjęto scenariusz pośredni, zgodnie z projektem KLLIMADA (scenariusz SRES A1B). 8.3. Prognoza bilansu energetycznego wraz ze strukturą paliw – scenariusz optymalny MIESZKAŃCY W prognozie zapotrzebowania na ciepło i energię elektryczną dla mieszkańców wzięto pod uwagę: • prognozę demograficzną; • zmiany zużycia energii elektrycznej i cieplnej w przeliczeniu na 1 mieszkańca, spowodowane: wzrostem zamożności mieszkańców, zmianami klimatycznymi, wzrostem świadomości ekologicznej oraz innymi czynnikami mającymi wpływ na zmianę jednostkowego popytu na energię. Poniższa tabela przedstawia Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród mieszkańców w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w wariancie optymalnym. Tabela 34. Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród mieszkańców w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w wariancie optymalnym. Wyszczególnienie 2014 2015 2016 2017 2018 0,9965 1,0015 0,9963 1,0012 0,9962 1,0010 0,9961 1,0009 Współczynniki zmiany liczby ludności obszar miejski obszar wiejski Ludność ogółem, w tym: 5530 5 523 5 515 5 506 5 496 Obszar miejski 3040 3029 3018 3006 2994 Obszar wiejski 2490 2494 2497 2500 2502 102 104,0 106,1 108,2 100 99 98,0 97,0 2084 2123,0 2162,3 2202,0 2241,9 53745,6 53677,6 53063,8 52447,5 51828,7 Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zużycie energii cieplnej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh/rok] Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh/rok] 100 100 45 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 156 2019 2020 2021 2022 2023 obszar wiejski 0,9960 1,0009 0,9959 1,0008 0,9957 1,0007 0,9956 1,0005 0,9954 1,0004 Ludność ogółem, w tym: 5 486 5 476 5 465 5 453 5 440 Obszar miejski 2982 2970 2957 2944 2930 Obszar wiejski 2504 2506 2508 2509 2510 110,4 112,6 114,9 117,2 119,5 96,1 95,1 94,1 93,2 92,3 2282,6 2324,0 2365,7 2407,7 2450,0 51217,0 50612,4 50005,7 49396,9 48786,3 2024 2025 2026 2027 2028 obszar wiejski 0,9952 1,0002 0,9950 1,0001 0,9948 0,9999 0,9947 0,9997 0,9945 0,9994 Ludność ogółem, w tym: 5 427 5 413 5 398 5 382 5 365 Obszar miejski 2916 2902 2887 2872 2856 Obszar wiejski 2511 2511 2511 2510 2509 Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zużycie energii cieplnej na 1 mieszkańca (2014 = 100) 121,9 124,3 126,8 129,4 131,9 91,4 90,4 89,5 88,6 87,8 2493,1 2536,4 2579,9 2623,7 2667,7 48183,1 47578,2 46971,9 46364,3 45755,7 Wyszczególnienie Współczynniki zmiany liczby ludności obszar miejski Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zużycie energii cieplnej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh/rok] Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh/rok] Wyszczególnienie Współczynniki zmiany liczby ludności obszar miejski Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh/rok] Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh/rok] 46 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 157 2029 2030 2031 obszar wiejski 0,9943 0,9992 0,9941 0,9990 0,9938 0,9987 Ludność ogółem, w tym: 5 347 5 327 5 307 Obszar miejski 2840 2823 2806 Obszar wiejski 2507 2504 2501 Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zużycie energii cieplnej na 1 mieszkańca (2014 = 100) 134,6 137,3 140,0 86,9 86,0 85,1 Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh/rok] 2712,0 2755,9 2800,4 Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh/rok] 45146,1 44527,5 43916,7 Wyszczególnienie Współczynniki zmiany liczby ludności obszar miejski W wariancie optymalnym przewiduje się wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną o 32,2% oraz spadek zapotrzebowania na energię cieplną o 17,2% w latach 2014-2031. PRZEMYSŁ I USŁUGI Poniższa tabela przedstawia Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród przedsiębiorstw w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w wariancie optymalnym. Tabela 35. Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród przedsiębiorstw w latach 20142031 w gminie Mirosławiec w wariancie optymalnym. Wyszczególnienie 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Łączna wartość dodana sfery gospodarczej gminy Mirosławiec (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia cieplna (2014 = 100) 100 103,4 107,33 111,52 115,98 120,50 100,00 99,00 98,00 97,00 96,00 95,00 Energochłonność PKB - energia elektryczna (2014 = 100) 100,00 98,00 96,04 94,12 92,24 90,39 Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh] 3095,6 3136,8 3190,9 3249,1 3311,4 3371,8 Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh] 12218,1 12507,2 12851,3 13216,3 13603,2 13986,5 2020 2021 2022 2023 2024 2025 125,08 129,83 134,76 139,89 145,20 150,72 94,00 93,00 92,00 91,00 90,00 89,00 Wyszczególnienie Łączna wartość dodana sfery gospodarczej gminy Mirosławiec (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia cieplna (2014 = 100) 47 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 158 Energochłonność PKB - energia elektryczna (2014 = 100) 88,58 86,81 85,08 83,37 81,71 80,07 Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh] 3429,9 3489,0 3549,2 3610,4 3672,6 3735,9 Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh] 14365,2 14752,4 15148,4 15553,1 15966,7 16389,3 2026 2027 2028 2029 2030 2031 156,45 162,39 168,56 174,97 181,62 187,97 88,00 87,00 86,00 85,00 84,00 84,00 Energochłonność PKB - energia elektryczna (2014 = 100) 78,47 76,90 75,36 73,86 72,38 72,38 Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh] 3800,3 3865,8 3932,5 4000,3 4069,3 4211,7 Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh] 16820,9 17261,7 17711,7 18171,0 18639,6 19292,0 Wyszczególnienie Łączna wartość dodana sfery gospodarczej gminy Mirosławiec (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia cieplna (2014 = 100) W wariancie optymalnym przewiduje się wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną o 31,4%, a na energię cieplną - o 52,6% w latach 2014-2031. PODMIOTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Poniższa tabela przedstawia Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród podmiotów użyteczności publicznej w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w wariancie optymalnym. Rok Zużycie energii elektrycznej [MWh] Zużycie energii cieplnej [MWh] Zużycie energii elektrycznej [rok 2014 = 100] Zużycie energii cieplnej [rok 2014 = 100] Tabela 36. Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród podmiotów użyteczności publicznej w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w wariancie optymalnym. 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 483,30 492,97 502,83 512,88 523,14 533,60 544,27 2190,45 2190,45 2168,55 2146,86 2125,39 2104,14 2083,10 100 102 104,04 106,121 108,243 110,408 112,616 100 100 99 98,01 97,0299 96,0596 95,099 48 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 159 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 555,16 566,26 577,59 589,14 600,92 612,94 625,20 637,70 650,46 663,47 676,74 2062,27 2041,64 2021,23 2001,01 1981,00 1961,19 1941,58 1922,17 1902,94 1883,91 1865,08 114,869 117,166 119,509 121,899 124,337 126,824 129,361 131,948 134,587 137,279 140,024 94,148 93,2065 92,2745 91,3517 90,4382 89,5338 88,6385 87,7521 86,8746 86,0058 85,1458 Poniższa tabela przedstawia prognozę zmian w popycie na energię elektryczną i cieplną ogółem w gminie Mirosławiec w latach 2014-2031. Rok Zużycie energii elektrycznej [MWh] Zużycie energii cieplnej [MWh] Zużycie energii elektrycznej [rok 2014 = 100] Zużycie energii cieplnej [rok 2014 = 100] Tabela 37. Prognoza zmian w popycie na energię elektryczną i cieplną ogółem w gminie Mirosławiec w latach 2014-2031. 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 5 662,90 5 752,79 5 856,05 5 963,89 6 076,49 6 187,97 6 298,18 6 409,91 6 523,18 6 637,99 6 754,82 6 873,22 6 993,20 7 114,78 7 237,95 7 362,72 7 488,59 7 688,85 68 154,15 68 375,20 68 083,68 67 810,58 67 557,28 67 307,68 67 060,71 66 820,35 66 586,91 66 360,66 66 150,78 65 948,47 65 753,99 65 567,61 65 389,56 65 220,08 65 051,01 65 073,77 100 101,59 103,41 105,32 107,30 109,27 111,22 113,19 115,19 117,22 119,28 121,37 123,49 125,64 127,81 130,02 132,24 135,78 100 100,32 99,90 99,50 99,12 98,76 98,40 98,04 97,70 97,37 97,06 96,76 96,48 96,20 95,94 95,69 95,45 95,48 49 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 160 W scenariuszu optymalnym łączne zapotrzebowanie na energię elektryczną w gminie Mirosławiec, według przyjętych założeń, wzrośnie w analizowanym okresie o 35,78%. Natomiast łączne zapotrzebowanie na energię cieplną spadnie o 4,5%. STRUKTURA PALIW ZUŻYTYCH DO PRODUKCJI CIEPŁA NA TERENIE GMINY Poniższa tabela przedstawia prognozę struktury procentowej udziału poszczególnych paliw (źródeł energii) w bilansie energetycznym gminy Mirosławiec w latach 2014-2031 w wariancie optymalnym. Rok Gaz Węgiel Olej opałowy Drewno Energia elektryczna OZE Tabela 38. Prognoza struktury procentowej udziału poszczególnych paliw (źródeł energii) w bilansie energetycznym gminy Mirosławiec w latach 2014-2031 w wariancie optymalnym 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 12,3% 12,4% 12,6% 12,7% 12,9% 13,0% 13,2% 13,3% 13,5% 13,7% 13,8% 14,0% 14,1% 14,3% 14,5% 14,7% 14,8% 15,0% 14,1% 13,3% 12,5% 11,8% 11,1% 10,4% 9,8% 9,2% 8,7% 8,2% 7,7% 7,2% 6,8% 6,4% 6,0% 5,7% 5,3% 5,0% 4,8% 4,5% 4,3% 4,1% 3,9% 3,7% 3,5% 3,3% 3,2% 3,0% 2,9% 2,7% 2,6% 2,5% 2,3% 2,2% 2,1% 2,0% 68,4% 67,4% 68,0% 68,5% 68,9% 69,2% 69,4% 69,5% 69,5% 69,3% 69,1% 68,7% 68,1% 67,4% 66,5% 65,5% 64,2% 62,6% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,0% 2,0% 2,3% 2,6% 2,9% 3,3% 3,8% 4,3% 4,8% 5,5% 6,2% 7,0% 8,0% 9,1% 10,3% 11,7% 13,2% 15,0% W latach 2014-2031 nastąpi wzrost udziału gazu i odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym gminy. Udział gazu w bilansie energetycznym dla energii cieplnej wzrośnie z 12,3% w roku 2014 do 15% w roku 2031. Odnawialne źródła energii w roku 2031 w wariancie optymalnym 50 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 161 osiągną poziom 15% w bilansie energetycznym gminy Mirosławiec. Jednocześnie spadnie udział węgla, oleju opalowego oraz drewna. Poniższa tabela przedstawia prognozę zużycia paliw do celów grzewczych w latach 2014-2031. Rok Gaz [tys. m3] Węgiel [Mg] Olej opałowy [Mg] Drewno [Mg] Tabela 39. Prognoza zużycia paliw do celów grzewczych w latach 2014-2031 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 839,1 851,7 858,0 864,6 871,5 878,5 885,5 892,7 900,1 907,5 915,3 923,2 931,3 939,5 948,0 956,6 965,4 977,0 1 503,3 1 418,7 1 328,9 1 245,0 1 166,8 1 093,5 1 024,9 960,7 900,5 844,2 791,6 742,4 696,3 653,1 612,7 574,9 539,4 507,6 290,8 277,2 262,3 248,3 235,0 222,5 210,7 199,5 188,9 178,9 169,5 160,5 152,1 144,1 136,6 129,5 122,7 116,7 10 763,0 10 629,3 10 678,1 10 714,1 10 737,4 10 745,4 10 737,5 10 714,0 10 674,1 10 617,2 10 543,6 10 450,6 10 336,9 10 200,5 10 039,5 9 851,3 9 631,9 9 405,7 Zgodnie z przyjętymi założeniami dla wariantu optymalnego, latach 2014-2031 ilość gazu zużytego do celów grzewczych na terenie gminy Mirosławiec wzrośnie o 16,4%. Zużycie pozostałych paliw w analizowanym okresie spadnie. Zużycie węgla spadnie o 66,3%, oleju opałowego o 59,1% zaś drewna – o 12,7%. 