Spis treści: Wstęp Wprowadzenie. Socjologia ciała

Nauczycielskie poniżanie. Szkolna przemoc wobec dziewcząt.
Lucyna Kopciewicz
Proponowana praca wpisuje się bardzo wyraźnie w nurt socjologii ciała oraz w nurt pedagogicznych analiz
kultury szkoły. Podstawowym przedmiotem zainteresowania są relacje (wspomnienia) absolwentek różnych
typów szkół dotyczące represyjnego wymiaru pedagogicznej pracy szkoły – represjonowania wyglądu
fizycznego (strój, fryzura, makijaż). Badania empiryczne w których brało udział ok. 200 kobiet (absolwentek)
wskazują na powszechność tego typu przemocy (zazwyczaj za przemoc nieuważnej), podobną strukturę
doświadczenia przemocy oraz konsekwencje w postaci specyficznych kobiecych dyspozycji kształtowanych w
szkole („siedzieć cicho”).
Prof. UG, dr hab. Dorota Klus Stańska:
Jest to unikatowa na rynku wydawniczym wstrząsająca diagnoza polskiej szkoły jako miejsca opresyjnego
konstruowania płci, ciała i seksualności uczniów. Odważna, bezkompromisowa, dobrze udokumentowana
empirycznie – stanowi przekonującą konfrontację z popularnym dziś, awersyjnym medialnym obrazem
młodzieży szkolnej. Autorka wnikliwie i z wrażliwością zarówno badawczą, jak i społeczną, rozpoznaje specyfikę
dyscyplinowania ciała kobiecego w murach szkoły. Pedagogika pozostaje wciąż niepokojąco obojętna wobec
tych zjawisk.
Prof. dr hab. Zbigniew Kwieciński:
Książka prof. Lucyny Kopciewicz o przemocy słownej nauczycieli wobec dziewcząt wypełnia prawie całkowitą
lukę w polskiej literaturze naukowej dotyczącej pozaprogramowych relacji zachodzących w szkole w postaci
brutalnej przemocy słownej odnośnie do płci, urody, seksualności i poziomu inteligencji. Książkę tę oceniam
wysoko, jako nowatorską i bardzo dobrą monografię naukową.
Spis treści:
Wstęp
Wprowadzenie. Socjologia ciała – socjologia nierówności?
Somatyzacja problematyki socjologii edukacji
1. Społeczne konstruowanie ciała, płci i seksualności
Socjologia ciała P. Bourdieu
Kapitał wcielony – „klasa” ciała, ciało klasy
Normalizowanie i dyscyplinowanie – socjologia „podatnego ciała”
Społeczna produkcja seksualności i „źródłowej” płci
Genderowe rewizje: uobecnianie ciał kobiecych
Rewizje queerowe. Radosne otchłanie nietożsamości i wyzwolone ciała?
Szkolne mechanizmy dyscyplinowania dziewczęcych ciał – „sterylne” i „posłuszne”
2. Kulturowe kody płci – cielesna hexis
Moda jako konsumpcja
Moda jako opór?
Moda i kultura popularna
Kulturowe prze/kodowanie płci – odmienne ubrania, „inne” ciała
Kamp i drag jako międzypłciowe przestrzenie symboliczne
Strój zakonny – habit nie czyni zakonnicy?
Kulturowe kody dziewczęcości – niewidzialność, kicz, transgresja
Początek drogi przez ciało
Nastolatki – ubranie i pożądanie
3. Komunikacja szkolna – mówienie i słuchanie, poniżanie i żartowanie
Komunikacja szkolna w perspektywie gender
Komunikacja i kontrola – językowa niewidoczność kobiet, trening milczenia
Ponadjednostkowe warunki sprawowania nauczycielskiej dyscypliny i kontroli
Poniżanie – żartowanie?
Komunikacja i ciało – poniżające nazwanie
4. Założenia i procedury badań własnych
Sprawczy podmiot?
Humanistyka i konserwatyzm
Nowa humanistyka
Konstrukcja przedmiotu badań własnych. Postępowanie badawcze
Metody gromadzenia danych empirycznych
Konstrukcja próby
Czas przeprowadzenia badań empirycznych
Metoda interpretacji materiału empirycznego – krytyczna analiza dyskursu
5. Ciało pedagogiczne i uczennice – typy represji, poniżające nazwania
Klasa szkolna i nauczycielska władza
Ciało pedagogiczne i uczennice – struktura represji
Dyskurs normalizacyjny
Dyskurs klasowy – hierarchizacja i deklasacja
Dyskurs poddaństwa – sprywatyzowana przestrzeń klasy szkolnej
Dyskurs regulacyjny – odmienić „odmieńca”
Dyskurs samiczy?
Dyskurs seksualnego „upodmiotowienia”/uprzedmiotowienia
Przegrana walka o język – czego uczy seksualne „upodmiotowienie”?
Paraliż, bezsilność, atak na tożsamość – niejęzykowe konsekwencje poniżającego nazwania
6. Dyskusja
Demokratyczna szkoła? Poniżające nazwania i „prawidłowa” dziewczęcość
Seksizm?
Właściwości ciała pedagogicznego – badania socjolingwistyczne
Społeczeństwo demokratyczne, niedemokratyczna szkoła – pytanie o tożsamość zawodową
nauczycielek i nauczycieli
Estetyka i moralność – „czyste” sądy estetyczne i ich „nieczyste” konsekwencje
Socjologia ciała i pedagogika – trudne związki?
Strategie neutralizacji
Przemoc ze względu na płeć i prawo
Strategie działania
Literatura