ZASTOSOWANIE LASERÓW W MEDYCYNIE ESTETYCZNEJ

ZASTOSOWANIE LASERÓW W MEDYCYNIE ESTETYCZNEJ

TECHNIKA – TECHNOLOGIA
ZASTOSOWANIE
LASERÓW W MEDYCYNIE
ESTETYCZNEJ
fotoodmładzanie w terapii przebarwień
oraz rozszerzonych naczyń krwionośnych – cz. I
Starzenie się organizmu to proces, którego nie da się uniknąć. Najbardziej widać jego skutki na skórze, ponieważ oprócz czasu działa na nią szereg niekorzystnych czynników. Jednym ze sposobów, by zniwelować
ich efekty, jest zastosowanie terapii laserowej.
Paulina Wójcicka1,
dr n. med. Joanna
Gadomska-Krasny2,
dr n. med. Piotr
Jakub Zawodny1
1
Gabinet „ESTETIC
– medycyna estetyczna
i kosmetologia”
2
Katedra i Zakład
Propedeutyki
i Fizykodiagnostyki
Stomatologicznej,
Pomorski Uniwersytet
Medyczny
w Szczecinie
J
ohan Wolfgang Goethe pisał: „Czas także jest
żywiołem”. Nie pozwala się podporządkować,
spowolnić ani zatrzymać. Nie jesteśmy w stanie
uchronić się przed jego destrukcyjnym działaniem,
dlatego też od wieków trwają poszukiwania panaceum
na zachowanie młodości.
Starzenie się skóry to proces nieunikniony, uwarunkowany postępującym wraz z wiekiem starzeniem
się całego organizmu. Zmiany te zachodzą nie tylko
pod wpływem mijającego czasu, lecz także wskutek
działania różnego rodzaju czynników zewnętrznych.
Pomimo że nie możemy ingerować w genetyczne
uwarunkowania człowieka, które w dużej mierze
decydują o tempie starzenia się, zdobyta wiedza i doświadczenie pozwalają nam ograniczyć niekorzystne
wpływy środowiska.
Streszczenie
Głównym zagadnieniem pracy jest
zastosowanie laserów w medycynie
estetycznej, fotoodmładzanie w terapii
przebarwień oraz rozszerzonych naczyń
krwionośnych poprzez zastosowanie
urządzeń laserowych oraz IPL. Omówiono
także podstawowe zmiany naczyniowe skóry.
Pomimo że zabiegi laserowe odmładzania
skóry są skuteczne i bezpieczne, wymagają
jednak okresu gojenia, któremu towarzyszy
nieodłączne ryzyko wystąpienia objawów
ubocznych. W pracy wyjaśniono przyczyny
powstawania uszkodzeń posłonecznych
skóry, takich jak: zmarszczki, przebarwienia
oraz rozszerzone naczynia krwionośne
na obszarach ciała człowieka najbardziej
narażonych na działanie promieni UV (skóra
twarzy oraz dłoni).
Opisano również dostępne współcześnie
sposoby ich leczenia poprzez najmniej
inwazyjne metody stosowane w medycynie
estetycznej z zastosowaniem różnych typów
46
Celem pracy jest przedstawienie zastosowania laserów oraz technologii IPL w medycynie estetycznej,
głównie w fotoodmładzaniu, terapii przebarwień oraz
rozszerzonych naczyń krwionośnych. Współczesna
medycyna estetyczna oferuje cały wachlarz zabiegów
mających za zadanie zniwelowanie bądź spowolnienie
widocznych zmian zachodzących wraz z wiekiem
w naszym organizmie. Niechirurgiczne zabiegi, proponowane w specjalistycznych gabinetach medycyny
estetycznej, stają się coraz popularniejsze. Są minimalnie
inwazyjne, mało bolesne, a w rękach wykwalifikowanego
specjalisty pozwalają osiągnąć efekty, które do niedawna
zarezerwowane były wyłącznie dla konwencjonalnej
chirurgii plastycznej.
W 2010 roku mija 50 lat od skonstruowania pierwszego
lasera. Nazwa urządzenia jest akronimem powstałym
laserów nowej generacji. Współczesna
medycyna estetyczna oferuje cały szereg
technik i zabiegów mających za zadanie
spowolnienie zmian zachodzących wraz
z wiekiem w naszej skórze z zachowaniem
przy tym naturalnego i atrakcyjnego wyglądu.