51 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 162 8.4. Prognoza bilansu energetycznego wraz ze strukturą paliw – scenariusz zaniechania MIESZKAŃCY Poniższa tabela przedstawia Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród mieszkańców w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w scenariuszu zaniechania. Tabela 40. Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród mieszkańców w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w scenariuszu zaniechania.. 2015 2016 2017 2018 2019 obszar miejski 0,9965 0,9963 0,9962 0,9961 0,9960 obszar wiejski 1,0015 1,0012 1,0010 1,0009 1,0009 Wyszczególnienie 2014 Współczynniki zmiany liczby ludności Ludność ogółem, w tym: 5530 5 523 5 515 5 506 5 496 5 486 Obszar miejski 3040 3029 3018 3006 2994 2982 Obszar wiejski 2490 2494 2497 2500 2502 2504 100 102,8 105,7 108,6 111,7 114,8 100 100 99,8 99,6 99,4 99,2 2084 2139,6 2196,4 2254,2 2313,1 2373,5 53745,6 53677,6 53492,6 53298,5 53095,3 52892,7 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zużycie energii cieplnej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh/rok] Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh/rok] Wyszczególnienie Współczynniki zmiany liczby ludności obszar miejski 0,9959 0,9957 0,9956 0,9954 0,9952 0,9950 obszar wiejski 1,0008 1,0007 1,0005 1,0004 1,0002 1,0001 Ludność ogółem, w tym: 5 476 5 465 5 453 5 440 5 427 5 413 Obszar miejski 2970 2957 2944 2930 2916 2902 Obszar wiejski 2506 2508 2509 2510 2511 2511 Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zużycie energii cieplnej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh/rok] Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh/rok] 118,0 121,3 124,7 128,2 131,8 135,5 99,0 98,8 98,6 98,4 98,2 98,0 2435,5 2498,7 2563,0 2628,5 2695,7 2764,0 52690,7 52479,7 52259,7 52030,9 51802,7 51565,7 52 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 163 2026 2027 2028 2029 2030 2031 obszar miejski 0,9948 0,9947 0,9945 0,9943 0,9941 0,9938 obszar wiejski 0,9999 0,9997 0,9994 0,9992 0,9990 0,9987 Ludność ogółem, w tym: 5 398 5 382 5 365 5 347 5 327 5 307 Obszar miejski 2887 2872 2856 2840 2823 2806 Obszar wiejski 2511 2510 2509 2507 2504 2501 139,3 143,2 147,2 151,3 155,6 159,9 97,8 97,6 97,4 97,2 97,0 96,8 2833,5 2904,2 2976,1 3049,2 3122,8 3198,2 51320,0 51065,5 50802,4 50530,7 50241,0 49952,3 Wyszczególnienie Współczynniki zmiany liczby ludności Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zużycie energii cieplnej na 1 mieszkańca (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh/rok] Zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh/rok] W scenariuszu zaniechania przewiduje się wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną o 53,4% oraz spadek zapotrzebowania na energię cieplną o 7,1% w latach 2014-2031. PRZEMYSŁ I USŁUGI Poniższa tabela przedstawia Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród przedsiębiorstw w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w scenariuszu zaniechania. Tabela 41. Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród przedsiębiorstw w latach 20142031 w gminie Mirosławiec w scenariuszu zaniechania. Wyszczególnienie Łączna wartość dodana sfery gospodarczej gminy Mirosławiec (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia cieplna (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia elektryczna (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh] zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh] 2014 2015 2016 2017 2018 2019 100 103,4 107,33 111,52 115,98 120,50 100,00 99,30 98,60 97,90 97,20 96,50 100,00 98,90 97,81 96,74 95,67 94,62 3095,6 3165,6 3249,8 3339,4 3434,8 3529,5 12218,1 12545,1 12930,0 13338,9 13773,3 14207,4 53 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 164 Wyszczególnienie Łączna wartość dodana sfery gospodarczej gminy Mirosławiec (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia cieplna (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia elektryczna (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh] zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh] Wyszczególnienie Łączna wartość dodana sfery gospodarczej gminy Mirosławiec (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia cieplna (2014 = 100) Energochłonność PKB - energia elektryczna (2014 = 100) Zapotrzebowanie na energię elektryczną [MWh] zapotrzebowanie na energię cieplną [MWh] 2020 2021 2022 2023 2024 2025 125,08 129,83 134,76 139,89 145,20 150,72 95,80 95,10 94,40 93,70 93,00 92,30 93,58 92,55 91,53 90,52 89,53 88,54 3623,3 3719,6 3818,5 3920,0 4024,2 4131,1 14640,3 15085,6 15543,5 16014,6 16498,9 16997,0 2026 2027 2028 2029 2030 2031 156,45 162,39 168,56 174,97 181,62 187,97 91,60 90,90 90,20 89,50 88,80 88,80 87,57 86,61 85,65 84,71 83,78 83,78 4241,0 4353,7 4469,4 4588,2 4710,2 4875,0 17509,1 18035,5 18576,7 19133,0 19704,7 20394,4 W scenariuszu zaniechania przewiduje się wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną o 57,5%, a na energię cieplną - o 66,9% w latach 2014-2031. PODMIOTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Poniższa tabela przedstawia Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród podmiotów użyteczności publicznej w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w scenariuszu zaniechania. Rok Zużycie energii elektrycznej [MWh] Zużycie energii cieplnej [MWh] Zużycie energii elektrycznej [rok 2014 = 100] Zużycie energii cieplnej [rok 2014 = 100] Tabela 42. Zmiany w popycie na energię elektryczną i cieplną wśród podmiotów użyteczności publicznej w latach 2014-2031 w gminie Mirosławiec w scenariuszu zaniechania. 2014 2015 2016 2017 2018 483,30 496,83 510,74 525,04 539,75 2190,45 2190,45 2186,07 2181,70 2177,33 100,0 102,8 105,7 108,6 111,7 100,0 100,0 99,8 99,6 99,4 54 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 165 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 554,86 570,39 586,37 602,78 619,66 637,01 654,85 673,18 692,03 711,41 731,33 751,81 772,86 2172,98 2168,63 2164,30 2159,97 2155,65 2151,34 2147,03 2142,74 2138,45 2134,18 2129,91 2125,65 2121,40 114,8 118,0 121,3 124,7 128,2 131,8 135,5 139,3 143,2 147,2 151,3 155,6 159,9 99,2 99,0 98,8 98,6 98,4 98,2 98,0 97,8 97,6 97,4 97,2 97,0 96,8 Zgodnie z przyjętymi założeniami dla scenariusza zaniechania, zużycie energii elektrycznej w budynkach użyteczności publicznej w latach 2014-2031 wzrośnie o 59,9% a zużycie energii cieplnej spadnie o 3,1%. Poniższa tabela przedstawia prognozę zmian w popycie na energię elektryczną i cieplną ogółem w gminie Mirosławiec w latach 2014-2031. Rok Zużycie energii elektrycznej [MWh] Zużycie energii cieplnej [MWh] Zużycie energii elektrycznej [rok 2014 = 100] Zużycie energii cieplnej [rok 2014 = 100] Tabela 43. Prognoza zmian w popycie na energię elektryczną i cieplną ogółem w gminie Mirosławiec w latach 2014-2031. 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 5 662,90 5 802,11 5 956,90 6 118,61 6 287,59 6 457,85 6 629,21 6 804,67 6 984,28 7 168,15 7 356,84 7 549,97 7 747,64 7 949,93 8 156,92 8 368,71 68 154,15 68 413,10 68 608,68 68 819,10 69 045,90 69 273,04 69 499,59 69 729,53 69 963,23 70 201,07 70 452,97 70 709,75 70 971,80 71 239,52 71 513,32 71 793,61 100 102,46 105,19 108,05 111,03 114,04 117,06 120,16 123,33 126,58 129,91 133,32 136,81 140,39 144,04 147,78 100 100,38 100,67 100,98 101,31 101,64 101,97 102,31 102,65 103,00 103,37 103,75 104,13 104,53 104,93 105,34 55 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 166 2030 2031 8 584,81 8 846,10 72 071,39 72 468,07 151,60 156,21 105,75 106,33 W scenariuszu zaniechania łączne zapotrzebowanie na energię elektryczną w gminie Mirosławiec, według przyjętych założeń, wzrośnie w analizowanym okresie o 51,6%. Natomiast łączne zapotrzebowanie na energię cieplną wzrośnie o 5,75%. STRUKTURA PALIW ZUŻYTYCH DO PRODUKCJI CIEPŁA NA TERENIE GMINY Poniższa tabela przedstawia prognozę struktury procentowej udziału poszczególnych paliw (źródeł energii) w bilansie energetycznym gminy Mirosławiec w latach 2014-2031 w scenariuszu zaniechania. Rok Gaz Węgiel Olej opałowy Drewno Energia elektryczna OZE Tabela 44. Prognoza struktury procentowej udziału poszczególnych paliw (źródeł energii) w bilansie energetycznym gminy Mirosławiec w latach 2014-2031 w scenariuszu zaniechania 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 12,3% 12,4% 12,5% 12,6% 12,7% 12,8% 12,9% 13,0% 13,1% 13,2% 13,3% 13,4% 13,5% 13,6% 13,7% 13,8% 13,9% 14,0% 14,1% 13,9% 13,6% 13,3% 13,0% 12,8% 12,5% 12,3% 12,0% 11,8% 11,5% 11,3% 11,1% 10,8% 10,6% 10,4% 10,2% 10,0% 4,8% 4,5% 4,3% 4,1% 3,9% 3,7% 3,5% 3,3% 3,2% 3,0% 2,9% 2,7% 2,6% 2,5% 2,3% 2,2% 2,1% 2,0% 68,4% 66,9% 67,1% 67,3% 67,5% 67,6% 67,7% 67,7% 67,7% 67,7% 67,6% 67,5% 67,3% 67,1% 66,8% 66,5% 66,1% 65,6% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,00% 2,00% 2,18% 2,38% 2,59% 2,83% 3,08% 3,36% 3,67% 4,00% 4,36% 4,76% 5,19% 5,66% 6,17% 6,73% 7,34% 8,00% W latach 2014-2031 nastąpi wzrost udziału gazu i odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym gminy. Wzrost ten będzie wolniejszy i mniej znaczący niż w scenariuszu optymalnym. Udział gazu w bilansie energetycznym dla energii cieplnej wzrośnie z 12,3% w roku 2014 do 14% w roku 2031. Odnawialne źródła energii w roku 2031 w scenariuszu zaniechania osiągną poziom 8% w 56 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 167 bilansie energetycznym gminy Mirosławiec. Jednocześnie spadnie udział węgla, oleju opalowego oraz drewna. Spadek ten będzie jednak mniej znaczący niż w scenariuszu optymalnym. Poniższa tabela przedstawia prognozę zużycia paliw do celów grzewczych w latach 2014-2031. Rok Gaz [tys. m3] Węgiel [Mg] Olej opałowy [Mg] Drewno [Mg] Tabela 45. Prognoza zużycia paliw do celów grzewczych w latach 2014-2031 w scenariuszu zaniechania 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 839,1 848,7 857,7 866,9 876,4 886,0 895,7 905,5 915,5 925,6 936,0 946,6 957,4 968,4 979,5 990,9 1 002,3 1 015,5 1 503,3 1 478,6 1 452,9 1 428,0 1 403,8 1 380,0 1 356,6 1 333,6 1 311,1 1 289,0 1 267,5 1 246,5 1 225,9 1 205,7 1 185,9 1 166,5 1 147,4 1 130,5 290,8 277,4 264,3 251,9 240,2 229,0 218,3 208,2 198,5 189,3 180,5 172,1 164,2 156,6 149,4 142,5 136,0 129,9 10 763,0 10 555,7 10 622,1 10 685,6 10 746,3 10 801,5 10 850,8 10 894,7 10 932,7 10 964,6 10 991,7 11 011,9 11 024,9 11 030,2 11 027,2 11 015,3 10 992,4 10 976,1 Zgodnie z przyjętymi założeniami dla wariantu optymalnego, latach 2014-2031 ilość gazu zużytego do celów grzewczych na terenie gminy Mirosławiec wzrośnie o 21,0%. Wzrośnie również nieznacznie zużycie drewna – o 2%. Zużycie pozostałych paliw w analizowanym okresie spadnie. Zużycie węgla spadnie o 24,8% a oleju opałowego o 55,3%. 