Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Geografii dla uczniów

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy
z Geografii
dla uczniów gimnazjów
województwa śląskiego
w roku szkolnym 2011/2012
KOD UCZNIA
Etap: szkolny
Data: 18 listopada 2011 r.
Czas pracy: 90 minut
Informacje dla ucznia:
1. Na stronie tytułowej w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony przez
komisję.
2. Sprawdź, czy arkusz konkursowy zawiera 8 stron i 20 zadań.
3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
4. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem. Nie używaj korektora.
5. W zadaniach zamkniętych podane są cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Wybierz tylko
jedną odpowiedź i zaznacz ją znakiem X bezpośrednio na arkuszu.
6. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz,
błędne zaznaczenie otocz kółkiem X i zaznacz inną odpowiedź znakiem X.
7. Rozwiązania zadań zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreśl.
8. Przygotowując odpowiedzi na pytania, możesz skorzystać z miejsca opatrzonego
napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
9. Podczas rozwiązywania zadań możesz korzystać z prostego kalkulatora i przyborów
kreślarskich.
Liczba punktów możliwych do uzyskania:
Liczba punktów umożliwiająca kwalifikację do kolejnego
etapu:
nr zadania
Liczba
punktów
możliwa
do zdobycia
Liczba
punktów
uzyskana przez
uczestnika
konkursu
60
48
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Razem
1
2
2
2
4
3
2
2
3
1
2
4
5
4
2
5
5
3
3
5
60
Podpisy przewodniczącego i członków komisji:
1. Przewodniczący - ..............................................
2. Członek - ...........................................................
3. Członek - ...........................................................
1
Materiał źródłowy do zadań 1 – 3
Fragment mapy topograficznej powiatu oleskiego w woj. opolskim
Skala 1: 25 000
Legenda
las
teren zabudowany
droga główna
rzeki, potoki
źródło: Mapa topograficzna ark.511.14 KRZEPICE, GUGiK, 1987
Zadanie 1. (0 – 1)
Zaznacz poprawną odpowiedź. Wysokość względna między najwyższym i najniższym punktem
na mapie wynosi:
A. 20 m
B. 26 m
C. 29 m
D. 32 m
Zadanie 2. (0 – 2)
Podkreśl trzy cechy środowiska geograficznego przedstawionego na mapie obszaru.
A. Najwyżej położona jest środkowa część obszaru.
B. Maksymalna wysokość wynosi 284,2 m n.p.m.
C. Nie występują na nim wody powierzchniowe.
D. Część obszaru porośnięta jest lasem.
E. Niewielką część obszaru zajmują tereny zabudowane.
F. Przez obszar przebiegają tylko drogi polne.
Zadanie 3. (0 – 2)
Oblicz długość w terenie odcinka drogi biegnącej w kierunku SE od skrzyżowania (punkt
267,0 m n.p.m.) do Dąbrowy (kraniec mapy). Zapisz obliczenia. Wynik podaj w km
z dokładnością do 0,1 km.
Odległość na mapie .....................
Odległość w terenie .....................km
2
Materiał źródłowy do zadań 4 – 6
Zadanie 4. (0 – 2)
Na siatce kartograficznej zaznaczono punktami następujące miasta: Kapsztad (34°S , 18°E),
Meksyk (19°N , 99°W) , Pekin (40°N , 116°E), Rio de Janeiro (23°S, 43°W),
Warszawa (52°N, 21°E). Wpisz obok każdego punktu pierwszą literę nazwy miasta.
Zadanie 5. (0 – 4)
Uzupełnij poniższe zdania, wpisując nazwy miast:
A. Najpóźniej Nowy Rok witają mieszkańcy ..........................
B. Ten sam czas strefowy mają ........................................ i ..................................................
C. 22 grudnia najdłuższy dzień jest w ................................... , a najkrótszy w ..................................
D. 21 marca w Rio de Janeiro Słońce góruje na wysokości .............°.
Zadanie 6. (0 – 3)
Oblicz, która godzina miejscowego czasu słonecznego jest w Warszawie, gdy w Meksyku jest
godzina 8.00 tego czasu. Zapisz obliczenia.
Miejsce na obliczenia
Czas w Warszawie.........................