Zastosowanie tej technologii wiąże się także
z pewnym zagrożeniem dla organizmu,
dlatego praca przedstawia wskazania oraz
przeciwwskazania do wykonywania zabiegów
laserowych.
Słowa kluczowe
lasery, fotoodmładzanie, przebarwienia
skóry, medycyna estetyczna
Summary
The topic of my work is using lasers
in esthetic medicine, photorejuvenate
in discoloration treatment and widen blood
vessels.
The main question is photorejuveate
by application laser facilities and IPL. It was
also described basic changes of skin
vessels. Although, laser attempts that
rejuvenate the skin are safe and effective,
they also need to heal up and this is the
risk. It was explained reasons of after sun
injury: wrinkles, discoloration and wide blood
vessels on the human’s body that are the
most exposed to operating sunbeams UV.
It concerns mainly face and hands.
It was also described accessible ways
of treatment used I esthetic medicine with
variety types of new generation’s lasers.
Contemporary esthetic medicine offers
a lot of techniques and procedures that can
slowly change skin and keep natural and
attractive look.
This technology also relates to some threat
for the organism, that is why we introduce
what are for and against lasers procedures.
Key words
lasers, photo-rejuvenation, skin discoloration,
aesthetic medicine
OPM 12/2010
TECHNIKA – TECHNOLOGIA
z angielskich słów Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation. W tłumaczeniu oznacza wzmocnienie
światła poprzez wymuszoną emisję promieniowania.
Lasery zaliczane są do generatorów i wzmacniaczy
kwantowych, wykorzystujących zjawisko emisji wymuszonej. Podstawą do jego wynalezienia były odkrycia
Einsteina z 1917 roku.
Stosowanie światłolecznictwa w kosmetologii i medycynie estetycznej ma długoletnią tradycję. Najczęściej
spotykane są terapie lecznicze lampami emitującymi
różne zakresy promieniowania ultrafioletowego, podczerwonego, Sollux, Minina, Bacha, lasery oraz IPL.
Poprawiają one odżywienie skóry, zabezpieczają ją przed
infekcjami oraz – co jest bardzo istotne – hamują procesy
starzenia się skóry.
Największą przeszkodą w stosowaniu laserów były
obawy przed oparzeniami i uszkodzeniami tkanek
głębiej leżących, w związku ze znacznym wzrostem
temperatury w miejscu zabiegu. Biostymulacja daje
znacznie bezpieczniejsze zabiegi, w których ryzyko powikłań jest minimalne. Lasery biostymulujące znalazły
ważne zastosowanie w medycynie estetycznej i chirurgii
plastycznej dla optymalizacji procesu gojenia się ran
chirurgicznych oraz przeszczepów skórnych. (15).
Rewolucję przyniosło zastosowanie w medycynie
estetycznej i chirurgii plastycznej laserów wysokoenergetycznych. Bardzo duże znaczenie miały badania
dotyczące selektywnej fototermolizy oraz zgodne
z tą wiedzą konstrukcje specjalistycznych laserów. Miały
one na celu uzyskanie określonych efektów w głębi
ciała bez uszkodzenia skóry. Dwa główne kierunki
wykorzystywania laserów, które wykształciły się w kosmetologii, to epilacja laserowa oraz laserowa okluzja
poszerzonych naczyń krwionośnych. Rezultaty zabiegu
zależą od subiektywnych i obiektywnych czynników.
Są nimi lokalizacja naczynia, kolor, grubość ściany
Klasa
i kaliber naczynia. Można usuwać zmiany takie, jak
różowe teleangiektazje na policzkach oraz błękitne żyły
podudzi. Każdy odrębny typ naczyń wymaga nie tylko
nieco innej długości fali, ale i częstotliwości impulsów.
Odmiennym zastosowaniem jest wygładzanie zmarszczek
promieniowaniem laserowym.
W niektórych przypadkach ślady po zabiegu znikają
już po paru godzinach. Zabiegi są małoinwazyjne,
lecz istnieje ryzyko powikłań. Zabiegi laserowe dają
zazwyczaj znacznie lepsze rezultaty niż inne metody.
W trakcie zabiegu nie ma kontaktu z żadnymi narzędziami przerywającymi ciągłość skóry. Dodatkowo
ciepło wytworzone w czasie strzału sterylizuje dany
obszar i minimalizuje ryzyko infekcji. Zabiegi są krótkie
(ok. 5-15 min), (16,25).