57 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 168 8.5. Ocena możliwości zaspokojenia potrzeb w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną paliwa gazowe do roku 2030. Poniższy wykres przedstawia porównanie prognoz zużycia gazu w obu scenariuszach. Obydwa analizowane scenariusze zakładają wzrost zużycia gazu do celów grzewczych na terenie gminy Mirosławiec. W scenariuszu optymalnym występuje wzrost zużycia gazu do celów grzewczych o 16,4% pomimo spadku łącznego zapotrzebowania na energię cieplną w gminie o 4,5%. W scenariuszu zaniechania natomiast zużycie gazu wzrośnie w analizowanym okresie o 21%. W scenariuszu zaniechania nastąpi większy wzrost zużycia gazu niż w scenariuszu optymalnym pomimo, iż udział gazu w bilansie energetycznym gminy dla energetyki cieplnej będzie w roku 2031 wyższy w scenariuszu optymalnym. Obecna infrastruktura gazowa na terenie gminy Mirosławiec umożliwia dostawy większej ilości gazu. Zaspokojenie rosnących potrzeb na paliwa gazowa na terenie gminy Mirosławiec nie jest zagrożone. Poniższy wykres przedstawia porównanie prognoz zużycia węgla w obu scenariuszach. 58 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 169 Według przyjętych założeń, zużycie węgla w obu scenariuszach spada w analizowanym okresie. W scenariuszu optymalnym przewiduje się spadek zużycia węgla w gminie Mirosławiec do celów grzewczych o 66,2%. W scenariuszu zaniechania zużycie węgla spadnie o 24,8%. Oznacza to, że możliwości zaspokojenia potrzeb na węgiel (przy założeniu braku istotnych zmian po stronie podażowej) w obu scenariuszach nie ulegną pogorszeniu. Poniższy wykres przedstawia porównanie prognoz zużycia oleju opałowego w obu scenariuszach. 59 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 170 Olej opalowy ma marginalny charakter w gminnym systemie grzewczym. Jego udział w bilansie energetycznym wynosił w roku 2014 niecałe 5%. Rozbudowa sieci gazowej w gminie w połączeniu ze wzrostem zainteresowania odnawialnymi źródłami energii spowoduje, że udział oleju opałowego w bilansie energetycznym będzie w obu scenariuszach spadać. W scenariuszu optymalnym zużycie oleju opałowego w analizowanym okresie spadnie o 59,9% zaś w scenariuszu zaniechania – o 55,3%. Oznacza to, że możliwości zaspokojenia potrzeb na olej opalowy (przy założeniu braku istotnych zmian po stronie podażowej) w obu scenariuszach nie ulegną pogorszeniu. Poniższy wykres przedstawia porównanie prognoz zużycia drewna do celów grzewczych w obu scenariuszach. W scenariuszu optymalnym przewiduje się spadek (o 12,7%) zużycia drewna do celów grzewczych. W scenariuszu zaniechania zużycie drewna do celów grzewczych w analizowanym okresie wzrośnie o 2,0%. Nieznaczny wzrost popytu na drewno do celów grzewczych w scenariuszu zaniechania, przy bardzo dużej podaży drewna na terenie gminy daje gwarancję możliwości zaspokojenia popytu na drewno do celów grzewczych, nawet w scenariuszu zaniechania. 60 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 171 9. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych 9.1. Termomodernizacja budynków Termomodernizacja budynku to przedsięwzięcie mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania i zużycia energii cieplnej w danym obiekcie budowlanym. Termomodernizacja pozwala także na zmniejszenie kosztów użytkowania obiektu. Tabela 46. Orientacyjne zmniejszenie kosztów ogrzewania po termomodernizacji Rok oddania budynków do użytku Do 1966 1967-85 1986-92 1993-97 Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię do ogrzewania budynku przed termomodernizacją 240-350 240-280 160-200 120-160 Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię do ogrzewania po termomodernizacji Orientacyjne zmniejszenie kosztów ogrzewania po termomodernizacji (%) 100-300 50-70 50-60 25-50 10-30 Poszczególne roboty termomodernizacyjne przynoszą różne oszczędności. Warto więc przede wszystkim realizować te usprawnienia, które są najbardziej opłacalne, ponieważ najszybciej się zwrócą. Do usprawnień koniecznych i najbardziej efektywnych należą przede wszystkim: ◾modernizacja instalacji c.o. ◾ocieplenie ścian zewnętrznych, ocieplenie dachu lub stropu pod poddaszem, a w budynku niepodpiwniczonym podłogi na gruncie. ◾zaizolowanie rur z ciepłą wodą oraz wprowadzenie dodatkowych usprawnień pozwalających ją oszczędzać, tj. wybór najlepszego z możliwych sposobów przygotowania ciepłej wody, instalacja urządzenia podgrzewającego wodę w miejscu, z którego będzie ona miała najkrótszą drogę do kranu. Dobrym pomysłem jest też zakup i montaż nowoczesnych baterii (termostatycznych, z perlatorem, ogranicznikiem wypływu strumienia wody) pozwalających oszczędzać ciepłą wodę. Tabela 47. Zestawienie prac termomodernizacyjnych i stopień ich opłacalności Rodzaj robót modernizacyjnych Ocieplenie dachu lub stropu pod poddaszem Ocieplenie ścian Wymiana okien Możliwe do uzyskania oszczędności w stosunku do stanu przed modernizacją (%) 5-15 Orientacyjny czas zwrotu poniesionych nakładów (lata) 10-20 10-15 8-12 15-25 6-8 61 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 172 Kompleksowa modernizacja instalacji grzewczej Wprowadzenie automatyki w kotłowni Wymiana kotła 10-20 4-8 5-10 3-5 10-20 6-12 Podstawowym systemem wsparcia finansowego dla prac termomodernizacyjnych, ale i prac remontowych jest Fundusz Termomodernizacji i Remontów, wprowadzony ustawą o wpieraniu termomodernizacji i remontów z dnia 21.11.2008 r. ( Dz.U. 2008 Nr 223 poz. 1459 z późn. zm.). System finansowej pomocy na cele termomodernizacji budynków obejmuje przedsięwzięcia termomodernizacyjne w następujących obiektach: 1. budynki mieszkalne wielorodzinne i jednorodzinne niezależnie od ich formy własności, a więc budynki prywatne, spółdzielcze, wspólnot mieszkaniowych, zakładowe, miejskie i inne, z wyjątkiem budynków jednostek budżetowych, 2. budynki zbiorowego zamieszkania o charakterze socjalnym, takie jak dom opieki, dom studencki, internat, hotel robotniczy, dom rencisty itp., 3. budynki służące do wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego jak np. szkoły, budynki biurowe gmin itp, 4. lokalne źródła ciepła (osiedlowe kotłownie i ciepłownie) lub węzły cieplne i lokalne sieci ciepłownicze o mocy do 11,6 MW. Przepisy ustawy dotyczą także całkowitej lub częściowej zamiany istniejącego źródła energii na źródło niekonwencjonalne np. kolektor słoneczny, pompa ciepła , kocioł na biomasę itp. Zgodnie z ustawą: 1) przedsięwzięcia termomodernizacyjne to przedsięwzięcia, których przedmiotem jest: a) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania oraz budynków stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego służących do wykonywania przez nie zadań publicznych, b) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki wymienione w lit. a, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków, c) wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków wymienionych w lit. a, d) całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji; 2) przedsięwzięcia remontowe - przedsięwzięcia związane z termomodernizacją, których przedmiotem jest: a) remont budynków wielorodzinnych, b) wymiana w budynkach wielorodzinnych okien lub remont balkonów, nawet jeśli służą one do wyłącznego użytku właścicieli lokali, c) przebudowa budynków wielorodzinnych, w wyniku której następuje ich ulepszenie, 62 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 173 d) wyposażenie budynków wielorodzinnych w instalacje i urządzenia wymagane dla oddawanych do użytkowania budynków mieszkalnych, zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi; Ustawa przewiduje, że głównym źródłem finansowania inwestycji termomodernizacyjnej jest kredyt bankowy udzielany na warunkach komercyjnych. Właściciel budynku może kredytem sfinansować do 100% kosztów inwestycji. Udział kredytu w całości kosztów, jak i okres spłaty pozostawia się do negocjacji pomiędzy inwestorem i bankiem kredytującym. Formą pomocy, którą inwestor, może otrzymać ze strony budżetu Państwa jest premia termomodernizacyjna, która: 1) stanowi 20 % wykorzystanego kredytu , ale jednocześnie musi spełniać dwa dodatkowe warunki: 2) nie może wynosić więcej niż 16% kosztów całkowitych przedsięwzięcia. 3) nie może wynosić więcej niż przewidywana wartość 2-letnich oszczędności ustalonych na podstawie audytu energetycznego. Obowiązuje zasada, że niedopuszczalne jest łączenie kredytu udzielanego w trybie ustawy i wsparcia środkami z budżetu Unii Europejskiej. Premię termomodernizacyjną (umorzenie części kredytu), otrzymuje inwestor, który ukończył inwestycję (inwestor spłaca kwotę uzyskanego kredytu pomniejszoną o wielkość premii). Podstawą włączenia przedsięwzięcia do finansowania na zasadach przewidzianych w ustawie jest audyt energetyczny. Jest to dokument zawierający analizę techniczno-ekonomiczną określającą to co należy poprawić w budynku, który ma zostać poddany modernizacji. Audyt określa jakie można przeprowadzić działania techniczne i które z planowanych działań przynieść mogą najwyższe korzyści ekonomiczne (rozwiązanie optymalne). Kredyty, na podstawie zgłaszanego wniosku kredytowego i audytu energetycznego, udzielane są w licznych bankach i ich oddziałach terenowych. Premię termomodernizacyjną przyznaje Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), który stanowi instytucję finansową kierującą realizacją ustawy. Ustawa określa, iż w Banku Gospodarstwa Krajowego tworzony jest Fundusz Termomodernizacjii Remontów, którego środki wykorzystywane są na wypłatę premii. Można ubiegać się o premię termomodernizacyjną pod warunkiem, że w wyniku termomodernizacji osiągnięte zostanie znaczące zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię, a w szczególności: 1) w budynkach, w których modernizuje się jedynie system grzewczy – co najmniej o 10%, 2) w budynkach, w których po roku 1984 przeprowadzono modernizację systemu grzewczego – co najmniej o 15%, 3) w pozostałych budynkach – co najmniej o 25%, 4) w lokalnych źródłach ciepła i lokalnej sieci ciepłowniczej - zmniejszenie rocznych strat energii pierwotnej co najmniej o 25%, a przy ich zastąpieniu przez przyłącze do scentralizowanego źródła ciepła (sieci miejskiej) - zmniejszenie kosztów zakupu ciepła dostarczanego do budynku co najmniej o 20% w stosunku rocznym. Ustawa dotyczy wspieranie przedsięwzięć nie tylko termomodernizacyjnych, ale także remontowych. W szczególności pomoc w formie premii remontowej dotyczy budynków mieszkalnych wielorodzinnych, których użytkowanie rozpoczęło się przed dniem 14 sierpnia 1961 roku i dotyczy przedsięwzięć, których przedmiotem jest: 1) ogólny remont budynku ( bez remontu lokali), 2) wymiana okien i remont balkonów nawet, gdy służą do wyłącznego użytku właściciela lokalu, 3) przebudowa budynku w wyniku, którego następuje jego ulepszenie, 63 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 174 4) wyposażenie budynku w instalacje i urządzenia wymagane w budynkach obecnie oddawanych do użytkowania zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi. Warto zwrócić uwagę, że w ramach remontu może być realizowania większość usprawnień termomodernizacyjnych. Ustawa nie dotyczy remontów budynków jednorodzinnych. Premia remontowa może być przyznana inwestorowi będącemu osobą fizyczną, wspólnotą mieszkaniową, spółdzielnią mieszkaniową lub towarzystwem budownictwa społecznego. Premia, jako pomoc na spłatę części kredytu, stanowi 20 % wykorzystanej kwoty kredytu, nie więcej jednak niż 15% kosztów przedsięwzięcia, a przyznawana jest jeżeli są spełnione następujące warunki: 1. Wskaźnik kosztu przedsięwzięcia remontowego ( stosunek kosztu remontu przypadający na 1m2 powierzchni użytkowej do ceny 1m2 ustalanej do celów obliczenia premii gwarancyjnej) mieści się w granicach od 0,15 do 0,70. 