Zadanie 7. (0 – 2)
Przyporządkuj parametrom Ziemi odpowiednie wartości, wybierając z podanych poniżej.
Obwód równika
.........................
Promień równikowy
.........................
Promień biegunowy
.........................
wartości: 6357 km, 6371 km, 6378 km, 40075 km, 40675 km
Zadanie 8. (0 – 2)
Podkreśl trzy następstwa ruchu obiegowego Ziemi.
A. Występowanie dnia i nocy.
B. Zmiany długości dnia i nocy.
C. Występowanie dni i nocy polarnych.
D. Pozorna wędrówka Słońca nad widnokręgiem.
E. Siła Coriolisa.
F. Zmiany miejsca wschodu i zachodu Słońca na widnokręgu.
3
Zadanie 9. (0 – 3)
Przyporządkuj każdej strefie oświetlenia Ziemi po dwa zjawiska w niej występujące,
wybierając z podanych poniżej. Wpisz je do tabeli.
Strefa oświetlenia
Zjawiska
Podbiegunowa
Umiarkowana
Międzyzwrotnikowa
Zjawiska: długie dni latem, noc trwająca 24 godziny, zenitalne górowanie Słońca, mała zmienność
długości dnia w ciągu roku, występowanie dni polarnych, znaczne różnice w wysokości górowania
Słońca w ciągu roku
Zadanie 10. (0 – 1)
Podkreśl dwa zewnętrzne procesy, które kształtują powierzchnię Ziemi.
A. Akumulacja rzeczna.
B. Ruchy górotwórcze.
C. Trzęsienia ziemi.
D. Wietrzenie.
E. Wulkanizm.
Zadanie 11. (0 – 2)
Na rysunku przedstawiono dwie doliny górskie.
Podaj dla każdej doliny czynnik
rzeźbotwórczy, który zadecydował o jej
kształcie.
Dolina V-kształtna .............................................
Dolina U- kształtna .............................................
Zadanie 12. (0-4)
źródło: W. Mizerski., Geologia dynamiczna dla geografów, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2004
4
A. Podaj nazwę kontynentu i oceanu, których fragmenty budowy przedstawiono na rysunku.
kontynent ...................................................., ocean ..........................................................................
B. Na podstawie rysunku i własnej wiedzy oceń prawdziwość poniższych zdań, pisząc
„prawda” przy zdaniu prawdziwym i „fałsz” przy zdaniu fałszywym.
1. W strefie subdukcji płyta kontynentalna wsuwa się pod płytę oceaniczną ....................
2. W strefie subdukcji często występują trzęsienia ziemi .....................
3. Skorupa oceaniczna jest grubsza niż skorupa ziemska na kontynentach ..................
4. W wyniku ruchu płyt litosfery tworzą się łańcuchy górskie ...............
Zadanie 13. (0 – 5)
Na świecie istnieje ponad 1300 czynnych wulkanów. Gdy spojrzymy na mapę, zauważymy, że ich
występowanie ogranicza się do kilkunastu regionów Ziemi, których budowa geologiczna ułatwia
wydostawanie się magmy na zewnątrz. Są to głównie tereny na styku dryfujących płyt tektonicznych.
Do nich należą między innymi wulkany „pacyficznego pasa ognia”, który zaczyna się na Ziemi
Ognistej, biegnie przez obie Ameryki i dalej przez Kamczatkę, Japonię i Filipiny dociera do
Indonezji. Wulkany występują też w miejscach określanych jako gorące plamy. Są to „słabe
punkty” w skorupie ziemskiej, przez które magma wydobywa się na powierzchnię dzięki prądom
konwekcyjnym z głębi kuli ziemskiej. Do takich miejsc zaliczane są Hawaje. Bywa, że oba wyżej
wymienione zjawiska geologiczne łączą się w jednym wulkanicznym regionie; dotyczy to Islandii.
źródło: A. i Ł. Wroczyńcy, Góry ognia, „Poznaj Świat” nr 7, 2003.
A. Na podstawie tekstu i własnej wiedzy oceń prawdziwość poniższych zdań, pisząc „prawda”
przy zdaniu prawdziwym i „fałsz” przy zdaniu fałszywym.
1. Na rozmieszczenie czynnych wulkanów na świecie wpływa przebieg granic między płytami
litosfery ..................