Zabiegi dermatologii estetycznej wykorzystujące
lasery to:
• zamykanie naczyń,
• usuwanie przebarwień, plam starczych, zmian pigmentowych,
• fotoodmładzanie i regeneracja skóry,
• usuwanie zmarszczek,
• depilacja laserowa,
• usuwanie blizn,
• peeling laserowy,
• usuwanie tatuaży,
• usuwanie rozstępów,
• usuwanie rozszerzonych porów,
• biostymulacja laserowa.
Podział laserów
Rozwój technologii laserowej umożliwił powstanie
wielu urządzeń emitujących promieniowanie. Są one
podzielone na przykład ze względu na wartość mocy.
Lasery małej mocy wywołujące efekt biostymulacyjny
mają zakres mocy od 4 do 5 mW. Średnia moc wynosi
Nowy podział
Klasa
Stary podział
1
Lasery, które są bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy.
1
Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywanych warunkach
pracy.
1M
Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal
od 302,5 nm do 4000 nm, które są bezpieczne w racjonalnych
warunkach pracy, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia
w wiązkę przez przyrządy optyczne.
–
–
2
Lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości
fal od 700. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny
przez instynktowne reakcje obronne.
2
Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długości fal
od 400 nm do 700 nm. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, w tym odruch mrugania oka.
2M
Lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości
fal od 700. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny
przez instynktowne reakcje obronne, ale mogą być niebezpieczne
podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne.
–
–
3R
Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal
do 302,5 nm do 106 nm, dla których bezpośrednie patrzenie
w wiązkę jest potencjalnie niebezpieczne.
3A
Lasery bezpieczne przy patrzeniu okiem nieuzbrojonym. W przypadku
laserów emitujących promieniowanie w zakresie długości fal od 400 nm
do 700 nm ochrona oka zapewniona jest przez instynktowne reakcje
obronne. W przypadku innych długości fal zagrożenie nieuzbrojonego
oka nie jest większe niż dla urządzeń klasy 1. Bezpośrednie patrzenie
w wiązkę przez przyrządy optyczne może być niebezpieczne.
3B
Lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji
promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone są zwykle
bezpieczne.
3B
Lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone jest zwykle
bezpieczne.
4
Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone.
Mogą one powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 należy zachować
szczególną ostrożność.
4
Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone. Mogą
one powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 należy zachować szczególną
ostrożność.
Tab. 1. Podział laserów ze względu na klasy
OPM 12/2010
47
TECHNIKA – TECHNOLOGIA
od 6 do 500 mW. Urządzenia laserowe dużej mocy
posiadają moc ponad 500 mW (14).
Ze względu na materiał aktywny lasera wyróżnia się:
gazowe, cieczowe, na ciele stałym i półprzewodnikowe.
Najczęściej stosowane są w medycynie lasery gazowe
na dwutlenku węgla CO2, helowo-neonowe He-Ne,
lasery ekscimerowe, kryptonowe i argonowe. Na ciele
stałym najbardziej znane są lasery na krysztale granatu
itrowo-aluminiowego (YAG), domieszkowanego neodymem Nd, erbem Er (laser erbowy) oraz holmem (laser
holmowy). Lasery półprzewodnikowe emitują światło
o długości fali w zakresie bliskiej podczerwieni małej
oraz dużej mocy (14).
Wyróżniamy również podział ze względu na sposób
dostarczania promieniowania do tkanek. Są to lasery
działania ciągłego (na przykład laser CO2, Nd:YAG,
argonowy, kryptonowy, barwnikowy lub półprzewodnikowy) (25), lasery działania impulsowego (na przykład
CO2 (impulsowy), Nd:YAG (impulsowy)), Ho:YAG,
Er:YAG, aleksandrytowy, KTP, ekscymerowy XeCl, ArF
i KrF, barwnikowy (impulsowy), półprzewodnikowy
(impulsowy) (25).
Typy laserów
stosowanych w medycynie
Lasery w medycynie stosowane są do cięcia, koagulacji,
odparowywania oraz selektywnej fototermolizy. Lasery
CO2 generujące promieniowanie o długości fali 10,600 nm
pracują w trybie pracy ciągłej z mocą od 30-100 W. Tryb
pracy impulsowej o czasie i energii impulsów odpowiednio ok. 10-600 mikrosekund i 0,25 J oraz częstotliwości
do 1 kHz. Stosowane są najczęściej w chirurgii ogólnej
ze względu na bardzo dobre pochłanianie przez wodę
oraz bardzo płytkie wnikanie w tkankę. Woda, jako
główny składnik tkanek, umożliwia wiązce promieniowania przecięcie z równą łatwością tkanki miękkiej, jak
i kości. Wszystko to powoduje, że laser ten stosowany
jest nie tylko w chirurgii ogólnej, ale też w ginekologii,
dermatologii, laryngologii i innych dziedzinach medycyny, gdzie dokonuje się operacji cięcia. Lasery CO2
są relatywnie tanimi urządzeniami i stąd popularność ich
stosowania. Niedogodnością jest brak ogólnodostępnych
i tanich światłowodów dla tych długości fal, co powoduje
znaczne utrudnienie w doprowadzeniu promieniowania
do miejsca oddziaływania (13).