2. W wyniku realizacji remontu nastąpi zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię na potrzeby ogrzewania i ciepłej wody co najmniej o 10%, a jeżeli wskaźnik kosztu jest powyżej 0,3 to co najmniej 25%. To zmniejszenie zapotrzebowania energii nie jest wymagane, gdy budynek spełnia wymagania w zakresie oszczędności energii określone w aktualnych przepisach technicznobudowlanych (Warunkach Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki ). 3. Nie można uzyskać premii remontowej jeżeli na przedsięwzięcie zaciągnięto inny kredyt do którego przyznana została premia termomodernizacyjna lub remontowa lub na które uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. Zgodnie, z ww. datą określającą budynki, dla których można uzyskać premię remontową (1961r.), ustawa dotyczy budynków wybudowanych w okresie około 15 lat po II wojnie, jak i starszych, a nie dotyczy budynków budowanych później np. wszystkich budynków wielkopłytowych. Dla budynków, których ustawa dotyczy utworzona została możliwość uzyskania premii niekiedy łatwiej, niż jako premii termomodernizacyjnej, a warto podkreślić, że niemal wszystkie roboty wykonywane, jako termomodernizacja mogą być realizowane także, jako remont. Kolejnym mechanizmem wspierającym przedsięwzięcia termomodernizacyjne jest system białych certyfikatów, wprowadzony ustawą o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. Ustawa o efektywności energetycznej określa cel w zakresie oszczędności energii, z uwzględnieniem wiodącej roli sektora publicznego, ustanawia mechanizmy wspierające oraz system monitorowania i gromadzenia niezbędnych danych. System białych certyfikatów jest mechanizmem rynkowym, prowadzącym do uzyskania wymiernych oszczędności energii w trzech obszarach: − zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, − zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych, − zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji. Firmy sprzedające energię odbiorcom końcowym, zobowiązane są do pozyskania białych certyfikatów, w celu przedłożenia ich Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki do umorzenia. Firmy sprzedające energię elektryczną, gaz ziemny i ciepło są zobligowane do pozyskania określonej liczby certyfikatów w zależności od wielkości sprzedawanej energii. 64 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 175 Ustawa o efektywności energetycznej nakłada na jednostki sektora publicznego obowiązek zastosowania przynajmniej dwóch, spośród następujących środków poprawy efektywności energetycznej: − zawarcie umowy, której przedmiotem jest wykonanie prac zmierzających do poprawy efektywności energetycznej, − wymiana urządzenia, instalacji lub pojazdu na odpowiednik o niskim zużyciu energii i niskich kosztach eksploatacji, − modernizacja użytkowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu w celu zmniejszenia zużycia energii lub obniżenia kosztów eksploatacji, − nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części lub też przebudowa, remont użytkowanych obiektów, albo termomodernizacja budynków, − sporządzenie audytu energetycznego dla budynków o powierzchni powyżej 500 m2. Ustawa zobowiązuje również jednostki do poinformowania o zastosowaniu wybranych środków poprawy efektywności energetycznej na stronie internetowej lub w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. O białe certyfikaty mogły się ubiegać przedsięwzięcia nowe, ale także zrealizowane po 1 stycznia 2011 roku. Certyfikaty dla przedsięwzięć zrealizowanych będą mogły być wprowadzane do obrotu od razu, natomiast w odniesieniu do inwestycji niezrealizowanych może wystąpić sytuacja, w której będą one trafiały do obrotu dopiero po zakończeniu przedsięwzięcia i jego pozytywnej weryfikacji w zakresie założonych celów oszczędnościowych, co musi się stać do końca 2016 roku. Podmioty, które w myśl Ustawy o efektywności energetycznej są objęte obowiązkiem pozyskania białych certyfikatów, a nie uzyskają ich i nie umorzą, będą musiały uiścić opłatę zastępczą w odpowiedniej wielkości określonej Ustawą. Kolejne możliwości uzyskania wsparcia finansowego dla przedsięwzięć termomodernizacyjnych dają konkursy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a także Programy Operacyjne. Planowane przedsięwzięcia termomodernizacyjne w gminie Mirosławiec zostały wpisane do Planu Gospodarki Gminy Mirosławiec. Są to przedsięwzięcia zgłoszone w trakcie prowadzonych prac nad Planem, przedsięwzięcia, które będą realizowane zarówno przez podmioty publiczne jak i prywatne. Szczegółowy opis zgłoszonych przedsięwzięć znajduje się w załączniku nr 2 do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020. 9.2. Racjonalizacja zużycia energii elektrycznej Działaniem w zakresie racjonalizacji zużycia energii elektrycznej możliwym do podjęcia przez Gminę Mirosławiec, są działania związane z oświetleniem ulicznym. Do zadań gminy należy bowiem planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na jej terenie oraz finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg znajdujących się na terenie gminy - art. 18 ustawy prawo energetyczne: 65 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 176 Art. 18. 1. Do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: (...) 2) planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy; 3) finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na terenie gminy. 2. Gmina realizuje zadania, o których mowa w ust. 1, zgodnie z założeniami polityki energetycznej państwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego albo ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 3. Przepisy ust. 1 pkt 2 i 3 nie mają zastosowania do autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. Technicznie racjonalizacja zużycia energii na potrzeby oświetlenia ulicznego jest możliwa w dwu podstawowych płaszczyznach: 1. Przez wymianę opraw i źródeł świetlnych na energooszczędne. 2. Poprzez kontrolę czasu świecenia – zastosowanie wyłączników przekaźnikowych, które dają lepszy efekt (niż zmierzchowe), w postaci dokładnego dopasowania do warunków świetlnych czasu pracy. Na terenie Gminy Mirosławiec system oświetlenia ulicznego składa się z 649 lamp sodowych. Z czego za eksploatację 339 sztuk jest odpowiedzialna firma Enea Oświetlenie, gdzie koszty utrzymania i energii pokrywa gmina Mirosławiec na zasadzie ryczałtu za punkt oświetleniowy. Natomiast pozostała część oświetlenia tj. 310 lamp jest własnością gminy Mirosławiec. Łączne zużycie energii elektrycznej przez system oświetlenia ulicznego w roku 2013 oszacowana ok. 211 MWh. Z uwagi na zastosowanie nowoczesnego systemu oświetlenia – lampy sodowe – wymiana opraw i źródeł światła nie jest konieczna. 10. Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych 10.1. Możliwość wykorzystania istniejących nadwyżek lokalnych zasobów paliw kopalnych 66 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 177 Na terenie Gminy Mirosławiec nie występują źródła paliw kopalnych. Paliwa kopalne wykorzystywane na terenie gminy są pozyskiwane w 100% z zewnątrz. 10.2. Ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych Na terenie gminy Mirosławiec brak jest instalacji przemysłowych, z których możliwe byłoby wykorzystanie ciepła odpadowego. 10.3. Możliwość wykorzystania istniejących nadwyżek lokalnych zasobów energii odnawialnych Zgodnie z artykułem 13, ust. 3, pkt. 3 ustawy Prawo energetyczne „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” powinny zawierać analizę wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. W niniejszym rozdziale dokonano przeglądu potencjalnych zasobów energii odnawialnej na terenie gminy Mirosławiec. Do odnawialnych źródeł energii zaliczono: energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, geotermalną, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy. Zgodnie z założeniami polityki energetycznej państwa władze gminne, w jak najszerszym zakresie, powinny uwzględnić źródła odnawialne w bilansie energetycznym gminy. Instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii z natury mają na ogół charakter lokalny i nie wymagają tworzenia scentralizowanej infrastruktury technicznej. Jako małe i rozproszone technologie wpisują się w politykę, strategię i plany rozwoju regionalnego i lokalnego. Zważywszy na rozproszony charakter oraz ogólną dostępność zasobów odnawialnych źródeł energii, energetyka odnawialna może stać się czynnikiem pobudzającym rozwój gospodarczy na poziomie regionalnym. Wśród korzyści z wykorzystania odnawialnych źródeł energii, które mają zarówno charakter ekonomiczny jaki społeczny, wymienić tu można: − zmniejszenie zapotrzebowania na paliwa kopalne, − ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w szczególności dwutlenku węgla i siarki, − wzrost bezpieczeństwa energetycznego gminy, − niższe koszty eksploatacji, − racjonalne zagospodarowanie odpadów, − rozwój gospodarczy regionu, aktywizacja lokalnej społeczności, tworzenie miejsc pracy, − możliwość pozyskania funduszy zewnętrznych, − promocja gminy w kraju i za granicą. 67 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 178 Energia wodna Obecnie w Polsce ponad 28% energii elektrycznej produkowanej w technologii wykorzystującej odnawialne źródła energii, pochodzi z energetyki wodnej. Stanowi to zaledwie niecałe 2% w całkowitej produkcji energii elektrycznej w Polsce. Ukształtowanie terenu naszego kraju, w większości nizinne, a także brak dużych, naturalnych spadów nie stwarza zbyt korzystnych warunków do budowania dużych elektrowni wodnych. Z uwagi na warunki hydrologiczne, rozwój sektora energii wodnej związany jest głównie z małymi elektrowniami wodnymi. Według aktualnych danych URE moc urządzeń produkujących energię elektryczną z wykorzystaniem turbin wodnych w Polsce to 957.379 MW. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w Polsce pracują aż 762 elektrownie wodne. Większość z nich to małe elektrownie przepływowe. W województwie zachodniopomorskim najwięcej małych elektrowni wodnych jest w gminach: Łobez, Gryfino, Boleszkowice, Węgorzyno, Resko, Gryfino, Polanów, Sianów. Według aktualnych danych Urzędu Regulacji Energetyki (stan na 30.09.2010 r.) obecnie w województwie zachodniopomorskim eksploatowanych jest około 70 elektrowni wodnych o łącznej mocy zainstalowanej około 13 MWe. Znakomita większość to obiekty małe i bardzo małe. Najwięcej czynnych obiektów znajduje się na terenie powiatów: łobeskiego, koszalińskiego, gryfickiego, stargardzkiego i myśliborskiego. Na terenie powiatu wałeckiego (w gminie Wałcz) zlokalizowana jest 1 elektrownia wodna o mocy 90kW. Zarówno powiat wałecki jak i gmina Mirosławiec nie mają korzystnych warunków do rozwoju energetyki wodnej. Ukształtowanie terenu w połączeniu z układem hydrograficznym nie dają możliwości budowy kolejnych elektrowni wodnych. Energia wiatru Szacuje się, że globalny potencjał energii wiatru jest równy obecnemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną. Obiektywne cechy i specyficzne właściwości energetyki wiatrowej powodują, że jest to wymagające źródło energii, zarówno dla inwestorów, projektantów, operatorów sieci elektroenergetycznej, jak i społeczności lokalnych. Specyfika energetyki wiatrowej to przede wszystkim: • • bardzo wysoka zależność mocy osiąganej przez elektrownię wiatrową od bieżącej wartości prędkości wiatru, nierównomierny rozkład zasobów energii wiatru na obszarze kraju. 