2. Gorące plamy występują na styku płyt tektonicznych .................
3. Afryka leży w „pacyficznym pasie ognia” ...............
4. Prądy konwekcyjne powodują przemieszczanie się magmy z wnętrza Ziemi w kierunku jej
powierzchni ...................
B. Podkreśl trzy wulkany położone w „pacyficznym pasie ognia”
Wulkany: Etna, Kluczewska Sopka, Cotopaxi, Erebus, Fudżi, Hekla, Kilauea.
Zadanie 14. (0 – 4)
Uzupełnij tabelę.
Proces rzeźbotwórczy
Czynnik rzeźbotwórczy
Forma rzeźby
abrazja
wydma
wody polodowcowe
delta
Zadanie 15. (0 - 2)
Rozpoznaj wiatry na podstawie opisu.
A. Stały wiatr wiejący od zwrotników ku równikowi
.................................................
B. Wiatr okresowo zmienny; zimą wieje z lądu w kierunku oceanu
.................................................
5
Zadanie 16. (0 – 5)
źródło: opracowanie własne
Na wykresie przedstawiono zmiany temperatury powietrza w Europie wzdłuż równoleżnika 55°N
A.Oblicz roczną amplitudę temperatury powietrza w Yorku i Moskwie (z dokładnością do 1°C)
York ................................................................
Moskwa ..........................................................
B. Opisz, jak zmienia się temperatura powietrza zimą wraz z przesuwaniem się w kierunku
wschodnim od Yorku do Kazania.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
C. Podaj główny czynnik wpływający na zróżnicowanie temperatury powietrza w Europie na
równoleżniku 55°N.
.........................................................................................
Zadanie 17. (0 – 5)
Tab. 1 Średnie temperatury powietrza równoleżników na półkuli północnej [°C]
Szerokość geograficzna
Rok
Styczeń
Lipiec
0°N
26,2
26,4
25,6
10°N
26,7
25,8
26,9
20°N
25,3
21,8
28,0
30°N
20,4
14,5
27,3
40°N
14,1
5,0
24,0
50°N
5,8
-7,1
16,1
60°N
-1,1
-16,1
14,1
70°N
-10,7
-26,3
7,3
80°N
-18,1
-32,2
źródło: B.Dobosik, A. Hibszer, J.Soja, Tablice geograficzne, Videograf II, Chorzów, 2002
6
2,0
A. Narysuj wykres liniowy zmian średniej rocznej temperatury powietrza, następujących
wraz z szerokością geograficzną.
B. Sformułuj wnioski dotyczące zmiany średniej rocznej temperatury powietrza i rocznej
amplitudy temperatury powietrza, następujące wraz ze wzrostem szerokości geograficznej.
Zmiany średniej rocznej temperatury powietrza ...................................................................................
................................................................................................................................................................
Zmiany rocznej amplitudy temperatury powietrza ................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 18. (0 – 3)
źródło: Makowska D, Geografia Podręcznik dla ZSZ, WSiP, 2005
Na rysunku przedstawiono trzy typy gleb.
A. Do której z gleb A, B lub C odnosi się poniższy opis:
Jest to gleba o cienkim poziomie próchniczym, wytworzonym pod lasami iglastymi w klimacie
umiarkowanym chłodnym.
Gleba .............
B. Podaj nazwę tej gleby .................................
C. Podaj oznaczenie literowe gleby należącej do gleb astrefowych .................
7
Zadanie 19. (0 – 3)
Uzupełnij tabelę dobierając odpowiednie formacje roślinne z podanych poniżejdo typu
klimatu.
Formacje roślinne: roślinność twardolistna (makia), wilgotny las równikowy, sawanna, step, tajga,
tundra, las liściasty strefy umiarkowanej
Typ klimatu
Formacja roślinna
Równikowy wybitnie wilgotny
Umiarkowany kontynentalny ciepły
Podrównikowy
Subpolarny
Zadanie 20. (0 – 5)
A. Zaznacz na mapie znakiem „X” i podpisz jezioro Wiktorii i Morze Kaspijskie.
B. Zaznacz na mapie kolorową kredką (np. niebieską) i podpisz rzeki Dunaj i Niger.
C. Zaznacz na mapie znakiem „●” punkt o współrzędnych geograficznych 23°27'S, 40°E.
Brudnopis
8