Lasery stałe na kryształach Nd:YAG emitują fale elektromagnetyczne o długościach 1064, 1320 i 1444 nm.
Charakteryzują się drugorzędnym pochłanianiem
w materii biologicznej. Stąd znacznie głębsza absorpcja
promieniowania przez tkankę, a laser ten stosowany jest
jako koagulator, umożliwiając zamykanie naczyń krwionośnych do głębokości paru milimetrów. Ze względu
na doskonałe własności giętkich światłowodów kwarcowych, promieniowanie to można przystępnie doprowadzić nawet do wewnętrznych organów, na przykład
poprzez endoskopy (19).
Lasery Nd:YAG impulsowe o długości impulsu rzędu
nanosekund stosowane są w okulistyce w mikrochirurgii
przedniego odcinka oka. Istota oddziaływania tego typu
laserów jest mechaniczna, w odróżnieniu do termicznej
w przypadku laserów pracujących w trybie pracy ciągłej.
48
Lasery o dłuższym impulsie rzędu mikrosekund stosowane są do rozbijania kamieni nerkowych.
Lasery KTP to lasery Nd:YAG z podwojoną częstością
fali o długości 1064 nm. Długość 532 nm uzyskiwana jest
przy wykorzystaniu nieliniowych własności kryształów
KTP. Promieniowanie o barwie zielonej jest dobrze
absorbowane przez hemoglobinę, stosowane przy zabiegach mocno unaczynionych tkanek. Laser KTP jest
rekomendowany do usuwania zmian naczyniowych
z powierzchni skóry bez uszkodzenia jej ciągłości,
tj.: rumień naczyniowy, teleangiektazje, wenulektazje
do 1mm średnicy, zmiany naczyniowe posłoneczne,
trądzik różowaty, znamiona naczyniowe płaskie (19).
Lasery Ho:YAG i Er:YAG o długościach fal 2100
i 2940 nm zaliczają się do grupy laserów zbudowanych
na kryształach YAG domieszkowanych pierwiastkami
holmem Ho3+ i erbem Er3+. Promieniowanie to jest
mocno pochłaniane przez wodę, stąd mniejsza głębokość
wnikania w tkankę i płytsze pole martwicy, niż w przypadku laserów Nd:YAG. W przypadku laserów erbowych
występuje jednak ta sama trudność, co w przypadku
laserów CO2, tzn. promieniowanie to nie może być
transmitowane za pomocą popularnych światłowodów
kwarcowych (19).
Laser argonowy generuje promieniowanie o różnych
długościach fal. Najsilniejsze linie emisji to 488 i 514 nm.
Zielone promieniowanie o długości 514 nm jest dobrze
pochłanianie przez hemoglobinę, stąd zastosowanie tych
laserów jako koagulatorów w okulistyce oraz w kuracji
znamion naczyniowych. Promieniowanie tych laserów idealnie nadaje się do transmisji światłowodami
kwarcowymi.
Laser He-Ne o długości fali 632,8 nm jest laserem
stosowanym w biostymulacji oraz jako źródło światła
w laparoskopii z laserami pracującymi w niewidzialnym
zakresie widma podczerwonego oraz ultrafioletowego.
Lasery półprzewodnikowe tworzą najszybciej rozwijającą
się dyscyplinę technologii laserowych. Generują promieniowanie w zakresie od 400-10 000 nm w zależności
od wybranych materiałów półprzewodnikowych: ZnSSe,
AlGaAs, GaInAsP, InAsSbP, PbSnSeTe. Najczęściej stosowane są lasery emitujące promieniowanie o długościach
fali od 630-1000 nm i mocy 100-400 mW pracujące
w trybie ciągłym, jak i impulsowym. Problemem tych
laserów jest niesymetryczny rozkład wiązki promieniowania i znacznie większa rozbieżność wiązki, niż
w innych laserach. Lasery półprzewodnikowe używane
są do pompowania innych laserów (np.: neodymowoyagowy), a także jako źródło światła pilotującego (19).