68 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 179 Rycina 4. Strefy energetyczne wiatru w Polsce Źródło: H. Lorenc, Struktura i zasoby energetyczne wiatru w Polsce. Według opracowanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej map wietrzności dla obszaru Polski wynika, że tereny uprzywilejowane pod względem zasobów energii wiatru to przede wszystkim wybrzeże Morza Bałtyckiego, Suwalszczyzna, środkowa Wielkopolska i Mazowsze, Beskid Śląski i Żywiecki, Pogórze Dynowskie i Bieszczady (ryc. 4). Dodatkowo istnieje szereg innych mniejszych obszarów, gdzie lokalne warunki klimatyczne i terenowe szczególnie sprzyjają rozwojowi energetyki wiatrowej. Prędkość wiatru ulega zmianom dziennym, miesięcznym i sezonowym. Zarówno w cyklu dobowym, jaki i sezonowym w Polsce występuje korzystna korelacji między prędkością wiatru, 69 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 180 a zapotrzebowaniem energii. Zgodnie z aktualną wiedzą na temat energetyki wiatrowej, warunkiem opłacalności wykorzystania elektrowni wiatrowych, w przypadku obiektów dużej mocy (powyżej 30 kW), niezbędne jest występowanie średnich rocznych prędkości wiatru powyżej 5,5 m/s na wysokości wirnika. Średnie roczne prędkości wiatru w Polsce wynoszą 3,8 m/s zimą i 2,8 m/s latem. Prędkości powyżej 4 m/s występują na wysokości ponad 25 m w większej części kraju, natomiast prędkości powyżej 5 m/s tylko na niewielkim jej obszarze na wysokości powyżej 50 m. Małe siłownie wiatrowe pracujące na tzw. sieć wydzieloną (np. na potrzeby gospodarstwach rolnych), mogą być wznoszone dla prędkości wiatru powyżej 3m/s. Pomimo, że wydajność turbiny wiatrowej zależy przede wszystkim od prędkości wiatru, istotne znaczenie mają również warunki lokalizacji obiektu w terenie, gdyż brak swobodnego przepływu wiatru wydatnie ogranicza pracę wirnika, jeśli jest on instalowany na stosunkowo niskich wysokościach. Aktualnie moc urządzeń produkujących energię elektryczną z wiatru w Polsce to 4582,036 MW, zaś liczba instalacji wynosi 1039 (źródło: mapa energetyki odnawialnej na stronie www.ure.gov.pl). Na terenie województwa zachodniopomorskiego działa 75 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 1292.847 MW, zaś na terenie powiatu 5 instalacji o łącznej mocy elektrownia wiatrowa o mocy 7,21 MW. Teren gminy Mirosławiec znajduje się głównie w obszarze warunków średnio korzystnych (strefa III). Jedynie część gminy znajduje się w obszarze warunków korzystnych (strefa II). Takie położenie stanowi o przeciętnych potencjalnych możliwościach efektywnej pracy siłowni wiatrowej. Aktualnie na terenie gminy nie działa żadna elektrownia wiatrowa. Rozwój energetyki wiatrowej na danym terenie uwarunkowany jest nie tylko od zasobów wiatru, lecz również zależy od rozwoju lokalnej infrastruktury technicznej, w tym przede wszystkim możliwością podłączenia do sieci elektroenergetycznej. Kwestię podłączenia do sieci można rozwiązać poprzez: • • wykorzystanie linii średniego napięcia 15kV, która pozwala na podłączenie turbiny bezpośrednio do linii, ale jednocześnie uniemożliwia instalowanie mocy większych niż 4÷6 MW; wykorzystanie linii wysokiego napięcia 110kV, która pozwala na instalowanie większych mocy, przy czym wykorzystanie tego typu linii wiąże się z koniecznością budowy stacji przekaźnikowej GPZ 15kV/110kV. Z praktycznego punktu widzenia podłączenie do linii wysokiego napięcia jest opłacalne tylko w sytuacji, gdy moc planowanego parku wiatrowego przewiduje się na ponad 12 MW. Podstawowymi barierami rozwoju energetyki wiatrowej na analizowanym terenie są: • • • rozwinięta sieć obszarów chronionych (m. in. obszary Natura 2000: Dolina Dolnej Noteci, Jeziora Gościmskie, Lasy Puszczy nad Drawą, Puszcza Notecka, Uroczyska Puszczy Drawskiej), skomplikowane procedury administracyjne, brak szczegółowych badań lokalnych warunków wiatrowych. Średni potencjał do rozwoju energetyki wiatrowej w gminie Mirosławiec znajduje potwierdzenie również w planach inwestycyjnych. Na dzień 31 marca żaden z podmiotów nie wszczął procedury 70 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 181 administracyjnej związanej z planami budowy instalacji do produkcji energii z wiatru na terenie gminy Mirosławiec. Ze względu na uwarunkowania przyrodnicze, administracyjne i inne (np. lotnisko w Mirosławcu), instalacje wiatrowe mogą być lokalizowane jedynie w 3 miejscowościach: Hanki, Jadwiżyn i Setnica. Dla tych obrębów geodezyjnych uchwalono w dniu 28 października 2015 roku miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dopuszczający możliwość budowy farm wiatrowych na tym terenie. Energia słoneczna Praktyczne możliwości wykorzystania energii promieniowania słonecznego uzależnione są od warunków klimatycznych, które na terenie Polski charakteryzują się dużą różnorodnością, wynikającą głównie ze ścierania się wpływu dwóch odmiennych frontów atmosferycznych atlantyckiego i kontynentalnego. Roczna gęstość promieniowania słonecznego na płaszczyznę poziomą waha się na terenie naszego kraju w granicach 950÷1250 kWh/m2 (ryc. 5), przeciętna liczba godzin słonecznych w ciągu roku (tzw. usłonecznienie) to około 1600 h/rok (ryc. 6). Maksymalna wartość usłonecznienia notowana jest w Gdyni (1671h/rok), zaś minimalna w Katowicach (1234 h/rok). Rycina 5. Roczne natężenie promieniowania słonecznego, padającego na jednostkę powierzchni poziomej. Źródło: CIRE 71 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 182 Rycina 6. Usłonecznienie - średnia roczna liczba godzin słonecznych w 2015 roku Źródło: Mapa klimatu – www.imgw.pl Warunki meteorologiczne w naszej strefie klimatycznej charakteryzują się nierównomiernym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym, w którym dominującym okresem jest sześć miesięcy sezonu wiosenno-letniego. Blisko 80% całkowitej sumy nasłonecznienia przypada na miesiące od kwietnia do września. Wykorzystywane są różne metody konwersji promieniowania słonecznego, a dwie podstawowe to metoda fototermiczna i fotowoltaiczna. Metoda fototermiczna polega na przemianie energii promieniowania słonecznego w energię cieplną. Systemy stosowane w tej metodzie to kolektory oraz inne systemy solarne. Metoda fotowoltaiczna polega na przemianie energii promieniowania słonecznego w energię elektryczną. W tej metodzie wykorzystuje się układy fotowoltaiczne z modułami ogniw fotowoltaicznych. W Polsce najbardziej rozpowszechnioną technologią aktywnego pozyskiwania energii promieniowania słonecznego są 72 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 183 instalacje złożone z termicznych kolektorów słonecznych, wykorzystywane do podgrzewania wody użytkowej. Kolektory słoneczne stają się coraz bardziej popularne, między innymi dzięki takim programom jak dotacje Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznaczone na częściową spłatę kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych. Jeszcze 2 lata temu stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej było nieopłacalne. Duży postęp technologiczny w połączeniu z obniżeniem cen instalacji powoduje, że stosowanie modułów fotowoltaicznych staje się coraz bardziej opłacalne. Ceny paneli fotowoltaicznych na rynku światowym w ciągu ostatnich 5 lat spadły z 2,02$/Wpv w 2010 roku do 0,45$/Wpv w 2015 roku. Według prognoz (www.greentechmedia.com) cena paneli w roku 2017 osiągnie 0,36$/Wpv, co oznacza spadek w stosunku do 2010 roku o 82%. Producenci energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznych w Stanach Zjednoczonych (w Kalifornii) po raz pierwszy w 2015 roku zaoferowali niższe ceny energii niż producenci energii elektrycznej ze źródeł nieodnawialnych. Dalszy postęp technologiczny w połączeniu automatyzacją produkcji oraz wzrostem konkurencyjności rynku spowoduje w najbliższych latach dalszy spadek cen instalacji fotowoltaicznych. Popularność mikroinstalacji fotowoltaicznych znacznie zwiększył Program PROSUMENT – uruchomiony przez Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Program PROSUMENT daje możliwość sfinansowania instalacji fotowoltaicznej w całości ze środków programu, przy czym: • • 40% wartości inwestycji jest finansowana dotacją; 60% wartości inwestycji jest finansowana pożyczką o długim okresie spłaty i korzystnym oprocentowaniu. Gmina Mirosławiec położona jest w obszarze, w którym średnioroczna suma promieniowania słonecznego wynosi ok. 1000 kWh/m2, zaś usłonecznienie w roku 2015 wyniosło 1800-1900 h/rok. Dzięki warunkom panującym na terenie gminy, istnieje możliwość praktycznego wykorzystania energii promieniowania słonecznego zarówno do podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych czy obiektach użyteczności publicznej, jak też do produkcji energii elektrycznej. Coraz szersze zastosowanie znajdują układy hybrydowe, wykorzystujące panele fotowoltaiczne oraz turbiny wiatrowe do zasilania oświetlenia ulicznego. Rozwiązania takie przynoszą wymierne korzyści w postaci: • • • • • • zmniejszenia kosztów energii elektrycznej, możliwość oświetlenia pojedynczych obiektów znacznie oddalonych od sieci energetycznych, wyeliminowanie okablowania naziemnego i podziemnego, eliminacja transformatorów i przełączników, zwiększenie widoczności i bezpieczeństwa, bezobsługowość. Ze względu na koszty instalacji tego typu rozwiązań, warto rozważyć możliwość ich finansowania w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego. 73 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 184 Energia geotermalna Energia geotermalna występuje w postaci ciepła, powstającego w głębi naszej planety przy rozpadzie pierwiastków promieniotwórczych. Energia ta jest produkowana w sposób ciągły, a wielkość strumienia cieplnego zależy od zawartości w skałach promieniotwórczego uranu, toru oraz w niewielkim stopniu potasu. Część ciepła geotermalnego pochodzi z ciepła resztkowego wydobywanego z jądra Ziemi (20%). Energia geotermalna dzieli się na geotermię wysokiej i niskiej entalpii. Geotermia o wysokiej entalpii umożliwia bezpośrednie wykorzystanie ciepła Ziemi, zaś geotermia o niskiej entalpii odzyskiwana jest przy pomocy geotermalnych pomp ciepła. Warunki termiczne pod ziemią są bardzo zróżnicowane. Zależą one od przewodnictwa cieplnego skał, ich ułożenia, zawodnienia, bliskości stref wulkanicznych i wgłębnych ognisk magmowych, a w strefie przypowierzchniowej znacząco wpływają na nie również warunki klimatyczne. W Polsce istnieją bogate zasoby energii geotermalnej, szacowane na poziomie 1512 PJ/rok, co stanowi około 30% krajowego zapotrzebowania na ciepło. Poniżej przedstawiono podział obszaru Polski na prowincje i okręgi geotermalne (Rys. 104) oraz potencjalne zasoby wód i energii zawarte w poszczególnych prowincjach i okręgach geotermalnych. Oszacowanie potencjału energii geotermalnej możliwej do wykorzystania na danym terenie związana jest z koniecznością oceny zasobów eksploatacyjnych, czyli przeprowadzeniem kosztownych próbnych odwiertów. Planując budowę instalacji geotermalnych należy wziąć pod uwagę poniższe uwagi. • • • Energia uzyskana z wód geotermalnych może być wykorzystywana w miejscach wydobywania wód, w związku z tym zasoby eksploatacyjne są ograniczone do rejonów miast i miejscowości, rejonów przemysłowych, rolniczych i rekreacyjnowypoczynkowych. Ze względu na znaczną kapitałochłonność inwestycji geotermalnych, lokalny rynek ciepłowniczy powinien być bardzo atrakcyjny, zdolny do przyciągnięcia inwestorów. Budowa instalacji geotermalnych w naturalny sposób ograniczona jest do obszarów, gdzie występują wody geotermalne o optymalnych własnościach. Na terenie województwa zachodniopomorskiego najkorzystniejsze warunki do rozwoju energii geotermalnej panują jednak w południowo-zachodniej części województwa, przy granicy z województwem lubuskim (ryc. 7). 