Lasery barwnikowe wykorzystują jako ośrodek czynny
roztwory różnych barwników. Cechuje je możliwość
manualnego ustawienia długości fali. Lasery barwnikowe
pracujące w trybie ciągłym i impulsowym stosowane
są do usuwania znamion naczyniowych falą o długości
590 nm. Możliwość strojenia tych laserów jest znacząca
w przypadku zastosowania do fotodynamicznej terapii
nowotworów.
Lasery ekscymerowe, których ośrodkiem czynnym
są gazy, w których ekscymery pod wpływem wzbudzenia łączą się w słabe związki chemiczne o krótkim
czasie życia. Promieniowanie laserów ekscymerowych
OPM 12/2010
TECHNIKA – TECHNOLOGIA
ma charakter impulsowy. Ultrafioletowe promieniowanie
tych laserów ma szerokie zastosowanie w okulistyce
i mikrochirurgii.(19)
IPL
Nazwa z angielskiego Intensive Pulsating Light – Impulsowe Źródło Światła. To urządzenie często zaliczane
do rodziny laserów, choć laserem nie jest. W odróżnieniu
od laserów, światło IPL nie jest spójne i jednolite. Jego szerokie możliwości zastosowania dają powody, by nazwać
je kompleksowym. Urządzenie posiada bardzo szerokie
spektrum działania. Długość fali wykorzystywanej w IPL
to od 400 do 1200 nm.
Urządzenie jest pomocne w wielu zabiegach usuwania defektów kosmetycznych, np: redukcji zbędnego
owłosienia, fotoodmładzaniu, leczeniu wspomagającym
w trądziku, zamykaniu naczyń krwionośnych na twarzy, niwelowaniu rumienia, leczeniu (rozjaśnianiu)
hiperpigmentacji.
IPL daje zadowalające efekty po serii zalecanych zabiegów. Zasada działania jest zbliżona do laserowej. IPL
to nowoczesna technika medycyny estetycznej bazująca
na tzw. impulsowym źródle światła. W odróżnieniu
od laserów urządzenia te emitują fale o wszystkich długościach z pasma widzialnego i bliskiej podczerwieni.
Działanie IPL jest zależne od tego, jaki filtr zastosujemy
(8). Każdy filtr wyodrębnia określoną długość fali. Emitorem jest zazwyczaj lampa ksenonowa. Promieniowanie
przechodzące przez tkanki organizmu ulega odbiciu,
OPM 12/2010
rozproszeniu, transmisji i absorpcji. Światło IPL nie jest
koherentne i spolaryzowane. Opiera się na zjawisku
selektywnej fototermolizy. Pochłaniane promieniowanie o danej długości fali daje nam pożądany efekt, czyli
działa na określone struktury skóry zwane chromoforami,
a są nimi: woda, kolagen, melanina, hemoglobina. Każdy
chromofor, na który oddziałuje promieniowanie IPL,
ma odpowiednio dopasowaną długość fali. W leczeniu
trądziku stosowana długość fali to 480-1200 nm, rozjaśnianie przebarwień następuje przy użyciu fali 530-1200
nm. W fotoodmładzaniu używamy fali o długości 5601200 nm. Zamykanie poszerzonych naczyń krwionośnych
odbywa się przy użyciu fali 585-1200 nm. Zjawisko
to odbywa się bez uszkodzenia tkanek okalających miejsce
poddane zabiegowi. Jest to główna zaleta IPL. Światło
zamieniane jest w strukturach docelowych na energię
cieplną. W przypadku metody IPL oddziaływanie fototermiczne odgrywa znaczącą rolę. Energia promieniowania
emitowanego przez IPL zostaje przekształcona w energię
cieplną, co powoduje kontrolowany wzrost temperatury
w tkankach. Efektem leczniczego działania światła IPL
jest poprawa ukrwienia i dotlenienia skóry, wzrost liczby
włókien kolagenowych i elastycznych, lepsze wchłanianie
wilgoci, uregulowanie procesów barwników i rogowacenia. Skóra po zabiegu jest sprężysta, elastyczna, lepiej
nawilżona, znikają bądź bledną plamy i przebarwienia,
zamykają się pory, ustępuje rogowacenie. Niestety, jak
w przypadku większości zabiegów, istnieją wskazania
oraz przeciwwskazania do wykonania zabiegu (19). 
49