74 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 185 Rycina 7. Mapa rozkładu gęstości ziemskiego strumienia cieplnego na obszarze Polski Źródło: Szewczyk, Gientka, 2009 Na postawie wstępnej analizy można ocenić, iż budowa instalacji geotermalnych wysokiej entalpii w gminie Mirosławiec nie jest uzasadniona. Jednak na terenie gminy możliwe i w pełni uzasadnione jest wykorzystanie energii wód podskórnych i ciepła ziemi przy zastosowaniu indywidualnych pomp ciepła. Urządzenia tego typu znajdują zastosowanie w domach jednorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej w terenach o rozproszonej zabudowie. Biogaz Biogaz zaliczany jest do odnawialnych źródeł energii. Pozyskuje się go w procesie beztlenowej fermentacji biomasy roślinnej, odchodów zwierzęcych, odpadów organicznych lub osadu ze ścieków. Biogaz jest mieszaniną gazową składającą się głównie z metanu i dwutlenku węgla, a także z pewnych ilości zanieczyszczeń w postaci siarkowodoru, azotu, tlenu i wodoru. Skład biogazu oraz jego wartość opałowa zależą od substratów wykorzystanych do jego produkcji. 75 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 186 Biogaz powstaje w naturalnych procesach zachodzących w dnach zbiorników wodnych, podczas erupcji wulkanicznych i pęknięć skorupy ziemskiej, w przewodach pokarmowych przeżuwaczy i termitów, podczas rozkładu nawozów organicznych. Do antropogenicznych źródeł metanu zalicza się: − wydobycie węgla, gazu ziemnego i ropy naftowej, − przetwórstwo bogactw naturalnych, − hodowla zwierząt domowych, − pola ryżowe, − składowiska odpadów i oczyszczalnie ścieków. Oprócz naturalnych i antropogenicznych źródeł, z których metan trafia do atmosfery, produkowany jest on również w procesach sterowanych przez człowieka w celu bądź to utylizacji odpadów, bądź też produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Biogaz do celów energetycznych produkowany jest w biogazowniach. Biogaz nadający się do celów energetycznych może powstawać w procesie fermentacji beztlenowej • • • odpadów zwierzęcych w biogazowniach rolniczych, osadu ściekowego w oczyszczalniach ścieków, odpadów organicznych na komunalnych wysypiskach śmieci. Rozważając możliwość budowy biogazowni rolniczej na terenie gminy Mirosławiec należy pamiętać, iż warunkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania biogazowni rolniczej jest dokładne rozpoznanie, jaką ilością poszczególnych surowców dysponuje gospodarstwo oraz zaplanowanie trybu dostarczania ich do instalacji. Dostarczanie substratów staje się dodatkowym i bardziej skomplikowanym zadaniem, jeśli w procesie używane są surowce dostarczane spoza gospodarstwa. Należy przy tym zwracać szczególną uwagę na klasyfikację dostarczanych surowców. Dotyczy to surowców, które są klasyfikowane jako odpady i uznawane za szkodliwe dla środowiska, które muszą być szczegółowo ewidencjonowane. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że w Polsce niemal każda lokalizacja biogazowni rolniczej wywołuje protesty społeczności lokalnej, głównie ze względu na obawy związane z wydzielaniem się odoru. Jednak prawidłowo zaprojektowania i wybudowana biogazownia rolnicza nie jest uciążliwym dla otoczenia producentem odoru. Problem właściwej lokalizacji biogazowni rolniczej jest szczególnie istotny w przypadku terenów o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych. Należy tu przypomnieć, że na terenie gminy Mirosławiec występują obszary objęte prawną ochroną przyrody. Budowa biogazowni rolniczej na terenie gminy powinna zostać poprzedzona szczegółową analizą techniczno-ekonomiczną oraz dialogiem ze społecznością lokalną już na wczesnym etapie planowania inwestycji. Ważnym argumentem w dyskusji mogą być nowe miejsca pracy dla lokalnej społeczności przy produkcji substratów, budowie i obsłudze oraz nowe firmy dostarczające przychodów do budżetu lokalnych władz. 76 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 187 Rycina 8. Warunki do produkcji biogazu rolniczego w powiatach województwa zachodniopomorskiego Źródło: Piotr Gołasa, Potencjał produkcji biogazu rolniczego w województwach zachodniopomorskim i lubuskim oraz jego wykorzystanie. Na podstawie badań przeprowadzonych przez dr Piotra Gołasa można stwierdzić występowania bardzo korzystnych warunków do powstania biogazowni na terenie powiatu wałeckiego, w tym również na terenie gminy Mirosławiec. Biomasa Zgodnie z definicją Unii Europejskiej biomasę stanowią materiały organiczne pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, jak też wszelakie substancje uzyskane z transformacji surowców pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Ocenia się, że obecnie największy potencjał energetyczny do wykorzystania w Polsce ma właśnie biomasa. Biomasa wykorzystywana energetycznie w naszym kraju pochodzi z rolnictwa i leśnictwa. Wykorzystywane rodzaje biomasy to drewno odpadowe 77 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 188 w leśnictwie i przemyśle drzewnym, produkty uboczne i odpadowe rolnictwa i przemysłu rolnospożywczego oraz gospodarki komunalnej, a także uprawy energetyczne. Wykorzystując planowo biomasę w procesie produkcji energii należy pamiętać o naturalnych barierach ograniczających jej wykorzystanie. Bariery te to: • • • • • • • • stosunkowo niska wartość opałowa duże zróżnicowanie zawartości wilgoci zależne od rodzaju biomasy i okresu jej sezonowania, wysoka zawartość części lotnych, powodująca problemy w kontrolowaniu spalania trudności w dozowaniu paliwa wynikające z postaci biomasy, duża powierzchnia składowania i trudności z transportem wynikają z małej gęstości nasypowej, trudności w utrzymaniu jakości paliwa na stałym poziomie, duża zawartość związków alkaicznych takich jak: potas, fosfor, wapń, a w przypadku roślin jednorocznych duża zawartość chloru, prowadząca do narastania agresywnych osadów w kotle, koszty pozyskiwania oraz koszty transportu. Na terenie gminy Mirosławiec występują zasoby biomasy, które mogą być wykorzystane do produkcji ciepła i energii elektrycznej w sposób ekologicznie bezpieczny i efektywny energetycznie w następujących obszarach: 1) Odpady z przemysłu drzewnego. Lasy stanowią niezwykle ważny element środowiska przyrodniczego gminy Mirosławiec. Zajmują one największą część obszaru gminy a ich powierzchnia wzrastała w latach 1977-2010 z 52,4% do ponad 63%. Wg danych Nadleśnictwa Mirosławiec najpospolitsze gatunki drzewostanu to : sosna - 85 % oraz dąb i brzoza – w sumie 9 % powierzchni lasów. Gospodarka leśna jest ważną gałęzią gospodarki gminy Mirosławiec a przemysł drzewny jest czołówce branż dających największe zatrudnienie w gminie. Według danych za 2010 rok, wśród 50 firm z branży drzewnej produkujących najwięcej odpadów drzewnych, na 19tym miejscu plasuje się firma P.P.H.T. „BOMI” Bolesław Romaniuk z Mirosławca, produkując rocznie 1133 ton odpadów drzewnych o szacowanej kaloryczności 17 tys. GJ (4,8 GWh), co stanowi ok. 7% łącznego zapotrzebowania na ciepło na terenie gminy Mirosławiec. 2) Rośliny energetyczne. Łączna powierzchnia gruntów ornych na terenie Gminy Mirosławiec wynosi 4 363 ha, z czego potencjalnie około 20% (872,6 ha) mogłoby być wykorzystane dla potrzeb upraw roślin energetycznych. Przy założeniu średniej produkcji około 12 ton z hektara rocznie, daje to potencjalną produkcję biomasy na poziomie około 10 471,2 ton (około 7 329,8 ton po wysuszeniu do potrzeb energetycznych). Przy średniej kaloryczności 15,6 GJ/Mg oraz sprawności procesowej na poziomie 70%, daje to potencjalną produkcję energii na poziomie 80 tys. GJ (22,2 GWh), co stanowi ok. 32,6% łącznego zapotrzebowania na ciepło na terenie gminy Mirosławiec. 3) Słoma i siano. Potencjał produkcji słomy i siana w gospodarstwach rolnych na terenie gminy Mirosławiec oszacowano na ok. 7 000 ton rocznie. Przy założeniu wykorzystania do celów energetycznych 20% słomy, kaloryczności wynoszącej ok. 11GJ/Mg oraz sprawności procesowej wynoszącej 70%, daje to łączną potencjalną produkcję około 10,8 tys. GJ (3 GWh) energii, czyli ok. 4,4% łącznego zapotrzebowania na ciepło na terenie gminy. 78 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 189 10.4. Możliwość zastosowania instalacji do produkcji energii w skojarzeniu (kogeneracja) Poniższa tabela przedstawia łączne zużycie paliwa w kotłach o mocy powyżej 80kW, zgłoszonych do Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie na terenie gminy Mirosławiec w roku 2014. Tabela 48. Łączne zużycie paliw w kotłach o mocy pow. 80kW na terenie gminy Mirosławiec w roku 2014 Wyszczególnienie Zużycie paliwa j.m. drewno 192,38 Mg gaz płynny, propan-butan 102,18 Mg gaz ziemny wysokometanowy 0,255695 mln m3 gaz ziemny zaazotowany 0,002564 mln m3 olej lekki, S < 0.5% 117,641 Mg węgiel kamienny 349 Mg koks 2 Mg Źródło: Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie Każdy z niniejszych kotłów mógłby potencjalnie być zastąpiony układem kogeneracyjnym, wytwarzając dodatkowo energię elektryczną. Przy określaniu potencjalnych korzyści z zastosowania układów kogeneracyjnych przyjęto założenie, że średni stosunek mocy wytwarzanej energii elektrycznej wyniesie 40% mocy wytwarzanej energii cieplnej. Poniższa tabela przedstawia potencjał produkcji energii elektrycznej w kogeneracji dla kotłów zgłoszonych do Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie na terenie gminy Mirosławiec na podstawie danych za rok 2014. Tabela 49. Potencjał produkcji energii elektrycznej w kogeneracji w gminie Mirosławiec Potencjalna produkcja energii elektrycznej [MWh] Wyszczególnienie drewno gaz płynny, propan-butan gaz ziemny wysokometanowy gaz ziemny zaazotowany olej lekki, S < 0.5% węgiel kamienny koks RAZEM Źródło: obliczenia własne 190,55 364,40 694,61 4,61 381,40 469,70 3,36 2108,62 79 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 190 11. Współpraca z innymi gminami Gmina Mirosławiec graniczy z czterema gminami: Gminą Tuczno, Gminą Wałcz (gmina wiejska), Gminą Wierzchowo, Gminą Kalisz Pomorski. Gmina Mirosławiec Rycina 9. Położenie Gminy Mirosławiec na tle województwa zachodniopomorskiego 80 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 191 Poniżej przedstawiono dla każdej sąsiadującej gminy, krótką charakterystykę dotyczącą powiązań międzygminnych i ewentualnej współpracy. GMINA TUCZNO Gmina Tuczno to gmina miejsko-wiejska, administracyjnie położona w województwie zachodniopomorskim, w środkowo-zachodniej części powiatu wałeckiego. Sąsiadują z nią gminy: Mirosławiec, Wałcz, Człopa, Drawno, Kalisz Pomorski. Według danych z 2014 powierzchnia gminy Tuczno wynosi 250 km², co stanowi 17,7 % powierzchni powiatu. W skład Tuczna wchodzi 14 sołectw. Gmina jest dość znacząco oddalona od dużych aglomeracji miejskich i ważnych ośrodków decyzyjnych. Leży ona w odległości około 140 km od Szczecina, 130 km od Poznania, 80 km od Gorzowa Wielkopolskiego. Przez gminę Tuczno prowadzi droga krajowa nr 22 oraz droga wojewódzka nr 177. Według danych z 2014 r. gminę zamieszkiwało 5064 osób, gęstość zaludnienia wynosiła 20 osób/km2. System ciepłowniczy i gazowniczy Zgodnie ze Strategią Zrównoważonego Rozwoju Gminy Tuczno w gminie, z uwagi na charakter zabudowy, zarówno obiekty użyteczności publicznej i administracji państwowej, jak również obiekty budownictwa mieszkaniowego i podmiotów gospodarczych korzystają z indywidualnych systemów grzewczych. Jako nośniki energii cieplnej do ogrzewania na terenie gminy wykorzystywane są: paliwa stałe, takie jak koks, węgiel, miał i drewno oraz olej opałowy. Z uwagi na brak na obszarze gminy Tuczno sieci gazu ziemnego, gaz dostarczany jest w zbiornikach w postaci płynnej (gaz propan-butan). Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w Gminie Tuczno liczba czynnych przyłączy gazowych do budynków ogółem (mieszkalne i niemieszkalne) w 2014 wyniosła 1. Ludność, która korzystała z sieci gazowej to 3 osoby. System elektroenergetyczny Zgodnie ze Strategią Zrównoważonego Rozwoju Gminy Tuczno podstawowym źródłem zasilania obszaru gminy Tuczno w energię elektryczną jest GPZ 110/15 kV zlokalizowany w Mirosławcu. Wyprowadzane z tego GPZ linie średniego napięcia SN 15 kV przesyłają energię elektryczną, która za pośrednictwem stacji transformatorowych usytuowanych wg potrzeb zasilania poszczególnych miejscowości względnie grup obiektów jest rozprowadzona bezpośrednio do odbiorców siecią niskiego napięcia na poziomie 0,4 kV. 81 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 192 Współpraca z Gminą Tuczno. W zakresie gazownictwa i ciepłownictwa nie przewiduje się żadnych powiązań pomiędzy gminą Tuczno, a gminą Mirosławiec. Nie planuje się również wspólnych inwestycji dot. energetyki oraz wspólnego starania się o pozyskiwanie funduszy zewnętrznych. GMINA WAŁCZ (GMINA WIEJSKA) Gmina Wałcz położona jest na Pojezierzu Wałeckim i na Równinie Wałeckiej, w południowowschodniej części województwa zachodniopomorskiego, wchodzi w skład powiatu wałeckiego. Sąsiaduje z gminami: Czaplinek, Wierzchowo, Szydłowo, Miasto Wałcz, Jastrowie, Mirosławiec, Tuczno, Człopa. Powierzchnia gminy wiejskiej Wałcz wynosi 575 km2, a na jej terenie znajduje się 65 miejscowości, w tym 31 wsi sołeckich. Na terenie gminy znajdują się rezerwaty przyrody: Wielki Bytyń, Golcowe Bagno, Glinki i Rurzyca, a największe rzeki przepływające przez teren gminy to Piława, Dobrzyca oraz Piławka. Główne walory gminy wiejskiej Wałcz to duże zagęszczenie lasów, czyste powietrze, brak zanieczyszczeń ściekami przemysłowymi, stosunkowo dobre gleby oraz dobrze rozwiniętą sieć dróg lokalnych, a także dobre warunki do rozwoju aktywnej turystyki. System ciepłowniczy Na obszarze Gminy Wałcz nie funkcjonuje sieć ciepłownicza. Zamiast tego dominuje system lokalnych źródeł ciepła ogrzewających obiekty, w które są wbudowane piece ciepłownicze bądź które umieszczone są na zewnątrz budynków. Na terenie Gminy budownictwo wielorodzinne zaopatrywane jest z kotłowni lokalnych, natomiast indywidualni odbiorcy korzystają z własnych źródeł ciepła. Do ogrzewania stosuje się zarówno paliwa stałe, jak i płynne, jednakże najpopularniejszym czynnikiem grzewczym nadal jest węgiel. Rodzaj ogrzewania zależy od relacji kosztów pomiędzy różnymi nośnikami energii. System gazowniczy Większość mieszkańców Gminy Wałcz korzysta z gazu butlowego. Jedynie miejscowość Ostrowiec i Kłębowiec jest zgazyfikowana. Mieszkańcy tych miejscowości zaopatrywani są w gaz ziemny wysokiego ciśnienia z gazociągu DN 100, który jest odgałęzieniem magistrali relacji Ostrów Wielkopolski – Szczecin. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego ilość czynnych przyłączy do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych w roku 2014 wynosiła 100. 82 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 193 Długość sieci gazowej na terenie Gminy Wałcz na koniec 2014 roku wynosiła 31,761 km. Największy udział wśród istniejącej sieci gazociągowej stanowiła sieć czynna przesyłowa, bo aż 69,3%. Pozostałe 30,7% stanowiła sieć czynna rozdzielcza. W latach 2010 – 2014 ogólna długość sieci gazowej na terenie Gminy wzrosła o 0,129 km. System elektroenergetyczny Gmina Wałcz zaopatrywana jest w energię elektryczną z GPZ Wałcz, do którego doprowadzana jest linią 110 KV z kierunku rozdzielni Krzewina. GPZ Wałcz wyposażony jest w 2 transformatory 110kV/15kV o mocy 16 MVA każdy. Energia elektryczna liniami (SN) średniego napięcia rozprowadzana jest do poszczególnych stacji transformatorowych, a następnie liniami NN dostarczana jest do odbiorców. Odnawialne źródła energii a) energia wiatrowa Gmina Wałcz leży w obszarze, który jest preferowany dla rozwoju energetyki wiatrowej, bowiem na jej terenie, energia wiatru na wysokości 30 m nad poziomem gruntu wynosi 1200 kWh/m2 . Gmina posiada korzystne warunki do wykorzystania energii wiatru jako odnawialnego źródła energii, które wynikają m.in. z jej bliskiej lokalizacji od wybrzeża Morza Bałtyckiego. Zgodnie z danymi na rok 2012 na terenie Gminy Wałcz funkcjonowało 6 farm wiatrowych generujących łącznie 6,5 MW mocy. b) energia słoneczna Gmina Wałcz położona jest na obszarze, gdzie usłonecznienie względne w ciągu roku (czyli liczba godzin z bezpośrednio widoczną tarczą słoneczną) waha się w granicach 32-34%. Natomiast średnioroczne sumy napromieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę powierzchni poziomej na obszarze Gminy wynoszą 3 700 MJ/m2 , zaś roczna liczba godzin czasu promieniowania słonecznego wynosi 1 600. W związku z tym wśród mieszkańców zaobserwowano rosnące zainteresowanie instalacjami solarnymi. c) energia geotermalna Zgodnie z danymi zawartymi w Projekcie założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Wałcz na lata 2012-2027 teren gminy położony jest na pograniczu 2 okręgów: szczecińsko – łódzkiego charakteryzującym się potencjałem 246 000 tpu/km2 oraz okręgu pomorskiego o potencjale 13 000 tpu/km2 . W związku z tym, Gmina Wałcz posiada korzystny potencjał wykorzystania energii geotermalnej tylko w południowo-zachodniej części, w której zlokalizowany jest okręg szczecińsko-łódzki. d) energia wodna Na terenie Gminy Wałcz w 2012 roku funkcjonowały 2 elektrownie wodne na rzece Dobrzyca. Jedna z nich zlokalizowana w miejscowości Czapla, a druga w miejscowości Golce. Ze względu na występowanie cieków wodnych na terenie Gminy Wałcz (w tym rzeki Drawy, Gwdy, Piława). Gmina posiada dogodne warunki do lokalizacji kolejnych elektrowni wodnych na swoim terenie. Nie 83 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 194 przewiduje się natomiast wykorzystania energii pływów oraz fal ze względu na znaczne oddalenie od akwenów morskich. Współpraca z Gminą Wałcz Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Wałcz na lata 2012-2027 przewiduje potencjalną współpracę Gminy Wałcz z Gminą Mirosławiec. Współpraca Gminy Wałcz z sąsiednimi gminami, w tym z Gmina Mirosławiec w zakresie gospodarki ciepłowniczej może polegać na wspólnej budowie na obszarze przygranicznym zakładu ciepłowniczego opartego również o energię ze źródeł odnawialnych lub utworzeniu klastra opartego na idei solarów produkujących ciepłą wodę użytkową na terenie kilku sąsiednich gmin. Współpraca Gminy Wałcz z sąsiednimi gminami w zakresie zaopatrzenia ich w energię elektryczną może bazować na uczestnictwie w przygotowaniu wspólnego przetargu samorządów na wyłonienie dostawcy energii elektrycznej dla potrzeb oświetlenia ulicznego i budynków użyteczności publicznej. W związku z powyższym współpraca samorządów powinna koncentrować się również na wykorzystaniu wysokiego potencjału biogazu, biomasy oraz promowaniu wykorzystania energii słonecznej oraz wiatrowej. GMINA WIERZCHOWO Gmina Wierzchowo to gmina wiejska, administracyjnie położona w województwie zachodniopomorskim, w południowo-wschodniej części powiatu drawskiego Z omawianą gminą sąsiadują następujące gminy: Złocieniec, Czaplinek, Kalisz Pomorski, Mirosławiec, Wałcz. Siedzibą powiatu jest Drawsko Pomorskie, oddalone od Wierzchowa o około 25 km. Gmina jest dość znacząco oddalona od dużych aglomeracji miejskich i ważnych ośrodków decyzyjnych. Odległość od Szczecina, stolicy województwa, wynosi 120 km, od Koszalina – 100 km, Warszawy – 415 km. Komunikacyjnie gmina Wierzchowo jest powiązana z sąsiednimi obszarami poprzez sieć dróg powiatowych oraz drogę wojewódzką nr 177 Mirosławiec – Czaplinek. Gmina Wierzchowo jest typową gminą wiejską o charakterze rolniczym. W jej skład wchodzi 13 sołectw oraz 19 miejscowości. Powierzchnia gminy wynosi 229,15 km2, z czego ponad 60% zajmują lasy i jest to jeden z najwyższych wskaźników lesistości w województwie. System ciepłowniczy i gazowniczy Na terenie gminy funkcjonują lokalne kotłownie wbudowane w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i administracyjnych oraz kotłownie w domach jednorodzinnych (węglowe, olejowe 84 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 195 i gazowe). Gmina Wierzchowo zaopatrywana jest w gaz poprzez dystrybucję butli z gazem. Gazociąg wysokiego ciśnienia o średnicy DN 80 mm przebiega przez teren gminy Wierzchowo na trasie Mirosławiec - Złocieniec, ale nie służy obecnie gminie. System elektroenergetyczny Na terenie gminy Wierzchowo głównym operatorem zarządzającym siecią elektryczną jest ENERGA Operator SA w Koszalinie. Operator energii, ze względu na dane wrażliwie, nie udostępnia informacji o zużyciu prądu na terenie gminy. Brak tych danych również w Bazie Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Odnawialne źródła energii Na terenie gminy Wierzchowo na rok 2015 nie stwierdzono występowania instalacji OZE o mocy powyżej 40 kW (minimalna wartość mocy instalacji wytwarzające energię na własne potrzeby). Jednakże potencjał energetyczny samej gminy w szczególności w zakresie rozwoju instalacji typu biogazownie rolnicze oraz zespoły paneli fotowoltaicznych jest bardzo duża. Prowadzone są prace projektowe w zakresie możliwości budowy biogazowni typu rolniczego w miejscowości Świerczyna zintegrowanej z funkcjonującą hodowlą trzody chlewnej w celu utylizacji i zagospodarowania powstałej gnojowicy. Zakłada się wykorzystanie ciepła na miejscu na potrzeby hodowli zwierzęcej oraz lokalnych przedsiębiorstw, budynków mieszkaniowych oraz publicznych. Prowadzono działania zmierzające do lokalizowania zespołów paneli fotowoltaicznych, jako alternatywnego źródła energii na potrzeby obiektów infrastruktury technicznej komunalnej, instytucji publicznych czy jednostek infrastruktury społecznej. Jest to kolejny obszar o dużym potencjale rozwojowym gminy Wierzchowo. Współpraca z Gminą Wierzchowo. W zakresie gazownictwa i ciepłownictwa nie przewiduje się żadnych powiązań pomiędzy gminą Wierzchowo, a gminą Mirosławiec. Nie planuje się również wspólnych inwestycji dot. energetyki oraz wspólnego starania się o pozyskiwanie funduszy zewnętrznych. GMINA KALISZ POMORSKI Gmina Kalisz Pomorski leży w północno zachodniej części kraju, na terenie województwa zachodniopomorskiego, w południowo zachodniej części powiatu drawskiego. Jest to największa gmina pod względem powierzchni w powiecie, stanowiąca 27,3% jego powierzchni. Obszar gminy zajmuje 480,93 km², z czego połowę stanowi Poligon Drawski. Jest to gmina miejsko-wiejska, sąsiadująca od północy z gminami: Drawsko Pomorskie, Złocieniec, Wierzchowo, Ińsko, Dobrzany, 85 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 196 Recz, Drawno, Tuczno, Mirosławiec. Siedzibą gminy jest miasto Kalisz Pomorski. Na terenie gminy znajduje się 15 sołectw. Największym sołectwem w gminie jest Suchowo, zaś najmniejszym Prostynia. Samo miasto Kalisz Pomorski zajmuje powierzchnię blisko 12 km², co stanowi 2,5% powierzchni gminy. Środkową część gminy zajmuje Puszcza Drawska, przez którą przepływa rzeka Drawa dostępna dla kajaków. Tereny leśne zajmują 59% powierzchni gminy, a użytki rolne 20%. System ciepłowniczy i gazowniczy Na terenie gminy Kalisz Pomorski nie funkcjonuje jedna scentralizowana gospodarka cieplna, działa natomiast system ogrzewania rozproszonego i indywidualnego. Ogrzewanie obiektów indywidualnych oraz publicznych wraz z wytwarzaniem ciepłej wody użytkowej opiera się na indywidualnej lokalnych jednostkach wytwórczych energii. Do ogrzewania budynków przede wszystkim wykorzystywane są następujące rodzaje źródeł energetycznych: gaz płynny oraz olej opałowy, drewno, węgiel i sporadycznie miał węglowy. W odniesieniu do zabudowy wielorodzinnej przeważają jednostki wytwórcze ciepła wykorzystujące gaz, zarówno w kotłowniach przy budynkach czy w ramach indywidualnych gospodarstw domowych (indywidualne piece grzewcze gazowe wytwarzające ciepło oraz podgrzewające wodę użytkową). Stan ten wynika z działań inwestycyjnych w dużym stopniu zainicjowanych przez gminę i przy jej wsparciu. System elektroenergetyczny Na terenie gminy Kalisz Pomorski głównym operatorem zarządzającym siecią elektryczną jest ENERGA Operator SA w Koszalinie. Moc Głównego Punktu Zasilającego w gminie to 2,5 MW. W Kaliszu Pomorskim znajduje się 109 stacji transformatorowych o mocy 15/0,4 kV, rozdzielnia sieciowa SN/SN 15/15kV, linie kablowe i napowietrzne 15 i 0,4 kV oraz elektrownia wodna o mocy 1000 kW. Odnawialne źródła energii W gminie Kalisz Pomorski funkcjonują dwa obiekty wytwarzające energię z odnawialnych źródeł. Elektrownia wodna w Borowie oraz biogazownia w miejscowości Rościno funkcjonująca w ramach dużego gospodarstwa rolniczego i została zintegrowana technologicznie z budynkami inwentarskimi wykorzystywanymi przy hodowli trzody chlewnej. Elektrownia wodna w Borowie Elektrownia wodna Borowo znajduje się w obrębie geodezyjnym Borowo, w głębi dużego kompleksu leśnego na Równinie Drawskiej, na rzece Drawie obok największego poligonu wojskowego w Polsce. Elektrownia położona jest w 90 km od ujścia rzeki Drawy do rzeki Noteć w rejonie Krzyża. Wykorzystywana różnica poziomów wody wynosi około 8,6 m. Elektrownia wodna pracuje bez przerwy od roku 1918 (jedyna przerwa wystąpiła w 1945 i trwała ok. 2 - 3 miesięcy) jako elektrownia przepływowa z niewielką możliwością retencji w ciągu jezior Mielno oraz Zły Łęg. Operatorem tej elektrowni jest obecnie spółka Energa wytwarzanie Sp. z o.o. 86 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 197 b) biogazownia Giżyno Instalacja biogazowa została oddana do użytku w roku 2011, jako obiekt współdziałający w ramach dużego gospodarstwa rolnego zajmującego się w tej miejscowości produkcja trzody chlewnej. W związku z tym, że hodowla obciążała środowiska przede wszystkim w zakresie odoru, właściciel firma Poldanor podjęła działania polegające na zagospodarowaniu głownie gnojowicy w taki sposób, aby móc zneutralizować negatywne oddziaływanie i uzyskać dodatkowa wartość w postaci energii elektrycznej i cieplnej. Instalacja posiada moduł kogeneracyjny o mocy elektrycznej – 1,063 MW oraz mocy cieplnej o wartości 1,103 MW. Zgodnie z informacją uzyskaną od właściciela w jednostce wytwarza się rocznie około 8,6 tys. MWh energii elektrycznej, gdzie 2,5 MWh jest wykorzystywanych na miejscu pozostałą część jest oddawana do sieci przesyłowej. Natomiast energii cieplnej wytwarza się rocznie około 8,8 tys. MWh, gdzie ok. 5 MWh jest wykorzystywanych na miejscu w ramach gospodarstwa. Współpraca z Gminą Kalisz Pomorski W zakresie gazownictwa i ciepłownictwa nie przewiduje się żadnych powiązań pomiędzy gminą Kalisz Pomorski, a gminą Mirosławiec. Nie planuje się również wspólnych inwestycji dot. energetyki oraz wspólnego starania się o pozyskiwanie funduszy zewnętrznych. 12. Podsumowanie i rekomendacje do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Przedmiotem niniejszego opracowania jest projekt „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Mirosławiec”, sporządzony pod względem redakcyjnym i merytorycznym zgodnie z wymogami artykułu 19 i 20 Ustawy „Prawa energetycznego” dla okresu perspektywicznego w piętnastoletnim horyzoncie czasowym. Przedstawiono charakterystykę gminy ze szczególnym uwzględnieniem tych elementów, które mają związek z gospodarką energetyczną, dokonano oceny zapotrzebowania gminy na energię cieplną, elektryczną i gaz, w stanie istniejącym i okresie perspektywicznym. Syntetyzując zapisy zawarte w opracowaniu można stwierdzić, co następuje: 1) Liczba ludność gminy wynosi 5 530 osób (stan na koniec 2014 roku), z czego na miasto Mirosławiec przypada 3 040 osób, zaś na tereny wiejskie – 2 490 osoby. Prognozuje się, iż zmiana sytuacji demograficznej do 2031 roku charakteryzować się będzie spadkiem liczby mieszkańców do poziomu około 5 307 osób, co oznacza zmianę o 4,0% w stosunku do roku 2014. 2) Na obszarze Mirosławca funkcjonuje Zakład Energetyki Cieplnej (Zakład Energetyki Cieplnej Wodociągów i Kanalizacji w Mirosławcu), prowadzący działalność w zakresie produkcji oraz dystrybucji ciepła. Poza tym zapotrzebowanie na ciepło w mieście pokrywane jest przez kotłownie osiedlowe oraz indywidualne źródła ciepła. Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mirosławiec oraz planami Zakładu Energetyki Cieplnej, 87 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 198 nie przewiduje się rozwoju sieci ciepłowniczej. Zakład obsługuje niewielki odsetek mieszkańców i działalność ta będzie stopniowo wygaszana. 3) Na obszarach wiejskich gminy nie funkcjonuje scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło. Obiekty mieszalne i niemieszkalne na potrzeby grzewcze oraz na przygotowanie ciepłej wody użytkowej zasilane są w ciepło z własnych indywidualnych źródeł. 4) Aktualną wartość rocznego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania pomieszczeń, przygotowania ciepłej wody użytkowej, cele bytowe i technologiczne, określono na 68 154 MWh. Na podstawie przeprowadzonej prognozy określono zapotrzebowanie na ciepło w roku 2031 w wysokości: • w scenariuszu optymalnym – 65 073,77 MWh czyli o 4,5% poniżej zapotrzebowania w roku bazowym; • w scenariuszu zaniechania – 72 468,07 MWh czyli o 6,3% niż w roku bazowym. 5) W zaopatrzeniu w ciepło ciągle istotny udział ma węgiel, z coraz jednak większym znaczeniem gazu ziemnego. 6) Zapotrzebowanie energii elektrycznej w roku 2014 wyniosło 5 665,9 WMh/rok, a w okresie do 2031 wzrośnie do: • w scenariuszu optymalnym – 7 688,85 MWh czyli o 35,8% poniżej zapotrzebowania w roku bazowym; • w scenariuszu zaniechania – 8 846,1 MWh czyli o 56,2% niż w roku bazowym. 7) Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną jest pochodną założonego rozwoju gminy oraz poprawy standardu życia. 8) Z przeprowadzonych analiz istniejących i potencjalnych zasobów energii odnawialnej wynika, że w perspektywicznym modelu zaopatrzenia gminy w ciepło i energię elektryczną odnawialne nośniki energii mogą stanowić istotny udział. W szczególności należy rozważyć rozwój energetyki fotowoltaicznych, instalację kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła do wytwarzania ciepłej wody użytkowej oraz ogrzewania, zastosowanie układów kogeneracyjnych, wykorzystanie efektywnego spalania biomasy, wykorzystanie rozwiązań hybrydowych do oświetlenia ulicznego. 9) W zakresie zaopatrzenia w ciepło budownictwa mieszkaniowego i obiektów użyteczności publicznej w gminie Drezdenko przyjmuje się realizację następujących zadań: • poprawa jakości powietrza, ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł niskiej emisji poprzez eliminowanie tych źródeł oraz realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych, • popularyzowanie wśród indywidualnych mieszkańców działań mających na celu ograniczenie zużycia energii w budynkach mieszkalnych, • poprawa sposobu komunikowania się ze społeczeństwem, zmierzająca do uzyskania większej akceptowalności zagadnień związanych z systemami zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 88 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 199 • • • działalność szkoleniowa, edukacyjna dla mieszkańców i pracowników gminy w kierunku efektywności energetycznej i ograniczenia emisji, promocja ekologicznych nośników energii (wspólnie z przedsiębiorstwami energetycznymi, dystrybutorami ekologicznych paliw oraz producentami niskoemisyjnych kotłów), a także technologii termomodernizacji budynków (wspólnie z producentami automatyki ciepłowniczej oraz materiałów termoizolacyjnych), wspólne występowanie (lub firmowanie programów przez gminę) o środki preferencyjne z właścicielami lub administratorami budynków (krajowe, pomocowe - unii europejskiej) w zakresie termomodernizacji tych budynków. 10) Niniejszy projekt „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Mirosławiec” stanowi dla Burmistrza Gminy Mirosławiec podstawę do przeprowadzenia procesu legislacyjnego zgodnie z Art. 19 Ustawy Prawo Energetyczne, który zakończy się uchwaleniem „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Mirosławiec”. 89 Id: 53164BA3-A542-46C7-8225-1A610B94DCCB. Podpisany Strona 200
Podobne dokumenty
koncepcja programowo-przestrzenna projektu
płaszczyznach: ekologicznej, społecznej, przestrzennej i ekonomicznej. W „Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” określono najważniejsze pro...
Bardziej szczegółowo